شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

سخنان امیرالمؤمنینعليه‌السلام در باره بلاهای آخرالزمان

(4)70- اصبغ بن نباته می گوید: امیرالمؤمنینعليه‌السلام فرمود: «زمانی براین

1- (1)و الثالثه: یستغفرلهم الملائکه فی کلّ یوم ولیله.

2- (2)و الرابعه: یقول اللّه عزّوجلّ لجنّه: تزیّنی و استعدّی لعبادی یوشک أن یستریحوا من نصب الدنیا و أذاها و یصیروا إلی دار کرامتی.

3- (3)و الخامسه: إذا کان آخرلیله من شهر رمضان غفراللّه عزّوجلّ لهم جمیعا فقال رجل: یا رسول اللّه أهی لیله القدر؟ قال: لا أما ترون العمّال إذا عملوا کیف یؤتون اجورهم؟

4- (4)70- حدّثنا أحمدبن محمّدبن یحیی العطّار (رضی اللّه عنه) قال: حدّثنا سعدبن عبداللّه قال: حدّثنا ابوالجوزا المبنه بن عبداللّه قال: حدّثنا الحسین بن علوان عن عمرو بن ثابت بن هرمز الحداد عن سعدبن ظریف عن الاصبغ بن نباته قال: قال أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالبعليه‌السلام : یأتی علی الناس زمان یرتفع فیه الفاحشه و التصنّع و تنهتک فیه المحارم و یعلن فیه الزنا و یستحلّ فیه أموال الیتامی و یؤکلّ فیه الربا و یطفف فی المکائیل و الموازین و یستحلّ الخمر بالنبیذ و الرشوه بالهدیّه والخیانه بالامانه و یتشّبه الرجال بالنساء و

مردم خواهد آمد که حرمت اعمال زشت و ریاکاری از بین می رود و محارم الهی شکسته می شود و زنا آشکار می گردد و خوردن اموال یتیم حلال شمرده می شود و ربا و کم فروشی آشکار می گردد و شراب را با نام نبیذ و رشوه را با نام هدیه حلال می دانند و (در آن زمان) به امانت خیانت می شود و مردها به شکل زن ها در می آیند و زن ها به شکل مردها می شوند و به حدود و احکام نماز بی اعتنایی می گردد و حج را برای غیر خدا انجام می دهند در چنین زمانی بسا ماه شب اول زخامت پیدا می کند و به صورت شب دوم دیده می شود و بسا پنهان می گردد و مردم روز اول ماه رمضان روزه نمی گیرند و در آخر ماه روز عید فطر را روزه می گیرند.»

(1)سپس فرمود: «از چنین زمانی بترسید، زیرا ممکن است خداوند مردم را به واسطه گناهان غافلگیرانه کیفر دهد؛ چرا که به دنبال آن گناهان مرگ های فراوان رخ می دهد و مردم به ناگهانی می میرند تا جایی که شخصی اول روز سالم است و شامگاه در قبر خواهد بود و یا اول شب

1- (1)النساء بالرجال و یستخفّ بحدود الصلاه و یحجّ فیه لغیراللّه فإذا کان ذلک الزمان انتفخت الأهله تاره حتّی یری الهلال لیلتین و خفیت تاره حتّی یفطر شهررمضان فی أوله و یصام للعید فی آخره فالحذر الحذر حینئذ من اخذ اللّه علی غفله فان من وراء ذلک موت ذریع یختطف الناس اختطافا حتّی أنّ الرجل لیصبح سالما و یمسی دفینا و یمسی حیّا و یصبح میّتا. فإذا کان ذلک

سالم است و صبح گاه مرده او از خانه خارج می گردد. در چنین زمانی واجب است پیش دستی کردن در وصیت قبل از نزول بلا و خواندن نماز در اول اوقات از ترس آن که در آخر وقت مهلت خواندن نباشد.»

(1)سپس فرمود: «پس هر کدام از شما چنین زمانی را درک کند نباید در بستر برود مگر با طهارت و اگر بتواند که در همه حالات با طهارت و وضو باشد چنین کند؛ چرا که او هراس دارد که در چه ساعتی مأمورالهی برای قبض روح او می آید.» تا اینکه فرمود: «من به شما اعلان خطر نمودم و آگاهی لازم را به شما دادم! اگر بینا باشید و بدانید. و شما را موعظه نمودم؛ اگر پند بگیرید. پس در آشکارا و پنهان از خدای خود بترسید (و بکوشید) که جز مسلمان از دنیا نروید (؛ چرا که خداوند می فرماید) همانا هرکه آیینی غیر از اسلام را بپذیرد هرگز از او قبول نمی شود و او در آخرت از زیانکاران خواهد بود.»

1- (1)الزمان وجب التقدّم فی الوصیّه قبل نزول البلیّه و وجب تقدیم الصلاه فی أوّل وقتها خشیه فوتها فی آخروقتها فمن بلغ منکم ذلک الزمان فلا یبیتنّ لیّلهً الاّ علی طهرو إن قدر أن لایکون فی جمیع أحواله إلاّ طاهرا فلیفعل فإنّه علی وجل لایدری متی یأتیه رسول اللّه لقبض روحه و قد حذّرتکم و عرفتکم إن عرفتم و وعظتکم إن اتعظتم فاتقوا اللّه فی سرائرکم و علانیتکم و لاتموتنّ إلاّ وأنتم مسلمون و من یبتغ غیرالاسلام دینا فلن یقبل منه و هو فی الآخره من الخاسرین.

راه های پیروزی بر شیطان

(1)71- یونس بن ظبیان می گوید: به امام صادقعليه‌السلام گفتم: چه چیز شیطان را از ما دور می کند؟ امام صادقعليه‌السلام فرمود: «روزه روی او را سیاه می کند و صدقه کمر او را می شکند و دوستی در راه خدا و کوشش در اعمال صالح و کارهای خیر دنباله او را قطع می نمایند و استغفار رگ حیات او را قطع می کند.»

استحباب سحری خوردن و خواب قیلوله

(2)72- امام صادقعليه‌السلام می فرماید: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: «با خوردن سحری برای روزه گرفتن کمک بگیرید و با خواب (اول شب و خواب قیلوله (برای نماز شب کمک بگیرید.»

1- (1)71- حدّثنا محمّدبن علیّ ما جیلویه (ره) قال: حدثنی عمّی محمّد بن أبی القاسم قال: حدّثنا محمّدبن علی الکوفی قال: حدّثنا محمّدبن سنان عن المفضل بن عمرعن یونس بن ظبیان قال: قلت للصادقعليه‌السلام ما الذی یباعد عنّا ابلیس؟ قال: الصوم یسوّد وجهه و الصدقه تکسر ظهره والحبّ فی اللّه و الموازره علی العمل الصالح یقطعان دابره و الاستغفار یقطع وتینه.

2- (2)72- حدّثنا محمّدبن موسی بن المتوکل قال: حدّثنا محمّدبن یحیی العطّار قال: حدّثنا محمّدبن أحمد بن یحیی بن عمران الأشعری قال: حدّثنا ابوعبداللّه الرازی عن الحسن بن علی بن أبی حمزه عن رفاعه عن أبی عبداللّهعليه‌السلام قال: قال رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله : تعاونوا بأکلّ السحر علی صیام النهار و بالنوم علی الصلاه باللیل.

رمضان یکی از نام های پروردگار است

(1)73- امام صادقعليه‌السلام ، ازپدر خود، از پدرانش نقل نموده که فرمود: «نگویید «رمضان رفت و رمضان آمد»، بلکه بگویید «ماه رمضان (آمد و رفت)»؛ چراکه شما نمی دانید رمضان چیست، (و نام کیست. همانا رمضان یکی از نام های خداوند است).»

خطر روزه نگرفتن در ماه رمضان

(2)74- یونس بن عمّار می گوید: از امام صادقعليه‌السلام شنیدم که می فرمود: «کسی که یک روز از ماه رمضان را روزه نگیرد روح ایمان از او گرفته می شود.»

1- (1)73- حدّثنا أبی رحمه اللّه قال: حدّثنا سعدبن عبداللّه قال: حدّثنا محمّدبن الحسن قال: حدّثنا محمّدبن الحسین بن أبی الخطاب عن محمّدبن یحیی الخزاز عن طلحه بن زید عن الصادق جعفربن محمّد عن أبیه عن آبائهعليهم‌السلام قال: لاتقولوا رمضان ولا جاء رمضان قولوا: شهر رمضان فانکم لاتدرون ما رمضان.

2- (2)74- حدّثنا محمّدبن الحسن قال: حدّثنا أحمدبن ادریس عن محمّدبن أحمد بن یحیی بن عمران الأشعری عن إبراهیم بن هشام عن موسی بن عمران الهمدانی عن یونس بن عبدالرحمن عن یونس بن عمار قال: سمعت أبا عبداللّهعليه‌السلام یقول: من افطر یوما من شهر رمضان خرج الایمان منه.

اول ماه و اول افطار

(1)75- امام صادقعليه‌السلام فرمود: «هنگامی که ماه رجب مشخص گردید از اول رجب پنجاه و نه روز که گذشت (پس از آن ماه رمضان شروع می شود) پس تو روز شصتم را روزه بگیر.»

(2)76- امام باقرعليه‌السلام فرمود: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: «چون قرص خورشید پنهان می شود روزه دار می تواند افطار کند و وقت نماز نیز داخل شده است.»

روزه گرفتن در مسافرت

(3)77- امام صادقعليه‌السلام فرمود: «روزه گرفتن در ماه رمضان در مسافرت مانند خوردن روزه در وطن است.»

1- (1)75- حدّثنا أبی رحمه اللّه قال: حدّثنا محمّدبن یحیی العطّار عن محمّدبن أحمد عن إبراهیم بن هاشم عن حمزه بن یعلی عن محمّدبن الحسین بن أبی خالد رفعه إلی أبی عبداللّهعليه‌السلام قال: إذا صحّ هلال رجب فعد تسعه و خمسین یوما و صم یوم ستّین.

2- (2)76- حدّثنا محمّدبن علیّ ما جیلویه عن عمه محمّدبن أبی القاسم عن أحمدبن أبی عبداللّه عن أبیه عن أحمدبن نصر الخراز عن عمروبن شمر عن جابر عن أبی جعفر الباقرعليه‌السلام قال: قال رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله : إذا غاب القرص أفطر الصائم و دخل وقت الصلاه.

3- (3)77- حدّثنا أبی رحمه اللّه قال: حدّثنا سعدبن عبداللّه قال: حدّثنا أحمدبن محمّدبن عیسی عن علی بن الحکم عن عبدالملک بن عتیه عن اسحاق بن عمار عن یحیی بن أبی العلی عن أبی عبداللّهعليه‌السلام قال: الصائم فی شهر رمضان فی السفر کالمفطر فیه فی الحضر.

حفظ حرمت ماه مبارک رمضان

(1)78- امام صادقعليه‌السلام می فرماید: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: «ماه رمضان ماه خداست و آن ماهی است که پاداش حسنات و کارهای نیک در آن دو چندان است و گناهان در آن بخشوده می گردد و آن ماه برکت و ماه انابه به درگاه خدا وماه توبه و ماه آمرزش و ماه آزاد شدن از آتش دوزخ و ماه به دست آوردن بهشت است. پس ای مردم، آگاه باشید و در این ماه از محرمات الهی دوری کنید و فراوان قرآن بخوانید و حوایج خود را از خداوند طلب کنید و همواره مشغول به ذکر پروردگار خویش باشید.»

سپس فرمود: «مبادا ماه رمضان نزد شما مانند ماه های دیگر باشد؛ چرا که ماه رمضان نسبت به ماه های دیگر حرمت و فضیلت بیشتری دارد.

1- (1)78- حدّثنا محمّدبن علیّ ماجیلویه قال: حدّثنی علی بن إبراهیم بن هاشم عن أبیه عن محمّدبن أبی عمیر عن غیرواحد عن أبی عبداللّه الصادقعليه‌السلام قال و قال رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله :شهر رمضان شهر اللّه عزّوجلّ و هو شهر یضاعف اللّه فیه الحسنات و یمحو فیه السیّئات و هوشهر البرکه و هو شهر الانابه و هو شهر التوبه و هو شهر المغفره و هو شهر العتق من النار و الفوز بالجنّه الا فاجتنبوا فیه کلّ حرام و اکثروا فیه من تلاوه القرآن و سلوا فیه حوائجکم و اشتغلوا فیه بذکر ربّکم و لایکوننّ شهر رمضان عندکم کغیره من الشهور فان له عنداللّه حرمه وفضلا علی سائر الشهور و لایکوننّ شهر رمضان یوم صومکم کیوم فطرکم.

و مبادا روزهایی که در ماه رمضان روزه می گیرید برای شما مانند روزهای دیگر باشد (و شما حرمت ماه رمضان را حفظ نکنید).»

(1)79- امام صادقعليه‌السلام فرمود: «کسی که عمل خلاف و خطایی (و یا اعتقاد غیرصحیحی) داشته باشد و در ماه شعبان و ماه رمضان توبه نکند خطا و گناه او بخشوده نخواهد شد تا به ماه شعبان وماه رمضان آینده برسد.»

پاداش دعا و انفاق در وقت افطار

(2)80- امام رضاعليه‌السلام می فرماید: «کسی که هنگام افطار قرص نانی را به فقیری بدهد خداوند گناهان او را می بخشد و پاداش آزاد کردن یک بنده از فرزندان اسماعیلعليه‌السلام را به او عطا می کند.»

(3)81- امام هشتمعليه‌السلام نیز می فرماید: «هرکس هنگام افطاربگوید:

1- (1)79- حدّثنا محمّدبن الحسن بن الولید رضی اللّه عنه قال: حدّثنا محمّدبن الحسن الصفار قال: حدّثنا محمّدبن الحسین بن أبی الخطاب عن النضر بن شعیب عن عبدالغفّار الجازی عن أبی عبداللّهعليه‌السلام قال: من کان علی امرلیس بحق لم یتب منه لم یغفرله فی شعبان وشهر رمضان لم یزل علیه إلی قابل.

2- (2)80- حدّثنا محمّدبن إبراهیم بن اسحاق قال: حدّثنا احمدبن محمّدالهمدانی قال: حدّثنا علی بن الحسین بن علی بن فضال عن أبیه عن أبی الحسن علی بن موسی الرضاعليه‌السلام : من تصدق وقت إفطاره علی مسکین برغیف غفراللّه له ذنبه و کتب له ثواب عتق رقبه من ولد اسماعیل.

3- (3)81- و بهذا الاسناد قال: قال الرضاعليه‌السلام : من قال عند إفطاره «اللهم لک صمنا بتوفیقک و علی رزقک افطرنا بامرک فتقبّله منّاو اغفرلنا انّک انت الغفور الرحیم». غفراللّه ما ادخل علی صومه من النقصان بذنوبه.

«خدایا، ما با توفیق تو روزه گرفتیم و به امر تو با رزق تو افطار کردیم، پس تو روزه ما را قبول کن و ما را ببخش که تو بخشنده و مهربانی»، خداوند گناهانی که او در آن روز انجام داده و سبب نقصان روزه او شده است را می بخشد.»

پاداش کارهای نیک در ماه مبارک رمضان

(1)82- حضرت رضاعليه‌السلام می فرماید: «حسنات و اعمال نیک در ماه رمضان پذیرفته است و گناهان بخشوده می شود؛ و هرکس در ماه رمضان یک آیه از قرآن را تلاوت کند مانند کسی خواهد بود که در غیر ماه

1- (1)82- و بهذا الاسناد قال الرضاعليه‌السلام : الحسنات فی شهر رمضان مقبوله و السیّئات فیه مغفوره من قرأ فی شهر رمضان آیه من کتاب اللّه عزّوجلّ کان کمن ختم القرآن فی غیره من الشهور و من ضحک فیه فی وجه أخیه المؤمن لم یلقه یوم القیامه إلا ضحک فی وجهه و بشره بالجنّه و من أعان فیه مؤمنا أعانه اللّه تعالی علی الجواز علی الصراط یوم تزل فیه الأقدام ومن کف فیه غضبه کف اللّه عنه غضبه یوم القیامه و من نصر فیه مظلوما نصره اللّه علی کلّ من عاداه فی الدنیا و نصره یوم القیامه عند الحساب و المیزان، شهررمضان شهر البرکه و شهر الرحمه و شهر المغفره و شهرالتوبه و الانابه، من لم یغفر له فی شهر رمضان ففی أی شهر یغفرله فاسألوا اللّه أن یتقبّل منکم فیه الصیام و لایجعله آخرالعهد منکم و أن یوفقکم فیه لطاعته و یعصمکم من معصیته إنه خیرمسؤل.

رمضان قرآن را ختم نموده باشد؛ و کسی که در ماه رمضان (از روی محبت) به روی برادر مؤمن خود لبخند بزند در روز قیامت او را ملاقات نخواهد نمود جز با لبخند و بشارت به بهشت؛ و کسی که در ماه رمضان به مؤمنی کمک کند خداوند در روزی که قدم ها بر صراط می لغزد، هنگام عبور از صراط، به او کمک خواهد نمود؛ و کسی که در این ماه خشم خود را فرو به برد خداوند در قیامت خشم و غضب خود را از او برخواهد داشت؛ و کسی که در این ماه مظلومی را یاری کند خداوند در دنیا در مقابل دشمنانش و در قیامت نیز در وقت حساب و میزان او را یاری خواهد نمود.»

سپس فرمود: «ماه رمضان ماه برکت و رحمت و مغفرت و توبه و انابه به درگاه خداوند است و کسی که دراین ماه آمرزیده نشود درچه ماهی می تواند آمرزیده شود؟ پس شما باید از خداوند درخواست کنید که او دراین ماه روزه های شما را قبول فرماید و این ماه رمضان را آخرین ماه رمضان شما قرار ندهد و دراین ماه توفیق اطاعت و بندگی به شما بدهد و از نافرمانی ومعصیت خود شما را حفظ نماید. همانا او بهترین مسؤول (و اجابت کننده دعای) شماست.»

آثار و پاداش روزه داری

(1)83- امام صادقعليه‌السلام می فرماید: امیرالمؤمنینعليه‌السلام فرمود: «روزه (واجب در) ماه رمضان و سه روز روزه (مستحب در) هر ماهی (اول و وسط و آخر) اضطراب و وسو س ه سینه ها رااز بین می برد.»

همچنین روایت شده که روزه سه روز در هر ماه پاداش روزه دایم را دارد، و خداوند فرموده است: «هرکس یک حسنه وعمل نیک انجام دهد ما پاداش او را ده برابر می دهیم.»

سفارشات حضرت رضاعليه‌السلام در باره رؤیت هلال ماه رمضان

(2)84- حسن بن علی خزازّ می گوید: من در آخرین جمعه ماه شعبان

1- (1)83- حدّثنا محمّدبن الحسن بن أحمد بن الولید رضی اللّه عنه قال: حدّثنا محمّدبن الحسن الصفار عن احمدبن محمّد بن عیسی عن محمّدبن أبی عمیر عن حماد بن عثمان عن الحلبی عن أبی عبداللّهعليه‌السلام قال: قال امیرالمؤمنینعليه‌السلام : صیام شهر الصبر و صیام ثلاثه أیام فی کلّ شهر یذهب بلابل الصدور، و روی: صیام ثلاثه أیام فی کلّ شهر صیام الدهر، إن اللّه عزّوجلّ یقول: من جاء بالحسنه فله عشر أمثالها.

2- (2)84- حدّثنا محمّدبن إبراهیم بن اسحاق رضی اللّه عنه قال: حدّثنا أحمدبن محمّد الکوفی قال: اخبرنا المنذر بن محمّد قال: حدّثناالحسن بن علی الخزاز قال: دخلت علی أبی الحسن علی بن موسی الرضاعليه‌السلام آخرجمعه من شعبان و عنده نفر من أصحابه منهم عبدالسلام بن صالح و صفوان بن یحیی و أحمدبن محمّد بن محمّد بن أبی نصر ومحمّدبن اسماعیل بن بزیع و محمّدبن سنان و خادماه یاسر و نادر و غیرهما فقال:

خدمت حضرت علی بن موسی الرضاعليه‌السلام رسیدم و عده ای از اصحاب او نیز مانند عبدالسلام هروی و صوّان بن یحیی و احمدبن محمّدبن ابی نصر و محمّدبن اسماعیل بن بزیع و محمّدبن سنان و دو خادم آن حضرت یاسر و نادر و چند نفر دیگر نزد آن حضرت بودند. پس حضرت رضاعليه‌السلام فرمود: «ای شیعیان من! این آخرین روز از ماه شعبان است، هرکس دراین روز روزه بگیرد آمرزیده خواهد شد.»

(1)محمّدبن اسماعیل عرض کرد: ای فرزند رسول خدا! با روایتی که نقل شده که نباید یک روز و یا دو روز قبل از آمدن رمضان روزه گرفت چه باید کرد؟ حضرت رضاعليه‌السلام فرمود: «ای محمّدبن اسماعیل! رمضان یکی از نام های پروردگار است. از این رو، نباید گفته شود: «رمضان آمد و رمضان رفت». ماه رمضان ماه خداست و باید گفته شود: «ماه رمضان» آمد و یا ماه رمضان رفت.

محمّدبن اسماعیل پرسید: آیا صحیح است کسی بگوید من یک روز

1- (1)معاشر شیعتی هذا آخر یوم من شعبان من صامه احتسابا غفرله فقال له محمّدبن اسماعیل: یابن رسول اللّه فما تصنع بالخبر الذی روی فی النهی عن استقبال رمضان بیوم أو یومین فقالعليه‌السلام : یابن اسماعیل إن رمضان اسم من اسماء اللّه عزّوجلّ فلایقال له: جاء و ذهب و استقبل، و الشهر شهر اللّه عزّوجلّ و هو مضاف الیه فقال محمّدبن اسماعیل: فهل یجوز لأحد أن یقول: استقبلت شهر رمضان بیوم أو یومین قال: لا، لانّ الاستقبال إنّما بقع لشی ء موجود یدرک فأما ما لم یخلق فکیف یستقبل؟ فقال یابن رسول اللّه: شهر رمضان و ان لم یخلق قبل دخوله فقد وقع الیقین بأنه سیکون فقال:

و یا دو روز به استقبال ماه رمضان رفتم؟ حضرت فرمود: «خیر؛ چرا که استقبال در جایی گفته می شود که چیزی که به استقبال آن می روند وجود پیدا کرده باشد، اماچیزی که هنوز به وجود نیامده چگونه می توان به استقبال آن رفت؟» محمّدبن اسماعیل گفت: ای فرزند رسول خدا! ماه رمضان گرچه قبل از رسیدن به آن خلق نشده، لکن ما یقین داریم که خلق خواهد شد. حضرت رضاعليه‌السلام فرمود:

(1)«ای محمّدبن اسماعیل! تو از کجا یقین پیدا کرده ای که ماه رمضان خواهد آمد؟ ممکن است شب اول ماه رمضان طولانی شود و صبح آن صبح قیامت باشد و دیگر ماه رمضانی در دنیا وجود پیدا نکند و مردم پس از آن دیگر خورشید را نبینند و مساجدی روی زمین نباشد و کعبه و مسجدالحرام به آسمان برده شوند و حافظ قرآنی و ذاکر خدایی یافت نشود، زیرا در آن هنگام خداوند حجت خود را از روی زمین بر می دارد

1- (1)یا محمّد إن وقع لک الیقین انّه سیکون (فکیف وقع لک الیقین بأنّه سیکون) و ربما طالت لیله أوّل یوم من شهر رمضان حتّی یکون صبحها یوم القیامه فلا یکون شهر رمضان فی الدنیا أبدا فیصبح الناس لا یرون شمسا و لانهارا و لایرون من مساجد اللّه علی وجه الأرض شیئا و یرفع اللّه الکعبه و المسجد الحرام إلی السماء و أنسی فی مثل ذلک الزمان القرآن حتّی لابوجد فیهم للقرآن حافظ و لشی ء من تمجید اللّه ذاکر فحینئذ یرفع اللّه عزّوجلّ حجّته من الارض فتسیخ بأهلها و تسیر جبالها و تسجر بحارها و تبعثر قبورها و یکوّر عن السماء شمسها و ینکدر نجومها و ینتثر کواکبها فیومئذ وقعت الواقعه و انشقّت السماء فهی یومئذ واهیه

و بالا می برد و زمین اهل خود را فرو می برد و کوه ها به حرکت در می آیند و دریاها آتش می شوند و قبرها صاحبان خود را بیرون می ریزند و خورشید دگرگون می شود و ستارگان آسمان تاریک و پراکنده می شوند و حادثه قیامت رخ می دهد و آسمان شکافته می شود:( فَهِيَ يَوْمَئِذٍ وَاهِيَةٌ ) (یعنی: در آن روز آسمان دگرگون خواهد بود).»

(1)سپس فرمود: «ای شیعیان من! هنگامی که هلال ماه رمضان طلوع نمود با انگشتان خود به آن اشاره نکنید، لکن رو به قبله بایستید و دست های خود را به سوی آسمان بلند کنید و هلال ماه رمضان را مخاطب قرار دهید و بگویید: «پروردگار ما و پروردگار تو خداست و او ربّ العالمین است.»

سپس بگویید: «خدایا، هلال ماه مبارک رمضان را برای ما مبارک گردان و توفیق روزه ماه مبارک را به ما عطا فرما و ما را در آن سالم بدار و آن را در عافیت و آسانی از ما بپذیر و ما را به طاعت خود در این ماه

1- (1)ثمّ قالعليه‌السلام معاشر شیعتی إذا طلع هلال شهر رمضان فلا تشیروا إلیه بالاصایع ولکن استقبلوا القبله و ارفعوا ایدیکم إلی السماء و خاطبوا الهلال و قولوا: «ربّنا و ربّک اللّه ربّ العالمین الّلهم اجعله علینا هلالاً مبارکا و وفقّنا لصیام شهر رمضان و سلّمنا فیه و تسلّمنا منه فی یسر و عافیه و استعملنا فیه بطاعتک انّک علی کلّ شیی ء قدیر» فما من عبد فعل ذلک إلاّ کتبه اللّه تبارک و تعالی فی جمله المرحومین و أثبته فی دیوان المغفورین و لقد کانت فاطمه سیّده نساء العالمینعليها‌السلام تقول ذلک سنه فإذا طلع هلال شهر رمضان فکان نورها یغلب الهلال یخفی فإذا غابت عنه ظهر.

وا بدار، همانا تو بر هر چیزی قادر و توانایی.»

سپس فرمود: «هر بنده ای که هنگام دیدن هلال ماه رمضان چنین کند خداوند او را از مرحومین و کسانی که مورد رحمت خدا قرارگرفته اند قرار می دهد و نام او را در دفتر آمرزیده شدگان ثبت می نماید.»

سپس فرمود: «عادت حضرت فاطمه سیّده زنان عالمعليها‌السلام چنین بود. او چنین می گفت و چون هلال ماه رمضان طلوع می نمود نور آن بزرگوار بر نور ماه غالب بود و چون ماه نور فاطمهعليها‌السلام را می دید پنهان می شد و چون فاطمهعليها‌السلام از مقابل او دور می شد ظاهر می گردید.»

ندای رحمت الهی در ماه مبارک رمضان

(1)85- عبداللّه بن عباس می گوید: از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله در ماه رمضان شنیدم که می فرمود: خداوند جلّ جلاله در هر شب از ماه رمضان

1- (1)85- حدّثنا محمّدبن علیّ ما جیلویه قال: حدّثنا عمّی محمّدبن أبی القاسم قال: حدّثنی محمّدبن علی القرشی قال: حدّثنا أبوالربیع أخبر به عن لیث بن أبی سلیم عن مجاهد قال: قال عبداللّه بن عباس: سمعت رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله ، و ذلک فی شهررمضان: إنّ اللّه جلّ جلاله یقول کلّ لیله من هذا الشهر: و عزّتی و جلالی لقد أمرت ملائکتی بفتح أبواب سماواتی للداعین من عبادی و إمائی فمالی أری عبدی الغافل ساهیا عنّی متی سألنی فلم أعطه؟ و متی نادانی فلم أجبه؟ و متی ناجانی فلم أقربه؟ و متی رجانی فخیّبته؟ و متی أملنی فحرمته و متی قصد بابی فحجبته ومتی تقرب فباعدته ومتی هرب منی فلم أدعه ومتی رجع إلیّ فلم أقبله؟

می فرماید: «سوگند به عزّت و جلالم، همانا من ملائکه خود را امر نمودم که درهای آسمان ها را برای دعای بندگانم باز کنند. چرا می بینم که بنده من غافل مانده است؟ او در چه ساعتی با من مناجات کرد که من به او نزدیک نبودم؟ و کی به من امیدوار شد که من او را ناامید کردم؟ و کی از من آرزویی داشت که او را محروم نمودم؟ و کی در خانه من را زد که من پاسخ او را ندادم؟ و کی به من تقرّب جست که من او را دور کردم؟ و کی از من فرار کرد که من او را رها کردم؟ و کی به من باز گشت و من او را نپذیرفتم؟ و کی اقرار به گناهان خود نمود که من به او ترّحم نکردم؟ و کی از من درخواست عفو نمود که من گناه او را نبخشیدم؟ و کی از گذشته های خود توبه نمود که من توبه او را نپذیرفتم؟

(1)ای بنده من! چگونه است که تو به در خانه پادشاهی می روی (و به عطای او امیدوار می شوی)، در حالی که او مملوک من است و به در خانه من نمی آیی و به من امیدوار نمی شوی؟ در حالی که من ملک الملوک و پادشاه پادشاهان هستم؟ آیا از کسی درخواست می کنی که خود از فقر و

1- (1)و متی أقرّ بذنوبه فلم أرحمه؟ و متی إستغفرنی فلم اغفرله ذنبه؟ ومتی تاب فلم أقبله توبته؟ عیدی کیف تقصد برجائک ملکا مملوکا و لاتقصدنی برجائک و أنا ملک الملوک؟ أم کیف تسأل من یخاف الفقر؟ و لاتسألنی و أنا الغنیّ الذی لا افتقر؟ أم کیف تخدم ملکا ینام و یموت و لا تخدمنی و أنا الحیّ الذی لایموت و لا یأخذنی سنه و لا نوم؟ یاسوئه لمن عصانی و یا بؤسا للقانطین من رحمتی بعزّتی حلفت لآخذنّه أخذ عزیز مقتدر یغضب لغضبه السماء و الأرض فأین تفرّ منّی إلاّ إلیّ و أنا اللّه العزیز الحکیم.

ناداری هراس دارد؟! و از من که غنی و بی نیاز هستم سؤال نمی کنی؟! چگونه خدمتگذار پادشاهی می شوی که نیازبه خواب دارد و عمر او پایان می پذیرد و به من که زنده و قیوّم هستم و مرگی برای من نیست و هرگز خوابی ندارم خدمت نمی کنی؟

چه زشت است حال کسی که معصیت مرا بکند و چه خطرناک است حال کسانی که از رحمت من ناامید باشند! به عزّت و جلالم سوگند، او را با خشم و قدرت خود مؤاخذه خواهم نمود. همانا برای خشم من آسمانها و زمین خشم می کنند. پس ای بنده من! برای چه و به کجا از من فرار می کنی؟ (مگر این نیست که همه چیز تو از من است و تو به سوی من باز خواهی گشت و من پروردگار عزیز وحکیم تو هستم.»

تقدیر امور در شب قدر

(1)86 - عبداللّه بن عباس می گوید: از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله شنیدم که می فرمود: «ماه رمضان مانند ماه های دیگر نیست؛ چراکه در ماه رمضان پاداش ها چند برابر داده می شود و ماه رمضان ماه روزه و ماه عبادت و

1- (1)86- حدّثنا محمّدبن علیّ ما جیلویه رضی اللّه عنه قال: حدّثنی عمی محمّدبن أبی القاسم قال: حدّثنی محمّدبن علی القرشی قال: حدّثنا ابوالربیع قال: حدّثنا جریر عن لیث بن أبی سلیم عن مجاهد قال: قال عبداللّه بن عباس: سمعت رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله یقول: شهر رمضان لیس کالشهور لمّا تضاعف فیه من الاجور هو شهر الصیام و شهر القیام و شهر التوبه و الاستغفار و شهر تلاوه القرآن هو شهر أبواب الجنان فیه مفتّحه و أبواب النیران فیه مغلقه هو

ماه توبه و ماه استغفار و ماه تلاوت قرآن است و آن ماهی است که درهای بهشت در آن گشوده و درهای دوزخ بسته است و در این ماه عمرهای مردم تعیین می گردد و ارزاق آنان تقسیم می شود و در آن شبی است که همه چیز در آن تعیین می گردد ونام حجاج خانه خدا در آن سال نوشته می شود و ملائکه و روح (که اعظم ملائکه است) در آن شب به اذن خداوند بر روزه داران نازل می گردند و همه

(1)حوادث و مقدرات را (خدمت امامعليه‌السلام یا پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله ) ابلاع می نمایند (و تا طلوع صبح پی در پی خدمت پیامبر و امامعليهما‌السلام سلام می کنند) و کسی که در ماه رمضان بخشیده نشود تا سال آینده بخشوده نخواهد شد (جز آنکه عرفات را درک کند).»

سپس فرمود: «اکنون به اعمال صالحه و کارهای نیک بشتابید؛ چرا که باب توبه باز و دعا در این ماه مستجاب است. (پس در عبادت خداوند کوشا باشید) قبل از آن که قیامت فرا رسد و هرکس بگوید که واسفا که من چه خطاهایی در پیشگاه الهی مرتکب شدم و به راستی در دنیا از سخریّه کنندگان بودم!»

1- (1)شهر یکتب فیه الأجال و یبثّ فیه الأرزاق و فیه لیله فیها یفرق کلّ أمر حکیم و یکتب فیها وفد بیت اللّه الحرام تتنزّل الملائکه و الروح فیها علی الصائمین و الصائمات باذن ربّهم فی کلّ أمر سلام هی حتّی مطلع الفجر من لم یغفر له فی شهر رمضان لم یغفر إلی قابل فبادروا بالأعمال الصالحات الآن و باب التوبه مفتوح و الدعاء مستجاب قبل أن تقول نفس یا حسرتی علیّ ما فرّطت فی جنب اللّه و إن کنت لمن الساخرین.

حکمت و آثار سی روز روزه ماه مبارک رمضان

(1)87- امیرالمؤمنینعليه‌السلام می فرماید: عدّه ای از قوم یهود و خدمت رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله رسیدند و آن کس که از همه آنان دانش بیشتری داشت مسایلی را از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله سؤال نمود و در بین سؤالات خود گفت: چرا خداوند بر امت شما سی روز روزه واجب نموده و بر امت های دیگر بیش از این واجب نموده است؟

(2)رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: «آدمعليه‌السلام هنگامی که از آن شجره و گندم بهشت خورد سی روز در شکم او باقی ماند. پس خداوند بر فرزندان او

1- (1)87- حدّثنا علی بن احمدبن عبداللّه بن أبی عبداللّه البرقی قال: حدّثنا أبی عن جدّه أحمدبن أبی عبداللّه قال: حدّثنا أبوالحسن علی بن الحسین البرقی قال: حدّثنا أبی عن عبداللّه بن جبله عن معاویه بن عمار عن الحسن بن عبداللّه عن آبائه عن جدّه الحسن بن علی بن أبی طالبعليه‌السلام قال: جاء نفر من الیهود الی رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله فسأله اعلمهم عن مسائل فکان فیما سأله أن قال له: لأی شی ء فرض اللّه عزّوجلّ الصوم علی امتک بالنهار ثلاثین یوما و فرض اللّه علی الامم اکثر من ذلک؟

2- (2)فقال النبیّ صلّی اللّه علیه و آله: إنّ آدم لمّا أکلّ من الشجره بقی فی بطنه ثلاثین یوما ففرض اللّه عزّوجلّ علی ذریّته ثلاثین یوما الجوع و العطش و الذی یأکلونه باللیل تفضّل من اللّه عزّوجلّ علیهم و کذلک کان علی آدم ففرض اللّه ذلک علی أمّتی ثمّ تلا رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله هذه الآیه: «کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلّکم تتّقون أیّاما معدودات» قال الیهودی: صدقت یامحمّد فما جزاء من صامها؟ فقال النبیّصلى‌الله‌عليه‌وآله ما من مؤمن یصوم شهر رمضان إحتسابا إلاّ أوجب اللّه عزّوجلّ له سبع خصال

واجب نمود که سی روز گرسنه و تشنه باشند و آنچه در شب می خورند تفضّل الهی بر آنان است. بنابراین خداوند بر امت من نیز همین روزه را واجب نمود.» سپس رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله آیه وجوب روزه را قرائت نمود که خداوند می فرماید:( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ ) .

مرد یهودی گفت: راست گفتی ای محمّد! سپس گفت: ای محمّد! پاداش کسی که ماه رمضان را روزه بگیرد چیست؟ رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: «هیچ مؤمنی ماه رمضان را برای خدا روزه نمی گیرد جزآن که خداوند هفت خصلت را برای او واجب خواهد نمود:

(1)1- هرچه از حرام در بدن او هست ذوب خواهد شد؛

2- به رحمت الهی نزدیک می شود؛

3- با روزه خود کفاره خطای پدرش آدمعليه‌السلام را می پردازد؛

4- سختی جان دادن بر او آسان می شود؛

5- روزه او (سبب) نجات از گرسنگی و تشنگی قیامت خواهد بود؛

6- با روزه ماه رمضان خداوند به او برائت ونجات از دوزخ را عطا می فرماید؛

1- (1)أوّلها - یذوب الحرام فی جسده. و الثانیه - یقرب من رحمه اللّه عزّوجلّ. و الثالثه - یکون قد کفرّ خطیئه أبیه آدم. و الرابعه - یهوّن علیه سکرات الموت. و الخامسه - أمان من الجوع و العطش یوم القیام ء. و السادسه - یعطیه اللّه برائه من النار. و السابعه - یطعمه اللّه عزّوجلّ من طیبات الجنّه قال: صدقت یا محمّد.

7- خداوند او را از طعام های بهشتی اطعام می نماید.»

مرد یهودی گفت: راست گفتی ای محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله

(1)88- هشام بن حکم می گوید: از امام صادقعليه‌السلام در باره حکمت روزه سؤال نمودم. امامعليه‌السلام فرمود: «حکمت و علت روزه این است که غنی و فقیر در یک صف قرار بگیرند؛ چرا که غنی و صاحب مال هیچ گاه گرسنگی را لمس نمی کند تا به فکر ترحّم نمودن به فقیر باشد. او همیشه آنچه را بخواهد توانایی تهیه و استفاده از آن را دارد و خداوند خواسته است با روزه گرفتن (مساواتی بین خلق خود برقرار نماید و طعم گرسنگی و تشنگی را به افراد ثروتمند بچشناند تا بر ضعیف ترحّم نمایند و گرسنه ها را سیر کنند.»