شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

جوان با نشاط نه تنبل

اشاره

هر انسانی به ویژه نسل جوان در زندگی و زندگانی مادی و معنوی، دنیایی و آخرتی باید دارای نشاط، جرأت، شهامت و جدّیت باشد، از سستی، کسالت و تنبلی باید بپرهیزد، زیرا سستی و تنبلی مایه محرومیت است، اسلام این حقیقت را به روشنی بیان کرده است:

! عَنْ أَمیرِ ٱ لمُؤْمِنینَ عَلیٍّعليه‌السلام :«مَن أَطاعَ ٱ لتَّوانِی ضَیَّعَ ٱ لحُقُوقَ.»(1)

امیر مؤمنان امام علیعليه‌السلام : «هر کسی که از سستی، بی حالی و تنبلی فرمان برد تمام حقوق را تباه می سازد و از دست می دهد.»

! عَنْ الامامِ أَمیرِ ٱ لمُؤْمِنینَ عَلیٍّ عليه‌السلام :«آفَهُ ٱ لنُّجْحِ ٱ لکَسَلُ»(2)

امیرالمؤمنینعليه‌السلام : «آفتِ موفقیت و پیروزی، کسالت و تنبلی است.»

! عَنِ الامامِ ٱ لصَّادِقِعليه‌السلام :«عَدُوُّ ٱ لعَمَلِ ٱ لکَسَلُ»(3)

امام صادقعليه‌السلام : «کسالت، تنبلی و سستی، دشمنِ کسب وکار است.»

تنبلی، پرتگاه خطرناک

والدین باید توجّه داشته باشند که نباید فرزندانِ تنبل و بی کار تربیت کنند و باید برای شان نشاط و پشت کار هدف مندانه ایجاد نمایند.

کسالت، بی حالی، تنبلی و سستی در کارهای دنیایی و آخرتی خطرناک و مایه حسرت و بدبختی است.

1- ) نهج البلاغه ابن ابی الحدید:19/70.

2- ) غررالحکم: 3968...

3- ) الکافی:5/85/1.

! عَنْ الامامِ أَمیرِ ٱ لمُؤْمِنینَ عَلیٍّعليه‌السلام :« ٱ لکَسَلُ یُفْسِدُ ٱ لآخِرَهَ.»(1)

امیرمؤمنان امام علیعليه‌السلام : «کسالت و تنبلی آخرت را تباه می کند.»

آدم تنبل همواره عقب می ماند و بر اعصابش فشار وارد می شود.

چرا دقیقه ی 90 ؟!

در مسابقات عده ای با عزم راسخ و اراده ی فولادین قدم به میدان می گذارند و با استفاده از نخستین فرصت ها شاهد پیروزی را به آغوش می کشند، اما عده ای دیگر لحظه به لحظه طعم تلخ شکست را تجربه می کنند و فرصت های طلایی را در اثر تنبلی از دست می دهند و می گویند در آخر به اصطلاح در دقیقه ی 90 پیروز خواهیم شد، این اندیشه خطرساز است. باید توجه داشت که در عبادت، کار، علم آموزی، مسابقات و... تکیه کردن به آخر وقت اشتباه بزرگ، مایه ی شکست و نشانه ی تنبلی است.

! عَنْ أَمیرِ ٱ لمُؤْمِنینَ عَلیٍّعليه‌السلام :«تَأْخِیرُ ٱ لعَمَلِ عُنْوانُ ٱ لْکَسَلِ.»(2)

امیرمؤمنان امام علیعليه‌السلام : «به تأخیر افکندن کار، [فردا و پس فردا کردن و این که وقت دارم] علامت و نشانه ی تنبلی است.»

با عزم راسخ، پشتکار، سرزندگی، تلاش و کوشش می توان تصمیم گرفت و جدیت و سرعت را جایگزین تنبلی کرد آن گاه زود به مقصد خواهد رسید.

1- ) مستدرک الوسائل:13/45/14695.

2- ) غررالحکم: 1471

جوان و تشویق

از نظر روان شناسی ثابت شده است که انسان ها با تشویق رشد بیشتر می کنند و موفقیت هایی نصیب شان می گردد به ویژه کودکان و جوانان، بنابراین، کودکان، نوجوانان و جوانان را باید تشویق کرد و می توان با نیروی تشویق های سالم استعدادهای نهفته را شکوفا نمود. آری تشویق باید مشروع، منطقی و سالم باشد، تشویق به تدیّن، تقوی، علم، کمال، هنر، صداقت، امانت، کار و... متأسفانه برخی پدر و مادرها، معلم، کارفرما و همنشین های بی خرد؛ اطفال و جوانان را به کارهای خلاف شرع و دور از انسانیت تشویق و ترغیب می کنند مثل، بی بند و باری، قانون شکنی، چاقوکشی، ولگردی، اعتیاد، جهل، خرافات، دزدی، خیانت و حداقل بیکاری و... و مسلماً تشویق ناسالم بسیار خطرناک است.

جوان و سیاست

در هر شرایطی، لازم است که جوانان بیدار و زرنگ باشند، و خردمندانه از سیاست های روز آگاهی داشته تجزیه و تحلیل داشته باشند و تلاش کنند که سیاست مدار ورزیده باشند، تا بتوانند در برابر سیاست مداران و سیاست بازان حرفه ای مقاومت کنند و با سیاست های سالم، برای خود و جامعه و به خصوص برای دین، مکتب و اهداف والای الهی خدمت کنند، سیاست شناسی مقدمه ی سیاست مداری و مدیریت معقولِ سیاسی است.

جوان و امور نظامی

اسلام به مسلمانان دستور و فرمان می دهد که پسران شان را تیراندازی بیاموزند. تیراندازی نشان گر آگاهی از امور نظامی است که در برخی موارد ضرور و اجتناب ناپذیر است. چنانچه قبلاً اشاره شد.

! عَنْ رَسولِ ٱ للهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :«عَلِّمُوا بَنِیکُمُ ٱ لرَّمْیَ فَإِنَّهُ نِکایَهُ ٱ لعَدُوِّ.»(1)

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : «به پسران خویش تیراندازی [نمونه ای از هنر رزمی] یاد دهید، که مایه ی پیروزی بر دشمن است.»

در صدر اسلام تیراندازی از مهم ترین برنامه های نظامی بود، اما امروز که امور نظامی پیشرفت کرده است وسائل و تاکتیک های مدرن میدان دار شده اند. جهت دفاع از اسلام و مسلمین، برای کسانی که زمینه ی فعالیت نظامی آماده است، باید انواع و اقسام تیراندازی با سلاح های پیشرفته و بهره وری از توپ، تانک و... را بیاموزند.

جوان و زبان های خارجی

اشاره

در شرایط کنونی که جهان به صورت یک دهکده در آمده است، نوجوانان و جوانان که آینده سازان جامعه ی بشری و بزرگان فردا هستند افزون بر زبان کامل مادری شان بایسته است که زبان های خارجی را در حد نیاز بیاموزند [آگاهی از زبان های محلی، خارجی از یک نظر و زبان ادبی که اصل و اساس است برای هر کسی مفید است] دانشمندان گفته اند: کسی که یک زبان را بداند یک نفر است و اگر مثلاً پنج زبان را

1- ) کنزالعمال: 45341.

بداند پنج نفر خواهد بود. دانستن چند زبان بسیار مهم و قابل قدر است.

شایسته است که مسلمانان جهان، زبان عربی که زبان بین المللی اسلام است و نیز زبان فارسی را بیاموزند تا بتوانند از تمدّن و فرهنگ مکتب وحیانی اسلام بیشتر آگاه شوند.

زبان و برخی از مسائل مهم

با توجه به نیازهای خردمندانه توجه به چند نکته ضروری است:

1. بدون تردید هجرت از نظر اسلام یک امر مقدس و یکی از چهار رکن تکامل سعادت گستر است. (ایمان، هجرت، جهاد و شهادت) بنابراین، امروز که مسلمانان در اکثر نقاط جهان هجرت کرده اند، رسالت شان این است که فرهنگ اسلام، تمدّن اسلام، مزایای اسلامی و نیز زبان مادری شان را فراموش نکنند، بلکه تلاش کنند تا دیگران را در حد امکان به این ویژگی ها و زبان عربی که زبان قرآن و سنّت است، آشنا بسازند.

2 مسلمانان جهان که حدوداً بیش یک میلیارد و پانصد میلیون نفر می باشند، به زبان های مختلف آشنا هستند، افزون بر آن که زبان خودشان را باید حفظ کنند شایسته و در مواردی واجب است که زبان و ادبیات عرب را بیاموزند، زیرا زبان دین مقدس اسلام است.

همه ی مسلمانان عالم، قرآن عربی را کتاب مُنزَل از جانب خدا می دانند که با عنایت ویژه ی خدای سبحان از هرگونه تحریف مصون و محفوظ مانده است و آن را با زبان عربی تلاوت می کنند و بحمدالله با

زبان های زنده ی دنیا ترجمه شده است و رو به گسترش است و روزگاری کتاب بشریت و حاکم بر تمام گیتی خواهد شد. (إن شاءالله تعالی) و نیز مسلمانان نماز را به عربی می خوانند زیرا خواندن نماز به غیر عربی باطل است. همچنان مسلمانان شعار حج (لَبَیْکَ ٱ للّهُمَّ لَبَّیْکَ و...) را به عربی می گویند و موارد فراوان دیگر. در نتیجه روشن شد که در اسلام و بین مسلمانان زبان عربی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و آموختن آن وظیفه ای است بس مقدّس.

جوان مسلمان و هجرت

هجرت یکی از ارکان ترقی و تکامل است، هجرت در مکتب اسلام جایگاه بلند و ارزنده ای دارد و هجرت پیامبر گرامی اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مبدأ تاریخ سرنوشت ساز اسلام قرار گرفته است.

اما هجرت دارای شرایط و ویژگی هایی است، هجرت در صورتی ارزنده است که مشروع، معقول و خداپسندانه باشد هجرت های فیزیکی و عملی برای حفظ دین، ناموس و... و نیز هجرت های علمی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و... برترین فرهنگ است اما در هجرت باید انسان انگیزه مشروع و سالم داشته باشد و با هجرت معقول بتواند ارزش های دینی، هویت مکتبی، راهکارهای معنوی، غیرت ناموسی و... را شرافت مندانه حفظ کند.

هجرت باید پیام حیات آفرین داشته باشد. امروزه هجرت خانواده های متدین به کشورهای اسلامی برای حفظ ارزش های دینی و رسیدن به

کمال لایق انسانی و اسلامی قابل تقدیر و انجام یک رسالت است.

اما هجرت کردن به کشورهای غیر اسلامی در صورتی درست است که عقائد و ارزش های دینی به تمام معنا حفظ شوند بنیاد خانواده های مسلمان از هم نپاشد و کودکان و جوانان تحت تأثیر عقاید و اخلاق غیر مسلمانان قرار نگیرند و فرهنگ و زبان شان را از دست ندهند.

برخی خانواده ها و نیز افراد لایق بحمد الله دین و هویت مکتبی و مذهبی خودشان را در کشورهای غیر اسلامی آبرومندانه حفظ کرده اند و حتی برخی از شخصیت ها اسلام و ارزش های دینی و حجاب و عفاف را ترویج کرده اند و از نفَسِ پاک و گرم آنان برخی به اسلام گرویده اند و آگاهانه اسلام و مذهب امام جعفر صادقعليه‌السلام را پذیرفته اند؛ این گونه هجرت ها قابل قدر است.

ولی متأسفانه برخی دیگر از دین بیگانه شده اند، کودکان، نوجوانان و جوانان به مسیحیت روی آورده اند یا در لجن زار فساد اخلاقی و... غرق گردیده اند و با آن که غذای حلال در اکثر کشورها موجود است آنان از غذای حرام و شراب و... استفاده می کنندکه خیانتی است بس بزرگ.

و الدین و هر کسی که زمینه گمراهی فرزندان معصوم را فراهم کرده اند به جهنم سوزان الهی گرفتار و رو سیاه دارین خواهند شد.

لذا خانواده ها باید مواظب خود و فرزندان شان باشند، دلباخته و شیفته زرق و برق کشورهای غیر اسلامی و اسیر مستکبران دنیا نشوند.

جوان و دوستی و دشمنی

اشاره

جوانان وقتی که قدم در اجتماع می گذارند در برخورد با مسلمانان و غیر مسلمانان و نیز معامله کردن با آنان و روابط سیاسی و اجتماعی و... مسائل و احکام مهمّی دارند بویژه در مواردی که انسان به غیر مسلمان محتاج شود که بدون تردید مسئولیت ها سنگین تر خواهد شد.

باتوجه به این گونه روابط است که دوستی ها و دشمنی ها با معیارهای اسلامی باید پی ریزی شود. مسلمان افزون بر دوستی خدای سبحان جلّ جلاله، پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و خاندانشعليهم‌السلام که جزء ایمان و واجب است، باید مسلمانان را دوست داشته باشد بویژه اقوام و بستگان نَسَبی و سَببی که مصداق مهم صله رحم می باشند.

قداست و فواید صله ی رحم

صله ی رحم از جایگاه و قداست ویژه ای برخوردار است و دارای آثار و فواید فراوان دنیایی و آخرتی است.

! عَنْ رَسولِ ٱ للهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :«صِلَهُ ٱ لرَّحِمِ تَزِیدُ فِی ٱ لعُمْرِ وَ تَنْفِی ٱ لفَقْرَ.»(1)

پیامبر مکرّم اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : «صله رحم عُمر را افزایش می دهد و فقر را از بین می برد.»

! عَنِ ٱ لنَّبِیِّ ٱ لأکْرَمِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :« ٱ لزِّیَارَهُ تُنْبِتُ ٱ لمَوَدَّهَ.»(2)

پیامبر مکرّم اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : «زیارت [دیدار، دید و بازدید از بستگان] درخت دوستی را رویش داده بارور می سازد.»

1- ) بحار: 74/88/2

2- ) بحار: 74/355/36.

شایسته است که والدین همواره فرزندان شان را وادار کنند تا با اقوام و بستگان رفت و آمد داشته باشند و با برخوردهای خداپسندانه محبت ها را افزایش دهند و به سود و زیان های یکدیگر صادقانه شریک باشند. اما در رفت و آمدها نباید افراط کرد، زیرا آسیب های دیگری خواهد داشت.

! عَنْ مَوْلَی ٱ لمُوَحِّدینَ عَلیٍّعليه‌السلام :«کَثْرَهُ ٱ لزِّیَارَهِ تُورِثُ ٱ لمَلاَلَهَ.»(1)

مولای یکتاپرستان امام علیعليه‌السلام : «زیاده روی در دیدار و رفت وآمد ملال آور و خستگی زاست.»

! از امیرمؤمنان امام علیعليه‌السلام روایت شده است: «کسی که زیاد رفت و آمد کند خوش برخوردی هایش کم خواهد شد [و محبت ها ضعیف می شوند].»(2)

و باید توجه داشت که هیج مسلمانی تحت هیج عنوانی با غیر مسلمان، حقِّ دوستی و محبّت ندارد، زیرا دوست داشتن کفّار، دشمنان اسلام، گمراهان، پیشتازان فسق و فجور و... حرام و گناه است، اگر مسلمانان بویژه کارگزاران کشورهای اسلامی به فرموده ی قرآن کریم﴿... أَشِدَّآءُ عَلَی ٱ لکُفَّارِ رُحَمَآءُ بَیْنَهُمْ...﴾ (3) باشند، آقای جهان خواهند بود و به پای هیچ نامه و قرارداد ننگینی امضا نخواهند کرد. و استقلال همه جانبه ی شان را در پرتو اسلام عزیز پایدار خواهند ساخت.

1- ) بحار: 77/137/1.

2- ) غرر الحکم:8004.

3- ) الفتح:29.

جوان و مردم آزاری

برخی جوانان که از گوهر گران بهای تربیت اسلامی و تربیت خانوادگی بی بهره اند همواره مردم را اذیت می کنند و حتّی از اذیت و آزار آنان لذت می برند و به خود می بالند؛ بدترین آنان کسانی هستند که پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، ائمهعليهم‌السلام ، پدر و مادر، استاد، علما و همسایه ها را اذیت کنند.

برخی انسان های لاابالی و چاقوکش با جنایت و خونریزی، دزدی و جیب بری و برخی با فحاشی و تهمت و برخی با شوخی های نامعقول و سخنان زننده و نیشدار، بندگان خدا را اذیت می کنند؛ برخی در خانه بداخلاق و سرکش اند که با فحش، بی نظمی، لجاجت و لدوکوبِ کودکان یا بی حرمتی به بزرگان حتی والدین، یا با سروصدا کردن، یا حاضر نشدن به برنامه ها موجب ناراحتی والدین و خانواده می شوند و کانون پرمهر خانه را شبیه باغ وحش می سازند، آنان از نظر اسلام محکوم و قابل مجازات سنگین و در اجتماع منفور می باشند.

آن هایی که متأسفانه در داخل خانه زبان فحاش و دست زدن دارند سخت خطرناک اند، و باید در دنیا دیه بپردازند و در آخرت هم مجازات دارند. این گونه افراد شامل فرمایش پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می باشند.

! عَنْ رَسولِ ٱ للهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :«مَنْ آذَی مُؤْمِناً فَقَدْ آذانِی.»(1)

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : «هرکه مؤمنی را بیازارد بی گمان مرااذیت کرده است.»

1- ) بحار:67/72/40.

! از پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم روایت شده است که خداوند سبحان فرموده است: «هرکسی که به یکی از دوستان من تحقیر و توهین روا دارد، برای جنگ با من آماده شده است.»(1) [نعوذ بالله منه]

! عَنْ رَسولِ ٱ للهِ ٱ لخاتَمِ:«أَذَلُّ ٱ لنَّاسِ مَنْ أَهَانَ ٱ لنَّاسَ.»(2)

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : «خوارترین و پست ترین مردم کسی است که مردمان را خوار و ذلیل شمارد.»

اذیت و آزار مؤمن در حکم اعلام جنگ با خداست. [اذیتِ فیزیکی، زبانی، مزاحمت تلفنی، اینترنتی، جاسوسی، نفاق انگیزی بین خانواده و... .]

جوان و ازدواج

با توجّه به اشاره های فشرده ای که شد، روشن شد که نوجوانان و جوانان نیازمند خودسازی دینی، مذهبی، مادّی، معنوی، علمی، اخلاقی، هنری، رزمی، سیاسی و... هستند، زیرا جوانان امروز بزرگان آینده هستند و باید با خودسازی شان اُلگوی سالم و سازنده برای دیگران باشند.

از دیدگاه عقل و دین و فطرت والای انسانی جوانان اعم از دختر و پسر نیازمند ازدواج هستند و باید با انتخاب همسرِ شایسته و تشکیل خانواده برترین بنای دوست داشتنی را پایه گذاری کنند.

1- ) کافی:2/351/3

2- ) امالی الصدوق:28/4.

! عَنْ رَسولِ ٱ للهِ ٱ لأعْظَمِ:«مابُنِیَ بِنآءٌ فِی ٱ لإِسْلَامِ أَحَبَّ إِلَی ٱ للهِ مِنَ ٱ لتَّزْوِیجِ.»(1)

پیامبر بزرگوار اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : «هیچ بنایی در اسلام پایه گذاری نشده است که محبوب تر و دوست داشتنی تر از ازدواج نزد خداوند باشد.»

! از امیرالمؤمنینعليه‌السلام روایت شده است که فرمود: «ازدواج کنید، زیرا رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: کسی که دوست دارد از سنت و روش من پیروی کند باید ازدواج کند، زیرا از سنّت من ازدواج کردن است.»

توجه: درباره ازدواج به کتاب ارمغان ازدواج (ارمغان1) نوشته ی مؤلف مراجعه شود. لطفاً فهرست آن را یک بار بخوانید.

توجّه: وقتی کتاب حاضر (ارمغان تربیت) را نوشتم به نظرم آمد که اگر خدای سبحان توفیقم عنایت فرماید کتابی را تحت عنوان ارمغان جوانان «ارمغان4» نیز بنویسم. ان شاءالله. زیرا جوانان قابل قدر و آینده سازان جامعه می باشند.

ارمغان ازدواج «ارمغان1» چاپ سوم؛ ارمغان خانواده «ارمغان2»؛ ارمغان تربیت «ارمغان 3 (کتاب حاضر)» مجموعه ای است سودمند. از خداوند توفیق خدمت و سعادت دارین را خواهانم.

«التماس دعا» - سیّد محمّد طاهر مدرّسی حجازی

1- ) مکارم الاخلاق:1/224.

منابع عمده ی تحقیق:

· ذکر منابع، دلیل تأیید تمام مطالب آن نخواهد بود.

1. قرآن عظیم الشأن.

2. نهج البلاغه...

3. الإختصاص، شیخ مفید رحمه‌الله : ابو عبد الله محمد بن محمد بن نعمان (ت/413ه ق) تحقیق: علی اکبر غفاری، نشر اسلامی چاپ چهارم قم1414ه ق.

4. الإستبصار فیما اختلف من الآثار، شیخ طوسی رحمه‌الله : ابوجعفر محمد بن حسن (ت/460ه ق) تحقیق: سیدحسن موسوی، دارالکتب الاسلامیه چاپ سوم1390ه

5. اصول کافی، مرحوم ثقه الاسلام کلینی رحمه‌الله ، ترجمه ی آیت ا... محمد باقر کمره ای، چاپ اسوه، چاپ سوم 1375ش.

6. امالی صدوق، مرحوم شیخ صدوق رحمه‌الله ، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی (متولّد 381 ه .ق) مؤسسه الاعلمی بیروت چاپ پنجم، 1400 ه .ق.

7. امالی طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن طوسی رحمه‌الله ، تحقیق: مؤسسه البعثه، دارالثقافه. قم چاپ اول،1414ه ق.

8. بحارالانوار لدرر اخبار الائمه الأطهار عليهم‌السلام للعلامه المجلسی رحمه‌الله محمد باقر بن محمدتقی، مؤسسه الوفاء، بیروت الطبع الثانی،1403ه ق.

9. تاریخ الیعقوبی: احمد بن ابی یعقوب بن جعفر، دار صادر، بیروت...

10. تحریرالوسیله، حضرت امام خمینی رحمه‌الله ، دارالعلم قم چ نهم،1380 ش.

11. تحف العقول، ابن شعبه حرانی ابو محمد حسن علی، تحقیق علی اکبرغفاری مؤسسه نشر اسلامی قم چاپ دوم1404ه ق.

12. تربیه الاولاد فی الاسلام، عبد الله ناصح علوان...

ص: 233

13. تفسیر نمونه، آیت ا... العظمی مکارم شیرازی مد ظله العالی، دارالکتب الاسلامیه تهران چاپ پنجاهم 1385ش.

14. تفسیرالعیاشی، العیاشی: ابونضر محمد بن مسعود سمرقندی، تحقیق:سیدهاشم رسولی محلاتی مکتبه العلمیه تهران چاپ اول1380ش.

15. تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام)، ابوالحسین ورام بن ابی فراس (متوفی،605ه ق) ترجمه ی محمدرضا عطائی، چاپ چهارم 1387ش انتشارات آستان قدس رضوی.

16. توحید مفضّل، روایت مفضّل بن عمر جعفی.

17. تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه، ابوجعفر محمد بن حسن طوسی رحمه‌الله ، دارالکتب الاسلامیه تهران.

18. ثواب الاعمال و عقاب الاعمال: شیخ صدوق رحمه‌الله ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی، ترجمه ی محمدرضا انصاری محلاتی نشر اندیشه، 1386 ه .ش.

19. جامع الاخبار أو معارج الیقین فی اصول الدین محمد بن محمد شُعیری سبزواری (قرن هفتم ه .ق) تحقیق و نشر مؤسسه آل البیت عليهم‌السلام قم چاپ اول 1414ه .ق.

20. الخصال، شیخ صدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی، تحقیق: علی اکبر غفاری مؤسسه الاعلمی، بیروت طبع اول، 1410 ه .ق

21. دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الاحکام، ابو حنیفه نعمان بن محمد بن منصور مغربی (تولد 363 ه .ق) تحقیق آصف بن علی اصغر فیضی، دارالمعارف مصر چاپ سوم 1383 ه .ق

22. روضه الواعظین، محمد بن حسن فتّال نیشابوری (508 ه .ق) مکتبه الحیدریه نجف اشرف 1386ه

23. سفینه البحار، مرحوم حاج شیخ عباس بن محمد رضا القمی، کتابخانه ی سنایی تهران، 1355 ه .ش

ص: 234

24. صحیح مسلم، ابوالحسین مسلم بن حجاج القشیری نیشابوری، تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی، دارالحدیث القاهره، طبع اول، 1412ه .ق.

25. صحیفه ی سجادیه، امام علی بن الحسین عليه‌السلام ، با ترجمه ی الهی قمشه ای انتشارات اقلیدوس، چاپ اول، سال 1387 ه .ش.

26. عده الدّاعی و نجات السّاعی، ابن فهد حلی ابوالعباس احمد بن محمد بن فهد حلی اسدی (تولد 841 ه .ق) تحقیق: احمد موحد قمی مکتبه وجدانی قم.

27. علل الشرایع، شیخ صدوق رحمه‌الله ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی، تصحیح: سیّد فضل الله طباطبایی یزدی مؤسسه ی علمیه قم، طبع دوم، 1367 ه .ش.

28. عیون الاخبار الرضا، شیخ صدوق رحمه‌الله ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی ترجمه ی محمّدتقی اصفهانی، انتشارات علمیه ی اسلامیه، بی تا.

29. غررالحکم و دررالکلم، عبدالواحد آمدی التمیمی، ترجمه ی مصطفی درایتی نشر ضریح آفتاب سال 1381ش چاپ دقت.

30. قرب الاسناد، ابوالعباس عبدالله بن جعفر حمیری قمی، تحقیق و نشر: مؤسسه ی آل البیت عليهم‌السلام ، قم، چاپ اول، 1413ه .ق.

31. کتاب العیال، ابن ابی الدنیا، عبد الله بن محمد...

32. کشف الغمّه فی معرفه الائمّه عليهم‌السلام ، علی بن عیسی الاربلی رحمه‌الله (ت/693ه .ق) چاپ دوم 1405ه .ق دارالاضواء، بیروت.

33. کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، علاءالدین علی المتقی الهندی رحمه‌الله ، مکتبه التراث الاسلامی، بیروت، چاپ اوّل، 1397ه .ق.

34. کنزالفوائد، ابوالفتح، محمد بن علی کراجکی طرابلسی (ت/449ه .ق) تحقیق: عبدالله نعمت دارالاضواء، بیروت 1405ه .ق.

35. لئالی الاخبار، محمد نبی تویسرکانی

ص: 235

36. المحاسن، ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد برقی (ت/280ه ق) تحقیق: سیدمهدی رجائی چاپ اول قم 1413 ه ق.

37. المحجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء، فیض کاشانی رحمه‌الله مولی محسن محمد بن مرتضی (ت/1091ه ق) تحقیق: علی اکبر غفاری، مؤسسه نشر اسلامی، قم، چاپ دوم.

38. مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، میرزا حسین نوری رحمه‌الله ، نشر مؤسسه آل البیت عليهم‌السلام ، قم، چاپ اول، 1408 ه .ق.

39. معانی الاخبار، شیخ صدوق رحمه‌الله ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی

40. مکارم الاخلاق، ابوعلی فضل بن حسن طبرسی رحمه‌الله (قرن ششم هجری) تحقیق: علاء آل جعفر، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول، قم، 1414 ه .ق.

41. من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق رحمه‌الله ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی، تحقیق: علی اکبر غفّاری، دارالکتب الاسلامیه، قم، 1378 هجری.

42. مناقب آل ابیطالب عليهم‌السلام ، ابن شهر آشوب: ابو جعفر رشید الدین محمد بن علی رحمه‌الله (متولد 588 ه .ق) تحقیق: یوسف بقاعی، بیروت، چاپ دوم، 1412 ه .ق.

43. منهج التربیه النّبویّه للطفل، محمّد نور بن عبدالحفیظ سوید.

44. میزان الحکمه، محمد محمدی ری شهری، ترجمه حمید رضا شیخی، نشر دارالحدیث، قم، چاپ چهارم، 1383 ه .ش.

45. النوادر راوندی، فضل الله بن علی حسینی راوندی (تولد 571 ه .ق) مطبعه الحیدریه، نجف اشرف، چاپ اول،1370 ه .ق.

46. نهج الفصاحه، از کلام رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، ابوالقاسم پاینده، انتشارات جاویدان، چاپ بیست و یکم، سال 1367 ه .ش.

47. وسائل الشیعه، علامه محمد بن حسن حرعاملی رحمه‌الله ، بیروت، لبنان، دار احیاء التراث العربی، بی تا.