شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

8- تعظیم و تکریم و تعریف

جوانان ، به خاطر حالت الگوگیری از مربیان ، حتی از حالات و رفتار آنان‌هم سرمشق می‌گیرند و نکته می‌آموزند حالات و حرکات معلم و مربی به‌صورت «آموزش غیرمستقیم در شاگردان اثر می‌گذارد مقام معظم‌رهبری آیة‌الله خامنه‌ای در دیدار با معلمان فرمود :

«عزیزان من ! معلمان و معلمات عزیز ! شماها در سر کلاس ، نه فقط درسی که می‌دهید ، بلکه نگاهی که می‌کنید ، اشاره‌ای که می‌کنید ، لبخندی که می‌زنید ، اخمی که می‌کنید ، حرکتی که انجام می‌دهید ، لباسی که می‌پوشید ، بر روی دانش آموز اثر می‌گذارد ما به خودمان که‌مراجعه می‌کنیم ، عمیقترین احساسات و عواطف و حالات خودمان را اگرریشه‌یابی کنیم ، در انتهای خط یک معلم را مشاهده می‌کنیم معلم‌است که ما را می‌تواند شجاع یا جبان ، بخشنده یا بخیل ، فداکار یاخودپرست ، اهل علم و طالب علم و فهم و فرهنگ ، یا منجمد و بسته وپای‌بند به تفکرات جامد بار بیاورد معلم است که می‌تواند ما را متدین ، باتقوا ، پاکدامن ، یا خدای ناکرده بی‌بند و بار ، بار بیاورد معلم چنین‌نقشی دارد این ارزش معلم است ، این تاثیر معلم است(102) .

نحوه برخورد اولیاء ، معلمان و مربیان با اهل بیت‌عليهم‌السلام در حضورفرزندان و جوانان ، به آنان هم یاد می‌دهد نام ائمه‌عليهم‌السلام را با تکریم و احترام‌یاد کردن ، همراه اسمشان درود و صلوات فرستادن ، به احترام نام امام زمان عج برخاستن و دست‌بر سر نهادن ، روز میلاد ائمه‌عليهم‌السلام را جشن گرفتن وبزرگ داشتن ، روز وفاتشان حریم نگهداشتن و حرفهای خنده‌دار وبرخوردهای شاد نداشتن ، در غم و اندوهشان حالت غم داشتن ، تاثیرگذاراست در اینگونه مسائل ، کوچکترها به بزرگترها نگاه می‌کنند این حالت ، خصلت‌شیعه است :

.

شیعیان ما از اضافه سرشت ما آفریده شده‌اند با شادی ما شد می‌شوندو برای اندوه ما اندوهگین می‌شوند

حتی کیفیت نام بردن و لحن ما در این مساله ، مؤثر است یک وقت‌می‌گوییم : «امام رضا گفت و یک وقت می‌گوییم ، «حضرت امام رضاعليه‌السلام فرمودند» این دو با هم خیلی فرق دارد اگر هنگام شنیدن نام پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله یا یکی از معصومین‌عليهم‌السلام ، زیر لب صلوات بر آنها بفرستیم ، این هم نوعی‌تکریم است و در دیگران تاثیرگذار اگر بزرگترها ، معلمان ، مربیان ، با شوق‌و ابتهاج و اظهار شیفتگی از ائمه حرف بزنند و از اهل‌بیت و محبت آنان‌سخن و داستان بگویند ، مؤثر است گوینده و تبلیغ‌کننده باید عقیده‌اش‌هم همان باشد که می‌گوید و با عقیده و باور و شوق و علاقه حرف بزند این‌حالت‌به شنوندگان و مخاطبان هم منتقل می‌شود انتقال حس و حالت ازگوینده به شنونده و تماشاگر بدیهی است

در احادیث مکرر ، آمده است که هنگام شنیدن نام محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله بر او درودبفرستید خود امامان نیز اینگونه عمل می‌کردند و با شوق و احترام از اهل‌بیت‌یاد می‌کردند و این احساس به مخاطبین هم منتقل می‌شد وقتی دعبل ، شاعر اهل بیت ، قصیده معروف خویش را برای امام رضاعليه‌السلام درخراسان خواند ، چون به آنجا رسید که از امام زمانعليه‌السلام و ظهور و قیام او درآینده یاد می‌کند ، حضرت دست‌بر سر گذاشت و به نشان تواضع در برابرنام مهدیعليه‌السلام ، ایستاد و برای فرج آن حضرت دعا کرد(103)

از امام صادقعليه‌السلام درباره حضرت قائمعليه‌السلام پرسیدند که آیا او متولد شده‌است ؟ حضرت فرمود : نه ، ولی اگر من او را دریابم ، در طول حیاتم خدمتگزاراو خواهم بود(104)

امام باقرعليه‌السلام چون از آن حضرت یاد کرد ، خطاب به راوی (ام هانی‌ثقفیه) فرمود : خوشا به حال تو ، اگر او را دریابی ، خوشا به حال کسی که او رادریابد و دیدار کند. (105)

امامان ، نسبت‌به نام حضرت رسول و حضرت فاطمه ، با احترام وتقدیس یاد می‌کردند رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله دست فاطمه زهراعليه‌السلام را می‌بوسید ، به احترام او برمی‌خاست ، او را در جای خودش می‌نشاند ، بر دستان و دهان ‌او بوسه می‌زد و بارها می‌فرمود : پدرت به فدایت ، پدر و مادرم به فدایت. (106)

امام کاظمعليه‌السلام فرمود : در خانه‌ای که نام محمد ، احمد ، علی ، حسن ، حسین ، فاطمه باشد ، فقر وارد نمی‌شود(107)

سکونی در دیدار با امام صادقعليه‌السلام وقتی به آن حضرت خبر داد که‌خداوند به او دختری عطا کرده است ، حضرت پرسید : او را چه نامیده‌ای ؟ گفت : فاطمه امام فرمود : آه ، آه سپس دست‌بر پیشانی خویش نهاد . آنگاه به او توصیه کرد : حال که نامش را فاطمه نهاده‌ای ، به او ناسزا مگو و اورا مزن(108) .

نامگذاری فرزندان به نامهای خاندان پیامبر و توجه دادن به آثار وبرکات دنیوی و ثواب اخروی این نامها و توصیه اهل بیت‌به اینگونه‌نامگذاری و نقشی که این نامها در شکل دادن به شخصیت فرزندان دارد ، در ایجاد این رابطه و محبت مؤثر است(109)

در سالهای اخیر نسبت‌به برخی از مناسبتها مثلا ایام فاطمیه یا روززن ، در مورد حضرت فاطمه‌عليه‌السلام بیش از گذشته ، کار فرهنگی و تبلیغی وگرامیداشت انجام شده است ، یا نسبت‌به امام زمانعليه‌السلام این است که‌می‌بینیم به همین تناسب ، محبت‌حضرت فاطمه‌عليه‌السلام و حضرت‌مهدی عج و گرایش به این دو نسبت‌به گذشته بیشتر شده است ، بخصوص در میان جوانان گرایش به عزاداری برای امام حسینعليه‌السلام و شورروزافزون ایام عاشورا نیز ریشه در همین تکریم‌ها و ترویجها دارد برخوردامام راحل و مقام معظم رهبری با این مساله ، مایه پرشوری این تعظیم‌شعائر در میان مردم و جوانان شده است

کسانی که به هر نحو و جهتی مورد توجه افراد و بویژه جوانان درجامعه‌اند و حرفها ، طرفداریها ، موضع گیریها و یادکردن‌هایشان برای‌دیگران الگوست و افراد را به سمت و سویی خاص سوق می‌دهد ، اگر ازاهل‌بیت ، یاد کنند و با شور و شوقی و احترام و تعظیمی نام ببرند در دیگران‌تاثیر می‌گذارد مثلا آنکه یک چهره علمی ، سیاسی ، ادبی ، عرفانی ، هنری ، ورزشی و . است و مورد توجه عامه و جوانان است ، وقتی از دین ، نماز ، شهید ، اسلام ، قرآن ، اهل‌بیت‌یاد کند و با احترام برخورد کند ، در افرادی که‌به این الگوها و چهره‌ها دل بسته‌اند و دنباله‌رو اینهایند ، محبت ایجادمی‌کند همچنان که در بعد منفی هم اثر منفی دارد اگر چهره‌های یادشده ، مثلا از یک شخص ، از یک جنس و کالا ، از یک مکتب و مرام ، از یک‌سنت و مراسم ، از غرب و اروپا ، از فلان کتاب و فلان شاعر و فلان برنامه‌تلویزیونی و فیلم سینمایی و . تعریف کنند یا خود را طرفدار آن جلوه‌دهند ، در بعد تبلیغی و گرایش به سوی آنها مؤثر است پس باید از این‌جنبه و حس تقلیدپذیری کودکان و نوجوانان که به دهان و رفتار دیگران‌نگاه می‌کنند و الگو می‌گیرند ، در مسیر اهل‌بیت‌عليهم‌السلام استفاده مثبت کرد و ازحالت «همانند سازی که در بحث الگوها مطرح است ، برای جذب آنان به‌معصومین و اهل‌بیت ، بهره گرفت

مثلا دیدن عکس امام امت در حال بوسیدن حرم و ضریح ، ایجادمحبت‌به صاحب حرم می‌کند ، چون عمل امام برای دیگران الگو وتاثیرگذار است

یا ذکر این نکته که علامه طباطبایی روزه خود را با بوسه زدن بر ضریح‌حضرت معصومهعليه‌السلام افطار می‌کرد ، و وقتی تابستانها به مشهد مشرف‌می‌شد ، وقتی از او تقاضا می‌کردند در اطراف مشهد ، جای خوش آب وهواتری اقامت کند ، قبول نمی‌کرد و می‌فرمود : ما از پناه امام هشتم جای‌دیگر نمی‌رویم ،

بیان این که حضرت امام قدس سره وقتی قم بود ، پیوسته هر غروب حضرت‌معصومه‌عليه‌السلام را زیارت می‌کرد و در ایام اقامت در نجف ، هر شب به زیارت‌حرم مولا مشرف می‌شد ،

بیان حالتهای خاص علامه امینی در هنگام زیارت و حالت‌شوقی که‌به اهل‌بیت‌عليهم‌السلام و علیعليه‌السلام داشت و با چشمی اشکبار و شور و حالی‌تماشایی حضرت امیرعليه‌السلام را زیارت می‌کرد ،

یا اشاره به اینکه آیة‌الله بروجردی به آستانه حضرت معصومه سفارش‌کرد که اسم مرا هم جزو خدام افتخاری حضرت معصومه‌عليه‌السلام بنویسید ، (هم‌اکنون نیز برخی از مراجع تقلید در قم ، جزو خدام افتخاری این‌آستانه‌اند و در جلسات خدام افتخاری شرکت می‌کنند)

یا اینکه به شیخ انصاری گفتند شما آستان حضرت ابوالفضل راببوسید ، تا مردم به کار شما نگاه کنند و ادای احترام بیشتر به آن حضرت‌کنند و تشویق شوند ، فرمود : من آستان حضرت ابوالفضل را نه به خاطراینکه آستان اوست ، بلکه به خاطر اینکه جای پای زوار آن حضرت است‌می‌بوسم و افتخار می‌کنم . ذکر اینگونه نمونه‌ها در دل افراد دیگر هم اثرمی‌گذارد و محبت می‌آفریند

حضرت امام خمینی‌قدس سره که محبوب دلها و الگوی همه است ، در مقدمه‌وصیتنامه خویش ، با تعبیر مکرر «ما مفتخریم که . » به پیروی از مذهب‌شیعه ، به داشتن نهج‌البلاغه ، ادعیه حیات‌بخش ائمه ، مناجات شعبانیه ، دعای عرفه ، صحیفه سجادیه ، صحیفه فاطمیه ، امامت ائمه دوازده‌گانه ، وجود امام باقر ، جعفری بودن مذهب و . مباهات و افتخار می‌کند وقتی‌شخصیت عظیمی همچون امام ، با افتخار از ائمه و مذهب و ادعیه و صراطشیعه و . یاد می‌کند ، در ذهن شیفتگان او نیز تاثیر می‌گذارد و این محبت‌به دل آنان نیز نفوذ می‌کند (ما مفتخریم که باقرالعلوم ، بالاترین شخصیت‌تاریخ . از ماست ، ما مفتخریم که ائمه معصومین . ائمه ما هستند ، مامفتخریم که مذهب ما جعفری است . )

اینگونه یادکرد بزرگان و چهره‌های محبوب ، از بزرگان دین و اهل بیت ، محبت می‌آفریند

طبعا زبان و بیان خاص مربوط به نوجوانان و جوانان ، چه در سخن‌ها وچه در نوشته‌ها باید مراعات شود و افق فکر و سطح معرفت کودکان در نظرگرفته شود ، چه در برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی ، چه در صبحگاهها ومراسم جشن و عزا ، در خانه‌ها ، مدارس و مساجد و هیئتها

9- برپایی مراسم و تعظیم شعائر

نحوه برخورد بزرگترها با مناسبتهای ویژه اهل بیت ، در فکر و روح‌کودکان هم مؤثر است برپایی مراسم جشن یا سوگواری ، شرکت کردن وشرکت دادن در چنین برنامه‌هایی مؤثر است در سایه اینگونه تعظیم‌شعائر ، آن فرهنگ دینی و علقه‌های ولایی پابرجا می‌ماند و تقویت‌می‌شود امامان معصوم‌عليهم‌السلام نیز از این شیوه بهره می‌گرفتند و به آن توصیه‌می‌کردند برای پیروان اهل بیت ، تکریم مناسبتهایی همچون ایام عاشوراو روز غدیر ، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است اهل بیت ، به این دو مناسبت‌بسیار بها می‌دادند «غدیر خم را یک عید بزرگ اسلامی می‌دانستند و به‌روزه و عبادت و تبریک‌گویی و دید و بازدید و شادمانی و پوشیدن لباس نو واحترام این روز دستور می‌دادند ، تا در ذهن شیعه ، به عنوان یک روز مهم وبه یادماندنی باقی بماند. (110)

نسبت‌به ایام عاشورا نیز ، مراسم گرفتن در خانه‌ها ، مدرسه‌ها ، ادارات ، بازارها و . مؤثر است در بسیاری از خانه‌ها و خانواده‌ها که مراسم دیرین ودرازمدت «روضه خانگی برقرار می‌شود ، معمولا افراد آن خانه با حب اهل‌بیت‌بار می‌آیند و این محبت و ولا را به عنوان یک گوهر ، حفظ می‌کنند

حتی ترویج مسائلی همچون اطعام ، احسان ، وقف ، نذر ، هدیه در راه‌اهل بیت ، به رسوخ این محبت در قلوب ، کمک می‌کند حفظ سنتهای‌دینی در خانواده‌ها و گسترش آن به مدرسه‌ها ، مجتمع‌ها و مجموعه‌های‌انسانی ، می‌تواند مفید باشد

برگزاری جشنهای میلاد امام زمانعليه‌السلام در این میان اهمیت‌خاصی‌دارد و ایجاد شوق به مناسبت تولد امامی که هنوز هم زنده است و حاضر وناظر بر ماست و ما چشم به راه آمدن اوییم ، بعد عاطفی و عشق‌آفرینی‌بیشتری دارد زمینه آن نیز به طور طبیعی در میان کودکان و نوجوانان‌وجود دارد و نیمه شعبان خاطره‌ای فراموش نشدنی برای آنان است

10- استفاده از حس کمالجویی

مردم به «کمال و «جمال گرایش دارند کمال جویی انسانی ، بویژه درسنین نوجوانی و جوانی سبب می‌شود به سوی انسانهای برتر ، ابر انسانها ، الگوهای قدرت و علم و شهرت و محبوبیت جذب شوند و حس‌قهرمان‌گرایی خود را در عشق ورزیدن به آن الگوهای آرمانی ارضاء کنند واگر هم چنین الگوها و قهرمانهایی وجود نداشته باشند ، آنها را می‌سازند ومی‌پردازند ، حتی در خیال خویش نظریه قهرمان‌گرایی برای کمال ، بخصوص در قشر جوان و نوجوان ، امری روشن است ، فرد ، بویژه درنوجوانی همواره به قهرمان توجه دارد و «اگر بدان دسترسی نداشته باشد ، حتی در عالم خیال و رؤیا از بسیاری از جهات او را الگو و مدل رفتار خویش‌قرار می‌دهد و از تصور خاص خود از او ، از رفتار او ، از گفتار او ، از طرز لباس‌پوشیدن و از قیافه و هر چیز مرتبط با او الهام می‌گیرد قهرمان منتخب ، کعبه انطباق رفتار نوجوان است. (111) «قهرمانان ، خدایان زمین‌اند بشر درآنان نیز قدرت ، کمال و جمال آسمانی یا می‌جوید یا به آنان نسبت می‌دهد بتی با دست‌خویش می‌تراشد ، صفتهای خدایی به او نسبت می‌دهد وآنگاه معبود خود ساخته‌اش را می‌پرستد». (112)

حال که چنین است ، هر چه این قهرمانان و الگوها ، متعالی‌تر ، کامل‌تر ، آسمانی‌تر و خدایی‌تر و بی‌عیب‌تر باشند ، مدار جاذبه قوی‌تری ایجادمی‌کند و این کشش و محبت ، سازنده‌تر خواهد بود. (113)

باید از حس آرمان‌گرایی بهره گرفت و توسط اهل‌بیت ، این خلا را پرکرد اهل‌بیت از نظر قدرت جسمی ، قدرت روحی ، کرامات و معجزات ، اتکاءبه قدرت خدا ، برخورداری از علم لدنی و الهی ، فضیلت و کمال ، از همه‌انسانها برترند مظهر کمال و جمال الهی‌اند

طرح شجاعتها ، فضایل و معجزات و کراماتشان ، شفادادن‌ها و رفع‌مشکلات و مقام شفاعت نزد خداوند و رفع حاجت توسل جویندگان ، درایجاد علاقه نسبت‌به آنان مؤثر است وعاظ و مرثیه‌خوانانی که در ایام‌سوگواری ، از حوادث عاشورا سخن می‌گویند و با ذکر مصائب و مظلومیت‌اهل بیت ، دلها را به سوی آنان جذب و معطوف می‌کنند ، اگر در کنار این‌شداید ، از رشادتها و قهرمانی‌های شهدای کربلا هم بگویند ، آن چهره‌هامحبوب‌تر می‌شوند گاهی خود افراد به واعظ می‌گویند : از شجاعت ورزم‌آوری عباس و علی اکبر و امام حسین برایمان بگو این نشان‌دهنده‌این است که بیان ابعاد حماسی این الگوها ، جامعیت و کمال بیشتری را درذهن مخاطب ، ترسیم می‌کند و بر علاقه‌ها می‌افزاید

البته از معجزات و کرامات ، باید آنهایی را برای کودکان و نوجوانان گفت‌که قابل فهم و هضم برای آنان باشد

اگر جوانان و کودکان ، شیفته انسانهایی می‌شوند که از نظر علمی ، فنی ، نبوغ ادبی ، ورزیدگی جسمی ، شجاعت و توانمندی ، روحیه‌های والا ، زیبایی ، بخشندگی و جوانمردی در سطح بالایی قرار دارند ، باید گفت که‌اهل بیت ، از نظر علم ، زهد ، قدرت ، فصاحت و بلاغت ، شجاعت و سخاوت ، کمال صورت و سیرت ، عبادت و عرفان ، زیبایی و جمال ظاهری ، مردانگی‌و گذشت و احسان ، صبر و مقاومت از همه انسانها برتر و بالاترند طرح‌آنان بعنوان چهره‌های آرمانی ، محبتشان را در دلها می‌آفریند کدام‌مشخصه و خصلت و فضیلت جاذبه‌آفرین و دوست داشتنی و محبت‌آور رامی‌توان نام برد که حد اعلا و بالاترین مرتبه آن در اهل‌بیت عصمت ، تجلی نداشته باشد ؟

در حدیثی ، امام رضاعليه‌السلام در توصیف دین و مرام ائمه اهل‌بیت ، چنین‌می‌فرماید :

«و ان من دینهم الورع والعفة والصدق والصلاح و الاجتهاد واداء الامانة الی البر والفاجر و طول السجود والقیام باللیل واجتناب المحارم و حسن الصحبة و حسن الجوار و بذل‌المعروف و کف الاذی و بسط الوجه والنصیحة والرحمة‌للمؤمنین(114)

پرهیزکاری ، پاکدامنی ، راستگویی ، شایستگی ، تلاش ، امانت‌داری‌نسبت‌به نیک و بد ، سجود طولانی ، شب‌زنده‌داری ، پرهیز از حرامها ، معاشرت خوب و رفتار مناسب با همسایه ، بخشش نیکی ، پرهیز از آزار ، گشاده‌رویی ، خیرخواهی و رحمت‌برای مؤمنان ، از دین و مرام ائمه‌است

در زیارت جامعه ، اوصاف برجسته و فضایل ارجمندی از امامان نقل‌شده است از جمله اینکه : هرگاه خیر و خوبی یاد شود ، اول و ریشه و شاخه ومنبع و جایگاه و منتهای آن هستید و هر نیکی از شما آغاز می‌شود و به‌شما پایان می‌گیرد(115) .

شما راه خدا را باز کردید شهادت را شما آغاز کردید

فدا کردید جان ، تا دین بماند به خون خفتید ، تا آیین بماند

اهل بیت عصمت ، محبوب‌ترین انسانها ، ارزنده‌ترین دوستها ، زیبنده‌ترین محبوبهایند که جامعیت‌بی‌نظیر نسبت‌به همه خوبیهای‌اخلاقی و رفتاری دارند و آنچه خوبان همه دارند ، اهل‌بیت‌به تنهایی دارندو بهترین چهره‌های دوست داشتنی و عشق ورزیدنی‌اند در حدیث امام‌صادقعليه‌السلام است که سه چیز محبت‌آور است : دین ، تواضع ، بذل و بخشش(116) امامان شیعه و اهل‌بیت ، هم محور و مدار دین و آیین‌اند ، هم با همه مقام ومرتبه‌ای که دارند در تواضع و فروتنی پیشتازند و هم در سخاوت و داد ودهش سرآمد مردم روزگارند یاد کردن از نمونه‌های اخلاقی امامان و ازتواضع ، جود و بخشندگی آنان ، علاقه‌مندی به آنان را می‌افزاید

روزی معاویه ، یکی از بانوان شجاع و شیفته علی بن ابی‌طالبعليه‌السلام به‌نام «دارمیه حجونی را احضار کرد از او پرسید : می‌خواهم بدانم بر چه‌اساس و جهتی علی را دوست می‌داری و با من دشمنی ؟ پاسخ داد : علی رابه آن جهت دوست دارم و به ولایت او دل بسته‌ام که او در میان مردم به‌عدالت رفتار می‌کرد ، حقوق را مساوی تقسیم می‌کرد ، پیامبر او را به ولایت‌برگزیده بود ، دوستدار محرومان بود ، دینداران را گرامی می‌داشت و تو را نیزبه خاطر جنگیدنت‌با علیعليه‌السلام که سزاوارتر از توست ، و به خاطر ستمگری ، حکومت هوسرانانه و قضاوت جائرانه‌ات دشمن می‌دارم. (117)

جلوه‌های برجسته اخلاقی و رفتاری علیعليه‌السلام آنگونه است که آن بانوی‌دلیر را هوادار وی ساخته است فضیلتها همواره جاذبه دارد

11- معرفی ولی نعمتان

ما از هر کس که احسان و نیکی ببینیم ، به او محبت پیدا می‌کنیم(الانسان عبید الاحسان) طرح نیکی‌ها و احسانها و فواید و نعمتهایی که ازسوی ائمه به ما رسیده است ، در ایجاد محبت مؤثر است آنان واسطه‌فیض الهی‌اند ، وسیله قضای حاجات ما از درگاه خدا می‌شوند ، هدایت‌کننده و پیشوای دینی مایند ، به وسیله آنان در مسیر توحید ناب وراه درست و صراط مستقیم قرار گرفته‌ایم صاحب و ولی نعمت ما آنهایند(بیمنه رزق الوری) توجه داشتن و توجه دادن به نعمت و شناخت صاحب‌نعمت ، محبت‌آور است

خداوند به حضرت موسی وحی فرمود که مرا دوست‌بدار و مردم را هم‌دوستدار من کن گفت : خودم دوستت دارم با دل مردم چه کنم ؟ خداوندوحی فرمود که آنان را به یاد نعمتهای من بینداز «فذکرهم نعمتی وآلائی(118) در بخش عمده‌ای از آیات و احادیث ، نعمتها و احسانهای الهی‌در حق بشر برشمرده شده است اینها زمینه خدادوستی و خداپرستی را درانسان پدید می‌آورد

در حدیث دیگر است که خدا به حضرت داود چنین وحی کرد داودعرض کرد : خودم به تو محبت دارم مردم را چگونه دوستدار تو سازم ؟ «فکیف احببک الی خلقک ؟ » خداوند فرمود : از راه یادآوری نعمتهایم ، مرامحبوبشان ساز «اذکر ایادی عندهم فانک اذا ذکرت ذلک لهم احبونی(119)

در روابط خانوادگی نیز ، گاهی برای ایجاد محبت و کشش در میان‌کودکان نسبت‌به بعضی از فامیل ، یادآوری می‌کنند که : او که برایت فلان‌چیز خرید ، تو را به گردش برد و . چنین و چنان کرد یادآوری خوبیها وانعام‌های آنان نسبت‌به کودکان ، ایجاد جاذبه و علاقه می‌کند

ائمه نیز حق زیادی بر ما دارند و ما هر چه داریم ، بخصوص نعمتها ومواهب معنوی و دینی از این خاندان است و آنان واسطه فیض خدا بربندگانند و باید اینها یادآوری شود تا محبت‌بیافریند در زیارت جامعه‌درباره نقش رحمت‌آور اهل‌بیت در عالم تکوین می‌خوانیم :

«بکم فتح الله و بکم یختم و بکم ینزل الغیث و بکم یمسک‌السماء ان تقع علی الارض الا باذنه

خداوند به سبب شما آغاز کرد و به شما ختم می‌کند ، به خاطر شما باران‌و ابر می‌فرستد ، و به سبب شما آسمان را نگه می‌دارد که جز با اذن او برزمین نیفتد

و در مورد نقش هدایتی و ارشادی و دین‌آموزی آنان و جایگاهشان درتبیین دین ، می‌خوانیم :

«بموالاتکم علمنا الله معالم دیننا و اصلح ما کان فسد من دنیاناو بموالاتکم تمت الکلمة و عظمت النعمة واتلفت الفرقه وبموالاتکم تقبل الطاعة المفترضة

به سبب موالات و دوستی با شما ، خداوند نشانه‌های دینمان را به ماآموخت و آنچه از دنیایمان تباه شده بود اصلاح کرد ، به سبب موالات‌شما سخن تمام شد و نعمت ، عظمت‌یافت و تفرقه‌ها به همدلی گرایید ، با موالات شما طاعت واجب الهی قبول می‌شود

اهل بیت ، معلمان دین و مرشدان حیات و راهنمایان زندگی مایند و اگربه توحید و اسلام ناب دست‌یافته‌ایم ، در سایه تعالیم آنان است و مدیون‌آنانیم خدا را بر این نعمت و منت‌باید شاکر بود به این خاندان هم‌بایدعشق ورزید

امام صادقعليه‌السلام درباره اهل بیت‌عليهم‌السلام فرمود :

«لولاهم ما عرف الله عزوجل. (120)

اگر آنان نبودند ، خدای متعال شناخته نمی‌شد

امام امت‌قدس سره به صورت اکید ، یادآور این بودند که دین ما ، انقلاب ما ، پیروزی ما و ملت ما همه مدیون ابا عبدالله الحسینعليه‌السلام و عاشوراست تعابیری از قبیل : «این خون سیدالشهداست که خونهای همه ملتهای‌اسلامی را به جوش می‌آورد» ، «محرم و صفر است که اسلام را نگه داشته‌است ، «فداکاری سیدالشهداست که اسلام را برای ما زنده نگه داشته‌است ، «اگر قیام حضرت سیدالشهدا نبود ، امروز ما هم نمی‌توانستیم پیروزشویم ، «شهادت حضرت سیدالشهدا مکتب را زنده کرد» ، «انقلاب‌اسلامی ایران پرتوی از عاشورا و انقلاب عظیم الهی آن است ، همه توجه‌دادن به نعمت معنوی اهل بیت نسبت‌به امت ماست و این سبب می‌شودکه خود را رهین این نعمت‌بشناسیم و محبت اولیای دین در دلمان بیشترشود

نعمت ولایت و محبت ، از بزرگترین نعمتهاست در یادآوری نعمتهاتنها به نعمتهای مادی نباید اکتفا کرد نعمتهای معنوی که اغلب به چشم‌نمی‌آید و مورد غفلت قرار می‌گیرد نیز باید یاد شود تا قدر آنها شناخته‌گردد همین که ما آشنا و دوستدار این خاندانیم و محبت آنان را در دل‌داریم ، نعمت عظیمی است که با هیچ چیز قابل مبادله نیست امامان‌خودشان نیز گاهی دوستداران را به ارجمندی و فضیلت این نعمت معنوی‌توجه داده‌اند و آن را بزرگترین برخورداری و ثروت دانسته‌اند

12- ذکر فضایل و فرهنگ و تعالیم اهل‌بیت‌علیهم السلام

مردم ، آرمان‌گرا و قهرمان دوستند و در پی فرزانگیهایند در غرب ، درباره شخصیتها و چهره‌های ملی و علمی‌شان ، آن‌قدر کتاب و مقاله‌می‌نویسند ، فیلم و مجسمه می‌سازند و تبلیغات می‌کنند ، تا آن چهره را درنقش الگو و قهرمان در ذهن و دل ملت‌خود جا دهند ما چرا درباره بزرگان‌دینمان که بسیار ارزنده‌تر و شایسته‌ترند چنین نکنیم ؟ اگر مردم شخصیت‌و فضیلت و فکر و فرهنگ امامان اهل‌بیت‌عليهم‌السلام را بشناسند و با سخنان‌بلند آنان آشنا شوند ، به آنان علاقه پیدا می‌کنند و این علاقه به تبعیت وهمسویی می‌کشد امام رضاعليه‌السلام در حدیثی فرموده است :

«ان الناس لو علموا محاسن کلامنا لاتبعونا»(121) .

مردم اگر خوبیهای حرفها و تعالیم ما را بشناسند از ما پیروی می‌کنند

ترویج احادیث اهل‌بیت و مسابقات حفظ حدیث در این زمینه مفیداست استفاده از «چهل حدیث های گوناگونی که از سوی برخی ناشران درموضوعات مختلف تدوین و منتشر شده است ، جهت این کار پیشنهادمی‌شود برنامه حفظ این چهل حدیث‌ها یا احادیث دیگر نیز مفید است

انتخاب مفاهیم و موضوعات برای گفتن به کودکان و جوانان بسیارمهم است در احادیث امامان بسیاری نکته‌ها و معارف نهفته است ، ولی‌همه آنها قابل گفتن برای همه نیست گاهی برای مخاطب قابل هضم‌نیست ، به جای جاذبه ، دافعه دارد و به جای گرایش به مکتب اهل بیت ، فراری می‌دهد و به جای روشنگری اذهان ، شبهه می‌آفریند در انتخاب‌هم باید ذوق و خرد داشت و زمینه و ظرفیت‌ها را سنجید و این نکته بسیارمهم است

امام صادقعليه‌السلام به یکی از اصحاب خویش به نام مدرک بن هزهازفرمود : ای مدرک ! به یاران ما سلام برسان و بگو : رحمت‌خدا بر کسی که‌مودت مردم را به سوی ما بکشد ، به آنان سخنانی از ما بگوید که آنرامی‌شناسند و می‌پذیرند و آنچه را حالت انکار و عدم پذیرش دارند نگوید(122)

باید جوانان و نوجوانان ، شیرینی کلام اهل‌بیت و عمق حکمتهای آنان‌را دریابند تا از طریق سخنانشان ، شیفته شخصیتشان شوند در این مورد ، کلمات قابل‌فهم‌تر ، ترجمه‌های شیوا و دلنشین و روان و انتخاب‌موضوعات کاربردی ، و چاپ زیبا و جذاب مؤثر است گاهی باید از طریق شکل ، مخاطب را به «محتوا» جذب کرد

اینکه چگونه مردم و جوانان و بشریت را با فرهنگ اهل‌بیت‌عليهم‌السلام بایدآشنا کرد ، نکته ظریفی است و باید از تکنیک هنر استفاده کرد و در عرضه‌محتوای کلامی و حیاتی ائمه‌عليهم‌السلام به نسل امروز از قالبهای نو و جاذبه‌های‌هنری و شیوه‌های اثرگذار بهره گرفت کار رسانه‌ها در این جهت مهم است‌و متاسفانه اغلب ، ضعیف و غیرجذاب ارائه می‌شود

فضایل اهل‌بیت‌عليهم‌السلام در دو محور قابل طرح است :

1 - جهات آرمانی و خلقت و طینت و سرشت متعالی و نور خدایی و .

این بخش از فضایل ، گرچه ارزشمند است و مقام آنان را نزد خدا آشکارمی‌سازد ، ولی چون جنبه عملی و سرمشق‌گیری و تاسی در آنها نیست ، کمتر اثر تربیتی و جاذبه عملی دارد گاهی هم برای نوجوانان غیرقابل‌هضم و درک است

2 - جهات عملی و قابل اسوه‌گیری و تبعیت عینی و ملموس از رفتاراهل‌بیت‌عليهم‌السلام

آشنا ساختن نوجوانان و جوانان با «سیره معصومین و زندگی ائمه‌بسیار لازم و مفید است اینجا آشنایی با تاریخ به کار می‌آید شیوایی قلم وجاذبه و هنرمندانه بودن نگارش نیز نباید از یاد برود ذکر نمونه‌هایی ازصبر ، ایثار ، عفو ، تواضع ، عبادت ، شجاعت ، اخلاص ، عطا و بخشندگی ، فتوت و جوانمردی ، حسن خلق ، علم و حلم ، کیفیت نماز و روزه و تهجد وحج و اعمالشان ، همه و همه بسیار سودمند است بخصوص حکایاتی ازاهل‌بیت که نوعی برخورد خوب و شایسته و احترام‌آمیز با نوجوانان را دربردارد ، تاثیرگذارتر است مثلا قصه پیرمرد و امام حسن و امام حسین وکیفیت وضو یاد دادن ، یا رفتار پیامبر با کودکان و سلام دادن به آنان ، یا بغل‌کردن و بوسیدن کودکان خردسال مؤمنین

معرفی کودکان اهل‌بیت و جاذبه‌های رفتاری آنان برای کودکان ماتاثیرگذارتر است واین سنخیت در سن و سال ، بیشتر جاذبه می‌آفریند

محبت در دل نوجوانان اگر بصورت یک بذر کاشته شده باشد ، با ذکرنمونه‌های خوب اخلاقی و سیره اهل‌بیت‌عليهم‌السلام باید آن را آبیاری کرد ، تا هم‌خشک نشود ، هم رشد کند و ثمرات بیشتری دهد این ، سبب تعمیق‌محبت می‌شود(123) مطالب ارزشمندی که در کتابهای معتبر و اصیل نهفته ، باید استخراج شود تا نسل نوجوان امروز هم از آن ذخایر بهره‌مند شوند

انتخاب شعرهای ناب ، زیبا و روان درباره شخصیت امامان و اهل‌بیت ، نیز خواندن و اجرای دلنشین و شیرین آنها ایجاد محبت می‌کند از میان‌انبوه قصاید و اشعار ولایی ، باید دست‌به گزینش زد آگاهی و ذوق لطیف ، در این گزینش بسیار نقش دارد در این مساله نیز ، همچون برنامه‌های‌دیگر فرهنگی و هنری برای کودکان و نوجوانان ، توجه به نکات روانشناسی‌و روحیات ویژه این مقطع سنی و تحصیلی ضروری است

13- گره زدن خوشیهای زندگی به حیات ائمه علیهم السلام

خوش آمدن از چیزی ، علاقه ایجاد می‌کند باید کوشید شخصیت وزندگی و خاطره اهل‌بیت و مراسم و مجالسشان در ذهن کودکان خاطره‌خوشی برجای بگذارد با استفاده از قضیه شرطیه (قضیه پاولوف) به نحوی‌عمل کنیم که با دیدن چیزی و خاطره‌ای ، پیوند با اهل‌بیت‌عليهم‌السلام مطرح‌شود جشن گرفتن و شیرینی و عیدی دادن‌ها و جشن تکلیف گرفتن واعطای مدال و اهدای جوایز و تشویقها اگر در روز تولد معصومینعليهم‌السلام ‌باشد ، خواه‌ناخواه تاثیر غیرمستقیم دارد گره خوردن یک خاطره خوش بااهل‌بیت‌عليهم‌السلام ، مثلا شبها یا روزهای میلاد ائمه‌عليهم‌السلام ، در خانه‌ها ومدرسه‌هامان باید یک حادثه خوب یا خاطره خوش و برنامه جاذبه‌دارپیش آوریم ، مثلا در مناسبتهای مربوط به اهل‌بیت‌با یک جعبه شیرینی‌به خانه رفتن ، روز تولد امامان یک جعبه شیرینی در دفتر مدرسه گذاشتن وبه همین مناسبتها در خانه و مسجد و محله و مدرسه ، جشن گرفتن ، سبب‌می‌شود این مناسبتها از یاد نرود و این شادی‌ها با این ایام و نام و یاداهل‌بیت ، حالت‌شرطی پیدا کند

کسی می‌گفت : با فرزند کوچکم به مسجد و برای نماز جماعت رفتیم بین دو نماز ، شیرینی به افراد دادند فردا شب پسرم گفت : بابا ! مسجدنمی‌رویم ؟ از آن پس هر وقت او را به مسجد می‌برم ، اگر شیرینی و . نبود ، وقتی بیرون آمدیم حتما برایش شکلات می‌خرم ، تا پیوند مسجد آمدن بابرخورداری از یک چیز دوست‌داشتنی در ذهن او گسسته نشود و علاقه به‌مسجد و نماز ، تداوم یابد

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود : «الهدیة تورث المودة(124) هدیه ، محبت می‌آورد

اگر این هدیه در ارتباط با خاندان عصمت و اهل‌بیت‌باشد طبیعی است‌که محبت آنان را در پی خواهد داشت

در هر برنامه دینی و مذهبی می‌توان از این شیوه برای ایجاد علاقه‌استفاده کرد ، مثل نماز جمعه ، جلسه دعا یا سخنرانی ، شرکت در مراسم‌مذهبی و مجالس سوگواری یا مسجد و نماز جماعت در مناسبتهای ویژه‌ائمه نیز اگر از این شیوه استفاده شود ، در ایجاد جاذبه مؤثر است

دیده از اشک و دل از داغ و لب از آه پر است عشق در هر گذری رنگ دگر می‌ریزد(125)