آيات

۱ –( وَسَخَّرَ لَكُمُ الْفُلْكَ لِتَجْرِيَ فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَسَخَّرَ لَكُمُ الْأَنْهَارَ ) «۴» «و كشتيها را مسخّر شما گردانيد، تا بر صفحه دريا به فرمان او جريان يابد و نهرها را نيز مسخّر شما كرد.»

۲ –( وَهُوَ الَّذِي سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْكُلُوا مِنْهُ لَحْمًا طَرِيًّا وَتَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْيَةً تَلْبَسُونَهَا وَتَرَى الْفُلْكَ مَوَاخِرَ فِيهِ وَلِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ) «۱» «و اوكسي است كه دريا را مسخّر شما ساخت تا ازآن، گوشت تازه بخوريد، وزيوري براي پوشيدن (مانند مرواريد و جزآن) از دريا، استخراج كنيد؛ و كشتيهارا مي بيني كه، سينه دريارا مي شكافند تا شما (به تجارت پردازيد و) از فضل خدابهره گيريد؛ شايد شكر نعمتهاي اورا به جا آوريد.»

۳ –( وَهُوَ الَّذِي مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ هَـٰذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ وَهَـٰذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَجَعَلَ بَيْنَهُمَا بَرْزَخًا وَحِجْرًا مَّحْجُورًا ) «۲»

«واوكسي است كه دو دريا را دركنارهم قرار داد؛ يكي گوارا وشيرين، و ديگر شور و تلخ؛ و درميان آنها برزخي (حايل ناپيدا) قرار داد تا باهم مخلوط نشوند (گويي هريك به ديگري مي گويد:) دور باش و نزديك نيا!

۴ -( أَمَّن جَعَلَ الْأَرْضَ قَرَارًا وَجَعَلَ خِلَالَهَا أَنْهَارًا وَجَعَلَ لَهَا رَوَاسِيَ وَجَعَلَ بَيْنَ الْبَحْرَيْنِ حَاجِزًا ) «۳»

« آيا بتهاي آنها خير وبركت دارد،) يا كسي كه زمين را مستقرّ و آرام كرد، و در ميان آن نهرها جاري ساخت، و بر روي آن كوههاي بلند قرار داد، و در ميان دو دريا پرده انداخت.

۵ –( وَمَا يَسْتَوِي الْبَحْرَانِ هَـٰذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ سَائِغٌ شَرَابُهُ وَهَـٰذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ ۖ وَمِن كُلٍّ تَأْكُلُونَ لَحْمًا طَرِيًّا وَتَسْتَخْرِجُونَ حِلْيَةً تَلْبَسُونَهَا ۖ وَتَرَى الْفُلْكَ فِيهِ مَوَاخِرَ لِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ) «۴»

«و دو دريا يكسان نيستند: اين يكي سرد و خوشگوار، خوردنش گوارا و ديگري شور و تلخ و گلوگير؛ أمّا از هردو گوشتي تازه مي‌خوريد و وسايل زينتي براي پوشيدن استخراج مي‌كنيد و كشتيها را در آن مي‌بيني كه سينه دريا را مي‌شكافد تا از فضل خدا به دست آوريد كه شايد شكر گزار باشيد.»

۶ –( وَمِنْ آيَاتِهِ الْجَوَارِ فِي الْبَحْرِ كَالْأَعْلَامِ ﴿ ٣٢ ﴾ إِن يَشَأْ يُسْكِنِ الرِّيحَ فَيَظْلَلْنَ رَوَاكِدَ عَلَىٰ ظَهْرِهِ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِّكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ ) «۱»

«از نشانه هاي خداشناسي كشتيهاي كوه پيكر جريان يافته در درياست، اگر خدا بخواهد باد را ساكن مي‌كند كشتيها در پشت دريا راكد مي‌ماند، البته در اين كارها، نشانه هايي است براي همه شكيبايان شكرگذار.

۷ -( اللَّـهُ الَّذِي سَخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ فِيهِ بِأَمْرِهِ وَلِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ) «۲»

«خداست كه دريا را تسخير كرده تابا فرمان خدا كشتيها در آن جريان يابد، و بتوانيداز فضل او بهره گيريد، شايدكه، شكرنعمتهايش رابه جاآوريد.»

۸ -( وَالْبَحْرِ الْمَسْجُورِ ) «۳»

«سوگند به درياي بر افروخته شده!.»

۹ -( مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيَانِ ﴿ ١٩ ﴾ بَيْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَّا يَبْغِيَانِ ﴿ ٢٠ ﴾ فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿ ٢١ ﴾ يَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَالْمَرْجَانُ ﴿ ٢٢ ﴾ فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ) «۴» «دو دريا را در كنار هم قرار داد كه ملاقات مي‌كنند اما در ميان آنها حايلي است كه به همديگر مخلوط نمي‌شوند، پس كدامين نشانه خدايتان را تكذيب مي‌كنيد.

از آن دو دريا، درّ و مرجان بيرون مي‌آورد، پس كدامين نشانه هاي خدا را تكذيب مي‌كنيد و براي اوست كشتيهاي كوه پيكر بر آب انداخته شده.»

۱۰ -( وَإِذَا الْبِحَارُ سُجِّرَتْ ) «۵»

«و زماني كه درياها افروخته گشتند.

دريا، مادرشيرده ابرها

تأمين كننده آب تانكرهاي آبكش آسماني و منبع فضل الهي و مستودع اسرار و عجائب محيّر العقول، خداوندي است.

مركز استخراج نيروي برق، بستر آرامش هزاران آب زي هاي گوناگون، محلّ جزر و مدّها، پهنه سير و حركت كشتيهاي تجاري، مسافري و صيّادي، در نهايت جولانگاه ناوها و ناوگانهاي جنگي است، مخزن گوشت تر و تازه و محلّ وسايل، زينت وآرايش، انبار دُرّ و صدف و جواهر است. دريا تغذيه كننده ابرهاست، اگر بخار آب به صورت أبر از دريا بر نخيزد، و با خود قسمتي از آب آن را به آسمان نبرد و به صورت باران و برف و تگرگ يا حدّاقل، شبنم، به كوهها و دشتها و كويرها و جنگلها نريزد، چشمه هارا به وجود نياورد و در نتيجه نهرها را جاري نسازد!

زمين و آنچه در آن است، كيْ مي‌تواند إدامه حيات دهد و كيْ مي‌تواند مواهب و خزائن نهفته در خود را بصورت هاي گوناگون آشكار سازد؛ مگر نه اين است كه اگر مدّتي از آسمان باران فرود نيايد، همه جا خشك و سوزان و در نهايت قحطي و غلا بيداد كرده و در آخر، همه خواهند مرد.

چنانكه در دهه ۱۳۷۰ خورشيدي نزولات آسماني كم شده وخشكسالي همه جارا فرا گرفته است؛ تمامي چشمه ها كم آب و يا خشك شدند و درختان و نباتات بيشماري ازبين رفت؛ آب تالابها فروكش كرد، آبزيان زيادي هلاك شدند

مناطق زيادي مانند خوزستان و سيستان و بلوچستان و ساير استان ها به روزي افتادند كه در أثر نبود علوفه، أحشام خود را، به ثمن بخس وبه هر قيمتي كه مشتري تعيين مي‌كرد مي‌فروختند، چون چاره ديگري نداشتند، چقدر أموال وأحشام از بي آبي و بي علفي تلف شدند، خدا مي‌داند.

خشكسالي به طوري بيداد نمود كه مردم متحيّر بودند، براي ادامه حيات خود وزنده ماندن أحشام زبان بسته، چه چاره‌اي بيانديشند. تنها درسال ۱۳۷۹

خسارات ناشي از خشكسالي را هزاران ميلياد تومان برآورد كردند.

در استان اردبيل كه از استانهاي سرد سير كشور است، معمولًا رطوبت هوا بيشتر و نزولات آسماني زيادي دارد، در آن سالها از خسارات ناشي از خشكسالي مصون نماند؛ مخصوصاً مناطق ديمي دشت مغان، بحران شديد بي آبي و خشك سالي مردم آن ديار را باروز هاي سختي مواجه ساخت؛ خلاصه يأس ونوميدي همه جارافرا گرفته بود.

الآن كه دارم اين كتاب را تصحيح مي‌نمايم، هنوز هم نبود ويا كمبود آب وباران همه جارا خشكانيده، درياچه هاي هامون وقم وغيرازآنها به طور كلّي خشكيده و از وجود آب محروم شده اند.

ألبتّه اين خشكسالي جهاني است كشورهاي زيادی وضعشان ازوضع كشور ما خيلي تأسّف بار وغم أنگيز تر است (خدايا به احترام مقربين درگاهت به بندگانت رحم كن آمين).

پس اين منبع فضل الهي و اين آب انبار خدايي غير از اينكه در جاي خود به صورتهاي گوناگون مورد استفاده قرار مي‌گيرد، براي بيرون از خود نيز با وسايل طبيعي آبرساني كرده و جانداران و نباتات را سر پا نگه مي دارد.

باز اعتراف مي‌نماييم هر چه درباره اين موهبت الهي نوشته شود، يكهزارم اسرار و عجايب خلقت آن نخواهد بود؛ و اگر به تفسير آيات گذشته مراجعه شود، فيوضات و تفضّلهاي مختلف خالق زمين و آسمان به وسيله اين نعمت خدادادي روشن خواهد شد؛ مطالب مفيد و حيرت انگيزي كه، درلابلاي آنها نهفته است به دست خواهد آمد؛ به كتابهاي تدوين يافته از قبيل بحارالأنوار و توحيد مفضّل و غيراين دو، مخصوصاً به كتابهاي تفسير در باره آيات مربوطه رجوع نماييد

۷ - آب چاه‌

۷ - آب چاه در حكم آب جاري است، چون از زمين مي‌جوشد، منبع دارد مادامي كه بو يا رنگ يا مزه آن با عين نجس تغيير نيابد، پاك كننده و مطهّر است.

سؤال: اگر حيواني در چاه بميرد و در اثر ماندن طولاني در چاه، آب آن، بو بردارد يا اينكه با خون و يا چيز ديگر منفعل شود، چه بايد كرد؟

ج بايد از آب چاه آن مقدار كشيده شود، تا اثر انفعال آن از بين برود و به حالت عادي برگردد

مقدارآب درزمين:

آب (۷۱%) سطح زمين را مي پوشاند وحجم آن حدود (۱۵۰۰) ميليون: كم ۳: است؛«۱» پس حجم اقيانوسهاخيلي بيشترازحجم زمينهايي است كه بيرون ازآب قرار دارد، به طوري كه اگرسطح كره زمين صاف وهموار بود، آب اقيانوسها به صورت لايه اي به ضخامت (۲۶۰۰) مترتمام آنرامي پوشاند«۲»

(۹۷%) اين مقدار، آب شوراقيانوسها ودرياها و (۳%) آن به اصطلاح آب شيرين است. و (۴۳) آب هاي شيرين به صورت يخ وبرف در يخچالهاي قطبي وكوهستاني انباشته شده است و ۴۱ باقيمانده، آب مورد استفاده موجودات زنده راتشكيل مي دهد كه مقدار آن را بين ۱۱ تا ۱۲ ميليون (كم ۳) برآوردكرده اند

مجموع آبهاي زير زميني نيز حدود (۸ ميليون (كم ۳)) برآورد شده است درجوّ نيز آب به صورت بخار وأبر و مه تا ميزان (۴%) وجود دارد «۳

بخش چهارم آداب مصرف آب‌

اشاره

۱ - هنگام نياز آب بنوشيد!.

۲ - زياد آب ننوشيد.

۳ - آب زيادبنوشيد.

۴ - خود داري از آب روي غذاي چربي دار.

۵ - نوشيدن آب روي غذاي بي چربي.

۶ - وسط غذاآب ننوشيد.

۷- دعاپس از نوشيدن آب.

۸ - آب را به مكيد.

۹ - آب را يكباره سر نكشيد.

۱۰ - مانند شتران آب ننوشيد.

۱۱ - سركشيدن آب لذّت بخش تراست.

۱۲ - ايستاده آب بنوشيم يا نشسته.

۱۳ - روز ايستاده و شب نشسته بنوشيد.

۱۴ - از شكستگي و دهانه ظروف ننوشيد.

۱۵ - حّد كوزه.

۱۶ - آب را فوت نكن.

۱۷ - يادآوري امام حسينعليه‌السلام .

۱۸- با دهان از چشمه، آب ننوشيد.

۱۹ - با دست چپ ننوشيد.

۲۰ - در ظروف نظيف بياشاميد.

۲۱ - آب دهنده آخرين نوشنده باشد.

۲۲ - تامي توانيد شبها آب ننوشيد.

۲۳ - اگر مگسي به آب افتاد.

۲۴ - ازاضافه غذاي مؤمن نه پرهيزيد.

۲۵ - از چگونه آبي استفاده كنيم.

۲۶ - در ظروف طلا و نقره آب ننوشيد.

۲۷ - ناشتا آب ننوشيد.

۲۸ - روي آب را بپوشانيد

۱ - هنگام نياز آب بنوشيد

۱ - هنگام نياز آب بنوشيد اگربادقّت به أبعاد زندگي ونعمتهاي گوناگون خدادادي توجّه كنيم، به اين نتيجه مي رسيم كه براي بهره برداري از هر كدام از آنها، حدود و قوانين مخصوص به خود وجود دارد كه، بايد در چهارچوب همان قوانين، از آنها استفاده كرد.

يكي از نعمتهايي كه مورد توجّه زيادي قرار گرفته و داراي قوانين زيادي مي باشد «آب» يعني سرچشمه حيات است.

دراين بخش روايات مربوط به كيفيّت استفاده كردن ازاين نعمت بزرگ مطرح شده از جمله آنها مقدار نوشيدن است؛

در احاديث زيادي توصيه گرديده است كه، انسان تا به آب و غذا ميل پيدا نكند ازمصرف آنها خود داري نمايد، در صورت تمايل هم، از زياده روي و پرخوري پرهيز كند؛ چون رمز سلامت جسم و روح، درميانه روي درهركار، مخصوصاًدرمصرف خوردنيها وآشاميدنيها است.

عَن الصّادقعليه‌السلام : «لا يشرب احدكم الماء حتّي يشتهيه فاذا اشتهاه فليقلَّ منه»«۱» «تا به نوشيدن آب ميل پيدا نكنيد از مصرف آن خود داري نمائيد و اگر اشتها پيدا كرديد، باز هم كم بنوشيد.

زياد آب ننوشيد

زياد آب ننوشيد ۱ - عَن ابي عبداللّهعليه‌السلام : «ايّاكم و الاكثار من شرب الماء فانّه مادّة لكلّ داء»«۱» «مبادا در نوشيدن آب زياده روي كنيد، آب مادّه و جذب كننده همه دردهاست

۲ - «لو أنّ الناس أقلّوا من شرب الماء لأستقامت ابدانهم»» «اگر مردم نوشيدن آب را كم كنند، بدنهايشان پايدار، و در حدّ اعتدال مي‌ماند.»

۳ - عَن ابي عبداللّهعليه‌السلام : «و هو يُوصي رجلًا فقال: «أقلل من شرب الماء فانّه يمدّ كل داء واجتنب الدّواء ما احتمل بدنك الدّاء»«۳» امام صادقعليه‌السلام به مردي كه وصيت مي‌كرد فرمود: «نوشيدن آب را كم كن، آب تمامي درد ها را مي‌كَشد، و تا مي‌تواني از خوردن دوا پرهيز نما.

۴ - عَن ابي عبداللّهعليه‌السلام : «من أقِلَّ شرب الماء صحّ بدنه»«۴» «هركس نوشيدن آب را كمتر كند، بدنش صحيحتر (و سالمتر) است.»

۵ - عَن ابي عبداللّهعليه‌السلام «لا تكثر من شرب الماء فانّه مادّة لكلّ داء»«۵» روايت از امام صادقعليه‌السلام است «كه در نوشيدن آب زياده روي نكن، آب كَشنده يا (منشأ) تمام درد هاست.

آب زياد بنوشيد!

آب زياد بنوشيد! أبي طيفور طبيب گويد: «دخلت علي أبي الحسن الماضيعليه‌السلام فنهيته عَن شرب الماء قال و ما بأس بالماء و هو يدير الطعام في المعدة و يسكن الغضب و يزيد في اللّب و يطفئ المرار»«۱» «امام موسي‌كاظمعليه‌السلام را از آشاميدن آب نهي كردم، فرمود: آب ناراحتي ندارد، آب طعام را در معده مي‌گرداند، غضب را ساكن و عقل (مخ و تشخيص صحيح آدمي) را زياد كرده و تلخي را خاموش و از ميان بر مي‌دارد. (ازبين مي برد.»

۲ - قال أبوالحسنعليه‌السلام : «انّي لأكثر شرب الماء تلذّذا»«۲» امام موسي‌كاظمعليه‌السلام فرمود: «من آب را براي تلذّذ و لذّت بردن، زياد مي‌نوشم

۳ - قال ابوالحسنعليه‌السلام : «انّ شرب الماء البارد أكثره تلذّذ»«۳» امام موسي‌كاظمعليه‌السلام فرمود: «نوشيدن آب سرد بيشترش براي لذّت بردن است» در روايت اصول كافي «اكثر تلذّذاً» آمده يعني: نوشيدن آب سرد، لذت بخش تر است.

روايات اين فصل، زياد نوشيدن آب را تجويز مي‌كند و روايات گذشته نهي كرده و مجاز نمي داند، جمع ميان روايات و حلّ آن به چند صورت ممكن است.

۱ - روايات منع را متوجّه سرد مزاجها و رطوبتي ها و چاقها كنيم؛ چون نوشيدن آب زياد براي اين اشخاص، باعث سستي اعضاء و ضعف احشاء و فساد هضم و خرابي رخسار و فراموشي و بي حوصله گي و ترس و هيجان و سنگيني حواس و بدن ايشان مي شود.

پس بايد تا حدّ امكان از نوشيدن زياد آب، اجتناب كرده و كمتر بنوشند و كمتر استحمام كنند و خود را از مجاورت آن دور ساخته، مدّت حمام را به حدّأقل برسانند.

و روايات تجويز كننده نوشيدن زيادِ آب را، براي كساني كه گرم مزاج هستند، متوجّه سازيم، چون خود داري گرم مزاجها از نوشيدن آب و صبر بر تشنگي جهت آنان باعث مرض «دق، سل و غم» و سوخته شدن غذا در معده و خشكي و لاغري بدن مي‌شود«۱»

يا اينكه در زمان ائمهعليهم‌السلام مخصوصاً در عربستان آب بهداشتي كم پيدا ميشد و آلودگي زياد داشت از نوشيدن زياد آب نهي مي‌كردند، و اقعاً آب غير بهداشتي منشأ تمام امراض است؛ چنانكه روايات فصل قبل بيانگر آن بود.

۲ - علّامه مجلسيرضي‌الله‌عنه جمع بين روايات را، با راههاي مختلف ارائه داده است:- روايات منع كننده را به چند مورد متوجّه ساخته است

۱ - بر مزاجهايي كه با آب، سازگاري بيشتري ندارد.

۲ - بر نوشيدن آب روي غذاهاي چربي دار

۳ - به حالت عدم اشتهأ بر آب.

۴ - بر يك نفس و يكباره سركشيدن آب.

أمّا نوشيدن زياد را، بر طول دادن زمان آشاميدن آب، كه بطور مَك و مكيدن

باشد، در نهايت مي‌فرمايد: اكثر روايات المنع من اكثار شرب المأمرويّة في المكارم مرسلًا«۱»

بيشتر روايات منع كننده از نوشيدن زياد آب دركتاب مكارم الأخلاق به طور مرسل روايت شده است. يعني ازنظر روائي سنديّت قوي ندارد.

با توجه به مطالب بالا فعلًا در جامعه پزشكي پذيرفته شده است كه بيماران كليوي بايد زياد آب بنوشند،

حتّي در هر ساعت نوشيدن يك ليوان آب را توصيه مي‌كنند. البتّه اين تجويزها در موارد خاصّ است؛ امّا به طور كلّي و در حالت عادي، نوشيدن آب را به ميزان لازم توصيه كرده‌اند.

در پايان به اين روايت اخلاقي و تشويقي توجّه فرمائيد.

عَن ابي عبداللّهعليه‌السلام قال: «من تَلَذّذَ بالماء في الدّنيا لَذَّذَه اللَّه من أشربة الجنّة»«۲» از امام صادقعليه‌السلام روايت شده است كه فرمود: «هر كس در دنيا با آب تلذّذ نمايد؛ يعني آب را با لذّت بردن و نوش جاني بنوشد، خداوند او را از نوشيدنيهاي لذيذ بهشت، خواهد بخشيد.

۴ - خود داري از آب روي غذاي چربي دار

۴ - خود داري از آب روي غذاي چربي دار عَن جعفر عَن آبائهعليهم‌السلام قال: «كان رسول اللّه،صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اذا أكل الدّسم أقلّ من شرب الماء فقيل: يا رسول الله! إنّك لتقلّ من شرب الماء، قال: هو أمرء لطعامي»«۱» امام جعفر صادقعليه‌السلام از پدران بزرگوارشعليهم‌السلام نقل كرده است كه: «رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وقتي كه غذاي چربي دار مي‌خورد نوشيدن آب را كم مي‌كرد، گفته شد (پرسيدند): يا رسول اللّه! آب را (روي غذاي چربي دار) كم مي آشامي؟

فرمود: آن طوري (به صلاح بدن من) وبراي غذايم بهتر و گواراتر است»

با نوشيدن آب سرد روي غذاي با چربي، چربي آن در اندرون معده وأحشاء يخ مي‌كند و سبب بروز مشكلات وآلام مي‌گردد.

۲ - قال: «شرب الماء علي أثر الدّسم يهيّج الداء»«۲» فرمود: «نوشيدن آب پس از چربيها، درد ها رابه هيجان آورده و (تحريك مي كند).

۵ - نوشيدن آب روي غذاي بي چربي‌

۵ - نوشيدن آب روي غذاي بي چربي عَن ياسر الخادم عَن ابي الحسن الرّضاعليه‌السلام قال: «لابأس بكثرة شرب الماء علي الطّعام و لا تكثر منه علي غيره و قال: لو رأيت رجلًا اكَلَ مِثَل ذا و جمع بين كلتيهما ولم

يفّرقهما، ثم لم يشرب عليه الماء كان تنشقّ معدته.»«۱» ياسر خادم از امام رضاعليه‌السلام نقل كرده فرمود: «روي غذا، نوشيدن زياد آب ترسي ندارد، اما بر روي خوردني هاي ديگر (از قبيل ميوه وسبزيجات وجز آنها، در نوشيدن آب زياده روي نكن (چون اثرات طبيعي آنهارا از بين برده وبه سمّ تبديل مي‌كند).

و فرمود: اگر كسي را ديدي كه به اندازه يك مشت غذا خورد و روي آن آب نياشاميد بعيد نيست كه معده‌اش پاره شود، (بتركد)!»

۲ - عَن ياسر قال: قال ابوالحسنعليه‌السلام : «عجباً لمن أكل مثل ذا و أشار بكفّه و لم يشرب عليه الماء كيف لا تنشقّ معدته»«۲» ياسر گويد: امام رضاعليه‌السلام فرمود: «تعجب است كسي كه به اندازه اين (اشاره به كف دستش كرد) غذا بخورد و بر روي آن آب ننوشد، چگونه معده‌اش نمي‌تركد، وپاره نمي‌شود!

۶ - وسط غذا آب ننوشيد

۶ - وسط غذا آب ننوشيد ۱ - عَن الرّضاعليه‌السلام : «و من أراد ان لا يؤذيه معدته فلايشرب بين طعامه ماءاً حتّي يفرغ و من فعل ذلك رطب بدنه و ضعف معدته و لم تأخذ العروق قوّة الطّعام فإنّه يسير في المعدة فجّاً «اي لم ينضج» اذا صبّ الماء اوّلًا فاوّلًا«۱» امام رضاعليه‌السلام در رساله ذهبيّه‌اش كه براي مأمون مرقوم داشته است مي‌فرمايد:

«هر كس مي‌خواهد معده اش اذّيت نكند، در وسط غذا آب ننوشد تا از خوردن فارغ شود، و هر كس اين كار را انجام دهد، يعني: وسط غذا آب بنوشد، بدنش از نظر طبيعت، تَرْ، گشته و معده‌اش ضعيف مي شود، رگها نيروي طعام را به خود جذب نمي‌كنند، و در معده سفت مي‌گردد؛

اگر روي غذا، پشت سر هم آب ريخته شود، در معده پخته نمي شود. (آن طور كه لازم است براي بدن نفعي نه مي‌بخشد، تعادل اعصاب معده را بهم مي‌زند)

۷ - دعا پس از نوشيدن آب‌

۷ - دعا پس از نوشيدن آب دركتاب مكارم الأخلاق آمده است؛ دعايي كه موقع نوشيدن آب خوانده مي شود، اين دعااست: «الحَمدُ لِلَّهِ مُنِزلُ الماءَ مِنَ السَّماء مُصَرّفُ الأَمْرَ كَيْفَ يَشاءُ بِسْم اللّهِ خَيْرِالأسماءِ»«۱»

ستايش سزاوار خدائيست، كه نازل كننده آب، ازآسمان؛ و هرطور كه خود بخواهد گرداننده كارهاست، به نام خدا كه بهترين نامهااست

عَن ابي عبداللّهعليه‌السلام قال: كان رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله ، اذا شرب الماء قال: «الْحَمْدُلِلَّهِ الَّذي سَقانا عَذْباً زلالًا وَ لَمْ يُسْقِنا مِلْحاً اجاجاً وَ لَمْ يؤاخِذنا بِذُنُوبِنا»«۲»

« امام صادقعليه‌السلام فرمود: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وقتي كه آب مي‌نوشيد، مي‌گفت: ستايش خدائي را است كه، مارابا آب خنك و گوارا، سيراب كرد و به خاطر گناهانمان، مارانه گرفت (عذابمان نكرد).»

۳ - در حديث ديگر اين زيادي بر دعاي فوق هست كه:

«الَحَمدُلِلَّه الّذي سَقاني فَأْرواني وَ اعْطاني فَارْضاني وَ عافاني وَ كَفاني، اللّهم اجْعَلْني مِمَّنْ تُسْقيهِ في المَعادِ مِنْ حَوضِ مُحَمّدٍ وَ تُسْعِدُهُ بِمُرافَقَتِه، بَرِحْمَتِك يا ارَحَمُ الرّاحِميَن»«۳»

تمامي ستايش ها، خدائي را است كه، با آب سيرابم نمود، و با عطاي خود راضيم ساخت، مرا عافيت داده و كفايتم كرد، خدايا! مرا از زمره كساني قرارده كه در روز قيامت از حوض محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم سيرابش مي كني، و با رفاقت او سعادتمندش مي نمايي، بارحمت خود اي برترين رحم كنندگان

۸ - آب را بمكيد

۸ - آب را بمكيد عَن ابي عبداللّهعليه‌السلام : «مصّو االماءَ مَصَّاً و لا تعبُّوه عبّاً فانّه يوجد منه الكباد»«۱» ازامام صادقعليه‌السلام روايت شده است كه فرمود: «آب را بمكيد مكيدني وآن رايك دفعه سرنكشيد،! چون سركشيدن آب، مرض سينه ايجاد مي‌كند.»

عَن عليّعليه‌السلام قال: قال رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله : «اذا شربتم الماء فاشربوه مصّاً و لا تشربوه عبّاً فانّ العبّ يورث الكباد»«۲» روايت از عليعليه‌السلام است كه: رسول خدا فرمود: «هر وقت آب مي‌نوشيد، بطور مَك بنوشيد، نه به يكدفعه سركشيدن، كه سبب درد سينه مي‌شود.»

۳ - در صفات رسول خدا ذكر شده است كه: كان «يمصّ الماء مصّاً و لا يعبّه عبّاً»«۳» «حضرت آب را مي‌مكيد، يكباره فرو نمي‌برد.»

۴ - «و نهيصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم أن يشرب الماء كرعاًكمايشرب البهايم»«۴» «پيغمبر نهي فرموده است كه، آب رامانند حيوانات بنوشند.»

چون آشاميدن آب به صورت مكيدن، لذّت بخش وگواراتر است

۹ - آب را يكباره سر نكشيد!

۹ - آب را يكباره سر نكشيد! قالصلى‌الله‌عليه‌وآله : «اذا شرب احدكم الماء و تنفّس ثلاثاً كان آمناً»«۱»

«هر كس موقع نوشيدن آب، سه بار نفس بكشد در امان خواهد بود.»

۲ - و قال الصّادقعليه‌السلام : «اذا شرب احدكم فليشرب في ثلاثة أنفاس! يَحمِدُاللّه في كلّ منها اوّله شكر الشّربة و الثّاني مطردة الشّيطان و الثّالث، شفاء لما في جوفه»«۲» امام صادقعليه‌السلام فرمود: «وقتي كه شماها آب مي‌نوشيد در سه نفس بنوشيد و حمد خدا كنيد، حمد اوّلي شكر نوشيدن، دومي دور كننده شيطان، سومي شفاء آنچه كه در اندرونش است، مي‌باشد.»

۳ - عَن أبي عبداللّهعليه‌السلام قال: «اذا شرب احدكم الماء فقال: بسم اللّه ثمّ قطعه فقال الحمدلِلّه ثمّ شرب فقال بسم اللّه قطعه فقال الحمد للّه ثمّ شرب فقال بسم اللّه، ثمّ قطعه فقال الحمدللّه سبّح ذالك الماء في جوفه مادام في بطنه الي ان يخرج»«۳»

امام صادقعليه‌السلام مي‌فرمايد: «وقتي كه يكي از شماها آب مي‌خورد، بسم اللَّه گويد: و قطع كند الحمدللّه گويد: اين راسه مرتبه تكرار كند، آن آب در درون او تسبيح گويد: تا از شكم او بيرون رود.»

۴ - قالعليه‌السلام : «ثلاثة أنفاس أفضل من نَفَس»«۴»

امام صادقعليه‌السلام فرمود: «نوشيدن آب با سه نَفَس، بهتر از يك نفس است» در اين مورد، روايات زيادي هست كه به همين اندازه كفايت مي‌شود

۱۰ - مانند شتران آب نه نوشيد!

۱۰ - مانند شتران آب نه نوشيد! ۱ - عَن أبي عبداللّهعليه‌السلام قال: «سألته عَن الشّرب بنفس واحدة فكرهه و قال: ذلك شرب الهيم قلت: و ما الهيم قال: الإبل«۱» معاوية بن وهب گويد: از امام صادقعليه‌السلام : (ازحكم) نوشيدن آب رابايك نفس، سؤال كردم، خوشش نيامد، فرمود: آن طوري، نوشيدن «هيم» است، عرض كردم هيم چيست؟ فرمود: شتر. (يعني مانند شتران يك نفسه، آب ننوشيد)

البتّه چندين روايت درباره‌بايك نفس نوشيدن آب و تشبيه آن به شتر وارد شده است،

أمّادر برابر آنها روايات ديگري هست كه با يك نفس آب نوشيدن را تجويز كرده است؛ مانند: روايات فصل بعد كه جمع بين روايات را در آنجا ملاحظه مي‌نماييد

۱۱ - سركشيدن آب لذّت بخش تراست‌

۱۱ - سركشيدن آب لذّت بخش تراست

۱ - عثمان بن عيسي از شيخي از اهالي مدينه نقل مي‌كند، گفت:

سألت ابا عبداللّهعليه‌السلام عَن الرّجل يشرب الماء فلا يقطع نفسه حتّي يروي؟ قال فقال: «هل اللّذه إلَّا ذاك» قلت: فَانّهم يقولون: انّه شرب الهيم فقال: «كذبوا انّما شرب الهيم ما لم يذكر اسم اللّه عليه»«۱» .

از امام صادقعليه‌السلام پرسيدم كسي با يك نفس آب مي‌نوشد و تا سيراب شود، قطع نمي‌كند فرمود: «آياغير از آن لذتي هست؟؛» يعني: لذت نوشيدن آب در آن طور نوشيدن است!.

عرض كردم: آنها «سنّي‌ها» مي‌گويند نوشيدن آب با يك نفس، مانند آب نوشيدن شتران است، فرمود: «دروغ گفته‌اند «شرب الهيم» آن است كه بسم اللّه گفته نشود.»

۲ - عَن ابي عبداللّهعليه‌السلام في حديث انه قيل له أفأشرب بَنَفَسٍ واحد حتّي أروي قال:

«ان شئت.»«۲»

در حديثي است كه به امام صادقعليه‌السلام عرض كردند: آيا آب را تا حد سيراب شدن بايك نفس بنوشم؟! فرمود: «اگر دلت خواست.»

۳ - محمّد بن أبي القاسم الكوفي رفعه الي ابي عبداللّهعليه‌السلام قال: قيل له الرّجل يشرب بنفس واحد؟ قال: لا بأس قلت: فِأنّ من قبلنا يقولون: ذلك شرب الهيم، فقال: انّما شرب

الهيم، ما لم يذكر اسم اللّه عليه»«۱» به ابي عبداللهعليه‌السلام گفته شد: كسي، با يك نفس آب مي‌نوشد، فرمود: بر او باكي نيست (عيبي ندارد) گفت: پيشينيان يا (كساني پيش ماهستند) مي‌گويند: آن طوري نوشيدن شتر است، فرمود: در آنصورت آب خوردن شتر است كه، در موقع نوشيدن آب نام خدارا نبرد» يعني: وقتي كه بسم اللّه گفته شد، (يكباره نوشيدن) مانعي ندارد، حديث ديگري تفصيل قائل شده است، بدين صورت.

۴ - محمّد بن عليّ بن الحسين قال: سأل الصّادقعليه‌السلام بعض أصحابه عَن الشّرب بنفس واحد؟ فقال: «اذا كان الّذي يُناوِلُكَ الماء مملوكاً لك، فاشرب في ثلاثه أنفاس وان كان حّراً، فاشربه بنفس»«۲» بعضي از اصحاب از امام صادقعليه‌السلام با يك نفس سركشيدن آب را سؤال كرد، فرمود: «اگر كسي كه به تو آب مي‌دهد، غلام خودت است، با سه نفس بنوش؛ و اگر آزاد است، با يك نفس»

يعني رعايت ادب آن است كه شخص آزاد را سرپائي نگه نداري؛ أما أگر برده خودت است باسه نفس بنوش.

از مجموع روايات گذشته چنين به نظرمي رسد كه آب را هر چه با آرامش و تأنّي بنوشند خوب و مستحب است؛ و اگر با شتاب نوشيده شود مكروه و ناخوشاينداست.

پس يك نفس نوشيدن آب اشكال ندارد بلكه در بعضي حالات لذت بخش‌تر است