حديث شماره : ٢٤٠

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِى عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام فِى قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِى إِسْرائِيلَ عَلى لِسانِ داوُدَ وَ عِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ قَالَ الْخَنَازِيرُ عَلَى لِسَانَ دَاوُدَ وَ الْقِرَدَةُ عَلَى لِسَانَ عِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ع

(٢٤٠ - ابوعبيده حذاء از امام صادقعليه‌السلام روايت كرده كه در گفتار خداى عزوجل (آن كسانى كه از بنى اسرائيل كفر ورزيدند به زبان داود و عيسى بن مريم لعنت شدند) (سوره مائده آيه ٧٨) فرمود: مسخ شدن آنها به خوك بر زبان داود (و به نفرين آن حضرت ) بود، و مسخ شدن به صورت ميمون بر زبان عيسى بن مريم بود. )

حديث شماره : ٢٤١

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى حَمْزَةَ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ مِيثَمٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ قَرَأَ رَجُلٌ عَلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام فَإِنَّهُمْ لا يُكَذِّبُونَكَ وَ لكِنَّ الظّالِمِينَ بِآياتِ اللّهِ يَجْحَدُونَ فَقَالَ بَلَى وَ اللَّهِ لَقَدْ كَذَّبُوهُ أَشَدَّ التَّكْذِيبِ وَ لَكِنَّهَا مُخَفَّفَةٌ لا يُكَذِّبُونَكَ لَا يَأْتُونَ بِبَاطِلٍ يُكَذِّبُونَ بِهِ حَقَّكَ

(٢٤١ - عمران بن ميثم از امام صادقعليه‌السلام روايت كرده كه فرمود: مردى اين آيه را بر اميرمؤ منانعليه‌السلام قرائت كرد (اينان تو را تكذيب نكنند بلكه ستمكاران آيات خدا را انكار كنند) (سوره انعام آيه ٣٣) فرمود: آرى به خدا، حقا كه آنها رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را به سخت ترين وجهى تكذيب كردند ولى جمله (لا يكذبونك ) به تشديد نيست بلكه (لا يكذبونك ) به تخفيف است ، يعنى چيز باطلى نياورند كه بدان وسيله دعوت حق تو را دروغ سازند و از بين ببرند. )

حديث شماره : ٢٤٢

أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَحَدِهِمَاعليه‌السلام قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللّهِ كَذِباً أَوْ قالَ أُوحِيَ إِلَيَّ وَ لَمْ يُوحَ إِلَيْهِ شَيْءٌ قَالَ نَزَلَتْ فِى ابْنِ أَبِى سَرْحٍ الَّذِى كَانَ عُثْمَانُ اسْتَعْمَلَهُ عَلَى مِصْرَ وَ هُوَ مِمَّنْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَوْمَ فَتْحِ مَكَّةَ هَدَرَ دَمَهُ وَ كَانَ يَكْتُبُ لِرَسُولِ اللَّهِ ص ‍ فَإِذَا أَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنَّ اللّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ كَتَبَ إِنَّ اللّهَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ فَيَقُولُ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ دَعْهَا فَإِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ وَ كَانَ ابْنُ أَبِى سَرْحٍ يَقُولُ لِلْمُنَافِقِينَ إِنِّى لَأَقُولُ مِنْ نَفْسِى مِثْلَ مَا يَجِى ءُ بِهِ فَمَا يُغَيِّرُ عَلَيَّ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فِيهِ الَّذِى أَنْزَلَ

(٢٤٢ - ابوبصير گويد: از يكى از دو امام باقر و صادقعليه‌السلام از تفسير گفتار خداى عزوجل پرسيدم (و كيست ستمكارتر از كسى كه به دروغ بر خدا افتراء بندد يا بگويد به من وحى مى شود با اينكه چيزى به او وحى نشده ) (سوره انعام آيه ٩٣) فرمود: اين آيه درباره ابن ابى سرح نازل شد كه عثمان او را به حكومت مصر گماشته بود. و او همان كسى است كه در روز فتح مكه رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم خونش را هدر كرد، و از كسانى بود كه براى رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم قرآن را مى نوشت ، و چون خداوند از آسمان نازل مى فرمود (ان الله عزيز حكيم ) (همانا خدا عزتمند و فرزانه است ) او مى نوشت (ان الله عليم حكيم ) (همانا خدا دانا و فرزانه است ).

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به او مى فرمود: اين را ننويس (و همان را كه نازل شده بنويس ) درست است كه (خدا دانا و فرزانه است ) (ولى همانرا كه به من نازل شده بنويس ).

و اين ابن ابى سرح همان كسى بود كه به منافقان مى گفت : من از پيش خود مانند آنچه او (يعنى رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مى آورد مى گويم (و آيات را تغيير مى دهم ) و (او همانرا كه من از پيش خود نوشته ام قبول مى كند و) تغييرش نمى دهد، و از اينرو خدا درباره اش آن آيه را نازل فرمود.)

حديث شماره : ٢٤٣

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قاتِلُوهُمْ حَتّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلّهِ فَقَالَ لَمْ يَجِئْ تَأْوِيلُ هَذِهِ الْآيَةِ بَعْدُ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص رَخَّصَ لَهُمْ لِحَاجَتِهِ وَ حَاجَةِ أَصْحَابِهِ فَلَوْ قَدْ جَاءَ تَأْوِيلُهَا لَمْ يَقْبَلْ مِنْهُمْ لَكِنَّهُمْ يُقْتَلُونَ حَتَّى يُوَحَّدَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ حَتَّى لَا يَكُونَ شِرْكٌ

(٢٤٣ - محمد بن مسلم گويد: به امام باقرعليه‌السلام عرض كردم : (تفسير) گفتار خداى عزوجل (چيست ) (و پيكار كنيد با كافران تا فتنه اى نماند و دين ها يكسره خاص خدا گردد) (سوره انفال آيه ٣٩) فرمود: هنوز تاويل اين آيه نيامده ، همانا رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم روى نيازى كه خود و اصحابش داشتند (و ناچار بودند با مشركين و منحرفين بسازند) بدانها مهلت داد، و روزى كه تاويل اين آيه برسد اين مهلت از آنها پذيرفته نشود (و نتوانند در حال شرك و نفاق بسر بريد) بلكه كشته شوند تا خداى عزوجل بيگانگى پرستش شود و شركى نماند. )

حديث شماره : ٢٤٤

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ فِى هَذِهِ الْآيَةِ يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِمَنْ فِي أَيْدِيكُمْ مِنَ الْأَسْرى إِنْ يَعْلَمِ اللّهُ فِى قُلُوبِكُمْ خَيْراً يُؤْتِكُمْ خَيْراً مِمّا أُخِذَ مِنْكُمْ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ قَالَ نَزَلَتْ فِى الْعَبَّاسِ وَ عَقِيلٍ وَ نَوْفَلٍ وَ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص نَهَى يَوْمَ بَدْرٍ أَنْ يُقْتَلَ أَحَدٌ مِنْ بَنِى هَاشِمٍ وَ أَبُو الْبَخْتَرِيِّ فَأُسِرُوا فَأَرْسَلَ عَلِيّاًعليه‌السلام فَقَالَ انْظُرْ مَنْ هَاهُنَا مِنْ بَنِى هَاشِمٍ قَالَ فَمَرَّ عَلِيٌّعليه‌السلام عَلَى عَقِيلِ بْنِ أَبِي طَالِبٍ كَرَّمَ اللَّهُ وَجْهَهُ فَحَادَ عَنْهُ فَقَالَ لَهُ عَقِيلٌ يَا ابْنَ أُمِّ عَلَيَّ أَمَا وَ اللَّهِ لَقَدْ رَأَيْتَ مَكَانِى قَالَ فَرَجَعَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص ‍ وَ قَالَ هَذَا أَبُو الْفَضْلِ فِى يَدِ فُلَانٍ وَ هَذَا عَقِيلٌ فِى يَدِ فُلَانٍ وَ هَذَا نَوْفَلُ بْنُ الْحَارِثِ فِى يَدِ فُلَانٍ فَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ ص حَتَّى انْتَهَى إِلَى عَقِيلٍ فَقَالَ لَهُ يَا أَبَا يَزِيدَ قُتِلَ أَبُو جَهْلٍ فَقَالَ إِذاً لَا تُنَازَعُونَ فِى تِهَامَةَ فَقَالَ إِنْ كُنْتُمْ أَثْخَنْتُمُ الْقَوْمَ وَ إِلَّا فَارْكَبُوا أَكْتَافَهُمْ فَقَالَ فَجِى ءَ بِالْعَبَّاسِ فَقِيلَ لَهُ افْدِ نَفْسَكَ وَ افْدِ ابْنَ أَخِيكَ فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ تَتْرُكُنِى أَسْأَلُ قُرَيْشاً فِى كَفِّى فَقَالَ أَعْطِ مِمَّا خَلَّفْتَ عِنْدَ أُمِّ الْفَضْلِ وَ قُلْتَ لَهَا إِنْ أَصَابَنِى فِى وَجْهِى هَذَا شَيْءٌ فَأَنْفِقِيهِ عَلَى وُلْدِكِ وَ نَفْسِكِ فَقَالَ لَهُ يَا ابْنَ أَخِى مَنْ أَخْبَرَكَ بِهَذَا فَقَالَ أَتَانِى بِهِ جَبْرَئِيلُعليه‌السلام مِنْ عِنْدِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ وَ مَحْلُوفِهِ مَا عَلِمَ بِهَذَا أَحَدٌ إِلَّا أَنَا وَ هِيَ أَشْهَدُ أَنَّكَ رَسُولُ اللَّهِ قَالَ فَرَجَعَ الْأَسْرَى كُلُّهُمْ مُشْرِكِينَ إِلَّا الْعَبَّاسُ وَ عَقِيلٌ وَ نَوْفَلٌ كَرَّمَ اللَّهُ وُجُوهَهُمْ وَ فِيهِمْ نَزَلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ قُلْ لِمَنْ فِى أَيْدِيكُمْ مِنَ الْأَسْرى إِنْ يَعْلَمِ اللّهُ فِى قُلُوبِكُمْ خَيْراً إِلَى آخِرِ الْآيَةِ

(٢٤٤ - معاوية بن عمار گويد: شنيدم از امام صادقعليه‌السلام كه مى فرمود: اين آيه (اى پيغمبر به آنها كه در دست شما اسيرند بگو اگر خدا در دلهاى شما خبرى بداند بهتر از آنچه را از شما گرفته شده (يعنى فديه آزادى ) به شما بدهد و شما را بيامرزد) (سوره انفال آيه ٧٠) درباره عباس و عقيل و نوفل نازل شده ، و فرمود: همانا رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله در جنگ بدر نهى فرمود كه مسلمانان كسى از بنى هاشم و همچنين ابوالبخترى را بكشند، و اين چند تن اسير شدند.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم علىعليه‌السلام را فرستاد و فرمود: ببين از بنى هاشم چه كسانى در اينجا (در ميان اسيران ) هستند، علىعليه‌السلام (همانطور كه مى رفت ) گذرش به عقيل بن ابى طالب افتاد و رو از او بگردانيد، عقيل گفت : يا على به خدا كه وضع مرا ديدى ! (به من رحم كن ).

و به هر صورت علىعليه‌السلام به نزد رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم باز گشت و عرض كرد: اين ابوالفضل (عباس بن عبدالمطلب ) است كه در دست فلانكس اسير است ، و اين عقيل است كه در دست فلانى است ، و اين نوفل بن حارث است كه در دست فلانى است ، رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم برخاست تا به عقيل رسيد و به او فرمود: اى ابا يزيد ابوجهل كشته شد؟ عقيل گفت : در اين صورت ديگر كسى درباره تهامه (سرزمين مكه و اطراف آن ) با شما جنگ و ستيزه نكند.

سپس (عقيل - يا رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم چنين گفت :

اگر آنها (يعنى دشمن ) را از پاى در آوريد (و كشتيد يا به زمين افكنديد) رهاشان كنيد وگرنه (دست از آنها بر مداريد) و تسلط خود را بر آنها محقق كنيد (مجلسىرحمه‌الله گويد: يعنى آنها را محكم ببنديد كه نگريزند).

در اين وفت عباس را آوردند، بدو گفته شد: براى آزادى خود و دو برادر زاده ات (عقيل و نوفل ) فداء بده و آزاد شويد؟

عباس (رو به پيغمبر اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم كرده گفت : اى محمد تو حاضرى من (با پرداخت فديه ) به گدائى بيفتم و دست گدائى پيش قريش ‍ دراز كنم ؟

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: (نه ) از همان پولهائى كه نزد همسرت ام الفضل گذاردى و به او گفتى : اگر در اين راهى كه ميروم آسيبى به من رسيد اين پول را خرج خود و بچه هايت بكن ، بده

عباس گفت : برادر زاده كى اين را به تو خبر داده ؟

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: جبرئيل از جانب خداى عزوجل به من خبر داد.

عباس گفت : سوگند بدانكه بدو سوگند خوردند كه كسى از اين جريان جز من و همسرم مطلع نبود، به راستى گواهى دهم كه تو رسول خدا (و پيغمبر) هستى

امامعليه‌السلام فرمود: و بدين ترتيب همه اسيران به حال شرك به مكه باز گشتند جز عباس و عقيل و نوفل - كرم الله وجوههم - و درباره آنها آيه فوق (آيه ٧٠ انفال ) نازل شد. )

حديث شماره : ٢٤٥

أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَحَدِهِمَاعليه‌السلام فِى قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَ جَعَلْتُمْ سِقايَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ نَزَلَتْ فِى حَمْزَةَ وَ عَلِيٍّ وَ جَعْفَرٍ وَ الْعَبَّاسِ وَ شَيْبَةَ إِنَّهُمْ فَخَرُوا بِالسِّقَايَةِ وَ الْحِجَابَةِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ أَ جَعَلْتُمْ سِقايَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ كَانَ عَلِيٌّ وَ حَمْزَةُ وَ جَعْفَرٌ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمُ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ جَاهَدُوا فِى سَبِيلِ اللَّهِ لَا يَسْتَوُونَ عِنْدَ اللَّهِ

(٢٤٥ - ابوبصير از يكى از دو امام باقر و صادقعليه‌السلام روايت كرده كه در گفتار خداى عزوجل : (آيا شما آب دادن حاجيان و تعمير مسجد الحرام را با آنكس كه به خدا و روز جزا ايمان آورده (و در راه خدا جهاد كرده ) يكسان و مانند كرده ايد؟) (سوره توبه آيه ١٩) فرمود: اين آيه درباره حمزه و على و جعفر و عباس و شيبة نازل گشت كه آنها (يعنى عباس و شيبه ) به منصب آب دادن حاجيان و پرده دارى كعبه افتخار كرده و به خود باليدند، پس خداى عزوجل اين آيه را نازل فرمود، و مقصود از: (...يا آنكس ‍ كه به خدا و روز جزا ايمان آورده و در راه خدا جهاد كرده ...) على و حمزه و جعفر (صلوات الله عليهم ) مى باشند كه اين دو دسته در نزد خدا يكسان نيستند. )

حديث شماره : ٢٤٦

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَمَّارٍ السَّابَاطِيِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى وَ إِذا مَسَّ الْإِنْسانَ ضُرٌّ دَعا رَبَّهُ مُنِيباً إِلَيْهِ قَالَ نَزَلَتْ فِى أَبِى الْفَصِيلِ إِنَّهُ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص عِنْدَهُ سَاحِراً فَكَانَ إِذَا مَسَّهُ الضُّرُّ يَعْنِى السُّقْمَ دَعَا رَبَّهُ مُنِيباً إِلَيْهِ يَعْنِى تَائِباً إِلَيْهِ مِنْ قَوْلِهِ فِى رَسُولِ اللَّهِ ص مَا يَقُولُ ثُمَّ إِذا خَوَّلَهُ نِعْمَةً مِنْهُ يَعْنِى الْعَافِيَةَ نَسِيَ ما كانَ يَدْعُوا إِلَيْهِ مِنْ قَبْلُ يَعْنِى نَسِيَ التَّوْبَةَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِمَّا كَانَ يَقُولُ فِى رَسُولِ اللَّهِ ص إِنَّهُ سَاحِرٌ وَ لِذَلِكَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ قُلْ تَمَتَّعْ بِكُفْرِكَ قَلِيلًا إِنَّكَ مِنْ أَصْحابِ النّارِ يَعْنِى إِمْرَتَكَ عَلَى النَّاسِ بِغَيْرِ حَقٍّ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مِنْ رَسُولِهِ ص قَالَ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام ثُمَّ عَطَفَ الْقَوْلَ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِى عَلِيٍّعليه‌السلام يُخْبِرُ بِحَالِهِ وَ فَضْلِهِ عِنْدَ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فَقَالَ أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّيْلِ ساجِداً وَ قائِماً يَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَ يَرْجُوا رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هَلْ يَسْتَوِى الَّذِينَ يَعْلَمُونَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِينَ لايَعْلَمُونَ أَنْ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ وَ أَنَّهُ سَاحِرٌ كَذَّابٌ إِنَّم ا يَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ قَالَ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام هَذَا تَأْوِيلُهُ يَا عَمَّارُ

(٢٤٦ - عمار ساباطى گويد: از امام صادق (تفسير) گفتار خداى تعالى را پرسيدم (كه فرمايد):

(و چون انسان را ناراحتى و سختى رسد پروردگار خويش را بخواند و به سوى او باز گردد...) (سوره زمر آيه ٨) فرمود: اين آيه درباره ابوفصيل (يعنى ابوبكر) نازل شده زيرا رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در نظر او مردى ساحر و جادوگر بود، و هرگاه ناراحتى به او مى رسيد يعنى بيمار مى شد پروردگار خود را مى خواند و به سويش باز مى گشت يعنى از آن عقيده باطلى كه درباره رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم داشت توبه مى كرد سپس هنگاميكه خداوند نعمتى به او ارزانى مى كرد يعنى تندرستى به او مى داد (آنچه را پيش از آن به درگاه خدا خوانده بود از ياد مى برد يعنى توبه اى را كه به درگاه خداى عزوجل كرده بود از سخنى كه در باره رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم گفته بود كه او ساحر و جادوگر است و از اين رو خداوند (بدنبال آن ) فرمايد: (بگو تو به كفر اندكى بهره ببر كه به راستى تو از دوزخيان هستى ) يعنى اين فرمانروائى و امارتى كه به ناحق و بدون دستورى از خداى عزوجل و از رسول او بر مردم كردى

گويد: سپس امام صادقعليه‌السلام فرمود: آنگاه خداى عزوجل سخن را متوجه علىعليه‌السلام كرده و از وضع او و فضيلتى كه در پيشگاه خداى تبارك و تعالى دارد بيان فرمود و چنين گويد:

(آيا كسى كه در اوقات شب در حال سجده و ايستاده عبادت كند و از آخرت بترسد و به رحمت پروردگار اميدوار است (با ديگران يكسان است ) بگو (اى محمد) آيا برابر و يكسانند كسانى كه مى دانند كه محمد رسول خدا است با كسانى كه نمى دانند محمد رسول خدا است و او را جادوگر و دروغگو دانند فقط صاحبان خرد اندرز ميگيرند) (آيه ).

پس امام صادقعليه‌السلام فرمود: اين بود تاويل اين آيه اى عمار.

شرح :

در اينكه چرا ابوبكر را ابوفصيل نامند، مجلسىرحمه‌الله گويد: براى آنكه (فصيل ) بچه شترى را گويند كه از شير باز گرفته باشند) و (بكر) نيز به شتر جوان گويند، پس اين دو لفظ هر دو در معنا با هم نزديك است و برخى گفته اند: كنيه ابوبكر پيش از اسلام ابوفصيل بوده و پيغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم او را به (ابوبكر) كنيه داد. )

حديث شماره : ٢٤٧

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ تَلَوْتُ عِنْدَ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام ذَوا عَدْلٍ مِنْكُمْ فَقَالَ ذُو عَدْلٍ مِنْكُمْ هَذَا مِمَّا أَخْطَأَتْ فِيهِ الْكُتَّابُ (٢٤٧ - حماد بن عثمان گويد: در نزد امام صادقعليه‌السلام (اين آيه را همانطور كه معروف است ) خواندم( ذَوَا عَدْلٍ مِّنكُمْ ) (سوره مائده آيه ٩٥) حضرت فرمود:( ذَوَا عَدْلٍ مِّنكُمْ ) (است ) و اين از جاهائى است كه نويسنده هاى قرآن به خطا پس از واو الف گذارده اند.

شرح :

اين آيه در مورد كفاره صيد است كه تمام آيه اين است : (اى كسانى كه ايمان آورده ايد وقتى كه احرام داريد شكار نكنيد، و هر كه از شما به عهد شكارى كشت سزايش ذبح كردن حيوانى است مانند آنچه كشته كه دو نفر عادل از شما بدان حكم كند، و قربانى باشد كه به حرم كعبه رسد...) و بنا به قرائت مشهور بايد در اين باره دو نفر عادل قضاوت كند، و بنابه قرائت امامعليه‌السلام بايد شخص عدالت دارى در آن قضاوت كند...) و عدد در آن معتبر نيست ، و برخى خواسته اند هر دو قرائت را به يك معنى باز گردانند كه شرح آن از وضع ترجمه ما خارج است و مجلسىرحمه‌الله در مرآة العقول در آخر شرحى كه بر اين حديث داده اشاره اى بدان كرده است )

حديث شماره : ٢٤٨

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى نَصْرٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْياءَ لَمْ تُبْدَ لَكُمْ إِنْ تُبْدَ لَكُمْ تَسُؤْكُمْ

(٢٤٨ - احمدبن ابى نصر از مردى از امام باقرعليه‌السلام روايت كرده (كه اين آيه را اينطور خواند) (... نپرسيد ازچيزهائى (كه براى شما آشكار نشده ) كه اگر براى شما آشكار شود شما را بد آيد...) (سوره مائده آيه ١٠٠).

شرح :

آنچه در ما بين پرانتز است يعنى جمله (كه براى شما آشكار نشده ) در آيه نيست و ممكن است مقصود امامعليه‌السلام تفسيرى باشد بر اين آيه و هم چنين است بحث در حديث ٢٤٩ ولى آن حديث اشعار بيشترى به تحريف دارد، و ما در ترجمه اصول كافى (در ج ٤ ص ٤٤٠ - ٤٤١) بحثى درباره عدم تحريف و معناى اينگونه احاديث كرده ايم كه براى توضيح بيشتر بدانجا مراجعه كنيد. )

حديث شماره : ٢٤٩

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ الْبَرْقِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ تَلَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام وَ تَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنَى صِدْقاً وَ عَدْلًا فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّمَا نَقْرَؤُهَا وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ صِدْقاً وَ عَدْلًا فَقَالَ إِنَّ فِيهَا الْحُسْنَى

(٢٤٩ - محمد بن مروان گويد: امام صادقعليه‌السلام اين آيه را اينطور خواند: (و كلمه (نيكوى ) پروردگار تو به راستى و عدالت انجام شد...) من عرض كردم : قربانت ما اين آيه را اينطور مى خوانيم (و كلمه پروردگارت به راستى و عدالت انجام ...) (و لفظ (حسنى ) در آن نيست )؟ فرمود: كلمه حسنى در آن هست )

حديث شماره : ٢٥٠

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْأَصَمِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ الْبَطَلِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام فِى قَوْلِهِ تَعَالَى وَ قَضَيْنا إِلى بَنِى إِسْرائِيلَ فِى الْكِتابِ لَتُفْسِدُنَّ فِى الْأَرْضِ مَرَّتَيْنِ قَالَ قَتْلُ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍعليه‌السلام وَ طَعْنُ الْحَسَنِعليه‌السلام وَ لَتَعْلُنَّ عُلُوًّا كَبِيراً قَالَ قَتْلُ الْحُسَيْنِعليه‌السلام فَإِذا جاءَ وَعْدُ أُولاهُما فَإِذَا جَاءَ نَصْرُ دَمِ الْحُسَيْنِعليه‌السلام بَعَثْنا عَلَيْكُمْ عِباداً ٢ أُولِى بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجاسُوا خِلالَ الدِّيارِ قَوْمٌ يَبْعَثُهُمُ اللَّهُ قَبْلَ خُرُوجِ الْقَائِمِعليه‌السلام فَلَا يَدَعُونَ وَتْراً لاِلِ مُحَمَّدٍ إِلَّا قَتَلُوهُ وَ كانَ وَعْداً مَفْعُولًا خُرُوجُ الْقَائِمِعليه‌السلام ثُمَّ رَدَدْنا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ خُرُوجُ الْحُسَيْنِعليه‌السلام فِى سَبْعِينَ مِنْ أَصْحَابِهِ عَلَيْهِمُ الْبَيْضُ الْمُذَهَّبُ لِكُلِّ بَيْضَةٍ وَجْهَانِ الْمُؤَدُّونَ إِلَى النَّاسِ أَنَّ هَذَا الْحُسَيْنَ قَدْ خَرَجَ حَتَّى لَا يَشُكَّ الْمُؤْمِنُونَ فِيهِ وَ أَنَّهُ لَيْسَ بِدَجَّالٍ وَ لَا شَيْطَانٍ وَ الْحُجَّةُ الْقَائِمُ بَيْنَ أَظْهُرِهِمْ فَإِذَا اسْتَقَرَّتِ الْمَعْرِفَةُ فِى قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ أَنَّهُ الْحُسَيْنُعليه‌السلام جَاءَ الْحُجَّةَ الْمَوْتُ فَيَكُونُ الَّذِى يُغَسِّلُهُ وَ يُكَفِّنُهُ وَ يُحَنِّطُهُ وَ يَلْحَدُهُ فِى حُفْرَتِهِ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّعليه‌السلام وَ لَا يَلِي الْوَصِيَّ إِلَّا الْوَصِيُّ

(٢٥٠ - عبدالله بن قاسم بطل روايت كند از امام صادقعليه‌السلام كه در گفتار خداى تعالى : (و قضاوت و اعلام كرديم بر بنى اسرائيل در آن كتاب كه شما دوباره در زمين فساد مى كنيد) (سوره اسرى آيه ٤) فرمود: (روى اينكه سنت خدا تغيير پذير نيست و رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نيز فرموده هر آنچه در بنى اسرائيل واقع شود بى كم و كاست در اين امت نيز مانندش ‍ واقع شود تاويل اين آيه در اين امت ) يكى كشتن على بن ابى طالبعليه‌السلام است و ديگر نيزه زدن به حسن بن علىعليه‌السلام و (دنبالش كه مى فرمايد:) (و همانا سركشى مى كنيد سركشى بزرگى ) مقصود: كشتن حسينعليه‌السلام است (پس چون موعد نخستين آن بيايد) يعنى هنگام پيروزى خونخواهان حسينعليه‌السلام (گماشتيم بر سر شما بندگانى كه داشتيم و سخت دلاور بودند تا در داخل خانه ها كشتار كنند) فرمود: مردمى هستند كه خدا آنها را پيش از آمدن حضرت قائمعليه‌السلام بفرستد پس خونى (و مسئول خونى ) از آل محمد به جاى نگذارند جز آنكه او را بكشند (و اين وعده اى است انجام شده ) يعنى آمدن حضرت قائمعليه‌السلام (آنگاه بر ضد آنها پيروزى را به شما داديم ) يعنى آمدن حسينعليه‌السلام با هفتاد تن از اصحابش (در زمان رجعت ) كه كلاه خودهائى طلاكارى شده كه دو رو دارد بر سر دارند، و به مردم برسانند: اين است كه آمده تا جائى كه مؤ منان هيچ شك و ترديد در او نكنند و بدانند كه او دجال و شيطان نيست ، و حضرت حجت قائم هنوز در ميان آنها است ، و چون به خوبى معرفت درباره حسينعليه‌السلام در دل مردم جايگير شد آنگاه حضرت حجت را مرگ فرا رسد، و كسى كه او را غسل دهد و كفن و حنوط كند و به خاك سپارد همان حسين بن علىعليه‌السلام است ، و كسى متصدى كار دفن و كفن وصى جز وصى و امام نگردد.

شرح :

اين آيه چنانچه معلوم است درباره بنى اسرائيل و مخالفت آنها با احكام تورات و كشتن شعيب و زكريا و يحيى است و مقصود از( بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَّنَا... ) چنانچه گفته اند بخت النصر يا جالوت و لشگريان آنها است ، و مقصود از( ثُمَّ رَدَدْنَا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ... ) آمدن دانيال و بيرون كردن پيروان بخت النصر از شام - و يا پيروزى داود بر جالوت و آسوده كردن بنى اسرائيل است از شر آنان و امام روى آن دو مقدمه اى كه در متن (در ميان پرانتز) اشاره كرديم كه يكى آيه( وَلَن تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّـهِ تَبْدِيلًا ) و حديث نبوى (اما و الله لتركن طبقا عن طبق سنة بنى اسرائيل علىعليه‌السلام و نيزه خوردن حسن بن على و كشته شدن حسين بن علىعليه‌السلام و پيروزى خونخواهان حسين در زمان ظهور حضرت مهدىعليه‌السلام و آمدن حسينعليه‌السلام و ياران او تاويل فرموده (اين بود ملخص آنچه مرحوم مجلسىرحمه‌الله در شرح اين حديث ذكر كرده است ). )