تذکراین کتاب توسط مؤسسه فرهنگی - اسلامی شبکة الامامین الحسنین عليهما‌السلام بصورت الکترونیکی برای مخاطبین گرامی منتشر شده است.

لازم به ذکر است تصحیح اشتباهات تایپی احتمالی، روی این کتاب انجام گردیده است.

بانک احادیث اهل بیتعليه‌السلام

اجتماعی

واحد تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان.

مصالح اجتماعی

حدیث - ۱

الإمامُ الحسنُعليه‌السلام

لرجل جاءَ إلَیهِ یَستَشِیرُهُ فی تَزویجِ ابنَتِهِ: زَوِّجْها مِن رَجُلٍ تَقِیٍّ ، فإنّهُ إن أحَبَّها أکرَمَها وإن أبغَضَها لَم یَظلِمْها ؛

امام حسنعليه‌السلام

خطاب به مردی که با ایشان در باره ازدواج دختر خود مشورت کرد فرمودند: او را به مردی باتقوا شوهر ده ؛ زیرا اگر دختر تو را دوست داشته باشد گرامیش می‌دارد و اگر دوستش نداشته باشد به وی ستم نمی‌کند

مکارم الأخلاق : ۱ / ۴۴۶ / ۱۵۳۴ منتخب میزان الحکمة : ۲۵۴

حدیث - ۲

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَن عَزّی مُصابا کانَ لَهُ‌مِثلُ أجرِهِ ؛

هر که فرد سوگواری را تسلّی دهد ، اجری همانند اجر او دارد

بحار الأنوار : ۸۲ / ۹۴ / ۴۶ منتخب میزان الحکمة : ۳۸۰

حدیث - ۳

امام صادقعليه‌السلام :

إنّ المَشورَةَ لا تکونُ إلاّ بِحُدُودِها الأربعةِ فأوَّلُها أن یکونَ الذی تُشاوِرُهُ عاقِلاً ، والثانیةُ أن یَکونَ حُرّا مُتَدَیِّنا ، والثالثةُ أن یکونَ صَدیقا مُواخِیا ، والرابعةُ أن تُطلِعَه علی سِرِّکَ فَیکونَ عِلمُهُ بهِ کَعِلمِکَ ثُمّ یُسِرَّ ذلکَ ویَکتُمَهُ ؛

مشورت جــز با حدود چهارگانه آن تحقق نپذیرد ؛ نخستین حدّ آن این است که کسی که با او مشورت می‌کنی ، خردمند باشد ، دوم این که آزاده و متدیّن باشد ، سوم این که دوست و برادروار باشد و چهارم این که راز خود را به او بگویی و او به اندازه خودت از آن راز آگاه باشد ، امّا آن را بپوشاند و به کسی نگوید

مکارم الأخلاق : ۲ / ۹۸ / ۲۲۸۰ منتخب میزان الحکمة : ۳۰۸

حدیث - ۴

امام علیعليه‌السلام :

مَنِ استَقبَلَ وُجوهَ الآراءِ عَرَفَ مَواقِعَ الخَطَأِ ؛

هرکه با آرای گوناگون رو به رو شود جایگاههای خطا و نادرست اندیشی را باز شناسد

نهج البلاغة : الحکمة ۱۷۳ منتخب میزان الحکمة : ۲۲۸

حدیث - ۵

امام علیعليه‌السلام :

اِضرِبُوا بعضَ الرأیِ ببعضٍ یَتَوَلَّدْ مِنهُ الصَّوابُ ؛

رایزنی کنید تا اندیشه درست متولّد شود

غرر الحکم : ۲۵۶۷ منتخب میزان الحکمة : ۲۲۸

حدیث - ۶

امام علیعليه‌السلام :

جالِسِ العُلَماءَ یَزدَدْ علمُکَ ، ویَحسُنْ أدبُکَ ، وتَزکُ نَفْسُکَ؛

با دانشمندان بنشین تا بر دانشت افزوده گردد ، تربیت و ادبت نیکو شود و روانت پاکیزه شود

غرر الحکم : ۴۷۸۶ منتخب میزان الحکمة : ۱۰۶

حدیث - ۷

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند :

لا تَجْلِسوا إلاّ عندَ کُلِّ عالِمٍ یَدْعوکُم مِن خَمْسٍ إلی خَمسٍ: مِن الشَّکِّ إلی الیَقینِ، ومِن الرِّیاءِ إلی الإخْلاصِ ، ومِن الرَّغْبَةِ إلی الرَّهبَةِ ، ومِن الکِبْرِ إلی التّواضُعِ ، ومِن الغِشِّ إلی النّصیحَةِ ؛

تنها در محضر دانشمندانی نشینید که شما را از پنج چیز به پنج چیز فرا می‌خوانند : از دودلی به یقین ، از ریا به اخلاص ، از دنیا خواهی به دنیا گریزی ، از تکبر به‌فروتنی‌و از فریبکاری‌به خیر خواهی.

بحار الأنوار : ۷۴ / ۱۸۸ / ۱۸ منتخب میزان الحکمة : ۱۰۶

حدیث - ۸

امام صادقعليه‌السلام :

ثَلاثَةُ أشیاءَ یَحتاجُ النّاسُ إلَیها: اَلْأمنُ وَالْعَدلُ وَالْخِصبُ؛

سه چیز است که مردم به آنها نیاز دارند: امنیت، عدالت و رفاه.

تحف العقول، ص ۳۲۰

حدیث - ۹

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

التَّوَدُّدُ إلَی النّاسِ نِصفُ العَقلِ؛

دوستی با مردم، نیمی از خرد است.

الکافی: ج ۲، ص ۶۴۳، ح ۴

حدیث - ۱۰

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

عَلَیکَ بِالجَمَاعَةِ، فَاِنَّمَا یَأخُذُ الذِّئبُ مِنَ الغَنَمِ القَاصِیَةِ؛

با جماعت همراه شو؛ زیرا گرگ، گوسفند دورمانده را می خورد.

مسند احمد، ج۶، ص۴۴۶

حدیث - ۱۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

إنَّ الْعَفوَ لا یَزِیدُ الْعَبدَ إلّا عِزّاً فَتَعافَوا یُعِزُّکُمُ اللَّهُ؛

گذشت، جز بر عزّت بنده نمی‌افزاید، پس از یکدیگر درگذرید تا خداوند به شما عزّت بخشد.

الکافی، ج ۶، ص ۱۰۸

حدیث - ۱۲

امام سجّادعليه‌السلام فرمودند:

اَلْمُؤْمِنُ یَصمُتُ لِیَسلَمَ ویَنطِقُ لِیَغنَمَ؛

مؤمن سکوت می‌کند تا سالم ماند و سخن می‌گوید تا سود برد.

الکافی، ج ۲، ص ۲۳۱

حدیث - ۱۳

حضرت زهراعليها‌السلام فرمودند:

فَجَعَلَ اللهُ...اِطاعَتَنا نِظاماً لِلمِلَّةِ وَ اِمامَتَنا أماناً لِلفِرقَة

خدا اطاعت و پیروی از ما اهل بیت را سبب برقراری نظم اجتماعی در امت اسلامی و امامت و رهبری ما را عامل وحدت و درامان ماندن از تفرقه ها قرار داده است.

بحار الانوار، ج ۴۳، ص ۱۵۸

حدیث - ۱۴

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

اِنَّکَ مُقَوَّمٌ بِاَدَبِکَ فَزَیِّنْهُ بِالْحِلْمِ؛

تو با ادبت ارزش‌گذاری می‌شوی، پس آن را با بردباری زینت بخش.

مشکاة الأنوار، ص ۲۳۹، ح ۶۸۹

حدیث - ۱۵

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَنِ استَبَدَّ بِرَیِهِ هَلَکَ وَمَن شاوَرَ الرَّجالَ شارَکَها فی عُقولِها؛

هر کس خود رأی شد هلاک می شود و هر کس با افراد صاحب نظر مشورت کند در عقل آنان شریک می شود.

نهج البلاغه، قصار۱۶۱

حدیث - ۱۶

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

خَیرُ مَن شاوَرتَ ذَوُواالنُّهی وَالعِلمِ وَاولُوا التَّجارِبِ وَالحَزمِ؛

بهترین کسی که با او مشورت کنی کسی است که صاحب عقل و علم و تجربه ها و دوراندیشی باشد.

غررالحکم، ج۳، ص۴۲۸، ح۴۹۹۰

حدیث - ۱۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

اَدِّبوا اَولادَکُمْ عَلی ثَلاثِ خِصالٍ : حُبِّ نَبیِّکُمْ و حُبِّ اَهْلِ بَیْتِهِ وَ عَلی قِراءَةِ الْقُرآنِ ؛

فرزندانتان را به سه چیز ادب کنید: عشق به پیامبرتان، عشق به خاندان او، و قرآن خواندن.

غرر الحکم، ح ۴۴۸۸

حدیث - ۱۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

ایّاکَ اَنْ تَضْحَکَ مِنْ غَیْرِ عَجَبٍ ، اَوْ تَمْشیَ و تَتَـکَلَّمَ فی غَیْرِ اَدَبٍ؛

از خندیدنِ بی تعجّب [و بی‌جا] یا راه رفتن و سخن گفتنِ بی‌ادبانه بپرهیز.

بحار الأنوار، ج ۷۵، ص ۸ ، ح ۶۳

حدیث - ۱۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

أیُّها النّاسُ ، علَیکُم بالجَماعةِ ، وإیّاکُم والفُرْقةَ

ای مردم! به جماعت یکپارچگی روی آرید و از پراکندگی بپرهیزید.

میزان الحکمة، ح ۲۵۸۹

حدیث - ۲۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

ایّاکُمْ وَ التَّلَوُّنَ فی دینِ اللّه‌ِ فَاِنَّ جَماعَةً فیما تَـکْرَهونَ مِنَ الْحَقِّ خَیْرٌ مِنْ فُرْقَةٍ فیما تُحِبّونَ مِنَ الْباطِلِ وَ اِنَّ اللّه‌َ سُبْحانَهُ لَمْ یُعْطِ اَحَدا بِفُرْقَةٍ خَیْرا مِمَّنْ مَضی وَ لا مِمَّنْ بَقیَ ؛

از چند رنگی و اختلاف در دین خدا بپرهیزید، زیرا یکپارچگی در آنچه حق است ولی شما آن را ناخوش می‌دارید، از پراکندگی در آنچه باطل است اما خوشایند شما می‌باشد، بهتر است. خدای سبحان به هیچ یک از گذشتگان و باقی ماندگان بر اثر تفرقه و جدایی خیر و خوبی عطا نکرده است.

نهج البلاغه، از خطبه ۱۷۶

حدیث - ۲۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

اِعلَموا اَنَّ اللّه‌َ تعالی قَد فَرَضَ عَلَیکُم الجُمُعَةَ فَمَن تَرَکَها فی حَیاتی وَ بَعدَ مَماتی وَ لَهُم اِمامٌ عادِلٌ اِستِخفافا بِها وَ جُحودا لَها فَلا جَمَعَ اللّه‌ُ شَملَهُ وَ لا بارَکَ لَهُ فی اَمرِهِ اَلا وَ لا صَلاةَ لَهُ اَلا وَ لا زَکاةَ لَهُ اَلا وَ لا حَجَّ لَهُ اَلا وَ لا صَومَ لَهُ اَلا وَ لا بَرَکَةَ لَهُ حَتّی یَتوبَ؛

بدانید که خداوند متعال نماز جمعه را بر شما واجب ساخته است پس آنان که در زندگی و پس از مرگ من، از روی سبک شمردن و یا انکار، آن را ترک کنند، با وجود این‌که پیشوای عادلی دارند، خداوند وحدتشان نبخشد و در کارشان برکت ندهد، آگاه باشید نه زکات، نه نماز، نه حج و نه روزه آنان پذیرفته است. بدانید که زندگی آنان برکتی نخواهد داشت، مگر توبه کنند.

عوالی اللالی، ج ۲، ص ۵۴، ح ۱۴۶

حدیث - ۲۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

اِرحَموا عَزیزا ذَلَّ، وَغَنیّا افتَقَرَ وَعالِما ضاعَ فی زَمانِ الجُهّالِ؛

به عزیزی که خوار گشته و ثروتمندی که فقیر شده و دانشمندی که در روزگار نادانان تباه گردیده است، رحم کنید.

غررالحکم، ج۲، ص۴۵۳، ح۳۲۶۵

حدیث - ۲۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

مَن لایَرحَم لایُرحَم وَمَن لایَغفِر لایُغفَر لَهُ وَمَن لایَتُب لایَتوبُ اللّه‌ُ عَلَیهِ؛

هر کس رحم نکند به او رحم نشود، هر کس نبخشد بخشیده نشود و هر کس پوزش را نپذیرد، خداوند پوزش و توبه او را نخواهد پذیرفت.

غررالحکم، ج۲، ص۴۳۸، ح۳۲۰۱

حدیث - ۲۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

اِرحَمِ الصَّغیرَ وَوَقِّرِ الکَبیرَ تَکُن مِن رُفَقائی؛

به کودکان رحم کن و بزرگسالان را احترام نما تا از دوستان من باشی.

کافی، ج۲، ص۳۱۶، ح۷

حدیث - ۲۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

إِنَّ اللّه رَحیمٌ یُحِبُّ الرَّحیمَ یَضَعُ رَحمَتَهُ عَلی کُلِّ رَحیمٍ؛

خداوند رحیم است و رحیم را دوست دارد و دستِ مهر خود را بر سر هر رحیمی می‌گذارد.

نهج الفصاحه، ح‌۹۹۲

حدیث - ۲۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

إِنَّ الْمُؤْمِنَ هِمَّتُهُ فِی الصَّلاةِ وَالصِّیامِ وَالْعِبادَةِ وَالْمُنافِقُ هِمَّتُهُ فِی الطَّعامِ وَالشَّرابِ کَالْبَهیمَةِ؛

همّت مؤمن در نماز و روزه و عبادت است و همّت منافق در خوردن و نوشیدن؛ مانند حیوانات.

تنبیه الخواطر،ج۱، ص ۹۴

حدیث - ۲۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

اِنّا اُمِرْنا مَعاشِرَ الاَنْبیاءِ بِمُداراةِ النّاسِ، کَما اُمِرْنا بِاِقامَةِ الفَرائِضِ؛

ما پیامبران، همان‌گونه که به برپا داشتن واجبات مأمور شده‌ایم، به مدارا کردن با مردم نیز مأمور شده ایم.

امالی طوسی، ص ۵۲۱

حدیث - ۲۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

رَاْسُ الْعَقْلِ بَعْدَ الاْیمانِ بِاللّه‌ِ مُداراةُ النّاسِ فی غَیْرِ تَرْکِ حَقٍّ؛

کمال عقل پس از ایمان به خدا، مدارا کردن با مردم است به شرط آن که حق، ترک نشود.

تحف العقول، ص ۴۲

حدیث - ۲۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

لا یَأمُرُ بِالمَعروفِ وَلا یَنهی عَنِ المُنکَرِ إلاّ مَن کانَ فیهِ ثَلاثُ خِصالٍ : رَفیقٌ بِما یَأمُرُ بِهِ رَفیقٌ فیما یَنهی عَنهُ ، عَدلٌ فیما یَأمُرُ بِهِ عَدلٌ فیما یَنهی عَنهُ، عالِمٌ بِما یَأمُرُ بِهِ عالِمٌ بِما یَنهی عَنهُ؛

امر به معروف و نهی از منکر نکند مگر کسی که سه خصلت در او باشد: در امر و نهی خود مدارا کند، در امر و نهی خود میانه روی نماید و به آنچه امر و نهی می کند، دانا باشد.

بحارالأنوار، ج۱۰۰، ص۸۷، ح۶۴

حدیث - ۳۰

اِنَّ فِی الرِّفقِ الزّیادَةَ وَ البَرَکَةَ وَ مَن یُحرَمِ الرِّفقُ یُحرَمِ الخَیرَ؛

در مدارا، فزونی و برکت است، و هر کس از مدارا محروم باشد، از خیر، محروم شده است.

کافی، ج ۲، ص ۱۱۹، ح ۷

حدیث - ۳۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

إِنَّ النبیاءَ إِنَّما فَضَّلَهُمُ اللّه عَلی خَلقِهِ بِشِدَّةِ مُداراتِهِم لأَِعداءِ دینِ اللّه وَحُسنِ تَقیَّتِهِم لأَِجلِ إِخوانِهِم فِی اللّه ؛

خداوند از این رو پیامبران را بر دیگر مردمان برتری داد که با دشمنان دین خدا بسیار با مدارا رفتار می کردند و برای حفظ برادران همکیش خود نیکو تقیه می کردند.

بحارالأنوار، ج۷۵، ص۴۰۱، ح۴۲

حدیث - ۳۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

إنَّ اللّه یُحِبُّ الرِّفقَ وَیُعینُ عَلَیهِ؛

خداوند مدارا را دوست دارد و انسان را بر انجام آن یاری می کند.

کافی، ج۲، ص۱۲۰، ح۱۲

حدیث - ۳۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

ما کانَ الرِّفقُ فی شَی ءٍ إِلاّ زانَهُ؛

مدارا با چیزی همراه نشد مگر آن که آن را زینت بخشید.

تحف العقول، ص ۴۷

حدیث - ۳۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

مَن أُعطِیَ حَظَّهُ مِنَ الرِّفقٍ فَقَد أُعطِیَ حَظَّهُ مِن خَیرِ الدُّنیا وَالآخِرَةِ؛

هر کس را که بهره ای از مدارا داده اند، بدون شک بهره اش را از خیر دنیا و آخرت داده اند.

نهج الفصاحه، ح۲۸۳۸

حدیث - ۳۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

أَعقَلُ النّاسِ أَشَدُّهُم مُداراةً لِلنّاسِ؛

عاقل ترین مردم کسی است که بیشتر با مردم مدارا کند.

من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۳۹۵، ح۵۸۴۰

حدیث - ۳۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

أَمَرَنی رَبّی بِمُداراةِ النّاسِ کَما أَمَرَنی بِأَداءِ الفَرائِضِ؛

پروردگارم، همان گونه که مرا به انجام واجبات فرمان داده، به مدارا کردن با مردم نیز فرمان داده است.

کافی، ج۲، ص۱۱۷، ح۴

حدیث - ۳۷

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

یا عَلیُّ لاتُشاوِر جَبانا فَإِنَّهُ یُضَیِّقُ عَلَیکَ المَخرَجَ وَلاتُشاوِرِ البَخیلَ فَإِنَّهُ یَقصُرُبِکَ عَن غایَتِکَ وَلاتُشاوِر حَریصا فَإِنَّهُ یُزَیِّنُ لَکَ شَرَّها؛

ای علی با ترسو مشورت مکن، زیرا او راه بیرون آمدن از مشکل را بر تو تنگ می کند و با بخیل مشورت مکن، زیرا او تو را از هدفت باز می دارد و با حریص مشورت مکن، زیرا او حریص بودن را در نظرت زیبا جلوه می دهد.

علل الشرایع، ج۲، ص۵۵۹، ح۱

حدیث - ۳۸

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

مَنِ استَشارَهُ أَخوهُ المُؤمِنُ فَلَم یَمحَضهُ النَّصیحَةَ سَلَبَهُ اللّه لُبَّهُ؛

هر کس برادر مؤمنش با او مشورت کند و او صادقانه راهنمائیش نکند، خداوند عقلش را از او بگیرد.

بحارالأنوار، ج۷۲، ص۱۰۴، ح۳۶

حدیث - ۳۹

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

مُشاوَرَةُ العاقِلِ الناصِحِ رُشدٌ وَیُمنٌ وَتَوفیقٌ مِنَ اللّه فَإِذا أَشارَ عَلَیکَ النّاصِحُ العاقِلُ فَإِیّاکَ وَالخِلافَ فَإِنَّ فی ذلِکَ العَطَبَ؛

مشورت کردن با عاقِل خیرخواه مایه هدایت و میمنت است و توفیقی است از جانب خداوند، پس هرگاه خیرخواه عاقل تو را راهنمایی کرد، مبادا مخالفت کنی که موجب نابودی می شود.

محاسن، ج۲، ص۶۰۲، ح۲۵

حدیث - ۴۰

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

ما یَستَغنی رَجُلٌ عَن مَشوَرَةٍ؛

هیچ کس از مشورت بی نیاز نیست.

نهج الفصاحه، ح ۱۶۳۷

حدیث - ۴۱

امام کاظمعليه‌السلام فرمودند:

مُشاوَرَةُ العاقِلِ النّاصِحِ یُمنٌ وَ بَرَکَةٌ وَ رُشدٌ وَ تَوفیقٌ مِنَ اللّه؛

مشورت با عاقلِ خیرخواه، خجستگی، برکت، رشد و توفیقی از سوی خداست.

تحف العقول، ص ۳۹۸

حدیث - ۴۲

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

لا خَیرَ فی قَومٍ لَیسُوا بِناصِحینَ وَ لا یُحِبُّونَ النّاصِحینَ ؛

قومی را که خود خیرخواه نیستند و خیرخواهان را هم دوست ندارند ، خیری نباشد

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۰۸۸۴

حدیث - ۴۳

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

لا یَستَغنِی العاقِلُ عَنِ المُشاوَرَةِ ؛

خردمند ، خود را از مشورتْ بی‌نیاز نمی‌بیند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۰۶۹۳

حدیث - ۴۴

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

لا تَنقُضَنَّ سُنَّةً صالِحَةً عُمِلَ بِها وَاجتَمَعَتِ الأُلفَةُ لَها وَ صَلَحَتِ الرَّعِیَّةُ عَلَیها ؛

هیچ رسم پسندیده‌ای را که به آن عمل می‌شود و رشته پیوند مردم و صلاح توده‌ها در آن است ، در هم نشکن

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۰۳۷۷

حدیث - ۴۵

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

لا تُشرِکَنَّ فی مَشوَرَتِکَ حَریصا یُهَوِّنُ عَلَیکَ الشَّرَّ وَ یُزَیِّنُ لَکَ الشَّرَهَ ؛

با هیچ آزمندی مشورت مکن ، که بدی را بر تو آسان می‌نماید و حرص و ولَع را در نظرت می‌آراید

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۰۳۵۳

حدیث - ۴۶

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

لا تَستَشِرِ الکَذّابَ ؛ فَإنَّهُ کَالسَّرابِ یُقَرِّبُ عَلَیکَ البَعیدَ ، وَ یُبَعِّدُ عَلَیکَ القَریبَ ؛

با دروغگو مشورت مکن ، که دروغگو سراب را می‌ماند : دور را در نظرت نزدیک و نزدیک را در نظرت دور می‌نمایاند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۰۳۵۱

حدیث - ۴۷

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

لا تُمسِک عَن إظهارِ الحَقِّ اِذا وَجَدتَ لَهُ أهلاً ؛

از آشکار کردن حق ، هنگامی که برای آن اهلی یافتی ، خودداری نکن

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۰۱۸۸

حدیث - ۴۸

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

نَزِّل نَفسَکَ دُونَ مَنزِلَتِها تُنَزِّلکَ النّاسُ فَوقَ مَنزِلَتِکَ ؛

خود را در جایی فروتر از منزلت خویش بنشان تا مردم تو را در جایی فراتر از منزلتت بنشانند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۹۹۸۵

حدیث - ۴۹

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

یَکتَسِبُ الصّادِقُ بِصِدقِهِ ثَلاثًا : حُسنَ الثِّقَةِ بِهِ ، وَ المَحَبَّةَ لَهُ ، وَ المَهابَةَ عَنهُ ؛

راستگو با راست‌گویی‌اش سه چیز به دست می‌آورد : به او نیک اعتماد کنند ، دوستی‌اش بر دل‌ها نشیند ، و از وی اندیشه کنند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۱۰۳۸

حدیث - ۵۰

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَنِ استَعانَ بِذَوِی الألبابِ سَلَکَ سَبیلَ الرَّشادِ ؛

هر که از خردمندان یاری جوید ، راه بالندگی را پوید

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۸۹۱۲

حدیث - ۵۱

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَن عَمِلَ بِالحَقِّ مالَ إلَیهِ الخَلقُ ؛

هر که به حق عمل کند ، مردم به او روی می‌آورند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۸۶۴۶

حدیث - ۵۲

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَن دارَی النّاسَ أمِنَ مَکرَهُم ؛

هر کس با مردم مدارا کند ، از مکرشان در امان می‌ماند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۸۴۶۵

حدیث - ۵۳

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَن عَرَفَ النّاسَ لَم یَعتَمِد عَلَیهِم ؛

هر کس مردم را بشناسد ، به آنها اعتماد نمی‌کند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۸۲۳۲

حدیث - ۵۴

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَن أنصَفَ أُنصِفَ ؛

هر که انصاف ورزد ، با او انصاف ورزند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۷۶۹۲

حدیث - ۵۵

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

لِقاءُ أهلِ المَعرِفَةِ عِمارَةُ القُلُوبِ وَ مُستَفادُ الحِکمَةِ ؛

دیدار با اهل معرفت ، مایه آبادانی دل‌ها و بهره بردن از حکمت است

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۷۶۳۵

حدیث - ۵۶

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

لِن لِمَن غالَظَکَ فَإنَّهُ یُوشِکُ اَن یَلینَ لَکَ ؛

با کسی که با تو درشتی می‌کند ، نرم باش ، که دور نیست او هم با تو نرم شود

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۷۶۲۰

حدیث - ۵۷

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

لِیَکُن أبغَضُ النّاسِ إلَیکَ وَ أبعَدُهُم مِنکَ أطلَبَهُم لِمَعایِبِ النّاسِ ؛

باید مبغوض‌ترینِ مردم و دورترینِ آنها از تو کسی باشد که بیش از همه از مردم عیب‌جویی می‌کند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۷۳۷۸

حدیث - ۵۸

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

کُن لِلمَظلومِ عَونا ، وَ لِلظّالِمِ خَصما ؛

یار ستمدیده و دشمن ستمگر باش

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۷۱۵۳

حدیث - ۵۹

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

قارِن أهلَ الخَیرِ تَکُن مِنهُم ، وَ بایِن أهلَ الشَّرِّ تَبِن عَنهُم ؛

با نیکوکاران همراه باش تا از آنان باشی ، و از بدکاران کناره جو تا از آنان جدا باشی

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۶۸۰۵

حدیث - ۶۰

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

فازَ مَن تَجَلبَبَ الوَفاءَ وَ ادَّرَعَ الأمانَةَ ؛

رستگار شد آن‌که جامه وفاداری پوشید و زره امانتداری بر تن کرد

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۶۵۵۶

حدیث - ۶۱

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

غَضُّ الطَّرفِ مِن أفضَلِ الوَرَعِ ؛

پرهیز از نگاه ناروا ، برترین پرهیزگاری است

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۶۴۰۰

حدیث - ۶۲

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

عامِل سائِرَ النّاسِ بِالإنصافِ وَ عامِلِ المُؤمِنینَ بِالإیثارِ ؛

با دیگر مردمان به انصاف رفتار کن و با مؤمنان به ایثار

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۶۳۴۲

حدیث - ۶۳

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

عَلَی المُشیرِ الاِجتِهادُ فِی الرَّأیِ وَ لَیسَ عَلَیهِ ضَمانُ النُّجحِ ؛

وظیفه مشورت‌شونده ، کوشش در ارائه نظر [درست] است ؛ امّا ضمانت پیروزی بر عهده او نیست

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۶۱۹۴

حدیث - ۶۴

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

عَلَیکَ بِالسَّکینَةِ فَإنَّها أفضَلُ زینَةٍ ؛

با وقار باش که وقار ، برترین زینت است

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۶۰۸۸

حدیث - ۶۵

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

صَمتٌ یُعقِبُکَ السَّلامَة َخیرٌ مِن نُطقٍ یُعقِبُکَ المَلامَةَ ؛

سکوتی که سلامت در پی دارد ، بهتر از سخنی است که سرزنش در پی آورد ..غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۵۸۶۵

حدیث - ۶۶

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

صِلَةُ الأرحامِ تُثمِرُ الأموالَ وَ تُنسِی‌ءُ فِی الآجالِ ؛

پیوند با خویشاوندان ، دارایی‌ها را به بار می‌نشاند و مرگ را به تأخیر می‌اندازد

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۵۸۴۷

حدیث - ۶۷

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

شارِکُوا الَّذِی قَد أقبَلَ عَلَیهِ الرِّزقُ فَإنَّهُ أجدَرُ بِالحَظِّ وَ أخلَقُ بِالغِنی ؛

با کسی که روزی به او روی آورده است ، شریک شوید ؛ زیرا وی به بهره‌مندی شایسته‌تر و به توانگری لایق‌تر است

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۵۷۹۰

حدیث - ۶۸

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

شاوِر قَبلَ أن تَعزِمَ ، وَ فَکِّر قَبلَ اَن تُقدِمَ ؛

قبل از تصمیم‌گیری مشورت کن و پیش از اقدام ، بیندیش

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۵۷۵۴

حدیث - ۶۹

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

سالِمِ النّاسَ تَسلَم ، وَ اعمَل لِلآخِرَةِ تَغنَم ؛

با مردم در آشتی باش تا سالم باشی و برای آخرت کار کن تا غنیمت یابی

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۵۶۰۵

حدیث - ۷۰

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

سَبَبُ المَحَبَّةِ البِشرُ ؛

خوش رویی موجب محبّت است

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۵۵۴۶

حدیث - ۷۱

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

سَبَبُ الاِئتِلافِ الوَفاءُ ؛

وفاداری ، سبب الفت است

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۵۵۱۱

حدیث - ۷۲

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

رَأسُ السِّیاسَةِ استِعمالُ الرِّفقِ ؛

سرلوحه سیاست ، به کار بردن مداراست

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۵۲۶۶

حدیث - ۷۳

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

خَیرُ مَن شاوَرتَ ذَوُو النُّهی وَ العِلمِ ، وَ اُولُوا التَّجارِبِ وَ الحَزمِ ؛

بهترینِ کسان برای مشورت، خردمندان و عالمان و دارندگان تجربه و دور اندیشان‌اند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۴۹۹۰

حدیث - ۷۴

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

خالِطُوا النّاسَ مُخالَطَةً إن مِتُّم بَکَوا عَلَیکُم وَ إن غِبتُم حَنُّوا إلَیکُم ؛

با مردم آن گونه بیامیزید که اگر مُردید، بر شما بگِریند و اگر غایب شوید ، مشتاق دیدار شما باشند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۵۰۷۰

حدیث - ۷۵

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

باکِرُوا فَالبَرَکَةُ فِی المُباکَرَةِ وَ شاوِرُوا فَالنُّجحُ فِی المُشاوَرَةِ ؛

بامداد، در پی کسب‌وکار باشید ، که برکت در کسب و کارِ بامداد است ، و مشورت کنید که پیروزی در مشورت است

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۴۴۴۱

حدیث - ۷۶

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

إذا رَاَیتَ مَظلُوما فَاَعِنهُ عَلَی الظّالِمِ ؛

هرگاه ستمدیده‌ای دیدی، او را در مقابل ستمگر یاری کن

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۴۰۶۸

حدیث - ۷۷

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

إنَّ النّاسَ إلی صالِحِ الأدَبِ أحوَجُ مِنهُم إلَی الفِضَّةِ وَالذَّهَبِ ؛

مردم به ادب نیکو محتاج ترند تا به سیم و زر

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۳۵۹۰