شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

حدیث - ۱۷

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

یَابنَ مَسعُودٍ! إِیَّاک أَن تُشرِک بِاللهِ طَرفَةَ عَینٍ وَإن نُشِرتَ بِالمِنشَارِ، أو قُطِعتَ، أَو صُلِبتَ، أو اُحرِقتَ بِالنَّارِ.

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

ای پسر مسعود! مبادا آنی به خدا شرک ورزی حتی اگر اره شوی یا تکه تکه ات کنند یا به دارت آویزند و یا به آتشت سوزانند.

«مکارم الأخلاق، ج ۲، ص ۳۵۷»

حدیث - ۱۸

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إِیَّاک وَ مَا یُعتَذَرُ مِنهُ، فَإِنَّ فِیهِ الشِّرک الخَفِیُّ.

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

از کاری که موجب عذر خواهی می شود بپرهیز؛ زیرا در آن شرک خفی است.

«بحار الأنوار، ج ۷۸، ص ۲۰۰»

حدیث - ۱۹

قال الامام علیعليه‌السلام :

اَلظُّلمُ الَّذِی لا یُغفَرُ فَالشِّرک بِاللهِ، قَالَ اللهُ تَعَالی «إنَّ اللهَ لا یَغفِرُ أن یُشرَک بِهِ».

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

آن ستمی که بخشوده نمی شود، شرک آوردن به خداست. خدای متعال فرموده است: خداوند شرک به خود را نمی بخشد.

«نهج البلاغه، خطبه ۱۷۶»

حدیث - ۲۰

قال الامام علیعليه‌السلام :

سَبَبُ الهَلاک اَلشِّرک.

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

شرک، موجب هلاکت است.

«غرر الحکم، ح ۵۵۴۱»

حدیث - ۲۱

قال الامام علیعليه‌السلام :

اعلَمُوا أَنَّ یَسِیرَ الرِّیَاءِ شِرک.

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

بدانید که کمترینِ ریا، شرک به حساب می آید.

«تحف العقول، ص ۱۵۱»

حدیث - ۲۲

قال الامام علیعليه‌السلام :

آفَةُ الإِیمَانِ الشِّرک.

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

آفت ایمان، شرک است.

«غرر الحکم، ح ۳۹۱۵»

حدیث - ۲۳

رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

الاِختِلافُ إلَی المَساجِدِ رَحمَةٌ ، وَالاِجتِنابُ عَنها نِفاقٌ

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

آمد و شد به مساجد ، [ مایه ] رحمت است ، و پرهیز از آن ، [ موجب ] نفاق است

کنز العمّال: ج ۷ ص ۵۷۰ ح ۲۰۳۰۲ نقلاً عن الدیلمی عن ابن عبّاس

حدیث - ۲۴

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَن ماتَ ولَم یَغْزُ ، ولَم یُحدِّثْ بهِ نَفسَهُ ، ماتَ علی شُعْبَةٍ مِن نِفاقٍ

کسی‌که‌جهاد نکرده‌یا آرزوی جهاد نداشته باشد و بمیرد به نوعی نفاق مرده‌است

صحیح مسلم : ۳ / ۱۵۱۷ / ۱۹۱۰ منتخب میزان الحکمة : ۱۱۴

حدیث - ۲۵

امام علیعليه‌السلام :

الخِیانَةُ رأسُ النِّفاقِ

خیانت سرآمد نفاق است

غرر الحکم : ۹۶۹

حدیث - ۲۶

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إنّ الکذبَ بابٌ مِن أبوابِ‌النِّفاقِ

دروغ ، دری از درهای نفاق است

کنز العمّال : ۸۲۱۲

حدیث - ۲۷

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَن رَدَّتهُ الطِّیَرَةُ عَن حاجَتِهِ فَقَد أشرَکَ

هر که فال بد زدن ، او را از کارش باز دارد ، شرک ورزیده است

کنز العمّال : ۲۸۵۶۶

حدیث - ۲۸

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

ذو الوَجهَینِ فی الدُّنیا یأتی یَومَ القِیامَةِ ولَهُ وَجهانِ مِن نارٍ

آن که در دنیا دوچهره باشد، روز قیامت با دو چهره آتشین محشور می‌شود

الترغیب والترهیب : ۳ / ۶۰۳ / ۳ منتخب میزان الحکمة : ۵۶۸

حدیث - ۲۹

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

یَجیءُ یَومَ القِیامَةِ ذو الوَجهَینِ دالِعا لِسانَهُ فی قَفاهُ ، وآخَرُ مِن قُدّامِهِ ، یَلتَهِبانِ نارا حتّی یُلهِبا جَسَدَهُ ، ثُمّ یُقالُ لَهُ : هذا الّذی کانَ فی الدُّنیا ذا وَجهَینِ وذا لِسانَینِ ، یُعرَفُ بذلکَ یَومَ القِیامَةِ

روز قیامت ، انسانِ دو چهره در حالی می‌آید که یک زبان از پس گردنش آویزان است و یک زبان از جلو و در آنها آتش افروخته است که به بدنش زبانه می‌کشد سپس به او گفته می‌شود : این کسی است که در دنیا دو رو و دو زبان بود او بدین گونه در روز قیامت شناخته می‌شود

الخصال : ۳۸ / ۱۶

حدیث - ۳۰

امام علیعليه‌السلام :

أظهَرُ النّاسِ نِفاقا مَن أمَرَ بالطاعَةِ ولَم یَعمَلْ بها ، ونَهی عنِ المَعصیَةِ ولَم یَنتَهِ عنها

آشکارترین منافق کسی‌است که به‌طاعت (خدا) فرا خواند و خودش بدان عمل نکند و از معصیت باز دارد و خودش از آن باز نایستد

غرر الحکم : ۳۲۱۴ منتخب میزان الحکمة : ۵۶

حدیث - ۳۱

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

المُنافِقُ یَملِکُ عَینَیهِ یَبکی کما یَشاءُ

منافق ، چشمانش در اختیار اوست ، هر طور بخواهد گریه می‌کند

کنز العمّال : ۸۵۴ منتخب میزان الحکمة : ۵۶۶

حدیث - ۳۲

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

الـمُـنافِقُ مَـن إذا وَعَدَ أخـلَفَ ، وإذا فَعَلَ أفشی ، وإذا قالَ کَذَبَ ، وإذا ائتُمِنَ خانَ ، وإذا رُزِقَ طاشَ ، وإذا مُنِعَ عاشَ

منافق کسی اسـت کـه هرگاه وعده دهد خُلف وعده کند ، و هرگاه کاری کند آن را فاش سازد (و در بوق دَمَد) ، و هرگاه سخن بگوید دروغ گوید ، و هرگاه امانتی به او سپارند خیانت ورزد ، و هرگاه روزی داده شود ، سبکسری کند ، و هرگاه روزی داده نشود (وتنگدست گردد) به غلّ و غش روی آورد

فی المصدر : أساء (کما فی هامش البحار) .بحار الأنوار : ۷۲ / ۲۰۷ / ۸ منتخب میزان الحکمة : ۵۶۶

حدیث - ۳۳

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَـن خالَفَت سَریرَتُهُ عَلانِیَتَهُ فـهُو مُـنافِقٌ کائنا مَن کانَ

کسی که باطنش با ظاهرش ناسازگار باشد او منافق است ، هر که می‌خواهد باشد

بحار الأنوار : ۷۲ / ۲۰۷ / ۸ منتخب میزان الحکمة : ۵۶۶

حدیث - ۳۴

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

ما زادَ خُشوعُ الجَسَدِ علی ما فی القَلبِ فهُو عِندَنا نِفاقٌ

چنانچه خشوعِ بدن ، بر خشوعِ دل بچربد این در نظر ما نفاق است.

الکافی : ۲ / ۳۹۶ / ۶ منتخب میزان الحکمة : ۵۶۶

حدیث - ۳۵

امام علیعليه‌السلام :

المُنافِقُ إذا نَظَرَ لَها ، وإذا سَکَتَ سَها ، وإذا تَکَلَّمَ لَغا ، وإذا استَغنی طَغا ، وإذا أصابَتهُ شِدَّةٌ ضَغا ، فهُو قَریبُ السُّخطِ بَعیدُ الرِّضا ، یُسخِطُهُ علَی اللّه الیَسیرُ ، ولا یُرضیهِ الکثیرُ ، یَنوی کثیرا مِن الشَّرِّ ویَعمَلُ بطائفَةٍ مِنهُ ، ویَتَلَهَّفُ علی ما فاتَهُ مِن الشَّرِّ کیفَ لَم یَعمَلْ بهِ !

شخص منافق هرگاه نگاه می‌کند برای سرگرمی است ، هرگاه سکوت می‌کند همراه با غفلت است ، وقتی سخن می‌گوید بیهوده‌گویی می‌کند ، هرگاه بی‌نیاز شود طغیان می‌کند ، وقتی گرفتاری به او رسد داد و فریاد راه می‌اندازد ، زود ناراحت می‌شود و دیر خشنود می‌گردد ، از اندکِ خدا ناخشنود می‌شود و بسیارش هم او را خشنود نمی‌سازد ، شرّ بسیار در سر می‌پروراند و مقداری از آنها را به کار می‌بندد و افسوس می‌خورد که چرا فلان کار بد را انجام نداده‌است

تحف العقول : ۲۱۲ منتخب میزان الحکمة : ۵۶۶

حدیث - ۳۶

امام سجّادعليه‌السلام :

منافق نهی می‌کند و خود نهی نمی‌پذیرد ، به آنچه دستور می‌دهد خودش عمل نمی‌کند ، چون به نماز ایستد به چپ و راست می‌نگرد ، چون رکوع کند خود را (مانند گوسفند) به زمین اندازد (یعنی بعد از رکوع نمی‌ایستد و به همان حال به سجده نمی‌رود) ، چون سجده کند (مانند کلاغ و سایر پرندگان که دانه می‌چینند) منقار به زمین زند و چون بنشیند نیم‌خیز نشیند ، چون شب شود ، با این که روزه نداشته است همه‌اش به فکر خوردن غذاست و در هنگام روز با آن که شب زنده داری نکرده‌است ، همّ و غمّش خفتن است اگر سخنی (یا حدیثی) به تو گوید ، دروغ گوید و اگر به تو وعده‌ای دهد ، خُلف وعده کند و اگر به او اعتماد کنی و امانتی سپاری به تو خیانت کند و اگر با او مخالفت کنی ، پشت سرت بدگویی کند

أمالی الصدوق : ۳۹۹ / ۱۲

حدیث - ۳۷

امام صادقعليه‌السلام :

أربَعٌ مِن عَلاماتِ النِّفاقِ : قَساوَةُ القَلبِ، وجُمودُ العَینِ ، والإصرارُ علَی الذَّنبِ ، والحِرصُ علَی الدُّنیا

چهار چیز از نشانه‌های نفاق است : سخت دلی ، خشکیدگی چشم ، مداومت بر گناه و حرص به دنیا

الاختصاص : ۲۲۸ منتخب میزان الحکمة : ۵۶۶

حدیث - ۳۸

امام علیعليه‌السلام :

نِفاقُ المَرءِ مِن ذُلٍّ یَجِدُهُ فی نفسِهِ

نفاقِ انسان ، ناشی از ذلّتی است که در خود حسّ می‌کند

غرر الحکم : ۹۹۸۸ منتخب میزان الحکمة : ۵۶۶

حدیث - ۳۹

امام علیعليه‌السلام :

النِّفاقُ أخو الشِّرکِ

نفاق ، برادر شرک است

غرر الحکم : ۴۸۳

حدیث - ۴۰

رسولُ اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إنّ النِّفاقَ یَبدو لُمظَةً سَوداءَ ، فکُلّما ازدادَ النِّفاقُ عِظَما ازدادَ ذلکَ السَّوادُ ، فإذا استَکمَلَ النِّفاقُ اسوَدَّ القَلبُ

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

نفاق، ابتدا به صورت نقطه‌ای سیاه ظـاهـر می‌شود و هرچه نفاق بیشتر شود ، آن نقطه بزرگتر می‌گردد و چون نفاق به مرحله کمال رسد ، دل به کلّی سیاه می‌شود

کنز العمّال : ۱۷۳۴ منتخب میزان الحکمة : ۵۶۶

حدیث - ۴۱

امام صادقعليه‌السلام :

مَن لَقِیَ المُسلِمینَ بِوَجهَینِ ولِسانَینِ ، جاءَ یَومَ القِیامَةِ ولَهُ لِسانانِ مِن نارٍ

هر که با مسلمانانْ دو رو و دو زبان برخورد کند ، روز قیامت آورده شود در حالی که دو زبان از آتش دارد

ثواب الأعمال : ۳۱۹/ ۱ منتخب میزان الحکمة : ۴۱۴

حدیث - ۴۲

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

ثَلاثَةٌ لا یَستَخِفُّ بِحَقِّهِم إلاّ مُنافِقٌ بَیِّنُ النِّفاقِ : ذو الشَّیبهِ فی الإسلامِ ، والإمامُ المُقسِطُ ، ومُعَلِّمُ الخَیرِ؛

سه کس‌اند که جز منافقی که نفاقش آشکار است درحقّ آنان بی‌حرمتی نکند : ریش سفید اسلام ، پیشوای دادگر و آموزگار خوبیها.

کنزالعمّال : ۴۳۸۱۱ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۰

حدیث - ۴۳

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

ارفَعوا أصواتَکُم بالصَّلاةِ علَیَّ؛ فإنّها تَذهَبُ بالنِّفاقِ؛

صداهای‌تان را هنگام درود بر من بلند کنید که نفاق را از بین می‌برد.

الکافی : ج ۲، ص ۴۹۳، ح ۱۳

حدیث - ۴۴

امام صادقعليه‌السلام :

یَقولُ إبْلیسُ لجُنودِهِ: ألْقُوا بَیْنهُمُ الحَسدَ والبَغْیَ؛ فإنَّهُما یَعْدِلانِ عندَ اللَّهِ الشِّرْکَ؛

ابلیس به لشکریان خود می‌گوید: میان آنان حسادت و تجاوزگری افکنید که این دو خوی، در نزد خدا، برابر با شرک است.

الکافی: ج ۲، ص ۳۴۹، ح ۵

حدیث - ۴۵

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

صلوات بر من و اهل بیت من نفاق و دشمنی را از بین می برد.

عین الحیوة صفحه ۴۱۴

حدیث - ۴۶

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

یَقولُ إِبلیسُ لِجُنودِهِ: أَلقوا بَینَهُمُ الحَسَدَ وَالبَغیَ، فَإِنَّهُما یَعدِ لانِ عِندَ اللّه الشِّرکَ؛

شیطان به سپاهیانش می گوید: میان مردم حسد و تجاوزگری بیاندازید چون این دو، نزد خدا برابر با شرک است.

(کافی، ج۲، ص۳۲۷، ح۲)

حدیث - ۴۷

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من اکثر ذکر الله - عزوجل - احبه الله و من ذکر الله کثیرا کتبت له براءتان براءة من النفاق؛

هرکس ذکر خدا را بسیار یاد کند خداوند او را دوست دارد و هر کس ذکرخداوند را بسیار یاد کند، برای او دو برائت (حکم آزادی ) نوشته شود: یکی برائت از آتش جهنم و دیگری برائت از نفاق و دورویی

(اصول کافی ، ج ۲، ص ۴۹۹، ح ۳).

حدیث - ۴۸

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من صلی صلوة یرائی بها فقد اشرک؛

هر که نمازی برای خودنمایی ، بخواند، شرک ورزیده است

(تفسیر قرطبی ج ۱۰، ص ۷۱).

حدیث - ۴۹

امام کاظمعليه‌السلام :

اَلمُؤمِنُ قَلیلُ الکَلامِ کَثیرُ العَمَلِ، وَ المُنافِقُ کَثیرُ الکَلامِ قَلیلُ العَمَلِ؛

مؤمن کم حرف و پر کار است و منافق پر حرف و کم کار.

تحف العقول، ص۳۹۷

حدیث - ۵۰

امام موسی کاظمعليه‌السلام :

اَداءُ الاَمانَةِ وَالصِّدقُ یَجلِبانِ الرِّزقَ، وَالخیانَةُ وَالکَذِبُ یَجلِبانِ الفَقرَ وَ النِّفاقَ؛

ادای امانت و راستگویی روزی را زیاد می‌کند و خیانت و دروغگویی باعث فقر و نفاق می‌شود.

بحارالأنوار، ج ۷۸، ص ۳۲۷

حدیث - ۵۱

امام حسن عسکریعليه‌السلام :

إِنَّ المُؤمِنَ نَعرِفُهُ بِسیماهُ، وَ نَعرِفُ المُنافِقَ بِمیسَمِهِ؛

مؤمن را از سیمایش می شناسیم و منافق را از نشانه هایش.

الخرائج والجرائح، ج۲، ص ۷۳۷، ح۵۰

حدیث - ۵۲

امام هادیعليه‌السلام :

[اَلمُؤمِنُ] یُحسِنُ وَیَبکی کَما أَنَّ المُنافِقُ یُسیی ءُ وَ یَضحَکُ؛

مؤمن خوبی می کند و می گرید، ولی منافق بدی می کند و می خندد.

مکارم الأخلاق، ص۳۸۹

حدیث - ۵۳

امام رضاعليه‌السلام :

إِنَّ اللّه یُؤَخِّرُ إِجابَةَ المُؤمِنِ شَوقا إلی دُعائِهِ وَیَقُولُ: صَوتٌ اُحِبُّ أَن أَسمَعَهُ، وَیُعَجِّلُ إجابَةَ دُعاءِ المُنافِقِ وَیَقُولُ: صَوتٌ أَکرَهُ سَماعَهُ؛

خداوند اجابت دعای مؤمن را به شوق (شنیدن) دعایش به تأخیر می اندازد و می گوید: «صدایی است که دوست دارم آن را بشنوم» و در اجابت دعای منافق عجله می کند و می گوید: صدایی است که از شنیدنش بدم می آید.

فقه الرضاعليه‌السلام ، ص ۳۴۵

حدیث - ۵۴

امام حسینعليه‌السلام :

إِنَّ المُؤمِنَ لایُسیی ءُ و لا یَعتَذِرُ، وَ المُنافِقُ کُلَّ یَومٍ یُسیی ءُ وَیَعتَذِرُ؛

مؤمن نه بدی می کند و نه معذرت می خواهد و منافق هر روز بدی می کند و معذرت می خواهد.

تحف العقول، ص ۲۴۸

حدیث - ۵۵

امام صادقعليه‌السلام :

إِنَّ المُنافِقَ لا یَرغَبُ فِیما قَد سَعِدَ بِهِ المُؤمِنونَ وَ السَّعیدُ یَتَّعِظُ بِمَوعِظَةِ التَّقوی وَ إن کانَ یُرادُ بِالمَوعِظَةِ غَیرُهُ؛

منافق به آنچه مؤمنان بواسطه آن خوشبخت می شوند، میلی ندارد، ولی خوشبخت سفارش به تقوا را می پذیرد هر چَند مخاطب موعظه، کس دیگری باشد.

الکافی، ج۸ ، ص۱۵۰، ح۱۳۲

حدیث - ۵۶

امام صادقعليه‌السلام :

إنَّ الحِکمَةَ لَتَکُونُ فی قَلبِ المُنافِقِ فَتُجَلجِلُ فی صَدرِهِ حَتّی یُخرِجَها فَیُوعِیَهَا المُؤمِنُ وَتَکُونُ کَلِمةُ المُنافِقِ فی صَدرِ المُؤمِنِ فَتُجَلجِلُ فی صَدرِهِ حَتّی یُخرِجَها فَیَعِیَهَا المُنافِقُ؛

به راستی حکمتی که در قلب منافق جا می گیرد، در سینه اش بی قراری می کند تا از آن بیرون آید و مؤمن آن را بر گیرد و سخن منافقانه (لغو و بیهوده) در سینه مؤمن بی قراری می کند تا از آن بیرون برود و منافق آن را برگیرد.

بحارالأنوار، ج۲، ص ۹۴، ح۲۸

حدیث - ۵۷

امام صادقعليه‌السلام :

اَلمُؤمِنُ لایُخلَقُ عَلَی الکِذبِ وَلا عَلَی الخیانَةِ وَ خِصلَتانِ لا یَجتَمِعانِ فِی المُنافِقِ، سَمتٌ حَسَنٌ وَ فِقهٌ فِی السُّنَّةِ؛

مؤمن در سرشتش دروغ و خیانت نیست و دو صفت است که در منافق جمع نگردد: سیرت نیکو و دین شناسی.

تحف العقول، ص۳۶۷

حدیث - ۵۸

امام صادقعليه‌السلام :

اَلمُؤمِنُ لایُخلَقُ عَلَی الکِذبِ وَلا عَلَی الخیانَةِ وَ خِصلَتانِ لا یَجتَمِعانِ فِی المُنافِقِ، سَمتٌ حَسَنٌ وَ فِقهٌ فِی السُّنَّةِ؛

مؤمن در سرشتش دروغ و خیانت نیست و دو صفت است که در منافق جمع نگردد: سیرت نیکو و دین شناسی.

تحف العقول، ص۳۶۷

حدیث - ۵۹

امام صادقعليه‌السلام :

الغِناءُ یورِثُ النِّفاقَ.

غِنا از خود نفاق بر جای می گذارد.

بحار الانوار ج ۷۹ ص ۲۴

حدیث - ۶۰

امام علیعليه‌السلام :

اِنَّ لِسانَ المُؤمِنِ مِن وَراءِ قَلبِهِ وَ اِنَّ قَلبَ المُنافِقِ مِن وَراءِ لِسانِهِ، لاَِنَّ المُؤمِنَ اِذا اَرادَ اَن یَتَکَلَّمَ بِکَلامٍ تَدَبَّرَهُ فی نَفسِهِ، فَاِن کانَ خَیرا اَبداهُ وَ اِن کانَ شَرّا واراهُ وَ اِنَّ المُنافِقَ یَتَکَلَّمُ بِما اَتی عَلی لِسانِهِ لا یَدری ماذا لَهُ وَ ماذا عَلَیهِ؛

زبان مؤمن، در پشت دل اوست و دل منافق، در پشت زبان او، زیرا مؤمن هرگاه بخواهد سخنی بگوید، ابتدا درباره آن می‌اندیشد، اگر خوب بود اظهارش می‌کند و اگر بد بود آن را پنهان می‌دارد. اما منافق هر چه به زبانش آید می‌گوید، بی آن‌که بداند چه سخنی به سود او و چه سخنی به زیان اوست.

نهج البلاغه، خطبه ۱۷۶

حدیث - ۶۱

امام علیعليه‌السلام :

اَلمُؤمِنُ یُرضِیهِ عَلَی اللّه الیَسیرُ و لا یُسخِطُهُ الکَثیرُ... وَ المُنافِقُ یُسخِطُهُ عَلَی اللّه الیَسیرُ و لا یُرضِیهِ الکَثیرُ؛

مؤمن از اندک خدا خشنود می شود و بسیارش او را ناراحت نمی کند و منافق از اندک خدا ناخشنود می شود و بسیارش هم او را خشنود نمی سازد.

تحف العقول، ص۲۱۲

حدیث - ۶۲

امام علیعليه‌السلام :

اَلمُؤمِنُ فَهُوَ قَرِیبُ الرِّضی بَعیدُ السَّخَطِ... وَالمُنافِقُ فَهُوَ قَریبُ السَّخَطِ بَعیدُ الرِّضی؛

مؤمن زود خشنود و دیر ناراحت می شود و منافق زود ناراحت و دیر خشنود می گردد.

تحف العقول، ص۲۱۲

حدیث - ۶۳

امام علیعليه‌السلام :

لَو ضَرَبتُ خَیشُومَ المُؤمِنِ بِسَیفی هذا عَلی أن یُبغِضَنی ما أبغَضَنی ولَو صَبَبتُ الدُّنیا بِجَمّاتِها عَلَی المُنافِقِ عَلی أن یُحِبَّنی ما أَحَبَّنی؛

اگر با این شمشیرم بر بینی مؤمن بزنم که مرا دشمن بدارد با من دشمنی نمی کند و اگر همه دنیا را به منافق بدهم تا مرا دوست بدارد هیچگاه دوستم نخواهد داشت.

نهج البلاغه، حکمت ۴۵

حدیث - ۶۴

امام علیعليه‌السلام :

عِلمُ المُنافِقِ فی لِسانِهِ وَعِلمُ المُؤمِنِ فی عَمَلِهِ؛

دانش منافق در زبان او و دانش مؤمن در کردار اوست.

غررالحکم، ح۶۲۸۸

حدیث - ۶۵

امام علیعليه‌السلام :

إنَّ المُؤمِنَ إذا أَصابَهُ السُّقمُ ثُمَّ أَعفاهُ اللّه مِنهُ کانَ کَفّارَةً لِما مَضی مِن ذُنُوبِهِ و مَوعِظَةً لَهُ فِیما یَستَقبِلُ، وَ إِنَّ المُنافِقَ إذا مَرِضَ ثُمَّ اُعفِی کانَ کَالبَعیرِ، عَقَلَهُ أهلُهُ ثُمَّ أَرسَلُوهُ فَلَم یَدرِ لِمَ عَقَلُوهُ و لِمَ أَرسَلُوهُ؛

هرگاه مؤمن بیمار شود سپس خداوند شفایش دهد، آن بیماری کفّاره گناهان گذشته و پندی برای آینده اوست و منافق هرگاه مریض شود سپس سلامت یابد، مانند شتری است که صاحبش او را بسته است و سپس رهایش کرده اند او نمی داند برای چه او را بسته اند و برای چه رهایش کرده اند.

کنزالعمّال، ح ۶۶۸۶

حدیث - ۶۶

امام علیعليه‌السلام :

إِنَّ المُؤمِنَ... إذا أَصابَتهُ شِدَّةٌ صَبَرَ... وَالمُنافِقُ إِذا أصابَتهُ شِدَّةٌ ضَغا؛

مؤمن در گرفتاری صبور است، و منافق در گرفتاری بی تاب.

تحف العقول، ص۲۱۲

حدیث - ۶۷

امام علیعليه‌السلام :

إِنَّ المُؤمِنَ... إذا سَکَتَ فَکَّرَ... وَالمُنافِقُ إِذا سَکَتَ سَها؛

سکوت مؤمن تفکر و سکوت منافق غفلت است.

تحف العقول، ص۲۱۲

حدیث - ۶۸

امام علیعليه‌السلام :

إِنَّ المُؤمِنَ... إذا سَکَتَ فَکَّرَ... وَالمُنافِقُ إِذا سَکَتَ سَها؛

سکوت مؤمن تفکر و سکوت منافق غفلت است.

تحف العقول، ص۲۱۲

حدیث - ۶۹

امام علیعليه‌السلام :

إِنَّ المُؤمِنَ إِذا نَظَرَ اعتَبَرَ... وَالمُنافِقُ إِذا نَظَرَ لَها؛

نگاه مؤمن عبرت آمیز و نگاه منافق سرگرمی است.

تحف العقول، ص۲۱۲

حدیث - ۷۰

امام علیعليه‌السلام :

وَرَعُ المُنافِقِ لایَظهَرُ إلاّ عَلی لِسانِهِ؛

پرهیزکاری منافق جز در زبانش ظاهر نمی شود.

غررالحکم، ۱۰۱۳۰

حدیث - ۷۱

امام علیعليه‌السلام :

المُنافِقُ وَقِحٌ غَبیٌّ مُتَمَلِّقٌ شَقیٌّ؛

منافق، بی شرم، کودن، چاپلوس و بدبخت است.

غررالحکم، ح ۱۸۵۳

حدیث - ۷۲

امام علیعليه‌السلام :

اَلمُنافِقُ مَکُورٌ مُضِرٌّ مُرتابٌ؛

منافق، نیرنگ باز، زیانبار و شکّاک است.

غررالحکم، ح ۱۲۸۹

حدیث - ۷۳

امام علیعليه‌السلام :

إنَّ کَثرَةَ المالِ عَدُوٌّ لِلمُؤمِنینَ و یَعسُوبُ المُنافِقینَ؛

ثروت فراوان، دشمن مؤمنان و پیشوای منافقان است.

التمحیص، ص۴۸

حدیث - ۷۴

امام علیعليه‌السلام :

عَلی لِسانِ المُؤمِنِ نُورٌ یَسطَعُ وَعلی لِسانِ المُنافِقِ شَیطانٌ یَنطِقُ؛

بر زبان مؤمن نوری (الهی) است و درخشان و برزبان منافق شیطانی است که سخن می گوید.

شرح نهج البلاغه، ابن أبی الحدید، ج۲۰، ص۲۸۰، ح ۲۱۸

حدیث - ۷۵

شُکرُ المُنافِقِ لا یَتَجاوَزُ لِسانَهُ؛

سپاسگزاری منافق از زبانش فراتر نمی رود.

غررالحکم، ح ۵۶۶۲

حدیث - ۷۶

امام علیعليه‌السلام :

إنَّ المُؤمِنَ مَن یُری یَقینُهُ فی عَمَلِهِ، وَ المُنافِقُ مَن یُری شَکُّهُ فی عَمَلِهِ؛

در عمل مؤمن یقین دیده می شود و در عمل منافق شک.

غررالحکم، ح۳۵۵۱

حدیث - ۷۷

امام علیعليه‌السلام :

إنَّ المُؤمِنَ إذا تَکَلَّمَ ذَکَّرَ... والمُنافِقُ إذا تَکَلَّمَ لَغا؛

مؤمن هرگاه سخن گوید یاد (خدا) می کند و منافق هرگاه سخن گوید بیهوده گویی می کند.

تحف العقول، ص۲۱۲

حدیث - ۷۸

امام علیعليه‌السلام :

إِنَّ المُؤمِنَ إذَا استَغنی شَکَرَ... وَ المُنافِقُ إِذَا استَغنی طَغی؛

مؤمن هنگام بی نیازی شکر می گزارد و منافق هرگاه بی نیاز شود طغیان می کند.

تحف العقول، ص۲۱۲

حدیث - ۷۹

امام علیعليه‌السلام :

مَن أمَرَ بِالمَعروفِ شَدَّ ظَهرُ المُؤمِنِ وَمَن نَهی عَنِ المُنکَرِ أَرغَمَ أَنفَ المُنافِقِ وَأَمِنَ کَیدَهُ؛

هر کس امر به معروف کند به مؤمن نیرو می بخشد و هر کس نهی از منکر نماید بینی منافق را به خاک مالیده و از مکر او در امان می ماند.

کافی، ج۲، ص۵۰، ح۱

حدیث - ۸۰

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

آیَةُ المُنافِقِ ثَلاثٌ: اِذا حَدَثَ کَذِبَ وَ اِذا وَعَدَ اَخلَفَ وَ اِذا اؤتُمِنَ خانَ؛

نشان منافق سه چیز است: ۱ - سخن به دروغ بگوید ۲ - از وعده تخلف کند .۳ - در امانت خیانت نماید

صحیح مسلم، کتاب الایمان، ح ۸۹

حدیث - ۸۱

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

ثَلاثٌ مَن کُنَّ فیهِ فَهُوَ مُنافِقٌ وَ اِن صامَ وَ صَلّی وَحَجَّ وَاعتَمَرَ وَقالَ «اِنّی مُسلِمٌ» مَن اِذا حَدَّثَ کَذِبَ وَ اِذا وَعَدَ اَخلَفَ وَ اِذَا ائتُمِنَ خانَ؛

سه چیز است که در هر کس باشد منافق است اگر چه روزه دارد و نماز بخواند و حج و عمره کند و بگوید من مسلمانم، کسی که هنگام سخن گفتن دروغ بگوید و وقتی که وعده دهد تخلف نماید و چون امانت بگیرد، خیانت نماید.

نهج الفصاحه، ح ۱۲۸۰

حدیث - ۸۲

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إنَّ لِسانَ المُؤمِنَ وَراءَ قَلبِهِ فَإِذا أَرادَ أَن یَتَکَلَّمَ بِشَیءٍ یُدَبِّرُهُ قَلبُهُ ثُمَّ أمضاهُ بِلِسانِهِ وَ إنَّ لِسانَ المُنافِقِ أمامَ قَلبِهِ فَإِذا هَمَّ بِشَیءٍ أمضاهُ بِلِسانِهِ وَلَم یَتَدَبَّرهُ بِقَلبِهِ؛

زبان مؤمن در پس دل اوست، هرگاه بخواهد سخن بگوید درباره آن می اندیشد و سپس آن را می گوید اما زبان منافق جلوی دل اوست هرگاه قصد سخن کند آن را به زبان می آورد و درباره آن نمی اندیشد.

تنبیه الخواطر، ج۱، ص ۱۰۶

حدیث - ۸۳

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَثَلُ المُؤمِنِ کَمَثَلِ خامَةِ الزَّرعِ تُکفِئُهَا الرِّیاحُ کَذا و کَذا وکَذلِکَ المُؤمِنُ تُکفِئُهُ الوجاعُ وَالمراضُ و مَثَلُ المُنافِقِ کَمَثَلِ الرزَبَّةِ المُستَقیمَةِ الَّتی لایُصِیبُها شَیءٌ حَتّی یَتیهِ المَوتُ فَیَقصِفَهُ قَصفا؛

مَثَل مؤمن مانند ساقه کاشته است که بادها آن را به این سو و آن سو خم می کند هم چنین مؤمن را دردها و بیماریها خم می کند و مثل منافق مانند عصای آهنی است که چیزی به او نمی رسد تا اینکه مرگ او فرا رسد و او را سخت می شکند.

الکافی، ج۲، ص ۲۵۸، ح۲۵

حدیث - ۸۴

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إِنَّ المُؤمِنَ هِمَّتُهُ فِی الصَّلاةِ وَالصِّیامِ وَالعِبادَةِ وَالمُنافِقُ هِمَّتُهُ فِی الطَّعامِ وَالشَّرابِ کَالبَهیمَةِ؛

همّت مؤمن در نماز و روزه و عبادت است و همّت منافق در خوردن و نوشیدن؛ مانند حیوانات.

تنبیه الخواطر،ج۱، ص ۹۴

حدیث - ۸۵

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

یُبعَثُ کُلُّ عَبدٍ علی ما ماتَ عَلَیهِ، اَ لمُؤمِنُ عَلی إیمانِهِ وَالمُنافِقُ عَلی نِفاقِهِ؛

هر بنده ای بر همان چیزی که در درون داشته و با آن از دنیا رفته، برانگیخته می شود، مؤمن بر ایمانش و منافق بر نفاقش.

کنزالعمّال، ح ۳۸۹۵۴

حدیث - ۸۶

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اَلمُؤمِنُ لَیِّنُ المِنکَبِ یُوَسِّعُ عَلی أَخیهِ وَ المُنافِقُ یَتَجافی یُضَیِّقُ عَلی أَخیهِ؛

مؤمن نرمخوست و برای برادرش جا (ی نشستن) باز می کند و منافق درشتخوست و جا را بر برادرش تنگ می کند.

کنزالعمّال، ح ۷۷۸

حدیث - ۸۷

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

بُکاءُ المُؤمِنِ مِن قَلبِهِ وَ بُکاءُ المُنافِقِ مِن هامَّتِهِ؛

گریه مؤمن از (درون) دل اوست و گریه منافق از (ظاهر و) سرش.

الجامع الصغیر، ح ۳۱۵۶