حديث شماره : ٣٠

(حَدِيثُ الشَّيْخِ مَعَ الْبَاقِرِعليه‌السلام )

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ حَدَّثَنِى رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنِ الْحَكَمِ بْنِ عُتَيْبَةَ قَالَ بَيْنَا أَنَا مَعَ أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام وَ الْبَيْتُ غَاصٌّ بِأَهْلِهِ إِذْ أَقْبَلَ شَيْخٌ يَتَوَكَّأُ عَلَى عَنَزَةٍ لَهُ حَتَّى وَقَفَ عَلَى بَابِ الْبَيْتِ فَقَالَ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ ثُمَّ سَكَتَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍعليه‌السلام وَ عَلَيْكَ السَّلَامُ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ ثُمَّ أَقْبَلَ الشَّيْخُ بِوَجْهِهِ عَلَى أَهْلِ الْبَيْتِ وَ قَالَ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ ثُمَّ سَكَتَ حَتَّى أَجَابَهُ الْقَوْمُ جَمِيعاً وَ رَدُّوا عَلَيْهِ السَّلَامَ ثُمَّ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ عَلَى أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام ثُمَّ قَالَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَدْنِنِى مِنْكَ جَعَلَنِيَ اللَّهُ فِدَاكَ فَوَ اللَّهِ إِنِّى لَأُحِبُّكُمْ وَ أُحِبُّ مَنْ يُحِبُّكُمْ وَ وَ اللَّهِ مَا أُحِبُّكُمْ وَ أُحِبُّ مَنْ يُحِبُّكُمْ لِطَمَعٍ فِى دُنْيَا وَ [ اللَّهِ ] إِنِّى لَأُبْغِضُ عَدُوَّكُمْ وَ أَبْرَأُ مِنْهُ وَ وَ اللَّهِ مَا أُبْغِضُهُ وَ أَبْرَأُ مِنْهُ لِوَتْرٍ كَانَ بَيْنِى وَ بَيْنَهُ وَ اللَّهِ إِنِّى لَأُحِلُّ حَلَالَكُمْ وَ أُحَرِّمُ حَرَامَكُمْ وَ أَنْتَظِرُ أَمْرَكُمْ فَهَلْ تَرْجُو لِى جَعَلَنِيَ اللَّهُ فِدَاكَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍعليه‌السلام إِلَيَّ إِلَيَّ حَتَّى أَقْعَدَهُ إِلَى جَنْبِهِ ثُمَّ قَالَ أَيُّهَا الشَّيْخُ إِنَّ أَبِى عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِعليه‌السلام أَتَاهُ رَجُلٌ فَسَأَلَهُ عَنْ مِثْلِ الَّذِى سَأَلْتَنِى عَنْهُ فَقَالَ لَهُ أَبِىعليه‌السلام إِنْ تَمُتْ تَرِدُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ عَلَى عَلِيٍّ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ وَ يَثْلَجُ قَلْبُكَ وَ يَبْرُدُ فُؤَادُكَ وَ تَقَرُّ عَيْنُكَ وَ تُسْتَقْبَلُ بِالرَّوْحِ وَ الرَّيْحَانِ مَعَ الْكِرَامِ الْكَاتِبِينَ لَوْ قَدْ بَلَغَتْ نَفْسُكَ هَاهُنَا وَ أَهْوَى بِيَدِهِ إِلَى حَلْقِهِ وَ إِنْ تَعِشْ تَرَى مَا يُقِرُّ اللَّهُ بِهِ عَيْنَكَ وَ تَكُونُ مَعَنَا فِى السَّنَامِ الْأَعْلَى فَقَالَ الشَّيْخُ كَيْفَ قُلْتَ يَا أَبَا جَعْفَرٍ فَأَعَادَ عَلَيْهِ الْكَلَامَ فَقَالَ الشَّيْخُ اللَّهُ أَكْبَرُ يَا أَبَا جَعْفَرٍ إِنْ أَنَا مِتُّ أَرِدُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ عَلَى عَلِيٍّ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِعليه‌السلام وَ تَقَرُّ عَيْنِى وَ يَثْلَجُ قَلْبِى وَ يَبْرُدُ فُؤَادِى وَ أُسْتَقْبَلُ بِالرَّوْحِ وَ الرَّيْحَانِ مَعَ الْكِرَامِ الْكَاتِبِينَ لَوْ قَدْ بَلَغَتْ نَفْسِى إِلَى هَاهُنَا وَ إِنْ أَعِشْ أَرَى مَا يُقِرُّ اللَّهُ بِهِ عَيْنِى فَأَكُونُ مَعَكُمْ فِى السَّنَامِ الْأَعْلَى ثُمَّ أَقْبَلَ الشَّيْخُ يَنْتَحِبُ يَنْشِجُ هَا هَا هَا حَتَّى لَصِقَ بِالْأَرْضِ وَ أَقْبَلَ أَهْلُ الْبَيْتِ يَنْتَحِبُونَ وَ يَنْشِجُونَ لِمَا يَرَوْنَ مِنْ حَالِ الشَّيْخِ وَ أَقْبَلَ أَبُو جَعْفَرٍعليه‌السلام يَمْسَحُ بِإِصْبَعِهِ الدُّمُوعَ مِنْ حَمَالِيقِ عَيْنَيْهِ وَ يَنْفُضُهَا ثُمَّ رَفَعَ الشَّيْخُ رَأْسَهُ فَقَالَ لِأَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ نَاوِلْنِى يَدَكَ جَعَلَنِيَ اللَّهُ فِدَاكَ فَنَاوَلَهُ يَدَهُ فَقَبَّلَهَا وَ وَضَعَهَا عَلَى عَيْنَيْهِ وَ خَدِّهِ ثُمَّ حَسَرَ عَنْ بَطْنِهِ وَ صَدْرِهِ ثُمَّ قَامَ فَقَالَ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَ أَقْبَلَ أَبُو جَعْفَرٍعليه‌السلام يَنْظُرُ فِى قَفَاهُ وَ هُوَ مُدْبِرٌ ثُمَّ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ عَلَى الْقَوْمِ فَقَالَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ يَنْظُرَ إِلَى رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ فَلْيَنْظُرْ إِلَى هَذَا فَقَالَ الْحَكَمُ بْنُ عُتَيْبَةَ لَمْ أَرَ مَأْتَماً قَطُّ يُشْبِهُ ذَلِكَ الْمَجْلِسَ

داستان پيرمرد با امام باقرعليه‌السلام :

.(٣٠ - حكم بن عتيبة گويد: روزى در محضر امام باقرعليه‌السلام نشسته بوديم و اطاق نيز مملو از جمعيت بود كه به ناگاه پيرمردى كه تكيه بر عصاى بلندى كرده بود وارد شد و دم در ايستاد و گفت :

سلام و رحمت خدا و بركاتش بر تو باد اى فرزند رسول خدا، و پس از آن ساكت شد، امام باقر جواب سلام او را داده فرمود: و عليك السلام و رحمة الله و بركاته

پير مرد رو به حاضرين اطاق كرده و به آنها نيز سلام كرد و هم چنان ايستاد تا همگى جواب سلامش را دادند، آنگاه روى خود را به امام باقرعليه‌السلام كرده گفت : اى فرزند رسول خدا مرا نزديك خود بنشان كه به خدا سوگند من شما را دوست دارم و دوستدار شما را نيز دوست دارم ، و به خدا سوگند دوستيم به شما و دوست داشتن دوستدارانتان نه به خاطر طمع دنيائى است ، و به خدا من دشمن دارم دشمن شما را و از او بيزارم و به خدا اين دشمنى داشتن و بيزارى من از او نه به خاطر (پدركشتگى و) خونى است كه ميان من او برقرار باشد، به خدا سوگند من حلال شما را حلال دانم و حرامتان را حرام شمارم و چشم به فرمان شما دارم قربانت گردم آيا (با اين ترتيب ) درباره من اميد (سعادت و نجات ) دارى ؟ امام باقر فرمود: پيش بيا، پيش بيا، تا او را پهلوى خود نشانيد و سپس به او فرمود:

اى پيرمرد همانا مردى به نزد على بن الحسين (عليه‌السلام ) شرفياب شد و اين پرسشى كه تو از من كردى او از پدرم كرد، و پدرم به او فرمود: اگر (با اينحال ) بميرى به رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و على و حسن و حسين و على بن الحسين وارد شوى و دلت خنك شود و قلبت آرام گيرد و ديده ات روشن گردد و با فرشتگان نويسنده گرامى با روح و ريحان از تو استقبال شود، و اين در وقتى است كه جان به اينجاى تو رسد و با انگشت به گلويش اشاره فرمود و اگر زنده بمانى آنچه را موجب چشم روشنيت هست ببينى و در بالاترين درجات بهشت با ما خواهى بود.

پير مرد گفت : چه فرمودى اى ابا جعفر؟

امامعليه‌السلام همان سخنان را براى او تكرار كرد.

پيرمرد گفت : الله اكبر! اى اباجعفر اگر بميرم به رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و على و حسن و حسين و على ابن الحسين (عليهم‌السلام ) در آيم و ديده ام و روشن گردد، و دلم خنك شود، و قلبم آرام گيرد، و با فرشتگان نويسنده گرامى به روح و ريحان استقبال شوم ، هنگامى كه جانم به اينجا رسد! و اگر زنده بمانم ببينم آنچه را ديده ام بدان روشن گردد، و با شما در بالاترين درجات بهشت ؟

اين جملات را گفت و صداى گريه اش بلند و هاى ، هاى ، شروع كرد به گريه كردن تا اينكه روى زمين افتاد و حاضران در اطاق نيز كه آنحال را از پيرمرد ديدند شروع كردند به گريه و زارى ، امام باقرعليه‌السلام (كه چنان ديد) با انگشت خود شروع كرد به پاك كردن قطرات اشك از گوشه هاى چشم آن پيرمرد.

پيرمرد سربلند كرد و به حضرت عرض كرد: دستت را به من بده قربانت گردم ، حضرت دستش را به پيرمرد داد، و او دست آن حضرت را مى بوسيد و بر ديده و رخ خود مى گذارد سپس شكم و سينه خود را گشود و دست بر شكم و سينه اش گذارده برخاست ، و خداحافظى كرده به راه افتاد، امام باقرعليه‌السلام نگاهى به پشت سر آن پيرمرد كرد، و رو به حاضرين كرده فرمود: هر كه مى خواهد مردى از اهل بهشت را ببيند به اين مرد بنگرد.

حكم بن عتيبة گويد: من مجلس ماتم و عزائى مثل آن روز نديدم )

حديث شماره : ٣١

(قِصَّةُ صَاحِبِ الزَّيْتِ)

عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ كَانَ رَجُلٌ يَبِيعُ الزَّيْتَ وَ كَانَ يُحِبُّ رَسُولَ اللَّهِ ص حُبّاً شَدِيداً كَانَ إِذَا أَرَادَ أَنْ يَذْهَبَ فِى حَاجَتِهِ لَمْ يَمْضِ حَتَّى يَنْظُرَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ قَدْ عُرِفَ ذَلِكَ مِنْهُ فَإِذَا جَاءَ تَطَاوَلَ لَهُ حَتَّى يَنْظُرَ إِلَيْهِ حَتَّى إِذَا كَانَتْ ذَاتُ يَوْمٍ دَخَلَ عَلَيْهِ فَتَطَاوَلَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص حَتَّى نَظَرَ إِلَيْهِ ثُمَّ مَضَى فِى حَاجَتِهِ فَلَمْ يَكُنْ بِأَسْرَعَ مِنْ أَنْ رَجَعَ فَلَمَّا رَآهُ رَسُولُ اللَّهِ ص قَدْ فَعَلَ ذَلِكَ أَشَارَ إِلَيْهِ بِيَدِهِ اجْلِسْ فَجَلَسَ بَيْنَ يَدَيْهِ فَقَالَ مَا لَكَ فَعَلْتَ الْيَوْمَ شَيْئاً لَمْ تَكُنْ تَفْعَلُهُ قَبْلَ ذَلِكَ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ الَّذِى بَعَثَكَ بِالْحَقِّ نَبِيّاً لَغَشِيَ قَلْبِي شَيْءٌ مِنْ ذِكْرِكَ حَتَّى مَا اسْتَطَعْتُ أَنْ أَمْضِيَ فِي حَاجَتِي حَتَّى رَجَعْتُ إِلَيْكَ فَدَعَا لَهُ وَ قَالَ لَهُ خَيْراً ثُمَّ مَكَثَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ أَيَّاماً لَا يَرَاهُ فَلَمَّا فَقَدَهُ سَأَلَ عَنْهُ فَقِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا رَأَيْنَاهُ مُنْذُ أَيَّامٍ فَانْتَعَلَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ انْتَعَلَ مَعَهُ أَصْحَابُهُ وَ انْطَلَقَ حَتَّى أَتَوْا سُوقَ الزَّيْتِ فَإِذَا دُكَّانُ الرَّجُلِ لَيْسَ فِيهِ أَحَدٌ فَسَأَلَ عَنْهُ جِيرَتَهُ فَقَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ مَاتَ وَ لَقَدْ كَانَ عِنْدَنَا أَمِيناً صَدُوقاً إِلَّا أَنَّهُ قَدْ كَانَ فِيهِ خَصْلَةٌ قَالَ وَ مَا هِيَ قَالُوا كَانَ يَرْهَقُ يَعْنُونَ يَتْبَعُ النِّسَاءَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص رَحِمَهُ اللَّهُ وَ اللَّهِ لَقَدْ كَانَ يُحِبُّنِى حُبّاً لَوْ كَانَ نَخَّاساً لَغَفَرَ اللَّهُ لَهُ

داستان مردى كه روغن زيتون مى فروخت :

(٣١ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: مردى بود كه كارش فروختن روغن زيتون بود و محبت شديدى نسبت به رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم داشت ، رسم اين مرد چنان بود كه هرگاه مى خواست سراغ كارش برود، تا نمى رفت و رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را نميديد به دنبال آن كار نمى رفت ، و اين جريان معروف شده بود و (همه مى دانستند از اين رو) هر گاه (از دور) مى آمد رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم سر خود را بالا مى آورد تا آن مرد او را ببيند (و به دنبال كار خود برود).

روزى طبق معمول به نزد رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آمد و حضرت نيز سر خود را بالا آورد تا آنمرد او را ديده و برفت ، ولى طولى نكشيد كه باز گشت ، رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم كه ديد آن مرد چنين كرد با دست خود اشاره كرد كه بنشين ، آن مرد پيش آنحضرت نشست ، رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بدو فرمود: امروز كارى كردى كه روزهاى پيش چنين نمى كردى ؟ عرض كرد: اى رسول خدا سوگند بدانكه تو را به راستى به نبوت بر انگيخته ياد تو چنان دلم را فرا گرفت (و هواى ديدارت چنان بسرم افتاد) كه نتوانستم دنبال كارم بروم و بناچار بنزدت بازگشتم ، حضرت در حق آنمرد دعا كرد و با خوشروئى با او سخن گفت

اين جريان گذشت و چند روز شد كه رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آنمرد را نديد از احوال او پرسيد؟ اصحاب عرض كردند: چند روز است كه ما او را نديده ايم حضرت برخاست نعلين خود را پوشيد و اصحاب نيز كفشهاى خود را پوشيده به دنبال آن جناب به بازار روغن زيتون فروشان آمدند و ديدند كه در دكان آن مرد كسى نيست ، احوال او را از همسايگانش ‍ پرسيدند آنها به عرض رساندند كه مرده است ، و مردى امانتدار و راستگو بود ولى يك خصلت در او بود، فرمود: چه خصلتى ؟ عرض كردند: به كارى ناستوده دست مى زد مقصودشان اين بود كه به دنبال زنان مى رفت رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: خدايش بيامرزد، به خدا سوگند چنان محبتى به من داشت كه اگر برده فروش هم بود خدايش مى آمرزيد. (مجلسىرحمه‌الله گويد: شايد مقصود، كسى باشد كه اشخاص آزاد را از روى عمد اسير كند و بفروشد). )

حديث شماره : ٣٢

عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ مُيَسِّرٍ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام فَقَالَ كَيْفَ أَصْحَابُكَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ لَنَحْنُ عِنْدَهُمْ أَشَرُّ مِنَ الْيَهُودِ وَ النَّصَارَى وَ الْمَجُوسِ وَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا قَالَ وَ كَانَ مُتَّكِئاً فَاسْتَوَى جَالِساً ثُمَّ قَالَ كَيْفَ قُلْتَ قُلْتُ وَ اللَّهِ لَنَحْنُ عِنْدَهُمْ أَشَرُّ مِنَ الْيَهُودِ وَ النَّصَارَى وَ الْمَجُوسِ وَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا فَقَالَ أَمَا وَ اللَّهِ لَا تَدْخُلُ النَّارَ مِنْكُمُ اثْنَانِ لَا وَ اللَّهِ وَ لَا وَاحِدٌ وَ اللَّهِ إِنَّكُمُ الَّذِينَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قالُوا ما لَنا لا نَرى رِجالًا كُنّا نَعُدُّهُمْ مِنَ الْأَشْرارِ أَتَّخَذْناهُمْ سِخْرِيًّا أَمْ زاغَتْ عَنْهُمُ الْأَبْصارُ إِنَّ ذلِكَ لَحَقٌّ تَخاصُمُ أَهْلِ النّارِ ثُمَّ قَالَ طَلَبُوكُمْ وَ اللَّهِ فِى النَّارِ فَمَا وَجَدُوا مِنْكُمْ أَحَداً

.(٣٢ - ميسر گويد: خدمت امام صادقعليه‌السلام شرفياب شدم حضرت فرمود: حال ياران و هم مسلكان تو(يعنى شيعيان ) چگونه است ؟ عرض كردم ؟

قربانت ما در پيش مردم (يعنى اهل سنت و جماعت ) از يهود و نصارى و مجوس و مشركان بدتريم ! گويد: حضرت در آنوقت (كه من اين سخن را گفتم ) تكيه كرده بود پس برخاست و نشست و فرمود: چه گفتى ؟ گفتم : به خدا ما در نزد مردم از يهود و نصارى و مجوس و مشركان بدتريم ! فرمود: هان ! به خدا سوگند نرود از شما دو نفر نه والله بلكه يك نفر هم از شما به دوزخ نرود، به خدا سوگند شمائيد كسانيكه خداى عزوجل (درباره تان ) فرموده : (و گويند چيست كه نمى بينيم مردانى را كه آنها را از بدان مى شمرديم ، ما آنها را به مسخره گرفته بوديم يا ديدگان از ديدنشان خيره گشته ، اين درست مناقشه و ستيزه دوزخيان است ) (سوره ص آيه ٦١ - ٦٢) سپس فرمود: آنان شما را در دوزخ مى جويند ولى يك تن از شما را در آنجا نيابند. )

.حديث شماره : ٣٣

(وَصِيَّةُ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام )

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام يَقُولُ كَانَ فِى وَصِيَّةِ النَّبِيِّ ص لِعَلِيٍّعليه‌السلام أَنْ قَالَ يَا عَلِيُّ أُوصِيكَ فِى نَفْسِكَ بِخِصَالٍ فَاحْفَظْهَا عَنِّى ثُمَّ قَالَ اللَّهُمَّ أَعِنْهُ أَمَّا الْأُولَى فَالصِّدْقُ وَ لَا تَخْرُجَنَّ مِنْ فِيكَ كَذِبَةٌ أَبَداً وَ الثَّانِيَةُ الْوَرَعُ وَ لَا تَجْتَرِئْ عَلَى خِيَانَةٍ أَبَداً وَ الثَّالِثَةُ الْخَوْفُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ ذِكْرُهُ كَأَنَّكَ تَرَاهُ وَ الرَّابِعَةُ كَثْرَةُ الْبُكَاءِ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ يُبْنَى لَكَ بِكُلِّ دَمْعَةٍ أَلْفُ بَيْتٍ فِى الْجَنَّةِ وَ الْخَامِسَةُ بَذْلُكَ مَالَكَ وَ دَمَكَ دُونَ دِينِكَ وَ السَّادِسَةُ الْأَخْذُ بِسُنَّتِى فِى صَلَاتِى وَ صَوْمِى وَ صَدَقَتِى أَمَّا الصَّلَاةُ فَالْخَمْسُونَ رَكْعَةً وَ أَمَّا الصِّيَامُ فَثَلَاثَةُ أَيَّامٍ فِى الشَّهْرِ الْخَمِيسُ فِى أَوَّلِهِ وَ الْأَرْبِعَاءُ فِى وَسَطِهِ وَ الْخَمِيسُ فِى آخِرِهِ وَ أَمَّا الصَّدَقَةُ فَجُهْدَكَ حَتَّى تَقُولَ قَدْ أَسْرَفْتُ وَ لَمْ تُسْرِفْ وَ عَلَيْكَ بِصَلَاةِ اللَّيْلِ وَ عَلَيْكَ بِصَلَاةِ الزَّوَالِ وَ عَلَيْكَ بِصَلَاةِ الزَّوَالِ وَ عَلَيْكَ بِصَلَاةِ الزَّوَالِ وَ عَلَيْكَ بِتِلَاوَةِ الْقُرْآنِ عَلَى كُلِّ حَالٍ وَ عَلَيْكَ بِرَفْعِ يَدَيْكَ فِى صَلَاتِكَ وَ تَقْلِيبِهِمَا وَ عَلَيْكَ بِالسِّوَاكِ عِنْدَ كُلِّ وُضُوءٍ وَ عَلَيْكَ بِمَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ فَارْكَبْهَا وَ مَسَاوِى الْأَخْلَاقِ فَاجْتَنِبْهَا فَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَلَا تَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَكَ

وصيتى كه پيغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به امير المؤ منينعليه‌السلام فرمود:

(٣٣ - معاوية بن عمار گويد: شنيدم از امام صادقعليه‌السلام كه مى فرمود: در وصيتى كه پيغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به علىعليه‌السلام فرمود اين بود كه فرمود: من تو را درباره خويش به چند چيز سفارش كنم كه آنها را از من ياد داشت كن ، و دنبال اين سخن نيز فرمود: خدايا (در حفظ آن ) ياريش كن : اول راستگوئى ، مبادا هرگز دروغى از دهانت بيرون آيد؛

دوم - ورع و پارسائى ، مبادا بر خيانتى دلير گردى (و خيانتى از تو سر زند).

سوم - ترس از خداى عزوجل بدانسان كه گويا او را ببينى

چهارم - بسيار از ترس خدا گريستن كه به هر اشك ريختنى هزار خانه در بهشت برايت ساخته شود.

پنجم - نثار كردن مال و جان خود را براى دين و مذهبت

ششم - پيروى از سنت و روش من در نماز و روزه و صدقه ، اما نماز پنجاه ركعت (شايد دو ركعت (وتيره ) را كه پس از نماز عشا نشسته بايد خواند از باب اينكه به جاى نماز شبست براى كسيكه موفق بدان نشود به حساب نياورده باشد) و اما روزه در هر ماه سه روز: پنجشنبه اول ماه و چهارشنبه وسط ماه و پنجشنبه آخر ماه ، و اما صدقه تا بتوانى بايد بپردازى تا حدى كه به تو گويند: اسراف و زياده روى كردى با اينكه اسراف نمى كنى (يعنى به هر مقدار صدقه بدهى بجا است و اسرافى در آن نيست ) و بر تو باد به نماز شب (مترجم گويد: در چند نسخه موجود جمله (و عليك بصلوة الليل ) يكبار ذكر شده ولى در وسائل كه حديث را از كافى نقل كرده سه بار ذكر شده ) و بر تو باد به نماز زوال (ظهر) و بر تو باد به نماز زوال و بر تو باد به نماز زوال ، (مجلسى و ديگران گويند: ظاهر اين است كه مقصود نافله ظهر است ) و بر تو باد به خواندن قرآن در هر حالى ، و بر تو باد به اينكه دستهاى خود را در نمازت بلند كنى و بگردانى (يعنى در حال تكبير گفتن و برگرداندن آن ) و بر تو باد به مسواك كردن باهر وضو، و بر تو باد به اخلاق خوب كه با مردم به اخلاق خوب رفتار كنى و از اخلاق بد دورى جوئى و اگر نكردى جز خويشتن را نبايد ملامت و سرزنش كنى )

حديث شماره : ٣٤

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ بَكْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ قَالَ حَدَّثَنِى جَعْفَرُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ [ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الطَّيَّارِ ] عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِعليه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص حَسَبُ الْمَرْءِ دِينُهُ وَ مُرُوءَتُهُ وَ عَقْلُهُ وَ شَرَفُهُ وَ جَمَالُهُ وَ كَرَمُهُ تَقْوَاهُ

(٣٤ - جعفربن ابراهيم از امام صادقعليه‌السلام و او از پدر بزرگوارش ‍ روايت فرموده كه گفت رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: حسب (شرف خانوادگى ) مرد دين او است ، و مردانگيش خرد و عقل او است ، و شرفش زيبائى او است ، (يعنى زيبائى به شرف است ) و بزرگواريش ‍ پرهيزكارى و تقواى او است )

حديث شماره : ٣٥

عَنْهُمْ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ وَ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَيْمُونٍ وَ غَالِبِ بْنِ عُثْمَانَ وَ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ بُرَيْدِ بْنِ مُعَاوِيَةَ قَالَ كُنْتُ عِنْدَ أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام فِى فُسْطَاطٍ لَهُ بِمِنًى فَنَظَرَ إِلَى زِيَادٍ الْأَسْوَدِ مُنْقَلِعَ الرِّجْلِ فَرَثَى لَهُ فَقَالَ لَهُ مَا لِرِجْلَيْكَ هَكَذَا قَالَ جِئْتُ عَلَى بَكْرٍ لِى نِضْوٍ فَكُنْتُ أَمْشِى عَنْهُ عَامَّةَ الطَّرِيقِ فَرَثَى لَهُ وَ قَالَ لَهُ عِنْدَ ذَلِكَ زِيَادٌ إِنِّى أُلِمُّ بِالذُّنُوبِ حَتَّى إِذَا ظَنَنْتُ أَنِّى قَدْ هَلَكْتُ ذَكَرْتُ حُبَّكُمْ فَرَجَوْتُ النَّجَاةَ وَ تَجَلَّى عَنِّى فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍعليه‌السلام وَ هَلِ الدِّينُ إِلَّا الْحُبُّ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمانَ وَ زَيَّنَهُ فِى قُلُوبِكُمْ وَ قَالَ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِى يُحْبِبْكُمُ اللّهُ وَ قَالَ يُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَيْهِمْ إِنَّ رَجُلًا أَتَى النَّبِيَّ ص فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أُحِبُّ الْمُصَلِّينَ وَ لَا أُصَلِّى وَ أُحِبُّ الصَّوَّامِينَ وَ لَا أَصُومُ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ أَنْتَ مَعَ مَنْ أَحْبَبْتَ وَ لَكَ مَا اكْتَسَبْتَ وَ قَالَ مَا تَبْغُونَ وَ مَا تُرِيدُونَ أَمَا إِنَّهَا لَوْ كَانَ فَزْعَةٌ مِنَ السَّمَاءِ فَزِعَ كُلُّ قَوْمٍ إِلَى مَأْمَنِهِمْ وَ فَزِعْنَا إِلَى نَبِيِّنَا وَ فَزِعْتُمْ إِلَيْنَا

(٣٥ - بريدبن معاويه گويد: در منى خدمت امام باقرعليه‌السلام بودم در چادرى كه براى آن حضرت بر پا كرده بودند پس آنحضرت به زيادبن اسود (كه يكى از اصحاب او بود) نگريست و ديد پايش بريده و مجروح شده امامعليه‌السلام از وضع رقت بار او متاثر شده و به او فرمود: چرا پاهايت اينطور شده ؟ عرض كرد: شتر جوان و لاغرى داشتم و به خاطر آن بيشتر راه را پياده آمدم ، حضرت متاثر شد، زياد عرض كرد: من گاهى آلوده به گناهان شوم تا بدانجا كه گمان كنم به هلاكت و نابودى افتاده ام در آنحال بياد دوستى شما افتم و همان اميد نجاتى براى من آورد و اندوهم را برطرف كند! امام باقرعليه‌السلام فرمود: مگر دين چيزى جز محبت و دوستى است ؟ خدايتعالى فرموده : (...ولى خدا ايمان را محبوب شما كرد و آنرا در دلهاى شما بياراست ) (سوره حجرات آيه ٧) و نيز فرموده :

(بگو اگر خدا را دوست مى داريد مرا پيروى كنيد تا خدا شما را دوست بدارد) (سوره آل عمران آيه ٣١) و نيز (درباره انصار مدينه ) فرموده : (... دوست دارند آنانكه به سوى ايشان هجرت كرده اند) (سوره حشر آيه ٩).

همانا مردى خدمت پيغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آمده عرض كرد: اى رسول خدا من نماز گذاران را دوست دارم و خود نماز نمى خوانم و روزه داران را دوست دارم و خودم روزه نمى گيرم (بعيد نيست مقصودش ‍ نمازهاى نافله و روزه هاى مستحبى بوده ) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به او فرمود: تو با آن كسانى هستى كه دوستشان دارى و براى تو است آنچه بدست آورده اى

(پس از آن فرمود): چه مى جوئيد و چه مى خواهيد آگاه باشيد كه به راستى اگر يك هراس آسمانى بيايد (همگى مشرف به هلاكت شوند) هر گروهى به پناهگاه خود روند و ما نيز به پيغمبران پناه مى بريم و شما نيز به ما پناه آريد.)

حديث شماره : ٣٦

سَهْلٌ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ وَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَيْرٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام يَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ صَارَتْ فِرْقَةٌ مُرْجِئَةً وَ صَارَتْ فِرْقَةٌ حَرُورِيَّةً وَ صَارَتْ فِرْقَةٌ قَدَرِيَّةً وَ سُمِّيتُمُ التُّرَابِيَّةَ وَ شِيعَةَ عَلِيٍّ أَمَا وَ اللَّهِ مَا هُوَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَ رَسُولُهُ ص وَ آلُ رَسُولِ اللَّهِعليه‌السلام وَ شِيعَةُ آلِ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ مَا النَّاسُ إِلَّا هُمْ كَانَ عَلِيٌّعليه‌السلام أَفْضَلَ النَّاسِ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ أَوْلَى النَّاسِ بِالنَّاسِ حَتَّى قَالَهَا ثَلَاثاً

(٣٦ - سعيدبن يسار گويد: شنيدم از امام صادقعليه‌السلام كه مى فرمود: ستايش خاص خدا است دسته اى مرجئة شدند، و دسته اى حرورية (و خوارج ) گشتند، و دسته اى قدريه شدند، و شما را نيز ترابية (منسوب به ابوتراب كنيه علىعليه‌السلام و شيعه على ناميدند، به خدا سوگند كه آن (يعنى حق و حقيقت نيست جز خداى يگانه كه شريك ندارد، و رسول اوصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و خاندان رسول خدا (عليهم‌السلام ) و شيعيان رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، و نيستند ساير مردم جز همان (كه هستند علىعليه‌السلام برترين مردم بود پس از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و سزاوارترين مردم بود نسبت به آنها و سه بار اين جمله را تكرار فرمود:

شرح :

(مرجئة ) بكسانى گويند كه علىعليه‌السلام را چهارمين خليفه دانند و برخى گفته اند: كسانى هستند كه معتقدند با وجود ايمان در شخص هيچ گناهى زيان نرساند و با وجود كفر هيچ طاعتى سود ندهد، و (حرورية ) به يك دسته از خوارج اطلاق شود، و قدريه به كسانى گويند كه قائل به تفويض ‍ گشته اند و گاهى بجبريه نيز قدرية گفته شده .)

حديث شماره : ٣٧

عَنْهُ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ الْكَلْبِيِّ عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ الْوَاسِطِيِّ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام قَالَ قُلْتُ لَهُ أَصْلَحَكَ اللَّهُ لَقَدْ تَرَكْنَا أَسْوَاقَنَا انْتِظَاراً لِهَذَا الْأَمْرِ حَتَّى لَيُوشِكُ الرَّجُلُ مِنَّا أَنْ يَسْأَلَ فِى يَدِهِ فَقَالَ يَا [ أَبَا ] عَبْدِ الْحَمِيدِ أَ تَرَى مَنْ حَبَسَ نَفْسَهُ عَلَى اللَّهِ لَا يَجْعَلُ اللَّهُ لَهُ مَخْرَجاً بَلَى وَ اللَّهِ لَيَجْعَلَنَّ اللَّهُ لَهُ مَخْرَجاً رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً أَحْيَا أَمْرَنَا قُلْتُ أَصْلَحَكَ اللَّهُ إِنَّ هَؤُلَاءِ الْمُرْجِئَةَ يَقُولُونَ مَا عَلَيْنَا أَنْ نَكُونَ عَلَى الَّذِى نَحْنُ عَلَيْهِ حَتَّى إِذَا جَاءَ مَا تَقُولُونَ كُنَّا نَحْنُ وَ أَنْتُمْ سَوَاءً فَقَالَ يَا عَبْدَ الْحَمِيدِ صَدَقُوا مَنْ تَابَ تَابَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ مَنْ أَسَرَّ نِفَاقاً فَلَا يُرْغِمُ اللَّهُ إِلَّا بِأَنْفِهِ وَ مَنْ أَظْهَرَ أَمْرَنَا أَهْرَقَ اللَّهُ دَمَهُ يَذْبَحُهُمُ اللَّهُ عَلَى الْإِسْلَامِ كَمَا يَذْبَحُ الْقَصَّابُ شَاتَهُ قَالَ قُلْتُ فَنَحْنُ يَوْمَئِذٍ وَ النَّاسُ فِيهِ سَوَاءٌ قَالَ لَا أَنْتُمْ يَوْمَئِذٍ سَنَامُ الْأَرْضِ وَ حُكَّامُهَا لَا يَسَعُنَا فِى دِينِنَا إِلَّا ذَلِكَ قُلْتُ فَإِنْ مِتُّ قَبْلَ أَنْ أُدْرِكَ الْقَائِمَعليه‌السلام قَالَ إِنَّ الْقَائِلَ مِنْكُمْ إِذَا قَالَ إِنْ أَدْرَكْتُ قَائِمَ آلِ مُحَمَّدٍ نَصَرْتُهُ كَالْمُقَارِعِ مَعَهُ بِسَيْفِهِ وَ الشَّهَادَةُ مَعَهُ شَهَادَتَانِ

(٣٧ - عبدالحميد واسطى گويد: به امام باقرعليه‌السلام عرض كردم : خدا كار شما را به اصلاح گرايد به راستى ما به انتظار ظهور دولت حقه دست از كسب كشيده ايم تا بدانجا كه چيزى نمانده برخى از ما گدائى كند؟ حضرت فرمود: اى عبدالحميد آيا پندارى كسيكه در راه خدا خود را باز داشته خداوند گشايش بكارش ندهد؟ چرا! به خدا قسم كه حتما براى او گشايشى فراهم خواهد كرد، خدا رحمت كند بنده اى را كه امر امامت ما را زنده كند، عرض كردم ، خدا كار شما را به اصلاح گرايد همانا اين مرجئة (معناى آن در حديث پيش گذشت ) مى گويند: بما زيانى نرساند كه بر همين حال و عقيده اى كه هستيم باشيم تا هنگاميكه بيايد آنچه شما مى گوئيد ( و دولت حقه ظاهر گردد) در آن هنگام ما و شما هم عقيده شويم و يكسان گرديم ؟

فرمود: اى عبدالحميد راست گويند هر كه توبه كند (يعنى در آنزمان ) خدا توبه اش را بپذيرد و هر كس نفاقى در دل داشته باشد و آن را پنهان كند خداوند جز بينيش را به خاك نمالد و هر كه (اكنون ) امر امامت ما را آشكار سازد خدا خونش را بريزد و خداوند در راه اسلام سرش را ببرد چنانچه قصاب سر گوسفندش را ببرد.

گويد: عرض كردم : پس در آن روز (كه حق ظهور كرد) ما با مردم در اين باره يكسانيم ؟ فرمود: نه ، شما در آنروز بزرگان و فرمانروايان روى زمين باشيد، در دين ما جز اين روا نباشد (كه شما را به خاطر ايمانى كه داريد به آقائى و سيادت رسانيم ) عرض كردم : اگر من پيش از آنكه حضرت قائمعليه‌السلام را درك كنم بميرم چه ؟ فرمود: هر كه از شماها بگويد: اگر من قائم آل محمد را درك كنم او را يارى كنم مانند كسى است كه با او (در ركابش ) شمشير زند، و شهادت با آنحضرت دو شهادت محسوب شود.

(شايد مقصود اين باشد كه آرزوى شهادت با آن حضرت مانند شهادت در ركاب آنحضرت است ، و شهادت با آنحضرت نيز دو شهادت محسوب است ، پس آرزوى شهادت با آن حضرت نيز دو شهادت محسوب شود). )

حديث شماره : ٣٨

عَنْهُ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْوَلِيدِ الْكِنْدِيِّ قَالَ دَخَلْنَا عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام فِى زَمَنِ مَرْوَانَ فَقَالَ مَنْ أَنْتُمْ فَقُلْنَا مِنْ أَهْلِ الْكُوفَةِ فَقَالَ مَا مِنْ بَلْدَةٍ مِنَ الْبُلْدَانِ أَكْثَرَ مُحِبّاً لَنَا مِنْ أَهْلِ الْكُوفَةِ وَ لَا سِيَّمَا هَذِهِ الْعِصَابَةِ إِنَّ اللَّهَ جَلَّ ذِكْرُهُ هَدَاكُمْ لِأَمْرٍ جَهِلَهُ النَّاسُ وَ أَحْبَبْتُمُونَا وَ أَبْغَضَنَا النَّاسُ وَ اتَّبَعْتُمُونَا وَ خَالَفَنَا النَّاسُ وَ صَدَّقْتُمُونَا وَ كَذَّبَنَا النَّاسُ فَأَحْيَاكُمُ اللَّهُ مَحْيَانَا وَ أَمَاتَكُمُ [ اللَّهُ ] مَمَاتَنَا فَأَشْهَدُ عَلَى أَبِى أَنَّهُ كَانَ يَقُولُ مَا بَيْنَ أَحَدِكُمْ وَ بَيْنَ أَنْ يَرَى مَا يُقِرُّ اللَّهُ بِهِ عَيْنَهُ وَ أَنْ يَغْتَبِطَ إِلَّا أَنْ تَبْلُغَ نَفْسُهُ هَذِهِ وَ أَهْوَى بِيَدِهِ إِلَى حَلْقِهِ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِى كِتَابِهِ وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلًا مِنْ قَبْلِكَ وَ جَعَلْنا لَهُمْ أَزْواجاً وَ ذُرِّيَّةً فَنَحْنُ ذُرِّيَّةُ رَسُولِ اللَّهِ ص ‍

(٣٨ - عبدالله وليد كندى گويد: در زمان مروان بر امام صادقعليه‌السلام در آمديم حضرت فرمود:

شما كيستيد؟ عرض كرديم ؟ از اهل كوفه ايم ، فرمود: در هيچ شهرى بيشتر از شهر كوفه ما طرفدار و دوست نداريم و به خصوص اين گروه (يعنى گروه شيعه يا مقصود قبيله كنده است كه راوى نيز جزء آنها بوده ) همانا خداى عزوجل شما را راهنمائى كرد براى چيزى كه مردم آن را نمى دانند، شما ما را دوست و مردم ما را دشمن دارند، شما از ما پيروى كنيد و مردم مخالفت ما را مى كنند، شما ما را تصديق كرديد و مردم ما را تكذيب نمودند، پس ‍ خدا شما را به زندگى ما زنده دارد و به مرگ ما بميراند، و من گواهم كه پدرم مى فرمود: فاصله اى نيست ميان يكى از شما و ميان آنچه با ديدنش خداوند چشم او را روشن كند و مورد غبطه ديگران واقع گردد جز اينكه جان به اينجا رسد و اشاره به گلويش فرمود و خداى عزوجل در قرآنش فرمود: (و ما پيش از تو پيمبرانى فرستاديم و براى آنها همسران و فرزندانى مقرر داشتيم ) (سوره رعد آيه ٣٨) و مائيم فرزندان رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم . )