شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

۲ - تأكيد به دوست داشتن همسر

۲ - تأكيد به دوست داشتن همسر زندگي شيرين و ايده آل، بر محور محبت و علاقه و حسن خلق و دوستي، دور مي‌زند اگر خانه و خانواده‌اي از اين خصلت هاي انساني و رحماني محروم و خالي شود، ديگر آن خانه سوت كور و آن زندگي معنا و مفهومي نخواهد داشت:

مخصوصاً با يك همسفر مادام العمر و رفيق دائمي خوشي‌ها و نا خوشي ها و همسر و همسرّ و همراز خستگي‌ناپذيري كه فقط در انتظار كمترين دوست داشتن و صميميت نشسته و به تمامي فراز و نشيب‌ها و كوران‌ها و طوفان‌هاي زندگي، تن در داده و صبورانه، دست و پنجه نرم مي‌كند و تحمل مي‌نمايد؛

بدينجهت، در اديان آسماني بالأخص در دين مبين اسلام روي اين مسئله، تأكيد زياد شده و دستورهاي اكيد بر همسر دوستي واخلاق خوب خانوادگي و تأمين زندگي مرفه وو داده شده است.

چنانكه در قرآن كريم در اين باره مي فرمايد: «وعاشروهنّ بالمعروف» با آنها به خوبي معاشرت (ورفتار) نماييد.«۲»

۱ - ابن أبي عمير: از إسحاق بن عمار: از أبي عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: من أخلاق الأنبياء حبّ النساء. از اخلاق انبياء دوست داشتن زنان است.«۳»

۲ - أبي العباس گفت: شنيدم امام صادقعليه‌السلام مي فرمود: العبد كلّما ازداد للنساء حبّاً ازداد في الإيمان فضلًا. بنده (خدا) زنان (و همسران) را هرچه زياد دوست دارد، فضيلت ايمانش زياد شود (و از مواهب زندگي، بيشتر بهره‌مند مي‌شود).«۱»

۳ - ابي عبداللَّهعليه‌السلام از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: جُعِلَ قرّة عيني في الصّلاة، و لذّتي في النّساء. روشني چشم من در نماز و لذّتم در (وجود) زنان قرار داده شده است.«۲»

۴ - يونس بن يعقوب: از كسي كه از أبا عبد اللَّهعليه‌السلام شنيده مي فرمود: أكثر الخير في النساء. بيشترين خير در (وجود) بانوان است.«۳»

۵ - محمد بن إدريس در آخر (السرائر): بنقل از كتاب رواية ابن قولويه از أبي عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: كلّ من اشتدّ لنا حبّاً اشتدّ للنساء حبّاً وللحوّاء. همه آنان كه ما را به شدت دوست دارند زنان و حوّا را نيز زياد دوست مي دارند.«۴»

۶- رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: استوصوا (اتّقوا في) بالنّساء خيراً فانّهنّ عندكم عوار لايملكن لأنفسهنّ شيئاً و انّما اتّخذتموهنّ بأمانة اللَّه و استحللتم فروجهنّ بكلمة اللَّه «و لهنّ عليكم كسوتهنّ بالمعروف». در باره زنان (بترسيد) سفارش نيكو بكنيد (و با آنها خوش رفتار باشيد) زيرا آنان نزد شما عاريه (و دست خالي) هستند، براي خود چيزي را مالك نيستند، و آنها را به امانت خدا گرفته‌ايد و اندام جنسي آنها را با كلمه (و دستور) خدا بر خود حلال نموده‌ايد و برشماست پوشاك آنها بطور مناسب

(پس آنها را قدر بدانيد و ارزش قايل شويد).«۵»

۷ - اميرمؤمنان فرمود: فداروهنّ علي كلّ حال، وأحسنوا لهنّ المقال، لعلهنّ يحسنّ الفعال. در هر حال باآنها (زنان) مدارا كنيد و گفتار را زيبا نماييد شايد آنها هم رفتار خوبي داشته باشند. «۶»

۸ - هارون، از ابن صدقة، از امام صادق، از پدرشعليهما‌السلام فرمود: من اتّخذ امرأة فليكرمها فإنما امرأة أحدكم لعبة. هركس زن گرفت، گرامي بدارد همانا زن هريك از شما وسيله بازي (و سرگرمي) اوست.«۱»

۹ - ابن علوان، از امام صادق، از پدر بزرگوارشعليهما‌السلام از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: اتّقوااللَّه اتّقوااللَّه في الضّعيفين: اليتيم والمرأة، فانّ خياركم خياركم لأهله. از خدا بترسيد از خدا بترسيد، در باره دو ناتوان، يتيم و زن، همانا بهترين شما نيكويان شماست به اهل (و عيالش).«۲

۳ - شوهر دوستي!

۳ - شوهر دوستي! شيريني زندگي در دنيا به محبت و علاقه متقابل بستگي دارد مخصوصاً براي زوجين كه از من وتو «ما» شده‌اند يعني زن و شوهر همديگر را درك كنند و به يكديگر علاقه‌مند شوند بگونه‌اي كه سالهاي متمادي عمر را با خوشي و خرمي، سپري كرده و در نهايت با عشق و علاقه از هم جدا شده و براي رفتن به جهان ابديت، از همديگر خدا حافظي نمايند.

۱ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: انصرف رسول اللَّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم من سرية كان اصيب فيها ناس كثير من المسلمين فاستقبله النساء يسئلن عن قتلاهن فدنت منه امرأة. فقالت: يا رسول اللَّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ما فعل فلان؟ قال: وما هو منك؟ فقالت: أخي فقال: احمدي اللَّه واسترجعي فقد استشهد ففعلت ذلك، ثم قالت: يا رسول اللَّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ما فعل فلان؟ فقال: وما هو منك؟ قالت:

زوجي فقال: احمدي اللَّه واسترجعي فقد استشهد فقالت: (واويلي) واذلّاه، فقال رسول اللَّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ما كنت أظن أن المرأة تجد بزوجها هذا كلّه حتي رأيت هذه المرأة. رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم از (جنگ و) پيكاري برگشت كه مردان زيادي از مسلمان‌هادر آن، كشته يا زخمي شده بودند، خانم‌ها به استقبال آمدند و از كشته شدگانشان مي پرسيدند (در اين حال) بانوئي به حضرت نزديك شد و گفت: اي رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فلاني چهِ كرد؟فرمود: او چه نسبتي با تو داشت؟ عرض كرد: برادرم بود، فرمودخدا را سپاس گزار و استرجاع كن، او شهيد شد، آن بانو حمد نمود و انّا اللَّه گفت، سپس پرسيد اي رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فلاني چهِ كرد فرمود: چه كس تو بود؟ گفت: شوهرم بود، فرمود: حمد خدا كن وانّا اللَّه بگو او هم شهيد گشت آن زن گفت: واي برمن، واي برذليلي من، رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: من گمان نمي كردم زني براي از دست دادن شوهرش اين همه

(ناراحتي و تأثر) داشته باشد تا اين خانم را ديدم.«۱»

۲ - معمر بن خلاد گويد: شنيدم اباالحسنعليه‌السلام مي فرمود: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به دختر جحش فرمود: قُتِلَ خالك حمزة، فاسترجعت، و قالت أحتسبه عند اللَّه، ثمّ قال لها قتل أخوك، فاسترجعت و قالت أحتسبه عند اللَّه، ثمّ قال لها قتل زوجك، فوضعت يدها علي رأسها و صرخت، فقال رسول اللَّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مايعدل الزّوج عندالمرأة شيئي. دائيت حمزه كشته شد، استرجاع نمود و گفت: پيش خدا حساب مي كنم (يعني اجرم را درباره او از خدا مي گيرم)، فرمود: برادرت (نيز) كشته شد! استرجاع كرد و گفت: پيش خدا حساب مي كنم، فرمود: شوهرت (هم) به قتل رسيد، (مرگ شوهر را كه شنيد دستش را به سر گذاشت وناله بلند سرداد، رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: پيش زن هيچ چيز با شوهر برابري نمي كند!

۴- شوهر آزاري!

۴ - شوهر آزاري! ۱ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: ملعونة ملعونة امرئة تؤذي زوجها وتغمّه، و سعيدة سعيدة امرئة تكرم زوجها ولا تؤذيه و تطيعه في جميع أحواله. از رحمت خدا دور و ملعونه است زني كه شوهرخود را اذيت كرده و غمگين نمايد، و خوشبخت و سعادتمند است زني كه شوهرش را گرامي دارد و او را اذيت نكند و در هرحال فرمانبردار او باشد.«۲»

۲ - أيّما امرأة آذت زوجها بلسانها لم يقبل‌اللَّه منها صرفاً ولا عدلًا و لا حسنةً من عملها حتي ترضيه، وإن صامت نهارها وقامت ليلها وأعتقت الرقاب وحملت علي جياد الخيل في سبيل اللَّه وكانت في أول من ترد النار، وكذلك الرجل إذا كان لها ظالما، ثم قال: ألا وأيما امرأة لم ترفق بزوجها وحملته علي ما لا يقدر عليه وما لا يطيق لم يقبل اللَّه منها حسنة وتلقي اللَّه وهو عليها غضبان. امامعليه‌السلام فرمود:

هر زني شوهر خود را با زبانش اذيت نمايد، خداوند از او نمي‌پذيرد صرف و عدل (كوچك و بزرگ عملي) و حسنه‌اي را، تا اورا از خود راضي نمايد اگرچه روزها روزه و شبها عبادت نمايد و برده‌ها آزاد كند و با بهترين اسبها، در راه خدا (آنچه را خدا راضي است را) حمل نمايد و اول كسي باشد كه به آتش وارد شود، و همچنين است اگر بر زن ستم نمايد.

سپس فرمود: آگاه باش هر زني با شوهرش مدارا نكند و اورا برچيزي كه قدرت و طاقت آن را ندارد، وادار سازد، از او حسنه‌اي قبول نمي‌شود و خدارا ملاقات نمايد در حالي كه بر او غضبناك است.«۱»

۳ - محمد بن علي بن حسين در كتاب (عقاب الاعمال): در عيادت مريض از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: من كان له امرأة تؤذيه لم يقبل اللَّه صلاتها ولا حسنة من عملها حتي تعينه وترضيه وان صامت الدهر وقامت وأعتقت الرقاب وانفقت الاموال في سبيل‌اللَّه وكانت أول من ترد النار، ثم قال: قال رسول اللَّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : وعلي الرجل مثل ذلك الوزر والعذاب إذا كان لها مؤذياً ظالماً ومن صبر علي سوء خلق امرأته واحتسبه أعطاه اللَّه (بكل مرة) يصبر عليها من الثواب مثل ما اعطي ايوب علي بلائه وكان عليها من الوزر في كل يوم وليلة مثل رمل عالج فان مات قبل ان تعقبه وقبل ان يرضي عنها حشرت يوم القيامة منكوسة مع المنافقين في الدرك الأسفل من النّار، ومن كانت له امرأة ولم توافقه ولم تصبر علي ما رزقه اللَّه وشقت عليه وحملته ما لم يقدر عليه لم يقبل اللَّه لها حسنة تتقي بها النار وغضب اللَّه عليها ما دامت كذلك. هركس زني دارد كه او را اذيت مي‌كند، خداوند نماز و كارهاي خير اورا قبول نمي‌كند تا بر او كمك كرده و راضي اش نمايد، اگرچه يك روزگار روزه بگيرد و برده‌ها آزاد كند و اموالش را در راه خدا انفاق نمايد و اول كسي باشد كه به آتش وارد مي‌شود!؛

سپس فرمود: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: وعين اين وزر و عذاب، بر مرد هم هست، اگر زن را اذيت و ستم نمايد، و هركس بر اخلاق بد زنش صبر كند و اميد اجر داشته باشد، خداوند به هر مرتبه آن كه صبر مي‌كند، ثواب عطا فرمايد به اندازه‌اي كه به ايوبعليه‌السلام داده در مقابل صبر بر بلاهايش؛

وبراي زن در مقابل هر روز (از بد اخلاقي اش) به تعداد ريگ بيابان «عالج»، وزر و وبال مي باشد، پس اگر پيش از راضي نمودن همسر، بميرد، روز قيامت، وارونه آويخته مي‌شود با منافقين در پائين‌ترين طبقه جهنم از آتش؛

و هركس همسري دارد با شوهرش موافقت نداشته باشد و به روزي خدا دادي صبر ننمايد و بر شوهر سخت بگيرد و وادارش كند بر چيزي كه طاقت آن را ندارد، خداوند اعمال خوب او را كه از آتش نگهدارد، قبول نمي‌كند و غضب خدا براو خواهد بود مادامي اين گونه باشد.«۱»

۴ - علي (بن جعفر) عن أخيهعليه‌السلام قال: سألته عن المرأة العاصية لزوجها هل لها صلاة وما حالها؟ قال: لا تزال عاصية حتي يرضي عنها. علي (بن جعفر) از برادرش (موسي بن جعفر)عليهما‌السلام گفت: از او از حكم زني پرسيدم كه به شوهرش نافرماني مي‌كند آيا نمازش درست است و حالش چگونه خواهد بود؟! فرمود: اومدام نافرمان (و عصيانگر) به حساب مي آيد تا شوهرش از او راضي شود. «۲

۵ - جهاد بانوان‌

۵ - روزي ام سلمه (يكي از زنان پيامبر) عرض كرد اي رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : همه ثواب‌هاي جهاد و شهادت و كارهاي في سبيل اللَّه مخصوص مردان است و زن‌ها از اين همه ثواب‌ها محرومند و دست خالي؟! حضرت در فرمايش مفصلي ثواب دوران حاملگي و بچه داري و شير دادن و بچه بزرگ كردن و غيره كه به جاي عبادت و شهادت و ثواب‌هاي تسبيح است را شرح داد و از جمله فرمود: جهاد زن، خوب شوهر داري اوست.«۱»

۱ د- موسي بن بكر: از أبي إبراهيمعليه‌السلام فرمود: جهاد المرأة حسن التبعّل. جهاد زن: خوب شوهرداري اوست. «۲»

۲ - اميرمؤمنانعليه‌السلام فرمود: كتب اللَّه الجهاد علي الرّجال و النّساء فجهاد الرّجل بذل ماله و نفسه حتّي يقتل في سبيل اللَّه، و جهاد المرأة أن تصبر علي ماتري من أذي زوجها و غيرته.

خداوند جهاد را بر مرد و زن واجب نموده است!؛ پس جهاد مرد بخشيدن جان و مال خود است تا در راه خدا شهيد شود؛ و جهاد زن اين است كه به آزار و اذيت شوهر و (از نا روائي‌هاي شوهر از جهت) غيرت (و بد بيني كه به او متوجه مي شود) صبر نمايد.«۳

۶ - پاداش خدمت به شوهر

۶ - پاداش خدمت به شوهر ارزش خدمات بانوان به اعضاي خانواده بخصوص به همسرش را غير از خدا، كسي نمي‌تواند تعيين نمايد و بها دهد زيرا اين خدمات عاشقانه توأم با از خود گذشتگي، مخصوص‌اين قشر خاص است كه مادام‌العمر در پاي آن نشسته و ايثار مي‌نمايند و از هيچ گونه فداكاري دريغ نمي‌ورزند در اين زمينه به روايت‌هاي بعدي توجه فرمائيد.

۱ - ورام بن أبي فراس در كتابش گفت: قالعليه‌السلام الإمرأة الصالحة خير من ألف رجل غير صالح و أيّما امرأة خدمت زوجها سبعة أيّام أغلق اللَّه عنها سبعة أبواب النار و فتح لها ثمانية أبواب الجنة تدخل من أيّها شاءت. امامعليه‌السلام فرمود: يك زن صالحه بهتر است از هزار مرد نا صالح، هر زني يك هفته به مرد خودش خدمت نمايد، خداوند هفت دَرِ جهنم را به روي او مي‌بندد و هشت دَرِ بهشت را به روي او مي‌گشايد كه از هركدام دلبخواهش است وارد شود.«۱»

۲ - قال: و قالعليه‌السلام : ما من امرأة تسقي زوجها شربة من ماء إلّا كان خيراً لها من عبادة سنة صيام نهارها وقيام ليلها ويبني اللَّه لها بكل شربة تسقي زوجها مدينة في الجنة و غفر لها ستين خطيئة. و باز فرمود: نيست زني كه شوهر خود را از آب سيراب نمايد، مگر اين كه برايش از ثواب عبادت يك سال بهتر است كه روزها روزه گيرد و شبها تا صبح نماز بخواند، و خداوند برايش به هر آشاميدن آب كه شوهرش را سيراب نمايد، شهري در بهشت بنا كند و از شصت گناه او در گذرد.«۲»

۳ - جماعتي از أبي المفضل سندش را رسانده از امام صادقعليه‌السلام روايت مي كند فرمود: سألت ام سلمة رسول اللَّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم عن فضل النساء في خدمة أزواجهن فقال: أيّما امرأة رفعت من بيت زوجها شيئا من موضع إلي موضع تريد به صلاحاً إلا نظر اللَّه إليها ومن نظر اللَّه إليه لم يعذّبه. فقالت ام سلمة رضي اللَّه عنها: زدني في النساء المساكين من ثواب بأبي أنت وامّي فقالصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : يا ام سلمة إن المرأة إذا حملت كان لها من الأجر كمن جاهد بنفسه وماله في سبيل اللَّه عز وجل، فإذا وضعت قيل لها قد غفر لك ذنبك فاستأنفي العمل، فإذا أرضعت فلها بكل رضعة تحرير رقبة من ولد إسماعيل.

ام سلمه (زن پيامبر) از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم سؤال نمود از فضيلت خدمت زنها به شوهرانشان، فرمود: هر زني از خانه شوهر چيزي را بردارد و جاي ديگر بگذارد كه اراده اصلاح نمودن (وجابجا كردن دارد) مگر اينكه خداوند براو نظر نمايد و به هركس خداوند نظر كند ديگر او را عذاب ننمايد؛

ام سلمه گفت: بيشتر بفرما اي رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم پدر ومادرم فداي تو باد، براي زنهاي بيچاره ازثواب، فرمود: اي ام سلمة همانا زني كه حامله شد اجر او مانند كسي است كه با مال و جان خود در راه خداي عزّ و جلّ جهاد نمايد، وقتي كه وضع حمل نمود به او گفته مي‌شود، گناهانت بخشوده شد اعمالت را دوباره از سر بگير، هرگاه بچه را شير داد به هر شير دادن ثواب برده آزاد كردن از اولاد اسماعيل را، مي‌دهند.«۳

۷ - خوش رفتاري در خانواده‌

۷ - خوش رفتاري در خانواده هنگامي كه عاقد ميان دو زوج جوان و غير جوان عقد جاري مي‌كند، معناو مفهوم آن، اين است كه ما دونفر تا دم مرگ به همديگر يار و ياور وفا دار خواهيم بود، و بنيان زندگي خود را با عشق وعلاقه بنا كرده و به همديگر، گره مي‌زنيم و عقد مي‌بنديم؛

اساساً معناي واژه «عقد» در عربي، به معناي گره و عاقد گره دهنده و معقود گره شونده است، پس با بستن اين پيمان محكم و قول‌هاي مستحكم و سستي‌ناپذير، وارد معركه، تلخ و شيرين، و فراز و نشيب زندگي مي‌شويم، آيا واقعاً كار درست و منصفانه است كه هنوز مركّب امضاء و اثر انگشت در دفاتر ازدواج، خشك نشده راهي امضاء نمودن دفتر طلاق و جدائي باشيم!!؛

آخر چرا مردم اين قدر پيمان شكن و سست گفتار و بد كردار و زشت رفتار شده‌اند، آيا شنيده‌ايد در روزگاران قديم كه نه دفتر دستكي بود و نه سند رسمي ازدواج و مواد دوازده گانه دفتر ازدواج، براي نمونه، به خيال يك زن و يا مردي: مسئله طلاق و جدائي خطور كند؟!! و يا اصلًا يكي از اين اتفاقات بيفتد؟!!؛

اگر در قبيله و ايل وتباري اين مسائل حتي براي يك بار هم شده، پيش مي‌آمد و اتفاق مي‌افتاد، مانند صداي بمب اتم در همه جا مي‌پيچيد و ديگر كسي با آن قبيله وصلت نمي‌كرد و دختر نمي‌داد و نمي‌گرفت و براي هميشه، بد نام گشته و منزوي مي‌شدند!!؛

آخر ما چه قدر عمر داريم و چند سال زندگي خواهيم كرد كه اين همه مشكلات را براي خود فراهم مي‌كنيم و پيش مي‌آوريم، بياييد اين خصلت‌هاي شيطاني و خصومت‌هاي غير انساني را كنار گذاشته، با كسي كه پيمان زناشوئي و عقد همسري بسته‌ايم، وفادار بمانيم و با مختصرگذشتي، كينه توزي و خود خوري و صفات ناپسند و اعصاب خراب كن را، كنار گذاشته و فاتحه بد رفتاري و بد اخلاقي وو را بخوانيم انشاءاللَّه.

ببينيم خردمندان عالم و بزرگان دين در اين باره، چه توصيه‌ها و سفارشهائي را كرده‌اند.

۱ - قال رسول اللَّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : خيركم خيركم لأهله (لنسائه) وأنا خيركم لأهلي (لنسائي). رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: بهترين شما كسي است كه با خانواده اش: بهتر (و خوش رفتار) باشد و من بهترين شما نسبت به اهل (و عيالم) هستم.«۱»

۲ - و قالصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : عيال الرجل اسراؤه وأحب العباد إلي اللَّه عزوجل أحسنهم صنعاً إلي أسرائه. و فرمود: عيالات مرد اسيران اويند و بنده دوست داشتني تر در پيش خداي عزّ وجلّ كساني اند كه با اسيران خود: خوش رفتار باشد.«۲»

۳ - و قال أبو الحسنعليه‌السلام : عيال الرجل اسراؤه فمن أنعم اللَّه عليه بنعمة فليوسّع علي اسرائه، فان لم يفعل أوشك أن تزول تلك النعمة. ابو الحسنعليه‌السلام فرمود: خانواده مرد اسيران اويند! پس هركس راخداوند توانائي نعمت داده به اسراء (و عيالات) خود گشايش دهد: و هركس اين را نكند: نابود شدن نعمتش نزديك است!.«۳»

۴ - و قالصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : ألا خيركم خيركم لنسائه وأنا خيركم لنسائي. باز آن حضرت فرمود: آگاه باشيد بهترين شما آن است كه با خانواده اش: بهتر (و خوش رفتار) باشد و من بهترين شما نسبت به اهل (و عيالم) هستم.«۴»

۵ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: انّماالمرئة لعبة الرّجل من اتّخذها فلايضيّعها. زن اسباب بازي مرد است، هركس او را مي گيرد (و امام باقر فرمود: او ازدواج مي كند) او را ضايع ننمايد.«۵»

۶ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: أكثر أهل الجنّة من المستضعفين النّساء علم اللَّه ضعفهنّ فرحمهنّ. بيشترين اهل بهشت از ناتوانان زنان هستند، خداوند ناتواني آنها را دانست و به آنان رحم نمود.«۶»

۷ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: اتّقو اللَّه في الضّعيفين اليتيم و المرئة.! درباره دو ضعيف از خدا بترسيد، يتيم و زن!.«۱»

۸ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: ملعون ملعون من ضيّع من يعول. ملعون است ملعون است كسي كه زيردستانش را ضايع نمايد.«۲»

۹ - محمد بن علي بن حسين در كتاب (عقاب الاعمال): در عيادت مريض از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: من كان له امرأة تؤذيه لم يقبل اللَّه صلاتها ولا حسنة من عملها ثم قال: قال رسول اللَّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : وعلي الرجل مثل ذلك الوزر و العذاب إذا كان لها مؤذيا ظالماً ومن صبر علي سوء خلق امرأته و احتسبه أعطاه اللَّه (بكل مرة) (يوم و ليلة) يصبر عليها من الثواب مثل ما اعطي ايّوب علي بلائه

هر زني شوهر خود را اذيت نمايد: خداوند نماز و حسنات او را قبول نمي كند

سپس گفت: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: و مانند اين وزر و عذاب ها براي مرد هم هست اگر عيالش را از روي ستم: اذيت نمايد؛

و هركس به بد اخلاقي زنش صبر نمايد و براي رضاي خدا (تحمل كند) خداوند به هر مرتبه و هر شب و روزش، مانند ثواب (حضرت) ايّوبعليه‌السلام عطا نمايد«۳

۸ - پاداش تأمين معاش‌

۸ - هر كسي موظف است معاش زيردستان خود را، تأمين نمايد، و به هر وسيله‌اي، رفاه و آسايش زندگي آنان را فراهم آورد و آنان را از محتاج به ديگران و چشم داشتن در زندگي سايرين، به دور سازد، زيرا افراد تحت تكفّل هر كسي، براي بزرگ خانواده واجب النّفقه است و خداوند در ازاي انجام اين وظيفه، پاداش و اجر اخروي فراواني را هم به او وعده كرده و قرار داده است كه تا با دلگرمي به تكاپو و فعاليتش ادامه دهد.

۱ - امام رضاعليه‌السلام ، از پدر بزرگوارش از جدّشعليهم‌السلام فرمود:: مرّ جعفرعليه‌السلام بصيّاد فقال: يا صيّاد أيّ شئ أكثر ما يقع في شبكتك؟ قال: الطير الزاق قال: فمرّ و هو يقول: هلك صاحب العيال هلك صاحب العيال. امام صادقعليه‌السلام ازكنار صيّادي گذشت و فرمود: اي صياد به تورت بيشتر چهِ چيزي مي افتد؟! گفت: پرنده «زاق» (حضرت) گذشت در حالي كه مي فرمود: هلاك شد عيالبارها هلاك شد، صاحبان عيال.«۱»

۲ - عالمعليه‌السلام : ضمنت لمن اقتصد أن لا يفتقر، و اعلم أن نفقتك علي نفسك و عيالك صدقة، و الكادّ علي عياله من حلّ، كالمجاهد في سبيل اللَّه. ضامن شدم به كسي كه (در زندگي اش ميانه رو باشد) اين كه فقير (وندار) نباشد، و بدان مخارج تو، به خودت و عيالت، صدقه است (و ثواب آن را مي بري)، و تلاش كننده از حلال، در راه عيالش، مانند جهاد كننده در راه خداست.«۲»

۳ - ابن عباس گفت: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: من دخل السّوق فاشتري تحفة فحملها إلي عياله كان كحامل صدقة إلي قوم محاويج، وليبدأ بالأناث قبل الذّكور، فانّ من فرّح ابنة فكأنّما أعتق رقبة من ولد إسماعيل، ومن أقرّ. بعين ابن فكأنّما بكي من خشية اللَّه عزوجل، ومن بكي من خشية اللَّه عزوجل ادخل جنات النعيم. هركس داخل بازار شود و تحفه‌اي خريده به اهل و عيالش ببرد، (ثوابش) مانند كسي است به نيازمندان صدقه حمل كند، (وقتي كه به خانه رسيد) پيش از مردان، اول از زنان شروع نمايد، پس هركس دختري را خوش حال نمايد مانند آنست كه برده‌اي را از اولاد اسماعيل آزاد نمايد، و هركس چشم پسري را روشن كند مانند كسي است كه از ترس خداوند گريه نمايد و هر كس از ترس خدا بگريد به جنّات نعيم (بهشت‌هاي پر نعمت) داخل‌مي نمايد.«۳

۹ - كمك به اندازه خرج‌

۹ - كمك به اندازه خرج در روايات اسلامي آمده است كه كمك‌هاي آسماني به اندازه مخارج هركس، نازل مي شود اگر زياد باشد زياد، و اگر كم باشد كم، البته اين به آن معنا نيست كه انسان اسراف درخرج نمايد بلكه با تقدير و تدبير صحيح، زندگي خود را بچرخاند در عين اينكه، از بخل ورزي و سخت‌گيري در معيشت را، رها سازد.

۱ - أمير مؤمنانعليه‌السلام فرمود: تنزل المعونة علي قدر المؤنة. كمك (خداوند) به اندازه خرج نازل مي شود.«۱»

۲ - ابن علوان، از امام صادق، از پدربزرگوارشعليهما‌السلام گفت: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: إنّ اللَّه تبارك و تعالي ينزل المعونة علي قدر المؤنة، و ينزل الصبر علي قدر شدة البلاء. همانا خداي تبارك وتعالي كمك (به خرج زندگي را) به قدر هزينه (زندگي) فرود آرد و صبر را به اندازه شدت بلا نازل نمايد.«۲

۱۰ - تقدير المعيشة

۱۰ - تقدير المعيشة تقدير معيشت و اندازه‌گيري خرج زندگي، يكي از كارهاي كليدي زندگاني است هركس در دوران عمر خود اين خصلت را براي خود، سرمشق قرار دهد، دست خالي نمانده و پشيمان و محتاج ديگران نخواهد شد.

۱ - اميرمؤمنانعليه‌السلام به بعض از أصحابش فرمود: لا تجعلنّ أكثر شغلك بأهلك وولدك فان يكن أهلك وولدك أولياء اللَّه، فانّ اللَّه لا يضيع أولياءه، وإن يكونوا أعداء اللَّه فماهمّك و شغلك بأعداء اللَّه. مشغله خود را زياد به اهل و اولادت قرار نده (خود را درباره آنها بيش از حد گرفتار نكن زيرا) اگر آنها، دوست خدايند، خداوند آنها را ضايع نمي كند (و رها نمي سازد) و اگر دشمن خدا هستند چرا همت و شغل خود را در باره دشمن خدا، قرار مي دهي!.«۳»

۲ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: التودّد إلي الناس نصف العقل، و حسن السّؤال نصف العلم، والتقدير في النّفقة نصف العيش. دوستي با مردم نصف عقل است و سؤال (از استاد) نصف علم است و تقدير در مخارج نصف زندگي است.«۴»

۳ - و در خبر ديگرفرمود: التقدير نصف المعيشة. اندازه نگهداشتن نصف معيشت است.«۱»

۴ - اميرمؤمنانعليه‌السلام فرمود: ما عال امرؤ اقتصد. به سختي (زندگي) نيفتاد كسي كه ميانه رو باشد.«۲»

۵ - موسي از اوعليه‌السلام ، فرمود: پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: التودّد إلي الناس نصف العقل، والرّفق نصف المعيشة، و ما عال امرؤ في اقتصاد. دوستي با مردم نصف عقل است و مدارا (با آنها) نصف معيشت است، و مرد به تنگي (زندگي) نيفتاد در ميانه روي.«۳

۱۱ - ميوه براي خانواده‌

۱۱ - توسعه در زندگي خانواده از صفات پسنديده انساني است كه تا مي توانددر دوران زندگي سعي و كوشش نمايد تا نياز همه جانبه آنها را بر طرف سازد و نگذارد چشم به ديگران دوخته و آه سوزان از دل بركشند، در صورت امكان اهل و عيال خود را از خوردنيها و آشاميدنيهاي حلال، سير و بي نياز سازد و تا آنجا كه در توان دارد و برايش مقدور است، آنان را از مواهب زندگي، خاصه از ميوه‌هاي گوناگون، برخوردار نمايد تا خداوند نيز به او با ديده رحمت بنگرد.

۱ - اميرمؤمنانعليه‌السلام فرمود: أطرفوا أهاليكم في كل جمعة بشئ من الفاكهة كي يفرحوا بالجمعة. در هر جمعه به (زندگي) اهل و عيال خود با چيزي از ميوه، تنوع بخشيد تا به آمدن جمعه خوشحال شوند.«۴»

۲ - أبي حمزة الثمالي، از علي بن الحسينعليهما‌السلام فرمود: إنّ أحبّكم إلي اللَّه عزوجل أحسنكم عملا، وإنّ أعظمكم عند اللَّه عملا أعظمكم فيما عنده رغبةً، وإنّ أنجاكم من عذاب اللَّه أشدكم خشيةً اللَّه، وإنّ أقربكم من اللَّه أوسعكم خُلقاً، وإنّ أرضاكم عند اللَّه أسبغكم علي عياله، وإنّ أكرمكم عند اللَّه أتقاكم. همانا محبوب‌ترين شما به خداي عزوجل، زيبا عملانند و بزرگترين صاحب عمل شما نزد خداوند، راغب‌ترين شما بر آنچه كه نزدخداست و نجات بخش‌ترين شما از عذاب خدا، ترسان‌ترين شماست (از خدا) و نزديك‌ترين شما از خدا، خوش اخلاق‌ترين شماست و رضايت بخش‌ترين شما نزد خداوند، دست و دل بازترين شما به عيالش است، و گرامي‌ترين شما نزد خدا، پرهيز كارترين شماست.«۱

۱۲ - كمي اولاد!

۱۲- تربيت و نگهداري و بزرگ كردن اولاد، يكي از معضلات زندگي است، به قول امروزي‌ها (اولادكمتر زندگي بهتر).

پيش از آنكه اولاد را به دنيا آورد، بايد در فكر زواياي زندگی و مسؤليت‌هاي فراوان خود، در برابر آنها باشد، درست است روزي دهنده خداست، اما تنها روزي نيست بلكه وظائف هزاران مسائل ديگر در باره اولاد در دوش آدمي است كه چگونه اين بار سنگين را به سر منزل مقصود برساند، البته اگر كسي بتواند، اين بار سنگين (تربيت و مراقبت و تأمين مخارج) را به سر منزل مقصود برساند، آن وقت است كه مشمول فرمايش رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم «تناكحوا تناسلوا انّي أباهي بكم الأمم» خواهد بود.

۱ - عبد العظيم الحسني، از أبي جعفر الثاني، ازپدران بزرگوارش، از أمير مؤمنانعليهم‌السلام فرمود: قلّة العيال أحد اليسارين. كمي عيال يكي از دو آسان (زندگي كردن) است.«۲»

۲ - امير مؤمنانعليه‌السلام فرمود: الفقر هو الموت الأكبر و قلّة العيال أحد اليسارين، التقدير نصف العيش، ما عال امرؤ اقتصد. نداري مرگ سرخ است و كمي عيال (و اولاد) يكي از دو آسان است، تقدير (در معيشت) نصف عيش (و خوشي) است، گرفتار نشد مردي كه با اقتصاد (و ميانه روي) زندگي نمايد.«۱