شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

فهرست مطالب

سوره حج ۱۲

آيه (۱) و (۲) و ترجمه ۱۵

تفسير: ۱۵

نكته ها: ۱۷

آيه (۳) و (۴) و ترجمه ۲۰

تفسير: ۲۰

آيه (۵) تا (۷) و ترجمه ۲۵

تفسير: ۲۶

نكته ها: ۳۱

۱ - مراحل هفتگانه زندگى انسان ۳۱

۲ - معاد جسمانى ۳۳

۳ - ارذل العمر چيست؟ ۳۴

آيه (۸) تا (۱۰) و ترجمه ۳۶

تفسير: ۳۶

آيه (۱۱) تا (۱۴) و ترجمه ۴۰

تفسير: ۴۱

آيه (۱۵) تا (۱۷) و ترجمه ۴۷

شأن نزول: ۴۷

تفسير: ۴۸

نكته ها: ۵۱

۱ - پيوند آيات ۵۱

۲ - مجوس كيانند؟ ۵۲

۳ - صابئان چه كسانى هستند؟ ۵۴

۴ - گروه منحرفان از توحيد ۵۴

آيه (۱۸) و ترجمه ۵۶

تفسير: ۵۶

نكته ها: ۵۷

۱ - اين سجود همگانى چگونه است؟ ۵۷

۲ - آيا سجود فرشتگان تشريعى است؟ ۵۹

۳ - پاسخ به چند سؤال ۵۹

آيه (۱۹) تا (۲۴) و ترجمه ۶۱

شأن نزول: ۶۲

تفسير: ۶۲

آيه (۲۵) و ترجمه ۶۶

تفسير: ۶۶

نكته ها: ۶۷

آيه (۲۶) تا (۲۸) و ترجمه ۷۳

تفسير: ۷۳

نكته ها: ۸۰

۱ - ايام معلومات چيست؟ ۸۰

۲ - ذكر خدا در سرزمين منى ۸۱

۳ - فلسفه و اسرار عميق حج! ۸۲

۴ - تكليف گوشتهاى قربانى در عصر ما ۸۹

آيه (۲۹) و (۳۰) و ترجمه ۹۱

تفسير: ۹۱

نكته: ۹۷

آيه (۳۱) تا (۳۳) و ترجمه ۹۹

تفسير: ۹۹

آيه (۳۴) و (۳۵) و ترجمه ۱۰۷

تفسير: ۱۰۷

آيه (۳۶) تا (۳۸) و ترجمه ۱۱۰

تفسير: ۱۱۰

آيه (۳۹) تا (۴۱) و ترجمه ۱۱۷

تفسير: ۱۱۸

نكته ها: ۱۲۴

۱ - فلسفه تشريع جهاد ۱۲۴

۲ - خداوند به چه كسانى وعده يارى داده است؟ ۱۲۶

۳ - (محسنين )، (مخبتين ) و (ياوران الله ) ۱۲۷

آيه (۴۲) تا (۴۵) و ترجمه ۱۲۹

تفسير: ۱۲۹

نكته: ۱۳۱

آيه (۴۶) تا (۴۸) و ترجمه ۱۳۳

تفسير: ۱۳۳

آيه (۴۹)تا (۵۱) و ترجمه ۱۳۹

تفسير: ۱۳۹

آيه (۵۲) تا (۵۴) و ترجمه ۱۴۲

تفسير: ۱۴۳

نكته ها: ۱۴۴

۱ - القاآت شيطان چيست ۱۴۴

۲ - افسانه ساختگى غرانيق! ۱۴۶

۳ - فرق رسول و (نبى ) ۱۵۰

آيه (۵۵) تا (۵۹) و ترجمه ۱۵۱

تفسير: ۱۵۲

آيه (۶۰) تا (۶۲) و ترجمه ۱۵۷

شأن نزول: ۱۵۷

تفسير: ۱۵۸

آيه (۶۳) تا (۶۶) و ترجمه ۱۶۲

تفسير: ۱۶۲

نكته ها: ۱۶۷

آيه (۶۷) تا (۷۰) و ترجمه ۱۷۰

تفسير: ۱۷۰

آيه (۷۱) تا (۷۴) و ترجمه ۱۷۴

تفسير: ۱۷۵

نكته: ۱۸۰

آيه (۷۵) تا (۷۸) و ترجمه ۱۸۴

شأن نزول: ۱۸۵

تفسير: ۱۸۵

سوره مؤ منون ۱۹۴

آيه (۱) تا (۱۱) و ترجمه ۱۹۸

تفسير: ۱۹۹

آيه (۱۲) تا (۱۶) و ترجمه ۲۱۳

تفسير: ۲۱۳

نكته ها: ۲۱۸

۲ - آخرين مرحله تكامل انسان در رحم ۲۱۹

۳- لباس گوشتین بر اندام استخوان ها! ۲۲۰

۴ - لباس مقاوم براى استخوانها! ۲۲۱

آيه (۱۷) تا (۲۲) و ترجمه ۲۲۲

تفسير: ۲۲۳

آيه (۲۳) تا (۲۵) و ترجمه ۲۳۲

تفسير: ۲۳۲

آيه (۲۶) تا (۳۰) و ترجمه ۲۳۶

تفسير: ۲۳۷

آيه (۳۱) تا (۴۱) و ترجمه ۲۴۱

تفسير: ۲۴۲

نكته ها: ۲۴۷

۱ - زندگى پر زرق و برق و اثر شوم آن ۲۴۷

۲ - (تراب ) و (عظام ) ۲۴۹

۳ - غثاء چيست؟ ۲۴۹

۴ - يك سرنوشت عمومى ۲۵۰

آيه (۴۲) تا (۴۴) و ترجمه ۲۵۱

تفسير: ۲۵۱

آيه (۴۵) تا (۴۹) و ترجمه ۲۵۵

تفسير: ۲۵۵

آيه (۵۰) و ترجمه ۲۵۹

تفسير: ۲۵۹

آيه (۵۱) تا (۵۴) و ترجمه ۲۶۲

تفسير: ۲۶۲

آيه (۵۵) تا (۶۱) و ترجمه ۲۶۹

تفسير: ۲۶۹

آيه (۶۲) تا (۶۷) و ترجمه ۲۷۵

تفسير: ۲۷۶

آيه (۶۸) تا (۷۴) و ترجمه ۲۸۱

تفسير: ۲۸۲

نكته ها: ۲۸۶

۱ - حق پرستى و هوا پرستى ۲۸۶

۲ - صفات رهبر ۲۸۸

۳ - چرا اكثريت، تمايل به حق ندارند؟! كدام اكثريت؟ ۲۸۸

آيه (۷۵) تا (۸۰) و ترجمه ۲۹۳

تفسير: ۲۹۴

آيه (۸۱) تا (۹۰) و ترجمه ۳۰۰

تفسير: ۳۰۱

نكته ها: ۳۰۴

آيه (۹۱) و (۹۲) و ترجمه ۳۰۸

تفسير: ۳۰۸

آيه (۹۳) تا (۹۸) و ترجمه ۳۱۲

تفسير: ۳۱۲

نكته ها: ۳۱۵

آيه (۹۹) تا (۱۰۰) و ترجمه ۳۱۸

تفسير: ۳۱۸

نكته ها: ۳۲۰

۱ - مخاطب در جمله (رب ارجعون ) كيست؟ ۳۲۰

۲ - تفسير جمله (فيما تركت ) ۳۲۰

۳ - (كلا) در اينجا چه چيزى را نفى مى كند؟ ۳۲۲

۴ - جهان برزخ چيست؟ ۳۲۲

آيه (۱۰۱) تا (۱۰۴) و ترجمه ۳۳۳

تفسير: ۳۳۳

نكته ها: ۳۳۸

۱ - آن روز كه نسبها از اثر مى افتد ۳۳۸

۲ - داستان تكان دهنده اصمعى ۳۴۰

۳ - تناسب مجازات و گناه ۳۴۳

آيه (۱۰۵) تا (۱۱۱) و ترجمه ۳۴۵

تفسير: ۳۴۶

آيه (۱۱۲) تا (۱۱۶) و ترجمه ۳۴۹

تفسير: ۳۴۹

نكته: ۳۵۳

آيه (۱۱۷) و (۱۱۸) و ترجمه ۳۵۶

تفسير: ۳۵۶

سوره نور ۳۵۹

آيه (۱) تا (۳) و ترجمه ۳۶۲

تفسير: ۳۶۲

نكته ها: ۳۶۹

۱ - مواردى كه حكم زنا اعدام است ۳۶۹

۲ - چرا زانيه مقدم ذكر شده؟ ۳۷۰

۳ - مجازات در حضور جمع چرا؟ ۳۷۰

۴ - حد زانى قبلا چه بوده است؟ ۳۷۱

۵ - افراط و تفريط در اجراى حد ممنوع! ۳۷۲

۶ - شرايط تحريم ازدواج با زانى و زانيه ۳۷۲

۷ - فلسفه تحريم زنا ۳۷۳

آيه (۴) و (۵) و ترجمه ۳۷۵

تفسير: ۳۷۵

نكته ها: ۳۷۸

۱ - معنى رمى در آيه چيست؟ ۳۷۸

۲ - چهار شاهد چرا؟ ۳۷۹

۳ - شرط مهم قبولى توبه ۳۸۰

۴ - احكام قذف ۳۸۱

آيه (۶) تا (۱۰) و ترجمه ۳۸۳

شأن نزول: ۳۸۳

تفسير: ۳۸۵

نكته ها: ۳۸۹

۱ - چرا حكم قذف در مورد دو همسر تخصيص خورده؟ ۳۸۹

۲ - برنامه مخصوص (لعان ) ۳۹۰

۳ - جزاى محذوف در آيه ۳۹۱

آيه (۱۱) تا (۱۶) و ترجمه ۳۹۲

شأن نزول: ۳۹۳

تفسير: ۴۰۰

آيه (۱۷) تا (۲۰) و ترجمه ۴۰۸

تفسير: ۴۰۸

آيه (۲۱) تا (۲۵) و ترجمه ۴۱۷

تفسير: ۴۱۸

آيه (۲۶) و ترجمه ۴۲۸

تفسير: ۴۲۸

نكته ها: ۴۲۹

آيه (۲۷) تا (۲۹) و ترجمه ۴۳۴

تفسير: ۴۳۴

نكته ها: ۴۳۷

۱ - امنيت و آزادى در محيط خانه ۴۳۷

۲ - منظور از بيوت غير مسكونه چيست؟ ۴۴۰

۳ - مجازات كسى كه بدون اجازه در خانه مردم نگاه مى كند ۴۴۱

آيه (۳۰) و (۳۱) و ترجمه ۴۴۳

شأن نزول: ۴۴۴

تفسير: ۴۴۴

نكته ها: ۴۵۱

۱ - فلسفه حجاب ۴۵۱

۲ - استثناء وجه و كفين ۴۵۹

۳ - منظور از نسائهن چيست؟ ۴۶۱

۴ - تفسير جمله او ما ملكت ايمانهن ۴۶۱

۵ - تفسير (اولى الاربة من الرجال ) ۴۶۲

۶ - كدام اطفال از اين حكم مستثنا هستند ۴۶۳

۷ - چرا عمو و دائى جزء محارم نيامده اند؟ ۴۶۴

۸ - هر گونه عوامل تحريك ممنوع! ۴۶۴

آيه (۳۲) تا (۳۴) و ترجمه ۴۶۶

تفسير: ۴۶۷

نكته ها: ۴۷۴

۱ - ازدواج يك سنت الهى است ۴۷۴

۲ - منظور از جمله و الصالحين من عبادكم و امائكم چيست؟ ۴۷۷

۳ - عقد مكاتبه؟ ۴۷۸

آيه (۳۵) تا (۳۸) و ترجمه ۴۸۰

تفسير: ۴۸۱

نكته ها: ۴۹۶

آيه (۳۹) تا (۴۰) و ترجمه ۵۰۱

تفسير: ۵۰۱

آيه (۴۱) و (۴۲) و ترجمه ۵۰۷

تفسير: ۵۰۷

نكته ها: ۵۰۸

آيه (۴۳) تا (۴۵) و ترجمه ۵۱۴

تفسير: ۵۱۵

نكته ها: ۵۲۱

آيه (۴۶) تا (۵۰) و ترجمه ۵۲۵

شأن نزول: ۵۲۶

تفسير: ۵۲۶

نكته ها: ۵۳۰

آيه (۵۱) تا (۵۴) و ترجمه ۵۳۳

تفسير: ۵۳۴

آيه (۵۵) و ترجمه ۵۳۹

شأن نزول: ۵۳۹

تفسير: ۵۴۰

نكته ها: ۵۴۱

آيه (۵۶) و (۵۷) و ترجمه ۵۴۸

تفسير: ۵۴۸

آيه (۵۸) تا (۶۰) و ترجمه ۵۵۰

تفسير: ۵۵۱

نكته ها: ۵۵۷

آيه (۶۱) و ترجمه ۵۶۲

تفسير: ۵۶۲

نكته ها: ۵۶۸

۱ـ آيا خوردن غذاى ديگران مشروط به اجازه آنها نيست؟ ۵۶۸

۲ - فلسفه اين حكم اسلامى ۵۶۹

۳ - منظور از صديق كيست؟ ۵۷۰

۴ - تفسير (ما ملكتم مفاتحه ) ۵۷۲

۵ - سلام و تحيت ۵۷۳

آيه (۶۲) تا (۶۴) و ترجمه ۵۷۴

شأن نزول: ۵۷۵

تفسير: ۵۷۶

سوره حج

مقدمه

ايـن سـوره در مـديـنـه نـازل شده و ۷۸ آيه است

محتواى سوره حج

اين سوره كه به خاطر بخشى از آياتش كه پيرامون حج سخن مى گويد به نام (سوره حـج ) نـاميده شده است از سوره هائى است كه در ميان مفسران و نويسندگان تاريخ قرآن در (مكى ) يا (مدنى ) بودنش گفتگو است، جمعى آن را جز چند آيه (مكى ) مى دانـنـد، در حـالى كـه جـمـع ديـگـرى مـعـتـقـدنـد هـمـه آن جـز چـنـد آيـه در مـديـنـه نازل شده است، بعضى نيز آن را تركيبى از آيات (مكى ) و (مدنى ) مى دانند.

مـا بـا تـوجـه بـه برداشتى كه از سوره هاى مكى و مدنى و به تعبير ديگر جو مدينه و مـكـه و نـيازمنديهاى مسلمانان و چگونگى تعليمات پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) نسبت به آنها در اين دو منطقه داريم آيات اين سوره از جهاتى شبيه سوره هاى مدنى است، چـرا كـه دسـتـور حج آنهم با ذكر قسمتى از جزئيات آن، و همچنين دستور جهاد، تناسب با وضـع مـسـلمانان در مدينه دارد، هر چند تأكيد آيات اين سوره روى مسأله مبدء و معاد بى تناسب به سوره هاى مكى نيست.

نويسنده تاريخ القرآن بر اساس تاريخ (فهرست ابن نديم ) و (نظم الدرر) مى گـويـد: سـوره حـج مـگر چند آيه در مدينه نازل شده، آن چند آيه نيز در ميان مكه و مدينه نـازل گـرديـده اسـت، وى اضـافـه مى كند اين سوره صد و ششمين سوره اى است كه بر پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) نازل شده و بر حسب ترتيب، بعد از سوره نور و قبل از سوره (منافقين ) است.

به هر حال در مجموع، (مدنى ) بودن سوره قويتر به نظر مى رسد.

از نظر محتوا مطالب اين سوره را به چند بخش مى توان تقسيم كرد:

۱ - آيـات فـراوانـى كـه در زمـيـنـه (مـعـاد) و دلائل مـنـطـقـى آن، و انـذار مـردم غـافـل از صـحـنـه هـاى قيامت، و مانند آن است كه از آغاز اين سوره شروع مى شود و بخش مهمى از آن را در بر مى گيرد.

۲ - بـخـش قابل ملاحظه اى نيز از مبارزه با شرك و مشركان، سخن مى گويد و با توجه دادن به آيات پروردگار در عالم هستى انسانها را متوجه عظمت آفريدگار مى سازد.

۳ - بـخـشـى از ايـن سـوره نـيـز مردم را به بررسى سرنوشت عبرت انگيز گذشتگان و عذابهاى دردناك الهى كه بر آنها نازل شد دعوت كرده، از جمله سرنوشت قوم نوح و عاد و ثمود، و قوم ابراهيم و لوط، و قوم شعيب و موسى را يادآور مى شود.

۴ - بـخـش ديـگرى از آن پيرامون مساءله حج و سابقه تاريخى آن از زمان ابراهيم (عليه‌السلام ) و سپس مساءله قربانى و طواف و مانند آن است.

۵ - بخشى از آن هم پيرامون مبارزه در برابر ظالمان و پيكار با دشمنان مهاجم، است.

۶ - و سـرانـجام قسمتى از آن پند و اندرزهائى است در زمينه هاى مختلف زندگى و تشويق بـه نـمـاز و زكـات و امـر بـه مـعـروف و نـهـى از مـنـكـر و توكل و توجه به خداوند.

فضيلت تلاوت سوره حج

در حـديـثـى از پـيـامـبـر گرامى اسلام (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) مى خوانيم: من قرء سـورة الحـج اعـطـى مـن الاجر كحجة حجها، و عمرة اعتمرها، بعدد من حج و اعتمر فيما مضى و فيما بقى!: (هر كس سوره حج را بخواند پاداش حج و عمره را خدا به او

مـى دهـد بـه تـعـداد تـمـام كـسـانـى كـه در گـذشـته و آينده حج عمره بجا آورده يا خواهند آورد)!.

بـدون شـك ايـن ثـواب و فـضـيـلت عظيم تنها براى تلاوت لفظى نيست، تلاوتى است انديشه ساز، و انديشه اى است عمل پرور.

در حـقـيـقت كسى كه اين سوره و محتواى آن را از مبدء و معاد گرفته، تا دستورات عبادى و اخـلاقـى، و مـسـائل مـربـوط به جهاد و مبارزه با ستمگران، در اعماق جان خود قرار دهد و بـرنـامـه عـمـلى خـود سـازد، پـيـونـدى بـا تـمام مؤ منان گذشته و آينده از نظر معنوى و روحـانـى پـيـدا مـى كـنـد، پـيـونـدى كـه او را در اعـمـال آنـهـا شـريـك، و آنـهـا را نيز در اعـمـال او شـريـك و سـهـيـم مـى سازد، بى آنكه از پاداش آنان چيزى كاسته شود و حلقه اتصالى خواهد بود بين همه افراد با ايمان در تمام قرون و اعصار.

و بـا ايـن اوصـاف و شـرايـط ثواب و پاداشى كه در حديث فوق آمده عجيب به نظر نمى رسد.