۱۷ - مشکلات و مصائب
آلام و شدائد هوش انسان را تیزتر می کند طوفانهای حوادث روحیات انسان را تقویت می نماید
دریای خروشان زندگی با طوفانها و موجهای کوه آسا همراه است امواج سهمگین حوادث از پیشرفت مردان بزرگ ، در مسیر زندگی ، جلوگیری میکند پیروزی از آن کسانی است که با کشتی تدبیر و عقل سینه حوادث را بشکافند و با کمک دانش و بینش با مشکلات مبارزه نمایند و این همان استقامت است که در پیش درباره آن گفتگو کردیم
نکته قابل توجه اینجاست که وجود مشکلات از عوامل پیروزی است و این مطلب تا حدی برای گروهی قابل هضم نیست ولی اگر آنان توجه نمایند ، خواهند دید که همانطوری که آتش آهن را قویتر می سازد ، مشکلات و مصائب هم فکر انسان را در مسیر زندگی پخته تر کرده و به او درس زندگی می آموزد افراد قوی و نیرومند کسانی هستند که در گهواره رنج پرورش یافته اند آنها می توانند در برابر طوفانهای مصائب مقاومت نمایند ولی کسانی که در مهد عزت و نعمت ، پرورش یافته اند با یک نسیم سرد ، پژمرده می شوند و با یک باد شدید از جای کنده می گردند
مولای متقیان علیعليه‌السلام
که به قوت بازو و عظمت روح و ثبات در برابر حوادث معروف است می فرماید :
اگر از من بپرسند که این شجاعت جسمی و قدرت روحی شما معلول چیست ؟
! در صورتی که غذای روزانه شما نان جو و نمک و سرکه است ، من در پاسخ این دسته چنین می گویم : درختان بیابانی که در سنگلاخها و زیر آفتاب سوزان و با صد عوامل تلخ دست بگریبانند ، از درختان و گیاهانی که در لب جویبار پرورش یافته اند ، محکمتر و با دوامترند
درختان لب جویبار که در مهد نعمت و در آغوش نوازش باغبان پرورش یافته اند ، با مشکلات و مصائب خوی نگرفته اند ولی درختان بیابانی در آغوش مشکلات بزرگ شده اند ؛ فرزند مصائب اند و مربی آنها بادهای سوزان ، آفتاب داغ ، کم آبی و بی بارانی است
مللی که در دامنه کوهها پرورش می یابند ، از مللی که در میان دشت و دمن و یا شهر و بخش زندگی می کنند ، قویتر و نیرومندتر هستند دسته نخست با اینکه فاقد وسائل زندگی می باشند بیش از دسته دوم در برابر سرما و گرما و گرفتاری مقاومت می کنند
انسان در پرتو مصائب قوای دماغی خود را به کار می اندازد و نقشه ابتکار را به دست می گیرد در حقیقت ، مشکلات مشوق و محرک برای چاره جوئی است و تشویق و تحریک نردبان ترقی می باشد و شخصیتهای بزرگ علمی و صنعتی همیشه در طول زندگی با سختیها و محرومیت ها دست بگریبان بوده اند بدین لحاظ ناپلئون می گفت : (شدائد و آلام ، هوش انسان را تیزتر و محصول خیزتر می سازد )
گوته می گوید : (طوفانهای حوادث ، اخلاق و روحیات را تقویت می کند )
پدر و مادرانی که مراقبند آنها در کشمکش حوادث و مصائب واقع نشوند ، و آنها را (لوس ) و (ننر) بار می آورند ، سخت در اشتباهند این بچه ها در طوفان حوادث بسان درخت بید در لب جویبار به هر بادی می لرزند و در گردباد حوادث مانند پر کاهی از این سو به سو پرتاب می شوند
افراد بلادیده و زجر کشیده مانند صخره ها و کوههای محکمی هستند که هیچ عاملی قدرت انفجار آن را ندارد سیل همیشه در سرزمینهای نرم اثر می کند و در دل آن جای می گیرد ولی در سرزمینهای سخت و سنگلاخ ، اثر شومی از خود نمی گذارد سیل حوادث روزگار نیز درباره افراد خشن و سخت و قوی بی اثر است ، ولی افراد ناتوان را از پای در می آورد
مصائب برای انسان یک اندوخته عملی زندگی است و در آینده وسیله ترقی و پایه تعالی او می گردد و بر اثر تجارب زیادی که از مشکلات به دست می آورد ، همواره سختیها را به نفع خویش تمام می کند و از آنجا که کوه مصائب را زیر پا گذارده ، در مسیر زندگی مشکلات مانع پیشرفت او نمی شود و هرگاه مصائب مانند تگرگ ببارد ، آنها را با آغوش باز استقبال نموده و بر چهره آنها می خندد
نیچه می گوید : (ترا به قدری دوست می دارم که رنج و آشفتگی و سرشکستگی برایت آرزو می کنم ، به تو رحم نمی کنم چون ترا دوست می دارم میدانی چرا ؟ ! زیرا آرزو دارم که نیروهای خفته تو بیدار گردد تا در شدائد روزگار با روحی مسلح پایدار باشی )
به قول ناصر خسرو :
تا نبیند رنج و سختی مرد ، کی گردد تمام
|
|
تا نیاید باد و باران ، گل کجا بویا شود
|
اگر بگوئیم کامیابی فرزند رنج و مشقت است ، سخن به گزاف نگفته ایم و یا اگر بگوئیم پولاد در پرتو آتش سختتر می شود و چاقو در سایه سوهان تیزتر می گردد ، حقیقتی را بااین مثال ترسیم کرده ایم
قهرمان ملی ایران ، نادر که در ردیف نوابغ نظامی جهان بود ، رشادت و کاردانی و حماسه اش در صفحات تاریخ مضبوط است او در سختترین شرائط ، زمام کار را به دست گرفت و موقعی روی کار آمد که افغانها ملت کهن ایران را از پا در آورده و ترکان عثمانی قسمتی از خاک ایران را در شمال غربی جزء متصرفات خود قرار بودند و هلندیها و انگلیسها در جنوب ایران و خلیج فارس سلطه مطلقه پیدا کرده ، می خواستند جنوب کشور را هند ثانی قرار دهند
در چنین زمانی که زمامدار سابق بر اثر خوگیری به زندگانی تواءم با ناز و نعمت و عیش و طرب ، لیاقت اداره کشور را از دست داده بود ، نادر که در زیر آفتاب سوزان و روی ریگهای گداخته بیابانها پرورش یافته و با طوفانهای زندگی و با رزم و شمشیر زنی خو گرفته بود و جسمی پولادین و روحی آتشین داشت ، برخواست شرائط سخت زندگی و اوضاع و احوال تحقیرآمیز آن روز ایران ، جسم و روح او را همانند جسم و روح یک ملت خشمناک گداخته و آب دیده ساخته بود
او بر اثر داشتن روح آتشین و اراده آهنین خود ، کشور ایران را از لوث دشمن پاک ساخت و نام خود را در دفتر بزرگترین نظامیان جهان ثبت نمود
سختیها و مشکلات شخصیت پرور است ؛ زیرا باعث می شود که قوای دماغی انسان برای رفع موانع فعالیت نماید دانشمندان معتقدند که بازبایها برای کودکان یک نوع تقویت دماغی است ؛ زیرا کودک در بازی به مشکلاتی برمی خورد که با نیروی فکر آنها را برطرف می سازد لذا تا مشکلات پیش نیاید ، بسیاری از قدرتها و استعدادها شکفته نمی شود سختیها و مصائب معلمی است سختگیر ، ولی میوه های شیرین دارد
ماتریالیستها می پرسند چرا خداوند رؤوف و مهربان بشر را در آغوش بلا آفریده است ؟ ! و فلسفه اینهمه بلاها چیست ؟ ! می پرسند چگونه این بلاها و مصائب و گرفتاریها با عدل و رحمت و راءفت خدائی ، که خداپرستان بدان معتقدند ، سازگار است ؟
مادیها از یک نقطه غافلند و آن این که اینگونه بلاها و حوادث علاوه بر یک سلسله اسرار تکوینی و جهانی که علماء با سر پنجه دانش ، پرده از روی آن برداشته اند ، یک فایده روانی دارند و آن فایده در درجه اول این است که انسان تا با ناملایمات روبرو نشود ، ارزش راحتی و تندرستی را نخواهد دانست ؛ و در درجه دوم برای جلوگیری از ستم ، که بدبختانه در جامعه انسانی فراوان است ، وجود این گونه بلاها ضروری است بشر در زندگی توسعه طلبی خود به یک زنگ خطر و بیدار باش نیاز مبرم دارد تا از پاره ای تندرویها و ستمها دست نگهدارد وگرنه بشر خودخواه و مغرور اگر تمام مقتضیات را مطابق میل خود دید ، برای کسی حق حیات قائل نمی شود لذا این آفات و بلاها زنگ قلوب را شسته و بر دلها صفا و محبت می بخشد
ما هیچگاه نباید چنین فکر کنیم که بدون مشکلات به بزرگترین هدف نائل می آئیم
گروهی از پایه گذاران علوم با مشکلات و نبودن وسائل موفقیتهائی بزرگ به دست آورده اند
مثلا (فرگوسن ) با یک کارد کوچک یک ساعت چوبی درست کرد (نیوتن ) به وسیله یک ذره بین و یک قطعه کاغذ ، نور را تجزبه کرد و به اصول الوان رسید
وقتی کارگاه (وستون ) ، عالم طبیعی ، را بررسی کردند دیدند فقط چند عدد شیشه و ساعت و چند ورق کاغذ و گرماسنج کوچکی در آنجا وجود داشت
(فرگوسن ) شبها از شهر بیرون می رفت و بر پشت می خوابید و فواصل ستارگان را با یک تسبیه اندازه می گرفت
(وتنهوس ) ، ستاره شناس معروف ، خسوف و کسوف را روی دسته خیش زراعی حساب می نمود
سختیها انسان را به صفات مردانگی آراسته می سازد در جهان زندگی ، تمام مناصب و مقامات مادی و معنوی در گرو یک سلسله مشکلاتی است که باید بر آنها پیروز گردید
صائب تبریزی که در تک بیت سرودن ید طولائی دارد می گوید :
مالش صیقل نشد آئینه را نقص جمال
|
|
پشت پا هرکس خورد ، در کار خود بینا شود
|
راستی چنین است کسانی که از آغاز زندگی همواره پیروز بوده و با مصائب روزگار دست و پنجه نرم نکرده اند ، امید به بقای پیروزی آنان است جوانی که زندگی خود را با شکست و پیروزی آغاز کند ، امید کامیابی او بیشتر است ؛ زیرا از آغاز زندگی راه مبارزه با مشکلات را آموخته است
۱۸ - واقعیات را آنچنان که هست بشناسیم
واقعیات را آنچنان که هست باید بشناسیم نه آنطوری که به نفع ما تمام می شود تفسیر کنیم
هر کس باید بکوشد تا به حقایق اشیاء آنچنان که هست پی ببرد ، و درخور توانائی خود عینک واقع بینی بچشم بزند و حوادث و اوضاع را بی کم و کاست نظاره کند
تبهکاران اجتماع همواره برای ارضاء وجدان خود ، وقایع را به نفع خویش تفسیر می کنند و آن چنان خود را فریب می دهند که واقعا باور می نمایند که آنچه را درک کرده اند عین حقیقت است این نوع درک ، یک نوع فریب دادن وجدان و کور ساختن دل است
روز ششم اوت ۱۹۴۵ ، نخستین بمب اتمی در جهان ، روی شهر هیروشیما در ژاپن انداخته شد این واقعه باعث شد که نام این شهر کوچک ژاپن در تاریخ جاودان بماند در آن روز بر اثر این واقعه ، یکصد و پنجاه هزار نفر از ساکنین آن کشور کشته شدند ، سپس به فاصله سه روز بمب دیگری روی ناکازاکی انداخته شد ژاپنیها پس از یک هفته سکوت ، تسلیم شدند کشتن هزاران کودک معصوم زنان و مردان بی گناه ، موجی از تنفر در سراسر جهان نسبت به این عمل وحشیانه که در تاریخ بشریت بی سابقه است ، به وجود آورد دستور بمباران کردن این دو شهر بی پناه به فرمان رئیس جمهور امریکا به نام (ترومن ) بود
او پس از این عمل در کشمکش وجدان و سرزنش عموم صلح دوستان و بشر خواهان قرار گرفت و تنفر عمومی موقعیت و حیثیت سیاسی او را متزلزل ساخت و در میان ملتها به عنوان یک فرد آدمکش معرفی شد
اکنون ببینیم آقای (ترومن ) چگونه این حادثه را ارزیابی می کند ؟ ! چگونه وجدان خود را فریب می دهد و وقایع تلخ را که از زهر افعی در کام جهانیان تلختر است ، به سود خود و سود جهانیان تفسیر می کند ؟ می گوید :
من این فرمان تاریخی را برای نجات صدها هزار نفر سرباز و ملوان و خلبان امریکائی صادر نمودم اگر این بمبها به کار نمی رفت نیروهای امریکا که بایست به سواحل ژاپن که دارای استحکامات قوی بود و سرسختانه از آنها دفاع می شد ، حمله ببرند ، و می بایست تلفات سنگینی تحمل کنند
هر انسانی با ذکاوت و باهوش طبیعی خود درک می کند که آقای ترومن با این سفسطه جز این که خود را فریب دهد ، کاری انجام نداده و نخواسته است واقعیات را آنچنان که هست درک کند او به دنبال این اشتباه تصور کرده محبوبیت او همچنان در دل جامعه های زنده ، باقی است ، ولی چیزی نگذشت که ضرر این بی خبری را دید عکس العمل مردم آزادی خواه جهان او را از صحنه سیاست عقب زد و این لکه به طور جاویدان بردامن او نشست
بازرگانان سیاستمداران و اصناف دیگر موقعی می توانند در صحنه های گوناگون زندگی پیروز شوند که در اوضاع و حوادث مربوط به خود ، نظر واقع بینانه داشته باشند یک بازرگان باید به اعتراضی که مشتری به طرز کار و معامله ، و یا بدی و نامرغوبی جنس او دارد گوش فرا دهد و با تدابیر صحیح وضع خود را عوض کند یک سیاستمدار باید اعتراضات و جنب وجوشهای مردم را پیش از بررسی دقیق ، تحریکات مغرضانه نخواند و به عناوین گوناگون مانند عناصر اخلالگر ، آنها را سرکوب نسازد و اذعان داشته باشد که واقع بینی شرط پایداری ملک و سیاست است
دانشجوی ترقی خواه از سرزنش استاد استقبال می کند و کمی نمره را گواه بر مغرض بودن او نمی گیرد ؛ خود ، و نحوه تحصیل خود را وارسی می کند چه بسا درک یک واقعیت و این که کوتاهی از ناحیه خود اوست ، پلکان پیروزی او در آینده شود
پیامبر بزرگ اسلام در نبردهای خود با مشرکان و بت پرستان ، قبلا نیروی دشمن را ارزیابی می کرد و قدرت و توانائی او را دقیقا مورد بررسی قرار می داد پیش از جنگ ، اطلاعاتی از دشمن به دست می آورد و قدرت و عظمت دشمن را هیچ نمی شمرد هرگز خود و یا افسران اسلام را فریب نمی داد و نمی گفت که با یک حمله ، دشمن را تار و مار می نمائیم
در جنگ بدر ، گروه اکتشافی اسلام بر سر چاه بدر یک نفر از سربازان قریش را دستگیر کرده به خدمت پیامبر آوردند ؛ از آنجا که تعداد دشمن معلوم نبود ، پیامبر از او پرسید : (قریش روزی چند شتر نحر میکنند ؟ ) او گفت : (گاهی ۹ ، گاهی ۱۰شتر ) پیامبر فرمود : (تعداد دشمن میان نهصد و هزار است و یک شتر معمولا غذای صد نفر است )
نبرد اعراب و اسرائیل در ۶ ژوئن ۱۹۶۷ به شکست اعراب انجامید یکی از علل شکست که متاءسفانه براثر تلخ بودن کمتر به آن اعتراف شد ، این بود که رهبران کشورهای عربی نیروهای دشمن و نیروهای دیگر را که در مصاف و یا پشت سر آنها قرار گرفته بودند ، درست ارزیابی نکرده و به جای واقع بینی به حماسه و سرود پرداخته بودند اگر آنها با واقع بینی وارد کار شده بودند ، دچار شکست فاحشی که در تاریخ بشریت کم نظیر است و با حیثیت یک میلیارد مسلمان ارتباط مستقیم دارد نمی شدند
براستی شک پله یقین است اگر انسان تردید پیدا نکند و درباره موضوعی دو دل نشود ، هرگز دنبال تحقیق نمی رود
اعتراض و انتقاد نیز مقدمه تکامل است ؛ مرد کامیاب کسی است که به انتقاد مردم گوش فرا دهد
و انتقاد غیر مغرضانه ناظران را مورد بررسی قرار دهد ؛ زیرا در آئینه افکار آنان ، معایب و نواقص کار به طور دقیق منعکس می گردد
جمشید ساخت جام جهان بین از آن سبب
|
|
کاگه نبود از این که جهان ، جام خودنماست
|
نباید فراموش کنیم که امام صادقعليه‌السلام
فرموده است : ( احب اخوانی من اهدی الی عیوبی ) یعنی ، میان برادرانم آن کس را بیشتر دوست دارم که عیب و نقص مرا به عنوان هدیه به من بگوید امروز در جهان آزاد انتقاد اساس زندگی است و در بعضی کشورها از افراد مطلع دعوت می کنند و سازمانهای دولتی و ملی را در اختیار آنان می گذارند تا اوضاع را ببینند و از آنها انتقاد کنند
کسی که از شنیدن انتقاد ناراحت می شود و نمی خواهد واقعیات را آنچنان که هست ببیند و از دیدن آئینه تمام نمای اوضاع خود که افکار مردم است سخت ناراحت می شود ، باید به او گفت :
خود شکن آئینه شکستن خطاست
0%
نویسنده: آیة الله جعفر سبحانی
