حديث شماره : ٢٨٢

سَهْلُ بْنُ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ يُونُسَ عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى قَالَ قُلْتُ لِأَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام إِنَّ شِيعَتَكَ قَدْ تَبَاغَضُوا وَ شَنِئَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً فَلَوْ نَظَرْتَ جُعِلْتُ فِدَاكَ فِى أَمْرِهِمْ فَقَالَ لَقَدْ هَمَمْتُ أَنْ أَكْتُبَ كِتَاباً لَا يَخْتَلِفُ عَلَيَّ مِنْهُمُ اثْنَانِ قَالَ فَقُلْتُ مَا كُنَّا قَطُّ أَحْوَجَ إِلَى ذَلِكَ مِنَّا الْيَوْمَ قَالَ ثُمَّ قَالَ أَنَّى هَذَا وَ مَرْوَانُ وَ ابْنُ ذَرٍّ قَالَ فَظَنَنْتُ أَنَّهُ قَدْ مَنَعَنِى ذَلِكَ قَالَ فَقُمْتُ مِنْ عِنْدِهِ فَدَخَلْتُ عَلَى إِسْمَاعِيلَ فَقُلْتُ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنِّى ذَكَرْتُ لِأَبِيكَ اخْتِلَافَ شِيعَتِهِ وَ تَبَاغُضَهُمْ فَقَالَ لَقَدْ هَمَمْتُ أَنْ أَكْتُبَ كِتَاباً لَا يَخْتَلِفُ عَلَيَّ مِنْهُمُ اثْنَانِ قَالَ فَقَالَ مَا قَالَ مَرْوَانُ وَ ابْنُ ذَرٍّ قُلْتُ بَلَى قَالَ يَا عَبْدَ الْأَعْلَى إِنَّ لَكُمْ عَلَيْنَا لَحَقّاً كَحَقِّنَا عَلَيْكُمْ وَ اللَّهِ مَا أَنْتُمْ إِلَيْنَا بِحُقُوقِنَا أَسْرَعَ مِنَّا إِلَيْكُمْ ثُمَّ قَالَ سَأَنْظُرُ ثُمَّ قَالَ يَا عَبْدَ الْأَعْلَى مَا عَلَى قَوْمٍ إِذَا كَانَ أَمْرُهُمْ أَمْراً وَاحِداً مُتَوَجِّهِينَ إِلَى رَجُلٍ وَاحِدٍ يَأْخُذُونَ عَنْهُ أَلَّا يَخْتَلِفُوا عَلَيْهِ وَ يُسْنِدُوا أَمْرَهُمْ إِلَيْهِ يَا عَبْدَ الْأَعْلَى إِنَّهُ لَيْسَ يَنْبَغِى لِلْمُؤْمِنِ وَ قَدْ سَبَقَهُ أَخُوهُ إِلَى دَرَجَةٍ مِنْ دَرَجَاتِ الْجَنَّةِ أَنْ يَجْذِبَهُ عَنْ مَكَانِهِ الَّذِى هُوَ بِهِ وَ لَا يَنْبَغِى لِهَذَا الْآخَرِ الَّذِى لَمْ يَبْلُغْ أَنْ يَدْفَعَ فِى صَدْرِ الَّذِى لَمْ يَلْحَقْ بِهِ وَ لَكِنْ يَسْتَلْحِقُ إِلَيْهِ وَ يَسْتَغْفِرُ اللَّهَ

(٢٨٢ - عبدالاعلى گويد: به امام صادقعليه‌السلام عرض كردم : شيعيان شما با هم دشمن شده و از هم بدشان مى آيد، خوب است قربانت گردم نظرى به حال آنان فرمائى ؟ حضرت فرمود: من قصد دارم نامه اى براى آنها بنويسم كه ديگر اختلافى درباره من نكنند، عرض كردم : تا كنون ما به چنين نامه اى مثل امروز نيازمند نشده ايم ، سپس فرمود: كجا چنين چيزى ممكن است بودن مروان و ابن ذر؟ عبدالاعلى گويد: من از اين سخن گمان كردم كه آنحضرت چنين نامه اى نخواهد نوشت ، پس از نزد آنحضرت بر خاستم و به نزد اسماعيل (فرزند آنحضرت ) رفتم و بدو گفتم : اى ابا محمد من براى پدرت اختلاف شيعه و دشمنى آنها را با همديگر گفتم و او فرمود: من قصد دارم نامه اى براى آنها بنويسم كه از اين پس درباره من اختلافى نكنند، گويد: (اسماعيل ) گفت : (پدرم ) نام مروان و ابن ذر را نبرد؟ گفتم : چرا، گفت : اى عبدالاعلى به راستى كه شما را بر ما حقى است همچنان كه ما را بر شما حقى مقرر است ، و به خدا سوگند شماها در اداى حق ما شتابان تر نيستيد از ما نسبت به حقوق شما.

آنگاه گفت : من در اين باره فكرى خواهم كرد، سپس فرمود: اى عبدالاعلى ! چرا نبايد مردمى كه پيرو يك مذهب اند و به سوى يك رهبر دينى توجه دارند و از او دستور مى گيرند درباره او اختلافى نكنند و كارشان را به او مستند نسازند؟

اى عبدالاعلى ، به راستى كه براى مرد با ايمان شايسته نيست كه چون ديد برادرش به يكى از درجات بهشت بر او پيشى جسته ، او را از آن درجه پائين كشد، و براى آن ديگر هم شايسته نيست كه دست رد به سينه اين برادرش ‍ كه در درجه به او رسيده بزند (و او را از خود دور كند) بلكه سعى كند تا او را به درجه خود رساند و از خدا (براى خود يا براى آن ديگرى ) آمرزش ‍ خواهد.

شرح :

مجلسىرحمه‌الله گويد: مقصود از مروان و ابن ذر دو تن از اصحاب آنحضرت هستند كه شايد بين آنها به خاطر اختلاف فهم و تفاوت درجه شان دوئيت و ستيزه سختى وجود داشته و مقصود امامعليه‌السلام اين است كه نوشتن چنين نامه اى در رفع اختلافى كه منشاءش كج فهمى و اختلاف مراتب فضل است سود ندهد، و محتمل است كه مقصود از ابن ذر عمربن قاضى سنى بوده و در روايات است كه او به نزد امام صادقعليه‌السلام آمد و به آنحضرت مناظره كرد و روى اين احتمال مقصود حضرت آن است كه اين نامه نزاع ميان مخالفين و شيعيان ما را بر طرف نمى كنند بلكه آن را مشكل تر مى كند و سبب زيان بيشترى براى شيعه مى گردد...

و فيضرحمه‌الله گويد: اين دو مرد (يعنى مروان و ابن ذر) كسانى بوده اند كه حضرت را از نوشتن نامه جلوگيرى مى كرده اند و مقصود اين است كه با ممانعت آن دو چگونه مى توانم چنين نامه اى بنويسم )

حديث شماره : ٢٨٣

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِى خَالِدٍ الْكَابُلِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍعليه‌السلام قَالَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا رَجُلًا فِيهِ شُرَكاءُ مُتَشاكِسُونَ وَ رَجُلًا سَلَماً لِرَجُلٍ هَلْ يَسْتَوِيانِ مَثَلًا قَالَ أَمَّا الَّذِى فِيهِ شُرَكَاءُ مُتَشَاكِسُونَ فَلِأَنَّ الْأَوَّلَ يَجْمَعُ الْمُتَفَرِّقُونَ وَلَايَتَهُ وَ هُمْ فِى ذَلِكَ يَلْعَنُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً وَ يَبْرَأُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ فَأَمَّا رَجُلٌ سَلَمُ رَجُلٍ فَإِنَّهُ الْأَوَّلُ حَقّاً وَ شِيعَتُهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ الْيَهُودَ تَفَرَّقُوا مِنْ بَعْدِ مُوسَىعليه‌السلام عَلَى إِحْدَى وَ سَبْعِينَ فِرْقَةً مِنْهَا فِرْقَةٌ فِى الْجَنَّةِ وَ سَبْعُونَ فِرْقَةً فِى النَّارِ وَ تَفَرَّقَتِ النَّصَارَى بَعْدَ عِيسَىعليه‌السلام عَلَى اثْنَتَيْنِ وَ سَبْعِينَ فِرْقَةً فِرْقَةٌ مِنْهَا فِى الْجَنَّةِ وَ إِحْدَى وَ سَبْعُونَ فِى النَّارِ وَ تَفَرَّقَتْ هَذِهِ الْأُمَّةُ بَعْدَ نَبِيِّهَا ص عَلَى ثَلَاثٍ وَ سَبْعِينَ فِرْقَةً اثْنَتَانِ وَ سَبْعُونَ فِرْقَةً فِى النَّارِ وَ فِرْقَةٌ فِى الْجَنَّةِ وَ مِنَ الثَّلَاثِ وَ سَبْعِينَ فِرْقَةً ثَلَاثَ عَشْرَةَ فِرْقَةً تَنْتَحِلُ وَلَايَتَنَا وَ مَوَدَّتَنَا اثْنَتَا عَشْرَةَ فِرْقَةً مِنْهَا فِى النَّارِ وَ فِرْقَةٌ فِى الْجَنَّةِ وَ سِتُّونَ فِرْقَةً مِنْ سَائِرِ النَّاسِ فِى النَّارِ

(٢٨٣ - ابوخالد كابلى گويد امام باقرعليه‌السلام (در تفسير اين آيه ): (خدا مثلى مى زند، مردى كه شريكان بر سر اوكشاكش كنند، و مردى كه تسليم مرد ديگر است ، آيا حكايت اين دو يكسان است )؟ (سوره زمر آيه ٣٠) فرمود: اما آنكس كه شريكان بر سر او به كشاكش پرداختند همان فلانى اولى بود (يعنى خليفه اول )، كه گروههاى مختلف به حكومت او گرد آمدند و به اينحال يكديگر را لعن و نفرين مى كردند، و از همديگر بيزارى مى جستند، و اما آنمردى كه تسليم ديگرى بود آن پيشواى بر حق نخستين و شيعيان او بودند (يعنى علىعليه‌السلام كه تسليم رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بود).

سپس فرمود: همانا يهود پس از حضرت موسىعليه‌السلام هفتاد و يك فرقه شدند كه يك فرقه آنها در بهشت هستند و هفتاد فرقه ديگر در آتش ‍ دوزخ جا دارند و نصارى پس از حضرت عيسىعليه‌السلام هفتاد و دو فرقه شدند كه يك فرقه آنها در بهشت و هفتاد و يك فرقه ديگر در دوزخ هستند، و اين امت پس از پيغمبرشان هفتاد و سه فرقه شدند كه هفتاد و دو فرقه در آتش و يك فرقه در بهشتند، و از اين هفتاد و سه فرقه سيزده فرقه آنها دوستى و محبت ما را با خود دارند كه دوازده فرقه آنها در دوزخند و يك فرقه در بهشت جاى دارند، و شصت فرقه از ساير مردم نيز در دوزخند (كه دوزخيان جمعا همان هفتاد و دو فرقه مى شوند). )

حديث شماره : ٢٨٤

وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ لَمْ تَزَلْ دَوْلَةُ الْبَاطِلِ طَوِيلَةً وَ دَوْلَةُ الْحَقِّ قَصِيرَةً

(٢٨٤ - عبدالله بن سنان گويد: امام صادقعليه‌السلام فرمود: پيوسته دوران حكومت باطل (در ظاهر) طولانى است ، و مدت حكومت حق كوتاه است )

حديث شماره : ٢٨٥

وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ يَعْقُوبَ السَّرَّاجِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام مَتَى فَرَجُ شِيعَتِكُمْ قَالَ فَقَالَ إِذَا اخْتَلَفَ وُلْدُ الْعَبَّاسِ وَ وَهَى سُلْطَانُهُمْ وَ طَمِعَ فِيهِمْ مَنْ لَمْ يَكُنْ يَطْمَعُ فِيهِمْ وَ خَلَعَتِ الْعَرَبُ أَعِنَّتَهَا وَ رَفَعَ كُلُّ ذِى صِيصِيَةٍ صِيصِيَتَهُ وَ ظَهَرَ الشَّامِيُّ وَ أَقْبَلَ الْيَمَانِيُّ وَ تَحَرَّكَ الْحَسَنِيُّ وَ خَرَجَ صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ مِنَ الْمَدِينَةِ إِلَى مَكَّةَ بِتُرَاثِ رَسُولِ اللَّهِ ص فَقُلْتُ مَا تُرَاثُ رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَ سَيْفُ رَسُولِ اللَّهِ وَ دِرْعُهُ وَ عِمَامَتُهُ وَ بُرْدُهُ وَ قَضِيبُهُ وَ رَايَتُهُ وَ لَامَتُهُ وَ سَرْجُهُ حَتَّى يَنْزِلَ مَكَّةَ فَيُخْرِجَ السَّيْفَ مِنْ غِمْدِهِ وَ يَلْبَسَ الدِّرْعَ وَ يَنْشُرَ الرَّايَةَ وَ الْبُرْدَةَ وَ الْعِمَامَةَ وَ يَتَنَاوَلَ الْقَضِيبَ بِيَدِهِ وَ يَسْتَأْذِنَ اللَّهَ فِى ظُهُورِهِ فَيَطَّلِعُ عَلَى ذَلِكَ بَعْضُ مَوَالِيهِ فَيَأْتِى الْحَسَنِيَّ فَيُخْبِرُهُ الْخَبَرَ فَيَبْتَدِرُ الْحَسَنِيُّ إِلَى الْخُرُوجِ فَيَثِبُ عَلَيْهِ أَهْلُ مَكَّةَ فَيَقْتُلُونَهُ وَ يَبْعَثُونَ بِرَأْسِهِ إِلَى الشَّامِيِّ فَيَظْهَرُ عِنْدَ ذَلِكَ صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ فَيُبَايِعُهُ النَّاسُ وَ يَتَّبِعُونَهُ وَ يَبْعَثُ الشَّامِيُّ عِنْدَ ذَلِكَ جَيْشاً إِلَى الْمَدِينَةِ فَيُهْلِكُهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ دُونَهَا وَ يَهْرُبُ يَوْمَئِذٍ مَنْ كَانَ بِالْمَدِينَةِ مِنْ وُلْدِ عَلِيٍّعليه‌السلام إِلَى مَكَّةَ فَيَلْحَقُونَ بِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ وَ يُقْبِلُ صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ نَحْوَ الْعِرَاقِ وَ يَبْعَثُ جَيْشاً إِلَى الْمَدِينَةِ فَيَأْمَنُ أَهْلُهَا وَ يَرْجِعُونَ إِلَيْهَا

(٢٨٥ - يعقوب سراج گويد: به امام صادقعليه‌السلام عرض كردم : فرج شيعيان شما چه وقت است ؟ فرمود:هنگامى كه ميان فرزندان عباس ‍ اختلاف افتد و پايه هاى سلطنتشان سست شود، و طمع بندد در سلطنت آنان كسى كه طمع در آنها نداشت و عرب زنجيرهاى اسارت خود را پاره كند (و از زير بار سلطه سلاطين بيرون رود) و هر نيرومندى قدرت خود را آشكار سازد، و آن شامى (مجلسىرحمه‌الله گويد: مقصود سفيانى است ) ظهور كند، و يمانى بيايد، و حسنى جنبش كند، و صاحب الامر آنچه را از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به او ارث رسيده بردارد و از مدينه به مكه رود.

عرض كردم : آنچه از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به او ارث رسيده چيست ؟ فرمود: شمشير رسول خدا و زره و عمامه و برد و چوب دستى و پرچم و سلاح و زين مخصوص او است

آنها را بردارد تا به مكه در آيد پس شمشير را از غلاف بيرون كشد و زره را بپوشد، و پرچم را برافرازد و برد و عمامه را در بر كند و چوب دستى مخصوص را بدست گيرد، و از خداوندى براى ظهور خويش اذن طلبد، اين جريان را برخى از نزديكانش مطلع گردند و به نزد حسنى روند و او را مطلع سازند حسنى قيام كند، اهل مكه بر او بشورند و او را بكشند و سرش را براى شامى بفرستند، در اين وقت صاحب الامر ظاهر گردد و مردم با او بيعت كنند و از او پيروى كنند.

در اين وقت شامى لشکرى به مدينه فرستد و خداى عزوجل لشکر مزبور را پيش از رسيدن به مدينه نابود كند، در آن هنگام هر كه از فرزندان علىعليه‌السلام كه در مدينه سكونت دارد به مكه فرار كند و به صاحب الامر بپيوندد.

حضرت صاحب الامر به سوى عراق حركت كند و لشکرى به مدينه فرستد تا مردم مدينه امنيت يابند و بدانجا باز گردند. )

حديث شماره : ٢٨٦

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِكِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ خَرَجَ إِلَيْنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام وَ هُوَ مُغْضَبٌ فَقَالَ إِنِّى خَرَجْتُ آنِفاً فِى حَاجَةٍ فَتَعَرَّضَ لِى بَعْضُ سُودَانِ الْمَدِينَةِ فَهَتَفَ بِى لَبَّيْكَ يَا جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ لَبَّيْكَ فَرَجَعْتُ عَوْدِى عَلَى بَدْئِى إِلَى مَنْزِلِى خَائِفاً ذَعِراً مِمَّا قَالَ حَتَّى سَجَدْتُ فِى مَسْجِدِى لِرَبِّى وَ عَفَّرْتُ لَهُ وَجْهِى وَ ذَلَّلْتُ لَهُ نَفْسِى وَ بَرِئْتُ إِلَيْهِ مِمَّا هَتَفَ بِى وَ لَوْ أَنَّ عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ عَدَا مَا قَالَ اللَّهُ فِيهِ إِذاً لَصَمَّ صَمّاً لَا يَسْمَعُ بَعْدَهُ أَبَداً وَ عَمِيَ عَمًى لَا يُبْصِرُ بَعْدَهُ أَبَداً وَ خَرِسَ خَرْساً لَا يَتَكَلَّمُ بَعْدَهُ أَبَداً ثُمَّ قَالَ لَعَنَ اللَّهُ أَبَا الْخَطَّابِ وَ قَتَلَهُ بِالْحَدِيدِ

(٢٨٦ - مالك بن عطيه از برخى از اصحاب امام صادقعليه‌السلام روايت كند كه گفت : امام صادقعليه‌السلام خشمناك از خانه بيرون آمده فرمود: (ساعتى ) پيش از اين براى كارى از خانه بيرون آمدم به برخى از سياهان مدينه برخوردم و او به من داد زد: (لبيك يا جعفر بن محمد لبيك ) (شرح آن در آخر حديث بيايد) من از همانجا به خانه باز گشتم و از اين سخنى كه او گفته بود (و مرا بجاى خداوند گرفته بود) ترسيده بر خود لرزيدم تا اينكه در سجده گاه خود براى پروردگار سجده كردم و رويم را بر خاك ماليدم و خود را به درگاهش به خوارى انداختم و از آنچه آن مرد به من گفته بود به پيشگاهش بيزارى جستم ، و اگر عيسى بن مريم از آنچه خدا درباره اش فرموده بود (كه او را بنده خود معرفى كرده بود) تجاوز مى كرد (و پا را فراتر مى نهاد) بلا درنگ چنان كر مى شد كه ديگر نشنود، و چنان كور مى شد كه ديگر هرگز نبيند، و چنان لال مى شد كه ديگر هرگز سخن نگويد.

سپس فرمود: خدا لعنت كند اباالخطاب را و او را بوسيله آهن بكشد.

شرح :

ظاهر اين است كه شخصى كه به امام صادقعليه‌السلام گفته است : (لبيك ...) از اصحاب و پيروان ابوالخطاب بوده ، و ابوالخطاب كه نامش ‍ محمد بن مقلاص است در ابتداى كار از اصحاب امام صادقعليه‌السلام بود و تدريجا درباره آن حضرت غلو كرده قائل به الوهيت او شد و خود را پيغمبر آنحضرت ناميد و عقايد باطله اى را اظهار كرد و جمعى نيز پيرو او شدند، و اينها همانطور كه حاجيان در موقع بستن احرام لبيك مى گويند براى امام صادقعليه‌السلام (لبيك ...) مى گفتند، و حتى در همان كوفه كه مركز اصلى آنها بود نيز گاهى به نام جعفر بن محمد تلبيه مى گفتند، و بالاخره نيز همان طور كه حضرت در باره اش نفرين كرده بود بوسيله آهن كشته شد و چنانچه كشى نقل كرده عيسى بن موسى بن على بن عبدالله بن عباس كه از طرف منصور در كوفه والى بود، چون شنيد كه ابوالخطاب ادعاى نبوت كرده مردى را فرستاد و او و پيروانش را كه در مسجد گرد آمده بودند همگى را كشت و تنها يك تن از آنها كه در ميان زخميان افتاده بود توانست شبانه از ميان كشتگان بگريزد. )

حديث شماره : ٢٨٧

عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَهْمِ بْنِ أَبِى جُهَيْمَةَ عَنْ بَعْضِ مَوَالِى أَبِى الْحَسَنِعليه‌السلام قَالَ كَانَ عِنْدَ أَبِى الْحَسَنِ مُوسَىعليه‌السلام رَجُلٌ مِنْ قُرَيْشٍ فَجَعَلَ يَذْكُرُ قُرَيْشاً وَ الْعَرَبَ فَقَالَ لَهُ أَبُو الْحَسَنِعليه‌السلام عِنْدَ ذَلِكَ دَعْ هَذَا النَّاسُ ثَلَاثَةٌ عَرَبِيٌّ وَ مَوْلًى وَ عِلْجٌ فَنَحْنُ الْعَرَبُ وَ شِيعَتُنَا الْمَوَالِى وَ مَنْ لَمْ يَكُنْ عَلَى مِثْلِ مَا نَحْنُ عَلَيْهِ فَهُوَ عِلْجٌ فَقَالَ الْقُرَشِيُّ تَقُولُ هَذَا يَا أَبَا الْحَسَنِ فَأَيْنَ أَفْخَاذُ قُرَيْشٍ وَ الْعَرَبِ فَقَالَ أَبُو الْحَسَنِعليه‌السلام هُوَ مَا قُلْتُ لَكَ

(٢٧٨ - مردى از دوستان امام موسى بن جعفرعليه‌السلام گويد: مردى از قريش به نزد آن حضرت آمده بود و ازقريش و عرب (و مفاخر آنان ) سخن مى گفت ، حضرت بدو فرمود: اين سخنها را واگذار مردم سه دسته اند: عربى ، و وابسته به عرب ، و عجم غير مسلمان و عرب ما هستيم ، و وابسته شيعيان ما هستند، و هر که طريقه ما نباشد او عجم دور از اسلام است

مرد قریشى گفت : تو چنين گوئى پس تيره ها و خاندانهاى قريش و عرب چه مى شوند؟ امامعليه‌السلام فرمود: مطلب همان بود كه گفتم )

حديث شماره : ٢٨٨

عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْأَحْوَلِ عَنْ سَلَّامِ بْنِ الْمُسْتَنِيرِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍعليه‌السلام يُحَدِّثُ إِذَا قَامَ الْقَائِمُ عَرَضَ الْإِيمَانَ عَلَى كُلِّ نَاصِبٍ فَإِنْ دَخَلَ فِيهِ بِحَقِيقَةٍ وَ إِلَّا ضَرَبَ عُنُقَهُ أَوْ يُؤَدِّيَ الْجِزْيَةَ كَمَا يُؤَدِّيهَا الْيَوْمَ أَهْلُ الذِّمَّةِ وَ يَشُدُّ عَلَى وَسَطِهِ الْهِمْيَانَ وَ يُخْرِجُهُمْ مِنَ الْأَمْصَارِ إِلَى السَّوَادِ

(٢٨٨ - سلام بن مستنير گويد: شنيدم از امام باقرعليه‌السلام كه مى فرمود: هنگامى كه حضرت قائمعليه‌السلام ظهور كند ايمان را بر هر شخص ناصبى (و دشمن اهل بيتعليهم‌السلام عرضه كنند پس اگر از روى حقيقت ايمان آورد كه هيچ ، وگرنه گردنش را مى زنند يا بايد جزيه بپردازد چنانچه امروزه اهل ذمه (كفارى كه طبق شرائطى در پناه اسلام زندگى مى كنند) آن را مى پردازند، و هميانى به كمرشان مى بندند و آنها را از شهرها بيرون كرده به دهات مى فرستند. )

حديث شماره : ٢٨٩

الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمِ بْنِ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدِ بْنِ غَزْوَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ بُنَانٍ عَنْ أَبِى مَرْيَمَ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام قَالَ قَالَ أَبِى يَوْماً وَ عِنْدَهُ أَصْحَابُهُ مَنْ مِنْكُمْ تَطِيبُ نَفْسُهُ أَنْ يَأْخُذَ جَمْرَةً فِى كَفِّهِ فَيُمْسِكَهَا حَتَّى تَطْفَأَ قَالَ فَكَاعَ النَّاسُ كُلُّهُمْ وَ نَكَلُوا فَقُمْتُ وَ قُلْتُ يَا أَبَةِ أَ تَأْمُرُ أَنْ أَفْعَلَ فَقَالَ لَيْسَ إِيَّاكَ عَنَيْتُ إِنَّمَا أَنْتَ مِنِّى وَ أَنَا مِنْكَ بَلْ إِيَّاهُمْ أَرَدْتُ قَالَ وَ كَرَّرَهَا ثَلَاثاً ثُمَّ قَالَ مَا أَكْثَرَ الْوَصْفَ وَ أَقَلَّ الْفِعْلَ إِنَّ أَهْلَ الْفِعْلِ قَلِيلٌ إِنَّ أَهْلَ الْفِعْلِ قَلِيلٌ أَلَا وَ إِنَّا لَنَعْرِفُ أَهْلَ الْفِعْلِ وَ الْوَصْفِ مَعاً وَ مَا كَانَ هَذَا مِنَّا تَعَامِياً عَلَيْكُمْ بَلْ لِنَبْلُوَ أَخْبَارَكُمْ وَ نَكْتُبَ آثَارَكُمْ فَقَالَ وَ اللَّهِ لَكَأَنَّمَا مَادَتْ بِهِمُ الْأَرْضُ حَيَاءً مِمَّا قَالَ حَتَّى إِنِّى لَأَنْظُرُ إِلَى الرَّجُلِ مِنْهُمْ يَرْفَضُّ عَرَقاً مَا يَرْفَعُ عَيْنَيْهِ مِنَ الْأَرْضِ فَلَمَّا رَأَى ذَلِكَ مِنْهُمْ قَالَ رَحِمَكُمُ اللَّهُ فَمَا أَرَدْتُ إِلَّا خَيْراً إِنَّ الْجَنَّةَ دَرَجَاتٌ فَدَرَجَةُ أَهْلِ الْفِعْلِ لَا يُدْرِكُهَا أَحَدٌ مِنْ أَهْلِ الْقَوْلِ وَ دَرَجَةُ أَهْلِ الْقَوْلِ لَا يُدْرِكُهَا غَيْرُهُمْ قَالَ فَوَ اللَّهِ لَكَأَنَّمَا نُشِطُوا مِنْ عِقَالٍ

(٢٨٩ - امام باقرعليه‌السلام فرمود: روزى پدرم در حالى كه اصحاب او نزدش بودند بدانها گفت : كداميك از شماحاضر است يك تكه آتش داغ را در دست بگيرد و آنرا نگهدارد تا خاموش شود؟ مردمى كه حاضر بودند همگى خموش ماندند و كسى پاسخ او را نداد، من برخاستم و گفتم : پدرجان اگر مى فرمائى تا من اينكار را بكنم ؟ فرمود: مقصود من تو نبودى چون تو از من هستى و من از توام (و تو هم چون خون من هستى ) بلكه اينان منظور من بودند، و تا سه بار آن سخن را تكرار كرد (و هيچكس ) از حاضرين حاضر نشد اين كار را بكند) سپس فرمود: به راستى كه چه اندازه توصيف و تعريف (و اظهار ايمان و حرف ) بسيار است ولى عمل اندك است ، به راستى كه اهل عمل كمند! به راستى كه اهل عمل اندكند.

حال بدانيد كه ما اهل عمل و (اهل ) حرف را بخوبى مى شناسيم ، و اينكه گفتم نه براى راه گم كردن بر شما نبود بلكه براى اين بود كه شما را بيازمائيم و آثارتان را يادداشت كنيم

(حضرت باقرعليه‌السلام فرمود: وقتى اين سخن را از پدرم شنيدند به خدا مثل اين بود كه زمين آنها را بخود لرزاند از شدت شرم و خجلتى كه به آنها دست داد تا جائى كه من به مردى از آنها نگاه كردم ديدم عرق خجلت از سر و رويش مى ريزد و چشم از زمين بر نمى دارد.

پدرم كه اين حال را از آنها مشاهده كرد بدانها فرمود: خدايتان رحمت كند من نظرى جز خير نداشتم ، همانا بهشت را درجاتى است ، و درجه مردمى كه اهل عمل هستند چنان است كه هيچيك از اهل حرف و تعريف بدان درجه نرسد، و درجه اهل حرف هم درجه ايست كه ديگران بدان نرسند، و به خدا اين سخن را كه پدرم بدانها فرمود چنان بود كه گويا از بند آزاد شدند (و فشار ناراحتى و شرمسارى كه به آنها دست داده بود از بين رفت ). )

حديث شماره : ٢٩٠

وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الصُّوفِيِّ قَالَ حَدَّثَنِي مُوسَى بْنُ بَكْرٍ الْوَاسِطِيُّ قَالَ قَالَ لِي أَبُو الْحَسَنِعليه‌السلام لَوْ مَيَّزْتُ شِيعَتِى لَمْ أَجِدْهُمْ إِلَّا وَاصِفَةً وَ لَوِ امْتَحَنْتُهُمْ لَمَا وَجَدْتُهُمْ إِلَّا مُرْتَدِّينَ وَ لَوْ تَمَحَّصْتُهُمْ لَمَا خَلَصَ مِنَ الْأَلْفِ وَاحِدٌ وَ لَوْ غَرْبَلْتُهُمْ غَرْبَلَةً لَمْ يَبْقَ مِنْهُمْ إِلَّا مَا كَانَ لِى إِنَّهُمْ طَالَ مَا اتَّكَوْا عَلَى الْأَرَائِكِ فَقَالُوا نَحْنُ شِيعَةُ عَلِيٍّ إِنَّمَا شِيعَةُ عَلِيٍّ مَنْ صَدَّقَ قَوْلَهُ فِعْلُهُ

(٢٩٠ - موسى بن بكر واسطى گويد: حضرت ابوالحسنعليه‌السلام به من فرمود: اگر من شيعيانم را بررسى كنم جزمردمانى زبان آور (و اهل حرف ) بيش نيستند، و اگر آزمايششان كنم جز مردمانى از دين برگشته نيستند، و اگر در بوته شان گذارم از هزار نفر يك نفر سالم در نيايد، و اگر غربالشان كنم چيزى جز آنچه مخصوص منند در غربال نمانند، اينها دير زمانى است كه بر بالشها تكيه زده و گفته اند: ما شيعه على هستيم ، در صورتيكه تنها شيعه على آن كسى است كه كردارش گفتارش را تصديق كند (و عملش با حرفش يكى باشد). )

حديث شماره : ٢٩١

حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْكِنْدِيِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْمِيثَمِيِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى مَوْلَى آلِ سَامٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ يَقُولُ تُؤْتَى بِالْمَرْأَةِ الْحَسْنَاءِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ الَّتِى قَدِ افْتُتِنَتْ فِى حُسْنِهَا فَتَقُولُ يَا رَبِّ حَسَّنْتَ خَلْقِى حَتَّى لَقِيتُ مَا لَقِيتُ فَيُجَاءُ بِمَرْيَمَعليه‌السلام فَيُقَالُ أَنْتِ أَحْسَنُ أَوْ هَذِهِ قَدْ حَسَّنَّاهَا فَلَمْ تُفْتَتَنْ وَ يُجَاءُ بِالرَّجُلِ الْحَسَنِ الَّذِى قَدِ افْتُتِنَ فِى حُسْنِهِ فَيَقُولُ يَا رَبِّ حَسَّنْتَ خَلْقِى حَتَّى لَقِيتُ مِنَ النِّسَاءِ مَا لَقِيتُ فَيُجَاءُ بِيُوسُفَعليه‌السلام فَيُقَالُ أَنْتَ أَحْسَنُ أَوْ هَذَا قَدْ حَسَّنَّاهُ فَلَمْ يُفْتَتَنْ وَ يُجَاءُ بِصَاحِبِ الْبَلَاءِ الَّذِى قَدْ أَصَابَتْهُ الْفِتْنَةُ فِى بَلَائِهِ فَيَقُولُ يَا رَبِّ شَدَّدْتَ عَلَيَّ الْبَلَاءَ حَتَّى افْتُتِنْتُ فَيُؤْتَى بِأَيُّوبَعليه‌السلام فَيُقَالُ أَ بَلِيَّتُكَ أَشَدُّ أَوْ بَلِيَّةُ هَذَا فَقَدِ ابْتُلِيَ فَلَمْ يُفْتَتَنْ

(٢٩١ - عبدالاعلى مولى آل سام گويد: شنيدم از امام صادقعليه‌السلام كه مى فرمود: روز قيامت كه مى شود زن زيبائى را كه به خاطر زيبائيش به فتنه (و گناه ) افتاده بياورند، آن زن گويد: پروردگارا تو مرا زيبا آفريدى و به همين خاطر من گرفتار فتنه شدم ، مريمعليه‌السلام را برايش آرند و بدو گويند: آيا تو زيبائى يا اين ؟ ما او را زيبا آفريديم و دچار فتنه نگشت

وهم چنين مرد زيبائى را كه به خاطر زيبائيش به فتنه (و گناه ) افتاده بياورند و آن مرد گويد: بار پروردگارا تو مرا زيبا خلق كردى و از اين رهگذر دچار زنان گشتم و ديدم از آنها آنچه را ديدم ، يوسفعليه‌السلام را نزدش آورند و به او گويند: تو زيباترى يا اين ؟ ما او را زيبا خلق كرديم و با اينحال به فتنه نيفتاد.

و هم چنين مرد بلا رسيده اى را كه به خاطر ابتلايش به فتنه (و گناه ) افتاده بياورند، آن شخص گويد بار پروردگارا بلا را بر من سخت كردى تا دچار فتنه شدم !

پس ايوبعليه‌السلام را بياورند و بدان شخص گويند: آيا بلاى تو سخت تر بود يا بلاى اين ؟ او هم گرفتار بلا شد ولى به فتنه نيفتاد. )

حديث شماره : ٢٩٢

وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ إِسْمَاعِيلَ الْبَصْرِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام يَقُولُ تَقْعُدُونَ فِى الْمَكَانِ فَتُحَدِّثُونَ وَ تَقُولُونَ مَا شِئْتُمْ وَ تَتَبَرَّءُونَ مِمَّنْ شِئْتُمْ وَ تَوَلَّوْنَ مَنْ شِئْتُمْ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ وَ هَلِ الْعَيْشُ إِلَّا هَكَذَا

(٢٩٢ - اسماعيل بصرى گويد: شنيدم از امام صادقعليه‌السلام كه مى فرمود: شماها (آزادانه ) در جائى مى نشينيدو تعريف مى كنيد و (بى پروا) هر چه خواهيد ميگوئيد، و از هر كه خواهيد بيزارى جوئيد و نسبت به هر كه خواهيد اظهار دوستى كنيد؟ عرض كردم : آرى ، فرمود: آيا زندگى جز اين معنائى دارد؟!

شرح :

مقصود حضرت اين است كه اكنون كه كار آزادى شما (شيعيان ) به جائى رسيده كه آزادانه ميتوانيد محافل مذهبى تشكيل دهيد و بى پروا عقايد خود را اظهار كنيد لذت زندگى را درك مى كنيد.

و راستى هم وقتى بنا شد ملتى در اظهار عقيده خود آزاد باشد و بتواند آنچه را در دل دارد به زبان آرد و آزادى به معناى واقعى در آنها حكومت كند چنين ملتى معناى زندگى را مى فهمند و لذت آن را درك مى كنند وگرنه نامى از زندگى بيش نيست )

حديث شماره : ٢٩٣

حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ وُهَيْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام يَقُولُ رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً حَبَّبَنَا إِلَى النَّاسِ وَ لَمْ يُبَغِّضْنَا إِلَيْهِمْ أَمَا وَ اللَّهِ لَوْ يَرْوُونَ مَحَاسِنَ كَلَامِنَا لَكَانُوا بِهِ أَعَزَّ وَ مَا اسْتَطَاعَ أَحَدٌ أَنْ يَتَعَلَّقَ عَلَيْهِمْ بِشَيْءٍ وَ لَكِنْ أَحَدُهُمْ يَسْمَعُ الْكَلِمَةَ فَيَحُطُّ إِلَيْهَا عَشْراً

(٢٩٣ - ابوبصير گويد: شنيدم از امام صادقعليه‌السلام كه مى فرمود: خدا رحمت كند آن بنده اى را كه ما رامحبوب مردم سازد نه اينكه مردم را با ما دشمن سازد و ما را منفور آنان كند، هان به خدا سوگند اگر همان متن كلام زيباى ما را براى مردم روايت مى كردند عزيزتر بودند و كسى نمى توانست به وجهى به آنان دست اندازى كند، ولى يكى از آنها كلمه اى مى شوند و از پيش خود ده تا روى آن مى گذارد. )

حديث شماره : ٢٩٤

وُهَيْبٌ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الَّذِينَ يُؤْتُونَ ما آتَوْا وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ قَالَ هِيَ شَفَاعَتُهُمْ وَ رَجَاؤُهُمْ يَخَافُونَ أَنْ تُرَدَّ عَلَيْهِمْ أَعْمَالُهُمْ إِنْ لَمْ يُطِيعُوا اللَّهَ عَزَّ ذِكْرُهُ وَ يَرْجُونَ أَنْ يَقْبَلَ مِنْهُمْ

(٢٩٤ - ابوبصير گويد: از امام صادقعليه‌السلام تفسير گفتار خداى عزوجل را پرسيدم كه فرمايد: (و كسانيكه بدهند آنچه را بايد داد و با اينحال دلهاشان ترسان است ) (سوره مؤ منون آيه ٦٠) فرمود مقصود شفاعت آنان و اميدى است كه دارند، و ترس آن را دارند كه اعمالشان به سوى آنها باز گردد به خاطر آنكه فرمانبردارى خداى عزذكره را ننموده باشند، و اميد آن را دارند كه از آنها پذيرفته شود.

شرح :

مجلسىرحمه‌الله گويد: شايد مقصود از شفاعت دعا و زارى آنها باشد و چنان است كه گويا از خويشتن بدرگاه خدا شفاعت مى كنند، يا از ديگرى شفاعت كنند كه در اينصورت بايد مضافى تقدير گرفت ، و ممكن است مراد از شفاعت دو چندان كردار باشد...

(و در آخر گويد:) ظاهر اين است كه (شفاعتهم ) (شفقتهم ) بوده (كه به معناى ترس است ) و تصحيف شده باشد. (پايان كلام مجلسىرحمه‌الله .

و در نسخه وافى بجاى (شفاعتهم ) (اشفاقهم ) است ، و روى اين نسخه نيازى به اين تكلفات نيست ولى چون نسخ كافى كه نزد ما بود همان (شفاعتهم ) بود ما هم هيچگونه تصرفى در آن نكرديم )

حديث شماره : ٢٩٥

وُهَيْبُ بْنُ حَفْصٍ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام مَا مِنْ عَبْدٍ يَدْعُو إِلَى ضَلَالَةٍ إِلَّا وَجَدَ مَنْ يُتَابِعُهُ

(٢٩٥ - ابوبصير گويد: امام صادقعليه‌السلام فرمود: هيچ بنده اى نيست كه مردم را به گمراهى دعوت كند جزآنكه پيروانى پيدا مى كند. )

حديث شماره : ٢٩٦

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الصَّلْتِ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ بَلْخَ قَالَ كُنْتُ مَعَ الرِّضَاعليه‌السلام فِى سَفَرِهِ إِلَى خُرَاسَانَ فَدَعَا يَوْماً بِمَائِدَةٍ لَهُ فَجَمَعَ عَلَيْهَا مَوَالِيَهُ مِنَ السُّودَانِ وَ غَيْرِهِمْ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ لَوْ عَزَلْتَ لِهَؤُلَاءِ مَائِدَةً فَقَالَ مَهْ إِنَّ الرَّبَّ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَاحِدٌ وَ الْأُمَّ وَاحِدَةٌ وَ الْأَبَ وَاحِدٌ وَ الْجَزَاءَ بِالْأَعْمَالِ

(٢٩٦ - مردى از اهل بلخ گويد: من در آن سفرى كه حضرت رضاعليه‌السلام به خراسان كرد در ركاب آنحضرت بودم ، روزى سفره غذا خواست و همه غلامان سياه پوست و غير آنها را بر سر سفره گرد آورد (تا با او غذا بخورند) من گفتم : قربانت خوبست براى اينها سفره اى جداگانه بيندازيد؟ فرمود: دم مزن ، زيرا پروردگار تبارك و تعالى يكى است (و همه بنده يك خدائيم ) و مادر (ما همه ) هم يكى است ، و پدرمان هم يكى است ، و پاداش هم در برابر كردار و اعمال است )

حديث شماره : ٢٩٧

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِعليه‌السلام يَقُولُ طَبَائِعُ الْجِسْمِ عَلَى أَرْبَعَةٍ فَمِنْهَا الْهَوَاءُ الَّذِى لَا تَحْيَا النَّفْسُ إِلَّا بِهِ وَ بِنَسِيمِهِ وَ يُخْرِجُ مَا فِى الْجِسْمِ مِنْ دَاءٍ وَ عُفُونَةٍ وَ الْأَرْضُ الَّتِى قَدْ تُوَلِّدُ الْيُبْسَ وَ الْحَرَارَةَ وَ الطَّعَامُ وَ مِنْهُ يَتَوَلَّدُ الدَّمُ أَ لَا تَرَى أَنَّهُ يَصِيرُ إِلَى الْمَعِدَةِ فَتُغَذِّيهِ حَتَّى يَلِينَ ثُمَّ يَصْفُوَ فَتَأْخُذُ الطَّبِيعَةُ صَفْوَهُ دَماً ثُمَّ يَنْحَدِرُ الثُّفْلُ وَ الْمَاءُ وَ هُوَ يُوَلِّدُ الْبَلْغَمَ

(٢٩٧ - ابن سنان گويد: شنيدم از حضرت ابوالحسنعليه‌السلام كه مى فرمود: طبيعت هاى جسم روى چهار چيزاستوار است :

١ - هوا، كه جان انسانى جز بدان و به نسيم آن زنده نباشد، و هر درد و عفونت را از بدن بيرون كند.

٢ - زمين : كه خشكى و گرما از آن متولد گردد (و وجود آندو براى سلامت بدن انسان لازم است ).

٣ - خوراك ، كه خون از آن بوجود آيد، مگر ندانى كه غذا وارد معده گردد، و معده آن را خوراك دهد تا نرم گردد، سپس شيره اش گرفته شود، و پس از آن طبيعت انسانى آن شيره را خون سازد و تفاله و ته نشينش پائين رود.

٤ - آب كه مولد بلغم است )