پى نوشت ها

۱- سوره زمره آيه ۳۰.

۲- مناقب ابن شهر اشرب ج - ۱ - ص ۲۳۴.

۳- تفسير الميزان ج ۲۰ ص ۳۷۸.

۴- البداية والنهايه لابن كثير ج - ۵ - ۶صلى‌الله‌عليه‌وآله ۳۲۳ چاپ ۱۹۶۶ بيروت

۵- ج - ۲ ص ۳۰۲ - دارصار + طبرى ج ۲ - ص ۲۰۵ - بيروت ، العلميه + روض الانف در تفسير سيرة نبويه ابن هشام ج ۳ - ۴ - ص ۲۳۱ حجة الوداع - دارالفكر + حياة محمد: محمد مصطفى المراغى ص ۴۶۲.

۶- الغدير ج - ۱ ص ۱۱ مراجعه شود به مدارك خطبه غدير.

۷- سيرة المصطفى هاشم معروف ص ۷۰۹ - دارالقلم به نقل از شرح نهج ابن ابى الحويد ج ۳ - ۱۹۰ - ۱۸۹.

۸- تاريخ ابن ايثر ج ۲، ص ۳۱۸ - دار صادر.

۹- تاريخ طبرى ج ۲، ص ۲۲۶.

۱۰- البداية و النهاية ابن كثير، ج ۵ - ۶، ص ۲۲۴، بيروت

۱۱- سيرة المصطفى ، هاشم معروف ، ص ۷۰۸، دارالقلم بيروت

۱۲- تاريخ طبرى ، ج ۲/۲۲۶، چاپ بيروت

۱۳- البداية و النهاية ، ابن كثير، ج ۵، ص ۲۲۴ - ۲۲۵.

۱۴- حياة محمد: محمد مصطفى المراعى ، ص ۴۷۱.

۱۵- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۰۶.

۱۶- ج ۴، ص ۲۴۷.

۱۷- كامل ابن اثير، ج ۲، ص ۳۱۸، دار صادر.

۱۸- سيرة المصطفى هاشم معروف به نقل از شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۳، ص ۱۹۰ - ۱۸۹.

۱۹- جزء سوم از جلد اول ، ص ۴۱۳.

۲۰- كامل ابن اثير، ج ۲، ص ۳۱۷.

۲۱- ابنى به ضم همزه و سكون باء و فتح نون : جايگاهى است در شام ، و ناحيه است در (بلقاء) بين عسقلان و رملة در نزديكى موتة جايى كه زيد بن حارثه و عبدالله بن رواحة و جعفر بن ابيطالب شهيد شدند.

۲۲- (جرف)، محل است در سه مايلى مدينه ، در راه شام ، مراصد اطلاعليه‌السلام

۲۳- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۱، چاپ دار صادر بيروت

۲۴- پيامبر هرگز قدرت تكلم را از دست نداد و تا آخرين لحظة مى فرمود: الى الرفيق الاعلى ، حياة محمد، ص ۴۷۷، محمد حسنين هيكل

۲۵- طبقات ابن سعد، ج دوم ، ق اول ، ص ۱۳۷ - ۱۳۶، چاپ ليدن و چاپ بيروت ، ج دوم ، ص ۱۹۱ - ۱۸۹.

۲۶- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۱ - ۳۱۷.

۲۷- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۲۴، چاپ بيروت

۲۸- حياة محمد، ص ۴۶۷.

۲۹- البداية و النهاية ، ابن كثير، ج ۵، ص ۲۲۲.

۳۰- شرح نهج البلاغة ، ابن ابى الحديد، ج ۱۷، ص ۱۷۷.

۳۱- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۱۹۱.

۳۲- شرح نهج ابن ابى الحديد، ج ۱۷، ص ۱۸۲ - ۱۸۳.

۳۳- كتاب المغازى ، ج ۳، ص ۱۱۱۸، چاپ اعلمى ، بيروت

۳۴- شرح نهج البلاغة ، ابن ابى الحديد، ج ۱۷، ص ۱۸۲.

۳۵- همان مدرك ، ص ۱۸۳.

۳۶- شرح نهج البلاغه ، بن ابى الحديد، ج ۱، ص ۱۵۹، چاپ كتب العلمية بيروت

۳۷- مغازى واقدى ، ج ۳، ص ۱۱۲۰.

۳۸- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۱۷، ص ۱۸۲.

۳۹- سيره حلبية ، ج ۳، ص ۲۰۷، چاپ بيروت تراث العربى

۴۰- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۲۵. ۴۱- المراجعات ، مراجعه ۹۲، ص ۳۲۱.

۴۲- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۱۸، كامل طبرى ، ج ۲، ص ۲۲۵.

۴۳- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۹،ص ۱۹۷.

۴۴- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۱، ص ۱۶۱.

۴۵- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۱۷، ص ۱۷۶ و ۱۸۰ و ۱۹۰، دارالكتب العلمية بيروت

۴۶- همان مدرك

۴۷- شرح نهج البلاغه ، ج ۱۷ ص ۱۷۶ و ۱۸۰ و ۱۹۰.

۴۸- شرح نهج البلاغه ج ۱۷ ص ۱۷۶ و ۱۸۰ ۱۹۰.

۴۹- طبرى ، ج ۲، ص ۲۲۴، چاپ بيروت ، دارالكتب

۵۰- ج ۳، ص ۱۸۴.

۵۱- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۱۷، دار صادر بيروت

۵۲- ج ۴، ص ۲۵۷.

۵۳- سيرة النبوية ، ابن هشام ، ج ۴، ص ۳۰۰.

۵۴- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۱۸۹ و همه تواريخ

۵۵- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۵۲، دار احياء الكتب العربية

۵۶- در آينده خواهيم ديد كه چگونه دستور رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را بى هيچ عذرى به تاءخير انداختند و يكى از همين دستورات شركت عمر در سپاه اسامه بود كه ابوبكر او را نزد خود نگهداشت

۵۷- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۳۴، دار صادر، شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۱۷، ص ۱۸۳، به نقل از طبرى

۵۸- طبقات ، ج ۲، ص ۱۹۱.

۵۹- المراجعات ، سيد عبدالحسين شرف الدين ، مراجعه شماره ۹۱.

۶۰- سوره حشر، آيه ۷.

۶۱- سوره نساء، آيه ۶۱.

۶۲- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۵۲ به بعد، دارالكتب بيروت + ملل و نحل شهرستانى ، ج ۱، ص ۲۳، به نقل سيد عبد الحسين شرف الدين : اجتهاد و نص ، ص ۱۹.

۶۳- سيرة المصطفى ، هاشم معروف ، ص ۷۱۴.

۶۴- تاريخ طبرى ج ۲، ص ۲۲۵، دارالكتب بيروت

۶۵- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۱.

۶۶- شرح نهج البلاغه ، ج ۱، ص ۱۶۰.

۶۷- سيره ابن هشام ، ج ۴، ص ۳۰۰.

۶۸- طبقات ابن سعد، ج ۲، ق ۲، ص ۴۱، چاپ ليدن

۶۹- المراجعات ، سيد عبدالحسين شرف الدين به نقل از شيخ الاسلام البشرى ، مراجعه ۹۱، و ديگر مدارك تاريخى كه گذشت

۷۰- حياة محمد، ص ۴۶۸، ۴۷۰.

۷۱- المراجعات ، سيد عبدالحسين شرف الدين ، شماره ۹۱.

۷۲- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۱۷، ص ۱۷۶.

۷۳- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۱۷ ص ۱۷۶.

۷۴- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۱۷، ۱۹۵، دارالكتب بيروت

۷۵- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۲۴ - ۲۲۶، دارالكتب بيروت ، كامل ابن اثير، ج ۲، ص ۳۱۸، دارصادر.

۷۶- حياة محمد، ص ۴۸۷، محمد حسنين هيكل

۷۷- طبقات ابن سعد، ج ۲، ق ۲، ص ۱۳۷، ليدن

۷۸- البداية و النهاية ، ابن كثير، ج ۶، ص ۳۰۴.

۷۹- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۵، دارالكتب

۸۰- كامل ابن اثير، ج ۲، ص ۳۳۴، دار صادر.

۸۱- سيره حلبيه ، ج ۳، ص ۲۰۹.

۸۲- چنانچه عبدالجبار قاضى القضاة در ضمن دفاعيه از تاءخير در اجراى فرمان گفت : تاءخير اجراى ماءموريت سپاه اسامه به دليل حضور كسانى كه صلاحيت رهبرى آينده را دارند واجب است زيرا رهبرى اهميت آن بيش از انجام ماءموريت سپاه است : شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۷، ص ‍ ۱۷۶.

۸۳- به فصل اول همين كتاب مراجعه شود.

۸۴- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۲۴ - ۲۲۶، دارالكتب بيروت ، كامل ابن اثير، ج ۲، ص ۳۱۸، دار صادر.

۸۵- حياة محمد، ص ۴۶۸.

۸۶- سيرة المصطفى ، هاشم معروف ، ص ۷۰۶.

۸۷- البداية و النهاية ، ابن كثير، ج ۶، ص ۳۵.

۸۸- علت تاءخير چيز ديگرى است ، و آن اينكه تحت فرمان جوانى قرار گرفتن براى مردان كهن سخت دشوار است ، و لذا مى بينيم بالاخرة عمر خود را از سپاه اسامه جدا مى كند، گرچه او و ابوبكر تا زنده بودند، اسامه را امير خود مى ناميدند، شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۵۲، دارالكتب

۸۹- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۱۷، ص ۱۷۶، دارالكتب بيروت

۹۰- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۱۷، ص ۱۷۹، دارالكتب بيروت

۹۱- سوره احزاب ، آيه ۵۳.

۹۲- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۱۷، ص ۱۸۹، دارالكتب

۹۳- سوره نجم ، آيه ۳.

۹۴- سوره حشر آيه ۷. ۹۵- مغازى ، ج ۳، ص ۱۱۲۱.

۹۶- شرح نهج البلاغه ، ج ۱۷، ص ۱۸۹، دارالكتب

۹۷- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۳۵، دار صادر بيروت ، و ديگر تواريخ ، البداية و النهاية ، ج ۶، ص ‍ ۳۰۵.

۹۸- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۵۲، دارالكتب

۹۹- همان مدرك

۱۰۰- تاريخ يعقوبى ، ج ۲، ص ۱۱۷.

۱۰۱- مغازى ، ج ۳، ص ۱۱۲۱.

۱۰۲- همان مدرك

۱۰۳- به فصل (۲۲ و ۳۲) مراجعه شود.

۱۰۴- حياة محمد، ص ۴۸۷.

۱۰۵- تاريخ ابن كثير، ج ۲، ص ۳۳۵.

۱۰۶- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۳۵.

۱۰۷- طبقات ابن سعد، ج ۲، ق ۱، ص ۱۳۷.

۱۰۸- البداية و النهاية ، ابن كثير، ج ۶، ص ۳۰۵.

۱۰۹- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۶.

۱۱۰- تاريخ يعقوبى ، ج ۲، ص ۱۱۷.

۱۱۱- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۱۷۶، دارالكتب

۱۱۲- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۱۷، ص ۱۸۹.

۱۱۳- به كتاب فتنه ، اثرى در دست چاپ مراجعه شود.

۱۱۴- شرح نهج البلاغه ، ج ۱۷، ص ۱۹۰.

۱۱۵- اسامه بعد از رحلت پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم عظمت پيدا مى كند، اما قبل از رحلت متهم به جوانى مى شود.

۱۱۶- المغازى ، ج ۳، ص ۱۱۲۲.

۱۱۷- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۶، دارالكتب

۱۱۸- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۳۵، طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۶.

۱۱۹- مغازى ، ج ۳، ص ۱۱۲۳.

۱۲۰- حياة محمد، ص ۴۸۷، هيكل ، مغازى ، ج ۳، ص ۱۱۲۲.

۱۲۱- المغازى ، ج ۳، ص ۱۱۲۴.

۱۲۲- المغازى ، ج ۳، ص ۱۱۲۳ - ۱۱۲۴.

۱۲۳- طبرى ، ج ۲، ص ۲۲۴ - ۲۲۵.

۱۲۴- طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۵.

۱۲۵- همان مدرك ، ص ۲۴۶.

۱۲۶- سيره نبوية ، ابن هشام ، ج ۴، ص ۶۵۰ - ۶۵۱.

۱۲۷- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۱۷ - ۳۲۱ و ۳۳۵.

۱۲۸- همان مدرك ، ص ۳۳۵.

۱۲۹- المغازى ، ج ۳، ص ۱۱۱۷.

۱۳۰- همان مدرك ، ص ۱۱۲۲.

۱۳۱- همان مدرك ، ص ۱۱۲۳.

۱۳۲- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۱۹۰ و ۱۹۱، چاپ بيروت

۱۳۳- همان مدرك

۱۳۴- تاريخ يعقوبى ، ج ۲، ص ۱۰۳.

۱۳۵- حياة محمد، ص ۴۶۸.

۱۳۶- پيشگفتار، المغازى ، ج ۱، ص ۱۴.

۱۳۷- المغازى ، ج ۳، ص ۱۱۱۷.

۱۳۸- المغازى ، ج ۲، ص ۷۵۸، محمد بن عمرو واقدى

۱۳۹- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۶، تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۳۵، دار صادر.

۱۴۰- ابن هشام ، چهار عنوان را از سيره ابن اسحاق حذف نموده است كه اين مورد از آن موارد چهارگونه نمى باشد، مراجعه شود به مقدمه ابن هشام

۱۴۱- سيره ابن هشام ، ج ۴، ص ۶۴۱ و ۶۵۰.

۱۴۲- در فصل خطبه هاى پيامبر از آن ياد خواهيم نمود.

۱۴۳- همان مدرك

۱۴۴- مناقب ابن شهر آشوب ، ج ۳، ص ۲۳۴، و طبرى ، ج ۲، ص ۲۲۷، دارالكتب

۱۴۵- بحارالانوار، ج ۶، ص ۷۸۵، به نقل سيرة المصطفى ، هاشم معروف ، ۷۱۰.

۱۴۶- طبرى ، ج ۲ و ص ۲۲۶.

۱۴۷- صحيح بخارى ، ج ۳، (۵ - ۶)، ص ۱۴۰، باب مرضى النبى و وفاته

۱۴۸- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۰۶.

۱۴۹- سيره حلبيه ، ج ۳، ص ۲۶۴.

۱۵۰- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۶۰، بيروت ، و ج ۲، ق ۲، ص ۴۹، ليدن

۱۵۱- صحيح مسلم ، كتاب الوصية ، ج ۳، حديث ۱۹، ص ۱۲۵۷، بخارى ، ج ۳ (۶-۵)، باب مرض النبى ، و ابن ابى الحديد، ج ۲ و ص ۵۴ به نقل صحيحين و طبقات

۱۵۲- البداية و النهاية ، ج ۵، ص ۲۸۲ - ۲۸۴.

۱۵۳- طبقات ابن سعد، ج ۲، ق ۲، ص ۴۹، ليدن

۱۵۴- اين مطلب از جهات متعددى مورد اشكال است مشورت كردن پيامبر صلى الله عليه واله يا اسامه و علىعليه‌السلام به خاطر يك اتهام كه از سوى منافقى صورت گرفته باشد، در مورد طلاق همسر خود، و سؤ ال از جاريه كه گفتار جاريه در اين گونه موارد حجت نبوده و تنها موجب اجراى حد بر جارية مى شود و چگونه جاريه اى را كه مرتكب گناهى نشده است ، پيشنهاد زدن او را به رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مى دهد، كه در اثر شكنجه ناچار شود به دروغ سخنى بگويد، سيره حلبيه و دحلانية مطالبى در اين مورد بيان داشته اند كه همگى دور از واقع و خلاف عقل است ممكن است منافقين از احساس عايشه سوء استفاده نموده و چنين مطالبى را به گوش عايشه رسانده باشند.

۱۵۵- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۹، ص ۱۹۹ - ۱۹۲.

۱۵۶- سخن ۱۵۶ شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۹، ص ۱۸۹. ۱۵۷- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۶۰.

۱۵۸- البداية و النهاية ، ابن كثير، ج ۵، ص ۲۲۸.

۱۵۹- صحيح مسلم ، ج ۴، ص ۱۸۷۵، فضائل الصحابه

۱۶۰- طبرى ، ج ۲ و ص ۲۴۰، دارالكتب ، طبقات ج ۲، ق ۲، ص ۴۴، ليدان

۱۶۱- البداية والنهايه ابن كثير ج ۵، ص ۲۳۸، + طبقات ج ۲، ق ۲، ص ۴۵.

۱۶۲- المراجعات ، ص ۲۵۷، پاورقى ۲، چاپ هفدهم مصر.

۱۶۳- طبقات ابن سعد، ج ۲، ق ۲، ص ۵۱، ليدن + كنز العمال ، ج ۴، ص ۵۵.

۱۶۴- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۶۲، چاپ بيروت ، باب كسانى كه گفته پيامبر صلى الله عليه واله در دامان على بدرود زندگى گفت

۱۶۵- كنزالعمال ، ج ۴، حديث ۱۷۰، ص ۶۰.

۱۶۶- البداية و النهاية ، ابن كثير، ج ۵، ص ۲۸۴.

۱۶۷- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۳۱۴ - ۳۱۶ بيروت

۱۶۸- البداية و النهاية ، ج ۵، ص ۲۷۴.

۱۶۹- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۳۷؛ + حيات محمد، ص ۴۷۵؛ + سيره حلبيه ، ج ۳، ص ۵۴.

۱۷۰- اشاره به دو آيه قرآن راجع به ارث سليمان و...

۱۷۱- طبقات ، ج ۲، ص ۳۱۵.

۱۷۲- طبقات ابن سعد، ج ۲، ق ۲، ص ۶۱ و ۶۳، ليدن

۱۷۳- كنز العمال ، ج ۴، ص ۵۴؛ مستدرك حاكم ، ج ۳، ص ۵۹؛ تلخيص ذهبى ؛ استيعاب بيوگرافى علىعليه‌السلام ؛ مستدرك ، ج ۳، ص ۱۱۱؛ كنز، ج ۳، ص ۱۵۵، حديث ۲۵۸۳؛ كنز، ج ۶، ص ۳۹۳؛ اى على تو غسل دهنده و كفن كننده من مى باشى ؛ مسند احمد بن حنبل ، پاورقى ص ۱۴۵.

۱۷۴- كنز العمال ، ج ۶، ص ۱۵۵، ص ۴۰۴، ص ۱۵۳، ص ۱۵۵؛ مسند احمد بن حنبل ، ج ۴، ص ۱۶۴.

۱۷۵- صحيح مسلم ، ج ۳، ص ۱۲۵۶، باب الوصية ، حديث ۱۶ و ۱۷؛ بخارى ، ج ۳، ص ۶ - ۵؛ باب مرض النبى ، ص ۱۴۴؛ دارالفكر (با حذف : چرا مردم ماءمور به وصيت شده اند).

۱۷۶- مسند احمد بن حنبل ، ج ۵؛ حاشية ، ص ۴۵؛ كنز العمال ، ج ۶، ص ۴۰۳.

۱۷۷- نهج البلاغه ، خطبه ، ۱۶۱، فيض الاسلام در بخش احتجاج ، (۱۰ - ۵) شمار ۳، از اين خطبه ياد خواهيم نمود.

۱۷۸- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۹، ص ۲۴۸، ص ۲۵۰.

۱۷۹- همان مدرك ، ج ۲، ص ۵۳.

۱۸۰- همان مدرك

۱۸۱- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱، ص ۱۹۰.

۱۸۲- سوره زمره آيه ۳۰.

۱۸۳- آل عمران ، آيه ۱۴۴.

۱۸۴- نظرية الامامة ، لدى الشيعة الاثنى عشرية ، ص ۲۰۹، ۲۲۲، نويسنده ياد شده مصرى و از برادران اهل سنت است

۱۸۵- سوره نساء، آيه ۵۹.

۱۸۶- قواعد المرام فى علم الكلام : ميثم البحرانى ، الامامة البحث الثانى ، نسخه خطى آن در كتابخانه آية الله مرعشى در قم موجود است ؛ كشف المراد حلى (ره) در شرح تجريد الاعتقاد خواجه نصيرالدين طوسى ، المقصد الخامس فى الامامة ؛ شرح مواقف ايجى

۱۸۷- المائدة ، آيه ۵۵ - ۵۴.

۱۸۸- صحيح نسائى ؛ كتاب الجمع بين الصحاح الست ؛ اسباب النزول واحدى ، حديث ابن عباس در تفسير اين آيه ؛ كنز العمال ، ج ۶، ص ۳۹۱، حديث ۵۹۹۱ و ص ۴۰۵، حديث ۶۱۳۷؛ شرح تجريد قوشچى مبحث امامت ؛ تفسير كبير ثعلبى در شاءن نزول آيه ياد شده

۱۸۹- الميزان فى تفسير القرآن ، در ذيل تفسير اين آيه و همه كتب تفاسير و كتابهاى مناظرات كلامى و عقائدى شيعه

۱۹۰- از قبيل آيه تبليغ و اكمال و آياتى كه در شاءن اميرالمؤ منين علىعليه‌السلام نازل شده است

۱۹۱- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۲۹، و تواريخ ديگر.

۱۹۲- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۴۶، بيروت

۱۹۳- سيرة الرسول صلى الله عليه واله وسلم ، سيد محسن امين ، ص ۱۶۲؛ بحارالانوار، ج ۶، ص ۷۸۶؛ اعلام الورى ، ص ۱۳۵.

۱۹۴- در فصل خطبه هاى پيامبر صلى الله عليه واله از آن سخن خواهيم گفت

۱۹۵- به فصل سپاه اسامه مراجعه شود.

۱۹۶- همان مدرك

۱۹۷- سوره مائده آيه ۶۷.

۱۹۸- سوره آيه

۱۹۹- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۰۳ - ۳۰۴، تعداد جنگهايى كه پيامبر صلى الله عليه واله در آن شركت داشته ، ۲۷ و يا ۲۶ و جنگهاى ديگر را ۳۵ - ۴۸ دانسته و مغازى ، ج ۱، ۲۷ و ۴۷ دانسته است

۲۰۰- تاريخ يعقوبى ، ج ۲، ص ۱۱۵.

۲۰۱- سوره الشعراء، آيه ۲۱۴.

۲۰۲- ج ۱، ص ۵۴۳- ۵۴۲؛دار الكتب ، كامل ابن اثير، ج ۲، ص ۶۳، ۶۲،دار صادر؛ سيره حلبيه ، و تاريخ ابى الفداء و شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، و دهها مدرك ديگر.

۲۰۳- المراجعات ، مراجعه ۲۰، پاورقى ۵.

۲۰۴- ابوداوود و ديگر اصحاب سنن به نقل المراجعات ، مراجعه ۳۶؛ ۲ در اين رابطه شود به مسند احمد بن حنبل ، ج ۴، ص ۴۳۸، و حاكم و مستدرك ، ج ۳، ص ۱۱۱، و كنز العمال متقى هندى ، ج ۶، ص ‍ ۴۰۰، و ابن الى الحديد، و بسيارى ديگر از محدثين ۲۰۵- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۲۷۸، چاپ دار صادر، و بسيارى از كتب حديث و تاريخ

۲۰۶- المراجعات ، ص ۱۳۳؛ و افزون بر مدارك فوق ، صحيح مسلم ، ج ۴، ص ۱۸۷۰، فضائل الصحابه ، فضل علىعليه‌السلام ، حديث ۳۰- ۳۱- ۳۲؛ صحيح بخارى ، ج ۳، غزوه تبوك ، ص ۱۲۹؛ و ترمذى در صحيح و بزاز در مسند و.....

۲۰۷- حديث ۲۵۴۴، ج ۶، ص ۱۵۴، كنز العمال

۲۰۸- خصائص علويه ، نسائى ، ص ۱۹.

۲۰۹- حديث ۲۹، ۶، ۳۲، ۶، كنز العمال

۲۱۰- مسند احمد بن حنبل مناقب علىعليه‌السلام در مورد برادرى اول ، و سيره حلبيه جزء دوم ، ص ‍ ۲۶؛ و مؤ اخاة دوم ، ج ۲، ص ۱۲۰ و غيره

۲۱۱- سوره الحجر، آيه ۴۷.

۲۱۲- كنز العمال ، ج ۵ حديث ۹۱۹، و بسيارى ديگر از محدثين و آثار نويسان ، المراجعات ، مراجعه ۳۲.

۲۱۳- مسند احمد بن حنبل ، ج ۵، ص ۳۱؛ منتخب كنز العمال ، در آخر حاشيه صفحه ياد شده

۲۱۴- ينابيع الموده ، باب ۱۷، اخطب خوارزم

۲۱۵- همان مدرك

۲۱۶- نظريه الامامه لدى الشيعه الاثنى عشريه ، ص ۲۲۴.

۲۱۷- همان مدرك ، كتاب ياد شده تز دكتراى احمد محمود صبحى است كه در بسيارى از موارد انصاف را رعايت كرده است

۲۱۸- سوره طه ، آيه ۲۹.

۲۱۹- سوره طه ، ۳۶.

۲۲۰- سوره اعراف ، آيه ۷.

۲۲۱- نظريه الامامه ، لدى الشيعه الاثنى عشريه ، ص ۲۲۹.

۲۲۲- سوره طه ، آيه ۲۹- ۳۱.

۲۲۳- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۳، ص ۲۱۱،دار الكتاب ؛ حديث الوزاره ، مجمع الزوائد الهيثمى ، ج ۹، ص ۱۲۱؛دار احياء الكتب العربى

۲۲۴- صواعق ، ابن حجر، فصل پنجم از باب اول ، ص ۲۵، شبهه يازدهم ؛ مستدرك حاكم ، ج ۳، مناقب علىعليه‌السلام و باب زيد بن ارقم و صدها مدارك ديگر، براى اطلاع بيشتر به كتاب الغدير مراجعه شود.

۲۲۵- طبقات ابن سعد، ج ۲، ق ۲، ص ۳۶- ۳۷، ليدن ؛ طبرى ، ج ۲، ص ۲۲۸ - ۲۲۹، بيروت ؛ البدايه و النهايه ، ابن كثير، ج ۵، ص ۲۲۷، ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۰،دار صادر؛ حياه محمد، ۴۷۴؛ صحيح مسلم ، ج ۲، الوصيه ، حديث ۲۲، ص ۱۲۹۵؛ بخارى ، ج ۴ و باب قول المريض قوموا على ؛ و همه كتابهايى كه بيمارى پيامبر اكرم را در هنگام رحلت مطرح نموده اند.

۲۲۶- مستدرك حاكم ، ص ۱۰۷، از روايات صحيح است كه حاكم آن را از مستدرك خود استخراج كرده

۲۲۷- ابن عساكر و غيره

۲۲۸- ابن عساكر، از آن ياد نموده است ۲۲۹- صواعق ، فصل سوم ، باب نهم ، اين حديث و سه حديث قبل را ذكر نموده است

۲۳۰- مدرك سابق ، به نقل المراجعات ، مراجعه ۴۹.

۲۳۱- تفسير ثعلمبى سوره معارج ، سيره حلبيه ، ص ۲۷۴، ج ۳؛ نظريه الامه لدى الشيعه ، ص ۲۱۱.

۲۳۲- صواعق ابن حجر، ص ۲۵، مستدرك حاكم ، ج ۳، ص ۱۰۹، مسند احمد بن حنبل ، ج ۴، ص ‍ ۳۷۲.

۲۳۳- صواعق ابن حجر، ص ۲۵، مستدرك حاكم ، ج ۳، ص ۱۰۹، مسند احمن بن حنبل ، ج ۴، ص ‍ ۳۷۲.

۲۳۴- الحافظ ابن حجر در كتاب (الفتاوى الحديثه)، ص ۸۶ گويد: ابن تيميه كسى است كه خداوند او را بيچاره و گمراه و كور و كر ذليل نموده است ، و او كسى است كه دانشمندان او را فاسد الحال و دروغ گفتار دانسته اند، و اگر كسى مايل است در اين زمينه اطلاع حاصل كند، به او سفارش مى كنم به گفتار امام مجتهد كه جلالت قدرش مورد اتفاق است ، ابى الحسن السبكى و فرزندش (التاج) و شيخ امام العز بن جماعه و هم دوره اى او و ديگران از مالكيه و حنفيه و شافعيه مراجعه كند، و او تنها به صوفيه اعتراض ننموده ، بلكه در مورد على بن ابى طالب و عمر نيز اعتراض دارد.... الغدير، ج ۳، ص ۲۱۷،دار الكتاب بيروت

و اما ابن حزم ، فقهاى هم دوره او اتفاق نظر دارند كه او گمراه است ، و مردم را از نزديك شدن به كتابهاى او نهى نموده اند، چنانكه در لسان الميزان ، ج ۴، ص ۲۰۰ آمده است ، و آلوسى در مورد او گويد: او گمراه و گمراه كننده است ، تفسير آلوسى ، ج ۲۱، ص ۷۶، الغدير، ج ۱، ص ۳۲۳.

او در مورد قاتل امير المومنين علىعليه‌السلام گويد: ابن ملجم بر اثر اجتهاد و تشخيص خود به اين امر مبادرت نمود، در اين صورت فقط يك ثواب به او داده مى شود، (زيرا در اجتهاد خود اشتباه كرده ، و مجتهدى كه در اجتهاد خود اشتباه كند، يك ثواب دارد.) الغدير، ج ۱ و ص ۳۲۳. به نقل : فقه المحلى ، ج ۱۰، ص ۴۲۸، و بعد قاتل امير المومنين را با قاتلان عثمان مقايسه كرده گويد: قاتل امير المومنين همانند قاتلان عثمان نيستند، زيرا در اينجا راهى براى اجتهاد وجود ندارد، چون عثمان كسى را نكشت و يا كسى جنگ ننمود، و زناى محصنه انجام نداد، پس كشندگان او فاسق بوده اند، زيرا خون حلالى را بر زمين ريختند و... ص ۳۲۸، ج ۱، الغدير، نقل از كتاب مجتهد مخطئى ، ج ۴، ص ۱۶۱.

علامة امينى گويد: اجتهاد در مقابل نص صريح رسول الله كه قاتل اميرالمؤ منين شقى ترين افراد روزگار است و اين حديث متواتر است ص ۳۲۳ - ۳۳۹، ج ۱ الغدير مراجعه شود، گويد: چقدر تفاوت است بين ابن حزم و ابن حجر كه او عمل قاتل على را توجيه مى كند، و اين يكى از ذكر نام قاتل علىعليه‌السلام در كتابش خوددارى مى ورزد، ص ۳۲۸، ج ۱، الغدير.

ابن حجر در كتاب تهذيب التهذيب ج ۷، ص ۳۳۱۱ گويد: ابن حزم مردى فتاك ، و از بقاياى خوارج است ج ۱، ص ۳۲۸، الغدير.

۲۳۵- مراجعه ۶۰، المراجعات

۲۳۶- ص ۲۲۱، نظرية الامامة ، و از ص ۲۰۹ - ۲۲۲، نظرية الامامة لدى الشيعة الاثنى عشرية ، تاءليف دكتر احمد محمود صبحى

۲۳۷- مراجعه ۶۰، المراجعات

۲۳۸- سيره حلبيه ، ج ۳، ص ۷۴ گويد: اين حديث صحيح است با سلسله سندهاى صحيح و نيكويى روايت شده است و به كسى كه در صحت آن ايراد كند توجهى نمى شود، مانند ابى داود و ابى حاتم و اينكه (وال من والاه) از جعليات است مردود مى باشد، زيرا بسيارى از روايت آن را ذهبى صحيح دانسته است

۲۳۹- سوره مائده ، آيه ۵۵.

۲۴۰- سوره حديد، آيه ۱۵.

۲۴۱- سوره نساء، آيه ۳۳.

۲۴۲- سوره مائده ، آيه ۶۰.

۲۴۳- صحاح و همه فرهنگ هاى لغت

۲۴۴- صحاح و همه فرهنگ هاى لغت

۲۴۵- سوره مائده ، آيه ۵۵.

۲۴۶- سوره دخان ، آيه ۴۱،

۲۴۷- متن خطبه غدير از صواعق ابن حجر، ص ۲۵؛ مستدرك حاكم ، ج ۳، ص ۱۰۹ و ۵۳۳ و بسيارى از مدارك معتبر در بخشى ديگر در اين جهت سخن خواهيم گفت

۲۴۸- سيره حلبية ، ج ۳، ص ۲۷۴.

۲۴۹- بيم پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به دليل شناختى بود كه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم از فرهنگ حاكم بر جامعه داشت ، و ما اين مطلب را كه بهانه اى براى تاءخير اميرالمؤ منين از خلافت است ، در فصول بعدى مطرح خواهيم نمود.

۲۵۰- سوره حشر، آيه ۷.

پى نوشت ها ۲

۲۵۱- سوره نساء، آيه ۶۵.

۲۵۲- سوره احزاب ، آيه ۶.

۲۵۳- سوره توبه ، آيه ۶.

۲۵۴- همان

۲۵۵- صواعق ابن حجر، فصل پنجم ، باب اول ، ص ۲۶.

۲۵۶- صواعق ، ص ۳۶، و الغدير، ج ۱، ص ۲۰۳، ۲۸۳، با ۶۰ مصدر.

۲۵۷- فصل پنجم ، باب يازدهم ، صواعق ابن حجر.

۲۵۸- ج ۵، جامع الصحيح الترمذى كتاب المناقب ، باب ۲۰، شماره حديث ۲۷۱۲، ص ۶۳۲.

۲۵۹- در صورتى كه نصى هم وجود نداشته باشد، بايستى صبر مى كردند تا پيكر مطهر رسول دفن شود و لااقل على كه همگان به فضيلت او اعتراف داشتند، در مراسم گزينش خليفه شركت داشته ، شتاب در گزينش دليل وجود نص است با صرف نظر از همه ادله ديگر.

۲۶۰- شرح تجريد الاعتقاد قوشچى ، المقصد الخامس ، ص ۴۷۵ - ۴۷۶.

۲۶۱- نهاية العقول رازى ، ص ۲۵۱ - ۲۵۲، به نقل نظرية الامامة لدى الشيعة الاثنى عشرية : در فصل (۳-۴)، همين كتاب گونه صحيح اين روايت را نقل نموديم

۲۶۲- الارشاد، الى قواطع الادلة فى اصول الاعتقاد للامام الجوينى ، ص ۴۲۱، به نقل نظرية الامامة لدى الشيعة الاثنى عشرية ، ص ۵۲۲ - ۵۲۳.

۲۶۳- سيرة الحلبية ، ج ۳، ص ۲۷۴؛ مسند احمد بن حنبل ، ج ۴، ص ۳۷۰؛ ج ۱، ص ۱۱۹؛ و الغدير، ج ۱، ص ۱۵۸ - ۱۴۰؛ مجمع الزوايد الهيثمى ، ج ۹، ص ۱۰۳ - ۱۰۹؛ و دهها كتاب حديث و تاريخ

۲۶۴- الغدير، ج ۱، ص ۱۴، ۱۵۸.

۲۶۵- علم اصول الفقه ، ص ۴۱، عبدالوهاب خلاف

۲۶۶- المعارف بن قتيبه ، ص ۱۹۴؛ در آنجا كه (انس) ياد مى كند كه دچار بيمارى گرديد به خاطر كتمان شهادت مسند احمد، ج ۱، ص ۱۱۹. مى گويد: همگى برخاستند به جز سه نفر، كه به نفرين حضرت دچار شدند.

۲۶۷- المراجعات ، مراجعه ۵۶، ص ۲۲۶.

۲۶۸- تاريخ ابن اثير، ج ۷، ص ۷ - ۸، حوادث سال ۳۵۲ ه -.ق در الكتب

۲۶۹- علم اصول فقه ، ص ۴۳، عبدالوهاب خلاف

۲۷۰- نظرية الامامة لدى الشيعة الاثنى عشيرية ، ص ۲۵۳ - ۲۵۴، به نقل از نهاية العقول رازى ، ص ‍ ۲۴۵.

۲۷۱- طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۵، گويد: عمر گفت : عرب كسى را شايسته خلافت نمى داند، مگر اين قبيله از قريش را و بعد دست ابابكر و ابوعبيدة را مى گيرد و مى گويد: با هر يك از اين دو كه مى خواهيد بيعت كنيد، همچنين ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۷.

۲۷۲- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج ۱۲، ص ۸۶.

۲۷۳- همان مدرك

۲۷۴- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۵؛ ابن اثير، ج ۲، ص ۲۳۷؛ تاريخ يعقوبى ، ج ۲، ص ۱۱۴؛ مكتبة الحيدرية النجف ؛ الامامة و السياسية ، ص ۱۰ - ۱۱، ابن قتيبه

۲۷۵- همان مدرك

۲۷۶- همين ترس از فتنه بود كه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را وادار نمود رؤ ساى فتنه را از مدينه اخراج كند، و آنان فرمان پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را اجراء ننمودند.

۲۷۷- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۱۲ ص ۸۵ - ۸۴ (۲) همان مدرك ص ۸۷... و نقيب گويد: پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در بسيارى از موارد به مخالفت عمر اعتراض نمى كند، در حالى كه چنين نبوده بلكه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به اعتراض عمر اعتناء نمى كند، از آن جمله صلح حديبية ، نماز خواندن بر جنازه عبدالله بن ابى - مراجعه شود به اجتهاد و نص ص ۹۴ - ۱۰۷.

۲۷۸- در فصل نماز ابى بكر خواهيم گفت اولا پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم دستور نداده است وقتى پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم شنيد كه ابوبكر نماز مى خواند او را كنار زد، و خود به نماز ايستاد، بر فرض صحت اين دستور، خواندن نماز چه ربطى به امامت و خلافت دارد.

۲۷۹- چنانچه عمر در شيوه توزيع بيت المال طبقات اجتماعى را رعايت مى كرد - مراجعه شود به كتاب فتنه

۲۸۰- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۱۲ - ص ۹۰ - ۸۲.

۲۸۱- نهج السعاده

۲۸۲- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۱۲ ص ۸۷.

۲۸۳- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۶ ص ۱۳.

۲۸۴- همه موارد ياد شده در جاى خود مطرح مى شود.

۲۸۵- طبقات ابن سعد ج ۲ ص ۳۱۵.

۲۸۶- شرح نهج البلاغه ج ۹ ص ۲۵.

۲۸۷- شرح نهج البلاغه ج ۲ ص ۶۱ به نقل الغدير ج ۱ ص ۱۶۱.

۲۸۸- خطبه ۶۶- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۶ ص ۳.

۲۸۹- نامه ۶۲ نهج البلاغه

۲۹۰- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد - ج ۹ - ص ۲۶۱.

۲۹۱- عقد الفريد العسجده الثانيه ص ۲۳۵ - ۲۳۶ - ج ۴.

۲۹۲- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۱ - ص ۱۸۸+ طبرى ج ۲ - ص ۵۸۳ -دار الكتاب

۲۹۳- به فصل (۶-۵) اين كتاب مراجعه شود.

۲۹۴- خطبه سوم نهج البلاغه

۲۹۵- ص ۱۲۳- ۱۳۰.

۲۹۶- نهج البلاغه خطبه شماره ۱۶۱ فيض

۲۹۷- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۹ ص ۲۵۰.

۲۹۸- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ۶ ص ۱۱ + الامامه و السياسه ابن قتيبه ص ۱۱.

۲۹۹- خطبه ۱۴۴ نهج البلاغه

۳۰۰- خطبه ۱۷۱ نهج البلاغه فيض

۳۰۱- شخص ياد شده كه از حضرت سوال مى كند سعد بن ابى وقاص است ، خطبه ۱۷۱ نهج البلاغه فيض

۳۰۲- سوره اعراف آيه ۱۵۰ - اشاره به داستان هارون برادر حضرت موسى

۳۰۳- شرح نهج البلاغه ج ۱۱ ص ۱۱۱.

۳۰۴- خطبه شماره ۶ - فيض الاسلام

۳۰۵- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج - ۱ - ۳۰۷.

۳۰۶- حكمت ۲۲ - نهج البلاغة

۳۰۷- نامه ۳۶ نهج البلاغة

۳۰۸- خطبه ۲۶ - نهج البلاغه فيض

۳۰۹- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۱۱ - ص ۱۱۲ - ۱۱۱.

۳۱۰- نهج البلاغه خطبه ۲۶ فيض

۳۱۱- شرح ابن ابى الحديد ج - ۱ - ۱۹۴.

۳۱۲- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۱۷ ص ۱۷۴.

۳۱۳- طبرى گويد، عمر گفت : كدام يك از شما دوست دارد پشت كند به آنكه رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم او را (در نماز) جلو انداخته است ج ۲ ص ۲۳۳.

۳۱۴- حكم شماره ۱۶۸ - نهج البلاغه

۳۱۵- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۱۸ ص ۳۹۰ - كلام ۱۸۶.

۳۱۶- عسقلانى در كتاب تهذيب التهذيب ج ۷ - ص ۴۶۰ - چاپ حيدر آباد، و ثاقت و صداقت عمر بن شبه را در حديث به نقل اصحاب خود از قبيل دارقطنى و ابن ابى حاتم و خطيب و مرزبانى و ديگر رجال حديث اهل سنت نقل نموده است

۳۱۷- متن از كشف الغمه اربلى ج ۲ - ص ۱۱۸ - ۱۰۶.

۳۱۸- كتاب سقيفة و فدك : ابوبكر احمد بن عبدالعزيز جوهرى ، و احمد بن ابى طاهر (ابن طيفور) وفات سال ۲۸۰، در كتاب بلاغات النساء ص ۲۳ + و از شيعه ، احتجاج طبرسى ، و بحارالانوار مجلسى ، و بسيارى از راويان مورد اطمينان

۳۱۹- تاريخ ابن اثير ج ۲ - ص ۶۳ - ۶۵ - دار صادر + تاريخ طبرى ج ۲ - ص ۵۷۷.

۳۲۰- شرح نهج ابن ابى الحديد ج - ۱ - ص ۱۸۹.

۳۲۱- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج - ۱ - ص ۱۹۱ + تاريخ طبرى ج ۲ - ص ۵۸۱ و ديگر تواريخ و آثار.

۳۲۲- تاريخ طبرى ج ۲ - ص ۵۸۱.

۳۲۳- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج - ۱ - ص ۱۹۲.

۳۲۴- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج - ۱ - ص ۱۹۱ + تاريخ طرير ج ۲ ص ۵۸۱.

۳۲۵- طبرى ج ۲ ص ۵۸۳.

۳۲۶- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج - ۱ - ص ۱۹۴ و تاريخ طبرى ج ۲ ص ۵۸۳.

۳۲۷- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج - ۱ ص ۱۹۵ و تاريخ طبرى ج ۲ ص ۵۷۵ - و نهج البلاغه حكمت شماره ۲۲.

۳۲۸- صواعق ابن حجرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ۷۵ + خوارزمى در (المناقب): ص ۲۱۷ + الحموينى در فرند المسطين ج ۱ - باب ۵۸ + و ديگران

۳۲۹- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج - ۱ - ص ۱۸۹.

۳۳۰- كشف الغمة ج ۱ - ص ۲۳۴ - ۲۳۵.

۳۳۱- سوره فاطر آيه ۱۰.

۳۳۲- جلاء العيون مجلسى (عبد الله شبر) ج ۱ - ص ۷۱ - ۷۲.

۳۳۳- امالى شيخ مفيد ص ۷۹.

۳۳۴- امالى شيخ مفيد ص ۲۸.

۳۳۵- سيرة المصطفى : هاشم معروف ص ۷۱۱.

۳۳۶- ۲ و ۳۲۳ - تاريخ طبرى ج ۲ ص ۲۳۱ - طبقات ابن سعد ج ۲ ص ۲۵۴ + سيرة قبيلة ج ۳ ص ‍ ۳۵۰.

۳۳۷- طبقات ابن سعد ج ۲ ص ۲۰۵.

۳۳۸- صواعق ابن حجر باب ۹ اواخر فصل ۲ ص ۷۵.

۳۳۹- نظيرية الامامة الدى الشيعة الاثنى عشيرة ص ۲۲۱ - دكتر صبحى

۳۴۰- عبدالله بن زمعه گويد: من به عمر گفتم : رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم دستور داد با مردم نماز بخوانى ، و چون پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم صداى نماز خواندن عمر را شنيد فرمود: نه ، نه ، نه ،... و وقتى عمر از او سوال كرد آيا رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به تو چنين دستورى داد؟ پاسخ داد: نه ، از پيش خود گفتم - طبقات ابن سعد ج ۲، ص ۲۲۰

۳۴۱- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۱۲ ص ۸۸.

۳۴۲- طبقات ابن سعد ج ۲ ص ۲۵۳- ۲۵۰.

۳۴۳- طبقات ابن سعد.

۳۴۴- طبقات ابن سعد.

۳۴۵- طبقات ابن سعد.

۳۴۶- تاريخ طبرى ج ۲ ص ۲۲۹.

۳۴۷- سيره حلبيه ج ۳ ص ۳۴۸ بيروت

۳۴۸- امالى شيخ مفيد ص ۲۸.

۳۴۹- الاصابة واژه (صخر بن حرب) مراجعه شود.

۳۵۰- تاريخ يعقوبى ج ۲ ص ۱۵۳ - دارصادر.

۳۵۱- شرح نهج ابن ابى الحديد ج ۸ ص ۱۱۱.

۳۵۲- المغازى ج ۲ / ص ۵۲۲ و ج ۱- ص ۱۰۰.

۳۵۳- بخش سخنان پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در مورد انصار.

۳۵۴- شرح نهج ابن ابى الحديد ج ۲ ص ۵۳ و فصل در مدينه چه مى گذرد.

۳۵۵- سيره حلبيه ج ۳ ص ۳۴۸.

۳۵۶- سيره حلبيه ج ۳ ص ۳۴۸.

۳۵۷- كامل ابن اثير ج ۲ ص ۳۰۲ و طبرى ج ۲ ص ۲۰۵.

۳۵۸- يعقوبى ج ۲ ص ۱۰۹.

۳۵۹- يعقوبى ج ۲ ص ۱۱۰. همه كتب تواريخ

۳۶۰- تاريخ ابن اثير ج ۲ ص ۳۱۸ و ديگر كتب

۳۶۱- سيره المصطفى هاشم معروف به نقل شرح ابن ابى الحديد ج ۳ ص ۱۸۹ - ۱۹۰ و تمام تواريخ كه خطبه هاى حضرت را نقل نموده اند.

۳۶۲- سوره فصلت آيه ۶.

۳۶۳- آل عمران ۱۴۴.

۳۶۴- تاريخ طبرى ج ۲ ص ۲۳۲ بيروت و تاريخ ابن اثير

۳۶۵- سيره حبيبه + سيره دحلانيه پاورقى سيره حلبيه ج ۳ ص ۳۴۹.

۳۶۶- طبقات ابن سعد ج ۲ ص ۲۶۷.

۳۶۷- طبقات ج ۲ - ص ۶۶۹ + البدايه ج ۵ ص ۲۴۲.

۳۶۸- طبقات ج ۲ ص ۲۶۷ و صحيح بخارى ج ۴ - ص ۱۹۴.

۳۶۹- سوره آل عمران آيه ۱۴۴.

۳۷۰- سيره نبويه ابن هشام ج ۴ ص ۳۰۵ + طبرى ج ۲ ص ۳۲۲ و همه كتب تواريخ.

۳۷۱- سيره حلبيه ج ۵/۳۵۴.

۳۷۲- البدايه ج ۵/۲۴۳.

۳۷۳- سوره توبه آيه ۳۳.

۳۷۴- نور آيه ۵۵.

۳۷۵- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۱۲ ص ۱۹۸ + شافى ص ۲۵۲: سيد مرتضى (ه).

۳۷۶- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۱۲ ص ۱۹۵ (۲) الامام على : عبدالفتاح عبدالمقصود ج - ۱ - ۱۲۶. متاءسفانه بعضى از نويسندگان معاصر ايرانى كه در شيعه بودن او ترديدى وجود ندارد اظهار مى دارند: (خليفه دوم به عللى كه تا كنون روشن نشده ، در بيرون خانه فرياد زد كه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وسلم فوت نكرده ....) علل انكار مرگ رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم از دير زمان براى محققين روشن بوده است ، و كافى است به برخى از كتب مؤ لفين معاصر مانند اعيان الشيعه سيد محسن امين (سيرة الرسولصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وسلم) مراجعه شود، خوب بود مولف اظهار مى داشت : (به عللى كه براى اينجانب روشن نشده ...) در اين زمينه به شافى و ديگر كتب پيشتازان مراجعه شود.

۳۷۷- در فصل نماز ابى بكر اين موضوع را بررسى مى كنيم

۳۷۸- شرح نهج ابن ابى الحديد ج ۹ / ۱۹۷ ابن ابى الحديد گويد: اين مطلب ديدگاه علىعليه‌السلام است

۳۷۹- تاريخ طبرى ج ۲ ص ۲۳۱.

۳۸۰- البداية و النهاية ج ۵ ص ۲۴۳ - ۲۴۲.

۳۸۱- مدرك سابق ج ۵ ص ۲۴۳.

۳۸۲- سنن دارمى ج - ۱ - ص ۳۹ - ۴۰.

۳۸۳- البداية و النهايه ج ۵ ص ۲۴۲ - ۲۴۱ + مجمع الزوائد هيثمى ج / ص ۳۲.

۳۸۴- تاريخ يعقوبى ، ج ۲ - ص ۱۱۵.

۳۸۵- سيره حلبية ج ۳ / ۳۵۴.

۳۸۶- البدايه ج ۵ ص ۲۴۳.

۳۸۷- تاريخ طبرى ج ۲ ص ۲۳۳.

۳۸۸- به آغاز همين فصل مراجعه شود.

۳۸۹- تاريخ طبرى ج ۲ ص ۲۲۷.

۳۹۰- شرح نهج ابن ابى الحديد، ج ۱۲ ص ۸۷.

۳۹۱- طبرى ج ۲ ص ۳۲۷.

۳۹۲- البداية و النهاية : ابن كثير ج ۵ - ص ۲۳۱ - المعارف

۳۹۳- به آغاز فصل و هم چنين دستور نماز ابى بكر مراجعه شود.

۳۹۴- صواعق المحرقة فصل دوم باب ششم ص ۵۷: ابن حجر.

۳۹۵- النهاية لابن الاثير ج - ۱ - واژه (ثقل) ص ۲۱۶.

۳۹۶- مجمع البحرين واژه (ثقل).

۳۹۷- لسان العرب ، واژه (ثقل).

۳۹۸- مجمع البحرين واژه (عتر).

۳۹۹- نهاية ابن واژه (عتر).

۴۰۰- نهاية (عتر).

۴۰۱- لسان العرب واژه (عتر) ضمنا نامبردگان همگى از پيشوايان لغت در قرنهاى آغازين اسلام هستند - مراجعه شود به مقدمه مجمع البحرين ترجمه مؤ لف نويسنده

۴۰۲- سوره احزاب ايه ۳۳.

۴۰۳- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج - ۶- ص ۳۷۵.

۴۰۴- سوره انعام آيه : ۸۴.

۴۰۵- كشف الغمة ج ۱ - ص ۵۳.

۴۰۶- مجمع البحرين (اهل).

۴۰۷- صحاح واژه (اهل) و (اول).

۴۰۸- لسان واژه (اهل).

۴۰۹- لسان واژه (اهل).

۴۱۰- سروه احزاب آيه ۳۳ - صحيح مسلم حديث ۶۱ (۲۴۲۴) ج ۴ ص ۱۸۸۳.

۴۱۱- صحيح مسلم ج ۴ - ص ۱۸۷۱ حديث ۳۲ - از (۲۴۰۴).

۴۱۲- مستدك حاكم ج ۳ ص ۱۴۷ - و ج ۲ / ص ۴۱۴ و ج ۴ - ص ۱۰۷ - و ترمذى و ديگران - دلائل الصدق ج ۲ ص ۶۷.

۴۱۳- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶ ص ۳۷۵.

۴۱۴- صحيح مسلم ج ۴ ص ۱۸۷۴ حديث ۳۷ از: ۲۴۰۸. فضائل الصحابة

۴۱۵- كشف الغمة ج ۱ - ص ۴۷ و ۴۷ و ترمذى ج ۵ ص ۳۲۸ حديث ۳۸۷۵ - و حديث ۳۹۶۳: اين حديث نيكو و صحيح است و بهترين حديثى در اين باب است

۴۱۶- صواعق ابن حجر باب ۱۱- فصل يكم ، ص ۸۹، در ذيل تفسير آيه چهارم (و قفوهم انهم مسئولون).

۴۱۷- كنزلاعمال ج اول ص ۴۴ به نقل از ترمذى و نسائى

۴۱۸- كنزل العمال ج ۱ ص ۴۴ حديث ۸۷۴ ترمذى از زيدبن ارقم

۴۱۹- مسند امام احمد از زيدبن ثابت به دو طريق صيح ص ۱۸۲ و ص ۱۸۹ ج پنجم و كنزالعمال حديث ۹۴۵.

۴۲۰- مسند احمد ابن حنبل ج ۳ ص ۱۷ و ص ۲۶ از ابى سعيد خدرى

۴۲۱- مستدرك ج - ۳ ص ۱۰۹ از زيدبن ارقم ، و نيز ص ص ۵۳۳ + و ذهبى در تخليص خود به مصلحت خود به صحت آن اعتراف مى نمايد. تاريخ يعقوبى ج ۲ - ۱۱۲ و ترمذى ج ۵ ص ۳۲۷ حديث ۳۸۷۴.

۴۲۲- صواعق : ابن حجر باب» فصل دوم ص ۵۷.

۴۲۳- صواعق ابن حجر باب وصيدالنبى ص ۱۳۵.

۴۲۴- كنزالعمال ج - ۱ - ص ۴۴ به نقل از ترمذى و نسائى

۴۲۵- طبقات ابن سعد ج ۲ ص ۲۴۲ - بعيد نيست درخواست قلم و كاغذ بعد از مشاهده سستى در سراسر اعزام سپاه اسامه است ، چون روز پنجشنبه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مجددا در اعزام سپاه تاءكيد مى كند- فصل دوم سپاه امة

۴۲۶- مدرك سابق و صحيح بخارى ج ۵ - ص ۱۳۷ حديث سوم ، باب مرض النبىصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وسلم

۴۲۷- صحيح بخارى ، ج ۵ ص ۲۴۳.

۴۲۸- صحيح بخارى ، ج ۵ ص ۲۴۳.

۴۲۹- همان مدرك ص ۲۴۴ و صحيح بخارى ج ۷ ص ۹ - كتاب المرض باب : قوموا عنى - دارالفكر.

۴۳۰- از واژه (لا تضلوا) نبايد گمراه شويد استفاده نموده كه به معناى نهى مى باشد، با حذف (نون).

۴۳۱- صحيح بخارى ج -۱ - باب باب كتابه العلم حديث ۳ ص ۳۷،دار الفكر.

۴۳۲- صحيح مسلم كتاب الوصية حديث ۲۱ و هيكل حياة محمد ص ۴۷۴.

۴۳۳- نظر به اين كه وفات پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم روز دوشنبه بود، و اين جسارت در روز پنجشنبه صورت گرفته به دليل شهرت (مصيبت روز پنجشنبه) و قاعدة اين رويداد دو بار انجام نشده ، وفات پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را در روز جسارت ، بايد مسامحة در بيان تاريخ وفات دانست ، در بخش وفات پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وسلم ، مراجعه شود.

۴۳۴- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۶ ص ۵۱.

۴۳۵- طبقات ابن سعد ج ۲ - ص ۲۲۴ - بيروت - چاپ ليدن ج ۲ - ق ۲- ص ۳۶.

۴۳۶- خلافت و ولايت محمد تقى شريعتى به نقل از كتاب عمار ياسر: سيد صدرالدين

۴۳۷- محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم پيامبر و سياستمدار ترجمه اسمعيل والى زاده ص ۲۲.

۴۳۸- سوره تكوير آيه ۲۲ - ۱۹.

۴۳۹- سوره النجم آيه ۵ - ۲.

۴۴۰- الحافة آيه ۴۷ - ۴۰.

۴۴۱- طبقات ابن سعد ج ۲ - ص ۱۳۷ - ۱۳۶ ليدن و چپ بيرون ج ۲ ص ۱۸۹ - ۱۹۱ و تاريخ ابن اثير ج ۲ ۳۲۱ - ۳۱۷ بگونه اى كوتاهتر.

۴۴۲- فصل سپاه اسامه همين كتاب

۴۴۳- ابولهب طبق خواسته خدا ص عمل ننمود چون مشرك بود.

۴۴۴- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۱۲ ص ۷۹.

۴۴۵- حياه محمد ص ۴۷۵.

۴۴۶- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۱۲ ص ۸۰.

۴۴۷- بخشى از سخنان زهراعليها‌السلام : « الاولهم فى الفتنه سقطوا.»

۴۴۸- نص و اجتهاد شرف الدين ص ۸۴، نظريه شيخ سليم البشرى مالكى و رئيس دانشگاه الازهر مصر.

۴۴۹- ملل و نحل شهرستانى ج ۱ - ص ۲۱.

۴۵۰- خويصره نسبت بى عدالتى ، و عمر نسبت هذيان و كدام يك سخت تر است

۴۵۱- ص ۲۴ همان مدرك

۴۵۲- همان مدرك ص ۲۳.

۴۵۳- مقدمه كتاب عبدالله بن سبا- نوشته مرتضى عسكرى

۴۵۴- شرح شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج -۱- ص ۸۲.

۴۵۵- فصل سپاه اسامه همين كتاب

۴۵۶- غايه المرام باب دوازدهم ۶۵ حديث از طرق عامه و باب ۱۴- ۲۹ حديث از طرق خاصه

۴۵۷- (۱۲- ۲) همين كتاب

۴۵۸- (۱۲- ۲) همين كتاب

۴۵۹- سوره حشر آيه - ۷.

۴۶۰- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد: ج ۲ ص ۲۰ چاپ قديم به نقل المراجعات مراجعه ۹۲ ص ‍ ۳۲۱.

۴۶۱- به آغاز همين فصل مراجعه شود.

۴۶۲- صحيح بخارى ج ۵ ص ۱۳۷ حديث ۴.

۴۶۳- كتاب الجهاد صحيح بخارى ص ۱۱۱ ج ۲- چاپ مصر. سال ۱۳۲۰ ه‍

۴۶۴- النهاية : ابن اثير واژه (هجر).

۴۶۵- بخش (۵-۷) مراجعه شود.

۴۶۶- آغاز بحث همين فصل مراجعه شود.

۴۶۷- تاريخ طبرى ج ۲- ص ۳۵۳.

۴۶۸- صحيح ترمذى ابواب العلم و مسند احمد ج ۵ ص ۲۶۶ و نظاير آن ج ۶۴ سنن ابى داود.

۴۶۹- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۱۲- ص ۸۸-۸۷.

۴۷۰- طبقات ابن سعد ج ۲ ق ص ۳۷ و ۳۶ و ج ۲ ص ۲۴۳ چاپ بيروت

۴۷۱- طبقات ابن سعد ج ۲ ق ص ۳۷ و ۳۶ و ج ۲ ص ۲۴۳ چاپ بيروت

۴۷۲- اجتهاد و نص سيد عبدالحسين شرف ص ۸۶-۸۴.

۴۷۳- به صفحات پيشين همين فصل مراجعه شود.

۴۷۴- عمر گفت : بيمارى بر او غلبه يافته و قرآن نزد شماست ، عمر اين سخن را از روى دلسوز به پيامبر ص گفت

۴۷۵- اجتهاد و نص سيد عبدالحسين شرف الدين ص ۸۹.

۴۷۶- تاريخ طبرى ج ۲ ص ۲۲۹ - بيروت

۴۷۷- ۱ و ۴۶۰ - سيره حلبيه ج ۳ ص ۳۴۶ - بيروت

۴۷۸- سيره حلبية ج ۳ ص ۳۴۶ - بيروت

۴۷۹- عمدة القارى ج ۷ - ص ۵۹۲ - به نقل الغدير ج ۳ ص ۲۱۵.

۴۸۰- بخش وفاة رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم همين كتاب

۴۸۱- تاريخ طبرى ج ۲، ص ۲۳۱.

۴۸۲- الغدير ج ۳ ص ۲۱۵.

۴۸۳- جامع الترمذى : المناقب ج ۵ باب ۹۲ حديث ۳۸۱۵ ص ۳۱۵ - دارالفكر.

۴۸۴- مسند امام احمد ج ۴ ص ۳۶۹.

۴۸۵- الغدير ج ۳: ۲۰۲.

۴۸۶- الغدير ج ۳: ۲۰۳.

۴۸۷- مسند احمد بن حنبل ج ۲ ص ۲۶. و چندين مرجع ديگر.

۴۸۸- مجمع الزواند الهيثمى ج ۹ ص ۱۲۰ به نقل الغدير ج ۳ ص ۲۰۳.

۴۸۹- القول المسدد ص ۲۰ به نقل الغدير ج ۳ ص ۲۰۳.

۴۹۰- مستدرك حاكم ج ۳ ص ۱۲۵.

۴۹۱- الغدير ج ۳ - ۲۰۴.

۴۹۲- الغدير ج ۳ - ص ۲۰۲.

۴۹۳- الفتاوى الحديثة - ابن حجر ص ۸۶ به نقل الغدير ج ۳ / ص ۲۱۷.

۴۹۴- تفسير ابن كثير ج - ۱ ص ۵۰۱ به نقل از الغدير ج ۳ / ص ۲۰۹.

۴۹۵- دلائل الصدق مظفر ص ۲۶۳.

۴۹۶- غاية المرام باب ۹۹ ص ۶۳۹ و باب ۱۰۰ ص ۶۴۲.

۴۹۷- الئالى المصنوعة به نقل دلائل الصدق مظفر ج ۲ ص ۲۶۶.

۴۹۸- الغدير ج ۳ - ص ۲۰۲ - ۲۰۹.

۴۹۹- دلائل الصدق مظفر ج ۲ ص ۲۶۱ - ۲۶۵.

۵۰۰- الغدير ج ۳ ص ۲۰۲.

پى نوشت ها ۳

۵۰۱- فتح البارى ج ۷ ص ۱۲ به نقل الغدير ج ۳ / ۲۰۹.

۵۰۲- قول المسلم ص ۱۶ به نقل الغدير ۳ ص ۲۱۰.

۵۰۳- ۲ و ۴۸۵ - سيره حلبيه ج ۳ / ص ۳۴۷.

۵۰۴- سيره حلبيه ج ۳ / ص ۳۴۷.

۵۰۵- سيره حلبية ج ۳ / ۳۴۶، و بسيارى از ارباب حديث و آثار.

۵۰۶- سيره حلبية ، ج ۳، ص ۳۴۶.

۵۰۷- همان مدرك ص ۳۴۶.

۵۰۸- همان مدرك

۵۰۹- ظاهرا برداشت حلبى از واژه (خوخة) روزنة است ، و در كوچك ، زيرا از در كوچك نيز مى شود عبور كرد، و به دليل نداشتن راه ديگر عبور على از مسجد آزاد بوده ، و ديگران به دليل راه ديگر از اين امتياز محروم شده اند و لذا ما نيز (خوخة) را طبق نظر حلبى به روزنة ترجمه نموده ايم ، و خواسته اند به اين گونه فضيلتى براى على قائل نشوند.

۵۱۰- سيره حلبية ج ۳ / ص ۳۴۷ / ۳۴۶.

۵۱۱- سير حلبية ، ج ۳ ص ۳۴۷ - ۳۴۶.

۵۱۲- النهاية : ابن اثير واژه (خوخ).

۵۱۳- ابن كثير ج - ۱- ص ۵۰۱ تفسير. و تاريخ طبرى ج ۲ ص ۲۲۹ و غيره

۵۱۴- « انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيرا:» سوره احزاب ۳۳.

۵۱۵- ابو نعيم در فضائل صحابة اين حديث را استخراج نموده است

۵۱۶- سنن بيهقى ج ۷ ص ۶۵ + سيره حلبية ج ۳ / ص ۳۴۷.

۵۱۷- سنن بيهقى ج ۷ - ص ۶۵.

۵۱۸- دلائل الصدق ج ۲ ص ۲۶۴.

۵۱۹- كنزالعمال ج ۶ ص ۴۰۸. به نقل دلائل الصدق ج ۲ ص ۲۶۵.

۵۲۰- به نقل از دلائل الصدق ج ۲ ص ۲۶۲.

۵۲۱- تهذيب التهذيب ابن حجر به نقل دلائل ج ۱ ص ۵۵.

۵۲۲- دلائل الصدق ج ۱ ص ۵۵.

۵۲۳- بخارى ج ۴ باب هجرة النبى ص ۲۵۳ و ص ۱۹۰ - دارالفكر.

۵۲۴- دلائل الصدق ج ۱ ص ۲۱.

۵۲۵- جامع ترمذى ج ۵ - المناقب باب ۶۲ حديث - ۳۷۹۵ ص ۲۷۸.

۵۲۶- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۱۱ ص ۴۹.

۵۲۷- حموى در معجم الادباء، ج ۱، ص ۸۰، در ترجمه طبرى گويد: طبرى كتابى دارد در فضائل علىعليه‌السلام كه در آغاز آن در مورد صحت حديث غدير بحث نموده ، و پس از آن در فضائل حضرت سخن مى گويد، و اين كتاب به پايان نرسيد، به نقل الغدير، ج ۱، ص ۱۵۲.

۵۲۸- مناقب ابن شهر آشوب ، ج ۱، ص ۲۳۶.

۵۲۹- مناقب ابن شهر آشوب ، ج ۱، ص ۲۳۶.

۵۳۰- مناقب شهر آشوب ، ص ۲۳۷.

۵۳۱- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۳، ص ۳۳و ۳۴.

۵۳۲- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۰ بيروت

۵۳۳- بحارالانوار مجلسى ، ج ۶، انتشارات معارف اسلاميه تهران ، ص ۷۸۴.

۵۳۴- سيره نبويه ابن هشام ، ج ۴، ص ۶۵۲.

۵۳۵- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۲.

۵۳۶- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۲.

۵۳۷- سيره نبويه ابن هشام ، ج ۴، ص ۶۵۳ و ۶۵۴ + طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۱۵.

۵۳۸- سيره نبويه ابن هشام ، ج ۴، ص ۶۵۳و۶۵۴ + طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۱۵.

۵۳۹- طبقات ، ج ۲، ص ۲۲۳.

۵۴۰- البداية و النهاية ابن كثير، ج ۵، ص ۲۳۵.

۵۴۱- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۱۵.

۵۴۲- طبقات ابن سعد، ج ۲ ص ۲۱۶.

۵۴۳- طبقات ابن سعد، ج ۲ ص ۲۱۷.

۵۴۴- طبقات ابن سعد، ج ۲ ص ۲۱۸.

۵۴۵- طبقات ابن سعد، ج ۲ ص ۲۱۹.

۵۴۶- طبقات ابن سعد، ج ۲ ص ۲۲۰.

۵۴۷- طبقات ابن سعد، ج ۲ ص ۲۲۰.

۵۴۸- طبقات ابن سعد، ج ۲ ص ۲۲۲.

۵۴۹- طبقات ابن سعد، ج ۲ ص ۲۲۳.

۵۵۰- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۰.

۵۵۱- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۲۰ + سيره نبويه ابن هشام ، ج ۴، ص ۶۵۲.

۵۵۲- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۰و مناقب

۵۵۳- عمدة القارى ، ج ۷، ص ۵۹۲، به نقل از الغدير، ج ۳، ص ۲۱۴.

۵۵۴- و آنچه مسلم است ، خواندن نماز روز وفات بوده است چنانچه ابن ابى الحديد گويد به هر حال تفاوتى ندارد زيرا بعد از نسبت هذيان بوده است : مؤ لف

۵۵۵- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۲۰.

۵۵۶- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۹،ص ۱۹۷.

۵۵۷- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۹، ص ۱۹۸.

۵۵۸- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۱۸.

۵۵۹- طبرى ، ج ۲ / ص ۲۳۱ + طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۱۵ + سيره نبويه ابن هشام ، ج ۴، ص ۶۵۳

۵۶۰- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۴.

۵۶۱- شرح نهج البلاغه ، ج ۲، ص ۲۵ و ۳۹

۵۶۲- حياة محمد، ص ۴۷۲ و تاريخ طبرى و سيره نبويه ابن هشام چنانچه گذشت

۵۶۳- حياة محمد، ص ۴۷۶ و ديگر مدارك

۵۶۴- يك بار ديگر روايات گذشته را مرور نمايند.

۵۶۵- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۳، ص ۳۴.

۵۶۶- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۳، ص ۳۱ تاريخ ابن اثير ۲، ص۳۲۱ + سيره نبويه ابن هشام ، ج ۴، ص ۳۰۰ حياة محمد، ص ۴۷۴،هيكل + طبرى ، ج ۲، ص ۲۲۹ + سيره جليله ، ج ۳، ص ‍ ۳۵۲

۵۶۷- طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۰.

۵۶۸- طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۶ - ۲۳۵.

۵۶۹- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۱.

۵۷۰- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۲۹.

۵۷۱- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۳، ص ۳۲ - ۳۱.

۵۷۲- سيده جليله ، ج ۳، ص ۳۵۲.

۵۷۳- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۳۶.

۵۷۴- جلاء العيون مجلسى تحقيق شبر، ج ۱، ص ۹۰

۵۷۵- جلاء العيون ، ج ۱، ص ۹۱ - ۹۲ + سيرة المصطفى هاشم معروف ، ص ۷۱۷.

۵۷۶- البداية و النهاية ، ج ۵، ص ۲۲۶ + مسلم ، ج ۴، ص ۱۹۰۵، حديث ۹۹، فضائل فاطمه + طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۲۷ + ابن ماجة ، ج ۱، ص ۵۱۸

۵۷۷- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۲ + الامام على ، ج ۱، ص ۱۲۳ عبدالفتاح عبدالمقصود سيره دحلانيه در پاورقى سيرة حلبية ، ج ۳، ص ۳۹۹ + دارمى ، ج ۱، ص ۳۷ + طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۴۷ + حياة محمد هيكل ، ص ۴۷۴ + بخارى ۳ (۵ - ۶) ۱۳۸ + بخارى ۲ (۳ - ۴)، ص ۲۱۰ و...

۵۷۸- و سائل الشيعه ، كتاب الاطمهة و الاشربة ، با ۱۰۴ حديث ۳

۵۷۹- گويند: مسواك تر و تازه سبزى در دست داشت

۵۸۰- ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۲ + سيره نبويه ابن هشام ، ج ۴، ص ۶۵۴۱ + البدايه ، ج ۵، ص ۲۲۶ شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ۱۳ / ۳۵ + حياة محمد، ص ۴۷۷ + بخارى ، ج ۳، (۵ - ۶) ص ۱۳۹ - ۱۴۱ + طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۱ و غيره

۵۸۱- حياة محمد، ص ۴۷۵، محمد حسين هيكل

۵۸۲- طبقات ابن سعد، ج ۲ ص ۲۳۷ و ۲۳۸ و ۲۳۹.

۵۸۳- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۳۷ و ۲۳۸ و ۲۳۹.

۵۸۴- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۳۷ و ۲۳۸ و ۲۳۹.

۵۸۵- سيرة حلية ، ج ۳، ص ۳۵۳.

۵۸۶- مناقب ابن شهراشوب ، ج ۱، ص ۲۳۷ - ۲۳۶.

۵۸۷- مناقب ابن شرآشوب ، ج ۱، ص ۲۳۶.

۵۸۸- مناقب ابن شرآشوب ، ج ۱، ص ۳۳۶.

۵۸۹- طبقات ، ج ۲، ص ۲۶۳.

۵۹۰- طبقات ، ج ۲، ص ۲۶۳.

۵۹۱- طبقات ، ج ۲، ص ۲۶۳.

۵۹۲- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۶۲۲۶۰.

۵۹۳- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۶۲ - ۲۶۰.

۵۹۴- نهج البلاغه ، خطبه ۱۹۵.

۵۹۵- صحت اين گفتار تاءييد نشده است ، و ذكر آن فقط به منظور تاءييد، به جهت معروفيت آن بوده است

۵۹۶- آخرين روايتى كه در مورد علىعليه‌السلام از طبقات بيان داشتيم

۵۹۷- اعيان الشيعه ، ج ۲، ص ۲۹۴، معارف بيروت

۵۹۸- در فصل پايانى (فاطمه در جبهه مخالف ، فدك ، از آن بحث خواهيم كرد.

۵۹۹- سوره بقره ، آيه ۱۸۰.

۶۰۰- صحيح مسلم ، حديث ج ۳، باب الوصيه ، حديث ۱۶ و ۱۷ ص ۲۵۴ و صحيح بخارى باب مرض ‍ النبى ، ص ، وفاته ، با حذف (پس چرا...)

۶۰۱- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۶۰.

۶۰۲- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۳۶۱، الفاظ نازيبايى داشت از آن صرفنظر نمودم و صحيح مسلم و شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد.

۶۰۳- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۲۰ - ۲۱۶.

۶۰۴- فصل فاطمه در جبهه مخالف (فدك).

۶۰۵- كنزالعمال ، ج ۶، ص ۱۵۵، ۴۰۴، ۱۵۵، و ۱۵۳و مسند احمد بن حنبل ، ج ۴، ص ۱۶۴.

۶۰۶- عبدالرزاق اين روايت را از معمر از قتاده در جامع خود آورده است

۶۰۷- كنزالعمال ، ج ۴، ص ۶۰، حديث ۱۱۷۰.

۶۰۸- سيره الرسول ،ص ۱۶۲، سيد محسن الامين + بحار الانوار، ج ۶، ص ۷۸۶ + اعلام الوارى طبرسى ، ص ۱۳۵

۶۰۹- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۵۵ - ۲۵۳

۶۱۰- طبقات ابن سعد، ج ۲۵۵ - ۲۵۳

۶۱۱- طبهاتن ابن سعد، ج ۲، ص ۲۵۵ - ۲۵۳

۶۱۲- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۵۵- ۲۵۳.

۶۱۳- اعيان الشيعه ، ج ۱، ص ۲۹۳، دار التعارف بيروت

۶۱۴- اهل سنت حى على خير العمل را از اذان و اقامه حذف نموده اند

۶۱۵- كشف الغمة ، ج ۱، ص ۱۵، بيروت

۶۱۶- در اينكه دوشنبه از ماه ربيع الاول بوده است اختلاف است چنانچه بعد از اين خواهيم ديد

۶۱۷- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۲

۶۱۸- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۱، تاريخ تولد پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ۱۷ ربيع الاول ، عام الفيل ، و بعثت ۲۷ رجب طبق اقول معتبر شيعه است

۶۱۹- كشف الغمة ، ج ۱، ص ۱۹

۶۲۰- كافى ، ج ۸، ص ۳۱۴، حديث ۴۹۲

۶۲۱- سيره جلية ، ج ۳، ص ۳۵۲

۶۲۲- كشف الغمة ، ج ۱، ص ۲۰

۶۲۳- كافى ، ج ۸، ص ۳۱۴، حديث ۴۹۲

۶۲۴- تهذيب ، ج ۶، ص ۲

۶۲۵- تهذيب ، ج ۶، ص ۲

۶۲۶- اعيان الشيعه ، ج ۱، ص ۲۹۵

۶۲۷- الماغزى ، ج ۳، ص ۱۱۲۰ + ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۳ + البداية و النهاية ، ج ۵، ص ۲۵۵ - ۲۵۶ محمد رسول الله ، محمد رضا، ص ۳۵۲ + طبقات ابن سعد، ج ۲، - ق - ۲ - ص ۹- ۵۷ - ليدن + طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۲

۶۲۸- البداية و النهاية ، ج ۵، ص ۲۵۵ + يعقوبى ، ج ۲، ص ۱۱۳

۶۲۹- طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۲

۶۳۰- سيره حليه ، ج ۳، ص ۳۵۳، + البداية ، ج ۵، ص ۲۵۵ - ۲۵۷

۶۳۱- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۳

۶۳۲- كشف الغمه ، ج ۱، ص ۲۰

۶۳۳- البداية و النهاية ، ج ۵، صض ۲۵۶

۶۳۴- حياة محمد، ص ۴۷۷ به بعد

۶۳۵- محمد رسول الله ، ص ۳۵۲

۶۳۶- و اينكه تاريخ وفات را ۲۸ صفر دانسته اند به اعتبار دو روز مانده از ماهصفر است ، مؤ لف

۶۳۷- كشف الغمه ، ج ۱، ص ۱۸

۶۳۸- مناقب ابن شهر آشوب ، ج ۱، ص ۲۳۸

۶۳۹- طبرى ، ج ۲، ص ۲۲۸ + ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۰ + طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۵۷

۶۴۰- سيره جلية ، ج ۳، ص ۳۵۵ ۶۴۱- مناقب ابن شهر آشوب ، ج ۱، ص ۲۳۹

۶۴۲- مناقب ابن شهر آشوب ، ج ۱، ص ۲۳۹

۶۴۳- البداية و النهاية ، ج ۵، ص ۲۶۱ + طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۸۱

۶۴۴- ارشاد، ص ۹۷

۶۴۵- در آغاز اين بخش گذشت

۶۴۶- حياة محمد، ص ۴۸۴

۶۴۷- البداية ، ج ۵، ص ۲۶۲ + حياة محمد، محمد حسنين هيكل ، ص ۴۸۴

۶۴۸- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۸ + حياة محمد، ص ۴۵۸ + تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۳۲ + سنن ابن ماجة ج ۱، ص ۴۷۱ الجنائز، باب ۱۰، حديث ۱۴۶۷ + طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۸۰ + جلاء العيون ، ج ۱، ص ۱۰۵ + يعقوبى ، ج ۲، ص ۱۱۴ با اندكى اختلاف + اعيان الشيعه ، ج ۱، ص ۲۹۵ + ابن هشام ، ج ۴، ص ۳۱۳ + سيره جليه ، ج ۳، ص ۳۵۵ و آثار ديگر

۶۴۹- ارشاد مفيد، ص ۱۰۰

۶۵۰- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۸۱ - ۲۷۷

۶۵۱- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۸

۶۵۲- سيره جلية ، ج ۲، ص ۳۵۵

۶۵۳- جنازه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را رها كردند و درگير مسائل سقيفه بوده اند، چنانچه نوشته اند عايشه هنگامى متوجه شد پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را به خاك مى سپارند كه صداى بيل و كلنگ را شنيد، طبرى ، ج ۲، ص ۳۹.

۶۵۴- مناقب ابن شهر آشوب ، ج ۱، ص ۲۳۹

۶۵۵- صحارى روستائى است در يمن

۶۵۶- برد حبرة : پارچه اى از يمن - مجمع البحرين -

۶۵۷- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۹

۶۵۸- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۸۱ - ۲۸۷

۶۵۹- اعيان الشيعه ، ج ۱، ص ۲۹۵

۶۶۰- زيرا مادر عبدالمطلب (سلمى) از بنى نجار مدينه بود.

۶۶۱- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۸۷

۶۶۲- فصل زير سايبان

۶۶۳- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۷۸.

۶۶۴- ارشاد مفيد، ص ۱۰۰.

۶۶۵- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۹ + طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۸۸ - ۲۸۹

۶۶۶- مناقب ابن شهر آشوب ، ج ۱، ص ۲۳۹

۶۶۷- طبقات ابن سعد، ج ۳، ص ۲۹۰.

۶۶۸- سيره جلية ، ج ۳، ص ۳۵۶

۶۶۹- مناقب ابن شهر آشوب ، ج ۱، ص ۲۴۰

۶۷۰- طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۹ + طبقات ، ج ۲، ص ۲۹۲ و...

۶۷۱- همه مدارك پيشين

۶۷۲- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۹

۶۷۳- ارشاد مفيد، ص ۱۰۱، و ديگر آثار با اختلافاتى در گوركن و غيره

۶۷۴- اعيان الشيعه ، ج ۱، ص ۲۹۵

۶۷۵- مناقب ، ج ۱، ص ۲۳۹

۶۷۶- تاريخابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۲

۶۷۷- ج ۴، ص ۶۶۴

۶۷۸- طبقات ، ج ۲، ص ۳۰۴ و ۳۰۵

۶۷۹- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۲ و ۲۳۸

۶۸۰- طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۹

۶۸۱- طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۸

۶۸۲- طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۳

۶۸۳- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۳، ص ۳۵.

۶۸۴- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۲.

۶۸۵- فصل سايبان بنى ساعده مراجعه شود.

۶۸۶- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۳۰۴و ۳۰۵.

۶۸۷- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۳۰۴ و ۳۰۵.

۶۸۸- مناقب ابن شهر آشوب ، ج ۱، ص ۲۴۰ - ۲۴۲.

۶۸۹- تاريخ يعقوبى ، ج ۲، ص ۱۴۲.

۶۹۰- به فصل سخنان پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مراجعه شود.

۶۹۱- سابقا از آن سخن گفتيم

۶۹۲- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۸و آثار ديگر.

۶۹۳- عقد الفريد، ج ۳، ص ۶۳، + شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۲۳۰ + تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۸و +۳۲۹ تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۲ + الامام على ، ج ۱، ص ۱۲۹، عبدالفتاح عبدالمقصود مصرى

۶۹۴- حياة محمد، محمد حسنين هيكل ، ص ۱۶۴.

۶۹۵- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۹۵و ۹۴و ديگر آثار تاريخى

۶۹۶- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۹۵و ۹۴و ديگر آثار تاريخى

۶۹۷- سوره نور، آيه ۲۴-۱۱.

۶۹۸- صحيح مسلم ، ج ۴، حديث ۵۶ مسلسل ۲۷۷۰۰، ص ۲۱۲۹ - ۱۳۳۹+ بخارى ، شهادات ، باب دوم ، ج ۳، ص ۴۷و باب الافك ، ص ۱۵۶ + بخارى ، ج ۵، باب الافك ، ص ۵۶.

۶۹۹- صحيح بخارى ، ج ۲، ص ۲۲۴ و ۲۲۵ به بخش هاى پيشين در همين كتاب مراجعه شود.

۷۰۰- حديث كنف ، (كاغذ و قلم) گذشت

۷۰۱- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۴۳.

۷۰۲- طبقات ابن سعد، ج ۳، ق ۱، ص ۱۲۹، چاپ ليدن

۷۰۳- الامامة و السياسة ابن قتيبه ، ج ۱، ص ۱۰، چاپ (الفتوح الادبية) مصر.

۷۰۴- طبقات ابن سعد، ج ۳، ص ۱۸۲.

۷۰۵- تاريخ يعقوبى ، ج ۲، ص ۱۵۳ + شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۸، ص ۱۰۹.

۷۰۶- ابن اثير، ۲،ص ۳۲۸.

۷۰۷- تاريخ طبرى ، ج ۲،ص ۲۴۶ و ديگر آثار.

۷۰۸- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۲۳ و ديگر آثار، البته اگر (فلتة) را به معناى ناگهانى بدانيم ،و ما در اين رابطه بعد از اين سخنى خواهيم داشت اگر وضعيت رساله اجازه دهد.

۷۰۹- سند آن ذكر شد.

۷۱۰- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۳۷.

۷۱۱- المبقريات الاسلامية ، حالات ابى بكر، ص ۲۵۴، عباس محمود عقاد مصرى

۷۱۲- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۲۱۸.

۷۱۳- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۲،ص ۷۹.

۷۱۴- در همين كتاب گذشت فصل ۸- ۴.

۷۱۵- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۹.

۷۱۶- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱، ص ۲۱۹.

۷۱۷- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۳۳.

۷۱۸- ابن اثير، ج ۲، ص ۱۶۱.

۷۱۹- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۴۷ - الامامة ، ابن قتيبه ، ص ۱۸، ج اول ، مدرك ، آن پى گيرى شود.

۷۲۰- خطبه حضرت زهراءعليها‌السلام پس از غضب فدك

۷۲۱- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۱۱ + الامامة و السياسة ابن قتيبة ، ج ۱، ص ۱۲، چاپ الفتوح الادبية مصر.

۷۲۲- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۳۲.

۷۲۳- مروج الذهب ، مسعودى ، ج ۲، ص ۳۱۵ به نقل فدك صدر، ص ۵۸.

۷۲۴- طبقات ابن سعد، ج ۳، ص ۱۸۱.

۷۲۵- طبقات ابن سعد، ج ۳، ص ۴۱۳.

۷۲۶- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۵۵۹، حوادث سال ۱۸ و طبقات ابن سعد، ج ۳، ص ۴۱۴.

۷۲۷- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۲۵.

۷۲۸- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۵۴۱.

۷۲۹- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۴۰۹.

۷۳۰- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۱۲و تاريخ ابن اثير، و طبرى

۷۳۱- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱، ص ۱۶۵ ابن اثير و طبرى

۷۳۲- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۸.

۷۳۳- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۸.

۷۳۴- همان مدرك ، ص ۳۲۹.

۷۳۵- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۸ + طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۳ + شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۶ - ۵.

۷۳۶- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۷ + طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۳.

۷۳۷- طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۵+ البدايه ، ج ۵، ص ۲۴۶.

۷۳۸- طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۲ + ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۷.

۷۳۹- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۳.

۷۴۰- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۳.

۷۴۱- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۹.

۷۴۲- تاريخ ابن اثير، ج ۲۲۳ + ج ۲، ص ۲۴۲

۷۴۳- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۹ + تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۳

۷۴۴- عمر به ابن عباس مى گويد: عرب كراهت داشت كه نبوت و خلافت در يك خانواده باشد - ابن اثير، ج ۳، ص ۳۴، حوادث سال ۲۳، در اينجا مى گويد: خويشان پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم شايسته هستند، در حالى كه با ابن عباس ، خويشى پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وسلم ، را منتفى ميداند.

۷۴۵- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ۳۳۰ + تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۳

۷۴۶- تاريخ ابن اثير، ج ۲ ص ۳۳۰ + تاريخ طبرى ، ص ۲۴۳

۷۴۷- البيان و التبيين ، ص ۱۸۱، ج ۳، به نقل از سقيفه محمد رضا مظفر، ص ۷

۷۴۸- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۶

۷۴۹- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۳۰، و ديگر آثار

۷۵۰- واقعا مردم دچار اشتباه شده بودند، در صفحات آينده خواهيم ديد، به بخش ۸ - ۲

پى نوشت ها ۴

۷۵۱- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۹

۷۵۲- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۳۰

۷۵۳- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۳۰

۷۵۴- همان مدرك و ديگر كتب تواريخ

۷۵۵- عقد الفريد، ج ۴، ص ۲۵۸.

۷۵۶- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۳۳.

۷۵۷- همان مدرك ، ج ۱، ص ۱۸۵.

۷۵۸- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۲، ص ۸۶.

۷۵۹- مراجعه شود به مدارك ابلاغ سوره برائت به مشركين

۷۶۰- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۳.

۷۶۱- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۳.

۷۶۲- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۳.

۷۶۳- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۲، ص ۸۶.

۷۶۴- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۳ + تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۳۱.

۷۶۵- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۳۹.

۷۶۶- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۴.

۷۶۷- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۴.

۷۶۸- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۴.

۷۶۹- ترايخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۳۱ و تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۴.

۷۷۰- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۳.

۷۷۱- همان مدرك ، ص ۲۴۴.

۷۷۲- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۱۰.

۷۷۳- الامام على عبد الفتاح عبدالمقصود، ص ۲۷۲.

۷۷۴- عقد الفريد، ج ۴، ص ۲۶۰.

۷۷۵- استيحاب ، قسم دوم ، ص ۵۹۹، تحقيق على محمد البجاوى

۷۷۶- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۷، ص ۲۲۳.

۷۷۷- اسد الغابه ، ج ۲، ص ۲۸۵، با مقدمه نجفى مرعشى

۷۷۸- همان مدرك ، ج ۱، ص ۱۶۱.

۷۷۹- الامامه و السياسه ابن قتيبه ، ص ۱۲.

۷۸۰- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۷ + البداية ، ج ۵، ص ۲۴۸، معارف بيروت

۷۸۱- مدارك سابق + ابن اثير، ج ۲، ص ۳۳۱

۷۸۲- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۷، ص ۱۵۸

۷۸۳- تاريخ الخلفاء سيوطى ، ص ۷۱، ص ۱۵۸

۷۸۴- همان مدرك

۷۸۵- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۵

۷۸۶- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۷، ص ۱۶۲ - ۱۵۸

۷۸۷- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۹ و ۳۳۰.

۷۸۸- مدرك قبلى

۷۸۹- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۹و۳۳۰.

۷۹۰- الامامة و السياسة ابن قتيبه ، ص ۱۲.

۷۹۱- سوره آل عمران ، آيه ۲۶.

۷۹۲- شرح نهج البلاغه ، ج ۱، ص ۲۲۲.

۷۹۳- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۱۰، اشاره به آيه ۴۰ سوره توبه ، و ثانى اثنين اذهما فى الغار: و دومين آندو هنگامى كه در غار بودند كه پيامبر به ابوبكر گفت : اندوهگين مباش خدا با ماست

۷۹۴- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۴، علمية لبنان

۷۹۵- طبرى ، ج ۳، ص ۲۰۵،دار المعارف

۷۹۶- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۲۱.

۷۹۷- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۲۱.

۷۹۸- خطبه ۶۶ نهج البلاغه ، ج ۶، شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ص ۳.

۷۹۹- همان مدرك

۸۰۰- الامامة و السياسة ابن قتيبة ، ج ۱، ص ۱۵ + شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱، ص ۲۲۱ و ج ۶، ص ۵.

۸۰۱- به فصل سپاه اسامه مراجعه شود.

۸۰۲- فهرست كوتاهى از مدارك اين حديث را مرحوم مظفر در كتاب دلائل الصدق ، ج ۲، ص ۲۲۴۷ - ۲۴۵ ذكر نموده است

۸۰۳- بخشى از مدارك آن در كتاب دلائل الصدق ، ج ص ۸۲ - ۸۰ ذكره شده است

۸۰۴- سوره بقره ، آيه ۲۰۳.

۸۰۵- مراجعه شود به تاريخچه جنگ احد.

۸۰۶- صحيح مسلم ، ج ۴، ص ۱۸۵۸، فضائل الصحابه ، حديث ۱۱ - ۲۳۸۷.

۸۰۷- همان مدرك ، ص ۱۸۵۶، حديث ۹، ۲۳۸۵.

۸۰۸- مسند احمد، ج ۶، ص ۶۳.

۸۰۹- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۲۶۱ - ۲۶۰.

۸۱۰- نقش عايشه ، سيد مرتضى عسكرى ، ترجمه عطا محمد سردارنيا.

۸۱۱- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۱۳ - ۱۲.

۸۱۲- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۱۳ - ۱۲.

۸۱۳- فصل وصيت ، احتجاج به حديث غدير.

۸۱۴- نظرية الامامة لدى الشيعة الانثى عشرية ، ص ۲۳۶، دكتر احمد محمود صبحى

۸۱۵- وى از دانشمندان بود، فرماندار كوفه شد، و بر اثر طول عمر حافظه خود را از دست داد. ابوحاتم گويد: او حافظ نيست ، حافظه اش را از دست داد. احمد گويد: ضعيف است ، اشتباه مى كند. ابن معين گويد: در هم و بر هم نقل مى كند: ميزان الاعتدال ذهبى ترجمه عبدالملك بن عمير اللخمى + على ابن الحسن الهسنجانى به نقل احمد: عبدالملك جدا در حديث اضطراب دارد، با روايت اندكى كه از او نقل شده بجز پانصد حديث نديده ام در حالى كه در بسيارى از اين روايات اشتباه نموده است : تهذيب التهذيب ابن حجر عسقلانى ترجمه عبدالملك + و ابن حجر در لسان الميزان ، ج ۱، ترجمه احمد بن صليح گويد اين حديث خطاست و احمد به آن اعتماد ندارد.

۸۱۶- جامع الصغير سيوطى ، ج ۱، ص ۱۷۰، حديث ۱۳۱۹، نقل از ترمذى

۸۱۷- الامامة و السياسة لابن قتيبة ، ص ۱۹، ج ۱.

۸۱۸- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۳۵۴.

۸۱۹- مدارك آن گذشت

۸۲۰- الامامة و السياسد، ابن قتيبه دينورى ، ص ۱۴.

۸۲۱- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۳۵۴ + يعقوبى ، ج ۲، تحقيق بحرالعلوم + الامامة ابن قتيبة + عقد الفريد، ج ۴، ص ۲۶۹ + مروج الذهب مسعودى

۸۲۲- طبرى ، ج ۳، ص ۲۰۵، چاپ دارالمعارف

۸۲۳- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۵۸۰، داستان شورى و تاريخ ابن اثير و غيره

۸۲۴- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۵۴.

۸۲۵- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۵.

۸۲۶- شخص ياد شده عمار ياسر بود به نقل ابوعثمان جاحظ، شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۲۵و اين سخن عمر را هيجان زده ساخت كه آن سخنرانى را ايراد نمود.

۸۲۷- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۴.

۸۲۸- نهايه ابن اثير، واژه (فلت).

۸۲۹- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۳۵.

۸۳۰- شرح نهج البلاغه ، ج ۲، ص ۲۶.

۸۳۱- شرح نهج البلاغه ، ج ۲، ص ۲۷.

۸۳۲- همان مدرك

۸۳۳- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۲۷.

۸۳۴- متن از الامامه و السياسه ابن قتيبه ، ج ۱، ص ۲۲+ شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ح ۲، ص ‍ ۱۸۵ + طبرى ، ج ۲، ص ۵۸۰ + عقد الفريد، ج ۴، ص ۲۷۸ + بخارى + احكام ، ص ۵۱ + مسلم اماره ۱۲ - ۱۱ و ديگر مدارك

۸۳۵- طبقات ابن سعد، ج ۲، ص ۱۸۱ ج چاپ بيروت

۸۳۶- طبيعى است بررسى همه جوانب آن نيازمند به تدوين رساله اى مفضل در اين مورد است ، كه شايان توجه مى باشد، و ما در اينجا به گونه اى بسيار مختصر به آن اشاره مى كنيم

۸۳۷- تلخيص الشافى طوسى ، ج ۱، پاروقى ۱، ص ۶۵، تحقيق سيد حسين بحرالعلوم

۸۳۸- ملل و نحل شهرستانى ، ج اول ، ص ۶۰.

۸۳۹- تلخيص الشافى ، ج اول ، ص

۸۴۰- ملل و نحل شهرستانى ، ج ۱، ص ۲۲۲ و ص ۱۱۲.

۸۴۱- علل و نحل شهرستانى ، ج ۱، ص ۲۲۲ و ص ۱۲۲

۸۴۲- تلخيص الشافى ، ج ۳، ص ۲۷، شيخ طوسى تحقيق بحرالعلوم

۸۴۳- الامامة و الخلافة عبدالكريم خطيب ، ص ۲۹۳ - ۲۹۲،دارتالفكر العربى

۸۴۴- اهل خق و عقد گروهى از آگاهان و اهل تدبير و فكر و انديشه هر دوره هستند

۸۴۵- علم اصول الفقه عبدالوهاب خلاف ، ص ۴۸ - ۴۶ دارالقلم كويت

۸۴۶- علم اصول الفقه ، ص ۴۷ و ۴۶، عبداوهاب خلاف

۸۴۷- مدرك قبلى

۸۴۸- پاورقى ، شماره ۱، ص ۴۶، علم اصول فقه ، عبدالوهاب خلاف

۸۴۹- علم اصول الفقه ، ص ۴۶ - ۴۵، عبدالوهاب خلاف

۸۵۰- مدرك قبلى

۸۵۱- امنهاج فى اصول الفقه : القاضى عبدالله بن عمر البيضاوى + المختصر فى اصول الفقه ، ابن حاجب به نقل احقاق الحق ج ۲، ص ۳۵۸، با مقدمه آيه الله شهاب الدين مرعشى

۸۵۲- علم اصول الفقه ، ص ۴۹، عبدالوهاب خلاف

۸۵۳- علم الاصول الفقه ، ص ۴۹، عبدالوهاب خلاف

۸۵۴- همان مدرك ، ص ۵۰.

۸۵۵- تلخيص الشافى ، ج ۳، ص ۴۵- ۴۴: با اندكى تغيير در عبارات متن

۸۵۶- مقصود ابلاغ سوره برائت به مشركين قريش است

۸۵۷- به فصل (در مدينه چه مى گذرد) مراجعه شود.

۸۵۸- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱، ص ۱۷۴.

۸۵۹- الامامه و السياسه ، ابن قتيبه ، ص ۱۳.

۸۶۰- نظريه الامامه لدى الشيعه الاثنى عشريه ، ص ۱۰۱- ۱۰۰.

۸۶۱- نظريه الامامه ، ص ۱۰۳- ۱۰۲.

۸۶۲- به حديث غدير در همين كتاب مراجعه شود.

۸۶۳- همان مدرك

۸۶۴- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۲، ص ۸۹ - ۸۸.

۸۶۵- نظريه الامامه لدى الشيعه الاثنى عشريه

۸۶۶- همان مدرك ، ص ۲۲۲- ۲۲۱.

۸۶۷- طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۳.

۸۶۸- به بخش نماز ابى بكر مراجعه شود.

۸۶۹- علم اصول الفقه ، ص ۵۲، عبدالوهاب خلاف

۸۷۰- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۲، ص ۸۳- ۸۲.

۸۷۱- نظريه الامامه لدى الشيعه الاثنى عشريه ، ص ۱۰۱- ۱۰۰.

۸۷۲- به فصل داستان سايبان بنى ساعاه مراجعه شود.

۸۷۳- به فصل خوددارى على از بيعت مراجعه شود.

۸۷۴- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۲۳ و ۲۴.

۸۷۵- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۴۲۰.

۸۷۶- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱، ص ۱۶۰.

۸۷۷- مدرك قبلى

۸۷۸- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱، ص ۲۱۹.

۸۷۹- شرح نهج البلاغه ، ج ۶، ص ۱۳.

۸۸۰- در بخش احتجاج به وصيت گذشت

۸۸۱- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۱۳.

۸۸۲- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲ ص ۵۱ و ج ۱، ص ۲۲۰.

۸۸۳- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۵۱، ج ۱، ص ۲۲۰.

۸۸۴- پيشنهاد واگذارى بيعت به شورا از ديدگاه قوم ، مورد توجه قرار داده شده است

۸۸۵- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۵۱- ۵۲، و ج ۱، ص ۲۱۹- ۲۲۰، به طور پراكنده نقل شده و احتجاج طبرسى ، ص ۱۰۵- ۹۷ + الامام على عبدالفتاح عبدالمقصود، ج ۱، ص ۲۸۴- ۲۸۲،، ترجمه طالقانى

۸۸۶- تاريخ يعقوبى ، ج ۲، ص ۱۲۴،دار صادر.

۸۸۷- ابن ابى الحديد گويد: اسلام مغيره از روى باور و اعتقاد نبود، و بلكه به جهت فرار از انتقام بود، آغازش اينچنين ، و پايانش ، چنانچه متواتر است از علىعليه‌السلام بدگوئى نمود. او را لعن مى نمود (العياذ بالله) و نيمه هاى عمرش نيز گرفتار شكم و فرجش بود، شرح نهج البلاغه ، ج ۲۰، ص ‍ ۱۰- ۸.

۸۸۸- يعقوبى ، ج ۲، ص ۱۲۴.

۸۸۹- يعقوبى ، ج ۲، ص ۱۲۳.

۸۹۰- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ۲۳.

۸۹۱- متن سخنان عمر و بعد ابوبكر در بخش پيشين گذشت

۸۹۲- بخش پيشين

۸۹۳- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱، ص ۲۲۰.

۸۹۴- در بخش هاى پيشين ثابت شد كه چنين نبوده است

۸۹۵- الامه و السياسه ابن قتتيبه ، ص ۱۵ + الامام على ، عبدالفتاح عبدالمقصود، ترجمه طالقانى ، ج ۱، ص ۲۹۳ - ۲۹۱ + شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ص ۲۲۰- ۲۲۱ و متن از ابن ابى الحديد است

۸۹۶- سيد هاشم بحرانى ، اين حديث را به چهارده سند از عامة نقل نموده است ، غاية المرام ، باب ۶۵، و از طريق شعية ، به ۵ سند باب ۶۶ و به همين مضمون بخارى در تاريخ كبير، ج ۱، ص ۱۷۴ + الكنى و الاسماء، ج ۱، ص ۱۰۴ + تاريخ بغداد، ج ۱۱، ص ۲۱۶ + شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۳، ص ‍ ۶۶ + ميزان الاعتدال ، ج ۱، ص ۱۷۲

۸۹۷- احتجاج طبرسى ، ص ۱۰۵ - ۹۷، چاپ نعمان

۸۹۸- تاريخ يعقوبى ، ج ۲، ص ۱۲۶

۸۹۹- تاريخ يعقوبى ، ج ۲، ص ۱۲۶

۹۰۰- تاريخ يعقوبى ، ج ۲، ص ۱۲۶ و ديگر تواريخ

۹۰۱- ابى بن كعب از جمله دوازده نفرى است كه خلافت ابى بكر را نپذيرفتند و خواستند او را از منبر پائين بكشند او در بيعت عقبه اولى و دومى شركت داشت ، در جنگ بدر حضور داشت و... سفينة البحار مجلسى

۹۰۲- معاذ بن جبل از كسانى بود كه خلافت ابى بكر را تقويت نمود، و در پايان عمر تاءسف مى خورد، سفينة البحار

۹۰۳- از كسانى است كه به اميرالمؤ منينعليه‌السلام رجوع كرد، در جنگ بدر حضور داشت و در جنگ صفين در كنار علىعليه‌السلام شهيد شد، و او از كسانى است كه رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وسلم شهادت او را برابر شهادت دو مرد عادل مى دانست ، سفينة البحار، محدث قمى

۹۰۴- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۱۹ - ۲۰

۹۰۵- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۲۳ و ۲۴

۹۰۶- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۲۳ و ۲۴

۹۰۷- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۲۶ - ۲۴

۹۰۸- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۴۴ و عقد الفريد، ج ۴، العسجدة الثانية ، ص ۲۷۵، چاپ نهضت مصر

۹۰۹- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۵۳ و طبقات ابن سعد، ج ۳، ص ۱۸۲، چاپ بيروت

۹۱۰- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۱۷ - ۱۸

۹۱۱- ولا يقيم على ضيم يراد به

الا الاذلان عير الحى والوتد

كسى جز دو موجود ذليل الاغ قبيله ، و ميخ طويله اش ، در جانب كوه (كه ريزش دارد) منزل نمى كند

هذا على الخسف معكوس برمته

وذا يشبح فلا يبكى له احد

اين يكى در كمال مذلت ، با تمام وجودش واژگون شده ، و آن دگر پوستش شكافته مى شود و كسى به حال او نمى گريد

۹۱۲- طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۷ + ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۶ + شرح ابن ابى الحديد، ج ۱، ص ۲۲۱ + عقد الفريد، ج ۴، العسجدة الثانية ، ص ۲۵۷

۹۱۳- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱، ص ۲۱۹

۹۱۴- نهج البلاغه ، خطبه ۵، شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱، ص ۲۱۳

۹۱۵- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۲۱

۹۱۶- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۶

۹۱۷- همان مدرك

۹۱۸- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۶ و ص ۳۵۳

۹۱۹- همان مدرك ، ص ۳۲۵ و ص ۳۳۱

۹۲۰- همان مدرك ، ص ۳۲۵ و ص ۳۳۱

۹۲۱- الامامة و الساسة ، ج ۱، ص ۱۲ و ۱۴

۹۲۲- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۴۵

۹۲۳- مقدمه سيره نبوية ابن هشام ، ج ۱، ص ۱۰ و ۱۳

۹۲۴- همان مدرك

۹۲۵- مقدمه ابن هشام ، ج ۱، ص ۴

۹۲۶- مقدمه مصححين ، ج ۱، ص ۱۰، سيره نبوية ابن هشام

۹۲۷- مقدمه مصحح سيره نبوية ابن هشام ، ج ۱، ص ۱۶ و ۱۵

۹۲۸- كنى و القاب كتاب (ابن - ابو)، ص ۲۰۲

۹۲۹- كنى و القاب محدث قمى (ره) كتاب (ابن و ابو)، ص ۲۰۲

۹۳۰- بحث در مورد شيعه بودن ابن اسحاق فراوان است ، برخى از علماى شيعه او را شيعه دانسته اند، مانند سيد محسن امين در كتاب اعيان الشيعة ، ج ۱، ص ۱۹۳ و ديگران ، و برخى مانند محدث قمى (ره) با ترديد از او ياد نموده است ، چنانچه در مورد محمد بن عمر و واقدى مورخ بزرگ اسلامى نيز همين نظريه را دارند (به ذريعة و اعيان الشيعة مراجعه شود) و نيز (نديم) در الفهرست خود شيعه بودن واقدى را مسلم دانسته و گويد: او تقيه مى نمود، زيرا واقدى كسى است كه علىعليه‌السلام را از معجزات پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم دانسته و چنانچه عصا معجزه موسىعليه‌السلام ، و زنده كردن مردگان معجزه عيسىعليه‌السلام بوده است شايان توجه است كه در اين راستا تلاشى دو جانبه انجام مى گيرد، برخى اصل شيعه بودن پيش كسوتان سيره نگاران را زير سؤ ال مى برند، در آنجائى كه بحث از مفاخر شيعه پيش مى آيد، كه آنان در همه زمينه ها پيش كسوت بوده اند، و در آنجا كه بحث مربوط به اسناد تاريخى ذكر وقايع مستند است به محض اين كه كلمه حقى در آثار مورخ و محدثى ديده مى شود، بلافاصله او را به شيعة بودن متهم نموده تا كار و اثر او را ناشى از تعصبات دانسته و از اعتبار بيندازند و ما فعلا در اين راستا بحثى نداريم كه آيا ابن اسحق ، و يا واقدى شيعة بوده اند، چون آثار ابن اسحق را بايگانى كرده اند، و چون واقدى كتاب هائى در مورد امام حسن و امام حسينعليه‌السلام نوشته است ، و يا اين كه شيعة نبوده اند، چون از عقايد شيعى در آثار آنان وجود ندارد (مراجعه شود به مقدمه كتاب مغازى واقدى - چاپ بيروت - م -).

وليكن آنچه مهم است اين كه با ملاحظه روند سيره نگارى ، متوجه مى شويم هر چه فاصله زمانى دوران اصحاب رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بيشتر مى شود، مسائلى از اين قبيل كه در ارتباط با اهل بيتعليه‌السلام است ، و متعرض مسائل خلافت مى شود، در آثار و سيره كوتاهتر، و يا به طور كلى حذف مى شود، چنانچه ابن هشام خود در اين رابطه تصريح دارد، و اين تصريح گواهى است ، بر وجود سخت گيريهاى شديد، چه اواخر قرن اول هجرى و نيمه اول قرن دوم هجرى كه همزمان با حاكميت امويين ، و هم دوره ابن اسحق اولين سيره نگار شيعى است ، در اين دوره تصريح به نام علىعليه‌السلام جرم شناخته شده است ، و قسمت پايانى دوران ابن اسحق كه اقدام به نگارش سيره خود نموده است همزمان با دوران منصور عباسى بوده است ، كه بنى عباس نيز از انتشار فضائل علىعليه‌السلام و آنچه حقانيت او را به اثبات مى رساند، جلوگيرى مى كردند، زيرا روايات فراوان از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به آنان رسيده بود كه خلافت به اولاد علىعليه‌السلام انتقال خواهد يافت ، وجود اين اخبار درباره مهدى آل محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آنان را به وحشت مى انداخت ، و مانع انتشار رواياتى كه حقانيت آنان را ثابت مى كرد شده ، و به همين دليل است كه سيره مفصل ابن اسحاق به بهانه طولانى بودن بايگانى مى شود، دوران هاى بعدى نيز با الهام گرفتن از حاكمان قبلى ، به فشار خود ادامه داده و به ناچار، به طور مخفيانه و جسته گريخته مطالبى كوتاه ، از اين گونه مسائل در كتابهاى خود ياد نموده اند

۹۳۱- مقدمه ابن هشام ، ج ۱، ص ۴، سيره نبوية ابن هشام

۹۳۲- عمر گفت : اما بنده خدا؛ پس آرى و اما برادر رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، هرگز... پيش ‍ از اين بيان شد.

۹۳۳- كسى كه به دليل دشمنى با سعد بن عبادة انصارى خزرجى با پيشقدم شدن در بيعت با ابى بكر سعد را از دور رقابت خارج كرد به بخش ۲، داستان سايبان بنى ساعدة مراجعه شود.

۹۳۴- الامامة و السيامة : اين قتيبة ، ج ۱، ص ۱۲ و ۱۱.

۹۳۵- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۶

۹۳۶- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۴۷.

۹۳۷- الامة و السياسة ابن قتيبة ، ج ۱، ص ۱۲.

۹۳۸- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۵، ص ۱۸۶ و ۱۸۴.

۹۳۹- نهج البلاغه ، نامه شماره ۲۸.

۹۴۰- سوره انفال ، آيه ۷۵.

۹۴۱- سوره آل عمران ، آيه ۶۸.

۹۴۲- زندگى نامه اميرالمؤ منينعليه‌السلام ، نوشته مؤ لف ، ص ۱۹۹ و ۲۰۰.

۹۴۳- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۵،ص ۱۸۷.

۹۴۴- زندگينامه اميرالمؤ منينعليه‌السلام ، ص ۱۲۷، به نقل عقدالفريد، ج ۴، العسجدة الثانية ، ص ‍ ۲۳۶.

۹۴۵- الامامة والسياسة ابن قتيبة ، ج ۱، ص ۱۳.

۹۴۶- همان مدرك ، ص ۱۲.

۹۴۷- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۴۵.

۹۴۸- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۴۵.

۹۴۹- الامامة و السياسة ابن قتيبة ، ج ۱، ص ۱۲ و ۱۱.

۹۵۰- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۰ و تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۶.

۹۵۱- تاريخ يعقوبى ، ج ۲، ص ۱۲۶.

۹۵۲- الامامة والسياسة ابن قتيبه ، ص ۱۳.

۹۵۳- شرح آن در بخش يكم همين فصل گذشت

۹۵۴- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۵۱و يعقوبى ، ج ۲، ص ۱۲۶.

۹۵۵- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۵۸.

۹۵۶- تاريخ يعقوبى ، ج ۲، ص ۱۲۶.

۹۵۷- الامامة و السياسة ابن قتيبه ، ج ۱، ص ۱۱.

۹۵۸- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۳۱.

۹۵۹- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۶.

۹۶۰- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۲۱.

۹۶۱- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۴۹.

۹۶۲- شرح نهج البلاغه ، ج ۶، ص ۴۳.

۹۶۳- (الهينمة): صداى آهسته ، در لسان ، اين دو بيت را به حضرت فاطمهعليها‌السلام نسبت داده است

۹۶۴- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۴۳.

۹۶۵- و اين است كه طولى نمى كشد كه فاطمهعليها‌السلام در غم و اندوه فراوان خود از دنيا مى رود، و بماند چه كند؟

۹۶۶- اشاره به داستان هارون و قوم موسى است كه هجوم بردندن هارون را بكشند، هنگامى كه آنان را از پرسش گوساله سامرى باز داشت

۹۶۷- در اين مورد سخنى داريم كه در بحث (فاطمهعليها‌السلام در جبهه مخالف) از آن سخن مى گوئيم

۹۶۸- در صفحات قبل شنيديم كه سلمان (ره) گفته بود، اگر با علىعليه‌السلام بيعت مى كرديد (يعنى اين اختلاف را بوجود نمى آورديد) دو نفر نيز با علىعليه‌السلام مخالفت نمى كرد.

۹۶۹- الامامه و السياسه ابن قتيبه ، ج ۱، ص ۱۴ و ۱۳.

۹۷۰- صحيح مسلم ، ج ۳، ص ۱۳۸۰، كتاب الجهاد و المسير، ج ۵۲، مسلسل ۱۷۵۹، و نيز صحيح بخارى به نقل ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۲۲.

۹۷۱- نهج البلاغه ، خطبه ۲۶.

۹۷۲- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۲۲.

۹۷۳- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۲۲.

۹۷۴- الامامه و السياسه ابن قتيبه ، ج ۱، ص ۱۳.

۹۷۵- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۴۵.

۹۷۶- نهج البلاغه ، خطبه ۵.

۹۷۷- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۱۸ و ۲۱.

۹۷۸- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۱۸ و ۲۱.

۹۷۹- زندگى نامه امير المومنين علىعليه‌السلام ، فصل دوازدهم ، ص ۲۴۳.

۹۸۰- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱، ص ۳۰۸.

۹۸۱- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱، ص ۳۰۷.

۹۸۲- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۷، ص ۱۵۴.

۹۸۳- نهج البلاغه ، نامه شماره ۶۲ به اهل مصر توسط مالك اشتر.

۹۸۴- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۷، ص ۱۵۲، لازم به توضيح است برخى از مانعين زكوه كسانى بودند كه تا روشن شدن وضع خلافت پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم از پرداخت زكوه خوددارى مى كردند.

۹۸۵- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۴۲.

۹۸۶- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۴۵ و ابن اثير، ج ۲، ص ۳۴۳ به طور اختصار.

۹۸۷- تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۴۳.

۹۸۸- بلاغات النساء، ص ۲۰، ابن طيفور الامام احمد بن ابى طاهر، متوفى ۳۸۰ ه -.ق

۹۸۹- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۴، بيروت ، العليمه ، تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۷.

۹۹۰- حضرت زهرا عليها السلام در خطبه معروف خود به اين موضوع اشاره مى كند.

۹۹۱- الامامه و السياسه ابن قتيبه ، ج ۱، ص ۱۳.

۹۹۲- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۶، و تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۳۲۵، شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲، ص ۲۲، صحيح بخارى و مسلم و ديگران كه مدارك آن گذشت

۹۹۳- شرح نهج البلاغه ، ج ۲، ص ۲۱.

۹۹۴- شرح نهج البلاغه ، ج ۲، ص ۲۱.

۹۹۵- همان مدرك ، ص ۴۵.

۹۹۶- حضرت در اين رابطه سخنى دارد كه در فصل سيزدهم گذشت

۹۹۷- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶ ص ۴۸.

۹۹۸- همان مدرك ، ج ۶ ص ۵۱.

۹۹۹- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۳۵۳.

۱۰۰۰- شافى سيد مرتضى (ره)، ص ۲۳۴ و ۲۳۵ به نقل شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶ ص ‍ ۲۷۲.

۱۰۰۱- همان مدرك ، ص ۲۷۱.

۱۰۰۲- شافى سيد مرتضى (ره) ص ۲۸۳.

۱۰۰۳- سيرة الرسول ، اعيان الشيعة ، ج ۱، ص ۲۷۲

۱۰۰۴- مرحب خيبر از اين دو قلعه بيرون آمد كه توسط علىعليه‌السلام كشته گرديد، ابن اثير، ج ۲، ص ‍ ۲۱۸ و ۲۲۰

۱۰۰۵- تاريخ طبرى ، ج ۲، ص ۱۳۸

۱۰۰۶- ياد شده صاحب كتابى است در سقيفه بنى ساعده ، دانشمندى محدث ، اديب ، مردى مورد اطمينان ، با تقوى بود، اهل حديث او را ستوده و از او روايت نموده اند، ابن ابى الحديد هم فصل اول اين بخش را از او روايت كرده و گويد: من با خود عهد كرده ام كه از كتب شيعه نقل نكنم

۱۰۰۷- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۱۰

۱۰۰۸- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۱۶ و ۲۱۷ و تاريخ ابن اثير، ج ۲، ص ۲۲۵، كه به طور اختصار تا دوران ماءمون به همين گونه بيان داشته است

۱۰۰۹- روم ، آيه ۳۸

۱۰۱۰- در اين رابطه اختلاف است كه در سطور آينده متعرض آن خواهيم شد

۱۰۱۱- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۷۴

۱۰۱۲- كشف الغمه ، ج ۲، ص ۱۰۴

۱۰۱۳- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۱۴ و ۲۱۶

۱۰۱۴- كشف انعمه ، ج ۲، ص ۱۰۳ و ۱۰۴

۱۰۱۵- سوره مريم ، آيه ۵ و ۶

۱۰۱۶- نساء ۱۱

۱۰۱۷- كشف انمعه ، ج ۲، ص ۱۰۳ و ۱۰۴

۱۰۱۸- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱، ص ۱۹۸

۱۰۱۹- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۸۶ و ۲۶۹ و ۲۷۷ و ۲۸۵ و ۲۸۶

۱۰۲۰- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۸۶ و ۲۶۹ و ۲۷۷ و ۲۸۵ و ۲۸۶

۱۰۲۱- كشف الغمة ، ج ۲، ص ۱۰۴

۱۰۲۲- كشف الغمه ، ج ۲، ص ۱۰۴

۱۰۲۳- شرح نهج البلاغه ، ج ۱۶، ص ۲۲۰ - ۲۲۱

۱۰۲۴- كشف الغه ، ج ۲، ص ۱۰۵

۱۰۲۵- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۲۲۰ و ۲۲۲ و ۲۲۳ و ۲۱۴، برخى خواستند واگذارى اين امور را بر اساس مصلحتى بدانند، كه ابوبكر آن را تشخيص داده ، اگر ابوبكر بر اساس مصلحت حركت نموده ، چرا در مورد فدك به اين قاعده عريض و طويل نمى شود، و گاهى شهود مى خواهد، و گاهى منكر ارث پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مى شود؟ آرى مصلحت بوده است كه دست علىعليه‌السلام و فاطمهعليها‌السلام خالى باشد.

۱۰۲۶- همان مدرك

۱۰۲۷- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۲۲۰ - ۲۲۳

۱۰۲۸- همان مدرك

۱۰۲۹- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۶، ص ۲۲۰ و ۲۲۲ و ۲۲۳ و ۲۱۴، برخى خواستند واگذارى اين امور را بر اساس مصلحتى بدانند، كه ابوبكر آن را تشخيص داده ، اگر ابوبكر بر اساس مصحلت حركت نموده ، چرا در مورد فدك متوسل به اين قاعده عريض و طويل نمى شد، و گاهى شهود مى خواهد، و گاهى منكر ارث پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مى شود؟ آرى مصلحت بوده است كه دست علىعليه‌السلام و فاطمهعليها‌السلام خالى باشد.

۱۰۳۰- سوره نساء ۳۳

۱۰۳۱- طلاق ، آيه - ۱

۱۰۳۲- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۲۸ ۱۰۳۳- سوره احزاب ، ۳۳

۱۰۳۴- در حديث ثقلين بحث آن گذشت و نيز در حديث سدالابواب گذشت كه مقصود طهارت معنوى است

۱۰۳۵- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۷۵ و ۲۸۴

۱۰۳۶- سوره نساء، آيه ۸

۱۰۳۷- سوره نساء، آيه ۱۲

۱۰۳۸- سوره بقره ، آيه ۱۷۹

۱۰۳۹- سوره بقره ، آيه ۱۸۰

۱۰۴۰- انفال ، آيه ۸۵.

۱۰۴۱- فاطر، آيه ۳۲.

۱۰۴۲- سوره نمل ، آيه ۱۶.

۱۰۴۳- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۴۴.

۱۰۴۴- ابوبكر جوهرى دانشمندى محدث اديب با تقوى ، كه اهل حديث او را ستوده و از او روايت نموده اند: شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶ ص ۲۱۰.

۱۰۴۵- در بعضى از نسخه هاى (لى) و در بعضى ديگر (لنا) و (هاء) در (ليه) و (ارثيه) براى سكوت و توقف است

۱۰۴۶- نمل ، آيه ۱۶. ۱۰۴۷- مريم ، آيه ۶.

۱۰۴۸- نساء آيه ، ۱۱.

۱۰۴۹- اءبيه اءبى

۱۰۵۰- سوره مائده ، آيه ۵۰.

۱۰۵۱- كشف الغمة ، ج ۲، ص ۱۱۴ + شرح نهج ابن ابى الحديد، ج ۱۶ ص ۲۵۱.

۱۰۵۲- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۴۵.

۱۰۵۳- ابوعثمان جاحظ تمايل به نصب عداوت با اهل بيتعليه‌السلام داشت ، در كتاب عثمانيه اش به ابوجعفر اسكافى و شيخ مفيد و ابن طاووس اشكال نموده است - الكتى و الالقاب محدث قمى ، ج ۲، ص ۱۲۱.

۱۰۵۴- شافى سيد مرتضى ، ص ۲۳۴ و ۲۳۳، به نقل شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۶۷ و ۲۶۴.

۱۰۵۵- نهج البلاغه ، نامه شماره ۴۵ به عثمان بن حنيف

۱۰۵۶- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۷۰.

۱۰۵۷- همان مدرك ، ص ۲۲۲ و ۲۲۷ و ۲۲۹.

۱۰۵۸- همان مدرك ، ص ۲۳۹.

۱۰۵۹- همان مدرك ، ص ۲۲۶.

۱۰۶۰- همان مدرك ، ص ۲۶۳.

۱۰۶۱- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۳۱.

۱۰۶۲- همان مدرك ، ص ۲۷۰.

۱۰۶۳- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۳۱.

۱۰۶۴- جامع ترمذى ، ج ۵، ص ۲۵۹ و ۲۶۰، حديث ۳۹۵۹ و ۳۹۶۱.

۱۰۶۵- صحيح بخارى ، ج ۴،ص ۲۱۰.

۱۰۶۶- صحيح مسلم ، ج ۴، ص ۱۹۰۲ و ۱۹۰۳، حديث ۹۳ و ۹۴ از مسلسل ۲۴۴۹.

۱۰۶۷- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۸۰ و ۲۸۱ و ۲۸۶.

۱۰۶۸- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۸۰و ۲۸۱و۲۸۶.

۱۰۶۹- الامامة السياسة ابن قتيه ، ج ۱ ص ۱۴.

۱۰۷۰- طبرى ، ج ۲، ص ۲۳۶.

۱۰۷۱- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۳۲ و ۲۵۳ و ۲۶۵.

۱۰۷۲- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۳۲ و ۲۳۵ و ۲۶۵.

۱۰۷۳- شرح نهج البلاغه ، ج ۱۶، ص ۲۶۳.

۱۰۷۴- شرح نهج البلاغه ، ج ۱۶، ص ۲۳۰

۱۰۷۵- تفسير كشاف ، آيه خمس

۱۰۷۶- صحيح بخارى ، ج ۴، ص ۲۱۰ و صحيح باب (لاتورث ، ماتركتاه فهو صدقه)، ج ۲، ص ۷۲

۱۰۷۷- صحيح مسلم باب نساء الغازيات - كتاب جهاد، ص ۱۰۵ - و مسند احمد، ص ۲۹۴

۱۰۷۸- سوره انفال ، آيه ۴۲

۱۰۷۹- به فصل (۷ - ۱۲) همين كتاب مراجعه شود

۱۰۸۰- اعيان الشيعه ، ج ۱، ص ۳۱۸، چاپ بيروت

۱۰۸۱- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۱۶، ص ۲۸۶ و ۲۸۴