حدیث - ۱۷

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

صَلاحُ العَیشِ التَّدبیرُ؛

سامان بخشِ گذرانِ زندگی ، برنامه ریزی است

غرر الحکم : ۵۷۹۴

حدیث - ۱۸

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

التَّدبیرُ نِصفُ المَعونَةِ؛

برنامه ریزی ، نیمِ دستمایه [ی زندگی] است

غرر الحکم : ۵۶۶

حدیث - ۱۹

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

قِوامُ العَیشِ حُسنُ التَّقدیرِ ، ومِلاکُهُ حُسنُ التَّدبیرِ؛

مایه پایداری زندگی ، خوب سنجیدن است و پایه آن ، برنامه ریزی است

غرر الحکم : ۶۸۰۷

حدیث - ۲۰

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

حُسنُ التَّدبیرِ وتَجَنُّبُ التَّبذیرِ مِن حُسنِ السِّیاسَةِ ؛

نشانه سیاستِ درست ، برنامه ریزی صحیح و پرهیز از ریخت و پاش است

غرر الحکم : ۴۸۲۱

حدیث - ۲۱

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

القَلیلُ مَعَ التَّدبیرِ أبقی مِنَ الکَثیرِ مَعَ التَّبذیرِ؛

مال اندک با برنامه ریزی، پایدارتر از مال فراوانی است که ریخت و پاش شود

غرر الحکم : ۱۹۴۸

حدیث - ۲۲

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

لَیسَ الجِهادُ أن یَضرِبَ بِسَیفِهِ فی سَبیلِ اللّه ِ ؛ إنَّمَا الجِهادُ مَن عالَ والِدَیهِ وعالَ وَلَدَهُ ، فَهُوَ فی جِهادٍ ومَن عالَ نَفسَهُ یَکُفُّها عَنِ النّاسِ فَهُوَ فی جِهادٍ ؛

جهاد [فقط] آن نیست که [کسی] در راه خدا شمشیر زند ؛ هر آینه جهاد ، آن [نیز ]است که فرد ، پدر و مادر و فرزندانش را سرپرستی کند ؛ پس چنین کسی در حال جهاد است و [نیز] آن کس که خود را تأمین می سازد تا از مردم بی نیاز باشد ، او هم در حال جهاد است

کنز العمّال : ۱۶ / ۴۶۹ / ۴۵۴۹۴

حدیث - ۲۳

امام سجادعليه‌السلام :

اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِهِ، وَ احْجُبْنی عَنِ السَّرَفِ وَالْاِزْدِیادِ، وَ قَوِّمْنی بِالْبَذْلِ وَ الْاِقْتِصادِ، وَ عَلِّمْنی حُسْنَ التَّقْدیرِ، وَ اقْبِضْنی بِلُطْفِکَ عَنِ التَّبْذیرِ؛

بارخدایا! بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا از ولخرجی و زیاده روی دورکن و با بخشش و میانه روی، برپا و استوارم دار و اندازه نگه داشتن نکو را به من بیاموز و به لطف خویش از ریخت و پاش، بازم دار.

صحیفه سجادیه ، دعای ۳۰

حدیث - ۲۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند :

مَنِ اقْتَصَدَ اَغْناهُ اللّه وَ مَنْ بَذَّرَ اَفْقَرَهُ اللّه وَ مَنْ تَواضَعَ رَفَعَهُ اللّه وَ مَنْ تَجَبَّرَ قَصَمَهُ اللّه؛

هر کس میانه‌روی کند، خداوند بی‌نیازش سازد و هر کس ریخت و پاش نماید، خداوند نادارش کند، هر کس فروتنی پیشه کند، خداوند بلندش نماید و هر کس بزرگی کند، خداوند خُردش نماید.

کافی، ج ۴ ، ص ۹۵، ح ۱

حدیث - ۲۵

امام رضاعليه‌السلام فرمودند:

انَّ الَّذِی یَطْلُبُ مِنْ فَضْلِ یَکُفُّ بِهِ عِیَالَهُ أَعْظَمُ أَجْراً مِنَ الْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ ؛

آن که با کار و کوشش، در جست و جوی مواهب زندگی برای تأمین خانواده خویش است، پاداشی بزرگ تر از مجاهدان راه خدا دارد.

تحف العقول، ص۸۰۸

حدیث - ۲۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

جاهدوا المشرکین بأموالکم و أنفسکم و ألسنتکم؛

با اموال و جانها و مال های خود با مشرکان جهاد کنید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

التّوده و الإقتصاد و السّمت الحسن جزء من أربعه و عشرین جزء من النّبوّه؛

تأنی و صرفه جوئی و نیکنامی یک جزء از بیست و چهار جزء پیامبری است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ قلیل العمل مع العلم کثیر و کثیر العمل مع الجهل قلیل؛

کار اندک که با بصیرت و دانش انجام گیرد بسیار است و کار بسیار که با نادانی صورت پذیرد اندک است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۹

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

اَفضَلُ النّاسِ عَقلاً اَحسَنُهُم تَقدیرا لِمَعاشِهِ وَ اَشَدُّهُمُ اهتِماما بِاِصلاحِ مَعادِهِ؛

عاقل ترین مردم کسی است که بهتر بتواند امور زندگی اش را برنامه ریزی کند و برای اصلاح آخرتش بیشتر همت نماید.

( غررالحکم، ح ۳۳۴۰. )

حدیث - ۳۰

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

مَن سَعی عَلی عِیالِهِ فی طَلَبِ الحَلالِ فَهُوَ فی سَبیلِ اللّه ِ؛

هرکس در جست و جوی حلال، برای گذران زندگی خانواده اش بکوشد،[تلاشِ] او در راه خدا است.

کنز العمّال : ۴ / ۱۲ / ۹۲۵۲

قرض الحسنه

حدیث - ۱

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنْ ارادَ ان تُستَجابُ دعَوَتُهُ و اَن تکشِفَ کُرْبَتُه فَلیُفَرّج عَن مُعسرٍ.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمودند: کسی که مایل است خداوند دعایش را مستجاب نموده و غم و اندوهش را بزداید، پس باید تلاش کند که غم و اندوه انسان تنگدست را برطرف نماید.

«کنز العمال، ح ۱۵۳۹۸»

حدیث - ۲

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : رایتُ لیلةً اُسری بی علی بابِ الجَنّةِ مکتوباً الصّدَقَةُ بعَشْرِِ امثالِها و القرضُ بثمانیةَ عشرٍ. فقلتُ: یا جبرئیل .

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: شبی که به معراج برده شدم دیدم که روی درب بهشت این چنین نوشته بود: صدقه ده برابر پاداش دارد و قرض هیجده برابر. به جبرئیل گفتم: چرا قرض برتر از صدقه است؟ گفت: چون قرض گیرنده فقط به خاطر نیازش قرض می گیرد ولی سائل تقاضای کمک می کند، اگر چه بی نیاز باشد.

«کنز العمّال، ح ۱۵۳۷۴»

حدیث - ۳

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنْ اقرَضَ مومناً قرضاً ینتظِرُ بِهِ مَیْسورَهُ کانَ مالَهُ فی زکاةٍ و کانَ هو فی صلاةٍ منَ الملائکة‌ِ حتّی یودّیهُ الیه.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر کس به مومنی قرض بدهد و منتظر بماند تا قرض گیرنده فراخی یابد، آن مال ثواب زکات خواهد داشت و قرض دهنده مورد درود فرشتگان می باشد تا این که قرضش ادا شود.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۹»

حدیث - ۴

قال النبیصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنْ یُمطِلُ عَلی ذی حَقٍّ حقَّهُ و هُوَ یقدِرُ علی اداءِ حقِّهِ فَعَلیهِ کلَّ یَومٍ خطیئَة‌ُ عَشّارٍ.

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که قادر به پرداخت حق دیگران است، اگر طلبکار را معطل کند، در مقابل هر روز تاخیر، گناه شخص باج گیر در نامه علمش ثبت خواهد شد.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۴۶»

حدیث - ۵

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَن یَسَّرَ عَلی مؤمِنٍ و هُوَ مُعْسِرٌ، یَسَّرهُ الله علیه حوائجهُ فی الدّنیا و الاخرَة.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که با انسان تنگدست مؤمن مدارا نماید (در گرفتن قرض خود به او مهلت داده و یا آن را ببخشد)، خداوند در برآوردن حوائج دنیا و آخرتِ او مدارا خواهد کرد.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۵۲»

حدیث - ۶

عن النبیصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : کَما لا یَحلُّ لِغَریمک ان یُمطِلَکَ وَ هُوَ مُؤسِرٌ، فکذلِکَ لا یَحِلُّ لَکَ ان تُعسِرَهُ اذا علِمْتَ أَنَّهُ معسِرٌ.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: همان طور که برای کسی که از تو قرض گرفته و توانگر است (توان پرداخت قرضش را دارد)، جایز نیست که اداء آن را به تاخیر اندازد، برای تو هم جایز نخواهد بود که با اینکه می دانی او تنگدست است، از او مطالبه قرضت را بکنی.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۹»

حدیث - ۷

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنْ ارادَ ان یُظلّهُ اللهُ فی ظلِّ عَرْشِهِ یومَ لا ظِلَّ اِلاّ ظلُّهُ فلینظُر مُغسِراً او لِیَدَعْ لَهُ عن حَقّهِ.

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که مایل است (در روز قیامت) زیر سایه خدا باشد، روزی که هیچ سایه ای جز سایه خدا نیست، پس به انسان تنگدستِ بدهکار مهلت دهد یا اینکه به نفع او از حقّش بگذرد.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۵۰»

حدیث - ۸

من وصایا امیر المومنینعليه‌السلام لابنه الحسنعليه‌السلام : وَ اغْتَنِم مَنِ اسْتَقَرضَکَ فی حالِ غناک لِیَجْعَلَ قضَاءَهُ لک فی یوم عُسْرَتِکَ.

امام علیعليه‌السلام در وصیت به فرزندشان امام حسنعليه‌السلام فرمودند: اگر کسی در حال بی نیازی ات از تو قرض خواست، آن را غنیمت بشمار تا اینکه در روز تنگدستی و احتیاج، او نیز قرض تو را جبران نماید.

«نهج البلاغه، نامه ۳۱»

حدیث - ۹

قال الامام الرّضاعليه‌السلام : انّ اجرَ القَرض ثمانیةَ عَشَرَ ضِعفاً من اجرِ الصّدقه لانّ القرضَ یصلُ الی مَنْ لا یَضع نفسَهُ للصَّدَقَه لأخذِ الصّدقه.

امام رضاعليه‌السلام فرمودند: پاداش قرض دادن هیجده برابر اجر صدقه است، زیرا قرض به کسی می رسد که خود را برای گرفتن صدقه، ضایع (و کوچک) نمی کند.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۴۰»

حدیث - ۱۰

قال الامام الباقرعليه‌السلام : کلُّ ذَنبٍ یکفُرُهُ القتلُ فی سبیلِ الله الاّ الدَّین لا کَفّارةَ لَه الاّ اداءُهُ او یَقضی صاحِبَهُ، او یَعفُوَ الذّی لَهُ الحقّ.

امام باقرعليه‌السلام فرمودند: هر گناهی با شهادت در راه خدا بخشیده و پاک می شود، مگر قرض که کفّاره ای ندارد جز اینکه توسط شخص بدهکار یا شخص دیگری پرداخت شود و یا اینکه طلب کار گذشت نماید.

«وسائل الشیعه، ج ۱۳، ص ۸۳»

حدیث - ۱۱

قال الامام علی بن الحسینعليه‌السلام : طَلَبُ الحوائج اِلَی النّاسِ مَذَلَّةٌ لِلْحیاة و مذهبةٌ لِلْحَیاءِ و استخفافٌ بِالوَقارِ وَ هو الفقر الْحاضِر .

امام سجادعليه‌السلام فرمودند: دست نیاز به سوی مردم دراز کردن، سبب ذلّت و خواری در زندگی خواهد بود و نیز موجب از بین رفتن حیاء و خوار و ناچیز شدن شخصیت و وقار خواهد گشت به طوری که همیشه احساس نیاز و تنگدستی نماید و هر چه کمتر به مردم رو بیندازد و درخواست کمک کند، بیشتر احساس بی نیازی و خود کفائی خواهد داشت.

«بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۱۳۶»

حدیث - ۱۲

قال الامام الباقرعليه‌السلام : اربعٌ من کنُوزِ البرّ: کتمانُ الحاجَة وَ کِتمانُ الصّدقَة و کتمانُ الوَجَع و کتمان المُصیبةِ.

امام باقرعليه‌السلام فرمودند: چهار چیز از گنج های خیر و نیکی است: پوشاندن حاجت و نیاز خود از دیگران، دادن صدقه و کمک به افراد به صورت مخفیانه، کتمان رنج و ناراحتی ها و تحمل مصیبت.

«بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۱۷۵»

حدیث - ۱۳

قال الامام الصادقعليه‌السلام : «مَنْ اقرَضَ قَرْضاً فَضَرَبَ لَهُ اجَلاً فَلَمْ یُؤتَ بِهِ عندَ ذلِکَ الاجَلِ، فاِنَّ لَهُ من الثّوابِ .

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: هر گاه انسان به شخصی قرض دهد و برای باز پرداخت آن زمان مشخص نماید، چنانچه در موعد مقرر مال او پرداخت نشود، یک دینار صدقه، به ازای هر روز در نامه عملش ثبت خواهد شد.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۹»

حدیث - ۱۴

قال الامام الصادقعليه‌السلام : اِنّ اللهَ عزوجلًَّ یُحِبُّ انظارَ المُعْسِر وَ مَنْ کانَ عزیمُهُ معسِراً فَعلیه ان ینظُرَهُ الی مَیْسَرةِ.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: خداوند متعال مهلت دادن به تنگدست را دوست دارد و کسی که بدهکارش تنگدست است، باید به او مهلت دهد تا توانمند گردد.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۵۳»

حدیث - ۱۵

قال الامام الصادقعليه‌السلام : فان اعطاهُ اکثَرَ ممّا اخذَهُ من غیر شرطٍ بینهما فهو مباحٌ له، و لیسَ لَهُ عندَ اللهِ ثوابٌ فیما اقرَضَه.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: اگر قرض گیرنده بدون قرار قبلی، سودی به صاحب مال بدهد مباح است، ولی آن قرض دهنده پاداشی از خدا نخواهد گرفت.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۵۷»

حدیث - ۱۶

قالَ ابی موسی: قلت لابی عبداللهعليه‌السلام : جُعِلْتُ فداک یستقرِضُ الرجُلُّ و یحُجُ؟ قالَ: نَعَم، قلتُ: .

ابو موسی می گوید: به امام صادقعليه‌السلام عرض کردم، فدایت شوم، آیا شخصی می تواند قرض بگیرد و فریضه حج را با آن انجام دهد؟ فرمودند: آری. عرض کردم: آیا می تواند برای ازدواج قرض بگیرد؟ فرمودند: آری، قرض کند و ازدواج نماید و شب و روز منتظر روزی خدا باشد.

«وسائل الشیعه، ج ۱۳، ص ۸۲»

حدیث - ۱۷

قال الامام الصادقعليه‌السلام : ما من مُومنٍ اقرَضَ مومناً یلتمسُ به وجه الله الاّحسب الله له أجرَه بحساب الصّدقة حتی یرجع الیه ماله.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: هیچ مومنی نیست که به خاطر خدا به مؤمن دیگر قرض دهد، جز آنکه خداوند هر روز ثواب صدقه دادن آنرا به حساب وی ثبت کند تا زمانی که آن مال به او باز گردد.

«الکافی، ج ۴، ص ۳۴»

حدیث - ۱۸

قال الامام الصادقعليه‌السلام : لِأَنْ اُقرِضَ قرضاً أَحَبُّ اِلیَّ من انْ أصِلَ بمثلِهِ.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: قرض دادن مال را بیشتر دوست دارم تا آن که آن را ببخشم.

بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۹

حدیث - ۱۹

قال الامام الصادقعليه‌السلام : عَلی بابِ الجنّةِ مکتوبٌ: القرضُ بثمانیةَ عَشْرٍ و الصَّدَقَةُ بِعشرَةٍ.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: بر روی درب بهشت این گونه نوشته شده است: قرض دادن هیجده برابر پاداش دارد و صدقه ده برابر.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۸»

حدیث - ۲۰

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : الصّدقةُ بعشرَةٍ و القرضُ بثمانیةَ عشر و صِلَةُ الاخوان بعشرین و صلةُ الرّحم باربعةٍ و عشرین.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: پاداش صدقه ده برابر، پاداش قرض هیجده برابر، پاداش پیوند و ارتباط با برادران دینی بیست برابر و پاداش صلة رحم و پیوند با خویشاوندان، بیست و چهار برابر می باشد.

«الکافی، ج ۴، ص ۱۰»

حدیث - ۲۱

عن رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : وَ مَنْ اَقرَضَ اخاهُ المومِنَ بکلِّ درهمٍ أقرضَهُ وزنَ جبلِ اُحُدٍ و جَبَلِ رضوانٍ و طُورِ سیناءَ حسناتٍ .

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که به برادر مومن خود قرض بدهد، در برابر هر درهمی که قرض داده هم وزن کوه اُحد، رضوان و طور سینا، حسنات خواهد داشت و اگر برای باز پس گیری آن مدارا کند، از پلِ صراط همچون برق جهنده، بدون حساب و عذاب خواهد گذشت.

«ثواب الاعمال، ص ۴۱۴»

حدیث - ۲۲

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنِ احتاجَ الیه اخوهُ المُسلِم فی قرضٍ و هُوَ یَقدِرُ علیه فلَمْ یفعَل حرّم الله علیه ریحَ الجنةِ.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که برادر مسلمانش به او برای قرض احتیاج داشته باشد و او با وجود این که قادر به پرداخت این قرض است، از دادن آن امتناع کند، خداوند بوی بهشت را بر او حرام خواهد کرد.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۸»

حدیث - ۲۳

قال رسولِ اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَطَلُ الغنیِّ ظلمٌ.

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: تاخیر در پرداخت قرض توسط انسان توانمند و غنی، ظلم است.

«وسائل الشیعه، ج ۱۳، ص ۹۰»

تجارت و معامله

حدیث - ۱

قال الامام عَلیعليه‌السلام : لا تِجارَةَ کَالْعَمَلِ الصّالِحِ وَ لا رِبْحَ کَالثَّوابِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: هیچ تجارتی همانند عمل صالح و هیچ سودی مانند پاداش الهی نیست.

«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۲»

حدیث - ۲

قال الامام عَلیعليه‌السلام : اِذا طُفِّفَتِ الْمَکاییلُ اَخَذَهُمُ اللهُ بِالسِّنِینَ وَ الْقَحْطِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: وقتی پیمانه‌ها را کاهش دهند خداوند ایشان را گرفتار قحط و کمبود سازد.

«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۱۰۷»

حدیث - ۳

قال الامام علیٌّعليه‌السلام : اَلْاَحْتِکارُ شَیْمَةُ الْاَشْرارِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: احتکار راه و رسم اشرار است.

«میزان الحکمه، ج۲، ص۲۸۶»

حدیث - ۴

قال الامام عَلیعليه‌السلام : اَنَّهُ دَخَلَ السُّوقَ فَقالَ: یا مَعْشَرَ اللَّحّامِینَ مَنْ نَفَخَ مِنْکُمْ فِی اللَّحْمِ فَلَیْسَ مِنّا.

امام علیعليه‌السلام (هنگامی که داخل بازار شد) فرمودند: هان ای گوشت فروشان هر کدامتان که در گوشت بِدَمَد (و آن را چاق نشان دهد) از ما (مسلمانان) نیست.

«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۱۰۲»

حدیث - ۵

عَنْ اَمِیرِالْمُؤمِنینَعليه‌السلام : نَهی رَسُولُ اللهِ عَنْ بَیْعِ الْمُضْطَرِّینَ.

امیرالمؤمنینعليه‌السلام فرمودند: رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم از خرید اموال اشخاصی که ناچار به فروش شده‌اند منع فرموده است.

«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۱»

حدیث - ۶

قال الامام عَلیعليه‌السلام : تَعَرّضُوا لِلتّجاراتِ فَاِنَّ لَکُمْ فیها غِنیً عَمَّا فِی اَیْدِی النّاسِ وَ اَنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ یُحِبُّ الْمُحْتَرِفَ الْاَمِینَ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: دست به انواع بازرگانی بزنید که تجارت‌ها عامل بی‌نیازی شما از اموال مردم است و براستی خداوند شخص صاحب حرفه درست‌کار را دوست دارد.

«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۰»

حدیث - ۷

قال الامام عَلیعليه‌السلام : اِذا طافَ فِی الْاَسْواقِ وَ وَعَظَهُمْ، یا مَعْشَرَ التُّجّار قَدِّمُوا الْاِسْتِخارَةَ وَ تَبَرَّکُوا بِالسُّهُولَةِ وَ اقْتَرِبُوا مِنَ الْمُتَتابِعینِ وَ تَزَیَّنُوا بِالْحِلْمِ وَ تَنازَهَوْا عَنِ الْیَمینِ وَ جانِبُوا الْکِذْبَ وَ .

امام علیعليه‌السلام وقتی در بازار می‌گشت و موعظه می‌فرمود چنین می‌گفت: هان ای گروه بازرگانان در آغاز از خدا خیر بخواهید و با سهل‌گیری برکت بجوئید و به خریداران نزدیک شوید (اخلاقاً و مکاناً) و به حلم و بردباری آراسته باشید و از سوگند باز ایستید و از دروغ دوری گزینید و از ستمگری کناره بگیرید و حق مظلومین را بپردازید و به ربا نزدیک نشوید و پیمانه و ترازو را کامل کنید و از اموال مردم کم نگذارید و در زمین فساد نکنید.

«بحارالانوار، ج۷۸، ص۵۴»

حدیث - ۸

قال الامام عَلیعليه‌السلام : یا مَعْشَرَ التُّجّارِ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: ای بازرگانان، اوّل فقاهت (شناخت دین و احکام معاملات)، سپس تجارت، اول فقاهت سپس تجارت، اول فقاهت سپس تجارت.

«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۰»

حدیث - ۹

عَنِ الامام الصّادِقِعليه‌السلام : اَلْمُسْلِمُونَ عِنْدَ شُرُوطِهِمْ اِلّا ما خالَفَ کتابَ اللهِ.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: مسلمانان به شروط خود وفا دارند مگر شرطی که برخلاف کتاب خدا (قرآن) باشد.

«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۱۳۷»

حدیث - ۱۰

قال الامام الصّادِقُعليه‌السلام : اِنَّ اللهَ لَیُبْغِضُ الْمُنْفِقَ سَلْعَتَهُ بِالْأیمانَ.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: همانا کسی که با کمک قسم کالای خود را بفروشد، مورد خشم خداست.

«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۹۹»

حدیث - ۱۱

قال الامام الصّادِقُعليه‌السلام : ثَلاثَةٌ یُدْخِلُهُمُ اللهُ الْجَنَّةَ بِغَیْرِ حِسابٍ، اِمامٌ عادِلٌ وَ تاجِرٌ صَدوقٌ و شَیْخٌ اَفْنی عُمْرَهُ فِی طاعَةِ اللهِ.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: خداوند سه کس را بدون حساب وارد بهشت می‌نماید: پیشوای عادل، بازرگان راستگو، پیری که عُمر خود را در اطاعت خدا گذرانیده باشد.

«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۸»

حدیث - ۱۲

قال الامام الصّادِقُعليه‌السلام : التِّجارَةُ تَزِیدُ فِی الْعَقْلِ.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: تجارت مایه افزونی خرد است.

«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۱۸»

حدیث - ۱۳

قال الامام الصّادِقُعليه‌السلام : اَرْبَعَةٌ یَنْظُرُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ اِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ، مَنْ اَقالَ نادِماً اَوْ اَغاثَ لَهْفانَ اَوْ عَتَقَ نَسِمَةً اَوْ زَوَّجَ عَزَباً.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: در روز قیامت چهار کس مورد رحمت خداوند متعال قرار می گیرند: کسی که معامله شخص نادمی را فسخ نماید، آن که اندوه زده‌ای را فریاد رسی کند، کسی که برده‌ای را آزاد سازد و یا کسی که زن یا مرد مجردی را همسر دهد.

«وسائل الشیعة، ج۱۲، ص۴»

حدیث - ۱۴

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اِذا اشْتَرَیْتَ بَیْعاً فَلا تَبِعْهُ حَتّی تَقْبِضَهُ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: وقتی چیزی خریدی پیش از آن که او را تحویل بگیری، نفروش.

«کنزالعمال، ج۴، ص۱۵»

حدیث - ۱۵

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنْ تَمَنّا عَلی اُمَّتِی الْغَلآءَ لَیْلَةً واحِدَةً اَحْبَطَ اللهُ عَمَلَهُ اَرْبَعینَ سَنَةً.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر کس یک شب در آرزوی گرانی برای امت من باشد خداوند اعمال چهل سال او را تباه خواهد کرد.

«کنزالعمال، ج۴، ص۹۸»

حدیث - ۱۶

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : لا یَبعْ بَعْضُکُمْ عَلی بَیْعِ اَخیهِ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هیچ یک از شما بر علیه معامله برادر دینی اش، معامله نکند.

«کنزالعمال، ج۴، ص۶۹»

حدیث - ۱۷

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : یا صَاحِبَ الطَّعامِ، اَسْفَلُ هذا مِثْلَ اَعْلاهُ؟ مَنْ غَشَّ الْمُسْلِمینَ، فَلَیْسَ مِنْهُمْ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: ای فروشنده طعام، آیا زیر این کالا همانند روی آن است؟ هر کس به مسلمانان خیانت کند، مسلمان نیست.

«کنزالعمال، ج۴، ص۶۰»

حدیث - ۱۸

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَلْمُسْلِمُ اَخُو الْمُسْلِمِ وَ لایَحِلُّ لِمُسْلِمٍ باعَ مِنْ اَخِیهِ بَیْعاً فِیهِ عَیْبٌ اِلّا بَیِّنَهُ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: مسلمان با مسلمان برادر است و جایز نیست به برادرش چیز معیوبی را بفروشد مگر آن که به او اعلام نماید.

«کنزالعمال، ج۴، ص۵۹»

حدیث - ۱۹

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَلْمَغْبُونُ لا مَحْمُودٌ وَ لا مَأجُورٌ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که مغبون می‌شود نه نزد خلق پسندیده است و نه نزد خدا دارای پاداش است.

«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۹۴»

حدیث - ۲۰

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَلنّاجِشُ خائِنٌ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که قیمت جنسی را بالا می‌برد بدون آن که قصد خرید داشته باشد، خائن است.

«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۸۱»

حدیث - ۲۱

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌ : لَعَنَ اللهُ الْخَمْرَ وَ عاصَرِها وَ غارِسَها وَ شارِبَها وَ ساقِیَها وَ بایِعها وَ مُشْتَریها وَ اکِلَ ثَمَنِها وَ حامِلَها وَ الْمحْمُولَ اِلَیْهِ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: خداوند لعن کرده است مشروب و فشارنده آن و کارنده درخت آن و نوشنده و ساقی آن و فروشنده و خریدار و مصرف کننده بهای آن و حامل آن و کسی که به سوی او می‌برند.

«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۴۴»

حدیث - ۲۲

نهی رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَنْ یَدْخُلَ الرَّجُلُ فِی سَوْمِ اَخِیهِ الْمُسْلِمِ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نهی فرمودند: از این که کسی در معامله برادر مسلمان خود داخل شود.

«وسائل الشیعة، ج۱۲، ص۳۳۸»

حدیث - ۲۳

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَلبَیَّعانِ بِالخِیارِ حَتَّی یَفْتَرِقا.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: مشتری و فروشنده تا از هم جدا نشده‌اند اختیار فسخ (معامله را) دارند.

«وسائل الشیعة، ج۱۲، ص۲۴۵»

حدیث - ۲۴

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَلْجالِبُ مَرْزُوقٌ وَ الْمُحْتَکِرُ مَلْعُونٌ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: تهیه کننده (نیازمندی های مردم، از لطف و رحمت الهی) بهره‌مند می‌گردد و احتکار کننده ملعون است.

«وسائل الشیعة، ج ۱۲، ص۳۱۳»

حدیث - ۲۵

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَیُّما رَجُلٍ اشْتَری طَعاماً فَکَسَبَهُ اَرْبَعِینَ صَباحاً، یُرِیدُ بِهِ غَلاءَ الْمُسْلِمِینَ ثُمَّ باعَهُ فَتَصَدَّقَ بِثَمَنِهِ، لَمْ یَکُنْ کَفّارَةً لِما صَنَعَ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر کس طعامی (غذایی) بخرد و چهل روز برای ایجاد گرانی نگهدارد، سپس بفروشد و قیمت آن را در راه خدا صدقه بدهد کفّاره احتکار خود را نداده است.

«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۹۸»

حدیث - ۲۶

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : غَبْنُ الْمُسْتَرْسِلِ رِباً.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: مغبون ساختن (متضرر کردن) کسی که کار را به انصاف خود انسان سپرده، در حکم ربا است.

«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۱۰۴»