شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

فهرست منابع

1. القرآن الکریم.

- الف-

2. ارجح المطالب، عبیدالله امرتسری.

3. الاربعین المنتقی من مناقب المرتضی، رضی الدین ابو الخیر احمد بن اسماعیل طالقانی شافعی (م 590 ق) (چاپ شده در مجلة تراثنا، عدد اول، سال 1405 ق).

4. أساس البلاغه، ابوالقاسم محمود بن عمر زمخشری (م 538 ق).

5. أسباب نزول القرآن، ابوالحسن علی بن احمد واحدی نیشابوری (م 468 ق).

6. الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، یوسف بن عبدالله ابن عبدالبر قرطبی مالکی (م 363 ق)، (چاپ شده در حاشیة الاصابة).

7. اسد الغابة فی معرفة الصحابة، عز الدین علی بن ابی المکرم محمد بن محمد بن عبدالکریم شیبانی معروف به ابن اثیر جزری (م 630 ق)، بیروت: داراحیاء التراث العربی.

8. الاصابة فی تمییز الصحابة، احمد بن علی ابن حجر عسقلانی شافعی (م 812 ق)، قاهره: 1328 ق.

9. الامالی الخمیسیة (امالی شجری)، یحیی بن حسین شجری (م 499 ق).

10. الانباء المستطابة، ابن سید الکل.

11. انساب الاشراف، احمد بن یحیی بن جابر بلاذری (م 279 ق).

پرتوی از فضائل امیر مؤمنان، علی علیه السلام، ص: 174

- ب- ت-

12. البدایة و النهایة، اسماعیل بن عمر بن کثیر دمشقی (م 774 ق).

13. تاریخ بغداد (مدینة السلام)، احمد بن علی بن ثابت خطیب بغدادی (م 463 ق).

14. تاریخ الخلفاء، جلا ل الدین عبد الرحمن سیوطی (م 911 ق).

15. تاریخ مدینة دمشق (ترجمةالامام علی علیه‌السلام)، ابوالقاسم علی بن حسن بن هبة الله شافعی (ابن عساکر دمشقی).

16. تاریخ مدینة دمشق (ترجمة الامام الحسن علیه‌السلام)، ابن عساکر دمشقی، (م 571 ق).

17. التدوین فی أخبار قزوین، عبدالکریم بن محمد رافعی قزوینی (623 ق).

18. تراثنا، مجلة مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم

19. تفسیر روح‌المعانی (تفسیرآلوسی)، محمودبن‌عبدالله آلوسی (م 1270 ق).

20. تفسیر طبری (جامع البیان فی تفسیر القرآن)، ابوجعفر محمد بن جریر طبری (م 310 ه ق).

21. تفسیر قرطبی (الجامع لاحکام القرآن)، محمد بن احمد انصاری قرطبی (م 671 ق).

22. تنزیه الشریعة المرفوعة عن الاحادیث الشنیعة الموضوعة، ابوالحسن علی بن محمد ابن عراق الکنانی (م 963 ق).

23. تهذیب تاریخ دمشق (ابن عساکر)، عبدالقادر بدران (م 1346 ق)

24. توضیح الدلائل، شهاب الدین ایجی.

- ج- ح- خ-

25. الجامع الصغیر، جلال الدین عبدالرحمن سیوطی (م 911 ق).

پرتوی از فضائل امیر مؤمنان، علی علیه السلام، ص: 175

26. الجامع الکبیر، جلال الدین عبدالرحمن سیوطی (م 911 ق).

27. جمع الجوامع، تاج الدین سبکی.

28. جواهر المطالب فی مناقب الامام علی بن ابی طالب علیه السلام، (المناقب لابن الدمشقی)، محمد بن احمد دمشقی باعونی شافعی، (م 871 ق).

29. حلیة الاولیاء و طبقات الأصفیاء، ابو نعیم احمد بن عبدالله اصفهانی (م 430 ه).

30. خصائص الامام امیرالمؤمنین علیه‌السلام، احمد بن شعیب نسایی (م 303 ق).

- د- ذ- ر- ز-

31. الدر المنثور فی التفسیر المأثور، جلال الدین عبدالرحمن سیوطی (م 911 ق).

32. ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی، محب الدین احمد بن عبدالله طبری، (م 694 ق)، مصر: 1352 ق.

33. رشفة الصادی، ابوبکر حضرمی.

34. الریاض النضرة فی مناقب العشرة، محب الدین طبری (م 694 ق).

35. زهر الریاض.

- س-

36. سنن ابن ماجة، محمد بن یزید بن ماجه قزوینی (م 275 ق).

37. سنن الترمذی (الجامع الصحیح)، محمد بن عیسی بن سورة ترمذی، (م 297 ق).

38. سیر اعلام النبلاء، ابو عبدالله محمد بن احمد ذهبی، (م 748 ق).

39. السیرة النبویة، عبدالملک بن هشام بن ایوب حمیری، (م 218 ق).

پرتوی از فضائل امیر مؤمنان، علی علیه السلام، ص: 176

- ش-

40. شرح المقاصد، سعد الدین مسعود بن عمر تفتازانی شافعی (م 793 ق).

41. شرح نهج البلاغه، عز الدین عبدالحمید بن محمد بن ابی الحدید معتزلی، (م 656 ق).

42. شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، حاکم حسکانی: عبید الله بن عبدالله بن احمد حنفی نیشابوری (قرن 5).

- ص-

43. الصواعق المحرقة، احمد بن حجر هیثمی مکی (م 974 ق).

- ط-

44. طبقات الحنابلة، ابو الحسین محمد بن یعلی، (م 527 ق).

45. الطبقات الکبری، محمد بن سعد کاتب واقدی: (ابن سعد)، (م 230 ق).

- ع- غ-

46. عبقات الانوار، علامه میر حامد حسین نیشابوری لکنهوی (م 1036 ق).

47. العلل المتناهیة فی الاحادیث الواهیة، ابوالفرج عبدالرحمان بن علی (ابن جوزی) (م 597 ق).

48. العلل الواردة فی الاحادیث النبویة، ابوالحسن علی بن عمر دار قطنی (م 385 ق).

49. الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب، عبدالحسین امینی (م 1390 ق).

- ف- ق-

50. فتح الباری فی شرح صحیح البخاری، احمد بن علی بن حجر عسقلانی (م 852 ق).

پرتوی از فضائل امیر مؤمنان، علی علیه السلام، ص: 177

51. فتح القدیر، محمد بن علی بن محمد شوکانی (م 1250 ق).

52. فتح الملک العلی بصحة حدیث باب مدینة العلم علی. احمد بن محمدبن الصدیق الغماری الحسنی.

53. فرائد السمطین فی فضائل المرتضی والبتول والسبطین والائمة من ذریتهم علیهم السلام، ابراهیم بن محمد جوینی حموینی (م 730 ق).

54. فردوس الاخبار، شیرویه بن شهردار بن شیرویه دیلمی همدانی (م 509 ق).

55. فضائل امیر المؤمنین علیه‌السلام، ابوالعباس احمدبن محمد کوفی (ابن عقده).

56. فضائل الصحابة، احمد بن محمد بن حنبل شیبانی (م 241 ق).

57. الفوائد المجموعة فی الأحادیث الموضوعة، محمد بن علی بن محمد شوکانی، (م 1250 ق).

58. فیض القدیر، محمد عبدالرئوف مناوی (م 1031 ق).

59. القول الجلی، ابن تیمیه حرانی (م 728 ق)

- ک-

60. الکشاف، محمد بن عمر زمخشری (م 538 ق).

61. کشف الخفاء و مزیل الألباس عما اشتهر من الاحادیث علی ألسنة الناس، اسماعیل بن محمد عجلونی (م 1162 ق).

62. کفایة الطالب فی مناقب علی بن ابی طالب علیه‌السلام، محمد بن یوسف بن محمد گنجی شافعی (م 658 ق).

63. کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال، علاء الدین علی متقی بن حسام‌الدین هندی (م 975 ق).

64. کنوز الحقائق فی احادیث خیر الخلائق، عبدالرؤف مناوی (م 1031 ق).

پرتوی از فضائل امیر مؤمنان، علی علیه السلام، ص: 178

- ل-

65. اللآلی المصنوعة فی الاحادیث الموضوعة، سیوطی (م 911 ق).

66. لسان المیزان، احمد بن علی بن حجر عسقلانی (ابن حجر) (م 807 ق)

- م-

67. مجمع الزوائد و منبع الفوائد، علی بن ابوبکر هیثمی (م 817 ق)

68. المستدرک علی الصحیحین، ابو عبدالله محمد بن عبدالله حاکم نیشابوری (م 407 ق)

69. مسند علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام، سیوطی.

70. مسند فاطمه سلام الله علیها، سیدحسین شیخ الاسلام تویسرکانی.

71. المسند، احمد بن محمد بن حنبیل شیبانی (م 241 ق).

72. المسند، ابن ابی حاکم.

73. المسند، أبی یعلی موصلی احمد بن علی بن مثّنی تمیمی (م 307 ق).

74. المصنف، ابوبکر عبدالله بن محمد ابن ابی شیبة کوفی (م 235 ق)

75. المصنف، ابوبکر عبدالرزاق بن همام صنعانی (م 211 ق).

76. المعجم الاوسط، سلیمان بن احمد طبرانی (م 360 ق)

77. المعجم الکبیر، سلیمان بن احمد طبرانی (م 360 ق).

78. معرفة الصحابة، ابونعیم احمد بن عبدالله اصفهانی (م 430 ق).

79. المعیار و الموازنة، محمد بن عبدالله معتزلی اسکافی (م 240 ق).

80. مقتل الحسین علیه‌السلام، موفق بن احمد مکی خوارزمی (م 568 ق).

81. ملحقات احقاق الحق، آیت الله سید شهاب الدین نجفی مرعشی رحمة الله علیه.

پرتوی از فضائل امیر مؤمنان، علی علیه السلام، ص: 179

82. مناقب الامام علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام، علی بن محمد بن محمد واسطی ابن مغازلی شافعی (م 482 ق).

83. مناقب سیدنا علیعلیه‌السلام، عینی.

84. المواقف فی علم الکلام، قاضی عضدالدین ایجی.

85. موضح أوهام الجمع و التفریق (ذیل التاریخ الکبیر)، ابوبکر احمد بن علی بن ثابت خطیب بغدادی (م 463 ق).

86. میزان‌الاعتدال فی نقد الرجال، محمد بن‌احمد ذهبی (م 275 ق).

- ن-

87. نظم درر السمطین فی فضائل المصطفی و المرتضی و البتول و السبطین، محمد بن یوسف بن حسن بن محمد زرندی حنفی مدنی (م 750 ق).

88. النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، ابن اثیر مبارک بن محمد جزری (م 606 ق).

89. نوادر الاثر فی علی علیه‌السلام خیر البشر، جعفر بن احمد بن علی رازی (قرن 4).

90. نور البراهین؛ سید نعمة الله موسوی جزائری (م 1112 ق).

- ی-

91. ینابیع المودة لذوی القربی، سلیمان بن ابراهیم قندوزی حنفی (م 1294 ق).

پرتوی از فضائل امیر مؤمنان، علی علیه السلام، ص: 181

آثار حضرت آیت الله العظمی صافی مدظله الوارف در یک نگاه

نام کتاب------ زبان------ ترجمه

فقه:

1- توضیح المسائل------ فارسی--------

2- منتخب الاحکام------ فارسی--------

3- احکام نوجوانان------ فارسی------ انگلیسی

4- جامع الاحکام در 2 جلد------ فارسی--------

5- استفتائات قضایی------ فارسی--------

6- استفتائات پزشکی------ فارسی--------

7- مناسک حج------ فارسی------ عربی

8- مناسک عمره مفرده------ فارسی------ عربی

9- هزار سؤال پیرامون حج------ فارسی--------

10- پاسخ کوتاه به 300 پرسش در 2 جلد------ فارسی--------

11- اعتبار قصد قربت در وقف------ فارسی--------

12- رساله در احکام ثانویه------ فارسی--------

13- فقه الحج در 4 جلد------ عربی--------

14- هدایة العباد در 2 جلد------ عربی--------

15- هدایة السائل------ عربی--------

16- حواشی علی العروة الوثقی------ عربی--------

17- رسائل الخمس فی فقه الإمامیة------ عربی--------

18- صلاة المسافر------ عربی--------

پرتوی از فضائل امیر مؤمنان، علی علیه السلام، ص: 182

19- فقه الخمس------ عربی--------

20- أوقات الصلوة------ عربی--------

21- الاحکام الشرعیة ثابتة لاتتغیّر------ عربی------ فارسی

22- التعزیر (احکامه و ملحقاته)------ عربی--------

23- ضرورة وجود الحکومة او ولایة الفقهاء فی عصرالغیبة (الخمس و ولایة الفقیه)------ عربی------ فارسی

24- رسالة فی معاملات المستحدثة------ عربی--------

25- التداعی فی مال من دون بینة و لا ید------ عربی--------

26- رسالة فی المال المعیّن المشتبه ملکیته------ عربی--------

27- حکم نکول المدعی علیه عن الیمین------ عربی--------

28- ارث الزوجة------ عربی--------

29- مع الشیخ جاد الحق فی ارث العصبه (مسألة التعصیب)------ عربی--------

30- حول دیات ظریف ابن ناصح------ عربی--------

31- بحث حول الاستسقام بالازلام (مشروعیة الاستخارة)------ عربی--------

32- الشعائر الحسینیه------ عربی--------

33- آنچه هر مسلمان باید بداند------------ ترکی

پرتوی از فضائل امیر مؤمنان، علی علیه السلام، ص: 183

اصول فقه:

34- بیان الاصول در 3 جلد------ عربی--------

35- رسالة فی الشهرة------ عربی--------

36- رسالة فی حکم الاقل و الاکثر فی الشبهة الحکمیة------ عربی--------

37- رسالة فی الشروط------ عربی--------

قرآن و تفسیر:

38- تفسیر آیه فطرت------ فارسی--------

39- القرآن مصون عن التحریف------ عربی--------

40- تفسیر آیة التطهیر------ عربی--------

41- تفسیر آیة الانذار------ عربی--------

------ عقاید و کلام------------

42- عرض دین------ فارسی--------

43- به سوی آفریدگار------ فارسی--------

44- الهیات در نهج‌البلاغه------ فارسی--------

45- معارف دین 2 جلد------ فارسی--------

46- پیرامون روز تاریخی غدیر------ فارسی--------

47- ندای اسلام از اروپا------ فارسی--------

48- نگرشی بر فلسفه و عرفان------ فارسی--------

49- نیایش در عرفات------ فارسی--------

50- سفرنامه حج------ فارسی--------

51- شهید آگاه------ فارسی--------

52- نوید امن و امان------ فارسی--------

پرتوی از فضائل امیر مؤمنان، علی علیه السلام، ص: 184

53- پاسخ ده پرسش------ فارسی--------

54- اصالت مهدویت------ فارسی--------

55- تجلی توحید در نظام امامت------ فارسی------ عربی

56- نظام امامت و رهبری------ فارسی--------

57- ولایت تکوینی و ولایت تشریعی------ فارسی--------

58- پیرامون معرفت امام------ فارسی--------

59- عقیده نجات بخش------ فارسی--------

60- به سوی دولت کریمه------ فارسی--------

61- باورداشت مهدویت------ فارسی------ عربی

62- انتظار، عامل مقاومت و حرکت------ فارسی--------

63- فروغ ولایت در دعای ندبه------ فارسی------ عربی

64- معرفت حجت خدا------ فارسی------

65- وابستگی جهان به امام زمان------ فارسی--------

66- توضیحات پیرامون کتاب عقیده مهدویت در تشیع امامیه------ فارسی------ انگلیسی

67- امامت و مهدویت------ فارسی------

68- پیام‌های مهدوی------ فارسی--------

69- گفتمان مهدویت------ فارسی------ انگلیسی

70- گفتمان عاشورایی------ فارسی--------

71- مقالات کلامی------ فارسی--------

72- الی هدی کتاب الله------ عربی--------

73- ایران تسمع فتجیب------ عربی--------

پرتوی از فضائل امیر مؤمنان، علی علیه السلام، ص: 185

74- رسالة حول عصمة الانبیاء و الائمة------ عربی--------

75- تعلیقات علی رسالة الجبر و القدر------ عربی--------

76- لمحات فی الکتاب و الحدیث و المذهب------ عربی--------

77- صوت الحق و دعوة الصدق------ عربی--------

78- رد اکذوبة خطبة الامام علی، علی الزهرا علیهما السلام------ عربی--------

79- مع الخطیب فی خطوطه العریضة------ عربی------ اردو/ فرانسه

80- رسالة فی البداء------ عربی--------

81- جلاء البصر لمن یتولی الائمة الاثنی عشر------ عربی--------

82- حدیث افتراق المسلمین علی ثلاث و سبعین فرقة------ عربی--------

83- من لهذا العالم؟------ عربی--------

84- بین العلمین، الشیخ الصدوق والشیخ المفید------ عربی------ فارسی

85- مقدّمات مفصلّة علی «مقتضب‌الاثر» و «مکیال‌المکارم» و «منتقی الجمان»------ عربی--------

86- امان الامّة من الضلال والاختلاف------ عربی--------

پرتوی از فضائل امیر مؤمنان، علی علیه السلام، ص: 186

87- البکاء علی الامام الحسین علیه‌السلام------ عربی--------

88- النقود اللطیفة علی الکتاب المسمی بالاخبار الدخیلة------ عربی--------

حدیث:

89- منتخب الاثر در 3 جلد------ عربی------ اردو/

انگلیسی

90- قبس من مناقب امیرالمؤمنین علیه السلام

(مئة و عشر حدیث من کتب عامة)------ عربی------ فارسی

91- احادیث الائمة الاثنی عشر، اسنادها و الفاظها------ عربی--------

92- احادیث الفضائل------ عربی------

93- پرتوی از فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام------ فارسی--------

تاریخ:

94- سیرحوزه‌های علمی شیعه------ فارسی--------

95- رمضان در تاریخ (حوادث تاریخی)------ فارسی--------

سیره:

96- پرتوی از عظمت امام حسین علیه السلام------ فارسی--------

97- با عاشوراییان------ فارسی--------

پرتوی از فضائل امیر مؤمنان، علی علیه السلام، ص: 187

98- آینة جمال------ فارسی--------

99- از نگاه آفتاب------ فارسی--------

100- اشک و عبرت------ فارسی--------

تربیتی:

101- ماه مبارک رمضان، مکتب عالی تربیت و اخلاق------ فارسی--------

102- راه اصلاح یا امر به معروف و نهی از منکر------ فارسی------

103- با جوانان------ فارسی------

شعر:

104- دیوان اشعار------ فارسی--------

105- بزم حضور------ فارسی--------

106- آفتاب مشرقین------ فارسی--------

107- صحیفة المؤمن------ فارسی--------

108- سبط المصطفی------ فارسی--------

109- در آرزوی وصال------ فارسی--------

مقاله‌ها و خطابه‌ها:

110- حدیث بیداری (مجموعه پیام‌ها)------ فارسی--------

111- شب‌پرگان و آفتاب------ فارسی--------

112- شب عاشورا------ فارسی--------

113- صبح عاشورا------ فارسی--------

تراجم:

114- زندگانی آیت الله آخوند ملامحمد جوادصافی گلپایگانی------ فارسی--------

پرتوی از فضائل امیر مؤمنان، علی علیه السلام، ص: 188

115- زندگانی جابر بن حیّان------ فارسی--------

116- زندگانی بوداسف------ فارسی--------

________________________________________

[1] ( 1). بحار الانوار، ج 5، ص 84.

[2] ( 2). فرائد السمطین، ج 1، ص 19؛ کفایة الطالب، ج 1، ص 18.

[3] ( 1). بحار الانوار، ج 38، ص 197.

[4] ( 1).[ المناقب خوارزمی، ص 37؛ المقتل، 42؛ طبع نجف، ینابیع المودة، ص 82.]

[5] ( 2). اسد الغابة، 4، ص 23.

[6] ( 1). شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، 15، ص 194.

[7] ( 1). نک نهج البلاغه، کلمات قصار، 74.

[8] ( 2). نهج البلاغه، نامه 45.

[9] ( 3).[ خطبه قاصعه، نهج البلاغه صبحی صالح، خطبه 192]

[10] ( 1). این عدد معادل نام شریف علی عليه‌السلامبه حسب حروف ابجد است. البته با محاسبه احادیثی که در پانوشت بدان افزودم بیش از این شمار شده است. و الحمدلله.

[11] ( 1). رشفة الصادی فی بحر فضائل بنی النبی الهادی، ابوبکر حضرمی، ص 75.

[12] ( 1) گروهی از ارباب صحاح اهل سنت و مسانید و جوامع روایی آنان به طرق بسیار و صحیح که متجاوز از حد تواتر است نقل کرده‌اند: پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله به هنگام مراجعت از« حجة الوداع» در مکانی به نام« غدیر خم» توقف کرده و خطبه‌ای ایراد کرد و مسلمانان را به چنگ زدن به دو گوهر گرانبها( یعنی کتاب خدا و خاندان پیامبر) توصیه فرمود و افزود که این دو هیچ‌گاه از یکدیگر جدا نمی‌شوند تا در کنار حوض کوثر بر رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله درآیند، آن‌گاه بازوی علی علیه‌السلام را گرفت و فرمود:« هر کس را که من مولای اویم علی نیز مولای اوست ....»

Y***E عقیده نگارنده این است که: احادیث« غدیر»،« ولایت»،« ثقلین»،« منزلت»،« ائمه اثناعشر»،« طیر»،« کساء»،« مباهله»، و احادیث دیگر از این قبیل تمامی از مشهورترین روایات با صحیح‌ترین اسناد، و طرق فراوان می‌باشند که جمعی از یاران رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله به نقل آنها پرداخته‌اند و احدی قادر نیست در بین روایات، احادیثی را که قابل سنجش با احادیث یاده شده از حیث اعتبار و تواتر و شهرت را بیابد مگر خیلی کم. و ضبط کلیه اسناد و الفاظ این روایات فوق العاده دشوار است به نحوی که برای آنها تک‌نگاری‌هایی در دست است و گاه برخی از آنها چند مجلد را تشکیل می‌دهد که در این دفتر فهرست و از باب تبرّک و تیمّن آنها را نقل می‌کنیم.

و سپاس ویژه خداوندی است که ما را از متمسکین به ولایت امیر المؤمنین و ائمه از فرزندانش تا امام عصر حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف قرار داد.

[13] ( 1) تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، ج 2، ص 412/ 923.

نیز نک: الدر المنثور، ج 4، ص 45؛ تفسیر روح المعانی، ج 13، ص 97؛ تفسیر طبری، ج 3، ص 72.

این حدیث از روایات مشهور است. سیوطی در الدر المنثور درباره آن گوید: این حدیث را ابن جریر و ابن مردویه، و ابو نعیم در المعرفة، و دیلمی، و ابن‌عساکر و ابن نجار نقل کرده‌اند.

چون آیه:« انَّما انت مُنذر و لکلّ قومٍ هاد»[ سوره رعد، آیه 7]( همانا تو بیم دهنده‌ای و برای هر قومی هدایت‌کننده‌ای است) فرو فرستاده شد، پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله دست مبارک خویش به سینه نهاد و گفت:« من بیم دهنده‌ام.» آن‌گاه با دست خود به شانه علی اشاره کرده فرمود:« یا علی! تو هدایت کننده‌ای و هدایت شوندگان پس از من توسط تو راه می‌یابند.»

و مانند همین را از ابی برزه، ابن مردویه، ضیاء در المختاره از ابن عباس و از عبدالله بن احمد در زوائد المسند ابن ابی حاتم و طبرانی در الاوسط و حاکم نقل نموده و آن را صحیح تلقی کرده است.

و ابن مردویه و ابن عساکر از علی بن ابی‌طالب نقل کرده‌اند که در خصوص آیه:« انَّما انت مُنذر و لکلّ قومٍ هاد» فرمود:« رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله بیم دهنده است و من هدایت‌کننده‌ام.»

[14] ( 1). الفردوس، ج 1، ص 44/ 106؛ المستدرک( حاکم)، ج 3، ص 126؛ تاریخ بغداد، ج 2، ص 277 و ج 4، ص 348؛ مجمع الزوائد، ج 9، ص 114؛ تهذیب تاریخ دمشق، ج 3، ص 38؛ اللآلی‌المصنوعة( سیوطی)، ج 1، ص 329؛ اسد الغابة، ج 4، ص 22.

درکتاب فتح الملک العلی بصحة حدیث باب مدینة العلم علی، ص 164 این گونه آمده است:

حافظ سیوطی در الجامع الکبیر می‌گوید: مدتی بود که در مقام پاسخگویی به این پرسش که سند این حدیث چگونه است می‌گفتم: حسن است تا از حسن اتفاق مواجه شدم با تصحیح ابن‌جریر در رابطه با نقل حدیث از علی از کتاب تهذیب الآثار به همراه تصحیح حاکم نیشابوری نسبت به نقل این روایت از ابن عباس، آن‌گاه استخاره کردم و مطمئن شدم به ارتقاء مرتبه حدیث از« حسن» به« صحیح».*

نیز رجوع شود به کتاب« مناقب سیّدنا علی»، ص 25 و کتاب المستدرک علی الصحیحین، ج 3، ص 126.

ترمذی در کتاب الجامع الصحیح، ج 5، ص 637/ 3723 از علی علیه‌السلام نقل کرده که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله فرموده است:« من خانه حکمتم و علی باب آن است.»

و ابن عساکر در تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، ج 2، ص 459/ 990 و ابونعیم اصفهانی در کتاب حلیة الاولیاء، ج 1، ص 64 همین حدیث را ثبت کرده‌اند.

و رجوع نمایید به کتاب فتح الملک العلی بصحة حدیث باب مدینة العلم علی علیه‌السلام که در آن علم فراوانی خواهید یافت.

نیز از سلمان فارسی از رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله روایت شده که حضرت فرمودند:« داناترین امتم بعد از من علی بن ابی‌طالب است.»

الفردوس، ج 1، ص 370/ 1491؛ جمع الجوامع/ 3794؛ کنز العمال/ 32977.

سعید بن مسیب گوید:« در میان اصحاب رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم تنها کسی که مدعی« سلونی»( از من پرسش کنید) شده، علی بن ابی‌طالب بود.»

توضیح الدلائل، ص 211؛ الاستیعاب( چاپ شده در حاشیة الاصابه)، ج 3، ص 40، تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، ج 3، ص 31/ 1054.

از سفیان نقل است که گفت:« احدی با علی احتجاج نداشت جز آن که علی با براهین، استدلال اورا بر هم زدو بر او چیره شد.» مناقب ابن مردویه، 87/ 77.

ابن مردویه گوید: برای صحابه پیامبر اقدس اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم پیشامد ناگواری رخ داد ازاین رو عمر آنها را فرا خواند به علی گفت:« تو راه حل بده که بهترین و داناترین آنانی.»

کتاب ملحقات احقاق الحق، 233: 8. و عبارتی نزدیک به این مضمون در ذخائر العقبی، ص 81 نقل شده است. و نیز در نقل‌ها فراوان آمده است که عمر همیشه می‌گفت:« اگر علی نبود، عمر هلاک می‌شد.»

رجوع شود به کتاب الاستیعاب( چاپ شده در حاشیة الاصابه) 39: 3.

به طور خلاصه باید گفت:« در کتاب الغدیر صد و چهل و سه مصدر برای این حدیث ذکر کرده. و علامه لکهنوی درباره این حدیث و مباحث پیرامون آن دو جلد کتاب قطور تصنیف کرده که صفحات آن بالغ بر 1345 خواهد بود.»

[* حدیث صحیح عبارت است از حدیث مسندی که اسناد آن به نقل عادل با قدرت ضبط و حفظ قوی از افراد مانند خود روایت کرده باشند و تحت عنوان شاذ و معلل قرار نگیرد. نک: ارشاد طلاب الحقائق الی معرفة سنن خیر الخلائق.]

[15] ( 1). الفردوس، 1/ 44/ 107؛ کشف الخفاء، 1/ 236.

[16] ( 1). الفردوس، 244: 2/ 3151؛ الجامع الصغیر، 665: 1/ 4332؛ کنز العمال، 11/ 601/ 32894؛ مناقب علی ابی‌طالب( ابن مغازلی)، 206/ 243.

[17] ( 1). الفردوس، 46: 1/ 115؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 163174: 3/ 1178 و 1185؛ کنز العمال، 32968.

از ابن عمر روایت است که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:« مردم از درخت‌های متعددند و من و علی از یک درخت آفریده شده‌ایم.»

نیزنک: توضیح الدلائل از شهاب الدین، ایجی/ 123.

[18] ( 1). الفردوس 46: 1/ 115، تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام) 174 163: 3/ 1178 و 1185؛ کنز العمال/ 32968.

انس از رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله روایت کرده که حضرت فرمود:« علی پس از من آنچه را که مردم از تأویل قرآن نمی‌دانند را به آنها تعلیم می‌دهد.» شواهد التنزیل، 39: 1/ 28.

[19] ( 1) الفردوس، 52: 1/ 135؛ تنزیه الشریعة، 14: 1؛ تهذیب تاریخ دمشق، 4/ 231.

و عبدالرحمن بن عوف از رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله این گونه روایت کرده است که حضرت فرمود:

« من درختم، و فاطمه تنه و فرع آن، و علی موجب باروری آن است و حسن و حسین میوه آن، و شیعیان ما برگ آنند. و اصل آن درخت در بهشت عدن قرار دارد و باقیمانده اجزایش در دیگر جاهای بهشت است.» المستدرک علی الصحیحین، 174: 3/ 4755.

[20] ( 1) میزان الاعتدال ذهبی، 3/ 76.

و از انس روایت آورده که گفت: در حضور رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بودم ناگهان علی را دیدم که از روبرو می‌آید حضرت فرمود:« انس!» عرضه داشتم: بلی یا رسول‌الله. فرمود:« این که از مقابل می‌آید حجت من است بر امتم در رستاخیز.» جواهر المطالب، ج 1، ص 193؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، ج 2، ح 800 و مابعد آن.

[21] ( 1). الفردوس، 152: 1/ 552.

[22] ( 1). مجمع الزوائد، ج 2، ص 112 به نقل از طبرانی.

[23] ( 1). الصواعق، 97،( چاپ مصر) سال 1308؛ ذخائر العقبی( چاپ مصر) سال 1356 و غیر آن دو.

[24] ( 1). تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام) 337: 2/ 846؛ ذخایر العقبی، 89؛ الریاض النضرة، 2/ 209؛ جواهر المطالب، 1/ 227.

[25] ( 1). الفردوس، 85: 2/ 2459؛ کنز العمال 33031؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 218: 2/ 182؛ مقتل الحسین( ع) خوارزمی، 97: 2.

[26] ( 1). الفردوس، 100: 2/ 2530، تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 2/ 178، 182/ 666؛ جواهر المطالب، 227: 1؛ فرائد السمطین، 292: 1.

انس درضمن حدیثی روایت کرده که رسول اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله به علی علیه‌السلام فرمود:

« به خدا سوگند تو نخستین آنهایی» و این را سه مرتبه بیان فرمود. علی سؤال کرد: پدر و مادرم به فدایت آن سه تن کیان‌اند؟ جواب داد:« مقداد و سلمان و ابوذر رضوان الله علیهم» مجمع‌الزوائد، 9/ 117.

و از ابن عباس روایت شده که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:« از هیچ آسمانی نگذشتم جز آنکه اهل آن را در آرزوی دیدار علی بن ابی‌طالب یافتم. و هیچ پیامبری در بهشت نیست جز آنکه مشتاق علی بن ابی‌طالب است». جواهرالمطالب، 1/ 257.

[27] ( 1). الفردوس، 2/ 132/ 2674؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 271: 2/ 797. نیز نک: مناقب ابن مغازلی، 47/ 70.

عمّار بن یاسر و ابو ایوب انصاری گفته‌اند: رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:« حق علی بر مسلمانان همان حق پدر است بر فرزند.» جواهر المطالب، 91: 1؛ الریاض النضرة، 117: 2.

[28] ( 1). الفردوس، 142/ 2722؛ تنزیه الشریعه، 355: 1؛ الفوائد المجموعة، 367.

[29] ( 1). الفردوس، 142: 2/ 2723.

[30] ( 1). الفردوس، 142: 2/ 2725.

[31] ( 1). المناقب خوارزمی، 68/ 41. این حدیث را ابن مردویه طبق آنچه شهاب الدین ایجی شافعی در توضیح الدلائل 178 آورده، نقل نموده است.

و نیز محب الدین طبری در ذخائر العقبی، ص 72 از عائشه نقل می‌کند که چون رحلت رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله نزدیک شد فرمود:« حبیب مرا به نزدم بیاورید.» ابوبکر را حاضر کردند حضرت به او نگریست دوباره سر خود را بر بالین نهاد، و بار دیگر همان را تکرار فرمود. عمر را فرا خواندند. همین که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله او را مشاهده کرده سر بر زمین نهاد و باز فرمود: حبیب مرا بگویید بیاید. علی را دعوت کردند. چون رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله او را دید همراه با خود او را داخل پارچه‌ای کرد که رویش انداخته بودند، همچنان او را در آغوش داشت تا جان به جان آفرین تسلیم کرد.

و نیزاین حدیث در تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام) 3/ 17/ 1036؛ جواهرالمطالب، 1/ 175 نقل شده است.

از عبدالله بن عمر روایت است که رسول اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله هنگام بیماریش فرمود:« برادرم را نزد من فرا خوانید.» ابوبکر را گفتند، حضرت از او روی برگرداند آن‌گاه فرمود:« بگویید برادرم بیاید.» عمر را گفتند آمد. رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله از او نیز روی گردانیده آن‌گاه فرمود:« برادرم را بگویید بیاید.» عثمان را گفتند آمد پس حضرت از او نیز روی برگرداند. پس علی را فراخواندند پیامبر پارچه‌ای رویش بود برداشت و علی را در زیر آن پارچه داخل نمود، هنگامی که علی از حضور پیامبر خارج شد. از ایشان سؤال شد رسول خدا چه چیزی در زیر پارچه به تو فرمود؟ گفتند: رسول خدا مرا هزار باب آموخت که از هر بابی هزار باب گشوده می‌شود.

مسند ابی یعلی موصلی؛ سیر اعلام النبلاء، 22: 8؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام) 483: 2/ 1012؛ کفایة الطالب، 133.

[32] ( 1). الاصابة فی تمییز الصحابة، ابن حجر عسقلانی( چاپ قاهره، 1328 ه، ط 1) 403: 4، ترجمه لیلی الغفاریه. و نیز ابن اثیر جزری در اسدالغابة( چاپ بیروت، دار احیاء التراث العربی) 547: 5.

[33] ( 1) الفردوس، 61: 3/ 4172، و 358: 2/ 3599؛ انساب الاشراف بلاذری، 182: 2 و در ذیل صفحه از تاریخ دمشق، 41: 38/ 851.

از جابر بن عبدالله روایت شده ما در خدمت پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله نشسته بودیم که علی از روبرو به سوی ما آمد، هنگامی که چشم پیامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله به او افتاد فرمود:« قسم به آن کسی که جانم در دست قدرت اوست این و شیعیانش روز رستاخیز پیروزمند و رستگارند.» و آیه 98 سوره بیّنه نازل شد( کسانی که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته انجام داده‌اند، آنان بهترین مردم هستند.) مجمع الزوائد، 131: 9.

و گنجی با اسناد خود از ابو سعید خدری روایت کرده که پیامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله به علی نگاه کرد و فرمود:« این و پیروانش رستگاران روز رستاخیز هستند.» در ادامه می‌فرماید: من این حدیث را از گروه بسیار و طرق گوناگون شنیدم. کفایة الطالب، 175.

و مناوی این حدیث را این گونه نقل کرده است:« شیعیان علی رستگارانند». کنوز الحقائق، 2515: 1/ 17.

[34] ( 1). الفردوس، 403: 2/ ح 3793.

[35] ( 1) الفردوس، 421: 2/ 3866؛ جمع الجوامع/ 11083؛ فیض القدیر، 5148 از ابن عباس و 5149 همان؛ الدر المنثور، 262: 3؛ تفسیر القرطبی، 306: 15؛ کنز العمال/ 32897 و 32989، المناقب خوارزمی، 310/ 307؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 282: 2/ 812؛ الجامع الصغیر، 115: 2/ 5148؛ الصواعق المحرقه، ابن حجر، 125.

نیز رجوع فرمایید به: الدر المنثور، 154: 6؛ فتح القدیر، 151: 4؛ تفسیر روح المعانی، 114: 27 در تفسیر آیه:« و السّابقون السابقون» و فضائل اثرابن حنبل، 131 و 170.

[36] ( 1). جواهر المطالب فی مناقب الامام علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام: 1، 181.

[37] ( 1). الفردوس، 61: 3/ 4171.

مسند احمد، 4، ص 165؛ سنن الترمذی/ 3719؛ سنن ابن ماجه/ 119؛ المعجم الکبیر، 19: 4 و 20؛ خصائص نسایی، 166/ 90.

نیز رجوع فرمایید به: ارحج المطالب، 548، و ابن اثیر در اسد الغابة، ج 4، ص 27 حدیث را این گونه روایت کرده است:« همانا علی از من است و من از علی و اوست سرپرست هر مؤمنی و پس از من»؛ کنز العمال، 612: 11/ 32961.

[38] ( 1). الفردوس، 62: 3/ 4173؛ المعجم الکبیر طبرانی، ج 2، ح 2035؛ الجامع الصغیر سیوطی، ح 5597.

ابن عبدالبر در استیعاب( چاپ شده در حاشیة الاصابه) در ترجمه امام علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام، ج 3، ص 35 می‌نویسد: این کلام رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله که به علی فرمود: تو نسبت به من همچون موسی علیه‌السلام هستی به هارون( پیامبر) جمعی از یاران رسول اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله روایت کرده‌اند و این از حیث سند از جمله بهترین آثار ثبت شده و صحیح‌ترین آنها ست.

خوارزمی در کتاب مقتل الحسین علیه‌السلام، ج 1، ص 48 گفته است: این حدیث را جماعتی از صحابیان روایت کرده‌اند که عبارتند از: علی، عمر، عامر بن سعد، سعد بن ابی وقاص، امّ‌سلمه، ابو سعید، ابن عباس، جابر، ابوهریرة، جابر بن سمره، جشی بن جناده، انس، مالک بن جویرث، ابوایوب، یزید بن أبی أوفی، ابو رافع، زید بن أرقم، براء، عبدالله بن ابی أوفی، معاویة بن ابی‌سفیان، ابن عمر، بریدة بن حصیب، خالد بن عرفطه، حذیفة بن اسید، ابوالطفیل، اسماء بنت عمیس، فاطمه دخت پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله و فاطمه دخت حمزة بن عبدالمطلب.

گنجی شافعی درکفایة الطالب( باب 70، ص 283) می‌نویسد: حاکم نیشابوری گفته است: این حدیث در حد تواتر است.

حاکم حسکانی در شواهد التنزیل، ج 1، ص 152 می‌نویسد: این همان حدیث منزلت است که شیخ ما ابو حازم درباره آن می‌گوید: آن را با پنج هزار سند تخریج نموده‌ام.

سیوطی در الدر المنثور، 3/ 266؛ ابن عساکر درتاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 307: 1/ 336 و ابن حجر در الاصابه( 2/ 905) از سعد بن أبی وقاص نقل کرده‌اند: علی بن ابی‌طالب همراه رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله از مدینه بیرون رفت وقتی به حجة الوداع رسید و پیامبر عازم تبوک بود گریست و به پیامبر چنین گفت:« مرا میان زنان و اطفال نهاده و خود به تبوک می‌روید.»

رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:« آیا راضی نیستی موقعیتت نسبت به من همچون موقعیت هارون به موسی باشد جز در نبوت؟!»

نیز رجوع شود به کنز العمال، 13/ 171/ 36517؛ مجمع الزوائد، 9/ 110.

[39] ( 1). الفردوس، 62: 3/ 4174؛ فیض القدیر/ 5596؛ زهر الفردوس، 316: 2 به گونه مسند؛ مناقب خوارزمی، 144/ 167 و 148/ 174، و ابن مغازلی در المناقب، 92/ 135 از رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله نقل کرده که فرمود:« علی نسبت به من همچون سر است به بدنم.» و با سند دیگری به شماره 136 از رسول اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله نقل کرده که حضرت فرمود:« علی نسبت به من مانند سرم است به تنم.»

نیز مراجعه شود به: الجامع الصغیر سیوطی، 2، ص 177/ 5596؛ کنز العمال، 603: 1/ 32914.

[40] ( 1). الفردوس: 63/ 4178؛ فیض القدیر، 5599؛ زهر الفردوس، 315: 2؛ الجامع الصغیر سیوطی، ح 5599.

[41] ( 1). الفردوس، 64: 3/ 4179؛ فیض القدیر، 5592؛ کنز العمال/ 32910؛ زهر الفردوس، 315: 2 به نقل از ابن عمر. الجامع الصغیر، 96: 2.

[42] ( 1). الفردوس، 64: 3/ 4180. نیز مراجعه شود به طبقات الحنابله، 32: 1؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام) 253: 2/ 775.

دار قطنی در العلل الواردة( 273: 6/ 1132) از ابوذر روایت کرده که رسول اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:« علی تقسیم‌گر آتش دوزخ است، دوستانش را به بهشت و دشمنانش را به دوزخ می‌افکند.»

در طبقات الحنابله( 320: 1/ 448) محمد بن منظور طوسی می‌گوید: نزد احمد بن حنبل بودیم که مردی به وی گفت: ای اباعبدالله! چه گویی درباره این حدیثی که علی گفته است:« من تقسیم‌کننده آتش دوزخم.»

احمد گفت: چه انکاری در این حدیث دارید؟ مگر برای ما از پیامبر روایت نشده که به علی فرمود:« جز مؤمن تو را دوست نمی‌دارد، و جز منافق تو را دشمن نمی‌دارد؟» گفتم:[ چرا.] گفت:[ جای مؤمن کجاست؟ گفتیم: بهشت. گفت:[ جای منافق در کجاست؟ پاسخ دادیم، در آتش. گفت بنابراین علی تقسیم‌گر آتش دوزخ است.

[43] ( 1). کنز العمال، 639: 12/ 37613 به نقل از مستدرک حاکم و صواعق و ذخائر العقبی و غیر آن.

[44] ( 1). اسد الغابة، 30: 4. در آن آمده است این حدیث را بیش از یک راوی از انس روایت کرده‌اند. البدایة و النهایة، 354: 7 و 388؛ العلل المتناهیة، 323: 1/ 367 و 234/ 373 و 375 و 236/ 376 و 377؛ تاریخ دمشق، 2/ 131/ 639 و در موارد متعدد دیگر این کتاب این حدیث نقل شده است.

خوارزمی در مقتل الحسین علیه‌السلام، ص 46 می‌نویسد: حافظ ابن مردویه این حدیث را با صد و بیست سند روایت کرد:

و ابو عبدالله حافظ گوید: حدیث طیر را اگر چه مسلم و بخاری درکتاب خود نیاورده‌اند صحیح است اگر خواهان اطلاعات گسترده‌تر در این زمینه هستید به کتاب العبقات مراجعه فرمایید.

[45] ( 1). المعجم الصغیر، طبرانی، 88: 2، و در کنز العمال( 619: 11/ 3309) آمده: رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله به علی فرمود:« مرحبا به آقای مسلمانان، و امام پرواپیشگان.»

ابو نعیم اصفهانی درکتاب حلیة الاولیاء( 63: 1) از انس نقل روایت می‌کند که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:« انس! آب جهت وضو ساختن برایم بیاور.» آن‌گاه برخاست و دو رکعت نماز گزارد سپس فرمود:« ای انس! نخستین کسی که از این در در آید، امیر مؤمنان و آقای مسلمان‌ها و پیشوای سفید رویان درخشان چهره و خاتم وصیان است.»

انس گفت:« عرضه داشتم: خدایا! مردی از انصار باشد؛ و این خواسته را از رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله پوشیده داشتم.» آن‌گاه علی آمد. پیامبر سؤال کرد:« انس! کیست؟» گفتم:« علی.» پیامبر با شادمانی برخاست و او را در آغوش گرفت، سپس بنا کرد عرق چهره‌اش را به صورت علی مالید و عرق چهره علی را به رخسار خود می‌مالید.

علی گفت:« ای رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله ! کاری کردید که پیش از این با من نمی‌کردید؟!»

حضرت فرمود:« چرا نکنم درحالی که تو آنچه بر من است ادا خواهی کرد و آوای مرا به ایشان می‌رسانی و آنچه را که بعداز من در آن اختلاف کنند، حق را برای آنان بیان می‌کنی.»

ابن عساکر در تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 486: 2/ 1014 و در مستدرک 127: 3 چنین ثبت شده است به من سه چیز درباره علی وحی شده است: او سید مسلمانان و است.

حاکم می‌نویسد: این حدیث دارای اسناد صحیحی می‌باشد ولی مسلم و بخاری آن را نیاورده‌اند.

[46] ( 1). الفردوس، 3/ 4284 از عمر. و سیوطی در اللآلی برای آن طریق دیگری ذکر کرده است( یعنی غیر از طریقی که تضعیف کرده‌اند. گرچه تضعیفشان هم چون به دلیل آن است که راوی از محبان اهل بیت علیهم السلام بوده، این تضعیف بی‌وجه است. و آن را طبرانی از ابن موسی نقل کرده که او گفت: رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:« من و علی و فاطمه و حسن و حسین در قیامت در قبه‌ای تحت عرش قرار داریم. و این طریق هم بدون اشکال نیست و مؤید طریق دیگر خواهد شد.»

[47] ( 1). الفردوس، 227: 3/ 4666. و ابو نعیم در الحلیة، 6465: 1 آن را تخریج کرده؛ الجامع الکبیر، 550: 2.

[48] ( 1). الفردوس، 230: 3/ 4678؛ مناقب سیدناعلی، 38؛ مجمع الروائد، 9/ 134. همچنین رجوع شود به المناقب خوارزمی، 176/ 214؛ توضیح الدلائل: 209؛ المستدرک علی الصحیحین، 124: 3؛ کنز العمال، 603: 11/ 32912؛ الجامع الصغیر، ح 5594؛ مجمع الزوائد، 134: 9 باب؛ الحق مع علی علیه‌السلام.

[49] ( 1). الفردوس، 65: 3/ 418؛ زهر الفردوس، 317 316: 2، به صورت مسند؛ کنز العمال، 212: 12 و 156: 6؛ القول الجلی ح 38 و غیر آنها. و مانند آن چیزی است که روایت کرده‌اند در المستدرک، 36؛ کنوز الحقائق، ص 188؛ حلیة الاولیاء، 63: 1.

[50] ( 1). الفردوس، 283: 3/ 4851. نیز نک: مناقب سیدنا علی، 21؛ ینابیع المودة، 118؛ المناقب خوارزمی، 145/ 170؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 151: 1/ 186؛ کفایةالطالب، 315، ب 87؛ المناقب، ابن مغازلی، 78/ 132 130.

[51] ( 1). الفردوس، 354: 3/ 5066.

[52] ( 1). الفردوس، 363: 3/ 5100؛ کنز العمال،/ 32993؛ المناقب خوارزمی، 131/ 146. و نزدیک به آن را در تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 364: 2/ 87 نقل کرده است؛ ذخائرالعقبی، 100.

[53] ( 1). الفردوس، 364: 3/ 5103؛ تنزیه الشریعة، 1، ص 398؛ المناقب خوارزمی، 67/ 40.

[54] ( 1). الدر المنثور، 209: 3 و 210 همان؛ کنز العمال، 422: 2؛ فتح القدیر، 334: 2؛ فضائل الصحابة از احمد بن حنبل، 562: 2، ح 964.

[55] ( 1). الفردوس، 429: 1/ 1751؛ امالی شجری، 134: 1؛ کنز العمال، 32953. و آن را هیثمی در مجمع الزوائد، 108: 9 نقل کرده است.

[56] ( 1). الفردوس، 373: 3/ 5130.

ابن مردویه با اسناد خود از امّ ایمن نقل کرده که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله صبحگاه عروسی فاطمه و علی به او فرمود:« ای ام ایمن، برادرم را بگو بیاید.» ام ایمن گفت: مرادتان کیست؟ فرمود:« علی.» امّ ایمن باتعجب پرسید: چگونه علی برادر تو است در حالی که دخترت را به عقد او در آورده‌ای؟!

حضرت فرمود:« اینچنین است به خدا قسم فاطمه را به ازدواج هم شأنی درآوردم که در این سرا و سرای دیگر شرافتمند است.»

مناقب ابن مردویه، 101/ 104. و نزدیک به آن را در المستدرک علی الصحیحین، 159: 3 می‌توان دید.

[57] ( 1). الفردوس، 373: 3/ 5135.

[58] ( 1). مجمع الزوائد هیثمی، 12: 9؛ لسان المیزان، 414: 2. نیز رجوع شود به المناقب ابن‌مغازلی، 65/ 93. او به اسناد خود نقل می‌کند که رسول اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:« ای علی! تو آقای مسلمانان، پیشوای پروا پیشگان و رهبر نامدار وسپیدان و خسرو دینی.» تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام) ح 119 و آنچه پیرامون حدیث نقل کرده‌اند.

[59] ( 1). الفردوس، 455: 3/ 5406؛ المستدرک علی الصحیحین، 194: 3.

[60] ( 1). الفردوس، 508: 3/ 5579 و 321: 5/ 8316. از جابر و او از رسول اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم روایت کرده که حضرت فرمود:« ای علی! چنانکه امتم با تو دشمنی ورزید، خداوند آنان را با نوک بینی‌شان در آتش می‌اندازد.» تنزیه الشریعه: 360. اللآلی المصنوعة، 1/ 190.

و در کتاب الفردوس، 330: 5/ 8339 و زهر الفردوس، 312: 4 به صورت مسند از بهز بن حکیم از رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله روایت کرده که فرمود:« ای علی! باکی ندارم هر کس با دشمنی تو دنیا را ترک گوید، یهودی بمیرد یا نصرانی.» این حدیث را ابن مغازلی در المناقب(( 50/ 74) از معاویة بن حیده نقل کرده است.

و از ابن هارون نقل شده که گفت: با ابن عمر در جایی نشسته بودیم که نافع بن ارزق به ما نزدیک شد و بالای سر ابن عمر ایستاد و سوگند یاد کرد و گفت: به خدا سوگند که بغض علی را در دل نهفته دارم. روای گوید: ابن عمر سربلند کرد و گفت: خدایت دشمن بدارد، بغض شخصیتی را در دل می‌گیری که یکی از سوابقش ازدنیا و هر چه در آن است برتر و بهتر است.

المصنف، ابن ابی شیبة، 160: 6؛ شواهد التنزیل، 20: 1/ 12.

[61] ( 1). الفردوس، 542: 3/ 5689؛ فیض القدیر، 8736؛ مسند احمد بن حنبل، 323: 5؛ المستدرک علی الصحیحین، 130: 3؛ مجمع الزوائد، 130: 9؛ الجامع الصغیر، ح 8736؛ خوارزمی در کتاب المناقب( 136/ 154) از سعید بن جیبر نقل کرده که گفت: ابن عباس مطلع شد جمعی به بدگویی علی علیه‌السلام مشغولند. به فرزند خود( علی بن عبدالله) گفت:« دستم را بگیر و مرا به مجمع آنها ببر.» فرزندش اطاعت کرد. وقتی به آنها رسید گفت:« کدام یک از شما داشت به خدا ناسزا می‌گفت؟» همه با تعجب گفتند:« سبحان الله! کسی که به خدا ناسزا بگوید مشرک است.»

پس پرسید:« کدام فرد از شما داشت به رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله ناسزا می‌گفت؟» باز گفتند:« این چه حرفی است هر کس رسول ناسزا بگوید کفر ورزیده است.»

پس از آن گفت:« کدام یک شما علی را دشنام می‌داد؟»

گفتند:« این را گفتیم.»

ابن عباس به آنان گفت: گواه باشید از رسول اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله شنیدم فرمود:« هر کس علی را ناسزاگوید به من دشنام داده وهرکس مرا دشنام دهد به خدا ناسزاگفته و هر کس به خدا ناسزا بگوید خدا وی را با صورت درآتش سرنگون خواهدفرمود.» این‌مطلب را محب الدین طبری در الریاض النضرة، 122: 3، و متقی هندی در کنز العمال 602: 11/ 32903 نقل نموده‌اند.

[62] ( 1). الفردوس، 123: 4/ 6380 و 257: 2/ 3195؛ کنزالعمال/ 36435؛ توضیح الدلائل، 208؛ حلیة الاولیاء، 251: 7؛ تاریخ بغداد، 7/ 387.

ابن عباس از رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله روایت کرده که حضرت فرمود:« شبی که به معراج برده شدم، مشاهده کردم بر سر در بهشت نگاشته شده: خدایی جز خدای یگانه نیست، محمد فرستاده پروردگارت وعلی حبیب او وحسن وحسین برگزیده‌اش، و فاطمه، منتخبش، و لعنت حق نثار دشمنانشان.»

تاریخ بغداد، 209: 1؛ تهذیب تاریخ دمشق، 322: 4؛ المناقب خوارزمی، 302/ 297؛ و در مجمع الزوائد، 9/ 11 چنین آمده است: خدایی جز خدای یکتا نیست، محمد فرستاده خدا و علی برادر پیامبر است دوهزار سال قبل از آفریدن آفرینش.

[63] ( 1). الفردوس، 134: 4/ 6417.

[64] ( 1). الفردوس، 294: 4/ 6865 و 6866؛ النهایة ابن اثیر 77: 5( مادة: نظر). ابن اثیر در این کتاب حدیث را چنین ترجمه کرده است: هر گاه علی در جمع مردم ظاهر می‌شد مردم شگفت‌زده می‌گفتند لا اله الا الله، چه رخسار نیکو و نورانی دارد. و لا اله الا الله چقدر این جوان مرد دانا است، لا اله الا الله چه مقدار این جوان مرد گرامی و بزرگوار است. یعنی چقدر پروا پیشه است، لا اله الا الله چقدر این جوان مرد دلاور است، از این رو این دیدار مردم را به زبان راندن کلمه توحید وا می‌داشت.

نیز رجوع کنید به حلیة الاولیاء، 26/ 183 و 85: 5؛ مجمع الزوائد، 119: 9؛ تاریخ بغداد، 51: 2 از ابوهریره نقل کرده گفت: دیدم معاذ بن جبل نگاه کردن به رخسار علی بن ابی‌طالب را ادامه می‌دهد، در یکی از اوقات به او گفتم: سبب چیست نگاهت را به سیمای علی طولانی می‌کنی و چنان نگاهش می‌کنی که گویی تا به حال او را ندیده‌ای؟ او حدیث یاد شده را خواند.

این حدیث را ابن مردویه طبق نقل سیوطی که در اللآلی المصنوعة، 345: 1 آورده، روایت کرده است وحاکم در المستدرک، 141: 3 و خوارزمی در المناقب، 361/ 375 673؛ و ابن مغازلی در المناقب: 211/ 254 و 206/ 245 و سیوطی در تاریخ الخلفاء، 172 و ابن حجر در الاصابة 403: 4 در ترجمه لیلی غفاریه، و ابو نعیم اصفهانی درالحلیة، 182: 2 و ابن کثیر در البدایة و النهایة، 358: 7؛ الصواعق، 108 این روایت را کرده که بسیاری از صحابیان نقل کرده‌اند که برخی از آنها سند نقل را به 12 تن از صحابه منتهی کرده‌اند. مجمع الزوائد، 119: 9 باب نگاه افکندن به سیمای علی. دراین کتاب مؤلف از طلیق بن محمد روایت کرده که گفت: عمران بن حصین را دیدم دقیق به سیمای علی می‌نگرد در این خصوص از او سؤال شد. گفت: از پیامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله شنیدم که فرمود:« نظر به رخسار علی عبادت است.»

[65] ( 1). الفردوس، 343: 4/ 6993؛ کنز العمال، 34293؛ زهر الفردوس، 134: 4.

[66] ( 1). جواهر المطالب فی مناقب الامام علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام از باعونی شافعی، 88: 1؛ اخبار اصبهان، از ابو نعیم اصفهانی، 341: 1 حدیث را ابو الخیر طالقانی در باب 26، ح 33 از کتابش الأربعین المنتقی که در مجله وزین تراثنا، ش 1، ص 119 منتشر شده، آورده است.

ابن مغازلی در المناقب، 119/ 153 از ابن عباس روایت کرده که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:« در روز رستاخیز علی علیه‌السلام مشرف بر حوض کوثر ایستاده است. احدی به بهشت در نیاید جز آنکه پروانه‌ای از علی بن ابی‌طالب با او باشد.» نیز این مطلب را از انس در حدیث، 289 ص 242 نقل کرده است.

برای این حدیث منابع فراوانی وجود دارد که آنها را در فرائد السمطین، 289: 1/ 228؛ غایةالمرام، 262؛ الریاض النضرة، 122: 2؛ ذخائر العقبی، ص 71، می‌توان دید.

[67] ( 1). الفردوس، 315: 5/ 8299.

ابن عساکر از حبه بن جوین عربی نقل کرده، که گفت: شنیدم علی بن ابی‌طالب می‌گوید: نخستین کس هستم که به رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله گروید یا با او نماز گزارد تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام) 1/ 58/ 85. و مفاد حدیث یاد شده به تواتر ثابت است.

[68] ( 1). کنز العمال، ج 13، از طبرانی از مسند رافع بن خدیج، ح 36449.

[69] ( 1). تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام) 259: 2/ 784.

از سالم غلام حذیفه نقل است که پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله امر کرد تا به علی بن ابی‌طالب این گونه سلام دهیم.« یا امیر المؤمنین و رحمة الله و برکاته». مناقب سیدنا علی از عینی، چاپ هند، حیدر آباد، 1352 ه 18. و در صفحه 61 آن از انس نقل روایت شده که انس گفت: رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:« ای انس! اولین شخصی که ازاین در بر تو درآید امیر مؤمنان و آقا و سرور مسلمانان و خاتم وصیین است.»

این مطلب را ابن عساکر در تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 2، ص 259/ 783 در ضمن حدیثی از انس چنین نقل کرده:« ای انس! نخستین کسی که ازاین در درآید امیر مؤمنان و پیشوای نامی روسپیدان، وسرور مؤمنان علی است.»

نیز رجوع کنید به المناقب خوارزمی، 322/ 329.

تفتازانی در شرح المقاصد( 259: 5) المبحث الرابع من الفصل الرابع این گونه آورده: قول پیامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله که فرمود:« سلّموا علیه( یعنی بر علی) بامرة المؤمنین.»

[70] ( 1). الفردوس، 316: 5/ 8304؛ کشف الخفاء، 537: 2.

[71] ( 1). الفردوس، 317: 5/ 8305؛ مجمع الزوائد، 135: 9؛ المعجم الصغیر/ 1014 و طبرانی در المعجم الاوسط( 71: 6/ 5149) از عبدالله بن اجارة بن قیس نقل کرده که گفت: شنیدم علی بر فراز منبر می‌گفت:« با دستان کوتاه خویش کفار و منافقان را از حوض رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله دور می‌سازم آنسان که آب دهندگان شتر( ساربانان)، شترهای بیگانه را از حوض‌هایشان دور می‌کنند.»

و در المعجم الکبیر( 319: 1/ 948) از ابو رافع نقل شده که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:« تو و پیروانت برمن در کنار حوض کوثر وارد می‌شوید در حالی که از آب حوض سیراب گشته‌اید و رخسارتان سفیداست. اما دشمنانت با چهره‌ای کریه و قبیح المنظر و لب تشنه بر من وارد خواهند شد.»

و در المعجم الکبیر: 319/ 948 از ابو رافع نقل شده که نبی مکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله به علی علیه‌السلام فرمود:« تو و پیروانت در حالی بر من در کنار حوض در آیید که از آب بهره‌ور شده و سیراب گشته‌اید و رویتان سپید است. اما دشمنانت در حالی بر من وارد آیند که تشته کام و سیمایشان زشت و بدمنظر است.»

نیز رجوع شود به: مجمع الزوائد، 131: 9/ 8310؛ کنز العمال، 157: 13/ 3684؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، ج 1، ح 329؛ جواهر المطالب از باعونی، 75: 1/ 233.

[72] ( 1). الفردوس، 319: 5/ 8310؛ تنزیه الشریعة، 1، ص 411.

[73] ( 1). مقتل الحسین علیه‌السلام خوارزمی، 97: 1؛ فضائل امیر المؤمنین علیه‌السلام، ابن عقده، 32/ 28 خوارزمی مانند آن را از عمر بن خطاب نقل کرده است.( المناقب، 329/ 348).

[74] ( 1). مناقب ابن مردویه، 81/ 66؛ الأنباء المستطابة از ابن سید الکل: 64؛ التدوین فی اخبار قزوین، از رافعی، 389: 3.

و از حسین بن علی علیهما السلام نقل است که پدرم( علی بن ابی‌طالب) در حالی که با دست، یک تار موی او را گرفته بود، این حدیث را برایم ذکر کرد که جدم رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله در حالی که با دست یک تار موی او را گرفت فرمود:« هر کس به یک تار مویت آزار رساند، مرا آزرده است. هر کس مرا آزرده باشد، در حقیقت خدا را آزرده، و هر کس خدا را آزار دهد خدا به حجم زمین و آسمان به او لعنت فرستد.» توضیح الدلائل، شهاب الدین ایجی، 193.

[75] ( 1). مجمع الزوائد، 114: 9 باب فتح بابه فی المسجد.

گفتنی است که حدیث فتح باب و سدّ ابواب، حدیثی مشهور و ثابت است.

[76] ( 1) المعجم الکبیر طبرانی، ج 2، ح 2036؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام) ج 1، ح 209؛ جواهر المطالب، 1، 182.

از انس نقل است که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله مکتوب برائت از مشرکان مکه را در اختیار ابوبکر گذاشت و او را به طرف مکه اعزام کرد. چندی بعد او را باز خواند و فرمود:« شایسته نیست این نامه را برساند مگر مردی از وابستگان نزدیک من.» آن‌گاه علی را فرا خواند و نامه یاد شده را به او سپرد تا به مکه ببرد.

الدر المنثور، 209: 3؛ فتح القدیر 334: 2. و نزدیک به این مضمون در کنز العمال، 422: 2 و از ابن عباس نقل شد، که گفت:« علی حامل عَلَم رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله در جنگ بدر و کلیه نبردها بود.»

جواهر المطالب، 189: 1. نیز نک: الطبقات ابن سعد، 14: 3.

و از ابن عباس نقل است که گفت: دست علی در نبرد احد، آسیب دید و پرچم از دستش به زمین افتاد. رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:« بیرق را در دست چپ او بگذارید زیرا او در هر دو جهان پرچمدار من است.»

الریاض النضره، 138: 2؛ جواهر المطالب، 190: 1.

[77] ( 1). المعجم الکبیر طبرانی، ج 2، ح 2037.

و نیز از عمّار نقل است که گفت: من و علی بن ابی‌طالب در غزوة ذی العشیره با یکدیگر رفیق و همسنگر بودیم، رسول اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:« آیا با دو تن از بدبخت‌ترین مردم شما را آشنا سازم؟»

گفتم:« آری.» فرمود:«( مردک سرخ روی) کودن قوم ثمود همان که ناقه صالح را پی کرد. و ای علی! دومی کسی است که ضربتی بر فرق سر تو می‌زند که تا محاسنت به خون، رنگین می‌شود.»

الجامع الکبیر، 255: 16/ 7864؛ کنز العمال، 140: 13/ 36442، مجمع الزوائد، 136: 9 به نقل از ابن سمرة.

نیز مراجعه شود: به المناقب خوارزمی 387/ 402؛ البدایة و النهایة، 7، ص 324؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 351: 2/ 1401.

[78] ( 1). حلیة الاولیاء، 71: 1؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام) 212: 2/ 715؛ مناقب امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام، 105/ 148 و دراسد الغابة 13: 4 مانند آن ثبت شده است.

و نزدیک به این مضمون در الفردوس، 319: 5/ 8311 و جمع الجوامع، 968: 1 آمده است. طبرانی در المعجم الاوسط( 90 89: 3/ 2178) از عمّار بن یاسر نقل کرده که گفت: از پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله شنیدم به علی علیه‌السلام فرمود:« خداوند متعال تو را به زیوری آراسته است که هیچ یک از بندگان را به زیوری مانند آن، نیاراسته. خداوند متعال دوستی بینوایان و در کنار آنان بودن را مورد علاقه تو قرار داده و تو را به پیشوایی آنان برگزیده که تو به آنان خشنودی و برایت پیروانی در نظر گرفته که آنان به پیشوایی تو خرسندند. پس خوشا بر آنان که تو را دوست بدارند و تو را می‌پذیرند و وای بر آنهایی که با تو دشمنی ورزند.»

و خوارزمی در المناقب( 117/ 128) از عمر بن عبد العزیز نقل کرده که گفت:« بعد از رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله در میان امت آن حضرت کسی را زاهدتر از علی بن ابی‌طالب سراغ نداریم.»

نیز نک: تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام) 252: 3/ 1269.

و در خصوص مصادیق زهد ایشان نک: همان کتاب، 239: 3/ 256 و 232/ 142 و 230/ 1238 و سایر کتاب‌ها.

[79] ( 1). المعجم الأوسط الطبرانی، 1/ 152/ 162؛ کنوز الحقائق، 2، ص 17.

[80] ( 1). مناقب خوازمی، 53/ 18؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 81: 21/ 114. و در کتاب مناقب آل ابی‌طالب، 1/ 291 از ابوذر نقل شده که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:

« فرشتگان الهی هفت سال بود که بر من و علی درود نثار می‌کردند قبل از آن که فردی به اسلام گرویده باشد.» و از ابن عباس نقل شده که رسول اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:« اولین مردی که با من نماز گزارد علی بود.»

الفردوس، 27: 1/ 39؛ کنز العمال، 3992؛ الخصائص نسائی، 16.

و در کتاب اسد الغابة، 18: 4 از ابو ایوب انصاری نقل شده که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:« در حقیقت ملائکه هفت سال بر من و علی درود و صلوات فرستادند زیرا که از مردان جز او همراه من کسی نماز نگزارده بود.»

[ تعبیر« رجل» در روایت قابل تأمل است گویا از ابتدای اسلام علی تا زمانی که بر او اطلاق رجل شده یعنی پانزده سالگی، غیر از او احدی مسلمان نشده است. نیز نک: شرح سنن ابن‌ماجه، ج 1، ص 75 و 258.]

[81] ( 1). ترمذی درسنن، 636: 5/ 7320 از ابن عمر روایت می‌کند که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله میان اصحابش پیمان برادری بست( علی در این موقع تنها ماند) در این لحظه با دیدگان اشک آلود حضور پیامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله رسید و گفت:« یا نبی‌الله! بین ملازمان و همراهانتان پیوند اخوت ایجاد کردی ولی میان من و کسی پیوند برادری برقرار نفرمودی.» حضرت فرمود:« تو برادر من در این جهان و سرای دیگر هستی.»

حاکم در مستدرک، 14: 3 و سیوطی در الجامع الصغیر، ح 5589. و در کتاب مناقب سیدنا علی علیه‌السلام از زید بن ارقم نقل است که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به علی علیه‌السلام فرمود:« تو برادر و رفیق منی.» و در فردوس الاخبار، 15: 3/ 4182 از آن سرور صلى‌الله‌عليه‌وآله نقل است که فرمود:« علی برادر و عموزاده من است».

ابن عساکر از عباس روایت آورده که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:« بهترین برادرانم علی، بهترین عموهایم حمزه است.» تاریخ‌دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام) 138: 1 و رجوع شود به مجمع الزوائد، 9/ 111 باب منزلته و مؤاخاته. گفتنی است که حدیث مؤاخات از احادیث مشهور بین فریقین است. و ایجاد پیوند برادری بیش از یک نوبت انجام شده است.

در حدیث دیگر از مسند زید بن ابی اوفی در باب مؤاخات چنین آمده است: وقتی علی علیه‌السلام از تأخیر پیوند برادری‌اش شِکوه کرد، نبی مکرّم صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:« قسم به خدایی که مرا به حق مبعوث فرمود[ پیمان تو را به عقب نینداختم مگر برای این که تو را برادر خود کنم. تو برادر منی و نسبت به من چون هارون نسبت به موسایی با این فرق که پس از من پیامبری نخواهد بود و تو برادر و وارث من هستی.»

علی گفت:« از تو چه چیزی به ارث می‌برم یا رسول الله؟»

فرمود:« آنچه را پیامبران پیش از من ارث گذاشتند.»

پرسید:« انبیای پیشین چه چیزی به ارث گذاشتند؟»

فرمود:« کتاب خدا و سنت پیامبرانشان و تو با منی در قصرم در بهشت با دخترم فاطمه و تو برادر و رفیق منی.»

این حدیث را احمد در کتاب مناقب علی آورده. کنز العمال، 106 105: 13 ح 36345.

می‌گویم: چه قدر شایسته است که دوستدار علی علیه‌السلام به هنگام ذکر احادیث« پیوند برادری» که روایاتش متواتر است به ترنم این اشعار که منسوب به امیر مؤمنان علیه‌السلام است بپردازد. ترجمه اشعار طبق نقل کنز العمال، 112: 13 چنین است:

« رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله برادر و پدر خانم من است و حمزه سید الشهدا عمویم می‌باشد.»

و جعفر طیّار که( در بهشت) بامداد و شامگاه همراه فرشتگان پرواز می‌کند برادر من است.

و فاطمه دخت محمد صلى‌الله‌عليه‌وآله همسر و آرام جان من است که گوشتش با گوشت و خونم در آمیخته است.

و نواده‌های پیامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله ( حسنین علیهما السلام) دو فرزند من از فاطمه‌اند، چه کسی از شما را نصیبی همچون نصیب من هست؟

بر تمام شما در ایمان به خدا و پیامبر پیشتازم در حالی که هنوز خُرد بودم و به مرز بلوغ جسمی نرسیده بودم.

[82] ( 1) المواقف فی علم الکلام نوشته ایجی، 409 و در ص 25 آن از نبی اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آمده است.

و از بریده همان طور که در منابع آتی نیز خواهد آمد نقل است که رسول اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:« برای هر پیامبر، وصی و وارثی بود و علی وصی و وارث من است.»

الفردوس، 336: 3/ 5009؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 5: 3/ 1021 و 1022؛ مناقب خوارزمی، 84/ 74؛ المناقب ابن مغازلی 200/ 238؛ فتح الباری، 8/ 150.

و در کتاب مناقب سیدنا علی 29 به نقل از ربیعه آمده که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله به علی فرمود:« تو برادر و همراه و وصی منی.» و از سلمان نقل است: عرض کردم:« ای رسول خدا! برای هر پیامبری وصی‌ای بود، وصی شما کیست؟» حضرت جواب مرا نداد. روز بعد که مرا دید فرمود:« یا سلمان!» با عجله خود را به حضرت رساندم و عرض کردم:« بلی.»

حضرت فرمود:« می‌دانی وصی موسی که بود؟»

گفتم:« آری، یوشع بن نون.»

پرسید:« چرا او وصی موسی بود؟»

عرض کردم:« چون در آن روزگار داناترین آنان بود.»

فرمود:« وصی و محل راز من و بهتر فردی که پس از خود می‌گذارم که وعده‌های مرا وفا می‌کند و دین مرا می‌پردازد علی بن ابی‌طالب است.»

المعجم الکبیر: 221/ 6063؛ مجمع الزوائد، 113: 9. و نیز رجوع شود به المناقب خوارزمی، 67/ 38؛ کنز العمال، 611: 13/ 32956؛ مناقب سیدنا علی، 39.

[83] ( 1). المعیار و الموازنه اسکافی، 119.

و در تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام) 153: 3/ 1172 از ابو ثابت غلام ابوذر نقل شده که گفت: روزی نزد امّ سلمه رفتم دیدم علی را یاد کرده می‌گریست و می‌گفت: از رسول خدا صلی‌الله علیه‌وآله شنیدم که فرمود:« علی با حق و حق با علی است و این دو هرگز از یکدیگر جدا نمی‌شوند تا در قیامت در کنار حوض بر من وارد آیند.»

از عبدالرحمن بن سعید نقل است که گفت: ما به اتفاق گروهی از مهاجران در حضور پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله شرفیاب بودیم که علی از آنجا گذشت. پیامبر فرمود:« حق با این است.»

این سخن را هیثمی درمجمع الزوائد، 234: 7 و ابن عساکر در تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 153: 3/ 1171 نقل کرده‌اند:

و از ابوموسی اشعری نقل است که رسول اعظم صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به علی علیه‌السلام فرمود:

« تو با حقی و حق با تو است.»

به روایت جناب عینی در مناقب سیدنا علی، 29 و ابن ابی الحدید در شرح نهج‌البلاغه، 18/ 24. مانند این کلام از عایشه در کتاب مناقب سیدنا علی، 15، نقل شده است.

و در مجمع الزوائد، 134: 9 هیثمی از امّ سلمه نقل کرده که او هماره می‌گفت:« علی بر محور حق بود، هر کسی که از او تابعیت نمود، از حق پیروی نمود و کسی که او را رها ساخت، حق را رها کرد. این میثاقی است که پیش از این گرفته شده است.»

نیز نک: الامامة و السیاسة از دینوری، 78: 1؛ صحیح ترمذی، 133: 5/ 3114؛ المستدرک علی الصحیحین، 124: 3؛ مجمع الزوائد، 233: 7.

[84] ( 1). مسند ابی یعلی، 285: 1/ 561؛ تاریخ بغداد، 398: 12؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 321: 2/ 831 827؛ فضائل الصحابة ابن حنبل، 2، ص 652/ 1102.

[85] ( 1). مسند ابی یعلی، 318: 4/ 4558؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 285: 3/ 1376.

[86] ( 1). سنن ترمذی، 641: 5/ 37733؛ مسند احمد بن حنبل، 168: 1/ 576؛ فضائل‌الصحابة، 964: 2/ 1185؛ تاریخ بغداد، 287: 13؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 52/ 95 و 96؛ اسد الغابة، 29: 4.

[87] ( 1). المعجم الاوسط، 348: 2/ 2191؛ المناقب خوارزمی، 77/ 59؛ مجمع الزوائد، 10/ 246.

[88] ( 1). تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 204: 2/ 695.

و از عمران بن حصین نقل است که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله به علی فرمود:« دوستی تو را جز مؤمن بر نمی‌گزیند و جز منافق، دشمنی تو را به دل ندارد.»

المعجم الاوسط طبرانی، 264: 4/ 4151. و از امّ سلمه نقل شده که نبی اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به علی فرمود:« هیچ مؤمنی تو را دشمن نمی‌دارد و منافق هرگز دوستدار تو نخواهد شد.» مسند ابن حنبل، 176: 10/ 26569؛ سنن ترمذی، 635: 5/ 3717؛ البدایة و النهایة، 355: 7؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 208: 2/ 99.

و از ابو سعید خدری نقل شده که گفت:« ما گروه انصار هماره منافقان را به دشمنی آنها نسبت به علی بن ابی‌طالب می‌شناختیم.»

سنن ترمذی، 635: 5/ 3717؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 220: 2/ 718؛ تاریخ الخلفاء، 202؛ فضائل الصحابة ابن حنبل، 639: 2/ 1086.

از ابن مسعود نقل است که گفت: شنیدم نبی مکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله می‌فرمود:« کسی که گمان کرده است به من و آنچه آورده‌ام ایمان آورده در حالی که با علی دشمنی می‌کند، دروغگو و مؤمن نیست.» تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام) 210: 2/ 712.

نیز مراجعه شود به کتب: صحیح مسلم، 86: 1/ 78؛ صحیح ترمذی، 643: 5/ 3736؛ سنن ابن‌ماجه، 42: 1/ 114؛ مسند ابن حنبل، 84: 1 و 204/ 731؛ فضائل الصحابة ابن حنبل، 564: 2/ 948؛ سنن نسائی، 8/ 117؛ تاریخ بغداد، 255: 2 و 14؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 191: 2/ 683، و 63: 1/ 91.

[89] ( 1). تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 225: 2/ 730.

از محبوب بن ابی الزناد نقل است که گفت: انصار گفتند: ما فرزندان نامشروع را به سبب دشمنی با علی بن ابیطالب داشتند می‌شناختیم. تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 224: 2/ 729 و 728؛ و به سند دیگر در ح 737.

و از شافعی نقل است که گفت: شنیدم مالک بن انس گفت:« ما میزانی برای شناخت فرزندتان نامشروع جز بغض و دشمنی آنان با علی بن ابی‌طالب در دست نداشتیم.»

مناقب علی بن ابی‌طالب، ابن مردویه، 76/ 57.

و انس گوید:« پس از جنگ خیبر، عادت چنان شده بود که مرد، فرزند خود را به دوش می‌گرفت و سر راه علی می‌ایستاد، چون چشمش به آن حضرت می‌افتاد صورتش را به سوی علی می‌نمودو با انگشت به سوی او اشاره می‌کرد و به فرزند خود می‌گفت:« فرزندم! آیا این مرد که می‌آید دوست داری؟» اگر کودک می‌گفت آری، او را در بر می‌گرفت و می‌بوسید، و اگر می‌گفت: نه، او را بر زمین گذاشته و می‌گفت: برو به( قوم) مادرت بپیوند. من فرزندی که علی را دوست ندارد نمی‌خواهم.»

تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 224: 2/ 837.

[90] ( 1). المعجم، 88: 3/ 2749؛ حلیة الاولیاء، 1، ص 63.

زید بن ارقم، گوید: رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:« آیا شما را راهنمایی کنم بر چیزی که اگر درباره آن پرسش کنید به هلاکت نمی‌افتید؟ همانا ولی شما خدا است و امامتان علی بن ابی‌طالب، پس بر این خیرخواهی کنید و تصدیقش نمایید که جبرئیل چنین فرمانی برایم آورد.»

شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، 98: 3؛ مناقب ابن مردویه، 120/ 147.

[91] ( 1). الدر المنثور 203: 6؛ شواهد التنزیل، 534: 1/ 568 و در مناقب ابن مردویه 99/ 98 مردی از ابن‌عمر تقاضا کرد برایش از علی بن ابی‌طالب گوید: او گفت:« می‌خواهی موقعیت و منزلتش را نزد نبی اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله بدانی؟ به خانه‌اش بنگر که وسط خانه‌های پیامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله واقع شده است.»

و نسایی در الخصائص، 204/ 107 از سعد بن عبیده نقل کرده که گفت: مردی نزد ابن عمر آمد و از او درباره علی پرسش کرد. وی در پاسخ گفت:« درباره علی از من سؤال نکن، به خانه‌اش بنگر که نسبت به بیوت پیامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله چه موقعیتی دارد.»

[92] ( 1). حلیة الاولیاء، 86: 1؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام) 95: 2/ 596؛ کنزالعمال، 6/ 217؛ منتخب کنز العمال( چاپ شده در حاشیه المسند، 945) و غیر آن مثل فرائدالسمطین، کفایة الطالب؛ مسند احمد، مناقب علی علیه‌السلام و

نک: کتاب دیگر ما به نام امان الأمة من الضلال و الاختلاف و در کنز العمال نیز مانند آن از زیاد بن مطرف، 6/ 55 نقل شده است.

[93] ( 1). تاریخ بغداد، 133: 1 و 433: 8؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 366: 2/ 873؛ خصائص علی علیه‌السلام از نسایی، 85/ 31.

[94] ( 1). شواهد التنزیل، 400: 1/ 422.

نیز رجوع کنید: توضیح الدلائل، 161؛ تفسیر القرآن قرطبی، 236: 9.

[95] ( 1). فضائل الصحابة احمد بن حنبل، 654: 2/ 1113.

و در روایت دیگری فرمود:« سپاس خداوندی را که در بین اهل بیت کسی را قرار داد که به طریقه داود علیه‌السلام به قضاوت می‌پردازد.»

مناقب ابن مردویه، 92/ 90.

نیز رجوع شود: المسند، حمیدی، 345: 2/ 785؛ الجامع الکبیر، 636: 15/ 406.

[96] ( 1). مسند احمد بن حنبل، 446: 3/ 9704؛ المستدرک علی الصحیحین، 161: 3/ 473 و 4714؛ تاریخ بغداد، 137: 7؛ المعجم الکبیر، 40: 3/ 2621؛ البدایة و النهایة، 36: 8.

از زید بن ارقم نقل است که گفت: رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله در بیماری‌ای که به رحلتش منجر شد با مهربانی رو به سوی علی و فاطمه و حسن و حسین کردو فرمود:« من در جنگم با کسی که با شما بجنگد، و صلحم با کسی که با شما از در آشتی درآید.» تهذیب تاریخ دمشق، 319.

نیز رجوع فرمایید به: سنن ترمذی، 699: 5/ 3870؛ سنن ابن ماجه: 52/ 145. از ابو سعید خدری نقل است که گفت: بعد از ازدواج علی با فاطمه، نبی مکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله چهل روز صبحگاهان به در خانه فاطمه می‌آمد و می‌فرمود:« من سرا پا جنگم با هر که با شما بجنگد و سرا پا دوستم با فردی که با شما دوستی نماید.» فضائل سیدة النساء از ابوحفص عمر بن شاهین، 29.

و در کنزالعمال از زید بن ارقم نقل است که پیامبر اعظم صلى‌الله‌عليه‌وآله به فاطمه و علی و حسن و حسین فرمود:

« من در نبردم با کسی که با شما بستیزد و در صلح و آشتی‌ام با کسی که با شما در صلح و صفا باشد.»

متقی هندی این روایت را از شماری از کتاب‌های عامه نقل کرده است: 640: 13/ 37618.

[97] ( 1). شواهد التنزیل، 89: 1/ 202.

می‌گویم:« ایشان نخستین امام از امامان دوازده گانه است و دومین آنها حسن و حسین تا امام دوازدهم حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف که زمین را آکنده از عدل و داد خواهد کرد پس از آن که پر از ظلم و جور شده باشد.

ائمه دوازده‌گانه همانان هستند که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله در نصوص معتبر به امامتشان تصریح فرموده برای دریافت اطلاع گسترده به کتاب منتخب الاثر، ج 1، مراجعه فرمایید.»

[98] ( 1). ینابیع المودة، 333: 2/ 973؛ مقتل الحسین علیه‌السلام، خوارزمی، 60: 1.

[99] ( 1). مجمع الزوائد، 102: 9 به نقل از طبرانی.

[100] ( 1). تاریخ بغداد، 392: 4/ 2280.

[101] ( 1). تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 444: 2/ 962/ 963؛ کنز العمال، 625: 11/ 33045؛ و در الفردوس، 62: 3/ 3175 چنین ثبت شده است:« علی بهترین انسان است هر کس در این شک نماید کافر است.»

ابن عساکر از عطاء نقل کرده است که گفت: از عایشه درباره علی علیه‌السلام پرسیدم، او گفت:« او بهترین بشر است و در آن شک نمی‌کند مگر کافر.» در همان منبع( تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام) 488: 2/ 972)

نیز مراجعه شود به موضح اوهام الجمع و التفریق، 394: 1.

کنوز الحقائق، به نقل از ابو یعلی:« علی بهترین بشر است، کسی که در آن شک نماید کافر است» و در کفایة الطالب، اثر گنجی شافعی، ص 119 از عطاء نقل است که از عایشه از علی پرسیدم، گفت: ذلک خیرا لبشر لا یشک فیه الا کافر( او بهترین بشر است و در آن شک نمی‌کند مگر کافر.)

و محدث بزرگ و امین ابو محمد جعفر بن احمد بن علی قمی ساکن ری کتابی مستقل در این زمینه دارد به نام( نوادر الاثر فی علی علیه‌السلام خیر البشر صلوات الله علیه) و در این کتاب نزدیک به هفتاد و پنج طریق برای این حدیث نوشته است.

[102] ( 1). تاریخ بغداد، 81: 2؛ المناقب ابن مغازلی، 16/ 22؛ الفردوس، 1/ 41/ 93؛ المستدرک علی الصحیحین، 3/ 147/ 4662؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام) 82: 1/ 115. و از عمر نقل شده که گفت من و ابو عبیده و ابوبکر و گروهی از انصار با یکدیگر بودیم که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله دست بر شانه علی زد و فرمود:« ای علی! تو نخستین گرونده‌ای که ایمان آورد و مسلم نخستی که اسلام را برگزید و تو نسبت به من منزلت هارون نسبت به موسی را داری.»

مراجعه شود به جواهر المطالب اثر باعونی شافعی، 37: 1.

[103] ( 1). تفسیر ابن کثیر 68: 2؛ کنز العمال، 103: 12/ 34195، و 639: 13/ 37616؛ مقتل الحسین علیه‌السلام، خوارزمی، 141/ 67، سیوطی در مسند علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام، 350: 1، مسند فاطمه سلام الله علیه، 69؛ الجامع الکبیر 305: 16/ 8070 حدیث را روایت کرده. المناقب ابن مغازلی، 247/ 295.

[104] ( 1). المستدرک، 121: 3. حاکم نیشابوری می‌گوید:« این حدیث، سندش صحیح است و نویسنده کنز العمال از ابوذر چنین نقل کرده که رسول اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر کس از تو جدا شود، از من جدا شده و هر کس از من جدا شود در حقیقت از خدا جدا شده است.» 156: 60.

[105] ( 1). کنز العمال 13، ح 36595 به نقل از ابن جریر. نیز رجوع فرمایید به ح 36493 و 36496.

می‌گویم:« این احادیث از روایات متواتر و قطعی الصدور است.»

[106] ( 1). شواهد التنزیل، 52: 2/ 672؛ نیز رجوع فرمایید به المناقب ابن مغازلی، 302/ 346؛ المستدرک علی الصحیحین، 188: 3/ 4802؛ المناقب خوارزمی، 63/ 32؛ فضائل الصحابه ابن حنبل، 577: 2/ 978؛ مسند ابن حنبل، 45: 6/ 16985؛ المصنف از ابن ابی شبیه، 501: 7/ 40. سنن ترمذی، 663: 5/ 3787 و غیر آنها.

احادیث‌این باب بسیار و در حد تواتر می‌باشد و در غیر مصادر یاد شده در مجامع روایی و تفاسیر و کتب تاریخی نقل شده است.

[107] ( 1). المعجم الکبیر، 134: 24/ 312، و 412: 22/ 1022؛ المصنف از عبدالرزاق، 479 5/ 9782.

[108] ( 1). ظاهراً متشکل از هفت طایفه بوده‌اند.

[109] ( 1). المستدرک علی الصحیحین، 123: 3/ 4652؛ مسند احمد بن حنبل، 708: 1/ 3062؛ خصائص الامام امیر المؤمنین علیه‌السلام، 70/ 23؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 185: 1/ 250.

[110] ( 1). صحیح مسلم، 1871: 4/ 32؛ سنن ترمذی، 225: 5/ 2999؛ مسند ابن حنبل، 391: 1/ 1608؛ المستدرک علی الصحیحین، 163: 3/ 4719؛ السنن الکبری، 101: 7/ 13392؛ الدر المنثور، 233: 2؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 207: 1/ 271.

این حدیث از احادیث متواتر است.

[111] ( 1). الحاقة: 12. و گوش‌های شنوا آن را نگهداری می‌کنند.

[112] ( 2). حلیة الاولیاء، 67: 1؛ کنز العمال 408: 6/ 616 و مانند آن در تفسیر طبری، 29/ 35. نیز الدرالمنثور، در تفسیر آیه 12 الحاقة؛ اسباب النزول واحدی، 329؛ المناقب ابن مغازلی، ص 265، ح 312 و ص 319، ح 364 و باب النقول، 225. و رجوع شود به کشاف وروح المعانی 9: 43، مجمع الزوائد، 131: 1؛ کنز العمال، 398: 6، 408. برای دریافت اطلاع بیشتر نک: شواهد التنزیل

[113] ( 1). الصواعق المحرقه، ص 124. و در روایت دیگری که حاکم نیشابوری آن را به شرط شیخین صحیح دانسته مانند این روایت نقل شده است که در آن بعد از آن پیامبر فرموده:« اهل بیتی عترتی» سپس فرمود:« آیا می‌دانید من نسبت به مؤمنان از خود آنها شایسته‌ترم؟» و این سخن را سه بار تکرار کرد

گفتند:« آری.»

فرمود:« هر کس را که من اولای به نفس و مولایم علی مولای او است.» المستدرک، 3/ 109.

و آنچه نسایی از زید بن ارقم صحابی نقل کرده این گونه آمده است که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:« خدا مولا و سرپرست من است و من اولای به نفس و مولای هر مؤمنم.» آن‌گاه دست علی را در دست گرفت و فرمود:« هر کس را که من مولای او بودم این ولی اوست. خداوندا کسی که پذیرای ولایت علی شد دوست بدار و با هر که بااو خصومت داشت دشمن باش.»

خصائص امیر المؤمنین علیه‌السلام از نسایی، ص 21.

[114] ( 1). مناقب سیدنا علی علیه‌السلام، 28 به نقل از ابن مردویه. مناقب ابن مردویه، 111/ 129.

[115] ( 1). اساس البلاغه از زمخشری، 155 و مانندش در ربیع الابرار در باب خیر و صلاح و ذکر اخبار صلحا ثبت شده است و در نظم درر السمطین، ص 243 در حدیثی چنین است و امت خود را به چنگ زدن به اهل بیتش سفارش نمود، و توضیح داد که خاندانش دامن پیامبرشان را( در رستاخیز) خواهند گرفت و

[116] ( 1). کنز العمال، ح 36438، ص 139، ح 13 به نقل از طبرانی. و ابن مغازلی در المناقب، 125/ 164 از جابر نقل کرده است که رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله در جنگ طائف با علی در گوشی سخن گفت و این گفتگو به درازا کشید. یکی از آن دو مرد گفت:« جدّ اً رازگویی درازی با پسرعمّش داشت.»

این کلام به آن حضرت رسید فرمود:« من با او راز نگفتم بلکه خدا بود که با او راز گفت.»

و مانند این از انس نقل شده است. مناقب سیدنا علی علیه‌السلام، 34. نیز مراجعه فرمایید به سنن ترمذی، 5/ 639.

[117] ( 1). الجامع الصغیر، ج 2، 160 به نقل از المستدرک( به طور صحیح). و در همان اثر ص 173، ح 2 چنین ثبت است:« هرکه به علی ناسزا گوید به من ناسزا گفته و هر که به من ناسزا گوید در حقیقت به خدا ناسزا گفته است.» از احمد در المسند و حاکم نیشابوری در المستدرک( به طور صحیح). ودر کتاب کنوز الحقائق، ج 2، ص 193 به نقل از طبرانی چنین آمده است.« یا علی، محب تو دوستدار من است و دشمنت دشمن من خواهد بود.»

[118] ( 1). مناقب سیدنا علی علیه‌السلام، 49؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 280: 2/ 811؛ ذخائر العقبی 93 به نقل از ابی حمراء؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، 9/ 168.

[119] ( 1).[ مطابق روایاتی که از طریق شیعه رسیده‌اند این ندا در غزوه احد بلند شد که شمشیر علی علیه‌السلام شکست و جبرئیل ذوالفقار را آورد و این ندا را هم سر داد.]

[120] ( 2). المناقب خوارزمی، 167/ 200؛ تاریخ دمشق( ترجمة الامام علی علیه‌السلام)، 158197: 1.

و ابن هشام در السیرة النبویه، 100: 2، ابن جوزی درتذکرة الخواص، 30. در این اثر روایت است که حسان بن ثابت( شاعر رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله ) از حضرت، اجازه خواست دراین خصوص شعری بسراید. ایشان اجازه فرمود و اشعاری سرود که ترجمه آن چنین است:« جبرئیل آشک-- ار ن-- دا داد، در حالی که خودش دیده نمی‌شد؛ و مسلمانان حلقه زده بودند، به گِرد پیامبر فرستاده؛ شمشیری جز ذوالفقار، و جوان‌مردی جز علی نیست»

[121] ( 1).[ در تاریخ بغداد، به جای« رحمت»،« جنت» آمده است

[122] ( 2). حلیة الاولیاء، 66: 1؛ المناقب خوارزمی، 311/ 311.

نیز مراجعه شود به مناقب سیدنا علی علیه‌السلام، ص 62.

[123] ( 1). المناقب خوارزمی، 177/ 215؛ الجامع الصغیر سیوطی، ح 5591.

حاکم در المستدرک، 129: 3 از جابر بن عبدالله نقل کرده است که گفت: شنیدم رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله در حالی که بازوی علی بن ابی‌طالب را گرفته بود با صدای بلند فرمود:« این علی امیر ابرار، کُشنده فاجران است؛ کسی که به یاری‌اش برخیزد پیروز و کسی که او را خوار کند خوار خواهد شد.»

و در الجامع الصغیر، 66: 2 آمده است:« علی امام ابرار، قاتل تبهکاران است؛ کسی که به او کمک کند یاری می‌شود و هر کس او را سرافکنده کند، سرافکنده خواهد شد.» به نقل از حاکم( به عنوان حدیث حسن)

[124] ( 1). مناقب سید نا علی، 25؛ محمع الزوائد، 9/ 131؛ کنز العمال، 156: 13/ 36483.

[125] ( 1). تاریخ بغداد، 317 316: 1 ح 206. خطیب بغدادی این حدیث را از منصور از پدرش محمد بن علی از پدرش علی بن عبدالله از پدرش عبدالله بن عباس و از جابر این گونه روایت کرده است:« خداوند ذریه هر پیامبری را در پشت همان پیامبر قرار داد و ذریه مرا درصلب علی بن ابی‌طالب نهاده است.» الفردوس، 172: 1/ 643؛ کنز العمال، 32892؛ امالی شجری، 152: 1.

Y***E [ سپاس بی‌کران خدای یگانه را که توفیق ترجمه این اثر ارزشمند را به بنده ناچیز ارزانی داشت.

امید آن که خداوند به ما توفیق دهد که در مسیر زندگی خود همواره پیرو خاندان رسالت باشیم و آنان را اسوه و الگویی شایسته برای خود بدانیم.

آل النبی ذریعتی‌و هم الیه وسیلتی

ارجوا بهم اعطی غداًبیدی الیمین صحیفتی ( ینابیع المودة، ص 307)

خاندان پیامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم دست آویز من هستند و آنان وسیله( تقرّب) من به خدا هستند.

آرزو می‌کنم به خاطر آنها، فردای قیامت نامه عملم را به دست راستم بدهند. بفضله و کرمه