حدیث - ۲۸۸

امام علیعليه‌السلام :

کُلَّ وِعاءٍ یَضیقُ بِما جُعِلَ فیهِ اِلاّ وِعاءُ الْعِلْمِ فَاِنَّهُ یَتَّسِعُ بِهِ؛

هر ظرفی که در آن چیزی ریخته شود پر می‌شود، مگر ظرف دانش که هر چه در آن ریخته شود جا باز می‌کند.

نهج البلاغه ، حکمت ۲۰۵.

حدیث - ۲۸۹

امام علیعليه‌السلام :

اَلْعِلْمُ عِلْمانِ : مَطْبوعٌ ومَسْموعٌ ، ولا یَنْفَعُ الْمَسْموعُ اِذا لَمْ یَکُنِ الْمَطْبوعُ؛

علم دو گونه است: فطری و شنیدنی، علم شنیدنی مفید واقع نمی‌شود اگر علم فطری نباشد.

نهج البلاغه ، حکمت ۳۳۸.

حدیث - ۲۹۰

امام علیعليه‌السلام :

کُلَّمَا ازْدادَ عِلْمُ الرَّجُلِ زادَتْ عِنایَتُهُ بِنَفْسِهِ وَ بَذَلَ فی ریاضَتِها وَ صَلاحِها جُهْدَهُ؛

هر اندازه دانش انسان بیشتر شود، توجه او به خودش بیشتر می‌گردد و در ریاضت و رشد و اصلاح نَفْس، کوشش بیشتری می‌نماید.

غرر الحکم ، ح ۷۲۰۴.

حدیث - ۲۹۱

امام صادقعليه‌السلام :

اَلْعِلْمُ مَقْرونٌ اِلَی الْعَمَلِ ، فَمَنْ عَلِمَ عَمِلَ ، ومَنْ عَمِلَ عَلِمَ ، وَالْعِلْمُ یَهْتِفُ بِالْعَمَلِ فَاِنْ اَجابَهُ وَ اِلاَّ ارْتَحَلَ عَنْهُ؛

دانش، با عمل همراه است، پس هر که دانست، عمل کرد و هر که عمل کرد، دانست و دانش، به عمل فرا می‌خواند. پس اگر او را اجابت کرد، چه بهتر وگرنه از او جدا می‌گردد.

کافی ، ج ۱، ص ۴۴، ح ۲.

حدیث - ۲۹۲

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

طَـلَبُ الْعِلْمِ فَریضَةٌ عَلی کُلِّ مُسْلِمٍ ، فَاطْلُبُوا الْعِلْمَ مِنْ مَظانِّهِ ، وَاقْتَبِسوهُ مِنْ اَهْلِهِ؛

در پی دانش بودن، بر هر مسلمانی واجب است، پس دانش را از جایی که احتمال بودنش هست، بجویید و آن را از اهلش فراگیرید.

امالی طوسی، ص ۵۶۹، ح ۱۱۷۶.

حدیث - ۲۹۳

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

قَلْبٌ لَیْسَ فیهِ شَی‌ءٌ مِنَ الحِکمَةِ کَبَیْتٍ خَرِبٍ ، فَتَعَلَّموا وعَلِّموا ، وتَفَقَّهوا ولا تَموتوا جُهّالاً ؛ فَاِنَّ اللّه‌َ لا یَعذِرُ عَلَی الْجَهْلِ؛

دلی که در آن حکمت نیست، همچون خانه‌ای ویران است. پس بیاموزید و آموزش دهید، بفهمید و نادان نمیرید که خدای عزّ و جلّ، بهانه‌ای را برای نادانی نمی‌پذیرد.

الفردوس ، ح ۴۵۹۰.

حدیث - ۲۹۴

امام علیعليه‌السلام :

یا مُؤمِنُ اِنَّ هذَا الْعِلْمَ وَالاَْدَبَ ثَمَنُ نَفْسِکَ فَاجْتَهِدْ فی تَعَلُّمِها فَما یَزیدُ مِنْ عِلْمِکَ وَ اَدَبِکَ یَزیدُ فی ثَمَنِکَ وَ قَدْرِکَ، فَاِنَّ بِالْعِلْمِ تَهْتَدی اِلی رَبِّکَ؛

ای انسان با ایمان، در حقیقت این دانش و ادب، بهای توست، پس در آموختن آن بکوش، زیرا هرچه بر دانش و ادبت افزوده شود، بر ارج و بهای تو افزوده می‌شود، چرا که با دانش به سوی پروردگارت هدایت می‌شوی.

روضة الواعظین، ص ۱۱.

حدیث - ۲۹۵

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند :

لَسْتُ اُحِبُّ اَنْ اَرَی الشّابَّ مِنْـکُمْ اِلاّ غادیاً فی حالَیْنِ : اِمّا عالِماً اَوْ مُتَعَلِّما ، فَاِنْ لَمْ یَفْعَلْ فَرَّطَ ، فَاِنْ فَرَّطَ ضَیَّعَ ، وَ اِنْ ضَیَّعَ اَثِمَ ، وَ اِنْ اَثِمَ سَـکَنَ النّارَ وَ الَّذی بَعَثَ مُحَمَّدا بِالْحَقِّ ؛

دوست ندارم جوانانِ شما را جز در دو حالت ببینم : دانشمند یا دانش‌اندوز اگر جوانی چنین نکند ، کوتاهی کرده و اگر کوتاهی کرد ، تباه ساخته و اگر تباه ساخت ، گناه کرده است و اگر گناه کند ، سوگند به آن کس که محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را به حق برانگیخت ، دوزخ‌نشین خواهد شد

امالی طوسی ، ص ۳۰۳، ح ۶۰۴

حدیث - ۲۹۶

امام باقرعليه‌السلام می فرمایند :

کانَ اَبی زَیْنُ الْعابِدینَعليه‌السلام اِذا نَظَرَ اِلَی الشَّبابِ الَّذینَ یَطْـلُبونَ الْعِلْمَ اَدْناهُمْ اِلَیْهِ وَ قالَ : مَرحَبا بِکُمْ اَ نْتُمْ وَدائِعُ الْعِلْمِ وَ یوشِکُ اِذْ اَ نْتُمْ صِغارُ قَوْمٍ اَنْ تَـکونوا کِبارَ آخَرینَ ؛

پدرم [امام] زین‌العابدینعليه‌السلام هر گاه به جوانانی که دانش می‌اندوختند ، می‌نگریست ، آنان را به خود نزدیک می‌کرد و می‌فرمود : آفرین بر شما که امانت‌های [مردم برای آموختن]دانشید و به‌زودی شما کم‌سالان جامعه ، بزرگان جامعه‌ای دیگر می‌شوید

الدر النظیم فی مناقب الائمة اللهامیم ، ص ۵۸۷

حدیث - ۲۹۷

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

مَنْ تَعَلَّمَ فی شَبابِهِ کانَ بِمَنْزِلَةِ الْوَشْمِ فِی الْحَجَرِ وَ مَن تَعَلَّمَ وَ هُوَ کَبیرٌ کانَ بِمَنْزِلَةِ الْکِتابِ عَلی وَجْهِ الْماءِ ؛

هر کس در جوانی‌اش بیاموزد ، آموخته‌اش مانند نقش بر سنگ است و هر کس در بزرگ‌سالی بیاموزد، مانند نوشتن بر روی آب است

نوادر راوندی ، ص ۱۳۲، ح ۱۶۹

حدیث - ۲۹۸

امام رضاعليه‌السلام می فرمایند:

از نشانه‌های دین فهمی ، حلم و علم است ، و خاموشی دری از درهای حکمت‌است خاموشی و سکوت ، دوستی آور و راهنمای هر کار خیری است

(تحف العقول ، ص ۴۶۹)

حدیث - ۲۹۹

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

اِنَّ الْعِلْمَ حَیاةُ الْقُلوبِ وَ نورُ الاَْبْصارِ مِنَ الْعَمی وَ قُوَّةُ الاَْبْدانِ مِنَ الضَّعْفِ؛

به راستی که دانش، مایه حیات دل‌ها، روشن کننده دیدگان کور و نیروبخش بدن‌های ناتوان است.

امالی صدوق، ص ۴۹۳، ح ۱.

حدیث - ۳۰۰

رَحِمَ اللّه‌ُ عَبْدا اَحیا اَمْرَنا یَتَعَلَّمُ عُلومَنا وَ یُعَلِّمُهَا النّاسَ ، فَاِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِموا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعونا؛

رحمت خدا بر بنده‌ای را که امر ما را زنده کند. دانش‌های ما را فرا گیرد و به مردم بیاموزد. اگر مردم زیبایی‌های سخنان ما را می‌دانستند، از ما پیروی می‌کردند.

معانی الأخبار ، ص ۱۸۰، ح ۱.

حدیث - ۳۰۱

امام صادقعليه‌السلام :

وَ الْمُتَعَلِّمُ یَحْتاجُ اِلی رَغْبَةٍ وَ اِرادَةٍ و فَراغٍ وَ نُسُکٍ وَ خَشْیَةٍ وَ حِفْظٍ وَ حَزْمٍ؛

دانش اندوز به شوق، اراده، فراغت، عبادت، ترس از خدا، مراقبت و آینده‌نگری نیاز دارد.

مصباح الشریعه، ص ۱۵.

حدیث - ۳۰۲

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اِنَّ اللّه‌َ تَعالی قَدْ تَکَفَّلَ لِطالِبِ الْعِلْمِ بِرِزْقِهِ خاصَّةً عَمّا ضَمِنَهُ لِغَیْرِهِ؛

بی‌گمان خداوند متعال روزی جویای دانش را به‌طور ویژه، افزون بر آنچه برای دیگران تضمین کرده، به عهده گرفته است.

منیة المرید ، ص ۱۶۰.

حدیث - ۳۰۳

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَنْ جاءَهُ الْمَوتُ وَ هُوَ یَطْلُبُ الْعِلْمَ لِیُحْیِیَ بِهِ الاِْسلامَ کانَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الاَْنبِیاء دَرَجَةٌ واحِدَةٌ فِی الْجَنَّةِ؛

هر کس در جستجوی دانش باشد تا با آن اسلام را زنده کند و مرگ او فرا رسد، در بهشت میان او و پیامبران تنها یک درجه فاصله است.

منیة المرید ، ص ۱۰۰.

حدیث - ۳۰۴

امام سجادعليه‌السلام :

لَوْ یَعْلَمُ النّاسُ ما فی طَـلَبِ الْعِلْمِ لَطَـلَبوهُ وَ لَو بِسَفْکِ الْمُهَجِ وَ خَوضِ اللُّجَجِ اِنَّ اللّه‌َ تَبارَکَ وَ تَعالی اَوحی اِلی دانیالَ : اِنَّ اَمْقَتَ عَبیدی اِلَیَّ الْجاهِلُ الْمُسْتَخِفُّ بِحَقِّ اَهْلِ الْعِلْمِ ، التّارِکُ لِلاِْقْتِداءِ بِهِمْ وَ اِنَّ اَحَبَّ عَبیدی اِلَیَّ التَّقیُّ الطّالِبُ لِلثَّوابِ الْجَزیلِ اَللاّزِمُ لِلْعُلَماءِ التّابِـعُ لِلْحُلَماءِ القابِلُ عَنِ الْحُـکَماءِ؛

اگر مردم می‌دانستند که در جستجوی دانش چه چیزی [نهفته] است، بی‌گمان در پی آن می‌رفتند، حتّی اگر با ریخته شدن خون و فرو رفتن در اعماق دریا باشد. خدای تبارک و تعالی به دانیال وحی کرد: منفورترین بندگانم نزد من، نادانی است که حق اهل علم را سبک بشمارد و پیروی از ایشان را رها کند و محبوب‌ترین بندگانم نزد من، تقوا پیشه‌ای است که جویای پاداش فراوان، همراه دانشمندان، پیرو بردباران و پذیرای حکیمان باشد.

کافی ، ج ۱، ص ۳۵، ح ۵.

حدیث - ۳۰۵

امام علیعليه‌السلام :

کُلَّ وِعاءٍ یَضیقُ بِما جُعِلَ فیهِ اِلاّ وِعاءُ الْعِلْمِ فَاِنَّهُ یَتَّسِعُ بِهِ؛

هر ظرفی که در آن چیزی ریخته شود پر می‌شود، مگر ظرف دانش که هر چه در آن ریخته شود جا باز می‌کند.

نهج البلاغه ، حکمت ۲۰۵.

حدیث - ۳۰۶

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

ای جویای دانش! دانش فضیلت‌های بسیاری دارد: سَرش تواضع، چشمش دوری از حسد، گوشش فهم، زبانش راستگویی، حافظه‌اش جستجو، دلش خوش‌نیّتی، عقلش شناخت اشیاء و امور، دستش رحمت، پایش دیدار دانشمندان، همّتش سلامت، حکمتش تقوا، قرارگاهش نجات، جلودارش عافیت، مَرکبش وفا، سلاحش نرمی سخن، شمشیرش خشنودی، کمانش سازگاری، سپاهش گفتگو با دانشمندان، داراییش ادب، اندوخته‌اش پرهیز از گناهان، توشه‌اش نیکی، جایگاهش، گفت‌وگو و مذاکره، رهنمایش هدایت و دوستش، عشق به نیکان است.

کافی ، ج ۱، ص ۴۸، ح ۲.

حدیث - ۳۰۷

امام علیعليه‌السلام :

کُلَّمَا ازْدادَ عِلْمُ الرَّجُلِ زادَتْ عِنایَتُهُ بِنَفْسِهِ وَ بَذَلَ فی ریاضَتِها وَ صَلاحِها جُهْدَهُ؛

هر اندازه دانش انسان بیشتر شود، توجه او به خودش بیشتر می‌گردد و در ریاضت و رشد و اصلاح نَفْس، کوشش بیشتری می‌نماید.

غرر الحکم ، ح ۷۲۰۴.

حدیث - ۳۰۸

امام صادقعليه‌السلام :

اَلْعِلْمُ مَقْرونٌ اِلَی الْعَمَلِ ، فَمَنْ عَلِمَ عَمِلَ ، ومَنْ عَمِلَ عَلِمَ ، وَالْعِلْمُ یَهْتِفُ بِالْعَمَلِ فَاِنْ اَجابَهُ وَ اِلاَّ ارْتَحَلَ عَنْهُ؛

دانش، با عمل همراه است، پس هر که دانست، عمل کرد و هر که عمل کرد، دانست و دانش، به عمل فرا می‌خواند. پس اگر او را اجابت کرد، چه بهتر وگرنه از او جدا می‌گردد.

کافی ، ج ۱، ص ۴۴، ح ۲.

حدیث - ۳۰۹

امام علیعليه‌السلام :

اَعَزُّ الْعِزِّ الْعِلْمُ ؛ لاِءَنَّ بِهِ مَعْرِفَةُ الْمَعادِ وَ الْمَعاشِ، وَ اَذَلُّ الذُّلِّ الْجَهْلُ ؛ لاِءَنَّ صاحِبَهُ اَصَمُّ ، اَبْکَمُ ، اَعْمی ، حَیْرانُ؛

عزیزترین عزّت، دانش است، چرا که با آن معاد شناخته می‌شود و راه کسب معاش به دست می‌آید و خوارترین خواری، نادانی است، چرا که نادان کر و لال و کور و سرگردان است.

نزهة الناظر، ص ۷۰، ح ۶۵.

حدیث - ۳۱۰

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

طَـلَبُ الْعِلْمِ فَریضَةٌ عَلی کُلِّ مُسْلِمٍ ، فَاطْلُبُوا الْعِلْمَ مِنْ مَظانِّهِ ، وَاقْتَبِسوهُ مِنْ اَهْلِهِ؛

در پی دانش بودن، بر هر مسلمانی واجب است، پس دانش را از جایی که احتمال بودنش هست، بجویید و آن را از اهلش فراگیرید.

امالی طوسی، ص ۵۶۹، ح ۱۱۷۶.

حدیث - ۳۱۱

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اِذا اَتی عَلَیَّ یَوْمٌ لا اَزْدادُ فیهِ عِلْماً ، فَلا بورِکَ فی طُلوعِ شَمْسِ ذلِکَ الْیَوْمِ؛

هرگاه روزی بیاید که در آن بر دانشم نیفزایم، پس طلوع خورشید آن روز بر من مبارک مباد.

المعجم الأوسط ، ج ۶ ص ۳۶۷ ح ۶۶۳۶.

حدیث - ۳۱۲

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

قَلْبٌ لَیْسَ فیهِ شَی‌ءٌ مِنَ الحِکمَةِ کَبَیْتٍ خَرِبٍ ، فَتَعَلَّموا وعَلِّموا ، وتَفَقَّهوا ولا تَموتوا جُهّالاً ؛ فَاِنَّ اللّه‌َ لا یَعذِرُ عَلَی الْجَهْلِ؛

دلی که در آن حکمت نیست، همچون خانه‌ای ویران است. پس بیاموزید و آموزش دهید، بفهمید و نادان نمیرید که خدای عزّ و جلّ، بهانه‌ای را برای نادانی نمی‌پذیرد.

الفردوس ، ح ۴۵۹۰.

حدیث - ۳۱۳

امام علیعليه‌السلام :

یا مُؤمِنُ اِنَّ هذَا الْعِلْمَ وَالاَْدَبَ ثَمَنُ نَفْسِکَ فَاجْتَهِدْ فی تَعَلُّمِها فَما یَزیدُ مِنْ عِلْمِکَ وَ اَدَبِکَ یَزیدُ فی ثَمَنِکَ وَ قَدْرِکَ، فَاِنَّ بِالْعِلْمِ تَهْتَدی اِلی رَبِّکَ؛

ای انسان با ایمان، در حقیقت این دانش و ادب، بهای توست، پس در آموختن آن بکوش، زیرا هرچه بر دانش و ادبت افزوده شود، بر ارج و بهای تو افزوده می‌شود، چرا که با دانش به سوی پروردگارت هدایت می‌شوی.

روضة الواعظین، ص ۱۱.

حدیث - ۳۱۴

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اَ لْعِلْمُ حَیاةُ الاِْسْلامِ وَ عِمادُ الاْیمانِ وَ مَنْ عَلِمَ عِلْما اَتـَمَّ اللّه‌ُ لَهُ اَجْرَهُ وَ مَنْ تَعَلَّمَ فَعَمِلَ عَلَّمَهُ اللّه‌ُ ما لَمْ یَعْلَمْ ؛

علم، حیات اسلام و تکیه‌گاه ایمان است و هر کس علمی بیاموزد، خداوند پاداش او را تمام گرداند و هر کس بیاموزد و عمل کند، خداوند، تعلیم دهد به او آنچه را که نمی‌داند.

نهج الفصاحه، ح ۲۰۱۹.

حدیث - ۳۱۵

إذا ظَهَرتِ البِدعُ فی اُمّتی فلْیُظهِرِ العالِمُ علمَهُ ، فمَن لَم یَفعل فعَلَیهِ لَعنةُ اللّه‌ِ؛

هرگاه بدعت‌ها در میان امت من آشکار شد، بر عالم است که علمش را آشکار کند و هر کس نکند، لعنت خدا بر او.

الکافی : ج ۱ ، ص ۵۴ ، ح ۲

حدیث - ۳۱۶

حضرت علیعليه‌السلام می فرمایند:

اَعَزُّ العِزِّ العِلمُ ؛ لاِءَنَّ بِهِ مَعرِفَةُ المَعادِ وَ المَعاشِ، وَ اَذَلُّ الذُّلِّ الجَهلُ ؛ لاِءَنَّ صاحِبَهُ اَصَمُّ ، اَبکَمُ ، اَعمی ، حَیرانُ؛

عزیزترین عزّت، دانش است، چرا که با آن معاد شناخته می‌شود و راه کسب معاش به دست می‌آید و خوارترین خواری، نادانی است، چرا که نادان کر و لال و کور و سرگردان است.

نزهة الناظر، ص ۷۰، ح ۶۵

حدیث - ۳۱۷

حضرت علیعليه‌السلام می فرمایند:

اِنَّ العِلمَ حَیاةُ القُلوبِ وَ نورُ الاَْبصارِ مِنَ العَمی وَ قُوَّةُ الاَْبدانِ مِنَ الضَّعفِ؛

به راستی که دانش، مایه حیات دل‌ها، روشن کننده دیدگان کور و نیروبخش بدن‌های ناتوان است.

امالی صدوق، ص ۴۹۳، ح ۱

حدیث - ۳۱۸

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

اِکتَسِبُوا العِلمَ یَکسِبکُمُ الحَیاةَ؛

دانش کسب کنید تا به شما زندگی (و بالندگی) بخشد.

غررالحکم و دررالکلم، ح ۲۴۸۶

حدیث - ۳۱۹

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

قَدرُ الرَّجُلِ عَلی قَدرِ هِمَّتِهِ ، وَ عَمَلُهُ عَلی قَدرِ نِیَّتِهِ؛

ارزش آدمی به اندازه همّت او ، و عملش به اندازه نیّت اوست.

غررالحکم و دررالکلم ، ح ۶۷۴۳

حدیث - ۳۲۰

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

تَمامُ التَّقوی اَن تَتَعَلَّمَ ما جَهِلتَ وَ تَعمَلَ بِما عَلِمتَ؛

تمام تقوا این است که آنچه را نمی دانی بیاموزی و بدانچه می دانی عمل کنی.

تنبیه الخواطر، ج ۲، ص ۱۲۰

حدیث - ۳۲۱

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

یا مَعشَرَ الفِتیانِ، حَصِّنوا اَعراضَکُم باِلاَْدَبِ وَ دینَـکُم بِالعِلمِ

ای جوانان! آبرویتان را با ادب و دینتان را با دانش حفظ کنید.

تاریخ یعقوبی ، ج ۲، ص ۲۱۰

حدیث - ۳۲۲

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

اَلْعِلْمُ حَیاةُ الاِْسْلامِ وَ عِمادُ الاْیمانِ وَ مَنْ عَلِمَ عِلْما اَتـَمَّ اللّه‌ُ لَهُ اَجْرَهُ وَ مَنْ تَعَلَّمَ فَعَمِلَ عَلَّمَهُ اللّه‌ُ ما لَمْ یَعْلَمْ ؛

علم، حیات اسلام و تکیه گاه ایمان است و هر کس علمی بیاموزد، خداوند پاداش او را تمام گرداند و هر کس بیاموزد و عمل کند، خداوند، تعلیم دهد به او آنچه را که نمی‌داند.

نهج الفصاحه، ح ۲۰۱۹

حدیث - ۳۲۳

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

اِنَّ اللّه‌َ تَعالی قَد تَکَفَّلَ لِطالِبِ العِلمِ بِرِزقِهِ خاصَّةً عَمّا ضَمِنَهُ لِغَیرِهِ

بی‌گمان خداوند متعال روزی جویای دانش را به طور ویژه، افزون بر آنچه برای دیگران تضمین کرده، به عهده گرفته است.

منیة المرید ، ص ۱۶۰

حدیث - ۳۲۴

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

خَیرُ الدُّنیا وَالآخِرَةِ مَعَ العِلمِ وَشَرُّ الدُّنیا وَالآخِرَةِ مَعَ الجَهل

خیر دنیا و آخرت با دانش است و شرّ دنیا و آخرت با نادانی.

الحیاة، ج‌۱، ص‌۳۵

حدیث - ۳۲۵

امام باقرعليه‌السلام فرمودند:

تَعَلَّمُوا العِلمَ فَإنَّ تَعَلُّمَهُ حَسَنَةٌ، وَطَلَبَهُ عِبَادَةٌ؛

دانش بیاموزید که آموختن آن، پاداش دارد و جستجوی آن عبادت است.

بحار الأنوار، ج ۷۸، ص ۱۸۹

حدیث - ۳۲۶

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

اِکتَسِبُوا العِلمَ یکسِبکمُ الحَیاةَ ؛

دانش کسب کنید تا به شما زندگی (و بالندگی) بخشد.

غررالحکم و دررالکلم، ح ۲۴۸۶

حدیث - ۳۲۷

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

جالِس العُلَماءَ یزدَد عِلمُک وَ یحسُن اَدَبُک وتَزک نَفسُک؛

با علما معاشرت کن تا علمت زیاد، ادبت نیکو و جانت پاک شود.

مطالب السؤول، ص ۴۹

حدیث - ۳۲۸

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

بادِروا اَحداثَکم بِالحدیث - قَبلَ اَن تَسبِقَکم اِلَیهِمُ المُرجِئَةُ؛

به آموختن حدیث (معارف دینی) به جوانانتان ، پیش از آن‌که منحرفین آنان را گمراه سازند، اقدام نمایید.

تهذیب الأحکام ، ج ۸ ، ص ۱۱۱، ح ۳۸۱

حدیث - ۳۲۹

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

اَلنّاسُ رَجُلانِ: عالِمٌ وَ مُتَعَلِّمٌ وَ لا خَیرَ فیما سِواهُما

مردم، دو گروهند: دانشمند و دانش اندوز و در غیر این دو، خیری نیست.

(نهج الفصاحه، ح ۳۱۴۵ )

حدیث - ۳۳۰

دانش با ایمان آباد گردد.

نهج البلاغه ، خ ۱۵۵

حدیث - ۳۳۱

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

خدا بنده ای را پست نمی شمارد مگر آن که علم و ادب را از او فرو گذارد.

(نهج الفصاحه ، ح ۲۵۶۸)

حدیث - ۳۳۲

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

کسی را که علم از او می آموزید محترم دارید و کسی را که علم بدو می آموزید محترم دارید.

(نهج الفصاحه ، حدیث - ۳۱۸۴)

حدیث - ۳۳۳

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

آفت دانش فراموشی است و دانشی که به نااهل سپاری تلف می شود.

(نهج الفصاحه ، ح ۵)

حدیث - ۳۳۴

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند :

نیکی دنیا و آخرت با دانش همراه است و بدی دنیا و آخرت با نادانی قرین است.

نهج الفصاحه ، ح ۱۴۸۲

حدیث - ۳۳۵

امیر المؤمنینعليه‌السلام فرمودند :

ای مردم بدانید کمال دین طلب علم و عمل بدانست ، بدانید که طلب علم بر شما از طلب مال لازم تر است زیرا مال برای شما قسمت و تضمین شده. عادلی (که خداست) آن را بین شما قسمت کرده و تضمین نموده و به شما می رساند ولی علم نزد اهلش نگهداشته شده و شما مأمورید کــه آن را از اهلش طلب کنید ، پس آنرا بخواهید.

کتاب کافی جلد ۱ ص ۳۵

حدیث - ۳۳۶

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند :

دانش جوئی بر هر مسلمانی واجب است ، همانا خدا دانش جویان را دوست دارد.

اصول کافی ج ۱ ص ۳۵ روایة

حدیث - ۳۳۷

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

کسی که حلم ندارد علم ندارد.

غررالحکم ، باب حلم

حدیث - ۳۳۸

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

حلم و بردباری برای علم و دانش وزیر خوبی است.

غررالحکم ، باب حلم

حدیث - ۳۳۹

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

از شریف ترین علم ها و دانش ها آراسته شدن آن به حلم و بردباری است.

غررالحکم ، باب حلم

حدیث - ۳۴۰

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

کسی که از سر چشمه و آشامیدنگاه علم و دانش سیراب شده باشد ، جامه حلم و بردباری به تن کند.

غررالحکم ، باب حلم

حدیث - ۳۴۱

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

درخت علم و دانش به بار ننشیند ، تا آن گاه که حلم با او مقرون گردد.

غررالحکم ، باب حلم

حدیث - ۳۴۲

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

کمال علم و دانش به بردباری است و کمال بردباری به بسیاری تحمّل و فرو بردن خشم است.

غررالحکم ، باب حلم

حدیث - ۳۴۳

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

اساس علم و دانش حلم و بردباری است.

غررالحکم ، باب حلم

حدیث - ۳۴۴

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

بردباری نیکو ، دلیل و نشانه علم بسیار است.

غررالحکم ، باب حلم

حدیث - ۳۴۵

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

اِنَّ اللّه‌َ یحِبُّ بُغاةَ العِلمِ

خداوند جویندگان دانش را دوست دارد.

(کافی، ج۱، ص ۳۰، ح۱ )

حدیث - ۳۴۶

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مِن عَلامَةِ اَحَدِهِم (المُتَقینَ) اَنَّک تَری لَهُ قُوَّةً فی دینٍ... وَحِرصا فی عِلمٍ وَعِلما فی حِلمٍ

از نشانه های پرهیزکاران این است که می بینی در دین نیرومند در کسب دانش حریص و دارای علم همراه با بردباری‌اند.

(نهج البلاغه، خطبه ۱۹۳)

حدیث - ۳۴۷

امام محمد باقرعليه‌السلام فرمودند:

رَحِمَ اللهُ عَبداً اِحیاءَ العِلمَ

خدا رحمت کند بنده ای را که علم را زنده می کند.

(کافی ، ج ۱ ، ص ۴۱)

حدیث - ۳۴۸

امام محمد باقرعليه‌السلام فرمودند:

ما شیب شی ء بشی ء احسن من حلم بعلم

چیزی با چیزی نیامیخته است که بهتر از حلم با علم باشد.

(بحارالانوار ، دار احیاء التراث العربی ، ج ۷۵ ، ص ۱۷۲ )

حدیث - ۳۴۹

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

اَجوَدُکُم مِن بَعدی رَجُلٌ عَلِمَ عِلماً فَنَشَرَ عِلمَهُ ؛

بخشنده ترین شما پس از من کسی است که دانشی بیاموزد آنگاه دانش خود را بپراکند.

(میزان الحکمه،ح۱۳۸۲۵)

حدیث - ۳۵۰

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

العلم وراثه کریمه ، و الاداب حلل مجدده ، و الفکرمرآه صافیه؛

علم میراث گرانبهائی است و ادب لباس فاخر و زینتی است و فکر آئینه ای است صاف.

(نهج البلاغه)

حدیث - ۳۵۱

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

اَلعِلمُ کَنزٌ عَظیمٌ لایَفنی؛

علم گنج بزرگی است که با خرج کردن تمام نمی شود.

(غرور الحکم و در الکلم)

حدیث - ۳۵۲

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

طلب العلم فریضة علی کل مسلم، الا ان الله یحب بغاة العلم

طلب علم بر هر مسلمانی واجب است، همانا خدا جویندگان علم را دوست دارد.

(اصول کافی ج ۱ /باب دوم/ص ۳۵)

حدیث - ۳۵۳

امام باقرعليها‌السلام می فرمایند:

زکات دانش، آموختن به بندگان خداست.

اصول کافی، ج۱، ص ۴۱.

حدیث - ۳۵۴

امام صادقعليها‌السلام می فرمایند:

در پیشگاه کسی که از او دانش می آموزید، فروتن باشید.

اصول کافی، ج۱، ص ۳۶.

حدیث - ۳۵۵

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:

تواضعوا لمن طلبتم منه العلم ؛

در پیشگاه کسی که از او دانش می آموزید، فروتن باشید.

اصول کافی، ج۱، ص ۳۶.

حدیث - ۳۵۶

امام باقرعليه‌السلام می فرمایند:

زکاة العلم أن تعلمه عباد الله؛

زکات دانش، آموختن به بندگان خداست.

اصول کافی، ج۱، ص ۴۱.

حدیث - ۳۵۷

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

تَناصَحوا فِی الْعِلْمِ ، فَاِنَّ خیانَةَ اَحَدِکُمْ فی عِلْمِهِ اَشَدُّ مِنْ خیانَتِهِ فی مالِهِ وَ اِنَّ اللّه‌َ سائِلُـکُمْ یَوْمَ الْقیامَةِ؛

در دانش، خیرخواه یکدیگر باشید که خیانت هر یک از شما در دانشش، سخت‌تر از خیانت او در مالش می‌باشد و خداوند روز قیامت از شما بازخواست می‌کند.

امالی طوسی، ص ۱۲۶، ح ۱۹۸.

حدیث - ۳۵۸

امام علیعليه‌السلام :

اَلا لا تَنالُ الْعِلْمَ اِلاّ بِسِتَّةٍ ؛ سَاُنبیکَ عَنْ مَجموعِها بِبَیانِ: ذَکاءٌ وَ حِرصٌ وَاصْطِبارٌ وبُلْغَةٌ ؛ و اِرشادُ اُستادٍ وَ طولُ زَمانِ؛

هرگز به دانش دست نمی‌یابی مگر با شش چیز؛ که من در این سخن، تو را از همه آنها آگاه می‌کنم: هوش، حرص، شکیبایی، شایستگی؛ راهنمایی استاد و درازای زمان.

آداب المتعلّمین، ص ۸۲.

حدیث - ۳۵۹

امام علیعليه‌السلام :

خُذوا مِنْ کُلِّ عِلْمٍ اَحْسَنَهُ فَاِنَّ النَحْلَ یَاْکُلُ مِنْ کُلِّ زَهْرٍ اَزْیَنَهُ فَیَتَوَلَّدُ مِنْهُ جَوهَرانِ نَفیسانِ: اَحَدُهُما فیهِ شِفاءٌ لِلنّاسِ وَ الآْخَرُ یُسْتَضاءُ بِهِ؛

از هر دانشی بهترینش را انتخاب کنید، زنبورِ عسل از هر گلی زیباترینش را می‌خورد. در نتیجه دو جواهر گران‌بها از آن تولیدئ می‌شود: یکی (عسل) برای مردم شفاست و دیگری (موم) که از آن روشنایی می‌گیرند.

غرر الحکم ، ح ۵۰۸۲.

حدیث - ۳۶۰

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

هر کس برای آموختن علم سر از خواب بردارد، فرشتگان سایه ی رحمت بر او می گسترانند، در زندگی او برکت به وجود می آید، و چیزی از روزی او کاسته نمی شود.

بحارالانوار/ج۱/ص۱۷۷.

حدیث - ۳۶۱

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : علیکَ بالعلم ِفانّ العِلْم خلیلُ المؤمِنِ و الحلمَ وزیرُهُ والعقلَ دلیلُهُ و و الصّبر امیرُ جنودِهِ.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: برتو باد به فراگیری علم، همانا که علم دوست مؤمن است و بردباری وزیر او و عقل راهنمایش و عمل سرپرست او و رفق و مدارا پدر او و ملایمت با دیگران برادر او و صبر، امیر سپاهیان او است.

«نهج الفصاحه، ح ۱۹۶۱»

علما و دانشمندان

حدیث - ۱

رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إنَّ الفِتنَةَ تَجِی‌ءُ فَتَنسِفُ العِبادَ نَسفا یَنجُو العالِمُ مِنها بِعِلمِهِ ؛

فتنه می‌آید و بندگان را تارومار می‌کند ، مگر عالم که به علم خویش از آن می‌رهد

مسند ابراهیم بن أدهم ، ص ۲۸

حدیث - ۲

عَن الامام الصادقعليه‌السلام قالَ: ما مِنْ أَحَدٍ یَمُوتُ مِنَ الْمُؤْمِنینَ أَحَبّ إِلی إِبْلِیسَ مِنْ مُوْتِ فَقِیهٍ.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: مرگ هیچ مؤمنی در نظر شیطان، محبوبتر از موت یک عالم فقیه نیست.

«الکافی، ج ۱، ص ۳۸»