شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

۱۷ - [عزيمت به ييلاق وكيل السلطنه و موقعيت بعضي شخصيتها]

هو عصر دوشنبه ۲۰ شهر جمادي الاولي ۱۳۲۳ با دليجانهائي كه امسال براي حمل مسافر به شميران راه افتادند به تجريش ييلاق آقاي وكيل السلطنه رفته، سيزده شب در آنجا به سر رفت و دو شب باقي را در منزل آقاي مصطفي خان بودم، يك روز سخت ناخوش شده بحمد اللّه زود معالجه شد. اين مدت طرف بي‌مهري وكيل السلطنه بودم. در اين موقع شاه در فرنگستان است. عين الدوله صدر اعظم است. حضرت اقدس محمد علي ميرزاي وليعهد در طهران به نيابت سلطنت برقرار است و حضرت اشرف آقا ميرزا علي اصغر خان اتابك اعظم دو سال است استعفا داده، به سير آفاق و انفس اين مدت را گذرانده.

۱۸ - [عزيمت به قاسم‌آباد و اقامت چند روزه نزد وكيل السلطنه]

هو صبح پنجشنبه ۴ شهر شعبان ۱۳۲۲ به اتفاق جناب ناظم خلوت و سيد قوام به قاسم‌آباد ملك سعد السلطنه خدمت جناب مستطاب اجل آقاي وكيل السلطنه كه مدتي است در آنجا توقف فرموده‌اند رفتيم. بعد از چهار شب به شهر مراجعت شد.

در كالسكه جناب آقاي ميرزا سيد عبد اللّه نشسته بوديم. در بين راه واماند. بقيه راه را پياده برگشتيم. آقاي وكيل السلطنه شب جمعه ۸ شهر شوال ۱۳۲۲ به شهر طهران مراجعت فرمودند برحسب حكم دولت.

جناب مستطاب آقاي حاجي امين السلطنه كه در عشر دويم شهر جمادي الاخري ۱۳۲۲ برحسب حكم دولت در طهران به عزم كربلا حركت فرمودند و در قم توقف كردند، در روز شنبه غره شهر ذيقعده ۱۳۲۲ به طهران به عزم كربلا حركت فرمودند و در قم توقف كردند، در روز شنبه غره شهر ذيقعده ۱۳۲۲ به طهران مراجعت فرمودند.

«با عمر توان داد قرار همه كاري»

۱۹ - [ذكر سه بيت شعر]

هو

شب ۹ ربيع المولود مسعود، ۱۳۲۲

۲۰ - [بعضي اشعار]

در روز جمعه ششم شهر ربيع الاول ۱۳۲۰ در خانه آقاي سيد ابو تراب تحرير شد.

۲۱ - [چند بيت شعر]

لله در من قال

يوم جمعه بيست و پنجم شهر جمادي الاولي ۱۳۱۸

۲۲ - [دو بيت شعر از سعدي]

سعديرحمه‌الله

شب جمعه ۲ حوت و ۱۴ ربيع الاول ۱۳۳۱

۲۳ - [شعرهائي از فصيح السلطنه دزفولي]

آقا سيد باقر دزفولي

شب نوزدهم ذيحجة الحرام ۱۳۱۷ در نهايت تفكر

۲۴ - [سه بيت شعر]

هو

در شب جمعه ۱۸ شهر جمادي الاولي ۱۳۱۸

۲۵ - [عزيمت در معيت احمد شاه به صاحبقرانيه]

هو بحول اللّه تعالي در روز شنبه ۴ شهر رجب المرجب ۱۳۲۹ در ركاب اعليحضرت سلطان احمد شاه خلد اللّه ملكه و سلطنته، سه روز بعد از تشريف فرمائي موكب معلي به صاحبقرانيه رفتم. در روز پنجشنبه ۴ شهر شوال المكرم ۱۳۲۹ به شهر دار الخلافه مراجعت شد. دو دفعه آقا خان و علي خان هم آمدند چند شب ماندند و مورد اشفاق و مراحم ملوكانه بوديم. بحمد اللّه تعالي بسيار خوش گذشت.

۲۶ - [چند شعر]

آذر

در شب يكشنبه ۱۵ شهر ذيحجة الحرام ۱۳۱۷ كه شب سيم حركت اعليحضرت شهرياري مظفر الدين شاه خلد ملكه است به فرنگ در نهايت تحير و تحرير شد.

۲۷ - [داستاني در مورد حيات انسان]

هو در عمارتي شكل سه نفر را تصوير كرده بودند. يكي جوان پانزده ساله و ديگري مرد سي ساله و آخري پير شصت ساله. اولي گريه مي‌كرد، دويمي متفكر و ملول بود، سيمي مي‌رقصيد. بالاي سر جوان نوشته بود اين جوان زن مي‌خواهد. بالاي سر مرد سي ساله نوشته بود زن گرفته براي مخارج خود و زن و بچه پريشان حال و متفكر است. پيرمرد را نوشته بود اين شخص زن خود را طلاق داده و آسوده شده از ذوق و شادي مي‌رقصد. شيخ سعدي در اين نكته مي‌فرمايد: «مرديت بيازماي آنگه زن كن». در شب دوشنبه ۲۹ شهر رجب ۱۳۱۷ تحرير شد.

۲۸ - [چند بيت شعر]

هو

در شب دوشنبه ۳ شهر ذيقعدة الحرام ۱۳۱۷ در خانه آقاي سيد ابو تراب در نهايت شكر.

۲۹ - [قصيده‌اي از خلوتي]

خطوط نستعليق در اين جنگ خط عطاء اللّه خان فرزند محمد شريف خلف مرحوم ميرزا رضا علي ديوان بيگي است«۱».

______________________________

(۱). اين جمله با خودكار قرمز در حاشيه سمت راست نوشته شده است و به خط رضا علي ديوان بيگي اخيرست.

۳۰ - [فوت اسماعيل خان امين الملك]

هو الباقي-

سبحان اللّه.

روز چهارشنبه پانزدهم شهر ذيحجة الحرام هزار و سيصد و شانزده (۱۳۱۶) چهار دقيقه به غروب مانده غفران مآب ميرزا اسماعيل خان امين الملك طاب ثراه ولد مرحوم امين السلطان برادر حضرت مستطاب اشرف صدر اعظم ادام اللّه بقائه در سن سي و هفت سالگي بدرود اين جهان فاني را كرد و به جوار رحمت حق پيوست.

عصر پنجشنبه ۱۶ اعلي حضرت قدر قدرت مظفر الدين شاه خلد اللّه ملكه به نفس نفيس تشريف آورده مجلس ختم را برچيده و لقب و مرسوم مرحوم مزبور را به عيسي خان پسر بزرگش مرحمت فرمودند. روز جمعه نعش را به حضرت معصومه حركت دادند، با حشمت و جلالتي كه تا به حال براي هيچ وزيري و اميري چنان تهيه نشده. رحمة اللّه عليه. تاريخ وفاتش «اغفرله» است. «افسوس كه گلرخان كفن پوشش شدند». صد سال ديگر طبيعت دهر بدلش را تربيت نمي‌تواند كرد.

۳۱ - [شورش علماي تهران بر ضد عبد المجيد ميرزا و تحصن در مسجد شاه و حضرت عبد العظيم]

هو علماي طهران كه يكسال است بر ضد صدارت عبد المجيد ميرزاي اتابك اعظم به انواع و اقسام مختلف اخلال مي‌كنند. در شانزدهم شهر شوال هزار و سيصد و بيست و سه به بهانه اينكه علاء الدوله حاكم طهران چند نفر سقط فروش را چوب زده شورش كرده و در مسجد شاه انجمن كردند. ميرزا ابو القاسم امام جمعه و شيخ فضل اللّه نوري با آنها مخالفت كرده، آنها را از مسجد بيرون كردند. آقا سيد عبد اللّه بهبهاني و آقا سيد محمد و جمعي از علما در حضرت عبد العظيم متحصن شده، يك ماه كامل در آنجا به سر بردند. دو سه مرتبه بازارها بسته شد و مردم و اولياي دولت از فساد و قحطي وحشت داشتند.

در روز جمعه ۱۸ ذيقعده از طرف دولت جمعي از وزرا به استمالت «۱» رفته به چند شرط آنها را در كمال جلال و ابهت به شهر مراجعت داده به حضور همايوني بردند. عمده آن شرايط يك تشكيل مجلس عدالت و دويمي موقوف شدن تمبر بروات و كسر توماني يك ريال مواجبهاي مردم است كه عين الدوله يادگار گذاشت.

شب يكشنبه ۱۹ بازارها را از طرف ملت چراغان كردند.

۳۲ - [ابيات]

______________________________

(۱). يكي دو كلمه پاك شده است.

شب پنجشنبه ۲۶ شهر ربيع المسعود ۱۳۲۸، كذا و كذا.

۳۳ - [نقل اشعاري از سرائي شاعر راجع به نير الدوله]

هو

هنگام حكومت سلطان حسين ميرزا مشهور به شاهزاده پيشخدمت و ملقب به نير الدوله اين قطعه را سرائي گفته. در شب شنبه ۱۶ جمادي الثاني ۱۳۱۶ تحرير شد.

۳۴ - [مرگ مظفر الدين شاه و عزل عين الدوله و امير بهادر]

رحلت اعليحضرت مظفر الدين شاه ازين جهان فاني در شب چهارشنبه ۲۴ شهر ذيقعدة الحرام سنه ۱۳۲۴ يونت ئيل [اتفاق افتاد]. تقريبا هشت ماه به انواع امراض مبتلا و بستري بود، و اين يك سال آخر از يازده سال سلطنت را به واسطه سوء تدبير و سختي عين الدوله صدر اعظم و حسين خان ترك امير بهادر جنگ و اجزاي خلوت او بخصوص چند نفري كه اين مردم را عدوي خود مي‌دانستند، غالبا شاه و رعيت در كشمكش و صدمه بودند. الان كه شب يكشنبه ۲۸ ذيقعده و شب پنجم فوت شاه است و آن سه نفر معزول‌اند تحرير شد.

۳۵ - [نقل اشعار]

مقلوب مستوي

در دوشنبه ۳ شهر شوال ۱۳۲۷ تحرير شد.

۳۶ - [غزل فصيح السلطنه دزفولي]

در شب چهارشنبه ۳ شهر رجب ۱۳۱۷ اين غزل سيد باقر فصيح السلطنه دزفولي تحرير شد.

۳۷ - [چند بيت شعر]

ثبت است بر جريده ابناي روزگارانواع نامرادي و اقسام احتياج شب جمعه غره شعبان ۱۳۲۰ تحرير شد.

۳۸ - [مراجعت به دار الخلافه]

هو بحول اللّه تعالي روز يكشنبه ۱۷ شهر جمادي الاولي دويم ميزان به دارالخلافه مراجعت شد و الحمد اللّه في بدو و في ختم ۱۳۱۷ تنگوزئيل.

۳۹ - [اول ورود به باغ حسن نجار در تجريش]

هو در شب جمعه دوازدهم شهر ربيع المولود مسعود ۱۳۱۷ كه بحول اللّه تعالي شب اول ورود است به باغ حسن نجار در تجريش ورود كرده متوكلا علي اللّه و متوسلا بمحمد و آله الاطهار محض يادگاري تحرير نمود.

رضيت بقضاك لا معبود سواك، الخاطي حسين.

در شب دوشنبه ششم شهر ربيع الثاني در تجريش

۴۰ - [عزيمت اتابك به قيطريه]

هو الناصر روز سه‌شنبه غره ربيع الاول ۱۳۱۹ به قيطريه ييلاق حضرت اشرف اتابك اعظم ايده اللّه رفته و امشب كه چهارشنبه ۲۹ و شب سلخ شهر مزبور است حضرت معظم در ركاب مبارك به لشكرك تشريف بردند. دويست تومان انعام به چاكر مرحمت فرمودند. آقا خان هم چند شب در قيطريه بود.

شب چهارشنبه سلخ شهر ربيع المولود مسعود اودئيل‌

۴۱ - [نقل اشعاري از محمود شبستري ]

محمود شبستري

انوري

در شب سه‌شنبه بيست و يكم شهر رجب المرجب ۱۳۱۶ در نهايت تشكر و تسليم به قضاهاي حضرت احديث جل جلاله تحرير شد.

۴۲ - [دو رباع]

در يوم چهارشنبه ۳ شهر ربيع المولود ۱۳۲۵

۴۳ - [ذكر بيماري]

هو به تاريخ صبح دوشنبه ۲۰ شهر شعبان المعظم ۱۳۲۷ كه روز هفتادم مرض مزمن من است و مي‌گويند ذات الريه بوده، در منزل جناب مستطاب حاج عليقلي خان [سردار اسعد] وزير داخله تا امروز خدمتش نرسيده بودم به خانه دكتر سعيد خان [كردستاني] رفتم، در معني از مرض چيزها گفت كه اسباب يأس از حيات است.

«آنكه جان بدهد اگر بستد رواست.»

۴۴ - [ذكر بيماري خود]

هو حيات و ممات در قبضه اختيار خداوند محي و مميت است. از اين مرض مزمن كه مبتلا هستم به قول اطبا خيلي در زمستان متوحش بودم كه تلفم نمايد. بفضل اللّه تعالي برخلاف عقيده آنها و خودم زمستان به خير گذشت و تا به حال كه ۱۶ حمل است بحمد اللّه محفوظ بوده‌ام. حالا ديگر از گرماي تابستان و شدت مرض مي‌ترسانند. باز خدا قادر به حفظ و اعطاي صحت و عافيت است. توكلت علي حي القيوم. چهارشنبه ۲۵ شهر ربيع الاول مسعود ۱۳۲۸ با سختي.

۴۵ - [ورود آقا خان به مدرسه علوم سياسي]

هو العليم الحفيظ بحول اللّه تعالي در روز شنبه ۱۲ شهر شعبان المعظم سنه ۱۳۲۵ آقا خان«۱»

______________________________

(۱). فرزندش كه بعدها به وزارت و سناتوري رسيد.