شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

فهرست مطالب

سوره حج 12

آيه (1) و (2) و ترجمه 15

تفسير: 15

نكته ها: 17

آيه (3) و (4) و ترجمه 20

تفسير: 20

آيه (5) تا (7) و ترجمه 25

تفسير: 26

نكته ها: 31

1 - مراحل هفتگانه زندگى انسان 31

2 - معاد جسمانى 33

3 - ارذل العمر چيست؟ 34

آيه (8) تا (10) و ترجمه 36

تفسير: 36

آيه (11) تا (14) و ترجمه 40

تفسير: 41

آيه (15) تا (17) و ترجمه 47

شأن نزول: 47

تفسير: 48

نكته ها: 51

1 - پيوند آيات 51

2 - مجوس كيانند؟ 52

3 - صابئان چه كسانى هستند؟ 54

4 - گروه منحرفان از توحيد 54

آيه (18) و ترجمه 56

تفسير: 56

نكته ها: 57

1 - اين سجود همگانى چگونه است؟ 57

2 - آيا سجود فرشتگان تشريعى است؟ 59

3 - پاسخ به چند سؤال 59

آيه (19) تا (24) و ترجمه 61

شأن نزول: 62

تفسير: 62

آيه (25) و ترجمه 66

تفسير: 66

نكته ها: 67

آيه (26) تا (28) و ترجمه 73

تفسير: 73

نكته ها: 80

1 - ايام معلومات چيست؟ 80

2 - ذكر خدا در سرزمين منى 81

3 - فلسفه و اسرار عميق حج! 82

4 - تكليف گوشتهاى قربانى در عصر ما 89

آيه (29) و (30) و ترجمه 91

تفسير: 91

نكته: 97

آيه (31) تا (33) و ترجمه 99

تفسير: 99

آيه (34) و (35) و ترجمه 107

تفسير: 107

آيه (36) تا (38) و ترجمه 110

تفسير: 110

آيه (39) تا (41) و ترجمه 117

تفسير: 118

نكته ها: 124

1 - فلسفه تشريع جهاد 124

2 - خداوند به چه كسانى وعده يارى داده است؟ 126

3 - (محسنين )، (مخبتين ) و (ياوران الله ) 127

آيه (42) تا (45) و ترجمه 129

تفسير: 129

نكته: 131

آيه (46) تا (48) و ترجمه 133

تفسير: 133

آيه (49)تا (51) و ترجمه 139

تفسير: 139

آيه (52) تا (54) و ترجمه 142

تفسير: 143

نكته ها: 144

1 - القاآت شيطان چيست 144

2 - افسانه ساختگى غرانيق! 146

3 - فرق رسول و (نبى ) 150

آيه (55) تا (59) و ترجمه 151

تفسير: 152

آيه (60) تا (62) و ترجمه 157

شأن نزول: 157

تفسير: 158

آيه (63) تا (66) و ترجمه 162

تفسير: 162

نكته ها: 167

آيه (67) تا (70) و ترجمه 170

تفسير: 170

آيه (71) تا (74) و ترجمه 174

تفسير: 175

نكته: 180

آيه (75) تا (78) و ترجمه 184

شأن نزول: 185

تفسير: 185

سوره مؤ منون 194

آيه (1) تا (11) و ترجمه 198

تفسير: 199

آيه (12) تا (16) و ترجمه 213

تفسير: 213

نكته ها: 218

2 - آخرين مرحله تكامل انسان در رحم 219

3- لباس گوشتین بر اندام استخوان ها! 220

4 - لباس مقاوم براى استخوانها! 221

آيه (17) تا (22) و ترجمه 222

تفسير: 223

آيه (23) تا (25) و ترجمه 232

تفسير: 232

آيه (26) تا (30) و ترجمه 236

تفسير: 237

آيه (31) تا (41) و ترجمه 241

تفسير: 242

نكته ها: 247

1 - زندگى پر زرق و برق و اثر شوم آن 247

2 - (تراب ) و (عظام ) 249

3 - غثاء چيست؟ 249

4 - يك سرنوشت عمومى 250

آيه (42) تا (44) و ترجمه 251

تفسير: 251

آيه (45) تا (49) و ترجمه 255

تفسير: 255

آيه (50) و ترجمه 259

تفسير: 259

آيه (51) تا (54) و ترجمه 262

تفسير: 262

آيه (55) تا (61) و ترجمه 269

تفسير: 269

آيه (62) تا (67) و ترجمه 275

تفسير: 276

آيه (68) تا (74) و ترجمه 281

تفسير: 282

نكته ها: 286

1 - حق پرستى و هوا پرستى 286

2 - صفات رهبر 288

3 - چرا اكثريت، تمايل به حق ندارند؟! كدام اكثريت؟ 288

آيه (75) تا (80) و ترجمه 293

تفسير: 294

آيه (81) تا (90) و ترجمه 300

تفسير: 301

نكته ها: 304

آيه (91) و (92) و ترجمه 308

تفسير: 308

آيه (93) تا (98) و ترجمه 312

تفسير: 312

نكته ها: 315

آيه (99) تا (100) و ترجمه 318

تفسير: 318

نكته ها: 320

1 - مخاطب در جمله (رب ارجعون ) كيست؟ 320

2 - تفسير جمله (فيما تركت ) 320

3 - (كلا) در اينجا چه چيزى را نفى مى كند؟ 322

4 - جهان برزخ چيست؟ 322

آيه (101) تا (104) و ترجمه 333

تفسير: 333

نكته ها: 338

1 - آن روز كه نسبها از اثر مى افتد 338

2 - داستان تكان دهنده اصمعى 340

3 - تناسب مجازات و گناه 343

آيه (105) تا (111) و ترجمه 345

تفسير: 346

آيه (112) تا (116) و ترجمه 349

تفسير: 349

نكته: 353

آيه (117) و (118) و ترجمه 356

تفسير: 356

سوره نور 359

آيه (1) تا (3) و ترجمه 362

تفسير: 362

نكته ها: 369

1 - مواردى كه حكم زنا اعدام است 369

2 - چرا زانيه مقدم ذكر شده؟ 370

3 - مجازات در حضور جمع چرا؟ 370

4 - حد زانى قبلا چه بوده است؟ 371

5 - افراط و تفريط در اجراى حد ممنوع! 372

6 - شرايط تحريم ازدواج با زانى و زانيه 372

7 - فلسفه تحريم زنا 373

آيه (4) و (5) و ترجمه 375

تفسير: 375

نكته ها: 378

1 - معنى رمى در آيه چيست؟ 378

2 - چهار شاهد چرا؟ 379

3 - شرط مهم قبولى توبه 380

4 - احكام قذف 381

آيه (6) تا (10) و ترجمه 383

شأن نزول: 383

تفسير: 385

نكته ها: 389

1 - چرا حكم قذف در مورد دو همسر تخصيص خورده؟ 389

2 - برنامه مخصوص (لعان ) 390

3 - جزاى محذوف در آيه 391

آيه (11) تا (16) و ترجمه 392

شأن نزول: 393

تفسير: 400

آيه (17) تا (20) و ترجمه 408

تفسير: 408

آيه (21) تا (25) و ترجمه 417

تفسير: 418

آيه (26) و ترجمه 428

تفسير: 428

نكته ها: 429

آيه (27) تا (29) و ترجمه 434

تفسير: 434

نكته ها: 437

1 - امنيت و آزادى در محيط خانه 437

2 - منظور از بيوت غير مسكونه چيست؟ 440

3 - مجازات كسى كه بدون اجازه در خانه مردم نگاه مى كند 441

آيه (30) و (31) و ترجمه 443

شأن نزول: 444

تفسير: 444

نكته ها: 451

1 - فلسفه حجاب 451

2 - استثناء وجه و كفين 459

3 - منظور از نسائهن چيست؟ 461

4 - تفسير جمله او ما ملكت ايمانهن 461

5 - تفسير (اولى الاربة من الرجال ) 462

6 - كدام اطفال از اين حكم مستثنا هستند 463

7 - چرا عمو و دائى جزء محارم نيامده اند؟ 464

8 - هر گونه عوامل تحريك ممنوع! 464

آيه (32) تا (34) و ترجمه 466

تفسير: 467

نكته ها: 474

1 - ازدواج يك سنت الهى است 474

2 - منظور از جمله و الصالحين من عبادكم و امائكم چيست؟ 477

3 - عقد مكاتبه؟ 478

آيه (35) تا (38) و ترجمه 480

تفسير: 481

نكته ها: 496

آيه (39) تا (40) و ترجمه 501

تفسير: 501

آيه (41) و (42) و ترجمه 507

تفسير: 507

نكته ها: 508

آيه (43) تا (45) و ترجمه 514

تفسير: 515

نكته ها: 521

آيه (46) تا (50) و ترجمه 525

شأن نزول: 526

تفسير: 526

نكته ها: 530

آيه (51) تا (54) و ترجمه 533

تفسير: 534

آيه (55) و ترجمه 539

شأن نزول: 539

تفسير: 540

نكته ها: 541

آيه (56) و (57) و ترجمه 548

تفسير: 548

آيه (58) تا (60) و ترجمه 550

تفسير: 551

نكته ها: 557

آيه (61) و ترجمه 562

تفسير: 562

نكته ها: 568

1ـ آيا خوردن غذاى ديگران مشروط به اجازه آنها نيست؟ 568

2 - فلسفه اين حكم اسلامى 569

3 - منظور از صديق كيست؟ 570

4 - تفسير (ما ملكتم مفاتحه ) 572

5 - سلام و تحيت 573

آيه (62) تا (64) و ترجمه 574

شأن نزول: 575

تفسير: 576

سوره حج

مقدمه

ايـن سـوره در مـديـنـه نـازل شده و 78 آيه است

محتواى سوره حج

اين سوره كه به خاطر بخشى از آياتش كه پيرامون حج سخن مى گويد به نام (سوره حـج ) نـاميده شده است از سوره هائى است كه در ميان مفسران و نويسندگان تاريخ قرآن در (مكى ) يا (مدنى ) بودنش گفتگو است، جمعى آن را جز چند آيه (مكى ) مى دانـنـد، در حـالى كـه جـمـع ديـگـرى مـعـتـقـدنـد هـمـه آن جـز چـنـد آيـه در مـديـنـه نازل شده است، بعضى نيز آن را تركيبى از آيات (مكى ) و (مدنى ) مى دانند.

مـا بـا تـوجـه بـه برداشتى كه از سوره هاى مكى و مدنى و به تعبير ديگر جو مدينه و مـكـه و نـيازمنديهاى مسلمانان و چگونگى تعليمات پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) نسبت به آنها در اين دو منطقه داريم آيات اين سوره از جهاتى شبيه سوره هاى مدنى است، چـرا كـه دسـتـور حج آنهم با ذكر قسمتى از جزئيات آن، و همچنين دستور جهاد، تناسب با وضـع مـسـلمانان در مدينه دارد، هر چند تأكيد آيات اين سوره روى مسأله مبدء و معاد بى تناسب به سوره هاى مكى نيست.

نويسنده تاريخ القرآن بر اساس تاريخ (فهرست ابن نديم ) و (نظم الدرر) مى گـويـد: سـوره حـج مـگر چند آيه در مدينه نازل شده، آن چند آيه نيز در ميان مكه و مدينه نـازل گـرديـده اسـت، وى اضـافـه مى كند اين سوره صد و ششمين سوره اى است كه بر پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) نازل شده و بر حسب ترتيب، بعد از سوره نور و قبل از سوره (منافقين ) است.

به هر حال در مجموع، (مدنى ) بودن سوره قويتر به نظر مى رسد.

از نظر محتوا مطالب اين سوره را به چند بخش مى توان تقسيم كرد:

1 - آيـات فـراوانـى كـه در زمـيـنـه (مـعـاد) و دلائل مـنـطـقـى آن، و انـذار مـردم غـافـل از صـحـنـه هـاى قيامت، و مانند آن است كه از آغاز اين سوره شروع مى شود و بخش مهمى از آن را در بر مى گيرد.

2 - بـخـش قابل ملاحظه اى نيز از مبارزه با شرك و مشركان، سخن مى گويد و با توجه دادن به آيات پروردگار در عالم هستى انسانها را متوجه عظمت آفريدگار مى سازد.

3 - بـخـشـى از ايـن سـوره نـيـز مردم را به بررسى سرنوشت عبرت انگيز گذشتگان و عذابهاى دردناك الهى كه بر آنها نازل شد دعوت كرده، از جمله سرنوشت قوم نوح و عاد و ثمود، و قوم ابراهيم و لوط، و قوم شعيب و موسى را يادآور مى شود.

4 - بـخـش ديـگرى از آن پيرامون مساءله حج و سابقه تاريخى آن از زمان ابراهيم (عليه‌السلام ) و سپس مساءله قربانى و طواف و مانند آن است.

5 - بخشى از آن هم پيرامون مبارزه در برابر ظالمان و پيكار با دشمنان مهاجم، است.

6 - و سـرانـجام قسمتى از آن پند و اندرزهائى است در زمينه هاى مختلف زندگى و تشويق بـه نـمـاز و زكـات و امـر بـه مـعـروف و نـهـى از مـنـكـر و توكل و توجه به خداوند.

فضيلت تلاوت سوره حج

در حـديـثـى از پـيـامـبـر گرامى اسلام (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) مى خوانيم: من قرء سـورة الحـج اعـطـى مـن الاجر كحجة حجها، و عمرة اعتمرها، بعدد من حج و اعتمر فيما مضى و فيما بقى!: (هر كس سوره حج را بخواند پاداش حج و عمره را خدا به او

مـى دهـد بـه تـعـداد تـمـام كـسـانـى كـه در گـذشـته و آينده حج عمره بجا آورده يا خواهند آورد)!.

بـدون شـك ايـن ثـواب و فـضـيـلت عظيم تنها براى تلاوت لفظى نيست، تلاوتى است انديشه ساز، و انديشه اى است عمل پرور.

در حـقـيـقت كسى كه اين سوره و محتواى آن را از مبدء و معاد گرفته، تا دستورات عبادى و اخـلاقـى، و مـسـائل مـربـوط به جهاد و مبارزه با ستمگران، در اعماق جان خود قرار دهد و بـرنـامـه عـمـلى خـود سـازد، پـيـونـدى بـا تـمام مؤ منان گذشته و آينده از نظر معنوى و روحـانـى پـيـدا مـى كـنـد، پـيـونـدى كـه او را در اعـمـال آنـهـا شـريـك، و آنـهـا را نيز در اعـمـال او شـريـك و سـهـيـم مـى سازد، بى آنكه از پاداش آنان چيزى كاسته شود و حلقه اتصالى خواهد بود بين همه افراد با ايمان در تمام قرون و اعصار.

و بـا ايـن اوصـاف و شـرايـط ثواب و پاداشى كه در حديث فوق آمده عجيب به نظر نمى رسد.