شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

حدیث - ۳

قال الامام علیعليه‌السلام : اَلفَقِیهُ کلُ الفَقِیهِ مَن لم یَقنَطِ النَّاسَ مِن رَحمَةِ اللهِ، ولم یُؤیِسهُم مِن رَوحِ اللهِ، وَلم یُؤمِنهُم مِن مَکرِ اللهِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: فقیه به تمام معنا، کسی است که مردم را از رحمت خدا نومید نگرداند و از فضل و بخشایش خدا مأیوسشان نسازد و از مکر و عذاب خدا هم، آسوده خاطرشان نکند.

«نهج البلاغه، حکمت ۹۰»

حدیث - ۴

قال الامام علیعليه‌السلام : و مَن خَالَطَ العُلَمَا وُقِّرَ وَ مَن خَالَطَ الاَنذَالَ حُقِّرَ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: هر کس با علما معاشرت کند، مورد احترام قرار گیرد و هر کس با فرومایگان معاشرت نماید تحقیر شود.

«نهج السعادة، ج ۱، ص ۵۲»

حدیث - ۵

الإمام علیّعليه‌السلام :

یَجِبُ عَلَی الإِمامِ أن یَحبِسَ الفُسّاقَ مِنَ العُلَماءِ ، وَالجُهّالَ مِنَ الأَطِبّاءِ

امام علیعليه‌السلام :

بر امام ، لازم است عالمان تبهکار و پزشکان ناآگاه را به زندان درافکند

تهذیب الأحکام ، جلد ۶ ، صفحه ۳۱۹ ، حدیث - ۸۷۸ ، کتاب من لا یحضره الفقیه ، جلد ۳ ، صفحه ۳۱ ، حدیث - ۳۲۶۶ دانش نامه احادیث پزشکی : ۱ / ۶۸

حدیث - ۶

قال الامام علیعليه‌السلام : العَالِمُ یَنْظُرُ بِقَلْبِهِ وَ خَاطِرِهِ، الجاهِلُ یَنْظُرُ بِعَیْنِهِ وَ نَاظِرِِهُ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: عالم با دل و اندیشه خود می‌نگرد و نادان با چشم و دیده خود.

«غرر الحکم، ح ۱۲۴۱»

حدیث - ۷

قال الامام الرضاعليه‌السلام : لا تُمارِیَنَ الْعُلَماءَ فَیَرْفُضُوک وَ لا تُمارِیَنَّ السُّفَهاءِ فَیَجْهَلُوک.

امام رضاعليه‌السلام فرمودند: با علماء مراء و جدل مکن که تو را از پای درمی آورند و نیز با سفیهان مراء مکن که تورا به نادانی نسبت می دهند.

«منیة المرید، ص ۱۹۳»

حدیث - ۸

قالَ امیرُ المؤمنینعليه‌السلام : کلُّ عالمٍ غَیْرُه مُتَعَلِمٌ.

امیر مؤمنانعليه‌السلام فرمودند: همه عالمان غیر او متعلم اند.

«نهج البلاغه، خطبه ۶۵»

حدیث - ۹

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إنّ الصَّفاةَ الزُّلالَ الذیلا تَثبُتُ علَیهِ أقدامُ العُلَماءِ الطَّمَعُ

آن تخته سنگ لغزنده‌ای که پای علما روی آن استوار نمی‌ماند ، طمع است

تنبیه الخواطر : ۱ / ۴۹ منتخب میزان الحکمة : ۳۴۴

حدیث - ۱۰

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

الطَّمَعُ یُذهِبُ الحِکمَةَ مِن قُلوبِ العُلَماءِ

طمع ، حکمت را از دل دانشمندان می‌برد

کنز العمّال : ۷۵۷۶

حدیث - ۱۱

امام علیعليه‌السلام :

لا یَتَعَلَّمُ مَن یَتَکَبَّرُ

کسی که تکبّر داشتِه باشد ، عالِم نمی‌شود

غرر الحکم : ۱۰۵۸۶ منتخب میزان الحکمة : ۴۸۲

حدیث - ۱۲

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اکتُبُوا العِلمَ قبلَ ذَهابِ العُلَماءِ ، وإنّما ذَهابُ العِلمِ بِمَوتِ العُلَماءِ ؛

دانـش را ، پـیش از درگـذشت دانشمندان ، بنویسید ؛ زیرا با مرگ دانشمندان ، دانش (آنان) نیز می‌رود

کنز العمّال : ۲۸۷۳۳ منتخب میزان الحکمة : ۴۸۲

حدیث - ۱۳

امام علیعليه‌السلام :

عُقولُ الفُضَلاءِ فی أطرافِ أقلامِها ؛

خردهای دانشمندان ، در نوک قلم‌های آنهاست

غرر الحکم : ۶۳۳۹ منتخب میزان الحکمة : ۴۸۲

حدیث - ۱۴

إامام علیعليه‌السلام :

نَّما زَهَّد النّاسَ فی طَلَبِ العِلمِ کَثرَهُ‌ما یَرَونَ مِن قِلَّةِ مَن عَمِلَ بِما عَلِم ؛

آنچه مردم را به تحصیل دانش بی‌رغبت کرده ، این است که می‌بینند کمتر عالمی است که به علمش عمل کند

غرر الحکم : ۳۸۹۵ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۲

حدیث - ۱۵

هرکس که خداوند به او علم دین عطا کرده باشد و او آن را به مردم تعلیم ندهد، پس از مرگ خداوند را در حالی ملاقات می کند که بر دهانش لجام آهنین زده باشند.

بحارالانوار جلد ۲ صفحه ۶۸

حدیث - ۱۶

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

اِنَّ الشَّیْطانَ لَیَطْمَعُ فی عالِمٍ بِغَیْرِ اَدَبٍ اَکْثَرُ مِنْ طَمَعِهِ فی عالِمٍ بِاَدَبٍ ، فَتَاَدَّبوا وَ اِلاّ فَاَنْتُمْ اَعرابٌ ؛

شیطان ، در عالِمِ بی‌بهره از ادب بیشتر طمع می‌کند تا عالِمِ برخوردار از ادب پس ادب داشته باشید وگرنه شما، بیابانی (فاقد تمدّن) هستید.

کنز العمّال ، ح ۴۵۴۰۹

حدیث - ۱۷

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

عَلَیکَ بِمُداراةِ النّاسِ وَ اِکْرامِ الْعُلَماءِ وَ الصَّفْحِ عَنْ زَلاّتِ الاِْخْوانِ فَقَدْ اَدَّبَکَ سَیِّدُ الاَْوَّلینَ وَ الآْخِرینَ بِقَولِهِ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله : اُعْفُ عَمَّنْ ظَـلَمَکَ وَ صِلْ مَنْ قَطَعَکَ وَ اَعْطِ مَنْ حَرَمَکَ ؛

تو را سفارش می‌کنم به مدارای با مردم و احترام به علما و گذشت از لغزش برادران (دینی)؛ چرا که سرور اولین و آخرین، تو را چنین ادب آموخته و فرموده است : «گذشت کن از کسی که به تو ظلم کرده ، رابطه برقرار کن با کسی که با تو قطع رابطه کرده و عطا کن به کسی که از تو دریغ نموده است».

اعلام الدین، ص ۹۶

حدیث - ۱۸

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند :

اَلْعَدْلُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الاُْمَراءِ اَحْسَنُ، وَ السَّخاءُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الاَْغْنیاءِ اَحْسَنُ، اَلْوَرَعُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الْعُلَماءِ اَحْسَنُ، اَلصَّبْرُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الْفُقَراءِ اَحْسَنُ، اَلتَّوبَةُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الشَّبابِ اَحْسَنُ، اَلْحَیاءُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی النِّساءِ اَحْسَنُ؛

عدالت نیکو است اما از دولتمردان نیکوتر، سخاوت نیکو است اما از ثروتمندان نیکوتر؛ تقوا نیکو است اما از علما نیکوتر؛ صبر نیکو است اما از فقرا نیکوتر، توبه نیکو است اما از جوانان نیکوتر و حیا نیکو است اما از زنان نیکوتر.

(نهج الفصاحه، ح ۲۰۰۶)

حدیث - ۱۹

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند :

یا عَلیُّ إذا لَم یَکُنِ العالِمُ تَقیّا تائِبا زَلَّت مَوعِظَتُهُ عَن قُلُوبِ النّاسِ کَما تَزِلُّ القَطرَةُ عَن بَیضَةِ النَّعامَةِ وَالصَّفا؛

یا علی هرگاه عالِم با تقوا و توبه کار نباشد، موعظه اش از دل مردم می لغزد همچنان که قطره آب از روی تخم شتر مرغ و سنگ صاف می لغزد.

(میراث حدیث - ، ج۲، ص۲۹، ح۸۱)

حدیث - ۲۰

امام محمدباقرعليه‌السلام فرمودند:

عالِمٌ یُنتَفَعُ بِعِلمِهِ اَفضَلُ مِن سَبعینَ اَلفٍ عابِدٍ؛

دانشمندی که از علمش سود برند، از هفتاد هزار عابد بهتر است

بحارالانوار، ج۷۵، ص۱۷۳

حدیث - ۲۱

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

ألا اُخبِرُکُم بالفَقیهِ حَقِّ الفَقیهِ؟ مَن لم‌یُرَخِّصِ الناسَ فی مَعاصِی اللّه ، ولم یُقَنِّطْهُم مِن رَحمَةِ اللّه ، ولم یُؤمِنْهُم مِن مَکرِ اللّه ، ولم یَدَعِ القرآنَ رَغبَةً عَنهُ إلی ما سِواهُ؛

آیا شما را از فقیهِ حقیقی آگاه نکنم؟ کسی که در معاصی خدا به مردم جواز ندهد و از رحمت خدا نومیدشان نکند و از مکر و عذاب خدا آسوده خاطرشان نسازد و از قرآن ، به چیز دیگر رو نکند

(تحف العقول، ص ۲۰۴)

حدیث - ۲۲

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

اَلا اِنَّ شَرَّ الشَّرِّ شِرارُ العُلَماءِ وَ اِنَّ خَیرَ الخَیرِ خیارُ العُلَماءِ؛

بدانید که بدترین بدها، علمای بدند و بهترین خوبان علمای خوبند.

(منیة المرید، ص ۱۳۷)

حدیث - ۲۳

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

یا عَلیُّ وَلِلعالِمِ ثَلاثُ عَلاماتٍ: صِدقُ الکَلِمِ وَاجتِنابُ الحَرامِ وَأَن یَتَواضَعَ لِلنّاسِ کُلِّهِم؛

یا علی دانشمند سه نشانه دارد: راستگویی، حرام گریزی و فروتنی در برابر همه مردم.

التوحید، ص ۱۲۷

حدیث - ۲۴

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

زِلَّةُ العالِمِ کَانکِسارِ السَّفینَةِ ، تَغرَقُ وَ تُغَرِّقُ مَعَها غَیرَها ؛

لغزش عالم ، مانند شکستن کشتی است : خود غرق می‌شود و با خود ، دیگران را غرق می‌کند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۵۴۷۴

حدیث - ۲۵

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

خَیرُ مَن شاوَرتَ ذَوُو النُّهی وَ العِلمِ ، وَ اُولُوا التَّجارِبِ وَ الحَزمِ ؛

بهترینِ کسان برای مشورت، خردمندان و عالمان و دارندگان تجربه و دور اندیشان‌اند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۴۹۹۰

حدیث - ۲۶

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

جالِسِ العُلَماءَ تَزدَد عِلما ؛

با دانشمندان همنشین باش تا دانشت افزون شود

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۴۷۲۱

حدیث - ۲۷

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

إذا رَأیتَ عالِما فَکُن لَهُ خادِما ؛

هرگاه دانشمندی دیدی ، به او خدمت کن

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۴۰۴۴

حدیث - ۲۸

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

اَلعالِمُ مَن لا یَشبَعُ مِنَ العِلمِ وَ لا یَتَشَبَّعُ بِهِ ؛

دانشمند، کسی است که از دانش، سیری نپذیرد و به سیری از آن نیز وانمود نکند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۷۴۰

حدیث - ۲۹

امام علیعليه‌السلام :

عُقولُ الفُضَلاءِ فی أطرافِ أقلامِها ؛

خردهای دانشمندان ، در نوک قلم‌های آنهاست

غرر الحکم : ۶۳۳۹

حدیث - ۳۰

قال : یا علی ! خمسة تنور القلب : کثرة قرائة قل هو الله احد و قلة الکلام و مجالسة العلماء والصلاة فی اللیل و المشی ء الی المساجد؛

یا علی ! پنج چیز دل را نورانی می کند: کثرت تلاوت سوره (قل هو الله احد)کم گویی ، مجالست با علما، نماز شب و گام برداشتن به سوی مسجد.

(المواعظ العددیه ، ص ۲۵۸).

حدیث - ۳۱

عن علیعليه‌السلام قال :

مروة الحضر قراءة القران و مجالسة العلماء و النظر فی الفقه و المحافظة علی الصلاة فی الجماعات ؛

از حضرت علیعليه‌السلام نقل شده که فرمودند: جوانمردی در حضور در وطن ، قرآن خواندن ، هم نشینی با علماء، و نگریستن در احکام دین ، و مواظبت بر نماز خواندن در جماعتهاست

(بحارالانوار، ج ۸۸، ص ۱۰)

حدیث - ۳۲

قال الصادقعليه‌السلام :

الصلاة خلف العالم بالف رکعة ؛

نماز در پشت سر یک عالم برابر هزار رکعت است

(بحارالانوار، ج ۸۸، ص ۵)

حدیث - ۳۳

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من صلی خلف عالم فکانما صلی خلف رسول الله ؛

کسی که پشت سر عالم نماز به جا آورد، مانند کسی است که پشت سر پیامبر خدا نماز خوانده است

(بحارالانوار، ج ۸۸، ص ۱۱۹)

حدیث - ۳۴

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من اجاب المؤ ذن و اجاب العلماء کان یوم القیامة تحت لوائی و یکون فی الجنة فی جواری و له عند الله ثواب ستین شهیدا؛

هرکس به موذن و دانشمند روی آورد روز قیامت در زیر پرچم من و در بهشت همسایه من خواهد بود و برای او در نزد خدا ثواب شصت شهید است

(بحارالانوار، ج ۸۴، ص ۱۵۴)

حدیث - ۳۵

امام صادقعليه‌السلام :

إنّ العالِمَ إذا لم‌یَعمَلْ بعِلمِهِ زَلَّت مَوعِظَتُهُ عنِ القُلوبِ کَما یَزِلُّ المَطَرُ عنِ الصَّفا ؛

عالِم هرگاه به علم خود عمل نکند ، پند او از دل‌ها فرو غلتَد ، آن‌گونه که باران از روی تخته سنگ فرو می‌غلتد

منیه المرید : ۱۴۶

حدیث - ۳۶

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

کن عالما او متعلما او احب اهل العلم و لا تکن راعبا فتهلک ببعضهم؛

یا دانشمند باش یا دانشجوی یا دوست دار دانشمندان و دشمن علم و اهل آن مباش که به سبب آن هلاک می شوی.

اصول کافی، ج ۱، ص ۳۴.

حدیث - ۳۷

امام باقرعليه‌السلام فرمودند:

عالم ینتفع بعلمه افضل من سبعین الف عابد؛

دانشمندی که از دانش او بهره ببرند، از هفتاد هزار عابد برتر است.

اصول کافی، ج ۱، ص ۳۳.

حدیث - ۳۸

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إنّ فی جَهنَّمَ رَحاءً مِن حَدیدٍ تُطحَنُ بها رُؤوسُ القُرّاءِ ، والعُلَماءِ الُمجرمینَ؛

در دوزخ آسیابی آهنی است ، که با آن سرهای قاریان و عالمان گنهکار آرد می‌شود

جامع الأخبار : ۱۳۰ / ۲۵۴ منتخب میزان الحکمة : ۴۶۰

حدیث - ۳۹

امام محمد باقرعليه‌السلام فرمودند:

هر که علم و دانش را جوید برای آنکه به علما فخر فروشی کند ، یا با سفهابستیزد ، و یا مردم را متوجه خود نماید ، باید آتش را جای نشستن خود گیرد

بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ۲ ، ص ۳۸

حدیث - ۴۰

امام مهدیعليه‌السلام فرمودند:

در رویدادهای دینی به راویان احادیث ما رجوع کنید زیرا آن‌ها حجت من بر شما و من حجت خدا بر آنانم.

(کمال‌الدین۲/۴۵۴)

حدیث - ۴۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

وزن حبر العلماء بدم الشّهداء فرجح؛

مرکب دانشوران را با خون شهیدان هم سنگ کردند اولی سنگین تر بود.

نهج الفصاحه

حدیث - ۴۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

نوم العالم أفضل من عباده العابد؛

خواب دانشمند از عبادت عابد بهتر است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۴۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

مثل العالم الّذی یعلّم النّاس الخیر و ینسی نفسه کمثل السّراج یضی ء للنّاس و یحرق نفسه؛

حکایت دانشمندی که مردم را تعلیم دهد و خویشتن را فراموش کند چون چراغ است که مردم را روشن کند و خویش را بسوزاند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۴۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ما أتی اللَّه عالما علما إلّا أخذ علیه المیثاق أن لا یکتمه؛

خدا به عالمی علم نداده مگر آنکه از او پیمان گرفته که علم خویش را نهان ندارد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۴۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

لا یشبع عالم من علمه حتّی یکون منتهاه الجنّه؛

عالم از علم خویش سیر نگردد تا سرانجام به بهشت رسد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۴۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

لیس منّی إلا عالم أو متعلّم؛

هیچ کس از من نیست به جز دانشمند یا دانش آموز.

نهج الفصاحه

حدیث - ۴۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

کلّ صاحب علم غرثان إلی علم؛

هر دانشمندی گرسنه علم دیگر است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۴۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

فقیه واحد أشدّ علی الشّیطان من ألف عاب؛

تحمل یک فقیه برای شیطان از هزار عابد سخت تر است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۴۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

فضل العالم علی العابد سبعین درجه ما بین کلّ درجتین کما بین السّماء و الأرض؛

فضیلت عالم بر عابد هفتاد درجه است که فاصله هر دو درجه چون فاصله زمین و آسمان است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۵۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

فضل العالم علی العابد کفضل القمر لیله البدر علی سائر الکواکب؛

فضیلت عالم بر عابد چون فضیلت ماه دو هفته بر سایر ستارگان است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۵۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

فضل العالم علی العابد کفضلی علی أدناکم إنّ اللَّه عزّ و جلّ و ملائکته و أهل السّموات و الأرضین حتّی النّمله فی جحرها و حتّی الحوت لیصلّون علی معلّم النّاس الخیر؛

فضیلت عالم بر عابد چون فضیلت من بر پست ترین شماست، خدای عز و جل و فرشتگان او و اهل آسمانها و زمین ها حتی مورچه در سوراخ و حتی ماهی کسی را که نیکی به مردم آموزد، دعا می کنند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۵۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

العدل حسن و لکن فی الامراء أحسن، السّخاء حسن و لکن فی الأغنیاء أحسن، الورع حسن و لکن فی العلماء أحسن، الصّبر حسن و لکن فی الفقراء أحسن، التّوبه حسن و لکن فی الشّباب أحسن، الحیاء حسن و لکن فی النّساء أحسن؛

عدالت نیک است ولی از زمامداران نیکوتر است، سخاوت نیک است ولی از اغنیا نیکوتر است، تقوی نیک است ولی از علما نیکوتر است صبر نیک است ولی از فقرا نیکوتر است. توبه نیک است ولی از جوانان نیکوتر است شرم نیک است ولی از زنان نیکوتر است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۵۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

العالم إذا أراد بعلمه وجه اللَّه تعالی هابه کلّ شی ء و إذا أراد أن یکثر به الکنوز هاب من کلّ شی ء؛

عالم اگر از علم خویش رضای خدا خواهد همه چیز از او بترسد و اگر خواهد به وسیله آن گنجها بیندوزد از همه چیز بترسد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۵۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

عالم ینتفع بعلمه خیر من ألف عابد؛

دانشمندی که از علم او سود برند، از هزار عابد بهتر است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۵۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

صنفان من النّاس إذا صلحا صلح النّاس و إذا فسدا فسد النّاس العلماء و الامراء؛

دو گروه از مردمند که اگر صالح بودند مردم به صلاح آیند و اگر فاسد بودند به فساد گرایند، دانشوران و زمامداران.

نهج الفصاحه

حدیث - ۵۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

رکعتان من عالم أفضل من سبعین رکعه من غیر عالم؛

دو رکعت نماز دانشمند بهتر از هفتاد رکعت غیر دانشمند است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۵۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

الدّاعی و المؤمّن فی الأجر شریکان و القاری و المستمع فی الأجر شریکان و العالم و المتعلّم فی الأجر شریکان؛

آنکه دعا میکند و آنکه آمین گوید در پاداش شریکند و قاری و مستمع در پاداش شریکند و دانشمند و دانش آموز در پاداش شریکند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۵۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

خیار أمّتی علماؤها و خیار علمائها حلماؤها؛

بهترین امت من دانشمندانند و بهترین دانشمندان امت من بردبارانند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۵۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

جالسوا الکبراء و سائلوا العلماء و خالطوا الحکماء؛

با بزرگان مجالست کنید و از دانشمندان بپرسید و با حکیمان آمیزش کنید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۶۰

ثلاث من الإیمان: الإنفاق من الإقتار و بذل السّلام للعالم و الإنصاف من نفسک؛

سه چیز از لوازم ایمان است: بخشش به هنگام تنگدستی و سلام به دانشمند و رعایت انصاف بر ضرر خویش.

نهج الفصاحه

حدیث - ۶۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ثلاثه لا یستخفّ بحقّهم إلّا منافق ذو الشّیبه فی الإسلام و ذو العلم و إمام مقسط؛

سه کسند که هر که تحقیرشان کند منافق است آن که مویش در اسلام سپید شده باشد و دانشمند و پیشوای دادگستر.

نهج الفصاحه

حدیث - ۶۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

تواضعوا لمن تعلّمون منه و تواضعوا لمن تعلّمونه و لا تکونوا جبابره العلماء؛

با استاد و با شاگرد خود تواضع کنید و دانشمندان سرکش مباشید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۶۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

بین العالم و العابد سبعون درجه؛

میان عالم و عابد هفتاد درجه است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۶۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ مثل العلماء فی الأرض کمثل النّجوم فی السّماء یهتدی بها فی ظلمات البرّ و البحر، فإذا انطمست النّجوم أوشک أن تضلّ الهداه؛

دانشمندان در زمین مانند ستارگان آسمانند که در ظلمات خشکی و دریا به کمک آن راه جویند و همین که ستارگان نهان شدند ممکن است ره یافتگان نیز گمراه شوند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۶۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ لکلّ شی ء دعامه و دعامه هذا الدّین الفقه و لفقیه واحد أشدّ علی الشّیطان من ألف عابد؛

هر چیزی اساسی دارد و اساس این دین دانش است و یک دانشمند برای شیطان از هزار عابد بدتر است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۶۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ اللَّه تعالی یعافی الامّیّین یوم القیامه مالا یعافی العلماء؛

خداوند روز رستاخیز بر بی سوادان چیزهائی را می بخشد که بر دانشمندان نمی بخشد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۶۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ الفتنه تجی ء فتنسف العباد نسفا و ینجو العالم منها بعلمه؛

فتنه بیاید و بندگان را مغلوب کند و دانشمند به کمک دانش خود از آن رهائی یابد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۶۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ العلماء هم ورثه الأنبیاء ورثوا العلم فمن أخذه أخذ بحظّ وافر؛

دانشمندان وارث پیامبرانند و دانش را از آن ها میراث برده اند هر کس دانش فرا گیرد سهم فراوان از میراث پیامبران گرفته است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۶۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ الصّفا الزّلّال الّذی لا تثبت علیه أقدام العلماء الطّمع.

طمع سنگ لغزانی است که پای دانشمندان بر آن استوار نمی ماند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۷۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ أشدّ النّاس عذابا یوم القیمه عالم لم ینفعه اللَّه بعلمه؛

به روز رستاخیز عذاب دانشمندی که خداوند او را از دانشش منتفع نکرده از همه مردم سخت تر است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۷۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أکرموا العلماء فإنّهم ورثه الأنبیاء فمن أکرمهم فقد أکرم اللَّه و رسوله؛

دانشمندان را گرامی دارید که آنها وارثان پیغمبرانند و هر که آنها را عزیز دارد خدا و پیغمبر را عزیز داشته است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۷۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أعلم النّاس من جمع علم النّاس إلی علمه؛

دانشمندتر از همه مردم کسی است که دانش دیگران را به دانش خود بیفزاید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۷۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أشدّ النّاس عذابا یوم القیامه عالم لم ینفعه علمه؛

روز رستاخیز عذاب دانشمندی که از دانش خود بهره نمی برد از همه مردم سخت تر است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۷۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ارحموا عزیزا ذلّ و غنیّا افتقر و عالما ضاع بین جهّال؛

بر سه کس رحم کنید، عزیزی که خوار شده و ثروتمندی که فقیر گشته و دانشمندی که میان جاهلان گمنام مانده.

نهج الفصاحه

حدیث - ۷۵

امام علیعليه‌السلام :

جالِسِ العُلَماءَ یَزدَدْ علمُکَ ، ویَحسُنْ أدبُکَ ، وتَزکُ نَفْسُکَ؛

با دانشمندان بنشین تا بر دانشت افزوده گردد ، تربیت و ادبت نیکو شود و روانت پاکیزه شود

غرر الحکم : ۴۷۸۶ منتخب میزان الحکمة : ۱۰۶

حدیث - ۷۶

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند :

لا تَجْلِسوا إلاّ عندَ کُلِّ عالِمٍ یَدْعوکُم مِن خَمْسٍ إلی خَمسٍ: مِن الشَّکِّ إلی الیَقینِ، ومِن الرِّیاءِ إلی الإخْلاصِ ، ومِن الرَّغْبَةِ إلی الرَّهبَةِ ، ومِن الکِبْرِ إلی التّواضُعِ ، ومِن الغِشِّ إلی النّصیحَةِ ؛

تنها در محضر دانشمندانی نشینید که شما را از پنج چیز به پنج چیز فرا می‌خوانند : از دودلی به یقین ، از ریا به اخلاص ، از دنیا خواهی به دنیا گریزی ، از تکبر به‌فروتنی‌و از فریبکاری‌به خیر خواهی.

بحار الأنوار : ۷۴ / ۱۸۸ / ۱۸ منتخب میزان الحکمة : ۱۰۶

حدیث - ۷۷

الإمامُ الکاظمُعليه‌السلام :

عَظِّمِ العالِمَ لِعِلمِهِ‌ودَعْ مُنازَعتَهُ ، وصَغِّرِ الجاهِلَ لِجَهلِهِ ولا تَطرُدْهُ ، ولکِن قَرِّبْهُ وعَلِّمْهُ ؛

امام کاظمعليه‌السلام :

دانشمند را به خاطر دانشش احترام نه و با او ستیزه مکن و نادان را به سبب نادانیش کوچک شمار ، امّا او را از خود مران ، بلکه به خود نزدیک گردان و او را علم بیاموز

تحف العقول : ۳۹۴ منتخب میزان الحکمة : ۳۸۴

حدیث - ۷۸

الإمامُ الصّادقُعليه‌السلام :

لَمّا سُئلَ عَنِ القِیامِ تَعظیما لِلرَّجُلِ: مَکروهٌ إلاّ لِرَجُلٍ فی الدِّینِ؛

امام صادقعليه‌السلام در پاسخ به پرسش درباره بلند شدن برای احترام نمودن کسی فرمودند: این کار ناپسند است، مگر برای شخصیّتی دینی

المحاسن : ۱ / ۳۶۴ / ۷۸۶ منتخب میزان الحکمة : ۳۸۴

حدیث - ۷۹

امام هادیعليه‌السلام :

إنَّ العالِمَ والمُتَعَلِّمَ شَریکانِ فِی الرُّشدِ؛

دانشمند و دانشجو در هدایت شریک‌اند.

علم و حکمت: ج ۱ ص ۳۰۰ ح ۸۲۸

حدیث - ۸۰

امام صادقعليه‌السلام :

العُلَماءُ حُکّامٌ عَلَی المُلوکِ؛

عالمان فرمانروای بر شهریاران هستند.

میزان الحکمة: ح ۱۴۰۳۸

حدیث - ۸۱

امام باقرعليه‌السلام :

إنَّ الفَقیهَ حَقَّ الفَقیهِ: الزاهِدُ فی الدنیا، الراغِبُ فی الآخِرَةِ؛

فقیه، حقیقتاً کسی است که به دنیا بی اعتنا و به آخرت مشتاق باشد.

الکافی: ج ۱، ص ۷۰، ح ۸