حديث شماره : ٢٩٨

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ يَزِيدَ النَّوْفَلِيِّ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَعْيَنَ أَخُو مَالِكِ بْنِ أَعْيَنَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام عَنْ قَوْلِ الرَّجُلِ لِلرَّجُلِ جَزَاكَ اللَّهُ خَيْراً مَا يَعْنِى بِهِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام إِنَّ خَيْراً نَهَرٌ فِى الْجَنَّةِ مَخْرَجُهُ مِنَ الْكَوْثَرِ وَ الْكَوْثَرَ مَخْرَجُهُ مِنْ سَاقِ الْعَرْشِ عَلَيْهِ مَنَازِلُ الْأَوْصِيَاءِ وَ شِيعَتِهِمْ عَلَى حَافَتَيْ ذَلِكَ النَّهَرِ جَوَارِي نَابِتَاتٌ كُلَّمَا قُلِعَتْ وَاحِدَةٌ نَبَتَتْ أُخْرَى سُمِّيَ بِذَلِكَ النَّهَرُ وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ تَعَالَى فِيهِنَّ خَيْراتٌ حِسانٌ فَإِذَا قَالَ الرَّجُلُ لِصَاحِبِهِ جَزَاكَ اللَّهُ خَيْراً فَإِنَّمَا يَعْنِى بِذَلِكَ تِلْكَ الْمَنَازِلَ الَّتِى قَدْ أَعَدَّهَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِصَفْوَتِهِ وَ خِيَرَتِهِ مِنْ خَلْقِهِ

(٢٩٨ - حسين بن اعين برادر مالك بن اعين گويد: از امام صادقعليه‌السلام پرسيدم : اينكه شخصى به شخص ديگر مى گويد: خدايت پاداش خير دهد، معناى خير چيست ؟ فرمود: خير نام نهرى است در بهشت كه سرچشمه اش كوثر است ، و كوثر از ساق عرش سرچشمه گيرد، و بر آن نهر منازل اوصياء و شيعيانشان بنا شده و بر دو طرف اين نهر دختركانى برآيند كه هرگاه يكى از آنها را از جاى برآرند ديگرى به جاى او بيرون آيد، و نامشان به نام آن نهر (خير) ناميده شده و همين است معناى گفتار خداى تعالى : (در آنها (يعنى در آن بهشتها) خيراتى هستند زيبا روى ) (سوره الرحمن آيه ٧٠) و مقصود گوينده (از جزاك الله خيرا) همان منازلى است كه خداوند براى برگزيدگان و خوبان خلق خود آماده كرده است )

حديث شماره : ٢٩٩

وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِى عُمَيْرٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ إِنَّ فِى الْجَنَّةِ نَهَراً حَافَتَاهُ حُورٌ نَابِتَاتٌ فَإِذَا مَرَّ الْمُؤْمِنُ بِإِحْدَيهُنَّ فَأَعْجَبَتْهُ اقْتَلَعَهَا فَأَنْبَتَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَكَانَهَا

(٢٩٩ - ابوبصير از امام صادقعليه‌السلام روايت كند كه فرمود: همانا در بهشت نهرى است كه در دو طرف آن حوريانى روئيده شده ، و چون مرد مؤ منى به يكى از آنها برخورد كند و از آن خوشش آيد آن را از جاى بر كند، و خداى عزوجل به جاى آن حوريه ديگرى بروياند. )

حديث شماره : ٣٠٠

(حَدِيثُ الْقِبَابِ )

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ قَالَ قَالَ لِى أَبُو جَعْفَرٍعليه‌السلام لَيْلَةً وَ أَنَا عِنْدَهُ وَ نَظَرَ إِلَى السَّمَاءِ قَالَ يَا أَبَا حَمْزَةَ هَذِهِ قُبَّةُ أَبِينَا آدَمَعليه‌السلام وَ إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سِوَاهَا تِسْعاً وَ ثَلَاثِينَ قُبَّةً فِيهَا خَلْقٌ مَا عَصَوُا اللَّهَ طَرْفَةَ عَيْنٍ

(حديث قبه ها (گنبدها):

٣٠٠ – ابوحمزه گويد: شبى در خدمت امام باقرعليه‌السلام بودم آن حضرت نگاهى به آسمان كرده فرمود: اى اباحمزه اين گنبد پدر آدمعليه‌السلام است ، و خداى عزوجل جز اين گنبد سى و نه گنبد ديگر دارد و در آنها آفريدگانى هستند كه يك چشم بر هم زدن نافرمانى خدا نكند.

شرح :

مقصود از گنبد در اين حديث : آسمانى است كه بر فراز سر ما ديده مى شود كه اين آسمان مربوط به اين آدم و عالم است ، و غرض اين است كه افلاك منحصر به اينها نيست كه ما مى بينيم و افلاك ديگرى (و به اصطلاح امروز منظومه هاى شمسى ديگرى ) نيز در كار است كه ما آنها را نمى بينيم و در آنها مخلوقاتى نيز وجود دارد، و اين مطلبى را كه امام در آن زمان فرموده بايد يكى از معجزات علمى مكتب ائمه اطهار دانست اگر چه تحديد آن به چهل گنبد از خور فهم ما بيرون باشد. و مرحوم فيض.رحمه‌الله گويد: اين سخن اشاره به عالم مثال است )

حديث شماره : ٣٠١

عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِى يَحْيَى الْوَاسِطِيِّ عَنْ عَجْلَانَ أَبِي صَالِحٍ قَالَ دَخَلَ رَجُلٌ عَلَى أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ هَذِهِ قُبَّةُ آدَمَعليه‌السلام قَالَ نَعَمْ وَ لِلَّهِ قِبَابٌ كَثِيرَةٌ أَلَا إِنَّ خَلْفَ مَغْرِبِكُمْ هَذَا تِسْعَةٌ وَ ثَلَاثُونَ مَغْرِباً أَرْضاً بَيْضَاءَ مَمْلُوَّةً خَلْقاً يَسْتَضِيئُونَ بِنُورِهِ لَمْ يَعْصُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ طَرْفَةَ عَيْنٍ مَا يَدْرُونَ خُلِقَ آدَمُ أَمْ لَمْ يُخْلَقْ يَبْرَءُونَ مِنْ فُلَانٍ وَ فُلَانٍ

(٣٠١ - عجلان ابى صالح گويد: مردى خدمت امام صادقعليه‌السلام شرفياب شد و بدانحضرت عرض كردقربانت اين گنبد آدمعليه‌السلام است ؟ فرمود: آرى ، و خداى عزوجل را گنبدهاى بسيارى است

و بدانكه به راستى در پس اين مغرب شما سى و نه مغرب ديگر است سرزمينهاى سپيدى كه پر است از مخلوق خدا و همگى از نور آن استفاده كنند و چشم بر همزدنى نافرمانى خدا را نكنند، و آنها ندانند كه آدم خلق شده يا نه (يعنى خبرى از جهان ما ندارند) و از فلان و فلان (اولى و دومى ) بيزارى جويند. )

حديث شماره : ٣٠٢

عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِي حَمَّادٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ الْمُبَارَكِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ مَنْ خَصَفَ نَعْلَهُ وَ رَقَّعَ ثَوْبَهُ وَ حَمَلَ سِلْعَتَهُ فَقَدْ بَرِئَ مِنَ الْكِبْرِ

(٣٠٢ - اسحاق بن عمار از امام صادقعليه‌السلام روايت كرده كه فرمود: هر كس كه نعلين (و كفش ) خود را پينه زند، و جامه اش را وصله كند، و متاعش را (كه مثلا از بازار مى خرد) خودش به خانه برد از تكبر بر كنار است (و اينها نشانه آن است كه مرد متواضعى است و تكبر ندارد). )

حديث شماره : ٣٠٣

عَنْهُ عَنْ صَالِحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أُورَمَةَ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ كُنْتُ أَنَا وَ الْقَاسِمُ شَرِيكِى وَ نَجْمُ بْنُ حَطِيمٍ وَ صَالِحُ بْنُ سَهْلٍ بِالْمَدِينَةِ فَتَنَاظَرْنَا فِى الرُّبُوبِيَّةِ قَالَ فَقَالَ بَعْضُنَا لِبَعْضٍ مَا تَصْنَعُونَ بِهَذَا نَحْنُ بِالْقُرْبِ مِنْهُ وَ لَيْسَ مِنَّا فِى تَقِيَّةٍ قُومُوا بِنَا إِلَيْهِ قَالَ فَقُمْنَا فَوَ اللَّهِ مَا بَلَغْنَا الْبَابَ إِلَّا وَ قَدْ خَرَجَ عَلَيْنَا بِلَا حِذَاءٍ وَ لَا رِدَاءٍ قَدْ قَامَ كُلُّ شَعْرَةٍ مِنْ رَأْسِهِ مِنْهُ وَ هُوَ يَقُولُ لَا لَا يَا مُفَضَّلُ وَ يَا قَاسِمُ وَ يَا نَجْمُ لَا لَا بَلْ عِبَادٌ مُكْرَمُونَ لَا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ

(٣٠٣ - مفضل بن عمر گويد: من و قاسم شريكى و نجم بن حطيم و صالح بن سهل در مدينه بوديم و درباره ربوبيت (ائمه ) به مناظره و بحث پرداختيم ، پس برخى از آنها گفتند: اين چه بحثى است كه مى كنيد؟ ما هم اكنون به امام نزديكيم ، و او هم از ما تقيه نمى كند برخيزيد تا به نزد آن حضرت برويم (و از خود آن حضرت اين مطلب را بپرسيدم ).

مفضل گويد: ما برخاستيم و به خدا سوگند هنوز به در خانه آنحضرت نرسيده بوديم كه ديديم آنحضرت (كه ظاهرا مقصود امام صادقعليه‌السلام است ) بدون كفش و عبا از در بيرون آمد و (از شدت ناراحتى ) تمام موهاى سرش بلند شده بود و به ما فرمود: نه ، نه ! اى مفضل و اى قاسم ، و اى نجم نه ، نه ! (چنان نيست كه شما خيال كرده ايد) بلكه ما (از آن ) بندگان گرامى (در گاه خدا) هستيم كه در گفتار بدو پيشى نگيرند و به دستور او عمل كنند. )

حديث شماره : ٣٠٤

عَنْهُ عَنْ صَالِحٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ إِنَّ لِإِبْلِيسَ عَوْناً يُقَالُ لَهُ تَمْرِيحٌ إِذَا جَاءَ اللَّيْلُ مَلَأَ مَا بَيْنَ الْخَافِقَيْنِ

(٣٠٤ - ابان بن عثمان از امام صادقعليه‌السلام روايت كند كه فرمود: شيطان را ياورى است بنام (تمريح ) كه چون شب شود ما بين مشرق و مغرب را پر كند (و قدرتش همه را فرا گيرد). )

حديث شماره : ٣٠٥

عَنْهُ عَنْ صَالِحٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ كَرَّامٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ طَلْحَةَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام عَنِ الْوَزَغِ فَقَالَ رِجْسٌ وَ هُوَ مَسْخٌ كُلُّهُ فَإِذَا قَتَلْتَهُ فَاغْتَسِلْ فَقَالَ إِنَّ أَبِى كَانَ قَاعِداً فِى الْحِجْرِ وَ مَعَهُ رَجُلٌ يُحَدِّثُهُ فَإِذَا هُوَ بِوَزَغٍ يُوَلْوِلُ بِلِسَانِهِ فَقَالَ أَبِى لِلرَّجُلِ أَ تَدْرِى مَا يَقُولُ هَذَا الْوَزَغُ قَالَ لَا عِلْمَ لِى بِمَا يَقُولُ قَالَ فَإِنَّهُ يَقُولُ وَ اللَّهِ لَئِنْ ذَكَرْتُمْ عُثْمَانَ بِشَتِيمَةٍ لَأَشْتِمَنَّ عَلِيّاً حَتَّى يَقُومَ مِنْ هَاهُنَا قَالَ وَ قَالَ أَبِى لَيْسَ يَمُوتُ مِنْ بَنِى أُمَيَّةَ مَيِّتٌ إِلَّا مُسِخَ وَزَغاً قَالَ وَ قَالَ إِنَّ عَبْدَ الْمَلِكِ بْنَ مَرْوَانَ لَمَّا نَزَلَ بِهِ الْمَوْتُ مُسِخَ وَزَغاً فَذَهَبَ مِنْ بَيْنِ يَدَيْ مَنْ كَانَ عِنْدَهُ وَ كَانَ عِنْدَهُ وُلْدُهُ فَلَمَّا أَنْ فَقَدُوهُ عَظُمَ ذَلِكَ عَلَيْهِمْ فَلَمْ يَدْرُوا كَيْفَ يَصْنَعُونَ ثُمَّ اجْتَمَعَ أَمْرُهُمْ عَلَى أَنْ يَأْخُذُوا جِذْعاً فَيَصْنَعُوهُ كَهَيْئَةِ الرَّجُلِ قَالَ فَفَعَلُوا ذَلِكَ وَ أَلْبَسُوا الْجِذْعَ دِرْعَ حَدِيدٍ ثُمَّ لَفُّوهُ فِى الْأَكْفَانِ فَلَمْ يَطَّلِعْ عَلَيْهِ أَحَدٌ مِنَ النَّاسِ إِلَّا أَنَا وَ وُلْدُهُ

(٣٠٥ - عبدالله بن طلحه گويد: از امام صادقعليه‌السلام از وزغ (چلپاسه ، بزمجه ) پرسيدم ؟

فرمود پليد است ، و همه انواعش از مسوخ (حيوانات شده ) است و چون آن را كشتى بايد غسل كنى ، آنگاه فرمود: پدرم هنگامى در حجر (اسماعيل ) نشسته بود و در كنار او مردى بود كه با او سخن مى گفت ناگاه وزغى را ديد كه با زبانش ولوله مى كند (و صدائى مى كند) پدرم به آنمرد فرمود: آيا ميدانى كه اين وزغ چه مى گويد: آنمرد گفت : نه ، من سخن او را نمى دانم ، فرمود: ميگويد: به خدا سوگند اگر عثمان را به دشنام ياد كنيد من نيز تا اينمرد اينجاست على را دشنام مى دهم

و نيز پدرم فرمود: هيچيك از بنى اميه نميرند جز آنكه بصورت وزغى مسخ شود. و فرمود: چون مرگ عبدالملك در رسيد بصورت وزغى مسخ شد و از نزد آنان كه پيش او بودند بدر رفت ، و بالاخره تصميم گرفتند تنه درخت خرمائى را بياورند و آن را بشكل مردى در آورند، و اينكار را هم كردند و به آن مجسمه چوبى زرهى آهنين پوشاندند و سپس آن را در كفن پيچيدند، و هيچكس اين مطلب را نفهميد جز من و فرزندانش )

حديث شماره : ٣٠٦

عَنْهُ عَنْ صَالِحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ عُثَيْمِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ إِذَا تَمَنَّى أَحَدُكُمُ الْقَائِمَ فَلْيَتَمَنَّهُ فِى عَافِيَةٍ فَإِنَّ اللَّهَ بَعَثَ مُحَمَّداً ص رَحْمَةً وَ يَبْعَثُ الْقَائِمَ نَقِمَةً

(٣٠٦ - معاوية بن عمار از امام صادقعليه‌السلام روايت كند كه آنحضرت فرمود: هرگاه يكى از شما آروزى ديدارحضرت قائمعليه‌السلام را كند بايد آرزو كند كه اين ديدار در تندرستى و عافيت باشد (و مشمول اصلاحات آن بزرگوار نگردد) زيرا خداوند محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را به مهر و عطوفت (با مردم ) مبعوث فرمود، و حضرت قائم را براى انتقام (از دشمنان دين ) بر انگيزد. )

حديث شماره : ٣٠٧

عَنْهُ عَنْ صَالِحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ أَبِى الْحَسَنِ الْأَوَّلِعليه‌السلام قَالَ كَانَ الْحَسَنُعليه‌السلام أَشْبَهَ النَّاسِ بِمُوسَى بْنِ عِمْرَانَ مَا بَيْنَ رَأْسِهِ إِلَى سُرَّتِهِ وَ إِنَّ الْحُسَيْنَعليه‌السلام أَشْبَهُ النَّاسِ بِمُوسَى بْنِ عِمْرَانَ مَا بَيْنَ سُرَّتِهِ إِلَى قَدَمِهِ

(٣٠٧ - عبدالملك بن بشير از امام هفتمعليه‌السلام روايت كند كه فرمود: حضرت امام حسنعليه‌السلام شبيه ترين مردم بود به موسى بن عمران از سر تا ناف ، و حضرت امام حسينعليه‌السلام شبيه ترين مردم بود به موسى بن عمران از ناف تا قدم )

حديث شماره : ٣٠٨

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُقَاتِلِ بْنِ سُلَيْمَانَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام كَمْ كَانَ طُولُ آدَمَعليه‌السلام حِينَ هُبِطَ بِهِ إِلَى الْأَرْضِ وَ كَمْ كَانَ طُولُ حَوَّاءَ قَالَ وَجَدْنَا فِى كِتَابِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍعليه‌السلام أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمَّا أَهْبَطَ آدَمَ وَ زَوْجَتَهُ حَوَّاءَعليه‌السلام إِلَى الْأَرْضِ كَانَتْ رِجْلَاهُ بِثَنِيَّةِ الصَّفَا وَ رَأْسُهُ دُونَ أُفُقِ السَّمَاءِ وَ أَنَّهُ شَكَا إِلَى اللَّهِ مَا يُصِيبُهُ مِنْ حَرِّ الشَّمْسِ فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى جَبْرَئِيلَعليه‌السلام أَنَّ آدَمَ قَدْ شَكَا مَا يُصِيبُهُ مِنْ حَرِّ الشَّمْسِ فَاغْمِزْهُ غَمْزَةً وَ صَيِّرْ طُولَهُ سَبْعِينَ ذِرَاعاً بِذِرَاعِهِ وَ اغْمِزْ حَوَّاءَ غَمْزَةً فَيَصِيرَ طُولُهَا خَمْسَةً وَ ثَلَاثِينَ ذِرَاعاً بِذِرَاعِهَا

(٣٠٨ - مقاتل بن سليمان گويد: پرسيدم از امام صادقعليه‌السلام هنگامى كه آدمعليه‌السلام و حواء به زمين فرود آمدند طول قامت آن دو چه اندازه بود؟

فرمود: ما در كتاب على بن ابيطالبعليه‌السلام يافته ايم كه چون خداى عزوجل حضرت آدم و همسرش حواء را به زمين فرستاد دو پاى آدم روى بلندى كوه صفا بود و سرش زير افق آسمان ، آدم از آزارى كه از گرماى آفتاب بدو مى رسيد به خداوند شكايت كرد، خداى عزوجل به جبرئيلعليه‌السلام وحى فرمود:

كه آدم از شدت حرارت آفتاب شكايت دارد جبرئيل او را در هم فشرد و قامتش هفتاد ذراع به ذراع خود آدم گرديد، و حواء را نيز در هم فشرد و او نيز طول قامتش سى و پنج به ذراع خودش ‍ شد.

شرح :

اين حديث از چند نظر مورد پرسش و ايراد واقع شده ، و مرحوم مجلسىرحمه‌الله و فيض و ديگران پاسخهائى داده و تحقيقاتى در آن دارند و بالاخره هم آنطور كه بايد از عهده پاسخ بر نيامده اند و مرحوم فيضرحمه‌الله بالاخره حديث را به نوعى تاويل مى كند و مى گويد: با اين تاويل اشكالات حديث مرتفع مى گردد كه هر كه توضيح كافى خواهد به مرآة العقول ج ٤ ص ٣٤٧ - ٣٤٩ و وافى ج ٣ (كتاب الروضه ) مراجعه كند، و بهتر آن است كه چنانچه پيش از اين نيز اشاره شد و خود ائمه دستور فرموده اند علم درباره اينگونه احاديثى را كه عقل ما گنجايش درك و فهم آن را ندارد بخودشان واگذاريم ، لعل الله يحدث بعد ذلك امرا. و از اين گذشته مقاتل بن سليمان راوى اين حديث را علماى رجال ضعيف دانسته و خبر از نظر سند مخدوش است )

حديث شماره : ٣٠٩

عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِى أَيُّوبَ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِيرَةِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام عَنْ رَجُلٍ أَصَابَ أَبَاهُ سَبْيٌ فِي الْجَاهِلِيَّةِ فَلَمْ يَعْلَمْ أَنَّهُ كَانَ أَصَابَ أَبَاهُ سَبْيٌ فِي الْجَاهِلِيَّةِ إِلَّا بَعْدَ مَا تَوَالَدَتْهُ الْعَبِيدُ فِى الْإِسْلَامِ وَ أُعْتِقَ قَالَ فَقَالَ فَلْيُنْسَبْ إِلَى آبَائِهِ الْعَبِيدِ فِى الْإِسْلَامِ ثُمَّ هُوَ يُعَدُّ مِنَ الْقَبِيلَةِ الَّتِى كَانَ أَبُوهُ سُبِيَ فِيهَا إِنْ كَانَ [ أَبُوهُ ] مَعْرُوفاً فِيهِمْ وَ يَرِثُهُمْ وَ يَرِثُونَهُ

(٣٠٩ - حارث بن مغيره گويد: از امام صادقعليه‌السلام پرسيدم : مردى است كه پدرش در زمان جاهليت اسيرشده و بصورت برده در آمده و اين شخص نمى دانسته كه وضع پدرش چنين بوده مگر پس از اينكه در دوران اسلام نيز پشت در پشت از پدران برده به دنيا آمده و سپس اين شخص آزاد شده ؟

فرمود: اين شخص منسوب به همان پدرانى است كه در اسلام بصورت بردگى بوده اند و از همان قبيله اى محسوب است كه پدرش در آن قبيله بصورت بردگى در آمده اگر در ميان آنها معروف و شناخته شده باشد، و از همان پدران ارث مى برد و آنها نيز از او ارث مى برند (يعنى قانون ارث در حق آنان جارى است ). )

حديث شماره : ٣١٠

ابْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِى أَيُّوبَ عَنْ عَبْدِ الْمُؤْمِنِ الْأَنْصَارِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍعليه‌السلام قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَعْطَى الْمُؤْمِنَ ثَلَاثَ خِصَالٍ الْعِزَّ فِى الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ الْفَلْجَ فِى الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ الْمَهَابَةَ فِى صُدُورِ الظَّالِمِينَ

(٣١٠ - عبدالمؤ من انصارى از امام باقرعليه‌السلام روايت كرده كه فرمود: همانا خداى تبارك و تعالى به شخص مؤ من سه خصلت داده است : عزت در دنيا و آخرت ، و رستگارى و كاميابى در دنيا و آخرت ، و هيبت در دل ستمكاران )

حديث شماره : ٣١١

ابْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام يَقُولُ ثَلَاثٌ هُنَّ فَخْرُ الْمُؤْمِنِ وَ زَيْنُهُ فِى الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ الصَّلَاةُ فِى آخِرِ اللَّيْلِ وَ يَأْسُهُ مِمَّا فِى أَيْدِى النَّاسِ وَ وَلَايَتُهُ الْإِمَامَ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍعليه‌السلام قَالَ وَ ثَلَاثَةٌ هُمْ شِرَارُ الْخَلْقِ ابْتُلِيَ بِهِمْ خِيَارُ الْخَلْقِ أَبُو سُفْيَانَ أَحَدُهُمْ قَاتَلَ رَسُولَ اللَّهِ ص وَ عَادَاهُ وَ مُعَاوِيَةُ قَاتَلَ عَلِيّاًعليه‌السلام وَ عَادَاهُ وَ يَزِيدُ بْنُ مُعَاوِيَةَ لَعَنَهُ اللَّهُ قَاتَلَ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّعليه‌السلام وَ عَادَاهُ حَتَّى قَتَلَهُ

(٣١١ - عبدالله بن سنان گويد: شنيدم از امام صادقعليه‌السلام كه مى فرمود: سه چيز است كه اينها مايه افتخارشخص مؤ من و زيور او است در دنيا و آخرت : ١ - نماز در آخر شب

٢ - نوميدى (و بى طمعى ) نسبت بدانچه در دست مردم است

٣ - ولايت و بستگى او به يكى از امامان آل محمد (عليهم‌السلام ).

فرمود: و سه كس بودند كه بدترين خلق خدا بودند و بهترين آفريدگان خدا بدانها گرفتار شدند:

١ - يكى ابوسفيان بود كه با رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم جنگيد.

٢ - معاويه كه با علىعليه‌السلام جنگ و دشمنى كرد.

٣ - يزيد بن معاويه بود كه با حسين بن علىعليه‌السلام جنگيد و با او دشمنى كرد تا آن حضرت را به قتل رسانيد. )

حديث شماره : ٣١٢

ابْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِكِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِعليه‌السلام قَالَ لَا حَسَبَ لِقُرَشِيٍّ وَ لَا لِعَرَبِيٍّ إِلَّا بِتَوَاضُعٍ وَ لَا كَرَمَ إِلَّا بِتَقْوَى وَ لَا عَمَلَ إِلَّا بِالنِّيَّةِ وَ لَا عِبَادَةَ إِلَّا بِالتَّفَقُّهِ أَلَا وَ إِنَّ أَبْغَضَ النَّاسِ إِلَى اللَّهِ مَنْ يَقْتَدِى بِسُنَّةِ إِمَامٍ وَ لَا يَقْتَدِى بِأَعْمَالِهِ

(٣١٢ - ابوحمزه ثمالى از حضرت على بن الحسينعليهما‌السلام روايت كند كه فرمود: حسب (و افتخار حسبى )براى قریشى و عربى نيست جز به فروتنى ، و كرامتى نيست جز به پرهيزكارى ، و عملى نيست جز به نيت (يعنى اگر نيت خير باشد و از روى اخلاص انجام شود آن عمل پاداش ‍ دارد و مؤ ثر است ) و عبادت و پرستشى نيست جز از روى فهم و مسئله دانى و بدانيد كه مبغوض ترين مردم به درگاه خدا آن كسى است كه در مذهب و روش پيرو امامى باشد ولى در عمل از آن امام پيروى نكند. )

حديث شماره : ٣١٣

ابْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِى أَيُّوبَ عَنْ بُرَيْدِ بْنِ مُعَاوِيَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍعليه‌السلام يَقُولُ إِنَّ يَزِيدَ بْنَ مُعَاوِيَةَ دَخَلَ الْمَدِينَةَ وَ هُوَ يُرِيدُ الْحَجَّ فَبَعَثَ إِلَى رَجُلٍ مِنْ قُرَيْشٍ فَأَتَاهُ فَقَالَ لَهُ يَزِيدُ أَ تُقِرُّ لِى أَنَّكَ عَبْدٌ لِى إِنْ شِئْتُ بِعْتُكَ وَ إِنْ شِئْتُ اسْتَرْقَيْتُكَ فَقَالَ لَهُ الرَّجُلُ وَ اللَّهِ يَا يَزِيدُ مَا أَنْتَ بِأَكْرَمَ مِنِّى فِى قُرَيْشٍ حَسَباً وَ لَا كَانَ أَبُوكَ أَفْضَلَ مِنْ أَبِى فِى الْجَاهِلِيَّةِ وَ الْإِسْلَامِ وَ مَا أَنْتَ بِأَفْضَلَ مِنِّى فِى الدِّينِ وَ لَا بِخَيْرٍ مِنِّى فَكَيْفَ أُقِرُّ لَكَ بِمَا سَأَلْتَ فَقَالَ لَهُ يَزِيدُ إِنْ لَمْ تُقِرَّ لِى وَ اللَّهِ قَتَلْتُكَ فَقَالَ لَهُ الرَّجُلُ لَيْسَ قَتْلُكَ إِيَّايَ بِأَعْظَمَ مِنْ قَتْلِكَ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّعليه‌السلام ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ ص ‍ فَأَمَرَ بِهِ فَقُتِلَ حَدِيثُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِعليه‌السلام مَعَ يَزِيدَ لَعَنَهُ اللَّهُ ثُمَّ أَرْسَلَ إِلَى عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِعليه‌السلام فَقَالَ لَهُ مِثْلَ مَقَالَتِهِ لِلْقُرَشِيِّ فَقَالَ لَهُ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِعليه‌السلام أَ رَأَيْتَ إِنْ لَمْ أُقِرَّ لَكَ أَ لَيْسَ تَقْتُلُنِى كَمَا قَتَلْتَ الرَّجُلَ بِالْأَمْسِ فَقَالَ لَهُ يَزِيدُ لَعَنَهُ اللَّهُ بَلَى فَقَالَ لَهُ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِعليه‌السلام قَدْ أَقْرَرْتُ لَكَ بِمَا سَأَلْتَ أَنَا عَبْدٌ مُكْرَهٌ فَإِنْ شِئْتَ فَأَمْسِكْ وَ إِنْ شِئْتَ فَبِعْ فَقَالَ لَهُ يَزِيدُ لَعَنَهُ اللَّهُ أَوْلَى لَكَ حَقَنْتَ دَمَكَ وَ لَمْ يَنْقُصْكَ ذَلِكَ مِنْ شَرَفِكَ

(٣١٣ - بريد گويد: شنيدم از امام باقرعليه‌السلام كه مى فرمود: همانا يزيدبن معاويه براى رفتن به حج به مدينه آمد و در آنجا به نزد مردى از قريش فرستاد و چون به نزدش آمد بدو گفت : آيا تو اقرار مى كنى كه بنده منى كه اگر بخواهم تو را بفروشم وگرنه بصورت بردگى خويش در آوردم ؟

آنمرد گفت : به خدا اى يزيد در ميان قريش نه تو در حسب از من گرامى ترى و نه پدرت در زمان جاهليت و نه در اسلام از پدر من برتر بوده ، و نه تو خود در دين و مذهب از من برتر و بهترى ، پس من چگونه چنين اقرارى براى تو بكنم ؟ يزيد گفت : اگر چنين اعترافى نكنى به خدا قسم تو را مى كشم ! آنمرد گفت : كشتن من بدست تو بالاتر از كشتن حسين بن علىعليهما‌السلام فرزند رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نيست ! يزيد دستور داد آنمرد را كشتند.

سپس به نزد حضرت على بن الحسينعليهما‌السلام فرستاد و مانند همان سخنى كه به مرد قریشى گفته بود به آنحضرت نيز اظهار كرد، حضرت على بن الحسينعليهما‌السلام فرمود: آيا چنان است كه اگر من چنين اعترافى براى تو نكنم مانند مرد ديروزى مرا خواهى كشت ؟

يزيد لعنة الله عليه گفت : چرا.

حضرت فرمود: در چنين وضعى من بدانچه تو خواهى اقرار مى كنم ، و من بنده اى هستم كه دچار زور و اكراه شده ام (و از ترس جان چنين اقرارى مى كنم ) اكنون چنانچه خواهى نگهدار و چنانچه خواهى بفروش !

يزيد لعنة الله گفت : اين براى تو بهتر شد كه هم خونت را حفظ كردى و هم از شرف و مقام تو چيزى كاسته نشد.

مترجم گويد:

ميان مورخين مسلم است كه يزيد پس از اينكه به خلافت رسيد هيچگاه به مكه و مدينه نرفت ، و در نتيجه چنين اتفاقى ميان او و امام چهارمعليه‌السلام رخ نداده است ، و به همين خاطر مجلسى.رحمه‌الله براى توجيه اين حديث گويد: ممكن است راوى يزيد را با مسلم بن عقبه (كه در سال ٦٣ به مدينه آمد و ميان او و حضرت على بن الحسينعليه‌السلام مكالماتى اتفاق افتاد) اشتباه كرده باشد... ولى اين احتمال هم با عبارت حديث مخالف است چون مسلم بن عقبه قریشى نبوده تا چنين احتمالى داده شود... گذشته از اينكه جريان بر خورد مسلم بن عقبه با آنحضرت بدين نحو نبوده است

مسعودى در مروج الذهب داستان آمدن مسلم بن عقبه را به مدينه كه نقل كرده گويد: مسلم بن عقبه نسبت به على بن الحسين به سختى خشمناك بود و او و پدارنش را دشنام مى داد ولى چون آن حضرت را به نزد او بردند همينكه چشمش بدانحضرت افتاد لرزه اندامش را گرفته از جا برخاست و احترام زيادى نسبت به آنجناب مبذول داشت و او را روى تخت در كنار خود نشانيد و گفت : هر حاجتى دارى بگو تا انجام دهم ، امامعليه‌السلام از او خواست تا از كشتن جمعى (كه مسلم قصد كشتنشان را داشت ) صرفنظر كند و او نيز پذيرفت ، و پس از آن با احترام حضرت را باز گرداند...

و شيخ مفيدرحمه‌الله نيز در ارشاد (ج ٢ ص : ١٥٢، ارشاد مترجم ) نظير آن را روايت كرده است و به هر صورت اين حديث به اين نحو، به هيچ وجه قابل توجيه نيست جز آنكه بگوئيم راوى هم در اصل داستان يزيد را با مسلم اشتباه كرده و هم در نقل مكالمه مسلم با امام چهارمعليه‌السلام ، و يا اينكه از اصل حديث را موضوع بدانيم و الله اعلم )

حديث شماره : ٣١٤

الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمِ بْنِ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدِ بْنِ غَزْوَانَ قَالَ حَدَّثَنِى عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْمُغِيرَةِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى الْحَسَنِعليه‌السلام إِنَّ لِى جَارَيْنِ أَحَدُهُمَا نَاصِبٌ وَ الْآخَرُ زَيْدِيٌّ وَ لَا بُدَّ مِنْ مُعَاشَرَتِهِمَا فَمَنْ أُعَاشِرُ فَقَالَ هُمَا سِيَّانِ مَنْ كَذَّبَ بِآيَةٍ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ فَقَدْ نَبَذَ الْإِسْلَامَ وَرَاءَ ظَهْرِهِ وَ هُوَ الْمُكَذِّبُ بِجَمِيعِ الْقُرْآنِ وَ الْأَنْبِيَاءِ وَ الْمُرْسَلِينَ قَالَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ هَذَا نَصَبَ لَكَ وَ هَذَا الزَّيْدِيُّ نَصَبَ لَنَا

(٣١٤ - عبدالله بن مغيره گويد: به حضرت ابوالحسنعليه‌السلام گفتم : من دو تا همسايه دارم يكى ناصبى است وديگرى زيدى ، و من ناچارم با اينها معاشرت كنم با كداميك معاشرت كنم ؟ فرمود: هر دو يكسانند هر كه يك آيه از قرآن را تكذيب كند اسلام را پشت سر انداخته و همه قرآن و پيمبران و رسولان را تكذيب كرده (و دروغگو پنداشته ) است

سپس فرمود: به راستى كه اين يكى (يعنى ناصبى ) دشمن تو است ، و آن زيدى دشمن ما است

شرح :

ناصبى در روايات گاهى بر دشمنان اهل بيتعليهم‌السلام اطلاق مى شود و شكى نيست كه آنها بدترين فرق اسلام و بلكه بدتر از يهود و نصارى هستند و حتى نكاح با آنها حرام است ، و گاهى ناصبى به مطلق مخالفين شيعه اطلاق مى شود، چنانچه ظاهر اين حديث است و مقصود عموم اهل سنتند كه عداوتى نسبت به اهل بيتعليهم‌السلام ندارند بلكه با شيعه كه قائل به امامت آنها هستند مخالفند.

و اما زيديه با اهل بيت عداوت دارند و به گفته مرحوم مجلسىرحمه‌الله حكم به فسق اهل بيت مى كنند به خاطر اينكه گويند: چرا نبايد آنها (نيز مانند زيدبن على ) با شمشير خروج كنند و چرا نبايد كسى را هم كه خروج مى كند يارى كنند. )

حديث شماره : ٣١٥

مُحَمَّدُ بْنُ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنِى الْقَاسِمُ بْنُ عُرْوَةَ عَنْ عُبَيْدِ بْنِ زُرَارَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام قَالَ مَنْ قَعَدَ فِى مَجْلِسٍ يُسَبُّ فِيهِ إِمَامٌ مِنَ الْأَئِمَّةِ يَقْدِرُ عَلَى الِانْتِصَافِ فَلَمْ يَفْعَلْ أَلْبَسَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الذُّلَّ فِى الدُّنْيَا وَ عَذَّبَهُ فِى الْآخِرَةِ وَ سَلَبَهُ صَالِحَ مَا مَنَّ بِهِ عَلَيْهِ مِنْ مَعْرِفَتِنَا

(٣١٥ - عبيدبن زراره از پدرش از امام باقرعليه‌السلام روايت كرده كه فرمود: هر كس در مجلسى بنشيند كه در آن مجلس به يكى از امامان حق دشنام داده شود و اين شخص بتواند دفاع كند و نكند، خداى عزوجل در دنيا جامه خوارى بر او بپوشاند و در آخرت او را عذاب كند و نعمت و معرفت ما را كه به او داده از او بگيرد. )