شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

احادیث(7)

قالَ رسول اللَّه‌صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اَلْمُحْتَکِرُ فِی سُوقِنا کَالْمُلْحِدِ فِی کِتابِ اللَّهِ.

کنز العمال 9717.

ترجمه حدیث

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: محتکر در بازار ما مسلمانان (یعنی آن کس که اجناس عام‌المنفعه را خریده و انبار می‌کند) نزد کتاب خدا مانند ملحد و منکر خداست!

* کتاب خدا سراسر از کمک‌رسانی، احسان، خیرخواهی، عدالت، صلح و صفا، یگانگی، مساوات و برادری می‌گوید. انسان محتکر با این کارش با تمام این ارزش‌ها مبارزه می‌کند و بر خلاف همه این‌ها عمل می‌کند و بازار مسلمانان را از این خیرات و برکات تهی خواهد کرد.

و در نتیجه با شعارهای کتاب خدا در ستیز است و مانند منکرین قرآن رفتار می‌کند!

قالَ الاِمام عَلی‌عليه‌السلام :

کُلُّ مَکْرَةٍ تَضُرُّ بِالْنَّاسِ وَ تَغْلَی الْسِّعْرَ عَلَیْهِمْ فَلا خَیْرَ فِیها.

مستدرک الوسایل ج 13/274/15337.

ترجمه حدیث

حضرت علی‌عليه‌السلام فرمودند: هر نقشه و ترفندی که به مردم ضرر بزند و قیمت‌ها را بالا ببرد، هیچ خیر و برکتی در آن نخواهد بود.

* «وَ مَکَرُوا وَ مَکَرَ اللَّهُ وَاللَّهُ خَیْرُ الْماکِرینَ»، دیگران مکر و حیله می‌زنند و خدای متعال هم در مقابل حیله‌گران، اراده و مکر می‌کند و خدای متعال بهترین مکر کنندگان است.

مکر خدا در راه خنثی کردن نقشه شوم افراد فاسد است و برای رساندن خیر به خلق حیله می‌زند و یقیناً افراد سودجو و فرصت‌طلب و خودخواه خیری از این حیله‌گری‌ها نخواهند برد و عاقبت به خیر نمی‌شوند.

و بهتر است بدانند کار آن‌ها سرانجام خیری ندارد!

قالَ الاِمام عَلی‌عليه‌السلام :

اَلْإِحْتِکارُ شِیمَةُ الْفُجَّارِ.

غررالحکم 607.

ترجمه حدیث

حضرت علی‌عليه‌السلام فرمودند: احتکار و حبس اجناسی که عموم مردم به آن محتاجند، روش انسان‌های ستمگر است.

* حبّ دنیا بزرگ‌ترین گناه است. اگر دل را فرا گرفت شخصیت افراد را تغییر می‌دهد وبه چیزی جز آمال و آرزوهای طولانی دنیایی خود فکر نمی‌کند. حب دنیا صاحب خود را از ردیف انسان‌های عاقل و متدیّن خارج می‌کند و او را فاسق و فاجر می‌کند و از هر فرصتی برای کسب منافع شخصی استفاده می‌کند، هر چند به ضرر دیگران تمام شود!

احتکار یکی از آثار حبّ دنیاست و راه و روش کسانی است که به فسق و فجور عادت کرده‌اند و به چیزی جز هوی و هوس خود نمی‌اندیشند.

قالَ رسول اللَّه‌صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

أَیَّما رَجُلٍ إِشْتَری طَعاماً فَحَبَسَهُ أَرْبَعینَ صَباحاً یُریدُ بِهِ غَلاءَ الْمُسْلِمینَ، ثُمَّ باعَهُ فَتَصَدَّقَ، بِثَمَنِهِ لَمْ یَکُنْ کَفَّارَّةً لِما صَنَعَ.

أمالی الطوسی 676/1427.

ترجمه حدیث

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر که طعامی را بخرد و چهل روز برای گران شدن آن را نگه‌دارد تا در بازار مسلمین قیمتش بالا رود سپس آن را بفروشد اگر همه قیمتش را هم صدقه بدهد کفاره این گناهش را پرداخت نکرده است.

* از راه معصیت هرگز نمی‌توان عبادت کرد، صدقه دادن و انجام دادن هر کار خیر دیگری باید از مقدمات صحیح و مقبولی برخوردار باشد، هدف وسیله را توجیه نمی‌کند. البته اگر همه اموال را صدقه بدهی پذیرفته خدا نیست، مگر این که از راه حلال و درست کسب کرده باشی. «اِنَّما یَتَقَبَّلُ اللَّه مِنَ الْمُتَّقینَ »، در این آیه شریفه خدای متعال می‌فرماید فقط و فقط اعمال شایسته از افراد پرهیزکار قبول می‌شود. افراد لاابالی هر چه کار خیر انجام بدهند نزد خدا ارزشی ندارد.

هر عمل صالحی برای قبول شدن حداقل سه شرط لازم دارد،

1- ولایت، 2- تقوی 3- اخلاص.

قالَ رسول اللَّه‌صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

یُحْشَرُ الْحَکَّارُونَ وَ قَتَلَةَ الأَنْفُسِ إِلی جَهَنَّمَ فِی دَرَجَةٍ.

کنز العمال 9739.

ترجمه حدیث

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: احتکار کنندگان در روز قیامت در زمره قاتلین محشور و با آنان در یک درجه‌اند.

* یکی از گناهانی که انسان را محکوم به آتش همیشگی جهنم می‌کند قتل و کشتن مؤمن است،«مَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزائُهُ جَهَنَّمَ خالِداً فیها»، هر کسی مؤمنی را عمداً بکشد مجازاتش جهنم همیشگی است.

پناه بر خدا در این حدیث شریف پیامبر اکرم‌صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم احتکار کنندگان را در ردیف قاتلین معرفی می‌کند و می‌فرماید: هم درجه قاتلین محشور و وارد جهنم می‌شوند!

شاید علتش این باشد که احتکار مشکلاتی به بار می‌آورد که گناهش کمتر از قتل نیست.

قالَ رسول اللَّه‌صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَنْ جَمَعَ طَعاماً یَتَرَبَّصُ بِهَ الْغَلاءُ أَرْبَعینَ یَوْماً فَقَدْ بَرَی‌ءَ مِنَ اللَّهِ وَ بَرِی‌ءَ اللَّهُ مِنْهُ.

بحار 62/262.

ترجمه حدیث

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر که خوراکی‌های (مردم) را جمع کرده و تا چهل روز منتظر گران شدن آن باشد مسلّماً از خدا بیزار شده و خدا هم از او بیزار است!

* یکی از بدترین عذاب‌ها برای بشر این است خدای متعال از او بیزار باشد! که در نتیجه او هم از خدا بیزار می‌شود! نعوذ باللَّه پناه بر خدا! از چنین بلایی!

خدای متعال اطعام، اکرام، احسان و... دوست دارد. افراد محتکر بر خلاف راه و روش خدا عمل می‌کنند و بر خلاف دین خدا عمل می‌کنند. و این همان بیزاری از خداست و پیوسته خدا از افرادی که بی‌خیر و مانع خیرند اعلان بیزاری کرده است.

قالَ رسول اللَّه‌صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَنْ أَقالَ مُسْلِماً أَقالَ اللَّهُ عَثْرَتَهُ.

سنن أبی داوود، 3/274.

ترجمه حدیث

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر که معامله مسلمانی را(که از خرید یا فروش پشیمان شده) صرف‌نظر کند، (پس بگیرد) خداوند لغزش او را صرف‌نظر می‌کند.

* خرید و فروش مبارک است و خیر و برکت دارد وقتی که با رضایت خاطر هر دو طرف معامله انجام بگیرد و طرفین از معامله خرسند باشند. اگر یک طرف پشیمان شد و از خرید یا فروش جنسی دل نگران بود، طرف مقابل خوب است که معامله را فسخ کند و بر هم زدن آن را بپذیرد، ولو قانوناً حقی نداشته باشد تا نارضایتی در بین نباشد و یقیناً خدای متعال به خاطر این کار خیر، در دنیا و آخرت عوض آن را در او خواهد داد.

قالَ الصادق‌عليه‌السلام :

أَیّمَا مُسْلِمٍ أَقالَ مُسْلِماً بَیعَ نَدامَةٍ أَقالَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَثْرَتَهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ.

وسایل الشیعه ج 12/287/4.

ترجمه حدیث

حضرت امام صادق‌عليه‌السلام فرمودند: هر مسلمانی (برادر) مسلمانِ خود را در معامله‌ای که پشیمان شده ببخشد (و بر هم زدن معامله را بپذیرد) خدای عزوجل نیز در قیامت از لغزش‌های او می‌گذرد.

* یکی از وعده‌های الهی این است که در قیامت با ما همان‌طور رفتار می‌کند که ما با دیگران رفتار می‌کنیم،هَلْ جَزاءُ اْلاِحْسانِ اِلاَّ اْلاِحْسانْ ، یقیناً پاداش خوبی جز خوبی چیز دیگری نیست. و اقاله کردن معامله‌ای که یک طرف آن پشیمان شده است خود احسانی است که می‌توان به وسیله آن خود را مستحق لطف خدا کنیم!

قالَ الاِمام عَلی‌عليه‌السلام :

... وَ قَدْ نَهی رَسُولُ اللَّهِ‌صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم عَنْ بَیْعِ الْمُضْطَرّینَ.

نهج‌البلاغه، کلمة 468.

ترجمه حدیث

حضرت علی‌عليه‌السلام فرمودند: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می‌فرمایند از معامله با افرادی که در خرید و یا فروش مضطر و ناچار و درمانده‌اند پرهیز کنید! (زیرا او از راه ناچاری اقدام به معامله کرده است)

* کسی که از روی اکراه و اجبار شرایط دست به خرید یا فروش متاعی می‌زند دلش پیوسته به دنبال مالش می‌تپد و رضایت و اطمینان خاطر لازم را ندارد و چنین معامله‌ای مورد نهی است، و برای هیچ یک از طرفین گوارا و بابرکت نخواهد بود.

قالَ رسول اللَّه‌صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اِنَّ اللَّهَ تَعالی یُحِبُّ سَمْحَ الْبَیْعِ، سَمْحَ الْشِّراءِ، سَمْحَ الْقَضاءِ.

کنز العمال 9426.

ترجمه حدیث

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: مسلّماً خدای تعالی، کسی که در خرید و فروش و حکم کردن سهل و آسان عمل می‌کند را دوست دارد!

* در هیچ یک از کارهای دنیایی سخت‌گیری خوب نیست چرا که اصل دنیا یک تفریح موقت و یک گذرگاه است هر چه آسان بگیریم بهتر است و متقابلاً برای ما آسان خواهند گرفت.

بعضی در خرید، بعضی در فروش و بعضی در قضاوت چنان سخت می‌گیرند و ساعت‌ها چونه می‌زنند و تردید می‌کنند و استخاره و استشاره دارند که همه را خسته می‌کنند، اتفاقاً راه رونق و رواج و پیشرفت را بر خود می‌بندند.

و حال آن که خدای متعال کسانی را دوست دارد که پیوسته بردیگران آسان می‌گیرند.

قالَ رسول اللَّه‌صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

یا عَلِی، لا تُماکِسْ فِی اَرْبَعَةِ أَشْیاءَ: فِی شِراءِ الأُضْحِیَّةِ، وَ الْکَفَنِ، وَ الْنَسَمَةِ، وَ الْکَری إِلی مَکَّةِ.

الخصال 245/103.

ترجمه حدیث

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: ای علی‌عليه‌السلام در خریدنِ چهار چیز سرسختی نکن (به اصطلاح چانه نزن) در خریدنِ قربانی، کفن، غلام، کرایه برای رفتن به مکّه.

* در معاملات پیوسته مشتریان در صدد ارزان‌تر خریدن و فروشنده‌ها معمولاً در صدد کسب منافع بیشتری هستند، ای کاش هر دو به مقصد و هدف بهتر و والاتری فکر می‌کردند. مثلاً مشتری به این فکر می‌بود که به فروشنده ضرری وارد نشودْ و فروشنده هم به این فکر می‌بود که در حق خریدار ستم نکند، جنس خوب و بی‌تقلّب را با سودی عادلانه با آرامش خاطر ردّوبدل می‌کردند؛ امّا چون این وضعیت نیست اینک هر دو در مورد جلب منافع خویش می‌باشند، چانه‌زنی رسم روزانه شده است. حضرت می‌فرماید لااقل در خریدن این چهار چیز که همه به نوعی عمل صالح و عبادت‌اند از سرسختی کردن بپرهیزید، چرا که هر دینار و درهمی در این راه نزد خدا محفوظ و شما مأجور خواهید بود!

قالَ اللَّهِ تَعالی

وَلا تَقرَبُوا مالَ الْیَتیمِ إِلاَّ بِالَّتی هِیَ أَحْسَنُ حَتّی یَبْلُغَ اَشُدَّهُ وَ اَوْفُوا بِالِعَهْدِ إنَّهُ کانَ مَسْئُولاً.

اسراء 34.

ترجمه آیه:

خدای متعال در قرآن فرموده: به مال یتیم نزدیک نشوید مگر به نحوی که برای آن‌ها بهتر باشد تا وقتی که عاقل و بالغ شوند و به عهد و پیمان خود وفادار باشید چرا که از عهد و پیمان در قیامت سؤال می‌شود.

* عهد و پیمان با دیگران نزد همه ملّت‌های مختلف جهان از دیر زمان تاکنون محترم و واجب‌الوفا است و در دین مقدس اسلام هم برای آن حریم و حرمت قایل شده‌اند و برای همه وفاء به آن را واجب کرده‌اند و انبیاء و اولیاء الهی پیوسته نسبت به عهد و پیمان‌ها حتی عهد و پیمان‌هایی که با کفّار بسته می‌شد وفادار بودن و همه امّت را به چنین امری سفارش کرده‌اند.

در سخت‌ترین شرایط انسان باید نسبت به عهد و پیمانی که بسته وفادار باشد، در جنگ و صلح، در خرسندی و ناخرسندی، در فقر و غنی، در سلامت و بیماری و.... این واجبی است که مانند نماز در قیامت از آن سؤال می‌کنند.

قالَ اللَّهِ تَعالی

یا أَیُّهَا الَّذیِنَ آمَنُوا اَوْفُوا بِالْعُقُودِ.

المائده 1.

ترجمه آیه

خدای متعال در قرآن فرموده: ای کسانی که ایمان آورده‌اید به عهد و پیمان و قراردادهای‌تان باید وفا کنید.

* این آیه شریفه نیز شاهد دیگری است که در دین مقدس اسلام نسبت به وفاء به عهد و پیمان‌ها بسیار تأکید و سفارش شده و شخص مسلمان و مؤمن به امر خدای متعال باید نسبت به عقود و پیمان‌ها وفادار باشند. یعنی هر چه لازمه آن عهد و عقدهاست انجام بدهند، و در بین راه از تعهدات خویش سرکشی نکنند، اگر وظیفه‌ای است انجام دهند، اگر مالی است پرداخت کنند و اگر رعایتی است به کار بندند و....

احادیث(8)

قالَ رسول اللَّه‌صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

لا دِیْنَ لِمَنْ لا عَهْدَ لَهُ.

بحار ج 72/198.

ترجمه حدیث

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که به عهد و پیمان وفادار نباشد، دین ندارد!

* بعضی از دستورات دینی آن قدر اهمیّت دارد که بزرگان دین فرموده‌اند رعایت نکردن آن بی‌دینی است.

شاید یک حکمت و علتش این باشد که عهد و پیمان دائره بسیار وسیعی پیدا می‌کند و اگر مردم بر سر عهد و پیمان وفادار نباشند، نظام اجتماعی مردم بر هم ریخته می‌شود و به اصطلاح سنگ روی سنگ قرار نمی‌گیرد.

تصور کنید اگر هیچ کس به تعهدات خود ملتزم نباشد و همه بی‌رعایت بشوند در اندک زمانی چه بر سر مردم می‌آید. آیا دنیا و آخرت و دین همه خراب و تباه نمی‌شوند؟!!

قالَ رسول اللَّه‌صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَنْ عامَلَ الْنَّاسَ فَلَمْ یَظْلِمْهُمْ وَ حَدَّثَهُمْ فَلَمْ یَکْذِبْهُمْ وَ وَعَدَهُمْ فَلَمْ یَخْلِفْهُمَ فَهُوَ مَمَّنْ کَمُلَتْ مُرُوَّتُهُ وَ ظَهَرَتْ عِدالَتُهُ وَ وَجَبَتْ إِخْوَتُهُ وَ حَرُمَتْ غَیْبَتُهُ.

خصال ص 208 ج 28.

ترجمه حدیث

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر که با مردم معامله کند امّا به آن‌ها ظلم نکند، با آن‌ها گفت‌وگو کند امّا دروغ نگوید و با آن‌ها وعده کند و تخلّف نکند پس او از کسانی است که مروّت و جوان‌مردیش کامل و عدالتش آشکار است و برادری کردن با چنین کسی واجب و غیبتش حرام است.

* شخص بامروّت کیست؟ عادل کیست؟ با چه کسانی برادری و رفاقت کنیم؟ غیبت چه کسانی حرام است؟

جواب هر چهار سؤال در حدیث آمده است: کسی که وقتی با مردم داد و ستدی دارد در حق آن‌ها ظلم نمی‌کند، اجحاف و خیانت نمی‌کند، وقتی با مردم گفت‌وگو می‌کند دروغ نمی‌گوید و وقتی به آن‌ها وعده می‌دهد خلف وعده نمی‌کند.

چنین انسانی مُروّتش کامل است و عدالتش آشکار، رفاقت با او واجب و غیبتش حرام است.

قالَ رسول اللَّه‌صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اَلْعِدَةُ دَیْنٌ، وَیْلٌ لِمَنْ وَعَدَ ثُمَّ اَخْلَفَ، وَیْلٌ لِمَنْ وَعَدَ ثُمَّ اَخْلَفَ، وَیْلٌ لِمَنْ وَعَدَ ثُمَّ اَخْلَفَ.

کنز العمال 1041.

ترجمه حدیث

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: وعده یک نوع بدهکاری است و وای بر کسی که وعده بدهد و سپس خلف وعده کند، وای بر او، وای بر او.

* ویل نام چاهی است در جهنم و در فارسی می‌گوییم وای، خلاف وعده کردن گناهی است. در این حدیث سه مرتبه فرموده‌اند وای بر کسی که خلف وعده کند، ویل بر آن کسی که خلف وعده کند.

قالَ الاِمام عَلی‌عليه‌السلام :

لا تَعِدَنَّ عِدَةً لا تَثِقُ مِنْ نَفْسِکَ بِإِنْجازِها.

غررالحکم.

ترجمه حدیث

حضرت علی‌عليه‌السلام فرمودند: هرگز به کسی وعده‌ای که اطمینانی از خود نسبت به وفای آن ندارید، ندهید.

* در روایت آمده که مؤمن تا زمانی که وعده نداده حرّ و آزاد است امّا وقتی وعده داد در گرو قرار می‌گیرد پس بهتر است وعده هایی که به وفاء آن اطمینان نداریم را متعهد نشویم.

وعده ندادن جرم نیست، وفا نکردن جرم سنگینی است نمی‌دانم چرا بعضی نمی‌توانند واقعیت را ابراز کنند و همان اوّل بگویند نمی‌توانم، بدون آن که پشتوانه‌ای داشته باشند به این و آن وعده‌های سرگردان می‌دهند و بعد در وقت وفا دچار هیجان و هراس و دروغگویی می‌شوند!

قالَ رسول اللَّه‌صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

عِدَةُ الْمُؤْمِنِ نَذْرٌ لا کَفَّارَةَ لَهُ.

بحار 75/96.

ترجمه حدیث

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: وعده مؤمن نذری است که هیچ کفاره‌ای ندارد (جز وفا کردن به آن).

* وقتی انسان وعده می‌دهد یک دل یا چندین دل و چشم را منتظر و امیدوار می‌کند، پیوسته در انتظارند تا ما به وعده‌ای که داده‌ایم وفا کنیم.

این اخلاق خدایی است که هرگز هیچ وعده‌ای را خلاف نمی‌کند و امیدواران به وعده را ناامید نمی‌کند. مؤمن باید اخلاق خدایی داشته باشد و به وعده‌اش وفا کند.

نذر به چیزی می‌گویند که ما بر خودمان واجب کرده‌ایم و خدا هم تصدیق نموده و انجامش لازم شده است.

قالَ الصادق‌عليه‌السلام :

إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ لِلْشَّرِ اَقْفالاً وَ جَعَلَ مَفاتیحَ تِلْکَ الاَقْفالِ الْشَّرابَ وَ شَرٌّ مِنَ الْشَّرابِ الْکَذِبْ.

وسایل 17/263.

ترجمه حدیث

حضرت امام جعفر صادق‌عليه‌السلام فرمودند: مسلّماً خدا برای همه بدی‌ها قفل‌هایی قرار داده و کلید آن‌ها را شراب قرار داده و بدتر از شراب دروغ است.

* ارتباط بین گناهان خود یک حکمتی است که هر کسی از آن مطلع نیست! بعضی از گناهان مانند میکروب سرطانی کارخانه تولید گناه می‌باشند و حالت ریشه دارند،ام‌الفسادند. دروغ مادر و ریشه گناهان دیگر است و با دروغ گفتن راه همه گناهان به روی انسان باز می‌شود، خواه و ناخواه در پی دروغ گفتن گناهان دیگر یکی پس از دیگری می‌آیند و انسان را بیچاره و آلوده می‌کنند!

کلید همه شرارت‌ها شراب‌خواری است، در روایتی از امام صادق‌عليه‌السلام نقل شده که فرمودند: اگر یک قطره شراب در میان چاه آبی بیفتد و از آب آن چاه یک صحرا را سیراب کنند، اگر گلّه گوسفندی از آن صحرا عبور کند من از گوشت آن گلّه گوسفند نمی‌خوردم!!

اینک توجّه فرمایید که چه قدر شراب می‌تواند خطرناک باشد، باز هم امام صادق‌عليه‌السلام می‌فرماید دروغ از شراب‌خواری بدتر است!

قالَ رسول اللَّه‌صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

یا مَعْشَرَ الْتُّجَّارِ، اِنَّ الْتُّجَّارَ یُبْعَثُونَ یَوْمَ الْقِیامَةِ فُجَّاراً، إِلاَّ مَنِ اتَّقَی اللَّهَ وَ بَرَّ وَ صَدَقَ.

کنز العمال 9437.

ترجمه حدیث

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: ای جماعت و گروه تجّار، همه تاجران در روز قیامت فاجر محشور می‌شوند الاّ کسانی که پرهیزکار و نیکوکار و راست گفتار باشند.

* بعضی از شغل‌ها به گونه‌ای تنظیم شده که پیوسته انسان باید با مردم گفت‌وگو، داد و ستد، وعده و عهد داشته باشد، در نتیجه بیش از دیگران در معرض دروغ، اشتباه‌کاری، خلف وعده و... می‌باشد. اگر انسان خودش را متعهد به صدق و راستی نکند پایان کار به جای تاجر، فاجر می‌شود!

قالَ الصادق‌عليه‌السلام :

ثَلاثَةٌ یُدْخِلُهُمُ اللَّهُ الْجَنَّةَ بِغَیْرِ حِسابٍ: إِمامٌ عادِلٌ، وَ تاجِرٌ صَدُوقٌ، وَ شَیْخٌ أَفْنی عُمْرَهُ فی طاعَةِ اللَّهِ.

بحار 103/98/32.

ترجمه حدیث

حضرت امام جعفر صادق‌عليه‌السلام فرمودند: سه کس را خداوند بدون حساب وارد بهشت می‌کند: پیشوای عادل، تاجر راستگو و باصداقت، پیرمردی که عمرش را در پیروی از خدا صرف کرده باشد.

* خوشا به حال آن مردان خدا که این دنیا آن‌ها را نتوانست فریب بدهد، با یک زندگی سالم، سعادت دنیا و آخرت را به دست آوردند!

اگر امامت و پیشوایی داشتند به عدالت رفتار کردند، اگر به تجارت مشغول شدند، با صدق و راستی و درستی رفتار کردند و از دروغ و خیانت دوری نمودند، و اگر به پیری افتادند، عمری را نیز در راه اطاعت و پیروی دستورات الهی صرف کردند.

خدای متعال با این‌ها چگونه رفتار می‌کند؟

طبق این حدیث هر سه گروه بدون حساب و گرفتاری‌های قیامت وارد بهشت می‌شوند! گوارای وجودشان باد.

قالَ رسول اللَّه‌صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اَلْتَّاجِرُ الأَمیِنُ الْصَّدُوقُ الْمُسْلِمُ مَعَ الْشُّهَداءِ یَوْمَ الْقِیامَةِ.

کنز العمال 9216.

ترجمه حدیث

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: تاجر امانت‌دار که خیانت نکند و راستگو باشد و مسلمان، در روز قیامت با شهداء خواهد بود.

* در بین مؤمنین و مؤمناتی که از دنیا می‌روند عزیزترین همه شهداء هستند و در قیامت خدای متعال مقام آن‌ها را برتر از همه قرار داده است.

امّا غیر از مجاهدین در صحنه نبرد و شهادت جسم انسان کارهایی در این دنیا هست که اگر انجام دهیم ما را در ردیف شهدا قلمداد می‌کنند، تاجر مسلمانی که امانت‌دار است و از هر گونه خیانت و دروغی پرهیز می‌کند، کارش عبادت و مجاهده است و عمرش را در این راه صرف کرده وقتی از دنیا رفت در ردیف شهدا است.

قالَ رسول اللَّه‌صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اَلْتَّاجِرُ الْصَّدُوقُ الأَمینُ مَعَ الْنَّبِیّینَ وَ الْصِّدِّیقینَ وَ الْشُّهَداءِ.

الدر المنشور 2/495.

ترجمه حدیث

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: تاجر راستگوی امین همراه انبیاء و صدیقین و شهداء خواهد بود.

* سبحان‌اللَّه از این حدیث، می‌گوید: تاجر راستگویی که خیانت نمی‌کند، با انبیاء و صدیقین و شهداء همراه خواهد شد!؟

این سه گروه انبیاء، صدیقین و شهداء در تمام آیات و روایات به عنوان محترم‌ترین گروه‌ها نزد خدا شمرده شده‌اند، و تاجر امین با این‌ها خواهد بود.

زیرا که با آن‌ها سنخیت و شباهت پیدا کرده است. آن سه گروه پیوسته خیرخواه خلق، امین دین خدا در بین مردم و مجاهد فی سبیل‌اللَّه هستند. تاجر راستگوی امین هم چنین آثاری در اجتماع دارد. باعث خیر و رحمت برای مردم است، سرمشق دیگران و الگوی آیندگان است و با هوای نفس و حب دنیا و حرص دنیا مبارزه می‌کند.

قالَ رسول اللَّه‌صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَنْ غَشَّ مُسْلِماً فِی شِراءٍ أَوْ بَیْعٍ فَلَیْسَ مِنَّا وَ یُحْشَرُ یَوْمَ الْقِیامَةَ مَعَ الْیَهُودِ لِأَنَّهُمْ أَغَشُّ الْخَلْقِ لِلْمُسْلِمِینَ.

امالی الصدوق 349.

ترجمه حدیث

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر کس در معامله با مسلمان خیانت و تقلّب کند از ما نیست و روز قیامت با یهود محشور می‌شود زیرا که یهودیان خیانت کارترین مردم در مورد مسلمانانند.

* از دیرزمان گروهی که در این دنیا در حق مسلمانان پیوسته خیانت می‌کردند، و در جنگ و صلح در حق آن‌ها نیرنگ‌بازی و حیله‌گیری داشته، و دارند، قوم یهود می‌باشند؛ و در قرآن از این‌ها به عنوان دشمنان سرسخت مسلمین یاد شده که هرگز دست از دشمنی با مسلمانان برنمی‌دارند، مگر آن که مسلمانان بروند یهودی بشوند و دین باطل آن‌ها را بپذیرند!!

در این حدیث شریف افراد خیانت‌پیشه در حق مسلمین را در شمار یهودیان قلمداد کرده زیرا که آن‌ها نیز کار یهود را انجام می‌دهند. و در روایتی صریحاً رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: جزء مسلمانان نیست کسی که نسبت به مسلمین حیله و نیرنگ بزند.

قالَ الاِمام عَلی‌عليه‌السلام :

شَرُّ الْنَّاسِ مَنْ یَغُشُّ الْنَّاسَ.

غررالحکم 5677.

ترجمه حدیث

حضرت علی‌عليه‌السلام فرمودند: بدترین افراد کسی است که مردم را فریب داده و تقلب و غِش با آن‌ها معامله کند.

* راستی بدترین مردم نزد خدا چه کسانی هستند! بزرگ‌ترین افتخار هر کسی این است که نزد خدا عزیز و محبوب باشد.

خدای متعال وقتی عده‌ای را در قرآن تعریف می‌کند نهایتاً به آن‌ها اظهار محبت و دوستی می‌کند و پیام می‌دهد که من این افراد را دوست دارم، یا این افراد نزد من گرامی‌ترین هستند، مانند متقین که سه مرتبه در قرآن فرموده:«اِنَّ اللَّهَ یُحِبُ الْمُتَّقینَ» ، یعنی بدانید (مسلّماً خدا پرهیزکاران را دوست دارد)، و فرموده:«اِنَّ اَکْرَمَکُمْ عِنْدَاللَّهِ اَتْقاکُمْ »، (گرامی‌ترین و محترم‌ترین شما نزد خدا با تقوی‌ترین شماست).

پناه بر خدای تعالی که عدّه‌ای بدترین مردم معرفی شده‌اند! چه کسانی؟ آنان که در تعامل و داد و ستد با مردم خیانت و تقلب و نیرنگ بازی می‌کنند!!