تذکراین کتاب توسط مؤسسه فرهنگی - اسلامی شبکة الامامین الحسنین عليهما‌السلام بصورت الکترونیکی برای مخاطبین گرامی منتشر شده است.

لازم به ذکر است تصحیح اشتباهات تایپی احتمالی، روی این کتاب انجام گردیده است.

.

.بانک احادیث اهل بیتعليه‌السلام

(سیاسی)

واحد تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان.

.

حاکم

حدیث - ۱

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : إسمعوا و أطیعوا لمن ولاه الله الأمر، فإنه نظام الإسلام.

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: از حاکمان الهی اطاعت کنید و گوش بفرمان باشید زیرا اطاعت از رهبری مایه نظام (و انسجام) اسلام است.

«امالی مفید، ج ۱, ص ۱۴, ح ۲»

حدیث - ۲

قال الامام علیعليه‌السلام : و مکان القیم بالامر مکان النظام من الخرز یجمعه و یضمه فإذا انقطع النظام تفرق الخرز و ذهب ثم لم یجتمع بحذافیره أبدا.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: جایگاه رهبر و سرپرست در اجتماع، جایگاه رشته‌ای است که دانه‌ها را بهم پیوند داده و جمع می‌کند، و آنگاه که آن رشته بگسلد، دانه‌ها پراکنده گشته و هرگز تمام آنها جمع نخواهند شد.

«نهج البلاغه، خطبه ۱۴۶»

حدیث - ۳

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنْ وَلی مِنْ اُمورِ الْمُسْلِمینَ شَیْئا فَحَسُنَتْ سیرَتُهُ رُزِقَ الْهَیْبَةَ فی قُلوبِهِمْ وَ اِذا عَدَلَ فیهِمْ مُدَّ فی عُمُرِهِ.

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : هر کس اداره بخشی از امور مسلمانان را بر عهده بگیرد و رفتارش خوب باشد، در دل های آنان هیبت می یابد و اگر در میان آنان به عدالت رفتار کند، عمرش افزون می گردد.

«ذیل تاریخ بغداد، ج ۲، ص ۱۳۶، ح ۴۱۹»

حدیث - ۴

امام علیعليه‌السلام :

العَدلُ قِوامُ الرَّعِیَّةِ وجَمالُ‌الوُلاةِ

عدالت، برپادارنده مردم و زیور حکمرانان است.

غرر الحکم : ۱۹۵۴ منتخب میزان الحکمة : ۳۶۰

حدیث - ۵

الامام علیعليه‌السلام

مِن کِتابهِ لِلأشتَرِ لَمّا وَلاّهُ مِصرَ: وَلْیَکُنْ أبعَدَ رَعِیَّتِکَ مِنکَ ، وأشنَأهُم عِندَکَ ، أطلَبُهُم لِمَعایِبِ النّاسِ ؛ فإنَّ فی النّاسِ عُیوبا ،الوالی أحَقُّ مَن سَتَرَها ، فلا تَکشِفَنَّ عَمّاغابَ عَنکَ مِنها

امام علیعليه‌السلام . در فرمان استانداری مصر به مالک اشتر فرمودند: باید دورترین افراد ملت از تو و دشمن‌ترین آنها نزد تو ، عیبجوترین آنها از مردم باشد ؛ زیرا مردم (خواه ناخواه) عیبهایی دارند و زمامدار سزاوارترین کس به پوشاندن آنهاست بنابراین ، درباره آن دسته از عیبهای مردم که بر تو پوشیده‌است ، پی‌جویی و کنجکاوی مکن

نهج البلاغة : الکتاب ۵۳ منتخب میزان الحکمة : ۴۲۰

حدیث - ۶

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَن مَدَحَ سُلطانا جائرا وتَخَفَّفَ وتَضَعضَعَ لَهُ طَمَعا فیهِ کانَ قَرینَهُ إلَی النّارِ

هر کس حکمران ستمگری را مـدح گـوید و از سرِ چشمداشت به او ، خود را در برابرش خفیف و خوار گرداند ، همسفر او به سوی آتش باشد

أمالی الصدوق : ۳۴۷ / ۱

حدیث - ۷

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

النَّظَرُ إلَی العالِمِ عِبادَةٌ ،والنَّظَرُ إلَی الإمامِ المُقسِطِ عِبادَةٌ ، وَالنَّظَرُ إلَی الوالِدَینِ بِرَأفَةٍ وَرحمَةٍ عِبادَةٌ ، وَالنَّظَرُ إلی أخٍ تَوَدُّهُ فی اللّه عز و جل عِبادَةٌ

نگریستن به دانشمند عبادت است ، نگریستن به پیشوای دادگر عبادت است ، نگاهِ دلسوزانه و مهرآمیز به پدر و مادر عبادت است و نگریستن به برادری که برای خداوند عز و جل دوستش داری عبادت است

أمالی الطوسیّ : ۴۵۴ / ۱۰۱۵ منتخب میزان الحکمة : ۳۵۴

حدیث - ۸

امام علیعليه‌السلام :

إنَّ فی سلطانِ اللّه عِصمَةً لأِمرِکُم، فَأعطُوهُ طاعَتَکُم غَیرَ مُلَوَّمَةٍ (مُتَلَوِّمِینَ) ولا مُستَکرَهٍ بها، واللّه لَتَفعَلُنَّ أو لَیَنقُلَنَّ اللّه عَنکُم سلطانَ الإسلامِ، ثُمَّ لا یَنقُلُهُ إلَیکُم أبدا حتّی یَأرِزَ الأمرُ إلی غَیرِکُم؛

همانا سلطان خدا مایه نگهداری و سامان یافتن کار شماست؛ پس بی درنگ و با میل و اختیار او را اطاعت کنید. سوگند به خدا که یا این کار را می‌کنید یا خداوند سلطان اسلام را از شما می‌گیرد و دیگر هرگز آن را به شما منتقل نمی‌کند، تا به دست دیگری سپرده شود

نهج البلاغة : الخطبة ۱۶۹ منتخب میزان الحکمة : ۲۷۸

حدیث - ۹

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

قـالَ اللّه عز و جل : إذا عَـصانی مِن خَلقی مَن یَعرِفُنی سَلَّطتُ علَیهِ مِن خَلقی مَن لا یَعرِفُنی؛

خداوند عز و جل فرمود: هرگاه از خلق من کسی که مرا می‌شناسد نافرمانیم کند، از میان خلق خود کسی را که مرا نمی‌شناسد بر او مسلّط گردانم

الفقیه : ۴ / ۴۰۴ / ۵۸۷۱ منتخب میزان الحکمة : ۶۱۶

حدیث - ۱۰

امام علیعليه‌السلام :

شَرُّ الوُلاةِ مَن یَخافُهُ البَریءُ ؛

بدترین حکمرانان ، کسی است که بیگناه از او بترسد

غرر الحکم : ۵۶۸۷ منتخب میزان الحکمة : ۶۱۶

حدیث - ۱۱

امام علیعليه‌السلام :

سَبُعٌ أکُولٌ حَطُومٌ خَیرٌ مِن والٍ‌ظَلُومٍ غَشُوم ؛

جانور درنده پُرخور بی‌رحم، بهتر از حکمران ستمگر دژخیم است

غرر الحکم : ۵۶۲۶ منتخب میزان الحکمة : ۶۱۶

حدیث - ۱۲

امام علیعليه‌السلام :

لاَبُدّ لِلنَّاسِ مِنْ أمِیرٍ بَرٍّ أوْ فَاجِرٍ ، یَعْمَلُ فِی إمْرَتِهِ المُؤْمِنُ وَیَسْتَمْتِعُ فِیهَا الکَافِرُ ، وَیُبَلِّغُ اللّه‌ُ فِیهَا الأجَلَ ، ویُجْمَعُ بِهِ الفَیْءُ ، وَیُقَاتَلُ بهِ‌العَدُوُّ ، وَتَأمَنُ بِهِ السُّبُلُ ، وَیُؤْخَذُ بِهِ لِلضّعِیفِ مِنَ‌القَوِیِّ ، حَتّی یَسْتَرِیحَ بَرٌّ وَیُسْتَراحَ مِنْ فَاجِرٍ ؛

مــردم را ناچار فرمانروایی باید ؛ نیکوکار یا تبهکار ؛ زیرا در حکومت او فرد با ایمان کار خویش (اطاعت خدا) می‌کند و کافر بهره خویش می‌برد و خداوند با وجود حکومت هرکس را به اجل مقدّر می‌رساند و به وسیله او مالیاتها جمع‌آوری می‌شود و با دشمن جنگیده می‌شود و راهها ایمن می‌گردد و حقّ ناتوان از زورمند ستانده می‌شود و نیکوکار آسایش می‌بیند و از تبهکار در امان می‌مانند

بحار الأنوار : ۷۵ / ۳۵۸/ ۷۲ منتخب میزان الحکمة : ۲۶

حدیث - ۱۳

رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم

لِعَبدِ الرَّحمنِ بنِ سَمُرَةَ: یا عبدَالرَّحمنِ بنَ سَمُرَةَ ، لاتَسألِ الإمارَةَ ؛ فإنَّکَ إذا اُعطِیتَها عَن مَسألَةٍ وُکِلتَ فیها إلی نَفسِکَ ، وإنْ اُعطِیتَها عَن غَیرِ مَسألَةٍ اُعِنتَ علَیها

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به عبدالرحمن بن سمره فرمودند:

ای عبدالرحمن‌بن سمره ، داوطلب امارت مشو ؛ زیرا اگر با تقاضای تو این منصب به تو سپرده شود در اداره آن به خودت واگذار می‌شوی و اگر بدون تقاضای تو به تو واگذار شود ، در اداره آن یاری می‌شوی

سنن أبی داود : ۲۹۲۹ منتخب میزان الحکمة : ۶۱۸

حدیث - ۱۴

امام صادقعليه‌السلام :

ثَلاثَةٌ تَجِبُ علی السُّلطانِ لِلخاصَّةِ والعامَّةِ: مُکافأةُ الُمحسِنِ بالإحسانِ لِیَزدادُوا رَغبَةً فیهِ ، وتَغَمُّدُ ذُنوبِ المُسیءِ لِیَتُوبَ ویَرجِعَ عَن غَیِّهِ (عَتبهِ) ، وتَألُّفُهُم جَمیعا بالإحسانِ والإنصافِ ؛

سـه چیز اسـت کـه بـر زمامدار واجب است درباره خواص و عوام رعایت کند : پاداش نیکوکار را به نیکی دادن تا بر رغبت مردم به کارهای نیک افزوده شود ، پوشاندن گناهان بدکار تا توبه کند و از گمراهی و انحراف خود برگردد و ایجاد الفت میان همه آنان از طریق احسان و رعایت انصاف و داد

تحف العقول : ۳۱۹ منتخب میزان الحکمة : ۶۱۸

حدیث - ۱۵

حَقٌّ علی الإمامِ أنْ یَحْکُمَ بما أنْزَلَ اللّه‌ُ وأنْ یُؤدّیَ الأمانةَ ، فإذا فَعَلَ فَحَقٌّ علی النّاسِ أنْ یَسْمَعوا لَهُ وأنْ یُطیعوا وأنْ یُجیبوا إذا دُعوا

امام وظیفه دارد بر اساس کتاب خدا حکومت کند و امانت را ادا نماید چون چنین کند مردم وظیفه دارند سخنش بشنوند ، فرمانش ببرند و هرگاه آنان را فرا خواند ، اجابت کنند

کنز العمّال : ۱۴۳۱۳ منتخب میزان الحکمة : ۳۲

حدیث - ۱۶

الامام علیعليه‌السلام

فِی کِتابِه إلَی ابنِ عبّاسٍ: أمّا بَعْدُ ، فَلاَ یَکُنْ حَظُّکَ فِی وِلاَیتِکَ مَالاً تَسْتَفِیدُهُ ، وَلاَ غَیْظا تَشْتَفِیهِ ، وَلکنْ إمَاتَهُ بَاطِلٍ وإحْیَاءُ حَقٍّ

امام علیعليه‌السلام

در نامه خود به ابن عباس: امّا بعد ؛ مبادا بهره تو از حکومتت به دست آوردن مالی یا فرو نشاندن خشمی باشد بلکه باید بهره‌ات میراندن باطل باشد و زنده‌کردن حقّ

بحار الأنوار : ۴۰ / ۲۳۸ / ۱۰ منتخب میزان الحکمة : ۲۶

حدیث - ۱۷

امام صادقعليه‌السلام :

مَـن تَـوَلّی أمرا مِن‌اُمورِ النّاسِ فَـعَدَلَ وفَتَحَ بابَهُ ورَفَعَ شَرَّهُ ونَظَرَ فی اُمورِ النّاسِ ، کانَ حَقّا علَی اللّه عز و جل أن یُؤمِنَ رَوعَتَهُ یَومَ القِیامَةِ ویُدخِلَهُ الجَنَّةَ ؛

هر کس زمام امری از امور مردم را به‌دست گیرد و عدالت پیشه کند و درِ خانه خود را به روی مردم بگشاید و شرّ نرساند و به امور مردم رسیدگی کند ، بر خداوند عز و جل است که در روز قیامت او را از ترس و هراس ایمن گرداند و به بهشتش بَرَد

بحار الأنوار : ۷۵ / ۳۴۰ / ۱۸

حدیث - ۱۸

امام‌علیعليه‌السلام :

أحسَنُ المُلوکِ حالاً مَن حَسُنَ عَیشُ النّاسِ فی عَیشِهِ ، وعَمَّ رعِیَّتَهُ بعَدلِهِ ؛

نکوحال‌ترین شاهان، کسی است که مردم در روزگار او به نیکی زندگی کنند و عدالتش را در میان رعیّت خود بگستراند

غرر الحکم : ۳۲۶۱ منتخب میزان الحکمة : ۵۱۴

حدیث - ۱۹

امام صادقعليه‌السلام :

أفضَلُ المُلوکِ مَن‌اُعطِیَ ثلاثَ خِصالٍ : الرّأفةَ ، والجُودَ ، والعَدلَ ؛

برترین شهریاران کسی است که سه خصلت داشته باشد : مهربانی ، بخشندگی و دادگری

تحف العقول : ۳۱۹ منتخب میزان الحکمة : ۵۱۴

حدیث - ۲۰

امام علیعليه‌السلام :

خَیرُ المُلوکِ مَن أماتَ الجَورَ وأحیا العَدلَ ؛

بهترین پادشاهان ، آن است که بیداد را بمیراند و دادگری را زنده سازد

غرر الحکم : ۵۰۰۵ منتخب میزان الحکمة : ۵۱۴

حدیث - ۲۱

امام علیعليه‌السلام :

أجَلُّ المُلوکِ مَن مَلَکَ نفسَهُ وبَسَطَ العَدلَ ؛

ارجمندترین شهریاران کـسی اسـت که بـر نفس خود شهریاری کند و عدالت را بگستراند

غرر الحکم : ۳۲۰۶ منتخب میزان الحکمة : ۵۱۴

حدیث - ۲۲

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إنَّ مِن تَعظیمِ جَلالِ‌اللّه عز و جل کَرامَةَ ذی الشَّیبهِ ، وحامِلِ القُرآنِ ، والإمامِ العادِلِ ؛

احترام نـهادن بـه ریـش سـفید و قـرآن دان و پیشوای دادگر، بزرگداشت جلال و شکوه خداوند عز و جل است

کنزالعمّال : ۲۵۵۰۷ منتخب میزان الحکمة : ۳۸۴

حدیث - ۲۳

امام علیعليه‌السلام :

أفضَلُ عِبادِ اللّه عِندَ اللّه إمامٌ عادِلٌ ، هُدِیَ وهَدَی ، فَأقامَ سُنَّةً مَعلومَةً ، وأماتَ بِدعَةً مَجهولَةً ؛

برترین بندگان خدا نزد خداوند، پیشوای دادگری است که رهیافته باشد و رهنما پس ، سنّتی شناخته شده را بر پا دارد و بدعتی ناشناخته را بمیراند

نهج البلاغة : الخطبة ۱۶۴ منتخب میزان الحکمة : ۴۴۸

حدیث - ۲۴

امام علیعليه‌السلام :

السُّلطانُ وَزَعَهُ اللّه فی أرضِهِ؛

فرمانروایان، پاسداران احکام خدا در زمـین اویند

نهج البلاغة : الحکمة ۳۳۲ منتخب میزان الحکمة : ۲۷۸

حدیث - ۲۵

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

السُّلطانُ العادِلُ المُتَواضِعُ ظِلُّ اللّه ورُمحُهُ فی الأرضِ ؛

سلطانِ دادگرِ فروتن، سایه خدا و نیزه او در زمین است

کنزالعمّال : ۱۴۵۸۹ منتخب میزان الحکمة : ۲۷۸

حدیث - ۲۶

امام علیعليه‌السلام :

العُلَماءُ حُکّامٌ عَلَی‌النّاسِ؛

عالمان ، فرمانروای بر مردمند.

غرر الحکم : ۵۰۷ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۲

حدیث - ۲۷

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

ثَلاثَةٌ لا یَستَخِفُّ بِحَقِّهِم إلاّ مُنافِقٌ بَیِّنُ النِّفاقِ : ذو الشَّیبهِ فی الإسلامِ ، والإمامُ المُقسِطُ ، ومُعَلِّمُ الخَیرِ؛

سه کس‌اند که جز منافقی که نفاقش آشکار است درحقّ آنان بی‌حرمتی نکند : ریش سفید اسلام ، پیشوای دادگر و آموزگار خوبیها.

کنزالعمّال : ۴۳۸۱۱ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۰

حدیث - ۲۸

امام صادقعليه‌السلام :

یُـهلِکُ اللّه سِـتّا بِسِتٍّ : الاُمَراءَ بـالجَورِ ، والعَربَ بالعَصَبیَّةِ ، والدَّهاقِینَ بالکِبرِ ، والتُّجّارَ بالخِیانَةِ ، وأهلَ الرُّستاقِ بالجَهلِ ، والفُقَهاءَ بالحَسَدِ ؛

خداوند شش گروه را به سبب شش خصلت نابود می‌کند : فرمانروایان را به سبب ستمگری ، عرب‌ها را به سبب تعصّب ، ملاّکان را به سبب کبر ، بازرگانان را به سبب خیانت ، روستاییان را به سبب نادانی و فقیهان را به سبب حسادت

بحار الأنوار : ۷۸ / ۲۰۷ / ۶۷

حدیث - ۲۹

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنّاسِ اِماما فَلیَبْدَأ بِتَعْلیمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلیمِ غَیْرِهِ وَلْیَکُنْ تَاْدیبُهُ بِسیرَتِهِ قَبْلَ تَأْدیبِهِ بِلِسانِهِ وَ مُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَ مُؤَدِّبُها اَحَقُّ بِالاِْجْلالِ مِنْ مُعَلِّمِ النّاسِ ومُؤَدِّبِهِمْ؛

کسی که خود را پیشوای مردم قرار داده، باید پیش از آموزش دیگران، خود را آموزش دهد و پیش از آن‌که دیگران را با زبان، ادب بیاموزد، باکردارش ادب آموزد و البته آموزش دهنده و ادب‌آموز خود بیش از آموزگار و ادب‌آموز مردم، شایسته تجلیل است.

غرر الحکم، ح ۷۰۱۶

حدیث - ۳۰

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَن عَمِلَ بِالحَقِّ مالَ إلَیهِ الخَلقُ ؛

هر که به حق عمل کند ، مردم به او روی می‌آورند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۸۶۴۶

حدیث - ۳۱

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

فَضِیلَةُ السُّلطانِ عِمارَةُ البُلدانِ ؛

فضیلت مندی حاکم ، مایه آبادی شهرهاست

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۶۵۶۲

حدیث - ۳۲

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

اَلجُنُودُ عِزُّ الدِّینِ وَ حُصُونُ الوُلاةِ ؛

لشکریان، مایه عزّت دین و دژهای حاکمان‌اند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۹۵۳

حدیث - ۳۳

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

آلَةُ الرِّئاسَةِ سِعَةُ الصَّدرِ ؛

سعه‌صدر، ابزار ریاست است

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۲۵۶

حدیث - ۳۴

امام علیعليه‌السلام :

فیما کَتَبَهُ للأشتَرِ حینَ وَلاّهُ مِصرَ: واعْلَمْ مَع ذلکَ أنّ فی کثیرٍ مِنهُم التُجّار وذَوِی الصَناعاتِ ضِیقا فاحِشا ، وشُحّا قَبیحا ، واحْتِکارا للمَنافِعِ ، وتَحَکُّما فی البِیاعاتِ ، وذلکَ بابُ مَضَرَّةٍ للعامَّةِ ، وعَیْبٌ علی الوُلاةِ ، فامْنَعْ مِن الاحْتِکارِ ؛ فإنَّ رسولَ اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مَنعَ مِنهُ؛

در فرمان زمامداری مصر به مالک اشتر : با این همه ، بدان که بسیاری از آنان تجّار و صاحبان صنعت در داد و ستد بیش از اندازه سختگیرند و بخل ورزی ناپسندی دارند و به منظور سود بیشتر کالا را احتکار می‌کنند و به دلخواه نرخ گران می‌بندند و این کار برای توده مردم زیانبار و برای حکمرانان عیب و ننگ است بنابراین ، از احتکار جلوگیری کن ؛ زیرا که رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم از آن منع فرموده است

نهج البلاغه: الکتاب ۵۳ و منتخب میزان الحکمة : ۱۶۰

حدیث - ۳۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

من ولّی شیئا من أمور المسلمین لم ینظر اللَّه فی حاجته حتّی ینظر فی حوائجهم؛

هر که چیزی از امور مسلمانان را به عهده گیرد خدا در حاجت وی ننگرد تا وی در حوائج مسلمانان بنگرد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۳۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

من عامل النّاس فلم یظلمهم و حدّثهم فلم یکذبهم و وعدهم فلم یخلفهم فهو ممّن کملت مروّته و ظهرت عدالته و وجبت أخوّته و حرمت غیبته؛

هر که زمامدار مردم شود و ستمشان نکند و با آنها سخن کند و دروغشان نگوید و وعده شان دهد و تخلف نکند وی از جمله کسانی است که مروتش به کمال رسیده و عدالتش نمایان گشته و برادری با وی واجب و غیبتش حرام است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۳۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ما من أمیر عشره إلّا و هو یؤتی به یوم القیمه مغلولا حتّی یفکّه العدل أو یوبقه الجور؛

هر که زمام دار ده تن باشد روز قیامت در غل بیارندش تا عدالت غل او باز کند یا ستم هلاکش کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۳۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ما من إمام یعفو عند الغضب إلّا عفی اللَّه عنه یوم القیامه؛

هر پیشوائی که هنگام خشم ببخشد خدا روز قیامت او را ببخشد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۳۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ما من أحد أفضل عند اللَّه من إمام إن قال صدق و إن حکم عدل؛

هیچ کس نزد خدا از پیشوائی که چون گوید راست گوید و چون حکم کند عدالت کند برتر نیست.

نهج الفصاحه

حدیث - ۴۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

العدل حسن و لکن فی الامراء أحسن، السّخاء حسن و لکن فی الأغنیاء أحسن، الورع حسن و لکن فی العلماء أحسن، الصّبر حسن و لکن فی الفقراء أحسن، التّوبه حسن و لکن فی الشّباب أحسن، الحیاء حسن و لکن فی النّساء أحسن؛

عدالت نیک است ولی از زمامداران نیکوتر است، سخاوت نیک است ولی از اغنیا نیکوتر است، تقوی نیک است ولی از علما نیکوتر است صبر نیک است ولی از فقرا نیکوتر است. توبه نیک است ولی از جوانان نیکوتر است شرم نیک است ولی از زنان نیکوتر است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۴۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

صنفان من النّاس إذا صلحا صلح النّاس و إذا فسدا فسد النّاس العلماء و الامراء؛

دو گروه از مردمند که اگر صالح بودند مردم به صلاح آیند و اگر فاسد بودند به فساد گرایند، دانشوران و زمامداران.

نهج الفصاحه

حدیث - ۴۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

خیار أئمّتکم الّذین تحبّونهم و یحبّونکم و تصلّون علیهم و یصلّون علیکم و شرار أئمّتکم الّذین تبغضونهم و یبغضونکم و تلعنونهم و یلعنونکم؛

بهترین پیشوایان شما کسانی هستند که آنها را دوست دارید و شما را دوست دارند. شما آنها را دعا کنید و آنها نیز شما را دعا کنند و بدترین پیشوایان شما کسانی هستند که آنها را دشمن دارید و شما را دشمن دارند و آن ها را نفرین کنید و شما را نفرین کنند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۴۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

خمس هنّ من قواصم الظّهر: عقوق الوالدین و المرأه یأتمنها زوجها تخونه و الإمام یطیعه النّاس و یعصی اللَّه و رجل وعد عن نفسه خیرا فأخلف و اعتراض المرء فی أنساب النّاس؛

پنج چیز کمر شکن است، بد رفتاری با پدر و مادر و زنی که شوهرش بدو اطمینان دارد ولی بدو خیانت کند و پیشوائی که مردم او را اطاعت کنند ولی او خدا را اطاعت نکند و مردی که وعده دهد و تخلف کند و بد گوئی شخص در باره نسب مردم.

نهج الفصاحه

حدیث - ۴۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ثلاثه لا یستخفّ بحقّهم إلّا منافق ذو الشّیبه فی الإسلام و ذو العلم و إمام مقسط؛

سه کسند که هر که تحقیرشان کند منافق است آن که مویش در اسلام سپید شده باشد و دانشمند و پیشوای دادگستر.

نهج الفصاحه

حدیث - ۴۵

امام علیعليه‌السلام فرموند:

مکان القیم بالامر مکان النظام من الخرز یجمعه و یضمه فإذا انقطع النظام تفرق الخرز و ذهب ثم لم یجتمع بحذافیره أبدا.

جایگاه رهبر و سرپرست در اجتماع، جایگاه رشته ای است که دانه ها را بهم پیوند داده و جمع می کند، و آنگاه که آن رشته بگسلد، دانه ها پراکنده گشته و هرگز تمام آنها جمع نخواهند شد.

نهج البلاغه، خطبه ۱۴۶

حدیث - ۴۶

قال النبیصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إسمعوا و أطیعوا لمن ولاه الله الأمر، فإنه نظام الإسلام.

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

از حاکمان الهی اطاعت کنید و گوش بفرمان باشید زیرا اطاعت از رهبری مایه وحدت امت اسلام است.

امالی مفید، جلد ۱ ص ۱۴ مجلس ۲ حدیث - ۲

حدیث - ۴۷

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:

مردم هر شهری به سه چیز نیازمندند که در امور دنیا و آخرت خود به آنها رجوع کنند و اگر آن سه را نداشته باشند گرفتار سرگردانی می‌شوند: دین‌شناسِ دانایِ پرهیزکار، حاکم نیکوکاری که مردم از او اطاعت کنند و پزشک دانای مورد اعتماد.

تحف العقول، ص ۳۲۱.

حدیث - ۴۸

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:

وَ لَیْسَ یُحَبُّ لِلْمُلوکِ أَنْ یُفَرِّطوا فی ثَلاثٍ: فی حِفْظِ الثُّغورِ وَ تَفَقُّدِ الْمَظالِمِ وَ اخْتیارِ الصّالِحینَ لاَِعْمالِهِمْ؛

حاکم سزاوار نیست که در سه کار کوتاهی کند: حفظ مرزها، رسیدگی به حقوق پایمال شده و انتخاب افراد شایسته برای کارهایشان.

تحف العقول، ص ۳۱۹.

حدیث - ۴۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

صِنْفانِ مِنْ اُمَّتی اِذا صَلُحا صَلُحَتْ اُمَّتی وَ اِذا فَسَدا، فَسَدَتْ اُمَّتی، قیلَ یا رَسولَ اللّه‌ِ وَ مَنْ هُما؟ قالَ: اَ لْـفُقَهاءُ وَ الاُْمَراءُ؛

دو گروه از امّت من اگر صالح شوند، امّتم صالح می‌شوند و اگر فاسد شوند، امّتم فاسد می‌شوند. عرض شد ای رسول خدا آن دو گروه کدامند؟ فرمودند: عالمان و حاکمان.

خصال، ص ۳۷.

حدیث - ۵۰

امام علیعليه‌السلام :

خَیْرُ الْمُلوکِ مَنْ اَماتَ الْجَوْرَ وَ اَحْیَی الْعَدْلَ؛

بهترین فرمانروا کسی است که ظلم را از بین ببرد و عدل را زنده کند.

غررالحکم، ج۳، ص ۴۳۱، ح ۵۰۰۵

حدیث - ۵۱

امام علیعليه‌السلام :

اِنَّ اللّه‌َ عَزَّوَجَلَّ فَرَضَ عَلی اَئِمَّةِ الْعَدْلِ اَنْ یُقَدِّروا اَنْفُسَهُمْ بِضَعَفَةِ النّاسِ کَیْلا یَتَبَیَّغَ بِالْفَقیرِ فَقْرُهُ؛

خداوند عزوجل بر پیشوایان عادل واجب کرده که سطح زندگی خود را با مردم ناتوان برابر کنند تا فقیر را، فقرش برآشفته نکند.

نهج البلاغه، خطبه ۲۰۹.

حدیث - ۵۲

امام علیعليه‌السلام :

قُلوبُ الرَّعِیَّةِ خَزائِنُ راعیها فَما اَوْدَعَها مِنْ عَدْلٍ اَوْ جَوْرٍ وَجَدَهُ؛

دلهای مردم صندوقچه‌های حاکم است، پس آنچه از عدالت و یا ظلم در آنها بگذارد، همان را خواهد دید.

غررالحکم، ج۴، ص ۵۲۱، ح ۶۸۲۵.

حدیث - ۵۳

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

هر چیزی آفتی دارد که مایه فساد آن می شود و آفت این دین زمامداران بدند.

(نهج الفصاحه ، ح ۲۲۵۵)

حدیث - ۵۴

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

آفت دین سه چیز است : دانای بدکار، پیشوای ستم کار و مجتهد نادان.

(نهج الفصاحه ، ح ۴)

حدیث - ۵۵

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

وقتی زنا رواج گیرد زلزله پیدا شود ، وقتی حاکمان ستم کنند باران کم شود

نهج الفصاحه ، حدیث - ۲۱۹

حدیث - ۵۶

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

تِسْعَةُ اَشْیاءَ قَبیحةٌ وَ هِیَ مِنْ تِسْعَةِ اَنـْفُسٍ اَقبَحُ مِنها مِنْ غَیْرِهِمْ: ضیقُ الذَّرْعِ مِنَ الْـمُلوکِ وَ الْبُخْلُ مِنَ الاَْغْنیاءِ وَ سُرْعَةُ الْغَضَبِ مِنَ الْعُلَماءِ وَ الصِّبا مِنَ الْکُهولِ وَ الْقَطیعَةُ مِنَ الرُّؤوسِ وَ الْکِذْبُ مِنَ الْـقُضاةِ وَ الزَّمانَةُ مِنَ الاَْطِبّاءِ وَ الْبَذاءُ مِنَ النِّساءِ وَ الطَّیشُ مِن ذَوِی السُّلْطانِ؛

نُه چیز زشت است، اما از نه گروه زشت‌تر: درماندگی و ناتوانی از دولتمردان؛ بخل از ثروتمندان؛ زود خشمی از دانشمندان؛ حرکات بچگانه از میانسالان؛ جدایی حاکمان از مردم؛ دروغ از قاضیان؛ بیماری کهنه از پزشکان؛ بدزبانی از زنان و سختگیری و ستمگری از سلاطین.

دعائم الإسلام، ج ۱، ص ۸۳

حدیث - ۵۷

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنّاسِ اِماما فَلیَبْدَأ بِتَعْلیمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلیمِ غَیْرِهِ وَلْیَکُنْ تَاْدیبُهُ بِسیرَتِهِ قَبْلَ تَأْدیبِهِ بِلِسانِهِ وَ مُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَ مُؤَدِّبُها اَحَقُّ بِالاِْجْلالِ مِنْ مُعَلِّمِ النّاسِ ومُؤَدِّبِهِمْ؛

کسی که خود را پیشوای مردم قرار داده، باید پیش از آموزش دیگران، خود را آموزش دهد و پیش از آن‌که دیگران را با زبان، ادب بیاموزد، باکردارش ادب آموزد و البته آموزش دهنده و ادب‌آموز خود بیش از آموزگار و ادب‌آموز مردم، شایسته تجلیل است.

غرر الحکم، ح ۷۰۱۶.

حدیث - ۵۸

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

قُلوبُ الرَّعِیةِ خَزائِنُ راعیها فَما اَودَعَها مِن عَدلٍ اَو جَورٍ وَجَدَهُ

دلهای مردم صندوقچه‌های حاکم است، پس آنچه از عدالت و یا ظلم در آنها بگذارد، همان را خواهد دید.

(غررالحکم، ج۴، ص ۵۲۱، ح ۶۸۲۵)

حدیث - ۵۹

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

از کسی که خداوند ولی امر شما کرده، شنوایی و اطاعت داشته باشید که او رشته ی کار اسلام است.

میزان الحکمه، ج۱، ص ۲۰۸.

حدیث - ۶۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ثلاثه لا یردّ اللَّه دعاءهم: الذّاکر اللَّه کثیرا و المظلوم و الإمام المقسط؛

سه کسند که خدا دعایشان را رد نمی کند آن که فراوان یاد خدا کند و ستمدیده و پیشوای دادگر.

نهج الفصاحه

حدیث - ۶۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ثلاثه لا تحرم علیک أعراضهم المجاهر بالفسق و الإمام الجائر و المبتدع؛

سه کسند که آبرویشان محترم نیست: آن که به فسق تجاهر کند و پیشوای ستمگر و بدعت گذار.

نهج الفصاحه