شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

فهرست مطالب

سوره فتح 10

آيه (1) و ترجمه 15

تفسير: 15

آيه (2) و (3) و ترجمه 25

تفسير: 25

نكته ها: 26

1 - پاسخ به چند سؤ ال مهم 26

2 - منظور از (ما تقدم ) و (ما تاخر) چيست؟ 30

آيه (4) و ترجمه 32

تفسير: 32

نكته ها: 35

آيه (5) تا (7) و ترجمه 38

تفسير: 38

نكته: 43

آيه (8) تا (10) و ترجمه 46

تفسير: 46

آيه (11) تا (14) و ترجمه 54

تفسير: 55

نكته: 59

آيه (15) تا (17) و ترجمه 63

تفسير: 64

آيه (18) و (19) و ترجمه 72

تفسير: 72

آيه (20) تا (21) و ترجمه 86

تفسير: 86

نكته: 90

آيه (22) تا (25) و ترجمه 93

تفسير: 94

آيه (26) و ترجمه 101

تفسير: 101

نكته: 105

آيه (27) و ترجمه 108

تفسير: 108

آيه (28) تا (29) و ترجمه 115

تفسير: 116

نكته ها: 125

1 - داستان تنزيه صحابه! 125

2 - محبت متقابل اسلامى 129

سوره حجرات 132

آيه (1) تا (5) و ترجمه 135

شان نزول: 136

تفسير: 138

نكته ها: 144

1 - ادب برترين سرمايه است 144

2 - بلند كردن صدا در كنار قبر پيامبر ( صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) 148

3 - انضباط اسلامى در همه چيز و همه جا 149

آيه (6) و (8) و ترجمه 153

شان نزول: 153

تفسير: 155

نكته ها: 164

آيه (9) و (10) و ترجمه 166

شأن نزول: 166

تفسير: 167

نكته ها: 170

1 - شرايط قتالاهل بغى (بغاة ) 170

2 - اهميت اخوت اسلامى 173

آيه (11) و (12) و ترجمه 177

شأن نزول: 178

نكته ها: 187

1 - امنيت كامل و همه جانبه اجتماعى 187

2 - تجسس نكنيد! 189

3 - غيبت از بزرگترين گناهان است 190

4 - مفهوم غيبت 193

5 - علاج غيبت و توبه آن 194

6 - موارد استثنأ 195

آيه (13) و ترجمه 197

تفسير: 197

نكته: 199

1 - ارزشهاى راستين و ارزشهاى كاذب 199

2 - حقيقت تقوى 204

آيه (14) و (15) و ترجمه 209

شأن نزول: 209

تفسير: 210

آيه (16) تا (18) و ترجمه 214

شأن نزول: 214

تفسير: 214

سوره ق 220

آيه (1) تا (5) و ترجمه 222

تفسير: 222

آيه (6) تا (12) و ترجمه 229

تفسير: 229

آيه (12) تا (15) و ترجمه 234

تفسير: 234

آيه (16) تا (18) و ترجمه 238

تفسير: 238

نكته: 245

آيه (19) تا (22)و ترجمه 248

تفسير: 248

نكته ها: 256

1 - حقيقت مرگ؟ 256

2 - سكرات موت 259

3 - مرگ (حق ) است 260

آيه (23) تا (30) و ترجمه 262

تفسير: 263

آيه (31) تا (37) و ترجمه 272

تفسير: 273

آيه (38) تا (40) و ترجمه 282

تفسير: 282

نكته: 288

آيه (41) تا (45)و ترجمه 290

تفسير: 290

سوره ذاريات 295

آيه (1) تا (6) و ترجمه 297

تفسير: 297

آيه (7) تا (14) و ترجمه 302

تفسير: 302

آيه (15) تا (19) و ترجمه 309

تفسير: 309

نكته ها: 315

1 - توجه به (خدا) و (خلق خدا) 315

2 - شب خيز كه عاشقان به شب راز كنند! 315

3 - حق سائل و محروم 317

آيه (20) تا (23) و ترجمه 318

تفسير: 318

نكته ها: 326

1 - داستان تكان دهنده اصمعى 326

2 - بهشت كجاست؟ 327

3 - بهره گيرى از نشانه هاى حق آمادگى لازم دارد 328

4 - رزق حق است 329

آيه (24) تا (30) و ترجمه 331

نكته: 338

آيه 31 تا (37) و ترجمه 340

تفسير: 340

نكته: 346

آيه (38) تا (46) و ترجمه 348

تفسير: 349

نكته ها: 355

آيه (47) تا (51) و ترجمه 358

تفسير: 358

آيه (52) تا (55) و ترجمه 366

تفسير: 366

نكته: 369

آيه (56) تا (58) و ترجمه 371

تفسير: 371

نكته ها: 375

1 - خدا غنى مطلق است 375

2 - او صاحب (قوه ) و (متين ) است 376

3 - چرا جن مقدم ذكر شده؟ 376

5 - نظرى به روايات اسلامى پيرامون فلسفه آفرينش انسان 383

6 - پاسخ به يك سؤ ال 385

آيه (59) تا (60) و ترجمه 387

تفسير: 387

سوره طور 391

آيه (1) تا (8) و ترجمه 393

تفسير: 393

آيه (9) تا (16) و ترجمه 400

تفسير: 400

نكته ها: 404

آيه (17) تا (21) و ترجمه 406

تفسير: 406

تفسير: 414

نكته ها 419

آيه (29) تا (34) و ترجمه 423

شأن نزول: 423

تفسير: 424

آيه (35) تا (43) و ترجمه 432

تفسير: 433

آيه (44) تا (49) و ترجمه 442

تفسير: 442

سوره النجم 450

آيه (1) تا (4) و ترجمه 453

تفسير: 453

آيه (5) تا (12) و ترجمه 459

تفسير: 459

آيه (13) تا (18) و ترجمه 470

تفسير: 470

نكته ها: 476

1 - معراج يك واقعيت مسلم است 476

2 - هـدف مـعـراج 476

3 - معراج و بهشت 477

4 - معراج در روايات اسلامى 477

5 - گوشه اى از گفتگوهاى خداوند با پيامبرش در شب معراج: 481

آيه (19) تا (23) و ترجمه 487

تفسير: 487

نكته ها: 490

1 - بتهاى سه گانه معروف عرب 490

2 - اسمهاى بى مسمى! 492

3 - سرچشمه روانى بت پرستى 493

4 - باز هم افسانه (غرانيق )! 494

آيه (24) تا (26) و ترجمه 497

تفسير: 497

نكته ها: 500

آيه (27) تا (30) و ترجمه 502

تفسير: 502

نكته: 507

آيه (31) و (32) و ترجمه 508

تفسير: 508

نكته ها: 513

1 - علم بى پايان خدا 513

2 - (كبائر الاثم ) چيست؟ 514

3 - خودستائى و تزكيه نفس 515

آيه (33) تا (41) و ترجمه 518

شأن نزول: 518

تفسير: 519

نكته ها: 523

1 - سه اصل مهم اسلامى 523

2 - سؤ استفاده از مفاد آيه 525

3 - پاسخ به چند سؤ ال 526

4 - صحف ابراهيم و موسى 527

5 - اصل مسئوليت در برابر اعمال در كتب پيشين 528

آيه (42) تا (49) و ترجمه 529

تفسير: 529

نكته ها: 534

1 - اينهمه آوازهها از او است! 534

2 - شگفتيهاى ستاره شعرى 535

3 - حديث پرمعنائى از پيامبر ( صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) 537

آيه (50) تا (55) و ترجمه 539

تفسير: 539

آيه (58) تا (62) و ترجمه 543

تفسير: 543

سوره فتح

مقدمه

ايـن سـوره در مـديـنـه نـازل شده و داراى 29 آيه است

محتواى سوره (فتح )

ايـن سـوره چـنـانكه از نامش پيدا است پيام آور فتح و پيروزى است، پيروزى بر دشمنان اسـلام، پـيـروزى چـشـمـگـير و قاطع (خواه پيروزى مربوط به فتح مكه باشد يا صلح حديبيه يا فتح خيبر يا پيروزى به طور مطلق ).

و بـراى درك مـحـتـواى ايـن سـوره قـبل از هر چيز لازم است بدانيم اين سوره پس از ماجراى (حديبيه ) در سال ششم هجرت نازل شده است.

تـوضـيـح ايـنـكـه: پـيـغـمـبـر اسـلام (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) در سـال شـشـم هـجـرت تصميم گرفت كه به اتفاق مهاجرين و انصار و ساير مسلمانان به عـنـوان مـراسـم عـمـره به سوى مكه حركت كند و قبلا به مسلمانان اطلاع داده بود كه من در خـواب ديـدم هـمـراه يـارانـم وارد مـسـجـد الحـرام شـده ايـم و مشغول مناسك عمره هستيم.

مـسـلمـانـان در (ذى الحـليـفه ) نزديك مدينه احرام بستند و با تعداد زيادى شتر براى قربانى حركت كردند.

وضع حركت پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) به خوبى نشان ميداد كه هدفى جز انجام اين عبادت بزرگ ندارد.

تا اينكه پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) وارد سرزمين (حديبيه ) شد (حديبيه قريه اى در نزديكى مكه بود كه حدود 20 كيلومتر تا مكه فاصله داشت ).

ولى در اينجا قريش با خبر شدند و راه را بر پيغمبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) بستند، و از ورود او بـه مكه مانع شدند و در واقع تمام سنتهائى را كه در زمينه امنيت زائران خانه خدا در ماه حرام داشتند زير پاگذاردند، چرا كه آنها معتقد بودند در ماههاى حرام (از جمله ماه ذى القـعـده كـه پـيـامـبـر در آن مـاه قـصـد عـمـره داشـت ) و مـخـصـوصـا در حـال احـرام نـبـايـد مـانـع هـيـچـكـس شـونـد، حـتـى اگـر كـسـى قاتل پدر خويش را در اين ايام و در اين مراسم مى ديدند ابدا متعرض او نمى شدند.

در اينجا ماجراى مفصلى پيش آمد كه به عقد قرارداد صلحى ميان پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) و مشركان مكه به نام (صلح حديبيه ) منتهى شد كه بعدا از آن سخن خواهيم گفت، ولى بـه هـر صـورت آن سـال مـانـع ورود پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) به مكه شدند ناچار پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) به يارانش دستور داد كه شترهاى خود را در همانجا قـربـانـى كـنـنـد، سرهاى خود را بتراشند و از احرام بيرون آيند، و به سوى مدينه باز گردند.

در اينجا طوفانى از غم و اندوه مسلمانان را فرا گرفت، و انبوهى از ناراحتيها و گاه شك و ترديد بر افراد ضعيف الايمان غالب شد.

موقعى كه پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) از حديبيه به سوى مدينه مى آمد مركبش سنگين شـد و از حـركت باز ايستاد، و در همين حال چهره مباركش غرق سرور و شادمانى بيسابقهاى گـشـت و فـرمـود: هـم اكـنـون آيـات سـوره فـتـح بـر مـن نازل شد.

و از اينجا جو خاص حاكم بر اين سوره كاملا نمايان مى شود.

در يـك بـررسـى اجـمـالى مـى تـوان گـفـت كـه ايـن سـوره از هـفـت بـخـش تشكيل يافته است.

1 - سـوره بـا مـسـأله بـشـارت فـتـح آغاز مى شود، و آيات انجام آن نيز به همين مسأله مـربـوط اسـت، و تـأكـيـد بر تحقق خواب پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) دائر به وارد شدن به مكه و انجام مناسك عمره است.

2 - بـخـش ديـگـرى از سـوره حـوادث مـربـوط بـه صـلح حـديـبـيـه و نزول سكينه و آرامش بر دلهاى مؤ منان و مسأله بيعت رضوان را بازگو مى كند.

3 - در بخش ديگرى از مقام پيامبر و هدف والاى او سخن مى گويد.

4 - در قـسمت ديگرى از كارشكنيهاى منافقان و نمونه هائى از عذرهاى واهيشان در مورد عدم شركت در ميدان جهاد پرده بر مى دارد.

5 - در بخش ديگر قسمتى از تقاضاهاى نابجاى منافقان را منعكس مى سازد.

6 - سپس كسانى را كه از شركت در ميدان جهاد معذورند معرفى مى كند.

7 - و بـالاخـره در بـخـشى نيز از ويژگيهاى پيروان خط مكتبى پيامبر اسلام (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) و صفات مخصوص آنها سخن مى گويد.

رويـهـمـرفـتـه آيـات ايـن سـوره فـوق العـاده حـساس و سرنوشت ساز و مخصوصا براى مسلمانان امروز در برابر حوادث گوناگونى كه جوامع اسلامى با آن درگير هستند الهام آفرين است.

فضيلت تلاوت سوره فتح

درباره اين سوره روايات عجيبى در منابع اسلامى ديده مى شود:

در حـديـثى از انس آمده است كه مى گويد: هنگامى كه ما از (حديبيه ) باز مى گشتيم در حـالى كـه مشركان مانع ورود ما در مكه و انجام مراسم عمره شده بودند، سخت غرق اندوه و غـم بـوديـم، نـاگـهـان خـداونـد آيـه (انـا فـتـحـنـا لك فـتـحـا مـبـيـنـا) را نازل فرمود.

پـيـغـمبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) فرمود: لقد انزلت على آية هى احب الى من الدنيا كلها: (آيه اى بر من نازل شده كه از تمام دنيا نزد من محبوبتر است ) (در بعضى از روايات نيز آمده است سورهاى بر من نازل شده...).

(عـبـد الله بن مسعود) مى گويد: هنگام بازگشت از حديبيه وقتى (انا فتحنا...) بر پـيـامـبـر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) نـازل شـد چـنـان حضرت غرق سرور گشت كه خدا مى داند)

در حـديـث ديـگـرى از پـيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) آمده است: من قرأها فكانما شهد مع محمد (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) فتح مكه، و فى رواية اخرى فكانما كان مع من بايع محمدا تحت الشجرة: (هر كس اين سوره را قرائت كند مانند كسى است كه به هنگام فتح مكه در خـدمـت پـيـامـبـر (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) و در لشكر او بوده است و در روايت ديگرى آمده: مـانـنـد كـسـى است كه با محمد (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) در زير درختى كه در حديبيه بود بيعت كرده است )!

و بالاخره در حديثى از امام صادق (عليه‌السلام ) مى خوانيم: حصنوا اموالكم و نسائكم و مـا مـلكـت ايمانكم من التلف بقرائة (انا فتحنالك ) فانه اذا كان ممن يدمن قرائتها نادى مناد يوم القيامة حتى يسمع الخلائق، انت من عبادى المخلصين، الحقوه بالصالحين من عبادى، و ادخلوه جنات النعيم، و اسقوه من رحيق مختوم بمزاج الكافور!:

(امـوال و هـمـسـران و آنچه را در ملك شما است با قرائت انا فتحنا از تلف حفظ كنيد.كسى كـه پـيـوسـتـه آن را تـلاوت كـنـد روز قـيـامت منادى صدا مى زند آنچنان كه همه خلائق مى شنوند: تو از بندگان مخلص منى، او را به بندگان صالحم ملحق سازيد، و در باغهاى پر نعمت بهشت او را وارد كنيد، و از نوشابه مخصوص بهشتيان سيرابش نمائيد!.

نـاگـفـتـه پـيـداسـت ايـنـهـمـه فـضـيـلت و افـتـخـار بـا تـلاوت خـالى از انـديـشـه و عـمـل حـاصـل نـمـى شـود، بـلكـه هـدف اصـلى از تـلاوت، تـطـبـيـق اعمال و خلق و خوى خويش بر مفاد اين آيات است.