شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

فهرست مطالب

سوره فتح ۱۰

آيه (۱) و ترجمه ۱۵

تفسير: ۱۵

آيه (۲) و (۳) و ترجمه ۲۵

تفسير: ۲۵

نكته ها: ۲۶

۱ - پاسخ به چند سؤ ال مهم ۲۶

۲ - منظور از (ما تقدم ) و (ما تاخر) چيست؟ ۳۰

آيه (۴) و ترجمه ۳۲

تفسير: ۳۲

نكته ها: ۳۵

آيه (۵) تا (۷) و ترجمه ۳۸

تفسير: ۳۸

نكته: ۴۳

آيه (۸) تا (۱۰) و ترجمه ۴۶

تفسير: ۴۶

آيه (۱۱) تا (۱۴) و ترجمه ۵۴

تفسير: ۵۵

نكته: ۵۹

آيه (۱۵) تا (۱۷) و ترجمه ۶۳

تفسير: ۶۴

آيه (۱۸) و (۱۹) و ترجمه ۷۲

تفسير: ۷۲

آيه (۲۰) تا (۲۱) و ترجمه ۸۶

تفسير: ۸۶

نكته: ۹۰

آيه (۲۲) تا (۲۵) و ترجمه ۹۳

تفسير: ۹۴

آيه (۲۶) و ترجمه ۱۰۱

تفسير: ۱۰۱

نكته: ۱۰۵

آيه (۲۷) و ترجمه ۱۰۸

تفسير: ۱۰۸

آيه (۲۸) تا (۲۹) و ترجمه ۱۱۵

تفسير: ۱۱۶

نكته ها: ۱۲۵

۱ - داستان تنزيه صحابه! ۱۲۵

۲ - محبت متقابل اسلامى ۱۲۹

سوره حجرات ۱۳۲

آيه (۱) تا (۵) و ترجمه ۱۳۵

شان نزول: ۱۳۶

تفسير: ۱۳۸

نكته ها: ۱۴۴

۱ - ادب برترين سرمايه است ۱۴۴

۲ - بلند كردن صدا در كنار قبر پيامبر ( صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) ۱۴۸

۳ - انضباط اسلامى در همه چيز و همه جا ۱۴۹

آيه (۶) و (۸) و ترجمه ۱۵۳

شان نزول: ۱۵۳

تفسير: ۱۵۵

نكته ها: ۱۶۴

آيه (۹) و (۱۰) و ترجمه ۱۶۶

شأن نزول: ۱۶۶

تفسير: ۱۶۷

نكته ها: ۱۷۰

۱ - شرايط قتالاهل بغى (بغاة ) ۱۷۰

۲ - اهميت اخوت اسلامى ۱۷۳

آيه (۱۱) و (۱۲) و ترجمه ۱۷۷

شأن نزول: ۱۷۸

نكته ها: ۱۸۷

۱ - امنيت كامل و همه جانبه اجتماعى ۱۸۷

۲ - تجسس نكنيد! ۱۸۹

۳ - غيبت از بزرگترين گناهان است ۱۹۰

۴ - مفهوم غيبت ۱۹۳

۵ - علاج غيبت و توبه آن ۱۹۴

۶ - موارد استثنأ ۱۹۵

آيه (۱۳) و ترجمه ۱۹۷

تفسير: ۱۹۷

نكته: ۱۹۹

۱ - ارزشهاى راستين و ارزشهاى كاذب ۱۹۹

۲ - حقيقت تقوى ۲۰۴

آيه (۱۴) و (۱۵) و ترجمه ۲۰۹

شأن نزول: ۲۰۹

تفسير: ۲۱۰

آيه (۱۶) تا (۱۸) و ترجمه ۲۱۴

شأن نزول: ۲۱۴

تفسير: ۲۱۴

سوره ق ۲۲۰

آيه (۱) تا (۵) و ترجمه ۲۲۲

تفسير: ۲۲۲

آيه (۶) تا (۱۲) و ترجمه ۲۲۹

تفسير: ۲۲۹

آيه (۱۲) تا (۱۵) و ترجمه ۲۳۴

تفسير: ۲۳۴

آيه (۱۶) تا (۱۸) و ترجمه ۲۳۸

تفسير: ۲۳۸

نكته: ۲۴۵

آيه (۱۹) تا (۲۲)و ترجمه ۲۴۸

تفسير: ۲۴۸

نكته ها: ۲۵۶

۱ - حقيقت مرگ؟ ۲۵۶

۲ - سكرات موت ۲۵۹

۳ - مرگ (حق ) است ۲۶۰

آيه (۲۳) تا (۳۰) و ترجمه ۲۶۲

تفسير: ۲۶۳

آيه (۳۱) تا (۳۷) و ترجمه ۲۷۲

تفسير: ۲۷۳

آيه (۳۸) تا (۴۰) و ترجمه ۲۸۲

تفسير: ۲۸۲

نكته: ۲۸۸

آيه (۴۱) تا (۴۵)و ترجمه ۲۹۰

تفسير: ۲۹۰

سوره ذاريات ۲۹۵

آيه (۱) تا (۶) و ترجمه ۲۹۷

تفسير: ۲۹۷

آيه (۷) تا (۱۴) و ترجمه ۳۰۲

تفسير: ۳۰۲

آيه (۱۵) تا (۱۹) و ترجمه ۳۰۹

تفسير: ۳۰۹

نكته ها: ۳۱۵

۱ - توجه به (خدا) و (خلق خدا) ۳۱۵

۲ - شب خيز كه عاشقان به شب راز كنند! ۳۱۵

۳ - حق سائل و محروم ۳۱۷

آيه (۲۰) تا (۲۳) و ترجمه ۳۱۸

تفسير: ۳۱۸

نكته ها: ۳۲۶

۱ - داستان تكان دهنده اصمعى ۳۲۶

۲ - بهشت كجاست؟ ۳۲۷

۳ - بهره گيرى از نشانه هاى حق آمادگى لازم دارد ۳۲۸

۴ - رزق حق است ۳۲۹

آيه (۲۴) تا (۳۰) و ترجمه ۳۳۱

نكته: ۳۳۸

آيه ۳۱ تا (۳۷) و ترجمه ۳۴۰

تفسير: ۳۴۰

نكته: ۳۴۶

آيه (۳۸) تا (۴۶) و ترجمه ۳۴۸

تفسير: ۳۴۹

نكته ها: ۳۵۵

آيه (۴۷) تا (۵۱) و ترجمه ۳۵۸

تفسير: ۳۵۸

آيه (۵۲) تا (۵۵) و ترجمه ۳۶۶

تفسير: ۳۶۶

نكته: ۳۶۹

آيه (۵۶) تا (۵۸) و ترجمه ۳۷۱

تفسير: ۳۷۱

نكته ها: ۳۷۵

۱ - خدا غنى مطلق است ۳۷۵

۲ - او صاحب (قوه ) و (متين ) است ۳۷۶

۳ - چرا جن مقدم ذكر شده؟ ۳۷۶

۵ - نظرى به روايات اسلامى پيرامون فلسفه آفرينش انسان ۳۸۳

۶ - پاسخ به يك سؤ ال ۳۸۵

آيه (۵۹) تا (۶۰) و ترجمه ۳۸۷

تفسير: ۳۸۷

سوره طور ۳۹۱

آيه (۱) تا (۸) و ترجمه ۳۹۳

تفسير: ۳۹۳

آيه (۹) تا (۱۶) و ترجمه ۴۰۰

تفسير: ۴۰۰

نكته ها: ۴۰۴

آيه (۱۷) تا (۲۱) و ترجمه ۴۰۶

تفسير: ۴۰۶

تفسير: ۴۱۴

نكته ها ۴۱۹

آيه (۲۹) تا (۳۴) و ترجمه ۴۲۳

شأن نزول: ۴۲۳

تفسير: ۴۲۴

آيه (۳۵) تا (۴۳) و ترجمه ۴۳۲

تفسير: ۴۳۳

آيه (۴۴) تا (۴۹) و ترجمه ۴۴۲

تفسير: ۴۴۲

سوره النجم ۴۵۰

آيه (۱) تا (۴) و ترجمه ۴۵۳

تفسير: ۴۵۳

آيه (۵) تا (۱۲) و ترجمه ۴۵۹

تفسير: ۴۵۹

آيه (۱۳) تا (۱۸) و ترجمه ۴۷۰

تفسير: ۴۷۰

نكته ها: ۴۷۶

۱ - معراج يك واقعيت مسلم است ۴۷۶

۲ - هـدف مـعـراج ۴۷۶

۳ - معراج و بهشت ۴۷۷

۴ - معراج در روايات اسلامى ۴۷۷

۵ - گوشه اى از گفتگوهاى خداوند با پيامبرش در شب معراج: ۴۸۱

آيه (۱۹) تا (۲۳) و ترجمه ۴۸۷

تفسير: ۴۸۷

نكته ها: ۴۹۰

۱ - بتهاى سه گانه معروف عرب ۴۹۰

۲ - اسمهاى بى مسمى! ۴۹۲

۳ - سرچشمه روانى بت پرستى ۴۹۳

۴ - باز هم افسانه (غرانيق )! ۴۹۴

آيه (۲۴) تا (۲۶) و ترجمه ۴۹۷

تفسير: ۴۹۷

نكته ها: ۵۰۰

آيه (۲۷) تا (۳۰) و ترجمه ۵۰۲

تفسير: ۵۰۲

نكته: ۵۰۷

آيه (۳۱) و (۳۲) و ترجمه ۵۰۸

تفسير: ۵۰۸

نكته ها: ۵۱۳

۱ - علم بى پايان خدا ۵۱۳

۲ - (كبائر الاثم ) چيست؟ ۵۱۴

۳ - خودستائى و تزكيه نفس ۵۱۵

آيه (۳۳) تا (۴۱) و ترجمه ۵۱۸

شأن نزول: ۵۱۸

تفسير: ۵۱۹

نكته ها: ۵۲۳

۱ - سه اصل مهم اسلامى ۵۲۳

۲ - سؤ استفاده از مفاد آيه ۵۲۵

۳ - پاسخ به چند سؤ ال ۵۲۶

۴ - صحف ابراهيم و موسى ۵۲۷

۵ - اصل مسئوليت در برابر اعمال در كتب پيشين ۵۲۸

آيه (۴۲) تا (۴۹) و ترجمه ۵۲۹

تفسير: ۵۲۹

نكته ها: ۵۳۴

۱ - اينهمه آوازهها از او است! ۵۳۴

۲ - شگفتيهاى ستاره شعرى ۵۳۵

۳ - حديث پرمعنائى از پيامبر ( صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) ۵۳۷

آيه (۵۰) تا (۵۵) و ترجمه ۵۳۹

تفسير: ۵۳۹

آيه (۵۸) تا (۶۲) و ترجمه ۵۴۳

تفسير: ۵۴۳

سوره فتح

مقدمه

ايـن سـوره در مـديـنـه نـازل شده و داراى ۲۹ آيه است

محتواى سوره (فتح )

ايـن سـوره چـنـانكه از نامش پيدا است پيام آور فتح و پيروزى است، پيروزى بر دشمنان اسـلام، پـيـروزى چـشـمـگـير و قاطع (خواه پيروزى مربوط به فتح مكه باشد يا صلح حديبيه يا فتح خيبر يا پيروزى به طور مطلق ).

و بـراى درك مـحـتـواى ايـن سـوره قـبل از هر چيز لازم است بدانيم اين سوره پس از ماجراى (حديبيه ) در سال ششم هجرت نازل شده است.

تـوضـيـح ايـنـكـه: پـيـغـمـبـر اسـلام (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) در سـال شـشـم هـجـرت تصميم گرفت كه به اتفاق مهاجرين و انصار و ساير مسلمانان به عـنـوان مـراسـم عـمـره به سوى مكه حركت كند و قبلا به مسلمانان اطلاع داده بود كه من در خـواب ديـدم هـمـراه يـارانـم وارد مـسـجـد الحـرام شـده ايـم و مشغول مناسك عمره هستيم.

مـسـلمـانـان در (ذى الحـليـفه ) نزديك مدينه احرام بستند و با تعداد زيادى شتر براى قربانى حركت كردند.

وضع حركت پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) به خوبى نشان ميداد كه هدفى جز انجام اين عبادت بزرگ ندارد.

تا اينكه پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) وارد سرزمين (حديبيه ) شد (حديبيه قريه اى در نزديكى مكه بود كه حدود ۲۰ كيلومتر تا مكه فاصله داشت ).

ولى در اينجا قريش با خبر شدند و راه را بر پيغمبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) بستند، و از ورود او بـه مكه مانع شدند و در واقع تمام سنتهائى را كه در زمينه امنيت زائران خانه خدا در ماه حرام داشتند زير پاگذاردند، چرا كه آنها معتقد بودند در ماههاى حرام (از جمله ماه ذى القـعـده كـه پـيـامـبـر در آن مـاه قـصـد عـمـره داشـت ) و مـخـصـوصـا در حـال احـرام نـبـايـد مـانـع هـيـچـكـس شـونـد، حـتـى اگـر كـسـى قاتل پدر خويش را در اين ايام و در اين مراسم مى ديدند ابدا متعرض او نمى شدند.

در اينجا ماجراى مفصلى پيش آمد كه به عقد قرارداد صلحى ميان پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) و مشركان مكه به نام (صلح حديبيه ) منتهى شد كه بعدا از آن سخن خواهيم گفت، ولى بـه هـر صـورت آن سـال مـانـع ورود پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) به مكه شدند ناچار پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) به يارانش دستور داد كه شترهاى خود را در همانجا قـربـانـى كـنـنـد، سرهاى خود را بتراشند و از احرام بيرون آيند، و به سوى مدينه باز گردند.

در اينجا طوفانى از غم و اندوه مسلمانان را فرا گرفت، و انبوهى از ناراحتيها و گاه شك و ترديد بر افراد ضعيف الايمان غالب شد.

موقعى كه پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) از حديبيه به سوى مدينه مى آمد مركبش سنگين شـد و از حـركت باز ايستاد، و در همين حال چهره مباركش غرق سرور و شادمانى بيسابقهاى گـشـت و فـرمـود: هـم اكـنـون آيـات سـوره فـتـح بـر مـن نازل شد.

و از اينجا جو خاص حاكم بر اين سوره كاملا نمايان مى شود.

در يـك بـررسـى اجـمـالى مـى تـوان گـفـت كـه ايـن سـوره از هـفـت بـخـش تشكيل يافته است.

۱ - سـوره بـا مـسـأله بـشـارت فـتـح آغاز مى شود، و آيات انجام آن نيز به همين مسأله مـربـوط اسـت، و تـأكـيـد بر تحقق خواب پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) دائر به وارد شدن به مكه و انجام مناسك عمره است.

۲ - بـخـش ديـگـرى از سـوره حـوادث مـربـوط بـه صـلح حـديـبـيـه و نزول سكينه و آرامش بر دلهاى مؤ منان و مسأله بيعت رضوان را بازگو مى كند.

۳ - در بخش ديگرى از مقام پيامبر و هدف والاى او سخن مى گويد.

۴ - در قـسمت ديگرى از كارشكنيهاى منافقان و نمونه هائى از عذرهاى واهيشان در مورد عدم شركت در ميدان جهاد پرده بر مى دارد.

۵ - در بخش ديگر قسمتى از تقاضاهاى نابجاى منافقان را منعكس مى سازد.

۶ - سپس كسانى را كه از شركت در ميدان جهاد معذورند معرفى مى كند.

۷ - و بـالاخـره در بـخـشى نيز از ويژگيهاى پيروان خط مكتبى پيامبر اسلام (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) و صفات مخصوص آنها سخن مى گويد.

رويـهـمـرفـتـه آيـات ايـن سـوره فـوق العـاده حـساس و سرنوشت ساز و مخصوصا براى مسلمانان امروز در برابر حوادث گوناگونى كه جوامع اسلامى با آن درگير هستند الهام آفرين است.

فضيلت تلاوت سوره فتح

درباره اين سوره روايات عجيبى در منابع اسلامى ديده مى شود:

در حـديـثى از انس آمده است كه مى گويد: هنگامى كه ما از (حديبيه ) باز مى گشتيم در حـالى كـه مشركان مانع ورود ما در مكه و انجام مراسم عمره شده بودند، سخت غرق اندوه و غـم بـوديـم، نـاگـهـان خـداونـد آيـه (انـا فـتـحـنـا لك فـتـحـا مـبـيـنـا) را نازل فرمود.

پـيـغـمبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) فرمود: لقد انزلت على آية هى احب الى من الدنيا كلها: (آيه اى بر من نازل شده كه از تمام دنيا نزد من محبوبتر است ) (در بعضى از روايات نيز آمده است سورهاى بر من نازل شده...).

(عـبـد الله بن مسعود) مى گويد: هنگام بازگشت از حديبيه وقتى (انا فتحنا...) بر پـيـامـبـر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) نـازل شـد چـنـان حضرت غرق سرور گشت كه خدا مى داند)

در حـديـث ديـگـرى از پـيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) آمده است: من قرأها فكانما شهد مع محمد (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) فتح مكه، و فى رواية اخرى فكانما كان مع من بايع محمدا تحت الشجرة: (هر كس اين سوره را قرائت كند مانند كسى است كه به هنگام فتح مكه در خـدمـت پـيـامـبـر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) و در لشكر او بوده است و در روايت ديگرى آمده: مـانـنـد كـسـى است كه با محمد (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) در زير درختى كه در حديبيه بود بيعت كرده است )!

و بالاخره در حديثى از امام صادق (عليه‌السلام ) مى خوانيم: حصنوا اموالكم و نسائكم و مـا مـلكـت ايمانكم من التلف بقرائة (انا فتحنالك ) فانه اذا كان ممن يدمن قرائتها نادى مناد يوم القيامة حتى يسمع الخلائق، انت من عبادى المخلصين، الحقوه بالصالحين من عبادى، و ادخلوه جنات النعيم، و اسقوه من رحيق مختوم بمزاج الكافور!:

(امـوال و هـمـسـران و آنچه را در ملك شما است با قرائت انا فتحنا از تلف حفظ كنيد.كسى كـه پـيـوسـتـه آن را تـلاوت كـنـد روز قـيـامت منادى صدا مى زند آنچنان كه همه خلائق مى شنوند: تو از بندگان مخلص منى، او را به بندگان صالحم ملحق سازيد، و در باغهاى پر نعمت بهشت او را وارد كنيد، و از نوشابه مخصوص بهشتيان سيرابش نمائيد!.

نـاگـفـتـه پـيـداسـت ايـنـهـمـه فـضـيـلت و افـتـخـار بـا تـلاوت خـالى از انـديـشـه و عـمـل حـاصـل نـمـى شـود، بـلكـه هـدف اصـلى از تـلاوت، تـطـبـيـق اعمال و خلق و خوى خويش بر مفاد اين آيات است.