. تذکراین کتاب توسط مؤسسه فرهنگی - اسلامی شبکة الامامین الحسنینعليهما‌السلام بصورت الکترونیکی برای مخاطبین گرامی منتشر شده است.

لازم به ذکر است تصحیح اشتباهات تایپی احتمالی، روی این کتاب انجام گردیده است

کلام برتر

(سخنان امیرالمومنینعليه‌السلام درباره نماز)

نویسنده: خدابخش کرمیان زیارانی

مقدمه

باسمه تعالی

کلام علی.و ما قاله المرتضی مرتضی

سخنان امام علیعليه‌السلام کلام برتر است و آنچه مرتضیعليه‌السلام فرموده است ، پسندیده خاطرات

از دیر باز کسانی که با کلمات و سخنان امام علی بن ابیطالبعليه‌السلام آشنایی داشته اند بر این باور بوده اند که فرمایشهای آن امام بزرگوار در اوج فصاحت و بلاغت است ، نه تنها زیبایی لفظ و آرایش واژگان و موسیقای کلمات گوش را می نوازد و بر زبان می تراود ؛ بلکه عمق محتوای آنها نهال حکمت را در روح انسان با دور می سازد و گوش جان او را به دریافت معارفی والا و بالا منزلت می بخشد بسیاری از پیشینیان از شیفتگان و دلدادگان مولاعليه‌السلام در گلشن کلمات او گشته اند و هر کدام به وسع و امکان دسته گلی به هدیه آورده اند پسینیان نیز به تاءسی از آنان خواسته اند و از قافله گل چینیان گلزار علوی عقب نمانند ، آنها نیز وارد شده اند آنچه در این دفتر گرد آمده است ، مجموعه ای از فرمایشهای امام علی ابن ابیطالبعليه‌السلام که درباره نماز از زبان و بیان ایشان جاری شده و یا به قلم و بیان ایشان صادر گشته است نماز در نگاه امیرالمؤ منینعليه‌السلام عهد و پیمان الهی است که رشته بندگی را استوار می دارد و جان و روان انسان را در زلال خویش طهارت می بخشد ، بنابراین خوشتر آن دیدم در سالی که به نام و یاد امام علی بن ابیطالبعليه‌السلام عطر و بو گرفته است شادابی جان دوستان آن حضرت در زلال جاری کلمات ایشان که به رایحه نماز نیز آغشته است دو چندان شود و یادگاری از فضای معنوی امسال و دسته گلی از گل گشت نمازیان در بوستان علویعليه‌السلام به همه شیفتگان و شیعیان خاندان اهل بیتعليه‌السلام فراهم آید

این مجموعه به همت برادر ارجمند جناب آقای خدا بخش کرمیان زیارانی گرد آوری و تنظیم شده است ، آرزومند توفیقات ایشان در دوام خدمت به اسلام و مسلمین در سایه رهبری آیت الله العظمی خامنه ای هستیم ؛ بزرگی که به تدبیر و اقدام ایشان امسال سال امام علی بن ابیطالبعليه‌السلام نامیده شد

در آستانه غدیر ۱۴۲۱

معاونت تحقیق و تالیف

ستاد اقامه نماز

نویسنده : خدابخش کرمیان زیارانی پیام مقام معظم رهبری به اولین اجلاس اقامه نماز (نماز و طهارت روح )

بسم الله الرحمن الرحیم

در میان خصلتهای نکوهیده که سلامت جان و راحت زندگی را با خطر و مانع مواجه می سازند ، تکبر از پر آفت ترین آنها است خود برتربینی و سرکشی برخاسته از آن ، چه بسیار حقیقتهای را ناشناخته ، و چه راههای فضیلت را ناپیموده می گذارد ، و چه کینه ها و خصومتهای نابحق و چه زشتیها و ناهنجاریها که پدید می آورد آری تکبر ، حجاب حقیقت و خار راه فضیلت و دشمن صفا و صداقت ، و انگیزه ی دشمنی و شرارت است آحاد و جامعه های بشری از آغاز خود تاکنون ، ضایعات بیشماری را از کبر و خود پسندی اقوام و افراد ، و سرکشی ها و تعصبات ناشی از آن ، تحمل کرده اند و می کنند

عبادات اسلامی و بیش از همه نماز ، برای زدودن این آفات از جان آدمیان از جمله درمانهای مؤ ثر و کار آمد می باشند

نماز آنگاه که با حال و حضور و آداب ، گزارده شود روح آدمی را به نیازمندی ذاتی وی آشنا می سازد و ریشه ی کبر و تفاخر و جبروت موهوم را در درون او می سوزاند خشوع در برابر پروردگار ، نور بصیرت را بر دل او می تاباند و سایه ی هم آولد خود بزرگ بینی را از آن می زداید :

فرض الله الایمان تطهیرا من الشرک و الصواه تنزیها عن الکبر(۱)

چه نیکو است به سخن پیشوای پرهیزکاران و امیرالمؤ منینعليه‌السلام گوش فرادهیم و ستایش نماز را در سالی که مزین به نام والای اوست از بیان ستوده او بشنویم در نهج البلاغه چنین آمده است :

و عن ذلک ما حرس الله عباده المؤ منین بالصلوات و الزکوات و مجاهده الصیام فی الایام المفروضات تسکینا لا طرافهم و تخشیعا لا بصارهم و تذلیلا لنفوسهم و اذهابا الخیلاء عنهم(۲)

یعنی : خداوند بندگان مؤ من را با نمازها و زکاتها و روزه های دشوار از کبر و خودبینی محافظت و حراست می کند ، به پیکر آنان آرامش می بخشد ، به دیدگان آنان فروتنی می دهد ، نفس آنان را رام می سازد ، دلهای آنان را افتادگی می آموزد ، و خود پسندی را از آنان دور می کند

در کشور اسلامی ما همه آحاد مردم بویژه بلند پایگاه علمی و اجتماعی و مالی ، به این خصوصیات نیاز مند ند بلای طغیان و تجاوز ، و زورگویی ، و زیاده طلبی ، و تحقیر دیگران ، و نادیده گرفتن حق صاحبان حق ، امروز بزرگترین آفت جوامع بشری و جامعه جهانی است و علاج این همه ، در این بیان والای علویعليه‌السلام است

توجه به این واقعیتها ، نقش برجسته نماز و نیایش را در چشم اهل بصیرت و انصاف آشکار می سازد و اهتمام به ترویج و تعریف این فریضه پر راز و رمز را ، بر دو آگاهان جامعه می نهد

اینجانب ضمن سپاسگزاری از شما که به کار نماز و معرفی و اقامه آن پرداخته اید ، بار دیگر به توصیه هائی که در پیامهای گذشته کرده ام تاءکید می ورزم نسل جوان و نیک نهاد کشور را با قدردانی از فرصت نماز که فرصت شکفتگی معنوی و پالایش روحی است ، فرا می خوانم به مسئولان فرهنگی و رسانه یی و همه مبلغان دینی اهمیت ترویج این فریضه و نقش بی همتای آن در پرورش فضیلتها و زدودن فسادها را یادآوری می شود و از همه ی خدمتگزاران این راه ، و دلسوزان امر نماز که با قلم و بیان و مال و آبرو و حضور خود ، به اقامه نماز کمک می کنند صمیمانه تشکر می کنم

امید است همگی مشمول رحمت الهی و دعای حضرت بقیه الله ارواحنا فداه باشید (و السلام علیکم و رحمه الله ) سید علی خامنه ای ۱۹/۶/۷۹

فصل اول : اهمیت و فضیلت نماز

نماز برترین عمل

قال علیعليه‌السلام

او صیکم باالصلوه و حفظها فانها خیر العمل و هی عمود دینکم

(بحارالانوار ج ۸۲ ص ۲۰۹)

شما را به نماز و مراقبت از آن سفارش می کنم ، زیرا نماز برترین عمل و ستون و اساس دین شما است

نماز سیمای دین

قال علیعليه‌السلام :

لکل شی ء وجه دینکم الصلوه

(بحارالانوار ج ۸۲ ص ۲۲۷)

(هر چیزی سیمائی دارد و سیمای دین شما نماز است )

نماز ستون دین

قال علیعليه‌السلام :

الله اءلله فی الصلوه فانها عمود دینکم

(نهج البلاغه نامه ۴۷)

خدا را ، خدا را که نماز را از یاد نبرید ، زیرا آن ستون دین شما است

نماز پایه دین

قال علیعليه‌السلام :

سست من قواعد الدین . و اقامه الصلوه

(شرح غررالحکم ج ۲ ص ۱۶۶)

(شش چیز از اصول و پایه های دین است از جمله برپا داشتن نماز )

وجوب نماز

قال علی (عليه‌السلام )

تعاهدوا اءمر الصواه و حافظوا علیها و استکثروا منها و تقربوابها فانها کانت علی المؤ منین کتابا موقوتا

(نهج البلاغه خطبه ۱۹۹)

امر نماز را مرا مراعات کنید و بر حفظ آن بکوشید و زیاد بجا آورید و به وسیله آن به خدا تقرب جوئید زیرا نماز فرضیه ای است که در وقت معین بر اهل ایمان واجب شده است

محبوب ترین اعمال

قال علی (عليه‌السلام )

اءحب الاعمال الی الله الصلوه

(بحارالانوار ج ۸۲ ص ۲۳۳)

محبوب ترین کارها نزد خداوند نماز است

زائر پروردگار

قال علی (عليه‌السلام )

اءلمنتظر وقت الصلوه بعد العصر زائر الله و حق علی الله - عزوجل - ان یکرم زائره و یعطیه ما ساءل

(الخصال باب الثلاثه حدیث ۱۲۷)

هر مسلمانی که منتظر وقت نماز بعد از عصر است ، زائر پروردگار می باشد و بر عهده خداوند عزیز و جلیل است که زائر خود را گرامی بدارد و به هر چه را که خواهد عطا فرماید

فریاد ابلیس از نماز گزار

قال علیعليه‌السلام :

ان العبد اذا سجد نادی ابلیس : یا ویله اءصاع و عصیت و سجد و اءبیت

(بحارالانوار ج ۸۲ ص ۲۳۳)

وقتی که بنده ای سجده کرد ، ابلیس فریاد می زند : وای بر من ! او اطاعت کرد ولی من معصیت کردم ، او سجده کرد و من از این عمل سرباز زدم

قوام اسلام

قال علیعليه‌السلام

اوصیکم بالصلوه التی هی عمود الدین و قو ام الاسلام فلا تغلوا عنها

(مستدرک الوسایل ج ۱ ص ۱۷۲)

سفارش می کنم شما را به نمازی که ستون دین و قوام اسلام است ، پس از نماز غافل نشوید

اقامه نماز نشانه ملیت اسلامی

قال علیعليه‌السلام :

و اقام الصلوه فانها المله

(نهج البلاغه خطبه ۱۱۰)

بر پا داشتن نماز نشانه اصلی ملیت در دین اسلام است

حفظ نماز

قال علیعليه‌السلام :

لا یخرج فی سفر یخاف فیه علی دینه و صلوته

(بحارالانوار ج ۱۰ ص ۱۰۸)

نباید انسان عزم سفری را نماید که خطری برای دین و نماز او دارد

نماز و توبه

قال علیعليه‌السلام :

ما اءهمنی ذنب اءمهلت بعده حتی اءصلی رکعتین و اءسال الله العافیه

(نهج البلاغه حکمت ۲۹۱)

گناهی که پس از آن مهلت یافتم تا دو رکعت نماز گزارم و از خدا اصلاح آن گناه را بخواهم ، مرا اندوهگین نکرد

نماز برترین وسیله نزدیکی به خدا

قال علیعليه‌السلام :

(اءلصلوه اءفضل القربتین )

(نصنیف غرر الحکم ص ۱۷۵)

نماز از بین دو وسیله نزدیکی به خدا برترین است

نماز فرق میان مؤ من و کافر

قال علیعليه‌السلام :

اءلفرق بین المومن و الکافر الصلوه فمن ترکها و ادعی الایمان کذبه فعله وکان علیه شاهد من نفسه

(شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج ۲۰ ص ۲۹۵)

فرق میان مؤ من و کافر نماز است و هر که آن را ترک کند و ادعای ایمان نماید ، کار و عمل او ادعایش را تکذیب می کند و شاهد و گواهی از وجود خودش بر او خواهد بود

تاءکید پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به نماز

قال علیعليه‌السلام :

کان رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم یاءتینا کل غداه فیقول : اءلصلوه رحمکم الله اءلصلوه انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اءهل البیت و یطهر کم تطهیرا

(بحارالانوار ج ۳۵ ص ۲۰۹)

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم هر صبح به خانه ما می آمد و می فرمود : وقت نماز است خدایتان شما را رحمت کند (بشتابید به سوی ) نماز (زیرا خداوند اراده کرده است که پلیدی را از شما خاندان وحی و رسالت دور کند و شما را از گناهان ، پاک و پاکیزه فرماید )

نماز ملاک پذیرش سایر اعمال

قال علیعليه‌السلام :

الصلوه عمود الدین وهی اول ما ینظر الله فیه من عمل ابن آدم ، فان صحت نظر فی باقی عمله و ان لم تصح لم ینظر له فی عمل و لا حظ فی الاسلام لمن ترک الصلوه

(دعائم الاسلام ج ۱ ص ۱۳۲) (۳)

نماز ستون دین است و آن اولین عمل آدمیزاده است که خدا بدان نظر می کند ، اگر صحیح و درست بود ، به سایر اعمالش نیز نظر فرماید و اگر صحیح نبود در هیچ عمل دیگرش نمی نگرد و کسی که تارک نماز باشد بهره ای از اسلام ندارد

اقامه نماز در همه شرایط

قال علیعليه‌السلام :

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اذا لم یستطع الرجل یصلی قائما فلیصل جالسا فان لم یستطع ان یصلی جالسا فلیصل مستلقیا ناصبا رجلیه حیال القبله یومی ایماء

(عیون اخبار الرضا ج ۲ ص ۶۸)

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرموده است : اگر آدمی نتواند ایستاده نماز به جای آورد ، آن را نشسته بخواند و اگر آن گونه نیز نتواند ، به پشت بخوابد و پاهایش را به جانب قبله دراز کند و با ایماء و اشاره نماز بخواند

پرسش از نمازگزاران در روز حساب

قال علیعليه‌السلام :

عن کمیل عن امیرالمؤ منینعليه‌السلام فیما اءوصاه به قال : یا کمیل ! لا تغتر باقوام یصلون فیطیلون و یصومون فیداومون ، و یتصدقون فیحسنون فانهم موقوفون

(بحارالانوار ج ۸۱ ص ۲۲۹)

کمیل گوید : امیرالمؤ منینعليه‌السلام در وصیت خود فرمود : ای کمیل ! به کارهای مردمی که نماز را طولانی می کنند و مداومت در روزه گیری دارند و در صدقه دادن ، احسان می کنند ، فریفته مباش ؛ زیرا آنان را (هم ) در موقف حساب برای پرسش نگاه می دارند

فصل دوم : نماز امام علیعليه‌السلام

اولین نماز گزار

قال علیعليه‌السلام

اللهم انی اءول من اناب وسمع و اجاب لم یسبقنی الا رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بالصلوه

(نهج البلاغه خطبه ۱۳۱)

بار خدایا ! من نخستین کسی هستم که به حق رسیدم و آن را شنیدم و پذیرفتم هیچ کسی در نماز بر من پیشی نگرفت ، مگر رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم .

عبادت علیعليه‌السلام

قال علیعليه‌السلام :

الهی ! هذه صلوتی صلیتها لا لحابه منک الیها ، و لارغبه منک فیها الا تعظیما و طاعه و اجابه لک الی ما امرتنی به الهی ! ان کان فیها خلل او نقص من رکوعها اوسجودها ، فلا تؤ اخذنی و تفضل علی بالقبول و الغفران

(بحارالانوار ج ۸۳ ص ۳۸)

بار خدایا ! این نماز را که در پیشگاه تو به جای آوردم ، نه به جهت نیازی است که تو به آن داری و نه به خاطر میل و رغبتی است که در آن داری ، بلکه برای بزرگداشت و پذیرش فرمان تو است

که مرا به انجام آن فرمان داده ای خدایا ! اگر در نماز من عیبی است و یا رکوع و سجود آن ناقص است ، مرا بازخواست مکن و با پذیرش و آمرزش خود ، بر من تفضل و عنایت فرما (که من در همه حال به تو محتاجم )

برپائی نماز به وجود علیعليه‌السلام

قال علیعليه‌السلام :

فی الحدیث : بعلی قامت الصلوه

(اسرار العبادات و حقیقه الصلوه ص ۲۳)

به (وجود مبارک علیعليه‌السلام نماز برپاشد

زکات در حال رکوع

ابوذر غفاری گوید : روزی از روزها با رسول خدا (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در مسجد ، نماز می خواندیم که سائلی وارد مسجد شد و از مردم تقاضای کمک نمود ، ولی کسی چیزی به او نداد ، لذا دست خود را به آسمان بلند کرد و گفت : خدایا تو شاهد باش که من در مسجد رسول تو ، تقاضای کمک کردم ، ولی احدی جواب مساعد به من نداد در این بین علیعليه‌السلام که در حال رکوع بود ، با انگشت کوچک دست راست خود اشاره کرد ، سائل نزدیک آمد و انگشتر را از دست آن حضرت بیرون آورد پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم که در حال نماز بود این جریان را مشاهده کرد هنگامی که از نماز فارغ شد سر به سوی آسمان بلند کرد و چنین گفت : خداوندا ! برادرم موسی از تو تقاضا کرد که سینه او را وسیع گردانی و کارها را بر او آسان سازی و گره از زبانش بگشایی تا مردم گفتارش را درک کنند ، و نیز موسی درخواست کرد هارون را که برادرش بود وزیر و یاورش قرار دهی و به وسیله او نیرویش را زیاد کنی و در کارهایش شریک سازی

خداوندا ! من محمد پیامبر و برگزیده تو هستم ، سینه مرا گشاده کن و کارها را بر من آسان ساز ، از خاندانم علی را وزیر من گردان تا به وسیله او پشتم قوی و محکم گر نهج البلاغه ابوذر گوید : هنوز دعای پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم پایان نیافته بود که جبرئیل فرمود آمد و آیه ولایت را نازل کرد :

( إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّـهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ ) (۴)

ولی امر و یاور شما تنها خدا و رسول و آن مؤ منانی هستند که نماز را بپا داشته و به فقیران در حال رکوع زکات می دهند(۵)

نماز پای درختان خرما

امام باقرعليه‌السلام می فرماید : پدرم علی بن الحسینعليه‌السلام در هر شبانه روز هزار رکعت نماز می خواند ، همان کاری که امیرالمؤ منینعليه‌السلام انجام می داد علیعليه‌السلام پانصد درخت خرما داشت که پای هر یک از آن نخل ها دو رکعت نماز می خواند (و با سرشک دیدگانش ریشه آنها را آبیاری می کرد )

(بحارالانوار ج ۴۱ ص ۱۵)

هزار رکعت نماز

قال الصادقعليه‌السلام :

ان علیا فی اخر عمره یصلی فی کل یوم و لیله الف رکعه

(بحار الانوار ج ۴۱ ص ۲۴)

علیعليه‌السلام در آخر عمر خویش ، شبانه روز هزار رکعت نماز می گزارد

نمازخانه حضرت علیعليه‌السلام

قال الصادقعليه‌السلام :

کان العلیعليه‌السلام بیت لیس فیه شی ء الافراش و سیف و مصحف و کان یصلی فیه

(سفینه البحار ج ۱ ص ۴۷۰)

علیعليه‌السلام اتاقی داشت که در آن ، غیر از فرش و شمشیر و قرآن چیز دیگری نبود ، وی در آن اتاق نماز می خواند

حالت امام در نماز

و کان علیعليه‌السلام اذا حضر وقت الصلوه یتململ و یترلزل فیقال له : ما لک یا امیرالمؤ منین ؟ فیقول : جاء وقت امانه عرضها الله علی السموات و الارض و الجبال فابین ان یحملنها و اشفقن منها

(محبه البیضاء ج ۱ ص ۳۷۸)

چون وقت نماز فرا می رسید ، علیعليه‌السلام به خود می پیچید و می لرزید به او می گفتند : یا امیرالمؤ منین ! تو را چه شده است ؟ می فرمود : وقت ادای امانتی رسیده است که خداوند آن را بر آسمانها و زمین و کوهها عرضه کرد و آنها از قبول آن ابا کردند و از آن بیمناک شدند

بیرون آوردن تیر از پای علیعليه‌السلام درحال نماز

ینسب الی مولانا امیرالمؤ منینعليه‌السلام آنه وقع رجله نصل ، فلم یکن من اخراجه فقالت فاطمهعليه‌السلام اخر جوه فی حال صلوته ، فانه لا یحس بما یجری علیه حینئذ فاخرج و هوعليه‌السلام صلوته

(محجه البیضاء ج ۱ ص ۳۹۷)

در مورد حضرت علیعليه‌السلام آمده است که در یکی از جنگ ها تیری به پای آن حضرت فرو رفته بود و بیرون آوردن آن ممکن نمی شد فاطمهعليه‌السلام فرمود : آن را در حال نماز از پایش بیرون آورید ؛ زیرا در آن حال ، آنچه را بر او می گذرد ، احساس نمی کند بر اساس سفارش فاطمهعليه‌السلام هنگامی که امام مشغول نماز بود ، تیر را از پایش بیرون کشیدند

ملای جامی این ماجرا را به نظم در آورده و می گوید :

استعانت از نماز

قال علیعليه‌السلام :

اءلا انکم ملاقوا العدو غدا ان شاء الله فاطیلوا الیله القیام و اکثروا تلاوه القران و اسئلو الله الصبر و النصر

(بحار الانوار ج ۳۵ ص ۱۰۰)

(در نبرد معروف صفین و پیش از آغاز جنگ ، امیرالمؤ منینعليه‌السلام به دلیر مردان همراه خود خطاب کرد و فرمود : ) شما - ان شاء الله - فردا با دشمن درگیر خواهید شد پس امشب را بیشتر به نماز مشغول باشید و قرآن را بسیار تلاوت کنید و از خداوند صبر و نصرت (استقامت و پیروزی ) بخواهید

نماز شب در شب عملیات

قال علیعليه‌السلام

ما ترکت صلوه اللیل منذ سمعت قول النبیصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : صلوه الیل نور فقال ابن الکواء : و لیله الهریر؟ قال : و لیله الهریر

(بحار الانوار ج ۴۱ ص ۱۷)

از روزی که رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود : (نماز شب نور است ) ، نماز شب را ترک نکردم ابن کواء از حضرت پرسید : حتی در لیله الهریر امام فرمود : حتی در آن شب

نماز اول وقت حتی در جنگ

کان علی یوما فی حرب صفین مشتغلا بالحرب و القتال ، و هو مع ذلک بین الصفین مراقب الشمس فقال له ابن عباس : یا امیرالمؤ منین ما هذا لفعل ؟ قال : انظر الی الزوال حتی نصلی : فقال له ابن عباس و هل هذا وقت صلوه ؟ ان عندنا لشغلا بالقتال عن الصلوه فقال : علی ما نقاتلهم ؟ انما نقاتلهم علی الصلوه قال و لم یترک صلوه اللیل قط حاتی لیله الهریر(۶)

(بحارالانوار ج ۸۳ ص ۲۳)

روزی در جنگ صفین حضرت علیعليه‌السلام در حالی که مشغول جنگ بود مرتب به خورشید نگاه می کرد ابن عباس عرض کرد : یا امیرالمؤ منین ! این چه کاری است که شما انجام می دهید؟ حضرت فرمود نگاه می کنم تا وقع فرا رسیدن ظهر ، نماز را (در اول وقت ) بخوانم ابن عباس گفت : آیا حالا وقت نماز است ؟ ما مشغول جنگ هستیم حضرت فرمود : مگر ما برای چه چیزی می جنگیم ؟ به درستی که ما برای نماز ، می جنگیم ابن عباس گفت : هیچ گاه نماز شب علیعليه‌السلام ترک نشد حتی در لیله الهریر

طولانی کردن رکوع

عن ابی عبداللهعليه‌السلام :

کان علی یرکع فیسیل عرقه حتی یطافی عرقه من طول قیامه

(بحار الانوار ج ۸۵ ص ۱۱۰)

امیرالمؤ منینعليه‌السلام رکوع نماز را آن قدر طولانی می کرد که عرق از ساق پای وی جاری و زیر قدم های مبارکش می شد

هدیه پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم

اهدی الی رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ناقتال عظیمتان ، فجعل احداهما لمن یصلی رکعتین لا یهم بشی ء من امر الدنیا ولم یجبه احد سوی علیعليه‌السلام فاعطاه کلتیهما

(بحار الانوار ج ۴۱ ص ۱۸)

به پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم دو شتر بزرگ هدیه دادند پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم یکی از دو شتر را به عنوان هدیه قرار داد برای کسی که دو رکعت نماز به جای آورد و چیزی از امور دنیا را به خاطر نیاورد و به فکر چیزی از دنیا نیفتد کسی به فکر دنیا و مافیها نیفتد ، نخواند) به جز حضرت علیعليه‌السلام که پاسخ مثبت داد پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم هر دو شتر را به علیعليه‌السلام مرحمت فرمود

پناه بردن به نماز

عن ابی عبداللهعليه‌السلام قال :

کان علیعليه‌السلام اذا هاله شی ء فزع الی الصلوه ثم تلی هذه الایه و استعینوا بالصبر الصلوه

(وسایل الشیعه ج ۵ ص ۲۶۳)

هنگامی که برای امیرالمؤ منینعليه‌السلام مشکلی پیش می آمد ، به نماز پناه می برد (و ناراحتی خویش را از طریق نماز جبران می کرد) و آیه (از صبر و نماز یاری جویید) را تلاوت می کرد

ارزش نماز جمعه

عن وهب بن جعفر قال :

ان علیاعليه‌السلام کان یقول : لان ادع شهود حضور الاضحی عشر مرات احب الی من ان ادع شهود حضور الجمعه مره و احده من غیر عله

(بحار الانوار ج ۱۰۴ ص ۳۱۶)

وهب بن جعفر گوید : علیعليه‌السلام می فرمود : اگر ده سال حضور در نماز عید قربان را ترک نمایم ، بهتر است از این که یک بار بدون علت در نماز جمعه حاضر نشوم

حضور قلب

انه کان اذا دخل الصلوه کان کاءنه بنا ثابت او عمود قائم لا یتحرک و کان ربما رکع او سجد فیقع الطیر علیه ولم یطق احد ان یحکی صلوه رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم الا علی بن ابیطالب و علی بن الحسین (علیهما صلوه المصلین )

(بحار الانوار ج ۸۴ ص ۲۶۵)

همانا امیرالمؤ منینعليه‌السلام هنگامی نماز ، همچون بنائی ثابت و ستونی استوار بود که هیچگونه تحرکی نداشت و بسا رکوع و سجودش طولانی می شد و بدن مبارکش آنقدر بی حرکت بود که گاهی مرغی بر پشت مبارک آن حضرت می نشست و احدی جز علی بن ابیطالبعليه‌السلام و علی بن الحسینعليه‌السلام طاقت نداشت که مانند رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نماز بخواند

حافظ دین و نماز

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

و الله یا معشر قریش لتقیمن الصلوه و لتؤ تن الزکاه اءو لا بعثن علیکم رجلا فیضرب اعناقکم علی الدین اءنا اءو خاصف النعل

(کنز العمال ج ۷ ص ۳۲۶)

نبی اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرموده است : به خدا قسم ای گروه قریش ! باید نماز بپای دارید و زکات بدهید ، یا مبعوث کنم بر شما مردی را که گردن های ما را به خاطر دین بزند که آن شخص ، خودم هستم یا کسی که کفش خود را وصله می زند (یعنی امیرالمؤ منین (عليه‌السلام )

تغییر رنگ چهره امام در نماز

قال الصادقعليه‌السلام :

و کان علیعليه‌السلام اذا قام الی الصلوه فقال :( إِنِّي وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ حَنِيفًا ) (۷) تغیر لونه حتی یعرف ذلک فی وجهه

(میزان الحکمه ج ۵ (س ) ۳۸۱)

هنگامی که علیعليه‌السلام به نماز می ایستاد ، این آیه شریفه را می خواند : (رو می آورم با تمام وجودم به کسی که آسمانها و زمین را آفرید) و رنگ مبارک حضرتش تغییر می کرد ، به طوری که تغییر حالت و دگرگونی از صورت مبارکش به خوبی مشاهده می شد