حدیث - ۴۸

قال الامام الباقرعليه‌السلام : لَوْ أَنَّ العِبَادَ إِذَا جَهِلُوا وَقَفُوا، لم یَجْحَدُوا و لم یَکْفرُوا.

امام باقرعليه‌السلام فرمودند: اگر بندگان آن گاه که نمی‌دانستند، توقف می‌کردند، گرفتار انکار و کفر نمی‌شدند.

«المحاسن، ج ۱، ص ۳۴۰، ح ۷۰۰»

حدیث - ۴۹

قال الامام علیعليه‌السلام : إِنَّ الزُّهْدَ فی الجَهْلِ بِقَدر ِالرَّغْبَةِ فی العَقْلِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: همانا بی رغبتی به نادانی، به اندازه رغبت به دانایی است.

«غرر الحکم، ح ۳۴۴۴»

حدیث - ۵۰

قال الامام علیعليه‌السلام : عَمَلُ الجاهِلِ وَبَالٌ وَ عِلْمُهُ ضَلالٌ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: کار نادان ورز و وبال است و دانش او مایه گمراهی.

«غرر الحکم، ح ۶۳۲۷»

حدیث - ۵۱

قال الامام علیعليه‌السلام : الجهْلُ مَعْدِنُ الشَّرِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: نادانی، معدن و جایگاه بدی است.

«غرر الحکم، ح ۶۵۸»

حدیث - ۵۲

قال الامام علیعليه‌السلام : الجهْلُ أَصْلُ کُلِّ شَرٍّ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: نادانی، ریشه همه بدیهاست.

«غرر الحکم، ح ۸۱۹»

حدیث - ۵۳

قال الامام علیعليه‌السلام : الجهلُ فَسَادُ کُلِّ اَمْرٍ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: نادانی، مایه تباهی همه چیز است.

«غرر الحکم، ح ۹۳۰»

حدیث - ۵۴

قال الامام علیعليه‌السلام : الجهْلُ یُفْسِدُ المَعَادَ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: نادانی، آخرت را تباه می‌کند.

«غرر الحکم، ح ۸۴۸»

حدیث - ۵۵

قال الامام علیعليه‌السلام : الجهلُ مُمِیتُ الأَحْیَاءِ و مُخَلِّدُ الشَقَاءِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: نادانی مایه مرگ زندگان و جاودانی بدبختی است.

«غرر الحکم، ح ۱۴۶۴»

حدیث - ۵۶

قال الامام علیعليه‌السلام : الجهلُ یُزِلّ ُ الْقَدَمَ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: نادانی، گام را می لغزاند.

«غرر الحکم، ح ۴۸۵»

حدیث - ۵۷

قال الامام علیعليه‌السلام : الجهْلُ مَطِیَةٌ شَمُوسٌ، مَنْ رَکِبَهَا زَلَّ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: نادانی مرکبی چموش است که هر که سوارش شود به زمینش می زند.

«غرر الحکم، ح ۱۹۶۹»

حدیث - ۵۸

قال الامام علیعليه‌السلام : الجَهْلُ دَاءٌ وَ عَیَاءٌ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: نادانی، درد و ناتوانی است.

«غرر الحکم، ح ۶۸۹»

حدیث - ۵۹

قال الامام علیعليه‌السلام : الجَهْلُ فی الإِنْسَانِ أَضَرُّ مِن الآکِلَةِ فی الْبَدَنِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: نادانی برای انسان، زیانبارتر است از خوره برای بدن.

«غرر الحکم، ح ۱۸۳۰»

حدیث - ۶۰

امام علیعليه‌السلام فرمودند: - نادانی، بدترین درد است.

«غرر الحکم، ح ۸۲۰»

حدیث - ۶۱

قال الامام علیعليه‌السلام : الْعَالِمُ مَنْ عَرَفَ قَدْرَهُ، الجَاهِلُ مَنْ جَهِلَ أمْرَهُ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: عالم کسی است که قدر و اندازه خویش را بشناسد و نادان کسی است که شأن و منزلت خود را نشناسد.

«غرر الحکم، ح ۲۴۷ و ۱۰۸۷»

حدیث - ۶۲

قال الامام علیعليه‌السلام : الجاهِلُ مَیِّتٌ وَ إِنْ کَانَ حَیّاً.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: نادان مرده است، هر چند به ظاهر زنده باشد.

«غرر الحکم، ح ۱۱۲۵»

حدیث - ۶۳

قال الامام علیعليه‌السلام : الْجَهْلُ مَوْتٌ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: نادانی مرگ است.

«غرر الحکم، ح ۱۱۶۲»

حدیث - ۶۴

قال الامام الرضاعليه‌السلام : اِنَّ الخَلَّ یَشُدُّ الذِّهنَ وَ یَزیدُ فی العَقلِ.

امام رضاعليه‌السلام فرمودند: سرکه، ذهن(انسان) را بیشتر و عقل را زیاد می کند.

«اصول کافی، ج ۶، ص ۲۲۹»

تفکر

حدیث - ۱

قال الامام الصادقعليه‌السلام : أفضَلُ الْعِبادةِ اِدْمانُ التَّفَکُّرِ فی اللهِ وَ قُدرَتِهِ.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: برترین عبادت، اندیشیدن مداوم درباره خدا و قدرت اوست.

«الکافی، ج ۲، ص ۵۵»

حدیث - ۲

قال الامام الصادقعليه‌السلام : کانَ أَکْثَرُ عِبادَةِ أَبی ذَر أَلتَّفَکُرَ و الْأِعتِبارَ.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: بیشترین عبادت ابوذررضي‌الله‌عنه اندیشیدن و پند گرفتن بود.

«بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۳۲۳»

حدیث - ۳

قال الامام الحسنعليه‌السلام : علیکم بالتَّفَکُّرِ فإنه حَیاة قَلْبِ البَصیرِ و مفاتیح أبواب الحکمه.

امام حسنعليه‌السلام فرمودند: بر شما باد اندیشیدن پس به درستی که آن مایه زندگی دل (و حیات قلب) شخص بابینش و کلید درهای حکمت است.

«بحارالانوار، ج ۷۸، ص ۱۱۵»

حدیث - ۴

قال الامام الکاظمعليه‌السلام : اِنَّ لِکُلِّ شَیٍِ دَلیلاً وَ دلیلُ العَقلِ التَّفَکُرُ وَ دلیلُ التَّفَکُّرِ الصّمت و لِکُلِّ شیٍ مطیَّةً وَ مَطیَّةَ العَقلِ التَّواضُعِ .

امام کاظمعليه‌السلام فرمودند: برای هر چیزی دلیل (و نشانه ای) وجود دارد و دلیل عقل تفکر است و دلیل تفکرسکوت است و برای هر چیزی مرکبی است و مرکب عقل تواضع است.

«اصول کافی، ج ۱، ص ۱۵»

حدیث - ۵

قال الامام علیعليه‌السلام : أَلتَّفکُّر فی مَلکوتِ السَّماواتِ وَ الأَرضِ عِبادةُ الْمُخلَصینَ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: اندیشیدن درباره ملکوت آسمان ها و زمین، عبادت مخلصان است.

«غررالحکم، ح ۱۷۹۲»

حدیث - ۶

قال الامام علیعليه‌السلام : مَنْ تَفکَّرَ فی عَظَمَةِ اللهِ أَبْلَسَ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: هرکه در عظمت خدا بیندیشد، متحیّر شود.

«غررالحکم، ح ۹۲۰۷»

حدیث - ۷

قال الامام علیعليه‌السلام : مَنْ کَثُرَ فِکرُهُ فی اللَّذّاتِ غَلَبَتْ عَلَیْهِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: هر که زیاد درباره لذتها بیندیشد، آن لذتها بر او چیره شوند.

«غررالحکم، ح ۸۵۶۴»

حدیث - ۸

قال الامام علیعليه‌السلام : مَنْ کَثُرَ فِکْرُهُ فی الْمَعاصی دَعَتْهُ إِلَیْها.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: کسی که زیاد درباره گناهان بیندیشد، گناهان او را به سوی خود بکشانند.

«غررالحکم، ح ۸۵۶۱»

حدیث - ۹

قال الامام علیعليه‌السلام : أَلْفِکرُ فی غَیرِ الْحِکْمَةِ هَوَسٌ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: اندیشیدن در غیر حکمت، هوس (بیهودگی و سبک مغزی) است.

«غررالحکم، ح ۱۲۷۸»

حدیث - ۱۰

قال الامام علیعليه‌السلام : کَیْفَ تَصْفُو فِکْرَةُ مَنْ یَسْتَدیمُ الشَّبَعَ ؟

امام علیعليه‌السلام فرمودند: چگونه صاف و زلال گردد، اندیشه کسی که پیوسته شکمش سیر است؟

«غررالحکم، ح ۶۹۷۵»

حدیث - ۱۱

قال الامام علیعليه‌السلام : مَنْ قلَّ أَکْلُهُ صَفا فِکْرُهُ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: هر که کم بخورد اندیشه‌اش صاف (و نیک) گردد.

«غررالحکم، ح ۸۴۶۲»

حدیث - ۱۲

قال الامام علیعليه‌السلام : أَلتَّفکُّرُ یَدعُوا إلی الْبِرِّ وَ الْعَمَلِ بِهِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: اندیشیدن، (انسان را) به نیکی و عمل به آن فرا می‌خواند.

«الکافی، ج ۲، ص ۵۵»

حدیث - ۱۳

قال الامام علیعليه‌السلام : ما ذَلَّ مَنْ أحْسَنَ الْفِکَرَ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: کسی که اندیشه‌اش نیکو باشد، خوار نگردد.

«غررالحکم، ح ۹۴۵۸»

حدیث - ۱۴

قال الامام علیعليه‌السلام : مَنْ طالَتْ فِکرَتُهُ حَسُنَتْ بَصیرَتُهُ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: هر که مدت طولانی بیندیشد، بینشش نیکو شود.

«غررالحکم، ح ۸۳۱۹»

حدیث - ۱۵

امام علیعليه‌السلام فرمودند: اندیشه کردن موجب عبرت گرفتن می شود و از لغزش ایمن می‌گرداند و احتیاط و هوشیاری به بار می‌آورد.

«غررالحکم، ح ۲۱۲۴»

حدیث - ۱۶

قال الامام علیعليه‌السلام : بِالْفِکْرِ تَنْجَلی غَیاهِبُ الْاُمُورِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: با اندیشه است که تاریکیهای امور روشن می‌شود.

«غررالحکم، ح ۴۳۲۲»

حدیث - ۱۷

قال الامام علیعليه‌السلام : أَلفِکْرُ فی الْعَواقِبِ یُنْجی مِنَ الْمَعاطِبِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: اندیشه در عواقب امور (انسان را) از افتادن در مهلکه‌ها نجات می‌دهد.

«غررالحکم، ح ۱۴۶۰»

حدیث - ۱۸

قال الامام علیعليه‌السلام : أَلْفِکرُ فی الخَیْرِ یَدْعُوا إِلی الْعَمَلِ بِهِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: اندیشه کردن در خوبیها انگیزه به کار بستن آنها می‌شود.

«غررالحکم، ح ۱۳۹۵»

حدیث - ۱۹

قال الامام علیعليه‌السلام : مَنْ أَسْهَرَ عَیْنَ فِکرَتِهِ بَلَغَ کُنْهَ هِمَّتِهِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: هرکه دیده اندیشه خود را شب ها بیدار نگه دارد به کنه خواست خویش دست یابد.

«غررالحکم، ح ۸۷۸۴»

حدیث - ۲۰

قال الامام علیعليه‌السلام : مَنْ أکْثَرَ الْفِکرَ فِیما تَعَلَّمَ أتْقَنَ عِلْمَهُ وَ فَهِمَ ما َلمْ یَکُنْ یَفْهَمُ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: هرکه در آنچه آموخته است بسیار اندیشه کند، دانش خود را استوار گرداند و آنچه را نمی‌فهمیده است، بفهمد.

«غررالحکم، ح ۸۹۱۷»

حدیث - ۲۱

قال الامام علیعليه‌السلام : أَلفِکْرُ یُفیدُ الْحِکْمَةَ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: اندیشه حکمت به بار می‌آورد.

«غررالحکم، ح ۸۷۸»

حدیث - ۲۲

قال الامام علیعليه‌السلام : فَضْلُ فِکْرٍ وَ تَفَهُّمٍ أَنْجَعُ مِنْ فَضْلِ تِکْرارٍ وَ دراسَةٍ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: زیاد اندیشیدن و فهمیدن سودمند‌تر از زیاد تکرار کردن و خواندن است.

«غررالحکم، ح ۴۷۰۸»

حدیث - ۲۳

قال الامام علیعليه‌السلام : أَلْفِکْرُ یُنیرُ اللُّبَّ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: اندیشه دل و خرد را روشن می‌گرداند.

«غررالحکم، ح ۳۶۹»

حدیث - ۲۴

قال الامام علیعليه‌السلام : أَلْفِکرُ رُشْدٌ، أَلْغفلَةٌ فَقْدٌ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: اندیشه مایة رشد و کمال است و غفلت موجب گمراهی.

«غررالحکم، ح ۸۵»

حدیث - ۲۵

قال الامام علیعليه‌السلام : أَلفِکْرُ جَلاءُ الْعُقُولِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: اندیشه صیقل دهندة خردهاست.

«غررالحکم، ح ۹۳۵»

حدیث - ۲۶

قال الامام علیعليه‌السلام : لا عِلْمَ کَالتَّفکُّرِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: هیچ دانشی چون اندیشیدن نیست.

«نهج البلاغه، حکمت ۱۱۳»

حدیث - ۲۷

قال الامام علیعليه‌السلام : فِکْرُ ساعَةٍ قَصیرَةٍ خَیرٌ مِنْ عِبادَةٍ طَویلَةٍ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: ساعتی کوتاه اندیشیدن، بهتر از عبادت طولانی است.

«غررالحکم، ح ۶۵۳۷»

حدیث - ۲۸

قال الامام علیعليه‌السلام : ألتَّفکُّرُ فی آلاءِ اللهِ نِعمَ الْعِبادَةِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: اندیشیدن درباره نعمتهای خدا، نیکو عبادتی است.

«غررالحکم، ح ۱۷۹۲»

حدیث - ۲۹

قال الامام علیعليه‌السلام : فِکرُ الْمَرءِ مِرآةٌ تُریهِ حُسْنَ عَمَلِهِ مِنْ قُبْحِهِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: اندیشه آدمی آینه‌ای است که کردار نیک و بدش را به او نشان می‌دهد.

«غررالحکم، ح ۶۵۴۶»

حدیث - ۳۰

قال الامام علیعليه‌السلام : اَصْلُ العقلِ الفِکرُ وَ ثَمَرتُهُ السَّلَامَةُ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: ریشة عقل، اندیشه است و ثمره اش سالم ماندن. (از خطا، لغزش و گناه یا عذاب آخرت)

«غررالحکم، ح ۳۰۹۳»

حدیث - ۳۱

قال الامام علیعليه‌السلام : تَمییزُ الباقی مِنَ الْفانی مِنْ أَشْرَفِ النَّظَرِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: تمییز دادن و تشخیص امور ماندنی از امور فانی و رفتنی، از برترین اندیشه هاست.

«غررالحکم، ح ۴۴۹۴»

حدیث - ۳۲

قال الامام علیعليه‌السلام : لا عِبادَةَ کَالتَّفکُّرِ فی صَنْعةِ اللهِ عزّوَجلّ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: هیچ عبادتی مانند اندیشیدن در صنع (خلق) خدای عزوجل نیست.

«امالی طوسی، ص ۱۴۶»

حدیث - ۳۳

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : فِکْرَةُ ساعَةٍ خَیرٌ مِنْ عبادَةِ سنَةٍ.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: ساعتی اندیشه کردن بهتر از یک سال عبادت است.

«بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۳۲۶»

حدیث - ۳۴

قال الامام المجتبیعليه‌السلام : اُوصیکُم بِتَقْوَی اللهِ وَ إدامَةِ التَّفکُّرِ، فَإِنَّ التَّفکُّرَ أََبُو کُلَّ خَیْرٍ وَ اُمَّهُ.

امام حسنعليه‌السلام فرمودند: شما را به تقوای الهی و اندیشیدن مدام سفارش می‌کنم، زیرا که اندیشیدن پدر و مادر همة خوبیهاست.

«مجموعه ورام، ج ۱، ص ۵۲»