۳ - آقا سید ابوالحسن آل علی

۴ - آقا سید ابوالقاسم هاشمی بهبهانی

۵ - حاج سید اسماعیل حسینی مرعشی

۶ - مرحوم حاج سید محمدجعفر آیت ­ الله ­ زاده بهبهانی.

۷ - حاج سید محمدرضا شفیعی دزفولی فرزند آقا سید محمدعلی از خواص آیت الله بهبهانی

۸ - عمادالاسلام آقای حاج سید عبدالله مجتهدزاده نجل جلیل مرحوم آیت الله بهبهانی

۹ - حاج سید علی احمدی سدهی اصفهانی از علماء مقیم خوزستان.

۱۰ - حاج سید محمدعلی سعادت بهبهانی از احفاد سید عبدالله بلادی.

۱۱ - آقا سید محمدکاظم طباطبایی داماد مرحوم آیت الله بهبهانی.

۱۲ - حاج سید محمد موسوی جزائری از احفاد محدّث کبیر حاج سید نعمت ­ الله جزائری.

۱۴ - حاج شیخ ناصر حمادی عرب

۱۵ - آقای شیخ یدالله پورهادی.

۱۶ - حاج سید علی شفیعی.

۱۷ - حاج سید مرتضی مروج

۱۸ - حاج شیخ محمد ابن العلم دزفولی.

۱۹ - حاج سید محمد حسین فقیه.

۲۰ - سید عبدالمطلب آل مهدی جزایری.

۲۱ - شیخ ابوالقاسم مروج یزدی.

۲۲ - شیخ مصطفی معزی دزفولی.

۲۳ - سید محمد طاهر شفیعی.

۲۴ - حاج سید عبدالرسول مصطفوی. نوه دختری آیت الله بهبهانی.

۲۵ - سید جواد الیاسی.(۱)

چون بنای این کتاب اولاً بر اختصار است از تحقیق درباره اسامی دیگران و ذکر اسامی آنان پوزش می طلبم و علت عدم ذکر اسامی برخی از آقایان منحصراً بی ­ اطلاعی نویسنده بوده است.

۳ - آثار خیریه مرحوم آیت الله بهبهانی:

اشاره

مرحوم آیت الله بهبهانی در طول مدت مرجعیت خود آثار گرانبهائی از مسجد و مدرسه و تکیه و غیره باقی گذاردند که احصاء تمام آنها فعلاً غیر مقدور است از آن جمله:

۱ - دارالعلم آیت الله بهبهانی:

ساختن مدرسه علمیه اهواز به نام دارالعلم حضرت آیت الله بهبهانی که از بناهای پرشکوه اسلامی است در زمینی به مساحت دو هزار مترمربع دارای چهل و شش حجره در دو طبقه و مسجد و کتابخانه و مدرس و رخت ­ شوئی و آشپزخانه و حمام و مجهز به تمام وسایل و برق و لوله ­ کشی آب و غیره احداث گردید. در حال حاضر تعداد ۳۵۰ نفر(۲) محصّل به طور شبانه ­ روزی در آنجا ساکن و مشغول تحصیل می ­ باشند. عده ­ ای نیز در روزها جهت مباحثه و تحصیل به مدرسه مراجعه می ­ نمایند. در دو ماه محرم و صفر و ماه مبارک رمضان که جمعی از مبلغین و وعاظ از شهرهای مختلف به اهواز وارد می ­ شوند در آنجا سکونت می نمایند، و از مبلّغین و وعاظ و طلاب هر روز پذیرایی به عمل می آید.

مدرسین از فضلاء و علماء اهواز بوده و طلاب و محصلین دارالعلم سالی دو مرتبه امتحان می ­ شوند و امتحانات آنها زیر نظر مدرسین و کتبی و شفاهی انجام می ­ گردد.

در واقع امروز محور روحانیت خوزستان و پناهگاه مردم دارالعلم آیت الله بهبهانی است. بخصوص که در ایام محرم و صفر و ماه مبارک رمضان و ایام شهادت ها و ولادت های ائمه معصومین : فعالیت تبلیغی هم در آن انجام می گیرد. زمین دارالعلم با پیشنهاد آیت الله بهبهانی و اقدامات غلامرضا دبیران، شهردار وقت اهواز که از مردان کاردان و باایمان و نظر مساعد استاندار وقت غلامرضا فولادوند که هر دو به آیت الله بهبهانی ارادت خاصّی داشتند و آثار و خدمات ارزنده ای برای مردم اهواز از خود به یادگار گزاردند. واگذار شد، بقیه امور به همّت مردم باایمان و پشت کار آنان تحت نظر مستقیم آیت الله بهبهانی و فرزندانش به انجام رسید.امید است این مرکز علمی پس از آن مرحوم به حیات علمی خود ادامه دهد.

۱ - اسامی این بزرگواران را مرحوم مؤلف نقل ننموده، ما به عنوان استدراک با استفاده ازنوشته آقای علی دوانی ذکر نمودیم.

۲ - به نقل کتاب شرح حالآیت الله بهبهانی، علی دوانی.

۲ - کتابخانه دارالعلم آیت الله بهبهانی

کتابخانه دارالعلم که دارای متجاوز از یازده هزار مجلد کتاب خطی و چاپی مفید و نفیس بوده و در زمان حیات مرحوم آقا سید محمدجعفر فرزند مرحوم آیت الله بهبهانی زیر نظر ایشان اداره می ­ شد و پس از فوت مشارالیه اداره کتابخانه مانند تمام کارهای دیگر به عهده ثقهالاعلام آقای حاج سید عبدالله مجتهدزاده فرزند ارشد مرحوم آیت الله فقید قرار گرفت.

۳ - مدرسه علمیه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه

مدرسه علمیه حضرت ولی عصر در رامهرمز به سال ۱۳۲۴ شمسی توسط مرحوم آیت الله بهبهانی تأسیس شد و از همان موقع طلاب علوم دینی در آن به تحصیل اشتغال ورزیدند.

این مدرسه در سال ۱۳۸۰ ه بازسازی شد و در ۲۷ ماه رجب سالروز بعثت حضرت خاتم انبیاءصلى‌الله‌عليه‌وآله سال ۱۴۱۲ ه مجدداً بازگشائی گردید. (۱)

۴. مدرسه علمیه و حسینیه آیت الله بهبهانی در منطقه کیان اهواز

مدرسه علمیه و حسینیه آیت الله بهبهانی در منطقه کیان اهواز نیز از اماکن دینی و تبلیغی بسیار فعال اهواز است. حدود هفتاد نفر از آقایان طلاب در مدرسه به درس و بحث مشغول هستند. حسینیه آن جا هم در ایام عاشورا و دیگر مناسبت های ولادت و شهادت ائمه اطهار : ، جلسات مفیدی در آن برگزار می شود.

مدرسه منطقه کیان توسط مرحوم حاج سید عبدالله مجتهدزاده فرزند ارشد آیت الله بهبهانی تأسیس شده، و پس از وفات ایشان، در سال ۱۳۶۷ شمسی توسط فرزند ارشد آن مرحوم حاج نورالدین مجتهدزاده تولیت آن افتتاح گردید.(۲)

۵ - منزل یا حسینیه آیت الله بهبهانی

آقای حاج سید نورالدین مجتهدزاده در سال ۱۳۵۵ شمسی منزل مسکونی آیت الله بهبهانی واقع در خیابان مجاهدین اهواز را از ورثه خریداری نموده، سپس آن را به نام بیت الحسینعليه‌السلام ، حسینیه آیت الله بهبهانی وقف کرده است. هم اکنون منزل مسکونی در دوره سال غیر از ایام محرم و صفر و ماه مبارک رمضان ایام فاطمیه اول و دوم و روزها و شبهای جمعه و اعیاد و شهادت ائمه اطهار : مجلس جشن و عزاداری در آن منعقد می شود.

__________________________________

۱- به نقل کتاب شرح حالآیت الله بهبهانی، علی دوانی.

۲- به نقل کتاب شرح حالآیت الله بهبهانی، علی دوانی.

این کار آقا نورالدین مجتهدزاده از هر نظر قابل تقدیر است، زیرا منزلی را که سالها محل سکونت جد بزرگوارش آیت الله بهبهانیقدس‌سره بوده و با حضور آن مرحوم مجالس عید و عزا گرفته می شده، و آن همه علما و بزرگان و عامه مؤمنین در آن آمد و رفت داشته اند، و حتی در اوائل، جلسات درس آیت الله بهبهانی در آن برگزار می شده است، از صورت ملک شخصی خارج، و برای استفاده عامه مردم و انعقاد مجالس مذهبی وقف نموده است(۱) .

۶ - مسجد حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه اهواز:

این مسجد در مرکز شهر واقع در خیابان امام خمینی ; واقع شده است. زمین این مسجد در زمان حیات آیت الله بهبهانی توسط مرحوم حاج مهدی چیت ساز وقف گردید و به امر مبارکشان ساختمان و بنای مسجد ساخته شد و توسط ایشان افتتاح گردید.و نماز جماعت معظّم له که در حسینیه شمّاسی بود به علّت کثرت جمعیت به این مسجد انتقال یافت.

لازم به ذکر است که در طبقه فوقانی این مسجد کتابخانه ای عمومی به امر ایشان دایر گردید و مدّتی درس آیت الله بهبهانی در این مکان برگزار می شد و پس از آنکه دارالعلم افتتاح شد و به آن جا منتقل گردید.

در سال های اخیر مقداری زمین با تلاش بی شائبه حاج سید نورالدین مجتهدزاده خریداری شده و به مسجد اضافه گردید و در حال حاضر از مساجد دایر اهواز است. اکنون به مسجد آیت الله بهبهانی مشهور می باشد.

۷ - مسجد عزیزالله خان در رامهرمز:

این مسجد در زمانی که آیت الله بهبهانی در رامهرمز سکونت نمودند، توسط ایشان مقداری از ساختمان مسجد تکمیل گردید و نماز جماعت معظّم له در این مکان دایر گردید. و در سال های اخیر به علت اینکه ساختمان مسجد در طرح تعریض خیابان قرار گرفت و مقدار زیادی از زمین مسجد جزء خیابان گردید و با همّت والا و تلاش مخلصانه نوه ارشد ایشان جناب آقای حاج سید نورالدین مجتهدزاده زمین دیگری در کنار آن خریداری و مسجد جدیدی ساخته شد که در حال حاضر از مساجد بسیار باشکوه و باعظمت خوزستان به شمار می آید و به مسجد آیت الله بهبهانی. (موقوفه عزیزالله خان) نام گذاری شد. در کنار این مسجد ساختمان زینبیه و کتابخانه ای قرار گرفته که متأسفانه هنوز تکمیل و ساخته نشده است. سزاوار است که خیرین محترم خاصه مردم خوزستان نسبت به بازسازی و تکمیل این دو ساختمان اقدام لازم را مبذول فرمایند تا موجب سربلندی بیشتر مردم منطقه گردد.

_____________________________________

۱- همان.

۸ - مسجد جامع آیت الله بهبهانی در جایزان:

این شهر در ۶۰ کیلومتری شهرستان رامهرمز قرار گرفته است. کلنگ این بنای مقدّس توسط مرحوم آیت الله بهبهانی انجام شد و در زمان حاضر با تلاش و زحمات چندین ساله برادر خدمت گزار حاج جواد قنواتی و با حمایت والا و پیگیری های لازم جناب مستطاب حاج سید نورالدین مجتهدزاده ساختمان و بنای مسجد تکمیل گردید. و اکنون از مساجد با عظمت و باشکوه و آبرومند خوزستان می باشد.

و بحمدالله در حال حاضر این آثار با تولیت جناب مستطاب حاج سید نورالدین مجتهدزاده به احسن وجه اداره می شود و الحق ایشان مانند پدری مهربان و دلسوز به امورات طلاب، روحانیون و مردم خاصه محرومان و مستضعفان رسیدگی شایسته می نمایند. از خداوند منّان طول عمر، سلامتی، عزّت و دوام توفیقات ایشان را خواستاریم.))(۱)

۹ - ساختمان و تعمیر تعداد زیادی مسجد و حسینیه در شهر اهواز و حومه آن.

۱۰ - ساختمان در حدود چهل مسجد در فرمانداری کل کهگیلویه و بویر احمد.

۱۱ - تأسیس مدرسه علمیه در یاسوج مرکز فرمانداری کل کهگیلویه و بویر احمد در زمینی به مساحت پنج هزار متر مربع.

۱۲ - ساختمان مسجد در جنب مدرسه علمیه یاسوج در همان زمین.

۱۳ - ساختمان منزل جهت امام جماعت و عالم و مدرس مدرسه علمیه یاسوج در همان زمین.

۱۴ - ساختمان منازل بسیار جهت اهل علم و کمک به کسانی که در سال ۱۳۴۰ خورشیدی خانه هایشان در اثر سیل خراب شده بود.

استاندار وقت آقای غلامرضا فولادوند در سمت شرقی اهواز زمینی به مردم سیل زده و کپرنشینان، به امر و راهنمایی مرحوم آیت الله بهبهانی واگذار نمود که به هر نفر از آنان زمینی به مساحت یک صد و پنجاه متر داده شد. خانه های اهل علم و دیگران با کمک آن حضرت ساخته شده.

۱۵ - تأسیس دبستان و دبیرستان دخترانه اسلامی اهواز جهت تحصیلات دوشیزگان و بانوان که از هر جهت رعایت اصول اسلامی در آنها می ­ شود.

۱۶ - مؤسسه تبلیغاتی حضرت آیت الله بهبهانی. در سال ۱۳۵۳ یکی از مردمان خیّر خوزستان آقای حاج عباسعلی فتحی زمینی به مساحت ۷۰۰ متر بدین منظور به ایشان واگذار نموده و ساختمان سالن

________________________________

۱ - مطالب داخل کروشه استدراک بر متن مؤلف است. (مصحح)

سخنرانی و تبلیغات و کلاس درس اصول عقاید و کتابخانه و قرائت خانه در آنجا تأسیس شود.

آثار خیریه اصفهان:

مرحوم آیت الله بهبهانی نظری بلند و دستی با خیر و برکت داشتند و در هر کجا که اقدام به ساختمان و تأسیس مسجد و غیره می نمودند. مردم نیکوکار بدون تأخیر و تعلل به امر مبارک ایشان اقدام نموده وهرچه زودتر به اتمام می رسید. در اصفهان نیز مانند خوزستان آثار خیریه زیادی از مرحوم آیت الله بهبهانی به جای مانده که از آن جمله است.

۱ - مسجدالرضاعليه‌السلام در دروازه شیراز

۲ - مسجدالمهدی عجل الله فرجه در کنار خیابان زردشت در هزار جریب که در روز عید فطر سال ۱۳۹۲ قمری کلنگ آن به دست توانای ایشان زده شد.

۳ - مسجد شاهین شهر که در همان روز کلنگ آن زده شد.

۴ - مسجد و حمام در کنگاز از محلات خراسگان اصفهان.

۵ - درمانگاه حجتیه در خیابان سروش اصفهان که هر روز عده زیادی از بیماران در آنجا مداوا می شوند.

۶ - رادیولوژی مهدیه در محله احمدآباد وابسته به جمعیت خیریه احمدآباد که تا کنون متجاوز از دو میلیون تومان مخارج آن شده و از بیماران به خوبی پذیرایی و عکس برداری می شود.

۷ - مسجد حجت در قریه هاردنگ از قرای لنجان علیا.

۸ - کمک به ساختمان خانه های آسیب دیدگان سیل اشن: در تابستان ۱۳۵۲ در ناحیه عربستان بلوک کرون اصفهان بارندگی شده و در نتیجه سیل مهیبی برخاست که به قریه اشن (به فتح اول و ثانی و سکون ثالث) خسارت زیاد وارد گردید. به محض آنکه خبر سیل به ایشان رسید به امر مبارکشان مرحوم آقای سید عبدالله مجتهدزاده و جمعی دیگر به محل سیل زده رفته و از نزدیک آثار سیل را مشاهده نموده و به ایشان گزارش دادند و از طرف معظم له امر شد که به مردم مصیبت زده کمک شود و در ساختمان خانه های آنان اقدام گردد و امریه ایشان اجرا گردید.

اولاد و اعقاب:

مرحوم آیت الله بهبهانی دارای پنج پسر و سه دختر بودند که متأسفانه چهار نفر از پسران ایشان در زمان حیاتشان وفات یافته و پدر بزرگوار خود را داغدار کردند:

۱ – حجه الاسلام حاج سید عبدالله موسوی مجتهدزاده از علماء و فضلاء در خدمت پدر بزرگوار خود و عده ای دیگر تحصیل نموده و اداره تمام کارهای مرحوم آیت الله بهبهانی به عهده ایشان بود و ایشان در کمال صفا و صمیمیت و خلوص نیت به آنها رسیدگی نموده در جنبه های اخلاقی و اجتماعی و رسیدگی به کار مراجعین و خدمت به مردم در حد قدرت و توانایی خود کوشش می نمودند.

تولیت دارالعلم و آثار خیریه حضرت آیت الله بهبهانی به عهده ایشان بود و از زمان حیات پدر در مسجد ایشان اقامه جماعت می نمودند و پس از ارتحال والد معظّم نیز جمیع امور را همچنان که در زمان حیات پدر اداره می فرمود انجام می دادند. حشر الله مع اجداده الطاهرین. عدالت و وثاقت و همچنین کفایتشان مورد گواهی همگان است.

۲ - مرحوم حجه الاسلام آقا سید محمدجعفر موسوی. در سال ۱۳۴۵ قمری متولد گردیده و در رامهرمز خدمت پدر بزرگوار خود تحصیل نموده سپس جهت تکمیل به نجف اشرف مهاجرت نموده و آنجا نزد آقا میرزا باقر زنجانی و آیت الله العظمی آقای حاج سید ابوالقاسم خوئیقدس‌سره با کمال سعی و جدیت اشتغال جسته در این اواخر به علت ابتلاء به مرض یرقان مجبوراً به ایران مراجعت فرموده و گاهی در ایام تابستان که مرحوم آیت الله بهبهانی اصفهان تشریف داشتند به اصفهان آمده و تمام آشنایان و دوستان و اهل علم شیفته و فریفته صفات و اخلاق ایشان بودند متأسفانه معالجات اطباء در ایران و خارج مؤثر واقع نشده و در روز اول فروردین ماه سال ۱۳۵۴ مطابق پنج ­ شنبه ۲۶ صفرالمظفر ۱۳۹۴ قمری در اهواز وفات یافته در مقبره دارالعلم حضرت آیت الله بهبهانی مدفون گردید.

وی را تألیفات است از آن جمله: ۱ - تقریرات اصولی استادش میرزا مرحوم آقا باقر زنجانی. ۲ - المجموعه الجعفریه، کشکول مانند در پنج جلد (صفحه ۱۹۳ معجم رجال الفکر و الادب). مرحوم آقا سید محمدجعفر در فضایل اخلاقی و ملکات نفسانی بی نظیر. در اثر حسن خلق، لطف و مهربانی محبوب آشنایان و دوستانش بود و فوت او موجب تأثر شدید کلیه طبقات گردید.

عده زیادی از شعراء در تاریخ وفاتش مرثیه و ماده تاریخ گفتند که از آن جمله حضرت حجه الاسلام حاج شیخ عباسعلی(۱) ادیب حبیب آبادی از علماء معاصر اصفهان در ضمن قطعه ای گفتند:

۱۳۹۴ = ۱+ ۱۳۹۳

تا یک هفته در اهواز و سایر شهرهای خوزستان و اصفهان جلسات ختم برای او منعقد گردید و در مراسم هفته و چهلم او چندین هیئت از اصفهان به همراهی جمعی کثیر از مردم به اهواز رفتند و مدرسین و وعاظ و طلاب و تجار و محترمین جهت عرض تسلیت و شرکت در مراسم به اهواز حرکت نمودند.

۳ - آقا سید محمدتقی (متولد ۱۳۱۲ خورشیدی) تحصیلات مقدماتی را نزد پدر بزرگوار خود به انجام رسانیده و در سن سی و سه سالگی در سال ۱۳۴۵ در اثر تصادف اتومبیل وفات یافت و موجب تألم روحی حضرت آیت الله بهبهانی گردید و در اهواز و اصفهان برای او جلسات ختم منعقد گردید و در مراسم هفته او عده ای از طلاب و مدرسین از اصفهان به اهواز رفته و خدمت حضرت آیت الله بهبهانی عرض تسلیت نمودند.

۴ - و ۵ - آقا سید مهدی و آقا سید رضا که هر دو در کودکی در رامهرمز وفات یافتند.

و اما دختران ایشان:

۱ - زوجه: حضرت آیت الله آقا سید فرج الله مصطفوی بهبهانی از بنی اعمام حضرت آیت الله بهبهانی، عالم فاضل زاهد از رؤسا و علماء بهبهان و مورد احترام قاطبه اهالی آن سامان، در بهبهان متولد گردیده و در خدمت اساتید آنجا مقدمات و سطوح را فراگرفته سپس به محضر مبارک آیت الله بهبهانی رسیده و مدت بیست و یک سال در درس و بحث ایشان حاضر شده تا به مراحل عالیه علم و عمل رسیده و به خدمات دینی از اقامه جماعت و وعظ و ارشاد و تدریس پرداخته و کتب زیر از ایشان است:

۱ - کتابی در ریاضیات و قاعده جبر و مقابله. ۲ - رساله در قاعده لا ضرر

۳ - کتابی در رد شبهات فاضل جبهان سنی در رد بر دعای ندبه موسوم به کلمه الجواب (و از اینجا معلوم می شود که کسانی که بر دعای ندبه ایراد و انتقاد میکنند مطالبشان از کجا سرچشمه میگیرد).

۴ - کتابی در شک در نماز جماعت. ۵ - کتابی در بیانات صاحب جواهر و اشکالات صاحب حدائق و صاحب ریاض.(۲)

_____________________________________

۱ - از علماء و مدرسین و ائمه جماعت اصفهان عالم فاضل ادیب شاعر ریاضی دان مؤلف کتب و رسائل عدیده از آن جمله:۱ احسن التقویم مطبوع ۲ ارث الشیعه مطبوع ۳ دیوان اشعالعربی ۴ ملحقات قضاوت­ های امیرالمؤمنین۷۵ مجموعه زیارات مکه و مدینه که به ضمیمه مناسک مرحومآیت الله حکیم به چاپ رسیده است ۶ وظایف الشیعهشرح دعای ندبه مطبوع ۷ هدیه العباء در شرح حال صاحب بن عباد مطبوع وغیره.

۲ - گنجینه دانشمندان صفحه ۲۵۰/۳ با اندک تصرف.

۲ - زوجه حجه الاسلام والمسلمین آقای حاج سید محمدکاظم طباطبایی «فرزند فقیه عالیقدر حضرت آیت الله سید محمد رحیم طباطبایی می باشد. از علماء خوزستان که در مناعت طبع و تقوا زبان زد بود و مدتی هم به جای مرحوم آیت الله بهبهانی اقامه جماعت می نمودند»(مصحح) که سابقاَ در رامهرمز ساکن بوده و بعد در شهر اهواز ساکن گردیدند.

۳ - زوجه آقای آقا سید ابوطالب موسویون که از بازاریان متدیّن ساکن بهبهان و بعد اهواز بوده اند. مرحوم آیت الله بهبهانی از پسران و دختران دارای نوادگانی می باشند که برخی از آنها در لباس روحانیت و از فضلاء اهواز محسوب می شوند و به خدمات دینی و اجتماعی اشتغال دارند.

سلامتی و توفیق همه آنان را از خداوند منّان مسئلت داریم.

«گفتنی است که خاندان آیت الله بهبهانی به علاوه ی آن همه ماثر و مفاخر، در ایام جنگ تحمیلی عراق بر ضد ایران اسلامی، افتخار شهادت در راه حق هم یافتند.

سید عبدالامیر فرزند آقا سید نورالدین فرزند ارشد مرحوم حاج سید عبدالله مجتهد زاده، نواده ی آیت الله بهبهانی در سن ۲۱ سالگی در عملیات فتح المبین به فیض شهادت رسید و در شبی که بنا بود عروسی کند در اهواز به خاک سپرده شد.

سید حسین پسر ۲۱ ساله مرحوم آقا سید جعفر مجتهد زاده، نواده ی دیگر آیت الله بهبهانی نیز در کرخه به شهادت رسید و در تهران که مادرش در آن جا بود، مدفون گردید.

دختر ۱۲ ساله آقا سید ابوطالب موسویان، نوه ی دختری آیت الله بهبهانی هم در یکی از خیابان های اهواز بر اثر ترکش خمپاره دشمن بعثی که شهر را هدف قرار داده بود شهید شد.» (مصحح)

آیت الله بهبهانی در بستر بیماری:

مسافرت به تهران:

در اردیبهشت ۱۳۵۴ که ضعف کلی بر مزاح آیت الله بهبهانی غلبه کرده بود جهت معاینه و معالجه ایشان را به تهران برده و چندین روز در یکی از بیمارستان ها بستری نمودند. در این ایام دومرتبه حال ایشان برگشته ودر اغماء فرو رفتند و سپس بهبهودی جزئی حاصل نموده و بعد از مرخصی از بیمارستان و چند روز استراحت به اصفهان تشریف فرما شدند و چون وضع مزاجی ایشان مقتضی نبود مراسم استقبال مانند سال های قبل انجام نشد.

یکی از علماء و مدرسین و ائمه جماعت تهران که سال ها در تهران و قم و نجف نزد اساتید تلمذ نموده است بیان داشت که: پس از آنکه وضع مزاجی مرحوم آیت الله بهبهانی کمی بهتر شده بود و از حالت اغماء بیرون آمده بودند به عیادت ایشان رفتم و در ضمن دیدن مسئله ای علمی از غوامض مسائل عنوان شد. مرحوم آیت الله بهبهانی با حال نقاهت و ضعف کلی شروع به جواب فرمودند و گاهی نفس ایشان به شماره می افتاد و مدتی مکث می کردند و سپس دنباله مطلب را می فرمودند و به طوری موضوع را بیان داشتند که من پس از سالها تحصیل در نزد اساتید، متوجه اصل مسئله و جواب شدم و دانستم که تا این تاریخ موضوع را درک نکرده بودم.

آیت الله بهبهانی در اهواز:

در ماه هایی که مرحوم آیت الله بهبهانی در سال ۱۳۵۴ خورشیدی در اصفهان بودند ضعف و نقاهت به کلی بر ایشان غلبه داشت به طوری که فقط پنج روز از ایام ماه مبارک رمضان در مسجد شاه اقامه جماعت فرمودند و جلسه درس در منزل ایشان منعقد می شد و پس از مراجعت به اهواز ضعف بر ایشان غلبه کرده و به بیمارستان منتقل شدند و جلسه در منزل ایشان منعقد می ­ شد.

وضع مزاجی ایشان در بیمارستان گاهی اندکی بهتر بود و پزشکان اظهار امیدواری می کردند و گاهی نیز در حالت اغماء بودند.

پرستار مخصوص ایشان که ضمناً راننده ایشان نیز بود (حاج آقا رحیم ملکیان) نقل نمود که در تمام مدت بیمارستان که گاهی ظاهراً در حال اغماء و بیهوشی بودند کاملاً هوشیار بودند و افراد را نیز خوب می شناختند لکن از شدت ضعف چشم ها رابر هم می نهادند و با کسی صحبت نمی کردند و دائماً مشغول ذکر و تسبیح و تهلیل بودند.

هفته پرتشویش:

اشاره

در اواسط ماه ذی القعده الحرام که مرحوم آیت الله بهبهانی در بیمارستان اهواز بستری بودند هفته ای پراضطراب و تشویش بود. رادیو خوزستان و روزنامه های تهران و غیره مرتب وضع مزاجی ایشان را گزارش می داد غم و شادی و بیم و امید به هم پیوسته بود گاهی نوید سلامتی می داد و زمانی در وخامت حالشان اعلامیه صادر می نمودند، آقای دکتر عجمی (آقای دکتر عجمی فرزند مرحوم حاج احمد کاشانی اصفهانی از اطباء متدین و خدمتگذار که در اصفهان در خانواده ای دیندار و باتقوا متولد گردیده و پس از اخذ مدرک پزشکی سال ها در اهواز به انجام خدمات پزشکی مشغول و به مناسبت صداقت و مهارت در فن خود و حسن انجام وظیفه مورد احترام کلیه طبقات بودند) حتی در شبی که ایشان وفات یافتند اظهار امیدواری می کردند و در تلاش بودند که به هر کیفیتی شده است ایشان را که مبتلا به ضعف مفرط بودند علاجی نموده و مردم را از نگرانی نجات بخشند، لکن به مضمون: «العبد یدبر والله یقدر» حضرت حق جل و علا چنین مقدر فرموده بود که ایشان از دنیا رحلت نمایند.

رؤیای صادقه:

نقل کردند از یکی از اعاظم علماء مراجع ساکن قم که در شب رحلت حضرت آیت الله بهبهانی در عالم رؤیا چنین می بیند که حضرت بقیه الله الاعظم امام زمان عجل الله فرجه بوسه بر کتف آیت الله بهبهانی می زند. وحشت زده از خواب بیدار شده و می پرسد که از اهواز و آقای بهبهانی چه خبر دارید؟ در جواب گفته می شود که دیشب تلفن شده است که حالشان نسبتاً بهتر است و رادیو نیز این خبر را تأیید کرده است. بعد از ساعتی به ایشان خبر می دهند که طبق تلفن که فعلاً از اهواز شده است حضرت آیت الله بهبهانی در ساعت ۵/۴ بعد از نیمه شب وفات یافته اند و صدق رؤیای ایشان ظاهر می شود. آن سید جلیل القدر و عالم بزرگوار آیه:( إِنَّا لِلَّـهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ ) خوانده و خواب خود را نقل می نماید.

وفات آیت الله بهبهانی:

اشاره

مرحوم آیت الله آقای بهبهانی در شب شنبه ۱۸ ذی القعده سال ۱۳۹۵ ساعت چهار و نیم بعد از نیمه شب در بیمارستان رحلت نموده و پس از ساعتی خبر فوت ایشان به وسیله تلفن به اصفهان و دیگر شهرها ابلاغ گردید.

انعکاس خبر فوت در اهواز:

مردم اهواز شب ۱۸ ذی القعده را با تشویش و نگرانی به سر بردند هنوز آفتاب طلوع نکرده بود که مردم شهر از ماجرا خبردار شدند یکسره شهر اهواز در ماتم فرو رفت و خاک غم بر در و دیوار پاشیده شد پرچم های سیاه بر سر در مساجد و تکایا و مغازه ها افراشته گردید سیل جمعیت به سمت بیمارستان روان شد. خبر اولاً به وسیله تلفن به شهرها ابلاغ گردید و سپس رادیو خوزستان خبر فوت را منتشر ساخت.

مردم شهرهای نزدیک چون شوشتر و دزفول و بهبهان و آبادان و آقاجاری و رامهرمز با تلفن تقاضا کردند که مراسم تشییع چند ساعت به تأخیر افتد تا بتوانند خود را به شهر اهواز رسانیده و در این تشریفات شرکت کنند از یکی دو ساعت از آفتاب برآمده اتوبوس ها و ماشین های سواری مسافرین ماتم زده را به اهواز وارد می کردند منظره ای دیدنی و تأثرآور بود. چندین هزار نفر از مردم شهرهای خوزستان تا حدود ظهر به شهر وارد شده بودند همه نوحه سرائی می کردند و در این ماتم عمومی اشک می ریختند و به سر و سینه می زدند. جمعیت در پیرامون بیمارستان گرد آمده جنازه را با عزت و احترام به حسینیه اعظم منتقل کردند.

مراسم تشییع:

موقعی که جنازه مرحوم آیت الله بهبهانی را به حسینیه اعظم وارد نمودند پس از مراسم غسل و کفن، به وسیله حضرت حجه الاسلام آقای حاج سید عبدالله مجتهدزاده آیت الله زاده بهبهانی نماز خوانده شد و جنازه از آنجا در حدود ساعت دو بعدازظهر به سمت دارالعلم مقبره ایشان در آنجا قبلاً به وسیله خودشان تهیه شده بود حمل گردیده دسته های سینه زن و زنجیرزن از مردم اهواز و سایر شهرستان های خوزستان در جلو و عقب جنازه مشغول نوحه سرائی و عزاداری بودند در جلو هر موکبی علمای محل و سپس مردم آن ناحیه حرکت می کردند. تعداد جمعیت تشییع کنندگان را از قریب یکصد هزار نفر تخیمن زدند. شهر اهواز تا آن موقع چنین تشییعی به خود ندیده بود فاصله حسینیه اعظم و دارالعلم در مدت سه ساعت طی شد و جنازه حدود ساعت پنج به مقبره وارد گردیده و در کنار قبر مرحوم آقا سید جعفر آیت الله زاده بهبهانی به خاک سپرده شد.(۱) در تمام این روز صدای تلاوت قرآن از بلندگوهای مساجد اهواز شنیده می شد، از فردای آن روز در حسینیه اعظم و دارالعلم و عموم مساجد اهواز مجالس بزرگداشت از طرف علما و بزرگان و اهالی محل منعقد شده و تا چندین روز بعد از روز هفته ادامه داشت.

خبر فوت آیت الله بهبهانی در اصفهان:

ساعت ۶ صبح روز شنبه ۱۸ ذی القعده یکی از شوم ترین ساعات بود تلفن اهواز خبر فوت را برای اولین دفعه به آقای حاج رضا عمادزاده و به وسیله ایشان به علماء و محترمین اصفهان ابلاغ نمود. هنوز ساعت ۸ صبح فرا نرسیده بود که بیشتر ارادتمندان مرحوم آیت الله بهبهانی از پیش آمد فوت خبردار شده بودند.

بازار اصفهان روز شنبه را به عنوان عزای عمومی در مرگ پیشوای عظیم الشأن خود تعطیل کرد و مردم

____________________________________

۱ - بحمدالله مرقدمطهّر ایشان در حال حاضر از زیارتگاه های مهم خوزستان می باشد.

ماتم ­ زده و مصیبت دیده در مدرسه صدر بازار و سایر مساجد جمع شده و همدیگر را تسلیت می دادند.

اعلان های جلسات ختم در بین مردم منتشر گردید.

در همان روز قرار بود در مدرسه صدر جلسه ختم دو تن از علمای اصفهان که در همان ایام وفات یافته بودند منعقد گردد و با خبر فوت مرحوم آیت الله بهبهانی جلسه به نام ایشان برگزار گردید.

روز یک شنبه از طرف حضرت حجه الاسلام و المسلمین آقای حاج سید محمدرضا شفتی در چهل ستون مسجد سید حجه الاسلام جلسه ختم منعقد شد. جلسه بسیار باشکوهی بود عموم علماء و اعیان و تجار و محترمین و کارمندان و بازاریان و کسبه از اول آفتاب تا ظهر دسته دسته شرکت نمودند.

بازارچه بیدآباد و خیابان محمد رضا شاه(۱) که مسجد سید در کنار آن قرار دارد سیاه پوش بود و عموم مغازه ها تعطیل کرده بودند و جلو هر مغازه ای قاریان قرآن نشانده بودند و در برخی از مغازه ها جعبه های ضبط صوت با نوار قرآن گذارده بودند از بلندگوی مسجد صدای تلاوت قرآن شنیده می شد. در محله بیدآباد و مسجد سید روحانیت و معنویت توأم با حزن و اندوه مشاهده می شد. قیافه های مردم غم زده و چشم ها گریان بود، چند تن از وعاظ منبر رفته و از فضائل و ملکات و شخصیت علمی و روحانی مرحوم آیت الله بهبهانی صحبت نمودند.

از عصر روز یک شنبه تا عصر جمعه مرتباً در هر وقت دو سه جلسه ختم در مدارس و مساجد اصفهان منعقد بود که مهم ­ ترین آنها:

۱ - جلسه مسجد اباذر از طرف حضرت آیت الله حاج میرزا ابوالحسن موسوی شمس آبادی.

۲ جلسه مدرسه ملاعبدالله از طرف حضرت حجه الاسلام آقای حاج سید مصطفی مهدوی هرستانی و حاج سید بهاءالدین نحوی.

۳ - جلسه مسجد نو حاج رسولی ها از طرف حضرت آیت الله آقای حاج آقا حسین موسوی خادمی.

۴ - جلسه مسجد نوبازار از طرف حضرت حجه السلام آقای حاج شیخ مجدالدین مجدالعلماء نجفی.

۵ - جلسه مسجد شاه از طرف کسبه چهارسو مقصود و میدان شاه.

۶ - جلسه مسجد شفیعی از طرف حضرت حجه الاسلام حاج سید محمدعلی صادقی امام جماعت مسجد، از علماء و مدرسین مدرسه صدر بازار.

۷ - جلسه حسینیه عمادزاده روز هفتم رحلت مرحوم آیت الله بهبهانی.

______________________________________

۱ - مراد سال ۱۳۵۴ می باشدو اطلاعی از نام فعلی آن نداریم.

عده ای از علماء و ائمه جماعت و مدرسین اصفهان در این ایام به مسافرت حج مشرف بودند و الا جلسات ختم تا چندین روز پس از هفته نیز ادامه می یافت.

حرکت عده ای از مردم اصفهان به اهواز:

در روز شنبه ۱۸ ذی القعده که خبر فوت مرحوم آیت الله بهبهانی به اصفهان رسید جمعی از محترمین و تجار با هواپیما روانه اهواز شدند تا در مراسم تشییع شرکت کنند و عده ای نیز به وسیله ماشین حرکت کردند و تا روز چهارشنبه عده زیادی حرکت کرده بودند، در روز پنج شنبه عده ای از علماء و طلاب و محترمین تجار و کسبه به صورت دسته جمعی با چندین اتوبوس به سمت اهواز حرکت کردند که در مراسم هفتمین روز فوت پیشوای خود شرکت نمایند.

سحر روز جمعه به شهر اهواز وارد شده و در جلسه قبل از ظهر دارالعلم شرکت نمودند. بعدازظهر همگی در حسینیه اعظم جمع شده و به صورت اجتماع با چندین علم که از اصفهان همراه آورده بودند به سمت دارالعلم حرکت کردند.

در پیشاپیش جمعیت آقایان علماء و طلاب و پیش سر آنها مردم که عده آنها چندین هزار نفر می شد به نوحه سرائی و عزاداری مشغول بودند و فاصله بین حسینیه اعظم و دارالعلم را بدین کیفیت طی نموده وارد دارالعلم شده و به عزاداری و سوگواری مشغول شدند. ایشان از خود بی خود بودندو همگان اشک می ریختند و به سر و سینه می زدند. در این قسمت واعظ محترم آقای دیباجی منبر رفته و از طرف عموم مردم اصفهان این مصیبت را به حضرت عمادالاسلام آقای مجتهدزاده و سایر افراد خاندان محترم آقای بهبهانی تسلیت گفتند، جمعیت شبانگاه با اجازه از ایشان مرخص شده به اصفهان مراجعت نمودند.