1 - دوران پیش از کودکی
آنچه در ساختن شخصیت‌یک انسان مؤثر است ، خیلی پیشتر ازمدرسه و جامعه آغاز می‌شود و به مساله تغذیه ، شیر مادر ، روحیات والدین ، شرایط ایام بارداری ، انعقاد نطفه و . هم مربوط می‌شود و موضوع وراثت‌نیز ، در جای خود مهم است
اهل معرفت و انسانهای دقیق و ارزشی ، در به وجود آوردن نسلی پاک ، نجیب ، باایمان و اهل صلاح و فلاح ، به این نکات و ریزه‌کاریها هم توجه‌می‌کنند
در زندگی‌نامه بسیاری از بزرگان دین یا شهیدان اسلام می‌خوانیم ومی‌شنویم که مادرانشان آنان را با وضو شیر داده‌اند ، ایام بارداری وشیردادن ، مواظب حالات روحی خود ، غذای حلالی که می‌خورده‌اند ، مجالسی که شرکت می‌کرده‌اند ، کتابهایی که می‌خوانده‌اند و . بوده‌اند این‌مراقبت‌ها در روحیه و خصلت‌های کودک تاثیر می‌گذارد اینکه مادر در ایام‌بارداری یا هنگام شیر دادن ، چه صداها و نوارهایی بشنود (ترانه یا تلاوت‌قرآن یا نوحه و مداحی و . ) و چه تصاویر و فیلمهایی ببیند ، در چه جلساتی‌شرکت کند ، با چه کسانی معاشرت داشته باشد ، در تکوین شخصیت‌معنوی فرزند بی‌اثر نیست برخی از سفره امام حسینعليهالسلام
و اطعام ایام‌عاشورا و غذاهای نذری ، به قصد تبرک استفاده می‌کنند این ایمانها وعقیده‌ها به نوزادهم منتقل می‌شود
آنچه در آداب و سنن اسلامی در مورد کودکان و نوزادان است (از قبیل : از خداوند فرزند صالح خواستن ، دایه صالح گرفتن برای شیر دادن ، توجه به‌انتقال اخلاق دایه به فرزند ، کام نوزاد را با آب فرات و تربت کربلا برداشتن ، هنگام تولد و نامگذاری در گوش او اذان و اقامه گفتن ، نام نیک بر او نهادن ، از نام ائمه بر فرزندان گذاشتن ، یاد دادن قرآن و حدیث اهل بیت‌به‌فرزندان و آموختن نماز و واداشتن به روزه و . ) همه نشان دهنده تاثیراینگونه امور در خلق و خوی کودکان است
از علیعليهالسلام
روایت است که فرمود : من از خدای خود فرزندانی زیباروی وخوش قامت نطلبیدم ، بلکه از پروردگارم خواستم فرزندانی به من عطا کندکه مطیع خدا و خائف از او باشند ، تا هر گاه به آنان می‌نگرم که مطیع‌خدایند ، چشمانم روشن گردد
امام سجادعليه‌السلام
نیز در دعای مخصوص فرزندان ، بیشتر نکته‌های‌معنوی و دینی و اخلاقی و صلاح و فلاح و تقوا و بصیرت و اطاعت‌خدا ومحبت اولیای الهی و دشمنی با دشمنان خدا می‌طلبد :
«و اجعلهم ابرارا اتقیاء بصراء سامعین مطیعین لک ولاولیائک‌محبین مناصحین و لجمیع اعداءک معاندین و مبغضین
پس دوران کودکی ، فصل تربیت دینی و تربیت ولایی کودکان است ومحبت اهل بیت هم یکی از شاخه‌های همین «تربیت دینی است
من غم و مهر حسین ، با شیر از مادر گرفتم
|
|
روز اول کامدم ، دستور تا آخر گرفتم
|
بر مشام جان زدم یک قطره از بوی حسینی
|
|
سبقت از مشک و گلاب و نافه و عنبر گرفتم
|
حضور ما در جلسات حسینی و اشک ریختن در سوگ اباعبداللهعليه‌السلام
وشنیدن حرف و حدیث امامان و اهل بیت ، در روح کودکی که در رحم یا درآغوش دارد ، تاثیرگذار است
« . در حسینیه دلمان ، مرغهای محبت‌سینه می‌زنند و اشکهای یتیم‌در خرابه چشم ، بیقراری می‌کنند سینه ما تکیه‌ای قدیمی است ، سیاهپوش با کتیبه درد و داغ درب آن با کلید «یا حسین باز می‌شود وزمین آن با اشک و مژگان ، آب و جارو می‌شود
ما دلهای شکسته خود را وقف اباعبداللهعليه‌السلام
کرده‌ایم و اشک خود را نذرکربلا ، و این «وقفنامه به امضای حسینعليهالسلام
رسیده است این است که‌زیارت ، ترجیع بند ایام سال ماست
صبحها وقتی سفره دعا و عزا گشوده می‌شود ، دل روحمان گرسنه‌عاطفه و تشنه عشق می‌شود ابتدا چند مشت «آب بیداری به صورت‌جان می‌زنیم ، تا «خواب غفلت را بشکنیم زیارتنامه را که می‌بینیم ، چشممان آب می‌افتد «السلام علیک را که می‌شنویم ، بوی خوش کربلابه مشاممان می‌رسد توده‌های بغض در گلویمان متراکم می‌گردد و هوای‌دلمای ابری می‌شود و آسمان دیدگانمان بارانی
سر سفره ذکر مصیبت ، قندان دهانمان را پر از حبه قندهای «یاحسین می‌کنیم و نمکدان چشممان دانه دانه اشک بر صورتمان‌می‌پاشد به دهان که می‌رسد ، قند و نمک در کاممان می‌آمیزد و این‌محلول شور و شیرین ، درمان عشق ماست و نمک‌گیر سفره حسینعليهالسلام
می‌شویم این است که تا آخر عمر ، دست و دل از حسینعليهالسلام
بر نمی‌داریم آنگاه جرعه جرعه زیارت عاشورا می‌نوشیم و سر سفره توسل ، «ولایت رالقمه لقمه در دهان کودکانمان می‌گذاریم
غذای ما از عطای حسینعليهالسلام
است الحمدلله . در این خشکسالی دل‌و قحطی عشق ، نم نم باران اشک ، غنیمتی است که رواق آینه کاری شده‌چشمان ما را شستشو می‌دهد خدایا ما را به چشمه کربلا و نهر علقمه‌تشنه‌تر کن و معماراشک را برای آبادی دلهایمان بفرست
امروز بر سردر دلهای ما پرچمی نصب شده که بر آن نوشته است : «السلام علیک یا اباعبدالله
.
ریشه‌های حب اهل بیت ، در دوران خردسالی و شیرخوارگی نیرومی‌گیرد و در جوانی و بزرگسالی میوه و برگ و بار می‌دهد آری .
به جام جان نریخت مهر دیگری
|
|
از آن دمی که دل شد آشنای تو
|
این مرحله ، به مراقبتها و رفتارهای والدین در دوران شیرخوارگی ونوزادی فرزندان مربوط می‌شود
اما . اینک ماییم و کودکان و نوجوانان موجود در جامعه و ضرورت واهمیت تربیت ولایی و دینی آنان
در اینکه چگونه می‌توان جوانان و نوجوانان را «محب آل محمد» ودوستدار اهل‌بیت‌عليهم‌السلام
بارآورد ، راههای مختلفی وجود دارد برخی از این‌راهها جنبه ذهنی و تئوری دارد ، یعنی طرح موضوعات و مباحثی که نتیجه‌آن ایجاد کشش و جذبه نسبت‌به خاندان پیامبر است عمدتا بیان فضایل‌و مناقب و مقامات و شرح حال و سیره اولیاء الهی ، حتی ذکر شمایل واوصاف ظاهری آنان ، از این بخش است بعضی حتی از راه تصاویر وعکسهای منسوب به پیامبر و امامان ، به آنان علاقه پیدا می‌کنند و تصویر ، گذرگاه و معبری برای ورود به دنیای زیبا و دوست‌داشتنی اولیای دین‌می‌شود برخی هم جنبه عملی و کاربردی است ، یعنی اجرای برنامه‌ها یاتوجه به نکات اجرایی و کاربردی که نتیجه آن جای گرفتن محبت‌اهل‌بیت‌عليهم‌السلام
در دل کودکان و جوانان است و این کار ، عمدتا از سوی پدران‌و مادران ، اولیاء و مربیان ، برنامه‌سازان ، مسؤولان فرهنگی و تربیتی کشورو چهره‌های مورد توجه و علاقه نسل نوجوان در جامعه است
اینک برخی از این راهها و شیوه‌ها برشمرده می‌شود :
2- پیوند با آب فرات و خاک کربلا
استفاده از نمادها و سمبلهایی که به نوعی ارتباط با اهل بیت دارد ، این‌رابطه را تقویت می‌سازد «عاشورا» برجسته‌ترین مظهر خط ولایت نسبت‌به این خاندان است
«شهادت و «عطش نیز دو جلوه مهم عاشوراست
«آب فرات یادآور تشنگی امام و اهل بیت او و وفای عباسعليه‌السلام
است و«تربت سیدالشهدا ، خاک آمیخته به خون «ثارالله است و این دو ، فرهنگ عاشورا و حب اهل بیت را با خود دارند
در تعالیم شیعه ، از سنتهای مؤکد مذهبی ، برداشتن کام نوزاد هنگام‌تولد ، با تربت‌سیدالشهدا و آب فرات ست‌یعنی اندکی از این یا آن ، به کام‌نوزاد مالیدن ، یا در دهان او چکاندن
این کار ، هم پیوند دادن نوزادان از همان بدو تولد با این خاندان وعاشوراست ، هم نشان عشق والدین به ایجاد این رابطه است ، هم تاثیرطبیعی این «آب و خاک در سرشت و طینت و خلق و خوی فرزندان است همچنان که طبق احادیث‌بسیار ، خداوند در تربت‌سیدالشهدا «شفا» وخاصیت درمانی قرار داده است ،
اثر ایجاد محبت و امنیت هم در این‌تربت و آن آب نهاده است پس ، از راههای عملی ، یکی هم عمل به این‌سنت دینی است اثر ایجاد محبت در روایات مربوط به آن هم بیان شده‌است امام صادقعليهالسلام
فرمود :
«حنکوا اولادکم بماء الفرات
کام نوزادان خود را با آب فرات بردارید
امام صادقعليهالسلام
به سلیمان بن هارون بجلی فرمود :
«ما اظن احدا یحنک بماء الفرات الا احبنا اهل البیت
.
گمان نمی‌کنم که کسی با آب فرات ، کام نوزاد را بردارد مگر آنکه ماخاندان را دوست‌بدارد
آن حضرت ، فرات را نهری بهشتی می‌داند که به خدا ایمان آورده است‌و روزی یک قطره از بهشت در آن می‌چکد و نیز فرمود :
«من شرب من ماء الفرات وحنک به فهو محبنا اهل البیت
هر کس از آب فرات بنوشد ، یا کام کودک را با آن بردارد ، یقینا دوستدار ماخاندان خواهد بود
علیعليهالسلام
فرمود :
«ان اهل الکوفة لو حنکوا اولادهم بماء الفرات لکانوا شیعة‌لنا»
اگر کوفیان ، اولاد خودرا باآب‌فرات ، کام برداشته بودند ، شیعه ما می‌شدند
امام صادقعليهالسلام
فرمود :
«ما احد یشرب من ماء الفرات و یحنک به اذا اولد الا احبنا ، لان الفرات نهر مؤمن (
.
هیچ کسی نیست که از آب فرات بنوشد ، یا وقتی فرزند آورد ، کام او را باآب فرات بردارد ، مگر آنکه دوستدار ما شود ، چرا که فرات ، نهری‌مؤمن است
آن حضرت ، در مورد کام برداشتن نوزادان با تربت‌سیدالشهدا هنگام‌تولد ، چنین دستور داده است :
«حنکوا اولادکم بتربة الحسین ، فانها امان
فرزندان خود را با تربت‌حسینعليه‌السلام
کام برگیرید ، چرا که مایه ایمنی‌است
البته در روایات ، تاکید شده است که این بهره‌گیری درمانی از تربت ، وقتی است که انسان به این نکته باور داشته باشد که خداوند در تربت آن‌حضرت ، این نفع و خیر را قرار داده است
سنت آمیختن آب یا شربت‌به تربت‌سیدالشهدا و نوشیدن و نوشاندن‌آن به دیگران جهت درمان ، زمان ائمه هم رواج داشته است
امروز نیزمیان معتقدان و شیفتگان این مکتب ، رایج است
0%
نویسنده: جواد محدثی
