شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

سپس فرمود: «خداوند شما را در قرآن به یاد آورده و می فرماید: "دشمنانتان در آتش می گویند:( ما لَنا لا نَری رِجالاً کُنَّا نَعُدُّهُمْ مِنَ الْأَشْرارِ ) (1)، یعنی: دشمنان شما در دوزخ می گویند: چگونه است که ما کسانی را که بدترین مردم می دانستیم در این جا نمی بینیم؟»

سپس فرمود:

«به خدا سوگند، مقصود آنان شما هستید، چراکه شما نزد آنان در این عالم بدترین مردم می باشید.»

تا این که فرمود:

«به خدا سوگند، شما در بهشت در شادی و بهجت به سر می برید و آنان در دوزخ به جستجوی شما هستند.»(2)

امام باقرعليه‌السلام از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله نقل نموده که فرمود:

«جمعیّتی در روز قیامت وارد محشر می شوند که لباس هایی از نور دربردارند، صورت های آنان نیز نورانی است و آثار سجده بر پیشانی آنان ظاهر است، آنان صفوفی را تشکیل می دهند و در محضر پروردگار خود حاضر می شوند، و پیامبران و ملائکه و شهدا و صالحین غبطه آنان را می برند.»

عمر بن خطّاب گفت: «یا رسول اللّه آنها کیانند که پیامبران و ملائکه و شهدا و صالحین غبطه آنان را می برند؟» رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:

«آنان شیعیان ما هستند و علیعليه‌السلام امام و پیشوای آنان است.»(3)

شیخ طوسی در کتاب امالی از یحیای رازی نقل نموده که گوید: روزی علیعليه‌السلام در خانه امّ سلمه وارد بر رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله شد و چون چشم پیامبر بر او افتاد فرمود:

«یا علی! چگونه خواهد بود حال تو هنگامی که خداوند امّت ها را در

____________________

1- 239) ص / 62

2- 240) بحارالأنوار: 7 / 179 از امالی صدوق / 87

3- 241) همان / 180، از امالی صدوق / 88

قیامت جمع کند، و موازین را نصب نماید، و مردم برای محضر پروردگار خود آماده شوند، و خداوند مردم را به آنچه از آن چاره ای نیست دعوت نماید؟»

پس چشم امیرالمؤمنینعليه‌السلام گریان شد، رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:

«یا علی! برای چه گریه می کنی؟ به خدا سوگند فردای قیامت تو و شیعیانت با صورت های نورانی و شاداب وارد محشر می شوید، و دشمنان تو با صورت های سیاه همراه با شقاوت و عذاب وارد قیامت می شوند.»

سپس فرمود:

«مگر این آیه را نشنیده ای که خداوند می فرماید:( إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّهِ ) ؟ به خدا سوگند مقصود از "خیر البریّه" تو و شیعیانت می باشید، و مقصود از "والّذین کفروا بآیاتنا أولئک هم شرّ البریّه" دشمنان تو می باشند.»(1)

امام باقرعليه‌السلام نقل نموده که رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:

«روز قیامت جمعیّتی با صورت هایی از نور بر منبرهایی از نور قرار دارند و در طرف راست عرش خدا قرار می گیرند، و پیامبران غبطه آنان را می برند، و آنان پیامبر نیستند، شهدا نیز غبطه آنان را می برند و آنان شهدا نیستند.»

اصحاب عرض کردند: «اگر آنان شهدا و پیامبران نیستند، چگونه بیش از دیگران به درگاه خداوند تقرّب جسته اند؟»

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: «آنها شیعیان علیعليه‌السلام اند و علی امامشان می باشد.»(2)

هاشم صیداوی گوید: امام صادقعليه‌السلام به من فرمود: ای هاشم، پدرم - که بهتر از من

______________________

1- 242) امالی / 63 ؛ بحارالأنوار: 7 / 182.

2- 243) محاسن / 181؛ بحارالأنوار: 7 / 185.

بود - از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله نقل نمود که فرمود:

«هیچ کدام از شیعیان ما تبعه و دینی بر او نخواهد بود.»

گفتم: «تبعه چیست؟»

فرمود: «مقصود از تبعه، پنجاه و یک رکعت نماز شبانه روز و استحباب سه روز، روزه گرفتن در ماه است.»

سپس فرمود: «شیعیان ما چون از قبرهایشان در قیامت خارج می شوند، صورت های آنان مانند شب چهاردهم ماه نورانی می باشد، و چون به یکی از آنان گفته می شود: "هر چه می خواهی از خدا طلب کن تا خدا به تو عطا نماید"، او می گوید: "من از پروردگار خود می خواهم که جمال حضرت محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله را به من نشان بدهد." پس منبری برای رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله نصب می شود که هزار درجه دارد و بین هر درجه تا درجه دیگر فاصله زیادی است و رسول خدا و امیرالمؤمنینعليهما‌السلام بر بالای آن منبر می روند، و آن منبر مشرف بر شیعیان آل محمّدعليهم‌السلام می باشد، و خداوند در آن هنگام به شیعیان نظر رحمت می نماید چنان که می فرماید:( وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ ناضِرَهٌ * إِلی رَبِّها ناظِرَهٌ ) ، پس نوری از ناحیه خداوند به شیعیان ما افاضه می شود، و چون آنان نزد حورالعین می روند، حورالعین نمی توانند چشم های خود را از دیدن آنان پر نمایند.»

سپس امام صادقعليه‌السلام فرمود:

«ای هاشم! شیعیان ما باید برای رسیدن به چنین مقامی [ در اعمال خیر ]بکوشند.»(1)

مرحوم مقدّس اردبیلی در کتاب مجمع الفائده در پایان بحث میّت می فرماید: سزاوار است در پایان این بحث دو روایت در مورد بشارت به دوستان و شیعیان امیرالمؤمنینعليه‌السلام بیان کنیم، نخست روایتی که زید شحّام نقل نموده و گوید: از امام

____________________

1- 244) بحارالأنوار: 7 / 193.

صادقعليه‌السلام درباره مردی سؤال شد و یکی از اهل مجلس آن حضرت گفت: «او از دنیا رفت، خدا او را رحمت کند.» دیگری گفت: «من چند دینار از او طلب داشتم و به من نداد.» پس صورت امام صادقعليه‌السلام تغییر کرد و فرمود:

«آیا گمان می کنی خدا دوست علیعليه‌السلام را برای چند دینار تو به دوزخ می برد و به آتش می سوزاند؟!»

آن مرد گفت: «فدای شما شوم، من او را حلال نمودم.» امام صادقعليه‌السلام با عصبانیّت فرمود: «چرا قبل از این او را حلال نمی کردی؟!»

امّا روایت دوّم روایتی است که زید شحّام نیز با سند صحیح از ابی شبل نقل نموده که امام صادقعليه‌السلام فرمود:

«اگر کسی شما شیعیان را بدون این که از احوال شما آگاه باشد دوست بدارد، اهل بهشت خواهد بود، گرچه اعتقاد او همانند اعتقادات شما نباشد.»

مقدّس اردبیلی گوید: در این حدیث مدح و بشارت بزرگی است برای شیعیان امیرالمؤمنینعليه‌السلام و از این حدیث معلوم می شود که دعا برای دوستان غیرمؤمن نیز جایز است. سپس گوید: این دو روایت در اواخر جزء اوّل تهذیب شیخ طوسی بیان شده است.

مقدّس اردبیلی در ادامه گوید: ما نیز روایت سوّمی را درباره فضیلت شیعیان امیرالمؤمنینعليه‌السلام از کتاب بشاره المصطفی لشیعه علی المرتضی، تصنیف امام عالم عامل زاهد اهل ورع و تقوا و پاکی، یعنی سیّد بن طاوس حسینی که خدا روحش را شاد نماید، نقل می کنیم، آن حدیث با حذف سند چنین است:

روزی رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله وارد بر امیرالمؤمنینعليه‌السلام شد در حالی که بسیار مسرور و شادمان بود. پس بر علیعليه‌السلام سلام کرد و علیعليه‌السلام سلام او را پاسخ داد و عرض کرد: «یا رسول اللّه، تا کنون ندیده بودیم این گونه شما شاد و مسرور باشید؟» رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: «عزیزم آمده ام به تو بشارت بدهم، اکنون جبرئیلعليه‌السلام بر من نازل شد و گفت: "خدایت تو را سلام می رساند و می فرماید: به علی بشارت بده که شیعیان و پیروان او، صالح باشند یا گنهکار، اهل بهشت خواهند بود".» پس امیرالمؤمنینعليه‌السلام سجده شکر نمود و دست های خود را بلند کرد و فرمود: «من خدا را بر خود شاهد می گیرم که نصف اعمال نیک خود را به شیعیانم بخشیدم.» فاطمه زهراعليها‌السلام نیز فرمود: «خدایا تو شاهد باش که من نیز نصف اعمال نیک خود را به شیعیان علی بخشیدم.» حسن و حسینعليهما‌السلام نیز گفتند: «خدایا تو شاهد باش که ما نیز نصف اعمال نیک خود را به شیعیان پدرمان بخشیدیم.» رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: «شما از من کریم تر نیستید، خدایا تو شاهد باش که من نیز نصف اعمال نیک خود را به شیعیان علی بخشیدم.» پس خدای عزّوجلّ به رسول خودصلى‌الله‌عليه‌وآله وحی نمود: «شما از من کریم تر نیستید، همانا من همه گناهان شیعیان و دوستان علیعليه‌السلام را بخشیدم.»

مقدّس اردبیلی گوید: سیّد بن طاوس در جای دیگری از کتاب خود در دعای خویش گوید: «جعلنا اللّه و إیّاکم من شیعته و محبّیه بمحمّد نبیّه و علیّ ولیّه و الأئمّه من أولیائه و الصّلحاء من خلّص عباده... پایان جزء دوّم کتاب مجمع الفائده و البرهان.»(1)

ملاقات با امام زمانعليه‌السلام و نجات حقّیّه

در کتاب غیبت شیخ طوسی از ابونعیم محمّد بن احمد انصاری نقل شده که گوید: گروهی از مفوّضه و مقصّره(2) ، کامل بن ابراهیم مدنی را نزد حضرت عسکریعليه‌السلام فرستادند [ تا از آن حضرت راجع به اهل نجات سؤال کند]. کامل می گوید: من پیش خود گفتم: از آن حضرت سؤال می کنم: آیا جز کسی مانند من - که عارف به توحید و نبوّت و ولایت اهل البیتعليهم‌السلام باشد - اهل نجات خواهد بود؟ [ و اعتقادم این بود که جز این گروه اهل

____________________

1- 245) مجمع الفائده: 2 / 514 - 515

2- 246) مقصّره» کسانی را گویند که منکر مقام و منزلت ائمّه اهل البیتعليهم‌السلام می باشند. و «مفوّضه» کسانی هستند که می گویند: خداوند کارها را به امامان اهل البیتعليهم‌السلام واگذارده و خود دخالت و مشیّتی ندارد.

نجات نخواهند بود]. پس وارد بر حضرت عسکریعليه‌السلام شدم و دیدم لباس سفید و فاخری بر بدن مبارک آن حضرت می باشد، پیش خود گفتم: آیا ولیّ خدا و حجّت او لباس فاخر می پوشد، و به ما امر به مواسات با برادران دینی می نماید، و ما را از پوشیدن لباس فاخر نهی می نماید؟!

پس حضرت عسکریعليه‌السلام [ قبل از این که من سخنی بگویم] با حال تبسّم لباس رویی را کنار زد و من دیدم لباس سیاه و خشنی بر بدن مبارک اوست. سپس فرمود:

«این لباس را برای خدا، و این را برای شما پوشیدم.»

پس من سلام کردم و مقابل دری که پرده ای مقابلش آویخته بود نشستم، ناگهان بادی وزید و گوشه ای از آن پرده کنار رفت و چشم من به فرزند زیبایی مانند پاره ماه افتاد که چهار ساله به نظرم می رسید؛ او به من فرمود: «ای کامل بن ابراهیم!»

پس بدنم لرزید و از بزرگواری و هیبت او حالم دگرگون شد، و گفتم: «لبّیک یا سیّدی»، فرمود:

«آمده ای نزد ولیّ خدا و حجّت الهی و باب رحمت او تا سؤال کنی: آیا کسی جز امثال تو اهل بهشت خواهد بود؟»

گفتم: «آری به خدا سوگند برای همین سؤال آمده ام.» فرمود:

«به خدا سوگند اگر چنین باشد، اهل بهشت افراد کمی خواهند بود.»

سپس فرمود: «به خدا سوگند گروهی داخل بهشت خواهند شد که به آنان حقّیه می گویند.»

گفتم: «مولای من، حقّیه کیانند؟» فرمود:

«کسانی که چون علیعليه‌السلام را دوست می دارند به حقّ او سوگند می خورند در حالی که نه حقّ او را می شناسند و نه فضیلت و مقام او رامی دانند.»

پس ساعتی سکوت نمود و سپس فرمود:

«آمده ای از اعتقاد مفوّضه سؤال کنی؟ [ که می گویند: خدا کارها را به اولیای خود واگذارده و در آنها دخالتی ندارد]، آنان دروغ می گویند چراکه قلوب ما ظرف مشیّت خداوند است، و هرچه او بخواهد ما نیز همان را می خواهیم، همان گونه که می فرماید:( وَ ما تَشاؤُونَ إِلّا أَنْ یَشاءَ اللَّهُ ) (1) .»

سپس پرده اطاق به حال خود بازگشت و من نتوانستم آن را کنار بزنم، و حضرت عسکریعليه‌السلام با حال تبسّم رو به من نمود و فرمود:

«ای کامل، حجّت خدا بعد از من پاسخ سؤال تو را فرمود، برای چه نشسته ای؟»پس من از نزد حضرت عسکریعليه‌السلام خارج شدم و پس از آن دیگر آقای خود را ندیدم.(2) قبیصه جعفی می گوید: به امام صادقعليه‌السلام گفتم: «... معنای آیه شریفه( إِنَّ إِلَیْنا إِیابَهُمْ ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنا حِسابَهُمْ ) چیست؟» امامعليه‌السلام فرمود:

«این آیه درباره ما نازل شده است.» گفتم: «تفسیر آن را برای من بیان کن.» امامعليه‌السلام فرمود:

«آری ای قبیصه! چون روز قیامت شود، خداوند حساب شیعیان ما را به عهده ما می گذارد، پس هر حقّی که بین آنان و بین خدا باشد، حضرت محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله برای آنان از خداوند درخواست عفو می نماید، و هر حقّی [ از مظالم که] بین آنان و بین مردم باشد، حضرت محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله از ناحیه آنان پرداخت می نماید، و هر حقّی که بین آنان و بین ما باشد، ما بر آنان

_____________________

1- 247) هل اتی / 30؛ تکویر / 29.

2- 248) غیبت شیخ طوسی / 248.

می بخشیم تا بدون حساب داخل بهشت شوند.»(1)

سخنان رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله درباره دوستان امیرالمؤمنین عليه‌السلام

در تفسیر منسوب به حضرت عسکریعليه‌السلام آمده که رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله به امیرالمؤمنینعليه‌السلام فرمود: «... روز قیامت منادی از ناحیه خداوند ندا می کند: "کجایند دوستان علیّ بن ابی طالبعليه‌السلام ؟" پس گروهی از صالحان از دوستان آن حضرت قیام می کنند، و به آنان گفته می شود: "دست هر که را می خواهید بگیرید و او را به بهشت ببرید"، پس آنان از دوستان خود شفاعت می کنند و کمترین آنان از جهت شفاعت کسی است که شفاعت هزارهزار نفر را می نماید. باز منادی ندا می کند: "بقیّه دوستان علیّ بن ابی طالب کجایند؟" پس گروهی که اهل اقتصاد و عمل نیک بوده اند به پا می ایستند و به آنان گفته می شود: "هرچه می خواهید از خداوند درخواست کنید"، و آنان هرچه درخواست می کنند به آنان عطا می شود، و خواسته آنان را یکصد هزار برابر می دهند. باز منادی ندا می کند: "بقیّه دوستان علیّ بن ابی طالبعليه‌السلام کجایند؟" پس گنهکاران از دوستان آن حضرت به پا می ایستند، و گفته می شود: "دشمنان علیّ بن ابی طالبعليه‌السلام کجایند؟" پس جمعیّت زیاد و بزرگی را می آورند و گفته می شود: "آیا هزار نفر از این ها را فدای یک نفر از دوستان [ گنهکار] علیعليه‌السلام قرار ندهیم، تا داخل بهشت شود؟" از این رو، خداوند دوستان تو را یا علی نجات می دهد و دشمنان آنان را فدایشان می گرداند.»

سپس رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: «علیعليه‌السلام افضل و اکرم خلایق است و دوست او دوست خدا و دوست رسول خدا است، و دشمن او دشمن خدا و دشمن رسول

____________________

1- 249) تفسیر فرات / 207؛ بحارالأنوار: 7 / 203.

خداست.»(1)

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:

«لو اجتمع النّاس علی حبّ علیّعليه‌السلام لم یخلق اللّه النّار.»

و قالصلى‌الله‌عليه‌وآله : «حبّ علیّ حسنه لا تضرّ معها سیّئه و بغض علیّ سیّئه لا تنفع معها حسنه.»

یعنی: «اگر مردم بر محبّت و دوستی علیعليه‌السلام اجتماع می نمودند، خداوند آتش را خلق نمی کرد.»

و فرمود: «دوستی علیعليه‌السلام عبادتی است که با بودن آن، هیچ گناهی به دوست علی آسیب نمی رساند، دشمنی با علیعليه‌السلام نیز گناهی است که با بودن آن، هیچ عبادتی برای دشمن علی فایده ندارد.»

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:

«کسی که علی را دوست بدارد مرا دوست داشته، و کسی که مرا دوست بدارد، خدا را دوست داشته، و کسی که علیعليه‌السلام را دشمن بدارد، مرا دشمن داشته، و کسی که مرا دشمن بدارد، خدا را دشمن داشته است.»(2)

خطیب خوارزمی از عبداللّه عمر از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله نقل نموده که فرمود:

«کسی که علیعليه‌السلام را دوست بدارد، خداوند نماز و روزه او را قبول می کند، و دعای او را مستجاب می نماید، و به اندازه هر رگی که در بدن اوست، شهری در بهشت به او می دهد.»

و فرمود: «آگاه باشید، هر کس آل محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله را دوست بدارد، من کفیل نجات او خواهم بود، و هر کس دشمن آل محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله باشد، هنگامی که وارد قیامت می شود، بین دو چشم او نوشته شده: "آیس من رحمه اللّه"،

___________________

1- 250) بحارالأنوار: 7 / 210 از تفسیر عسکریعليه‌السلام .

2- 251) کشف الغطاء: 1 / 17.

یعنی او از رحمت خدا محروم و مأیوس است."»(1)

احمد بن حنبل با سند خود از حضرت زهراعليها‌السلام نقل نموده که فرمود:

«إنّ السّعید کلّ السّعید من أحبّ علیّاً فی حیاته و بعد مماته.»

یعنی: «سعادت مند حقیقی کسی است که علی را در زمان حیات و بعد از رحلت او دوست داشته باشد.»(2)

جابر می گوید: امام باقرعليه‌السلام به ما فرمود:

«روزی رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله در خانه همسر خود حفصه - دختر عمر - فرمود: "خدایا هر کس بغض علی را در دل داشته باشد، و با او دشمنی کند، و برای غصب حقّ او به دشمنانش کمک کند، هلاکت و آتش را برای او آماده کن، و هر کس علی را دوست بدارد، و ولایت او را بپذیرد، و با دشمنان او دشمن باشد، و برای اثبات حقّ ولایت او از او حمایت کند، پاداش دنیا و بهشت را به او عطا فرما." حفصه گفت: "یا رسول اللّه، آیا در امّت شما کسی با علی دشمنی خواهد کرد و از دشمنان او حمایت خواهد نمود و حقّ او را غصب خواهد کرد؟" رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: "تو و پدرت به سبب دشمنی با او هلاک خواهید شد و تو و پدر تو نخستین کسانی هستید که در غصب حقّ او به دشمنانش کمک خواهید نمود." حفصه گفت: "من و پدرم از چنین چیزی به خدا پناه می بریم."»(3)

مرحوم صدوق در کتاب علل الشّرایع از زید بن ثابت نقل نموده که رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:

«کسی که علیعليه‌السلام را در زمان حیات او و پس از ممات او دوست بدارد تا دنیا برقرار است و خورشید طلوع و غروب می نماید، خداوند امنیّت و ایمان را برای او می نویسد.»(4)

مرحوم صدوق نیز از فاطمه زهراعليها‌السلام نقل نموده که فرمود:

«شام عرفه رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله بر ما وارد شد و فرمود: "خدای تبارک و تعالی به شما مباهات نمود و همه شما را عموماً بخشید و علیعليه‌السلام را

_____________________

1- 252) کشف الغطاء: 1 / 17.

2- 253) مسند زید بن علیعليه‌السلام / 459.

3- 254) اصول السّتّه عشر / 61

4- 255) علل الشّرایع: 1 / 145.

خصوصاً بخشید."

سپس فرمود:

"من رسول خدا هستم و نسبت به خویشان خود تعصّب ندارم [ ولکن] اکنون جبرئیل به من خبر داد: به حقّ، سعادت مند کامل کسی است که علی را در زمان حیات او و پس از آن دوست بدارد، و شقیّ به تمام معنا در تمام مراحل شقاوت کسی است که دشمن علی باشد، در حیات او و پس از رحلت او."»(1)

ابن عبّاس گوید: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:

«کسی که علیعليه‌السلام را دوست بدارد و از او اطاعت کند، فردای قیامت وارد بر حوض کوثر من خواهد شد، در بهشت نیز در درجه من خواهد بود، و کسی که در دنیا دشمن علی باشد و با او مخالفت کند، روز قیامت مرا نخواهد دید، من نیز او را نخواهم دید، و قبل از آن که مرا ببیند، داخل آتش خواهد شد.»(2)

دوستان شیعیان علیعليه‌السلام

تردیدی نیست که مقتضای دوستی با رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله و امیرالمؤمنین و ائمّه معصومینعليهم‌السلام ، دوستی با شیعیان و دوستان آنان می باشد، و همان گونه که گذشت و خواهد آمد، روز قیامت آن بزرگواران از شیعیان خود شفاعت می کنند، و از دوستان شیعیان خود نیز شفاعت می نمایند.

همان گونه که گذشت، در برخی از روایات آمده که در قیامت به دوستان اهل البیتعليهم‌السلام اجازه داده می شود که از دوستان خود نیز شفاعت کنند.

امیرالمؤمنینعليه‌السلام می فرمود:

«کسی که خدا را دوست می دارد، پیامبر او را نیز دوست می دارد و کسی که پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله را دوست می دارد، ما را نیز دوست می دارد، و کسی که ما را دوست می دارد، شیعیان ما را نیز دوست می دارد، و به همین علّت

_____________________

1- 256) امالی صدوق / 249؛ بحارالأنوار: 27 / 74.

2- 257) بحارالأنوار: 8 / 22.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: "ما و شیعیان مان از طینت واحد هستیم، و در بهشت خواهیم بود، ما هرگز با دوستان مان خشم نخواهیم داشت، و با دشمنان مان دوست نخواهیم بود."» سپس فرمود: «اگر می خواهید این آیه را قرائت کنید:( إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ آمَنُوا الذَّینَ یُقیمُونَ الصَّلواهَ وَ یُؤتُونَ الزَّکاهَ وَ هُم راکِعُونَ ) ؟(1)

احسان به شیعیان امیرالمؤمنینعليه‌السلام

احسان به شیعیان امیرالمؤمنینعليه‌السلام از راه های گوناگونی امکان پذیر است.

1 - احسان از راه هدایت و ارشاد و تأمین نیازهای دینی، و این بهترین نوع احسان به آنان می باشد.

حضرت عسکریعليه‌السلام از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله نقل نموده که فرمود:

«سخت تر از یتیمی که پدر خود را از دست داده است، یتیمی است که از امام خود جدا شده باشد و نتواند به او دست رسی پیدا کند و نداند حکم و دستور او در مواقع ابتلا نسبت به مسائل شرعی چیست؟ [ دستگیری از چنین یتیمی به مراتب بالاتر از دستگیری از یتیمی است که پدر خود را از دست داده باشد].»

سپس فرمود:

«آگاه باشید که هر کدام از شیعیان که به علوم ما آگاه است اگر چنین شخصی را که نسبت به شریعت ما ناآگاه است راهنمایی کند [ و او را به معارف ما آشنا سازد] در رفیق اعلی هم نشین ما خواهد بود.»(2)

امام حسنعليه‌السلام می فرماید:

____________________

1- 258) مائده / 55 ؛ تفسیر فرات / 128.

2- 259) رساله شهید ثانی در عدالت / 268؛ تفسیر امام عسکری / 339.

«کسی که یکی از ایتام ما را - که در اثر محنت و گرفتاری ما از ما دور مانده - تکفّل نماید و علوم ما را به او تعلیم بدهد و او را ارشاد و هدایت کند، خداوند عزّوجلّ به او می گوید: "ای بنده کریم من، تو به برادر دینی خود کمک و احسان نمودی، همانا من از تو سزاوارتر به کرم و احسان هستم، ای ملائکه برای او در بهشت به عدد هر حرفی که به بنده من تعلیم نموده، هزارهزار قصر قرار بدهید، و از سایر نعمت های بهشتی نیز آنچه سزاوار به آن می باشد به او بدهید".»(1)

امام باقرعليه‌السلام می فرماید:

«عالم مانند کسی است که چراغی در دست داشته باشد، و مردم از نور آن استفاده کنند، پس هر کس از نور او استفاده نماید و از حیرت و گمراهی نجات یابد، او از آزادشده گان آن عالم از آتش دوزخ خواهد بود، و خداوند به اندازه هر مویی که در بدن آن جاهل است به او احسان خواهد نمود، بیش از پاداش احسان یکصد هزار قنطار صدقه مقبوله ای که در راه خدا بدهد؛ [ و قنطار این است که پوست گاوی را پر از طلا کنند] در حالی که مال صدقه وبال صاحب خود می باشد، و خداوند با این تعلیم به او ثوابی می دهد که از یکصد رکعت نمازی که در کنار کعبه بخواند بهتر خواهد بود.»(2)

حضرت موسی بن جعفرعليه‌السلام فرمود:

«چنین عالمی برای ابلیس سخت تر از هزار عابد است، چراکه عابد تنها به فکر خود می باشد و این عالم دینی بندگان خدا را از دام شیاطین نجات می دهد، از این رو، این عالم نزد خداوند از هزار مرد عابد و هزارهزار زن عابده بهتر است.»(3)

2 - احسان به شیعیان از راه غم زدایی و شاد نمودن آنان، سبب خشنودی خدا و رسول و ائمّه معصومینعليهم‌السلام خواهد بود.

امام صادقعليه‌السلام در نصایح خود به برخی از شیعیان خویش از امیرالمؤمنینعليه‌السلام نقل نموده که می فرماید:

____________________

1- 260) احتجاج: 1 / 8

2- 261) همان.

3- 262) همان / 9.

«کسی که برادر مؤمن خود را مسرور نماید، اهل بیت رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله را مسرور نموده، و کسی که اهل بیت رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله را مسرور نماید، رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله را مسرور نموده است، و کسی که رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله را مسرور نماید، خدا را مسرور نموده است، و کسی که خدا را مسرور نماید، بر خداوند حقّ است که او را داخل بهشت نماید...»(1)

مؤلّف گوید: اگر کسی به جای مسرور نمودن برادر مؤمن خود، او را آزرده نماید و آبروی او را ضایع کند و سخنی درباره او بگوید و بخواهد شخصیّت او را بشکند، خداوند او را کیفر خواهد نمود تا زمانی که دلیلی برای اثبات سخن خود بیاورد و هرگز قادر بر آن نخواهد بود [ و گرفتار خواهد ماند].

از این رو، از امیرالمؤمنینعليه‌السلام نقل شده که فرمود:

«من روی عن أخیه المؤمن روایهً یرید بها هدم مروّته و ثلبه، أوبقه اللّه بخطیئته [ بخطبه] حتّی یأتی بمخرج ممّا قال، و لن یأتی بالمخرج منه أبداً.»(2)

3 - احسان به شیعیان از راه کمک های مالی و اصلاح امور برادران مؤمن نیز پاداش فراوانی دارد.

مرحوم کلینی از امام صادقعليه‌السلام نقل نموده که فرمود:

«کسی که به فریاد برادر مؤمن گرفتار و پریشان خود برسد، و گرفتاری او را اصلاح کند و برای انجام حاجت او کمک کند، خداوند هفتاد و دو رحمت خود را برای او می نویسد، با یک رحمت از آنها، امور دنیای او را اصلاح می کند، و هفتاد و یک رحمت دیگر را برای آخرت او ذخیره می کند، تا از وحشت ها و سختی های قیامت نجات یابد.»(3)

همچنین مرحوم کلینی از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله نیز نقل نموده که فرمود:

«کسی که به مؤمنی کمک کند [ تا از گرفتاری نجات یابد] خداوند هفتاد و

____________________

1- 263) بحارالأنوار: 74 / 194.

2- 264) همان / 193.

3- 265) کافی: 2 / 199.

سه بلا و گرفتاری را از او برطرف می کند، یکی از آنها را در دنیا برای نجات از مصائب دنیای او قرار می دهد و هفتاد و دو تای آنها را برای نجات از گرفتاری های آخرت و قیامت او قرار می دهد، در روزی که مردم مشغول به یکدیگرند [ و فریادرسی برای آنان نیست].»(1)

4 - خشنود نمودن بندگان خدا بهترین وسیله برای خشنودی خداوند است، و بهترین نمونه و مصادیق آن خشنود نمودن پدر و مادر و همسر و فرزندان و خویشان و همسایگان است، خشنود نمودن برادران دینی، با اسباب مختلف مانند برطرف نمودن غم و اندوه از آنان و تأمین نیاز و حاجت آنان عبادت بزرگی است، همان گونه که آزردن پدر و مادر و همسر و فرزندان و خویشان و همسایگان و برادران دینی، سبب خشم خدا و رسول او و ائمّه معصومینعليهم‌السلام خواهد شد. در این باره روایات فراوانی هست که به برخی از آنها اشاره می شود.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:

«إنّ أحبّ الأعمال إلی اللّه عزّوجلّ إدخال السّرور علی المؤمنین.»(2)

یعنی: «محبوب ترین اعمال نزد خداوند، شاد نمودن بندگان مؤمن خداوند است.»

امام باقرعليه‌السلام می فرماید:

«خداوند به موسیعليه‌السلام خطاب کرد: "من بندگانی دارم که بهشت را برای آنان مباح می نمایم و آنان را در بهشت حاکم قرار می دهم." موسیعليه‌السلام عرض کرد: "خدایا، آنان کیانند؟" خطاب شد: "کسانی که بندگان مؤمن مرا خشنود می نمایند."»

سپس فرمود:

«مؤمنی در مملکت سلطان جبّاری زندگی می کرد، و در اثر فشار و توهین آن سلطان جبّار، آن مؤمن به شخص مشرکی پناه آورد و آن مشرک او را پناه داد، و از او پذیرایی نمود، و چون مرگ آن مشرک

____________________

1- 266) کافی: 2 / 199.

2- 267) همان / 189.

فرارسید، خداوند به او وحی نمود: "به عزّت و جلالم اگر در بهشت برای تو جایی می بود، تو را در بهشت ساکن می کردم و لکن بهشت بر مشرک حرام است؛ ای آتش با او سازگار باش و آزاری به او مرسان".»

امام باقرعليه‌السلام سپس فرمود: «رزق او نیز هر صبح و شام به او می رسد.»(1)

امام صادقعليه‌السلام می فرماید:

«خداوند به داودعليه‌السلام وحی نمود: "بسا بنده من در قیامت تنها یک عمل نیک با خود می آورد، و من بهشت را برای او مباح می نمایم". داودعليه‌السلام عرض کرد: "خدایا آن عمل نیک چیست؟" خطاب شد: "بنده مؤمن مرا خشنود می کند، و لو با یک دانه خرما." داودعليه‌السلام عرض کرد: "خدایا حقّاً شایسته و سزاوار است، کسی که تو را می شناسد و ایمان به تو دارد، امید خود را از تو قطع نکند".»(2)

5 - برآوردن حاجت مؤمن.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله می فرماید:

«واللّه لقضاء حاجه المؤمن خیر من صیام شهر و اعتکافه.»

یعنی: «به خدا سوگند، انجام دادن حاجت مؤمن، بهتر از یک ماه روزه و یک ماه اعتکاف است.»(3)

امام صادقعليه‌السلام می فرماید:

«کسی که برای انجام حاجت مؤمنی حرکت کند، و از او خیرخواهی نماید، خداوند به هر قدمی که برمی دارد، حسنه ای برای او می نویسد، و گناهی را از او محو می نماید، خواه آن حاجت برآورده بشود یا برآورده نشود، و اگر از او خیرخواهی نکند، او به خدا و رسول او خیانت نموده است، و رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله در قیامت دشمن و خصم او خواهد بود.»(4)

امام صادقعليه‌السلام فرمود:

_____________________

1- 268) کافی: 2 / 189.

2- 269) همان.

3- 270) قرب الاسناد / 120.

4- 271) بحارالأنوار: 74 / 315.