شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

حدیث - ۳

قال الامام الصادقعليه‌السلام : حَسْبُ البَخیلِ مِنْ بُخلِهِ سوء الظنِّ بِرَبِّهِ، مَن أیْقَنَ بالخَلَفِ جادَ بالعطیِّه.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: برای (گنهکار بودن) بخیل همین بس که به پروردگارش بدگمان است، کسی که به جایگزینی انفاق و بخشش از طرف خداوند یقین داشته باشد، نیکو بخشش می‌کند.

«بحار الانوار، ج ۷۰، ص ۳۰۷»

حدیث - ۴

قال الامام الصادقعليه‌السلام : إنْ کانَ الخَلَفُ مِنَ الله عزّوجل حقّاً فَالبُخلُ لِماذا؟

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: اگر جایگزینی انفاق و بخشش از طرف خداوند حق است (که حق است)، پس بخل ورزیدن برای چه؟

«بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۱۹۰»

حدیث - ۵

قال الامام علیعليه‌السلام : عَجِبتُ لِلبَخیلِ یَستَعجِلُ الفقرَ الذی مِنهُ هَرَبَ و یَفُوتُهُ الغِنَی الذی إیّاه طَلَبَ فَیَعیشُ فی الدّنیا عَیْشَ الفُقراء و یُحاسَبُ فی الاخرةِ حِسابَ الأغنیاء.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: در شگفتم از برای شخص بخیل که می‌شتابد به سوی تنگدستی و فقری که از آن گریزان است و مال و ثروتی را که می‌جوید از دست می‌دهد، لذا در دنیا مانند فقیران زندگی می‌کند و در آخرت مانند توانگران به حسابش رسیدگی می‌شود.

«نهج البلاغه، حکمت ۱۲۱»

حدیث - ۶

قال الامام علیعليه‌السلام : أبْخَلُ النّاس مَن بَخِلَ علی نَفسِهِ بِمالِهُ و خَلَّفَه لِوارثِهِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: بخیل‌ترین مردم کسی است که با ثروتش بر خود بخل ورزد و آن را برای وارثش بر جای نهد.

«غررالحکم، ص ۱۰۳»

حدیث - ۷

قال الامام علیعليه‌السلام : البخیلُ یَبْخلُ علی نَفسهِ بالیَسیرِ مِن دنیاهُ و یَسْمَحُ لِوارثهِ بِکلّها.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: بخیل جز به مقدار کمی از دارائی خود، بر خودش بخل می‌ورزد و (بعد از مدتی) تمام دارائی خود را به وارثش می‌بخشد.

«غررالحکم، ص ۱۹»

حدیث - ۸

قال الامام علیعليه‌السلام : مَنْ بَخَلَ بِمالهُ ذَلَّ و مَنْ بَخَلَ بِدینِهِ جَلَّ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: کسی که در مال خود بخل ورزد، خوار و ذلیل گردد و آن کسی که نسبت به دین خود بخل ورزد، عزیز و بزرگوار شود.

«غررالحکم، ص ۳۳۵»

حدیث - ۹

قال الامام علیعليه‌السلام : البُخلُ باخراجِ ما أفْترضه الله سُبْحانه من الأموالِ أقْبَحُ البُخل.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: بخل ورزیدن نسبت به پرداخت آنچه خداوند سبحان (از اموال) واجب کرده است، زشت‌ترین نوع بخل است.

«غررالحکم، ص ۱۹»

حدیث - ۱۰

قال الامام الصادقعليه‌السلام : إنّما الاسرافُ فیما أتلفَ المالَ و أضَرَّ بالبدن.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: اسراف آن است که مال را از بین ببرد و به بدن زیان برساند.

بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۳۰۳

حدیث - ۱۱

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَن أعطی فی غَیر حقّ فقد أسرف، و مَنْ منع مِنْ حقّ فقد قتر.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که در غیر راه حق هزینه کند، اسراف کرده است و کسی که از راه حق باز دارد (وخودداری کند)، سخت‌گیری کرده (و بخل ورزیده) است.

تفسیر نورالثقلین، ج ۴، ص ۳۱

حدیث - ۱۲

قال الامام علیعليه‌السلام : أقبحُ البَذلِ السَّرَف.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: زشت‌ترین بذل و بخشش، اسراف و زیاده‌روی است.

غررالحکم، ص۴۳۰

حدیث - ۱۳

قال الامام علیعليه‌السلام : إنَّ إعطاءَ الْمال فی غیر حقّه تبذیرٌ و إسرافٌ و هو یَرفعُ صاحبَه فی الدّنیا و یَضَعَهُ فی الآخرة.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: بخشش‌های بی جا (از مال و ثروت) زیاده روی و اسراف است و آن مال بخشنده اش را در دنیا رفعت می دهد و در آخرت به زیر می‌کشد (خوار و ذلیل می‌کند).

نهج البلاغه، خطبه ۱۲۶

حدیث - ۱۴

قال الله عزّوجلّ:

ای موسی! مرا در هیچ حالتی فراموش نکن و از بسیاری مال سرمست نشو.

(کافی۸/۴۵)

حدیث - ۱۵

انَّ اللَّهَ یُبْغِضُ . اضاغة الْمَالِ ؛

خداوند، تباه سازی اموال را دشمن می دارد.

تحف العقول، ص۸۰۴

حدیث - ۱۶

امام علیعليه‌السلام :

إعطاءُ المالِ فی غَیرِ حَقِّهِ تَبذیرٌ وإسرافٌ

خرج کردن به ناحقّ مال ، حیف و میل و اسراف است

نهج البلاغة : الخطبة ۱۲۶ منتخب میزان الحکمة : ۲۷۰

حدیث - ۱۷

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَنِ اقتَطَعَ مالَ مؤمنٍ غَصبا بغَیرِ حَقٍّ لَم یَزَلِ اللّه‌ُ مُعرِضا عَنهُ ، ماقِتا لأِعمالِهِ التی یَعمَلُها مِن البِرِّ والخَیرِ ، لا یُثبِتُها فی حَسَناتِهِ حتّی یَتُوبَ ویَرُدَّ المالَ الذی أخَذَهُ إلی صاحِبهِ

کسی که مال مسلمانی را به ناحقّ غصب کند ، خداوند پیوسته ازاو رویگردان باشد و از هر کار نیکی که می‌کند در خشم باشد و آنها را درشمار حسناتش ثبت نکند ، تا آن گاه که توبه کند و مالی را که گرفته است به صاحبش برگرداند

مستدرک الوسائل : ۱۷ / ۸۹ / ۲۰۸۲۳ منتخب میزان الحکمة : ۴۲۶

حدیث - ۱۸

امام صادقعليه‌السلام :

کَسبُ الحَرامِ یَبینُ فی الذُّرِّیَّةِ؛

(اثر) کسب حرام، در نسل آشکار می‌شود.

الکافی: ج ۵، ص ۱۲۵، ح ۴

حدیث - ۱۹

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

اَلکَفُّ عَمّا فی أَیدِی النّاسِ عِفَّةٌ وَکِبَرُ هِمَّةٍ؛

طمع نداشتن به آنچه در نزد مردم است، (نشان) عزت نفس و بلند همتی است.

غررالحکم، ج۱، ص۳۶۵، ح۱۳۸۷

حدیث - ۲۰

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

اَوْحَی اللّه‌ُ عَزَّوَجَلَّ اِلی مُوسیعليه‌السلام یا مُوسی لا تَفْرَحْ بِکَثْرَةِ الْمالِ وَ لا تَدَعْ ذِکْری عَلی کُلِّ حالٍ فَاِنَّ کَثْرَةَ الْمالِ تُنْسِی الذُّنوبَ وَ اِنَّ تَرْکَ ذِکری یُقْسِی الْقُلوبَ؛

خدای عزّوجلّ به موسیعليه‌السلام وحی کرد: ای موسی! به زیادی ثروت شاد مشو و در هیچ حالی مرا فراموش مکن، زیرا با زیادی ثروت گناهان فراموش می‌شود و از یاد بردن من قساوت قلب می‌آورد.

نهج الفصاحه، ح ۲۷۸۳

حدیث - ۲۱

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

إنَّ اعظَمَ الحَسَرَاتِ یَومَ القیامَةِ حَسرَةُ رَجُل کَسَبَ مالاً فی غَیرِ طاعَةِ اللهِ فوَرِثَهُ رَجُلٌ فانفَقَهُ فی طاعَةِ اللهِ سُبحانَهُ فَدَخَلَ بِهِ الجَنّة وَ دَخَلَ الاوَّلُ بِهِ النّارَ.

روز قیامت بزرگترین افسوس،ُ افسوس مردی است که مالی را به ناروا گردآورده به دوزخ رود و آن مال را برای کسی به ارث گذارد که در طاعت خداوند سبحان خرجش نموده به بهشت رود.

(نهج البلاغه حکمت ۴۲۹)

حدیث - ۲۲

امام باقرعليه‌السلام فرمودند:

و ما مِنْ عَبْدٍ یَبْخَلُ بِنَفَقَةٍ یُنْفِقُها فیما یُرْضِی اللّه‌َ اِلاَّ ابْتُلیَ بِاَنْ یُنْفِقَ اَضْعافَها فیما اَسْخَطَ اللّه‌َ؛

هر کس از خرج کردن مالی در راه خداپسندانه بخل ورزد، چند برابر آن را در راه غیر خداپسندانه هزینه خواهد کرد.

(نهج الفصاحه، ح ۲۷۷۹)

حدیث - ۲۳

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

یَسیرُ الرِّیاءِ شِرکٌ ؛

ریا ، اندکش نیز شرک است

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۰۹۷۶

حدیث - ۲۴

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَنِ افتَخَرَ بِالتَّبذیرِ احتُقِرَ بِالإ فلاسِ ؛

آن‌که به اسراف می‌بالد ، با تهی‌دستی خُرد و خوار می‌شود

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۹۰۵۷

حدیث - ۲۵

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَن یَکتَسِب مالاً مِن غَیرِ حِلِّهِ یَصرِفهُ فی غَیرِ حَقَّهِ ؛

هرکس مالی را از حرام به دست آورد ، آن را در راه ناشایست خرج می‌کند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۸۸۸۳

حدیث - ۲۶

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَن أظهَرَ فَقرَهُ أذَلَّ قَدرَهُ ؛

هر کس ناداری‌اش را آشکار کند ، ارزش خود را فرو کاسته است

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۸۵۵۵

حدیث - ۲۷

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَنِ اتَّجَرَ بِغَیرِ عِلمٍ فَقَدِ ارتَطَمَ فِی الرِّبا ؛

هر کس بدون آگاهی از دانش [فقه] به تجارت بپردازد ، در ربا فرو می‌رود

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۸۴۰۱

حدیث - ۲۸

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

کُن سَمِحا وَ لا تَکُن مُبَذِّرا ؛

بخشنده باش و اسراف کننده مباش

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۷۱۳۸

حدیث - ۲۹

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

زِیادَةُ الشُّحِّ تَشینُ الفُتُوَّةَ وَ تُفسِدُ الأُخُوَّةَ ؛

بسیاریِ بخل ، جوان‌مردی را زشت و برادری را تباه می‌کند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۵۵۰۸

حدیث - ۳۰

اَلبُخلُ بِالمَوجُودِ سُوءُ الظَّنِّ بِالمَعبودِ ؛

بخل‌ورزی به آنچه موجود است، بدگمانی به معبود است

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۲۵۸

حدیث - ۳۱

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

کما لا یَحِلُّ لِغَریمِکَ أن یَمطُلَکَ وهُو مُوسِرٌ ، فکذلکَ لا یَحِلُّ لکَ أن تُعسِرَهُ إذا عَلِمتَ أ نّهُ مُعسِرٌ؛

هـمچنان کـه بـدهکار تـو ، اگر توانگر باشد روا نیست در پرداخت بدهیش به تو تعلّل ورزد، بر تو نیز روا نیست که ، اگر بدانی تنگدست است، او را تحت فشار قرار دهی.

ثواب الأعمال : ۱۶۷ / ۵

حدیث - ۳۲

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إیّاکم والدَّینَ ، فإنّه هَمٌّ بِاللیلِ وذُلٌّ بالنهارِ ؛

از وام گرفتن بپرهیزید کـه آن انـدوه شـب و خواری روز است

بحار الأنوار : ۱۰۳ / ۱۴۱ / ۴

حدیث - ۳۳

امام علیعليه‌السلام :

کَثرَةُ الدَّینِ تُصَیِّرُ الصادِقَ کاذِباً والمُنجِزَ مُخْلِفاً؛

بدهکاری زیاد ، راستگو را دروغگو می‌کند و خوش قول را بدقول

غرر الحکم : ۷۱۰۵

حدیث - ۳۴

امام صادقعليه‌السلام :

خَفِّفوا الدَّینَ، فإنّ فی خِفَّةِ الدَّینِ زیادَةَ العُمُرِ ؛

کمتر وام بگیرید که کم قرض داشتن عمر را زیاد می‌کند

بحار الأنوار : ۱۰۳ / ۱۴۵ / ۲۱

حدیث - ۳۵

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در جایی دیگر می فرمایند:

مَطْلُ الغَنِیِّ ظُلم؛

تعلّل ورزیدن توانگر (در پرداخت بدهی) ظلم است

مستدرک الوسائل : ۱۳ / ۳۹۷ / ۱۵۷۱۳

حدیث - ۳۶

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

أیُّما رجُلٍ اشْتَری طَعاما فکَبسَهُ أربَعینَ صَباحا یُریدُ بهِ غَلاءَ المُسلِمینَ ، ثُمَّ باعَهُ فتَصدّقَ بثَمنِهِ لَم یَکُنْ کَفّارَةً لِما صَنَعَ؛

هرکس مواد غذایی بخرد و برای این که آن را به مسلمانان گران بفروشد چهل روز انبار کند و پس از چهل روز آن را بفروشد و همه درآمد آن را هم صدقه بدهد کفاره گناه او نخواهد شد.

أمالی الطوسیّ : ۶۷۶ / ۱۴۲۷

حدیث - ۳۷

امام باقرعليه‌السلام :

شَرُّ بِقاعِ الأرضِ‌الأسواقُ ، وهُو مَیدانُ إبلیسَ ، یَغدُو بِرایَتِهِ ، ویَضَعُ کُرسِیَّهُ ، ویَبُثُّ ذُرِّیَّتَهُ ، فَبَینَ مُطَفِّفٍ فی قَفیزٍ ، أو طائشٍ فی میزانٍ ، أو سارِقٍ فی ذِراعٍ ، أو کاذِبٍ فی سِلعَتِهِ ، فیقولُ : علَیکُم بِرَجُلٍ ماتَ أبوهُ وأبُوکُم حَیٌّ ، فلا یَزالُ مع أوَّلِ مَن یَدخُلُ وآخِرِ مَن یَرجِعُ؛

بدترین جاهای زمین بازارهاست ؛ بازار میدان شیطان است ، اولِ صبح پرچم خود را در آن جا نصب می‌کند و تخت خود را می‌گذارد و فرزندانش را همه سو می‌پراکند : به سوی کسی که پیمانه را کم می‌دهد یا آن که ترازو را سبک می‌گیرد و کسی که در گز (متر) کردن دزدی می‌کند یا کسی که برای فروش کالایش به دروغ متوسل می‌شود او به فرزندانش می‌گوید : بر شما باد به (فریفتن) مردی که پدرش (حضرت آدم) مرده در حالی که پدر شما (ابلیس) هنوز زنده است ابلیس با اولین کسی که به بازار می‌آید وارد می‌شود و با آخرین نفری که بازار را ترک می‌کند بر می‌گردد

بحار الأنوار : ۸۴ / ۱۱ / ۸۷

حدیث - ۳۸

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

العِبادَةُ مَع أکْلِ الحَرامِ کالبِناءِ علی الرَّمْلِ - وقیلَ : علی الماءِ؛

عبادت کردن با وجود حرام خواری مانند ساختن بنایی است بر روی شن و به قولی : بر روی آب

عدّة الداعی : ۱۴۱

حدیث - ۳۹

امام باقرعليه‌السلام :

انَّ الرّجُلَ إذا أصابَ مالاً مِن حَرامٍ لَم یُقْبَلْ مِنهُ حَجُّ ولا عُمْرَةٌ ولا صِلَةُ رَحِمٍ حتّی أنّه یَفْسُدُ فیهِ الفَرْجُ ؛

هرگاه انسان مالی از حـرام بـه دست آورد نه حجّی از او پذیرفته شود، نه عمره‌ای و نه صله رحمی و حتّی در ازدواج و زناشویی او تأثیر سوء می‌گذارد.

أمالی الطوسیّ : ۶۸۰ / ۱۴۴۷

حدیث - ۴۰

امام علیعليه‌السلام :

إنَّ أعْظَمَ الحَسَراتِ یَومَ القِیامَةِ ، حَسْرَةُ رجُلٍ کَسَبَ مالاً فی غَیرِ طاعَةِ اللّه ، فوَرِثَةُ رجُلٌ فأنْفَقَهُ فی طاعةِ اللّه سُبحانَهُ ، فدَخَلَ بهِ الجَنّةَ ، ودَخَلَ الأوَّلُ بهِ النّارَ؛

بزرگترین افسوس در روز قیامت ، افسوس مردی است که مالی را به ناروا گرد آورده و آن را برای کسی بر جای گذاشته و او آن را در راه طاعت خدای سبحان خرج کرده باشد و بدان سبب به بهشت رود و او به دوزخ

نهج البلاغه: حکمت۴۲۹

حدیث - ۴۱

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

لا یَحْتَکِرُ إلاّ الخَوّانونَ؛

جز خیانتکاران احتکار نمی‌کنند.

کنز العمّال : ۹۷۳۸

حدیث - ۴۲

امام علیعليه‌السلام می فرمایند :

مِن طَبائعِ الأغْمارِ إتْعابُ النُّفوسِ فی الاحْتِکارِ؛

به رنج افکندن خود برای احتکار از خصلتهای ابلهان است

غرر الحکم : ۹۳۴۹

حدیث - ۴۳

امام علیعليه‌السلام می فرمایند :

الاحْتِکارُ شِیمَةُ الفُجّارِ ؛

احتکار خوی نابکاران است

غرر الحکم: ۶۰۷

حدیث - ۴۴

امام علیعليه‌السلام :

فیما کَتَبَهُ للأشتَرِ حینَ وَلاّهُ مِصرَ: واعْلَمْ مَع ذلکَ أنّ فی کثیرٍ مِنهُم التُجّار وذَوِی الصَناعاتِ ضِیقا فاحِشا ، وشُحّا قَبیحا ، واحْتِکارا للمَنافِعِ ، وتَحَکُّما فی البِیاعاتِ ، وذلکَ بابُ مَضَرَّةٍ للعامَّةِ ، وعَیْبٌ علی الوُلاةِ ، فامْنَعْ مِن الاحْتِکارِ ؛ فإنَّ رسولَ اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مَنعَ مِنهُ؛

در فرمان زمامداری مصر به مالک اشتر : با این همه ، بدان که بسیاری از آنان تجّار و صاحبان صنعت در داد و ستد بیش از اندازه سختگیرند و بخل ورزی ناپسندی دارند و به منظور سود بیشتر کالا را احتکار می‌کنند و به دلخواه نرخ گران می‌بندند و این کار برای توده مردم زیانبار و برای حکمرانان عیب و ننگ است بنابراین ، از احتکار جلوگیری کن ؛ زیرا که رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم از آن منع فرموده است

نهج البلاغه: الکتاب ۵۳ و منتخب میزان الحکمة : ۱۶۰

حدیث - ۴۵

امام علیعليه‌السلام :

کُلُّ حُکْرَةٍ تَضُرُّ بالنّاسِ وتُغْلی السِّعْرَ علَیهِم فلا خَیرَ فیها ؛

هر احتکاری که به مردم زیان رساند و نرخها را بالا برد خیر و برکتی در آن نیست

مستدرک الوسائل : ۱۳ / ۲۷۴ / ۱۵۳۳۷

حدیث - ۴۶

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

مَن جَمعَ طَعاما یَتَربّصُ بهِ الغَلاءَ أربَعینَ یَوما فقد بَرِئَ من اللّه وبَرِئَ اللّه‌ُ مِنهُ؛

هرکس خوراکی را به امید گران شدن چهل روز انبار کند از خداوند بری شده و خدا نیز از او بری و بیزار است.

بحار الأنوار : ۶۲ / ۲۹۲

حدیث - ۴۷

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

الُمحْتَکِرُ مَلْعونٌ ؛

محتکر از رحمت خدا به دور است

بحار الأنوار : ۶۲ / ۲۹۲

حدیث - ۴۸

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

الُمحتَکِرُ فی سُوقِنا کالمُلْحِدِ فی کِتابِ اللّه ؛

کسی که در بازار ما دست به احتکار زند به منزله کسی است که کتاب خدا را انکار کند

کنز العمّال: ۹۷۱۷

حدیث - ۴۹

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

یُحْشَـرُ الحَکّارونَ وقَتَلَهُ الأنْفُـسِ إلی جَهَنّمَ فی دَرَجةٍ ؛

محتکران و آدم‌کشان در جهنّم هم ردیف و هم درجه‌اند

کنز العمّال :۹۷۳۹

حدیث - ۵۰

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَن باعَ عَیبا لَم یُبَیِّنْهُ لَم یَزَلْ فی مَقتِ اللّه ، ولَم تَزَلِ المَلائکةُ تَلعَنُهُ ؛

هرکس‌کالای معیوبی را بفروشد، بدون آن که عیبش را به خریدار گفته باشد، همواره در خشم خدا باشد و فرشتگان پیوسته نفرینش کنند.

کنز العمّال : ۹۵۰۱

حدیث - ۵۱

امام علیعليه‌السلام :

مَن یَکسِبْ مالاً مِن غَیرِ حَقِّهِ یَصرِفْهُ فی غَیرِ أجرِهِ؛

هر کس مالی را به ناحقّ کسب کند، آن را در راهی خرج کند که اجری نداشته باشد

تحف العقول : ۹۴

حدیث - ۵۲

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَن لَم یُبالِ مِن أینَ اکتَسَبَ المالَ لَم یُبالِ اللّه‌ُ مِن أینَ أدخَلَهُ النّارَ؛

هرکس باکی نداشته باشد که از کجا کسب مال کند، خداوند باکی نداشته باشد که از کجا به دوزخش بَرَد

بحار الأنوار : ۱۰۳ / ۱۳ / ۶۳

حدیث - ۵۳

امام صادقعليه‌السلام :

لا خَیرَ فیمَن لا یُحِبُّ جَمعَ المالِ مِن حَلالٍ ، یَکُفُّ بهِ وَجهَهُ ویَقضی بهِ دَینَهُ ویَصِلُ بهِ رَحِمَهُ؛

خیری نیست در کسی که دوست نداشته باشد از راه حلال مال گرد آورد ، تا به وسیله آن آبرویش را نگه دارد و بدهکاریش را بپردازد و صله رحم به جا آورد

الکافی : ۵ / ۷۲ / ۵

حدیث - ۵۴

امام علیعليه‌السلام :

حُبُّ المالِ یُوهِنُ الدِّینَ ، ویُفسِدُ الیَقینَ ؛

مال دوستی، دین را سست و یقین را تباه می‌کند.

غرر الحکم : ۴۸۷۶

حدیث - ۵۵

امام علیعليه‌السلام :

لا وِزرَ أعظَمُ مِن وِزرِ غَنیٍّ مَنَعَ الُمحتاجَ ؛

گناهی، بـزرگتر از گـناه ثروتمندی نیست که نیازمند را از حقّش محروم کرده باشد

غررالحکم : ۱۰۷۳۸

حدیث - ۵۶

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

مَنِ اتَّجَرَ بغَیرِ فِقهٍ فَقَدِ ارتَطَمَ فی الرِّبا؛

آن کـه بـدون دانستن احکام دیـن ، تجارت و کسب کند ، به ورطه ربا درافتد.

نهج البلاغه، حکمت ۴۴۷

حدیث - ۵۷

امام صادقعليه‌السلام :

لَمّا سَألَهُ هِشامُ بنُ‌الحَکَمِ عن عِلَّةِ تَحریمِ الرِّبا: إنّهُ لَو کانَ الرِّبا حلالاً لَتَرَکَ الناسُ التِّجاراتِ وما یَحتاجونَ إلَیهِ فحَرَّمَ اللّه‌ُ الرِّبا لتَفِرَّ الناسُ عنِ الحرامِ إلی التِّجاراتِ وإلی البَیعِ والشِّراءِ فَیَتَّصِلَ ذلکَ بَینَهُم فی القَرضِ؛

در پاسخ به پرسش هشام ابن حکم از علّت تحریم ربا: اگر ربا حلال بود، مردم کار تجارت و کسب مایحتاج خود را رها می‌کردند. پس خداوند ربا را حرام فرمود، تا مردم از حرامخواری دست کشیده، به تجارت و خرید و فروش روی آورند و زیادی مال را به یکدیگر قرض دهند.

بحار الأنوار : ۲۴/۱۱۹/۱۰۳

حدیث - ۵۸

امام صادقعليه‌السلام :

دِرهَمُ ربا أعظَمُ عِندَاللّه مِن سَبعینَ زَنیةً بِذاتِ مَحرمٍ فی بیتِ اللّه الحـرام؛

یک درهم ربا ، نزد خداوند سنگین‌تر است از هفتاد بار زنا کردن با محارم در (کعبه) خانه محترم خدا

نور الثقلین: ۱ / ۲۹۵ / ۱۱۷۷

حدیث - ۵۹

امام صادقعليه‌السلام :

آکِلُ الرِّبا لا یَخرُجُ مِنَ الدنیا حتّی یَتَخَبَّطَهُ الشیطانُ ؛

ربا خوار از دنیا نرود، تا آن که شیطان دیوانه‌اش کند

تفسیر العیاشی : ۱ / ۱۵۲ / ۵۰۳

حدیث - ۶۰

امام باقرعليه‌السلام :

أخبَثُ المَکاسِبِ ، کَسبُ الرِّبا؛

پلیدترین کسب‌ها ، رباست

الکافی : ۵ / ۱۴۷ / ۱۲

حدیث - ۶۱

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

أتَیتُ لیلةَ اُسرِیَ بِی علی قَومٍ بُطونُهُم کالبیوتِ فیها الحَیّاتُ تُری مِن خارجِ بُطونِهِم ، فقلتُ : مَن هؤلاءِ یا جَبرئیلُ ؟ قالَ : هؤلاءِ أکَلَهُ الرِّبا؛

شبی که به معراج رفتم ، بر مردمی گذشتم که شکمهایشان چون خانه‌ای بود و در آنها مارهایی وجود داشت که از بیرون شکمهایشان دیده می‌شد. پرسیدم : ای جبرئیل! اینها کیستند ؟ گفت : اینان ربا خوارانند

کنز العمّال : ۳۱۸۵۷

حدیث - ۶۲

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إنّ اللّه‌َ عز و جل لَعَنَ آکِلَ الرِّبا ومُوکِلَهُ وکاتِبَهُ وشاهِدَیهِ؛

خداوند عز و جل ربا خوار و ربادهنده و کاتب و گواهان آن را لعنت کرده است

أمالی الصدوق : ۳۴۶ / ۱

حدیث - ۶۳

امام صادقعليه‌السلام :

مَنِ اهتَمَّ لِرِزقِهِ کُتِبَ علَیهِ خَطِیئَةٌ ؛

هر که در غم روزی خود باشد ، برایش یک گناه محسوب شود

أمالی الطوسیّ : ۳۰۰ / ۵۹۳

حدیث - ۶۴

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

لا تَهتَمَّ لِرِزقِ غَدٍ فإنّ کُلَّ غَدٍ یَأتِی بِرِزقِهِ؛

غم روزی فردا را مخور ؛ زیرا هر فردایی روزی خود را می‌آورد

بحار الأنوار : ۷۷ / ۶۷ / ۶

حدیث - ۶۵

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

ألا وإنّ الرُّوحَ الأمینَ نَفَثَ فی رُوعِی أ نّهُ لَن تَمُوتَ نفسٌ حتّی تَستَکمِلَ رِزقَها، فاتَّقُوا اللّه‌َ وأجمِلُوا فی الطَّلَبِ ، ولا یَحمِلْ أحَدَکُم استِبطاءُ شَیءٍ مِنَ الرِّزقِ أن یَطلُبَهُ بغَیرِ حِلِّهِ ، فإنّهُ لا یُدرَکُ ما عِندَ اللّه إلاّ بطاعَتِهِ؛

همانا جبرئیل در دلم چنین افکند که هیچ کس نمیرد تا روزیش را به طور کامل دریافت کند ، پس از خدا پروا کنید و در طلب روزی میانه روی کنید و دیر رسیدن روزی شمارا وادار نکند که آن را از راه غیر حلال بجویید ؛ زیرا آنچه نزد خداست جز با طاعت او به دست نمی‌آید

الکافی : ۲ / ۷۴ / ۲

حدیث - ۶۶

امام باقرعليه‌السلام :

لأبی النُّعمانِ: لا تَستَأکِلْ بِنا الناسَ ، فلا یَزیدَکَ اللّه‌ُ بذلکَ إلاّ فَقرا؛

به ابو نعمان : ما را وسیله سرکیسه کردن مردم قرار مده ؛ زیرا با این کار ، خداوند بر فقر تو می‌افزاید

بحار الأنوار : ۷۸ / ۱۸۴ / ۱۱

حدیث - ۶۷

امام صادقعليه‌السلام :

کَثرَةُ السُحتِ یَمحَقُ الرِّزقَ؛

حرامخواریِ زیاد ، روزی را از بین می‌برد

تحف العقول : ۳۷۲

حدیث - ۶۸

امام رضاعليه‌السلام می فرمایند:

إذا کُـنتَ فـی تِجـارَتِکَ وحَضَرَتِ الصّلاةُ فلا یَشغَلْکَ عنها مَتْجَرُکَ ، فإنَّ اللّه‌َوَصفَ قَوما ومدَحَهُم فقالَ : رِجالٌ لا تُلهیهم وکـانَ هؤلاءِ القَـومُ یَتَّجِـرونَ ، فإذا حَضَرَتِ الصّلاةُ تَرَکوا تِجارَتَهُم وقاموا إلی صَلاتِهِم ، وکانوا أعظَمَ أجْرا مِمَّن لا یَتَّجِرُ فیُصَلّی؛

هرگاه در حال کسب و کار بودی و وقت نماز رسید کسب تو را از نماز باز ندارد؛ زیرا خداوند مردمی را چنین توصیف کرده و ستوده‌است : مردانی که هیچ تجارت این مردم کاسب بودند امّا چون گاه نماز می‌رسید دست از کسب و کار می‌شستند و به نماز بر می‌خاستند مزد و پاداش اینان بیش از کسانی بود که کاسبی نمی‌کردند و نماز می‌خواندند

بحار الأنوار : ۱۰۳ / ۱۰۰ / ۴۰

حدیث - ۶۹

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند :

إنَ اللّه‌َ تبارکَ وتعالی لَیُبْغِضُ المُنَفِّق سِلْعتَهُ بالأیْمانِ ؛

خداوند تبارک و تعالی از کسی که با قسم و سوگند خوردن کالای خود را به فروش رساند، نفرت دارد

أمالی الصدوق : ۳۹۰ / ۶

حدیث - ۷۰

امیر المؤمنین علیعليه‌السلام می فرمایند :

یا مَعاشرَ السَّماسِرَةِ ، أقِلّوا الأیْمانَ ، فإنّها مَنفَقَةٌ للسِّلْعَـةِ ، مَمْحَقَةٌ للرِّبْحِ؛

ای جماعت دلاّل ! کمتر سوگند خورید که این کار کالا را به فروش می‌رساند و سود (حقیقی) را می‌برد

الکافی : ۵ / ۱۶۲ / ۲

حدیث - ۷۱

کان علیٌّعليه‌السلام یَجیء إلی السُّوقِ فیقومُ مَقاما له ، فیقولُ : السّلامُ علیکم أهلَ السُّوقِ ، اتَّقوا اللّه‌َ فی الحَلْفِ ، فإنّ الحَلفَ یُزجی السِّلْعَةَ ویَمْحَقُ البَرَکةَ ، التّاجرُ فاجرٌ إلاّ مَن أخذَ الحقَّ وأعْطاهُ ؛

امام علیعليه‌السلام به بازار می‌آمد و در جایگاه خود می‌ایستادند و می‌فرمودند : درود بر شما ای بازاریان ، از خدا بترسید و سوگند مخورید ؛ زیرا سوگند خوردن کالا را رونق می‌دهد و برکت را می‌برد تاجر نابکار است مگر آن که به حق بستاند و بدهد

کنز العمال : ۱۰۰۴۳

حدیث - ۷۲

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

یا علیُّ ، لا تُماکِسْ فی أربَعةِ أشیاءَ : فی شِراءِ الاُضْحِیّةِ ، والکفَنِ ، والنَّسَمةِ ، والکَرْیِ إلی مَکّةَ ؛

ای علی ! در چهار چیز چانه نزن: در خرید قربانی ، کفن ، بَرده و کرایه سفر به مکه

الخصال : ۲۴۵ / ۱۰۳

حدیث - ۷۳

امام علیعليه‌السلام :

التاجر الجبان مَحروم ، والتاجر الجسور مَرزُوق؛

بازرگانِ ترسو از روزی محروم می‌ماند و بازرگانِ بی‌باک روزی دارد

منتخب میزان الحکمة : ۹۰

حدیث - ۷۴

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إنَّ أطیَبَ الکَسبِ کَسبُ التُّجّارِ الذینَ إذا حَدَّثُوا لم یَکذِبُوا ، وإذا ائتُمِنُوا لم یَخُونُوا ، وإذا وَعَدُوا لم یُخلِفُوا ، وإذا اشتَرَوا لم یَذُمُّوا ، وإذا باعُوا لم یُطرُوا ، وإذا کانَ علَیهِم لم یَمطُلُوا ، وإذا کانَ لَهُم لَم یُعَسِرُوا ؛

هـمانا پاکیزه‌ترین شغل ، شغل بـازرگانانی است که چون سخنی گویند دروغ نگویند و هر گاه امانتی به آنها سپرده شود، خیانت نکنند و هر گاه وعده دهند ، خلف وعده نکنند و وقتی چیزی می‌خرند، از آن نکوهش نکنند و وقتی چیزی می‌فروشند، تعریف و تبلیغ نکنند و هر گاه بدهکارند (در پرداخت بدهی خود)، تعلل نورزند و هر گاه طلبکار باشند (برای گرفتن طلب خود)، فشار نیاورند

کنزالعمّال : (۹۳۴۰ و ۹۳۴۱)