حديث شماره : ٣٤٧

مُحَمَّدُ بْنُ سَالِمِ بْنِ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الرَّيَّانِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ لَوْ يَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِى فَضْلِ مَعْرِفَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا مَدُّوا أَعْيُنَهُمْ إِلَى مَا مَتَّعَ اللَّهُ بِهِ الْأَعْدَاءَ مِنْ زَهْرَةِ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَ نَعِيمِهَا وَ كَانَتْ دُنْيَاهُمْ أَقَلَّ عِنْدَهُمْ مِمَّا يَطَئُونَهُ بِأَرْجُلِهِمْ وَ لَنُعِّمُوا بِمَعْرِفَةِ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ تَلَذَّذُوا بِهَا تَلَذُّذَ مَنْ لَمْ يَزَلْ فِى رَوْضَاتِ الْجِنَانِ مَعَ أَوْلِيَاءِ اللَّهِ إِنَّ مَعْرِفَةَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ آنِسٌ مِنْ كُلِّ وَحْشَةٍ وَ صَاحِبٌ مِنْ كُلِّ وَحْدَةٍ وَ نُورٌ مِنْ كُلِّ ظُلْمَةٍ وَ قُوَّةٌ مِنْ كُلِّ ضَعْفٍ وَ شِفَاءٌ مِنْ كُلِّ سُقْمٍ ثُمَّ قَالَعليه‌السلام وَ قَدْ كَانَ قَبْلَكُمْ قَوْمٌ يُقْتَلُونَ وَ يُحْرَقُونَ وَ يُنْشَرُونَ بِالْمَنَاشِيرِ وَ تَضِيقُ عَلَيْهِمُ الْأَرْضُ بِرُحْبِهَا فَمَا يَرُدُّهُمْ عَمَّا هُمْ عَلَيْهِ شَيْءٌ مِمَّا هُمْ فِيهِ مِنْ غَيْرِ تِرَةٍ وَتَرُوا مَنْ فَعَلَ ذَلِكَ بِهِمْ وَ لَا أَذًى بَلْ مَا نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلَّا أَنْ يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ فَاسْأَلُوا رَبَّكُمْ دَرَجَاتِهِمْ وَ اصْبِرُوا عَلَى نَوَائِبِ دَهْرِكُمْ تُدْرِكُوا سَعْيَهُمْ

(٣٤٧ - جميل بن دراج از امام صادقعليه‌السلام روايت كند كه فرمود: اگر مردم مى دانستند چه فضيلتى درمعرفت و شناسائى خدا است (هيچگاه ) چشم نمى دوختند بدانچه خداوند به دشمنان خود داده است از شكوفائى زندگانى دنيا و نعمتهاى آن ، و دنياى آنها (يعنى دشمنان خدا) در نظر ايشان پست تر بود از آنچه را كه در زير پاى خود لگد كنند، و بهره مند گردند به همان معرفت و شناسائى خداى عزوجل و شادكام باشند بدان همانند شاد كامى كسى كه پيوسته در باغهاى بهشت با اولياء خدا بسر مى برد.

به راستى كه معرفت خداى عزوجل انس بخش از هر وحشتى و يار و همدم هر تنهائى ، و روشنائى هر تاريكى و نيرو بخش هر ناتوانى و درمان هر دردى است

سپس فرمود: حقا پيش از شما مردمانى بودند كه كشته مى شدند و آنها را مى سوزاندند و با اره آنها را اره مى كردند و زمين با اين پهناورى كه دارد بر آنها تنگ مى شد و تمام اين احوال و اوضاع آنها را از عقيده اى كه داشتند بر نمى گرداند، و كسانى كه بر سر آنها اين بلاها را مى آورند نه به خاطر مطالبه خونى يا آزارى بود كه از آنها مى كردند، بلكه هيچ عيب و ايرادى بدانها نداشتند جز آنكه آنها به خداى نيرومند ستوده ايمان داشتند، پس از پروردگار خويش درجات آنها را درخواست كنيد و بر ناگواريهاى روزگار خويش شكيبائى كنيد تا به سعى و كوشش آنها برسيد. )

حديث شماره : ٣٤٨

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ سَعِيدِ بْنِ جَنَاحٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ مَا خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ خَلْقاً أَصْغَرَ مِنَ الْبَعُوضِ وَ الْجِرْجِسُ أَصْغَرُ مِنَ الْبَعُوضِ وَ الَّذِى نُسَمِّيهِ نَحْنُ الْوَلَعَ أَصْغَرُ مِنَ الْجِرْجِسِ وَ مَا فِى الْفِيلِ شَيْءٌ إِلَّا وَ فِيهِ مِثْلُهُ وَ فُضِّلَ عَلَى الْفِيلِ بِالْجَنَاحَيْنِ

(٣٤٨ - از امام صادقعليه‌السلام روايت كرده اند كه فرمود: خداى عزوجل آفريده اى كوچكتر از پشه نيافريده ، وجرجس كوچكتر از پشه است ، و آنچه را ما ولع مى ناميم از جرجس هم كوچكتر است و چيزى نيست كه در بدن فيل باشد جز آنكه مانند آن در بدن همين حيوان وجود دارد، و بلكه زياده از اعضاء فيل دو بال هم دارد (كه فيل آنرا ندارد).

شرح :

به گفته مرحوم مجلسىرحمه‌الله بعيد نيست اين حصر اضافى باشد چنانچه ظاهر آن است كه بايد آن را مخصوص به پرندگان دانست ، زيرا ما مى دانيم كه حيوانات كوچكتر از پشه هاى ريز هم بسيار است ، خصوصا امروزه كه جانوران ذره بينى بسيارى كشف شده كه وقتى مليونها از آن حيوانات در يكجا جمع شوند حجم بدن يك پشه ريز را تشكيل مى دهند. )

حديث شماره : ٣٤٩

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ جَمِيعاً عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ يَحْيَى الْحَلَبِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ زَيْدِ بْنِ الْوَلِيدِ الْخَثْعَمِيِّ عَنْ أَبِي الرَّبِيعِ الشَّامِيِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْيِيكُمْ قَالَ نَزَلَتْ فِى وَلَايَةِ عَلِيٍّعليه‌السلام قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلاّيَعْلَمُه ا وَ لا حَبَّةٍ فِى ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لارَطْبٍ وَ ل ا يابِسٍ إِلاّ فِى كِتابٍ مُبِينٍ قَالَ فَقَالَ الْوَرَقَةُ السِّقْطُ وَ الْحَبَّةُ الْوَلَدُ وَ ظُلُمَاتُ الْأَرْضِ الْأَرْحَامُ وَ الرَّطْبُ مَا يَحْيَى مِنَ النَّاسِ وَ الْيَابِسُ مَا يُقْبَضُ وَ كُلُّ ذَلِكَ فِى إِمَامٍ مُبِينٍ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قُلْ سِيرُوا فِى الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلُ فَقَالَ عَنَى بِذَلِكَ أَيِ انْظُرُوا فِي الْقُرْآنِ فَاعْلَمُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ مَا أَخْبَرَكُمْ عَنْهُ قَالَ فَقُلْتُ فَقَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنَّكُمْ لَتَمُرُّونَ عَلَيْهِمْ مُصْبِحِينَ وَ بِاللَّيْلِ أَ فَلا تَعْقِلُونَ قَالَ تَمُرُّونَ عَلَيْهِمْ فِى الْقُرْآنِ إِذَا قَرَأْتُمُ الْقُرْآنَ تَقْرَأُ مَا قَصَّ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيْكُمْ مِنْ خَبَرِهِمْ

(٣٤٩ - ابوالربيع شامى گويد: از امام صادقعليه‌السلام از گفتار خداى عزوجل پرسيدم (كه فرمايد): (اى كسانى كه ايمان آورده ايد خدا را اجابت كنيد و پيغمبر را نيز اجابت كنيد زيرا شما را به چيزى كه زندگيتان مى دهد دعوت كند) (سوره انفال آيه ٢٤)، حضرت فرمود: اين آيه درباره ولايت علىعليه‌السلام نازل شده ، (زيرا ولايت علىعليه‌السلام است كه مايه زندگى جان و دل و خرد است ).

گويد: و از آنحضرت از گفتار خداى عزوجل پرسيدم : (و هيچ برگى نيفتد مگر آنكه آن را (خدا) بداند، و نه دانه اى در تاريكيهاى زمين و نه تر و نه خشكى هست جز آنكه در نامه بيان كننده هست ...) (سوره انعام آيه ٥٩) فرمود: مقصود از (برگ ) (جنين ) سقط (شده ) است ، و مقصود از (دانه ) فرزند است ، و (تاريكيهاى زمين ) رحمها است ، و (تر) مردمان زنده است و (خشك ) آنانكه جانشان گرفته شده (و مرده اند). و همه اينها در نزد امامى بيان كننده (محفوظ است (و آنها را مى داند).

گويد: و از آنحضرت پرسيدم از اينكه خداى عزوجل فرمايد: (بگو در زمين گردش كنيد و بنگريد كه چگونه بوده است سرانجام كسانى كه پيش از شما بودند) (سوره روم آيه ٤٢) فرمود: مقصود اين است كه در قرآن بنگريد و سرانجام كسانى را كه پيش از شما بودند و هم گزارشى را كه از وضع آنان به شماها داده است بدانيد.

گويد: عرض كردم : پس گفتار خداى عزوجل (چيست كه فرمايد): (و به راستى شما بر آنها گذر مى كرديد هنگامى كه صبح مى كنيد و در شب آيا تعقل نمى كنيد) (سوره صافات آيه ١٣٧) فرمود: در موقع خواندن قرآن به (داستان ) آنها گذر مى كنيد، و داستان آنها را كه خداى عزوجل براى شما بيان كرده مى خوانيد.

توضيح : آيه ٤٢ سوره روم چنين است( قلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلُ كَانَ أَكْثَرُهُم مُّشْرِكِينَ ) و لفظ (قبلكم ) در آن نيست ، و مجلسىرحمه‌الله گفته اين اختلاف يا براى آن است كه شايد در مصحف ائمه (عليهم‌السلام ) چنين بوده و يا نسخه نويسان اشتباه كرده اند، و احتمال دومى ظاهرتر است )

حديث شماره : ٣٥٠

عَنْهُ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ الْجَبَلِ لَمْ يُسَمِّهِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام عَلَيْكَ بِالتِّلَادِ وَ إِيَّاكَ وَ كُلَّ مُحْدَثٍ لَا عَهْدَ لَهُ وَ لَا أَمَانَةَ وَ لَا ذِمَّةَ وَ لَا مِيثَاقَ وَ كُنْ عَلَى حَذَرٍ مِنْ أَوْثَقِ النَّاسِ فِى نَفْسِكَ فَإِنَّ النَّاسَ أَعْدَاءُ النِّعَمِ

(٣٥٠ - مردى از اهل جبل از امام صادقعليه‌السلام روايت كرده كه فرمود: بر تو باد به (دوستان ) ديرينه ، و بپرهيزاز (دوستان ) تازه اى كه عهد و امانت و قول و پيمانى ندارند، و از هر كس كه در نزد تو بيشتر مورد اعتماد است بر حذر باش زيرا كه مردم (بطور عموم ) دشمن نعمتها هستند (يعنى بدارنده نعمت رشگ برند و به هر ترتيبى هست مى خواهند نعمت را از صاحب آن زائل كنند، و از اينرو ممكن است آنكس كه اعتماد تو را بيش از ديگران جلب كرده است در همين فكر و نقشه باشد). )

حديث شماره : ٣٥١

يَحْيَى الْحَلَبِيُّ عَنْ أَبِي الْمُسْتَهِلِّ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ سَأَلَنِى أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام فَقَالَ مَا دَعَاكُمْ إِلَى الْمَوْضِعِ الَّذِى وَضَعْتُمْ فِيهِ زَيْداً قَالَ قُلْتُ خِصَالٌ ثَلَاثٌ أَمَّا إِحْدَاهُنَّ فَقِلَّةُ مَنْ تَخَلَّفَ مَعَنَا إِنَّمَا كُنَّا ثَمَانِيَةَ نَفَرٍ وَ أَمَّا الْأُخْرَى فَالَّذِى تَخَوَّفْنَا مِنَ الصُّبْحِ أَنْ يَفْضَحَنَا وَ أَمَّا الثَّالِثَةُ فَإِنَّهُ كَانَ مَضْجَعَهُ الَّذِى كَانَ سَبَقَ إِلَيْهِ فَقَالَ كَمْ إِلَى الْفُرَاتِ مِنَ الْمَوْضِعِ الَّذِى وَضَعْتُمُوهُ فِيهِ قُلْتُ قَذْفَةُ حَجَرٍ فَقَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ أَ فَلَا كُنْتُمْ أَوْقَرْتُمُوهُ حَدِيداً وَ قَذَفْتُمُوهُ فِى الْفُرَاتِ وَ كَانَ أَفْضَلَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ لَا وَ اللَّهِ مَا طُقْنَا لِهَذَا فَقَالَ أَيَّ شَيْءٍ كُنْتُمْ يَوْمَ خَرَجْتُمْ مَعَ زَيْدٍ قُلْتُ مُؤْمِنِينَ قَالَ فَمَا كَانَ عَدُوُّكُمْ قُلْتُ كُفَّاراً قَالَ فَإِنِّى أَجِدُ فِى كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا فَإِذا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقابِ حَتّى إِذا أَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثاقَ فَإِمّا مَنًّا بَعْدُ وَ إِمّا فِداءً حَتّى تَضَعَ الْحَرْبُ أَوْزارَها فَابْتَدَأْتُمْ أَنْتُمْ بِتَخْلِيَةِ مَنْ أَسَرْتُمْ سُبْحَانَ اللَّهِ مَا اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَسِيرُوا بِالْعَدْلِ سَاعَةً

(٣٥١ - سليمان بن خالد گويد: امام صادقعليه‌السلام از من پرسيد و فرمود: چه چيز واداشت شما را كه زيد (بن على ) را در آنجائى كه گذارديد بگذاريد؟ عرض كردم : سه چيز سبب اينكار شد: يكى كمى افرادى كه با ما بجاى ماندند، چونكه ما هشت نفر بوديم ، و ديگر آنكه ترسيديم صبح شود و كار ما آشكار شود، و اما جهت سوم اين بود كه همان نقطه از زمين آرامگاه مقدر او بود (و ما نمى توانستيم بر خلاف تقدير كارى انجام دهيم ) فرمود: از آن نقطه كه او را دفن كرديد تا فرات چقدر فاصله بود گفتم : به اندازه پرتاب كردن يك سنگ ، فرمود: سبحان الله ، چرا آهن به بدن او نبستيد و در فرات بياندازيد؟ با اينكه اينكار بهتر بود؟

عرض كردم : قربانت گردم ، نه بخدا سوگند نتوانستيم چنين كارى بكنيم

فرمود: روزيكه شما به همراه زيد خروج كرديد چگونه بوديد؟ عرض كردم : مؤ من بوديم ، فرمود دشمن شما چگونه بود؟ عرض كردم : كافر بودند، فرمود: من در كتاب خداى عزوجل يافتم كه فرموده اى كسانى كه ايمان آورده ايد (چون به كسانى كه كفر مى ورزند بر خورد كرديد گردن بزنيد تا چون آنها را بسيار كشتيد بندهاى آنها را محكم ببنديد (و آنها را به اسارت گيريد) و پس از آن يا بر آنها منت نهيد (و آزادشان كنيد) يا فديه گيريد تا اينكه جنگ بارهاى سنگين خود را فرو نهد) (و حال صلح استوار گردد). (سوره محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آيه ٤) و شماها خود آغاز كرديد به رها كردن كسانى كه اسير كرديد: سبحان الله ! شما يكساعت هم نتوانستيد به عدالت رفتار كنيد. )

حديث شماره : ٣٥٢

يَحْيَى الْحَلَبِيُّ عَنْ هَارُونَ بْنِ الْخَارِجَةِ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَعْفَى نَبِيَّكُمْ أَنْ يَلْقَى مِنْ أُمَّتِهِ مَا لَقِيَتِ الْأَنْبِيَاءُ مِنْ أُمَمِهَا وَ جَعَلَ ذَلِكَ عَلَيْنَا

(٣٥٢ - ابوبصير از امام صادقعليه‌السلام روايت كند كه فرمود: همانا خداى عزوجل پيغمبر شما را معاف داشت از اينكه بكشد از دست امت خود آنچه را پيمبران ديگر از دست امتهاى خود كشيدند و آن را براى ما مقرر داشت )

حديث شماره : ٣٥٣

يَحْيَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ ضُرَيْسٍ قَالَ تَمَارَى النَّاسُ عِنْدَ أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام فَقَالَ بَعْضُهُمْ حَرْبُ عَلِيٍّ شَرٌّ مِنْ حَرْبِ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ قَالَ بَعْضُهُمْ حَرْبُ رَسُولِ اللَّهِ ص شَرٌّ مِنْ حَرْبِ عَلِيٍّعليه‌السلام قَالَ فَسَمِعَهُمْ أَبُو جَعْفَرٍعليه‌السلام فَقَالَ مَا تَقُولُونَ فَقَالُوا أَصْلَحَكَ اللَّهُ تَمَارَيْنَا فِى حَرْبِ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ فِى حَرْبِ عَلِيٍّعليه‌السلام فَقَالَ بَعْضُنَا حَرْبُ عَلِيٍّعليه‌السلام شَرٌّ مِنْ حَرْبِ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ قَالَ بَعْضُنَا حَرْبُ رَسُولِ اللَّهِ ص شَرٌّ مِنْ حَرْبِ عَلِيٍّعليه‌السلام فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍعليه‌السلام لَا بَلْ حَرْبُ عَلِيٍّعليه‌السلام شَرٌّ مِنْ حَرْبِ رَسُولِ اللَّهِ ص فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَ حَرْبُ عَلِيٍّعليه‌السلام شَرٌّ مِنْ حَرْبِ رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَ نَعَمْ وَ سَأُخْبِرُكَ عَنْ ذَلِكَ إِنَّ حَرْبَ رَسُولِ اللَّهِ ص لَمْ يُقِرُّوا بِالْإِسْلَامِ وَ إِنَّ حَرْبَ عَلِيٍّعليه‌السلام أَقَرُّوا بِالْإِسْلَامِ ثُمَّ جَحَدُوهُ

(٣٥٣ - ضريس گويد: مردم در محضر امام باقرعليه‌السلام به بحث پرداخته برخى گفتند: جنگ كنندگان با على بدتر بودند از جنگ كنندگان با رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و برخى گفتند: جنگ كنندگان با رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بدتر از جنگ كنندگان با على ، امام باقرعليه‌السلام سخن آنها را شنيده فرمود: چه مى گوئيد؟ عرض كردند: خدا كارت را اصلاح كند بحث ما درباره جنگ كنندگان با رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و جنگ كنندگان با علىعليه‌السلام است برخى از ما مى گوئيم : جنگ كنندگان با علىعليه‌السلام بدتر بودند از جنگ كنندگان با رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، و برخى مى گوئيم : جنگ كنندگان با رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بدتر بودند از جنگ كنندگان با علىعليه‌السلام .

امام باقرعليه‌السلام فرمود: نه بلكه جنگ كنندگان با على بدتر بودند از جنگ كنندگان با رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، من عرض كردم : قربانت ! آيا به راستى جنگ كنندگان با علىعليه‌السلام بدتر بودند از جنگ كنندگان با رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ؟ فرمود: آرى ، و اكنون من جهت آن را براى تو مى گويم ، همانا جنگ كنندگان با رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم (كسانى بودند كه ) اقرار به اسلام نداشتند، ولى جنگ كنندگان با علىعليه‌السلام اقرار به اسلام كردند و سپس آن را منكر شدند. )

حديث شماره : ٣٥٤

يَحْيَى بْنُ عِمْرَانَ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام فِى قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ آتَيْناهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ قُلْتُ وُلْدُهُ كَيْفَ أُوتِيَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ قَالَ أَحْيَا لَهُ مِنْ وُلْدِهِ الَّذِينَ كَانُوا مَاتُوا قَبْلَ ذَلِكَ بِآجَالِهِمْ مِثْلَ الَّذِينَ هَلَكُوا يَوْمَئِذٍ

(٣٥٤ - ابوبصير از امام صادقعليه‌السلام روايت كرده كه در گفتار خداى عزوجل (كه درباره حضرت ايوبعليه‌السلام فرمايد): (و كسانش را بدو داديم و نظيرشان را همراهشان ...) من عرض كردم : چگونه مانند فرزندانش ‍ بدو داده شد؟ فرمود: زنده كرد براى او از آن فرزندانش كه پيش از آن به اجل خود مرده بودند به اندازه همان فرزندانى كه در آنروز به هلاكت رسيده بودند. )

حديث شماره : ٣٥٥

يَحْيَى الْحَلَبِيُّ عَنِ الْمُثَنَّى عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام فِى قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ كَأَنَّما أُغْشِيَتْ وُجُوهُهُمْ قِطَعاً مِنَ اللَّيْلِ مُظْلِماً قَالَ أَ مَا تَرَى الْبَيْتَ إِذَا كَانَ اللَّيْلُ كَانَ أَشَدَّ سَوَاداً مِنْ خَارِجٍ فَلِذَلِكَ هُمْ يَزْدَادُونَ سَوَاداً

(٣٥٥ - ابوبصير از از امام صادقعليه‌السلام روايت كند كه در گفتار خداى عزوجل : (گويا چهره هاشان را پاره هائى از شب تار پوشانيده ) (سوره يونس آيه ٢٧) فرمود: آيا نبينى كه چون شب شود درون خانه تاريكتر از برون آن است ، و بدين ترتيب آنان نيز در سياهيشان افزوده گردد.

شرح :

مجلسىرحمه‌الله فرمايد: اين آيه در بيان حال گنهكاران و كافران در روز قيامت است ، و مقصود شدت سياهى روى آنان است كه خداوند بيان فرموده كه سياهى آنان چنان است كه گويا پاره هائى از شب تار چهره هاى ايشانرا پوشانده ، و مقصود امامعليه‌السلام آن است كه اگر چه مستلزم تاريكى و ظلمت است ولى با اينحال برخى از جاها است كه در شب تاريكتر از جاهاى ديگر است مانند درون خانه نسبت به برون آن و خداى تعالى سياهى صورت آنانرا تشبيه فرموده بدانجائى كه پاره هائى از تاريكى شب تار آن را پوشانده باشد. )

حديث شماره : ٣٥٦

الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْمُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِيرَةِ قَالَ سَمِعْتُ عَبْدَ الْمَلِكِ بْنَ أَعْيَنَ يَسْأَلُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام فَلَمْ يَزَلْ يُسَائِلُهُ حَتَّى قَالَ فَهَلَكَ النَّاسُ إِذاً قَالَ إِى وَ اللَّهِ يَا ابْنَ أَعْيَنَ فَهَلَكَ النَّاسُ أَجْمَعُونَ قُلْتُ مَنْ فِى الْمَشْرِقِ وَ مَنْ فِى الْمَغْرِبِ قَالَ إِنَّهَا فُتِحَتْ بِضَلَالٍ إِى وَ اللَّهِ لَهَلَكُوا إِلَّا ثَلَاثَةً

(٣٥٦ - حارث بن مغيرة گويد: شنيدم كه عبدالملك بن اعين از امام صادقعليه‌السلام مسئله مى پرسيد وسئوالات خود را ادامه داد تا جائى كه گفت : با اين وضع پس همه مردم هلاك شدند؟ فرمود: آرى به خدا همه مردم هلاك شدند، من عرض كردم : هر كه در مشرق بود و هر كه در مغرب بود؟ فرمود: به راستى كه شهرها از روى گمراهى فتح شد، آرى به خدا هلاك شدند جز سه تن

شرح :

مقصود از سه تن همانها هستند كه امام باقرعليه‌السلام در حديث ٣٤١ فرمود: كه عبارت از سلمان و ابوذر و مقداد بوده )

حديث شماره : ٣٥٧

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ مِهْرَانَ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ وَ عِدَّةٍ قَالُوا كُنَّا عِنْدَ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام جُلُوساً فَقَالَعليه‌السلام لَا يَسْتَحِقُّ عَبْدٌ حَقِيقَةَ الْإِيمَانِ حَتَّى يَكُونَ الْمَوْتُ أَحَبَّ إِلَيْهِ مِنَ الْحَيَاةِ وَ يَكُونَ الْمَرَضُ أَحَبَّ إِلَيْهِ مِنَ الصِّحَّةِ وَ يَكُونَ الْفَقْرُ أَحَبَّ إِلَيْهِ مِنَ الْغِنَى فَأَنْتُمْ كَذَا فَقَالُوا لَا وَ اللَّهِ جَعَلَنَا اللَّهُ فِدَاكَ وَ سُقِطَ فِى أَيْدِيهِمْ وَ وَقَعَ الْيَأْسُ فِى قُلُوبِهِمْ فَلَمَّا رَأَى مَا دَاخَلَهُمْ مِنْ ذَلِكَ قَالَ أَ يَسُرُّ أَحَدَكُمْ أَنَّهُ عُمِّرَ مَا عُمِّرَ ثُمَّ يَمُوتُ عَلَى غَيْرِ هَذَا الْأَمْرِ أَوْ يَمُوتُ عَلَى مَا هُوَ عَلَيْهِ قَالُوا بَلْ يَمُوتُ عَلَى مَا هُوَ عَلَيْهِ السَّاعَةَ قَالَ فَأَرَى الْمَوْتَ أَحَبَّ إِلَيْكُمْ مِنَ الْحَيَاةِ ثُمَّ قَالَ أَ يَسُرُّ أَحَدَكُمْ أَنْ بَقِيَ مَا بَقِيَ لَا يُصِيبُهُ شَيْءٌ مِنْ هَذِهِ الْأَمْرَاضِ وَ الْأَوْجَاعِ حَتَّى يَمُوتَ عَلَى غَيْرِ هَذَا الْأَمْرِ قَالُوا لَا يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَالَ فَأَرَى الْمَرَضَ أَحَبَّ إِلَيْكُمْ مِنَ الصِّحَّةِ ثُمَّ قَالَ أَ يَسُرُّ أَحَدَكُمْ أَنَّ لَهُ مَا طَلَعَتْ عَلَيْهِ الشَّمْسُ وَ هُوَ عَلَى غَيْرِ هَذَا الْأَمْرِ قَالُوا لَا يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَالَ فَأَرَى الْفَقْرَ أَحَبَّ إِلَيْكُمْ مِنَ الْغِنَى

(٣٥٧ - ابان بن تغلب و جمعى ديگر گويند: در محضر امام صادقعليه‌السلام نشسته بوديم حضرت فرمود: هيچ بنده اى شايسته حقيقت ايمان نگردد تا زمانى كه مرگ در نزد او محبوبتر از زندگى باشد و بيمارى در پيش او محبوبتر از تندرستى و ندارى در بر او محبوبتر از دارائى باشد آيا شماها اينچنين هستيد؟

گفتند: نه به خدا قسم قربانت گرديم و همگى شرمنده و سر به زير شدند و يكسره نوميدى اعماق دلهاشان را فرا گرفت ، امامعليه‌السلام كه شرمندگى و نوميدى آنها را مشاهده كرد بدانها فرمود: آيا دوست داريد يكى از شماها كه هر چه خواهد در اينجهان عمر كند و پس از آن بر غير از اين عقيده (شيعه گرى ) بميرد يا اينكه (پيش از آنكه آن عمر طولانى را بكند) هم اكنون بر اين عقيده كه دارد بميرد (و آن عمر طولانى را بدون افتخار داشتن اين عقيده نكند) فرمود:

پس معلوم شد كه مرگ نزد شما محبوبتر از زندگى است

سپس فرمود: آيا دوست دارد يكى از شماها كه زنده بماند آنچه خواهد و هيچيك از اين بيماريها و دردها به او نرسد با اينكه بدون داشتن اين عقيده بميرد؟ گفتند: نه اى فرزند رسول خدا، فرمود: و بدين ترتيب هم معلوم شد بيمارى در نزد شما محبوبتر از تندرستى است

سپس فرمود: آيا دوست دارد يكى از شماها كه تمام (دارائى اينجهان و) آنچه خورشيد بر آن مى تابد از آن او باشد ولى بر غير اين مذهب و عقيده باشد؟ همه گفتند: نه ، اى فرزند رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، فرمود: و بدين ترتيب نيز معلوم شد كه ندارى در نزد شما محبوبتر از دارائى است )

حديث شماره : ٣٥٨

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ حَمَّادٍ اللَّحَّامِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام أَنَّ أَبَاهُ قَالَ يَا بُنَيَّ إِنَّكَ إِنْ خَالَفْتَنِي فِي الْعَمَلِ لَمْ تَنْزِلْ مَعِيَ غَداً فِي الْمَنْزِلِ ثُمَّ قَالَ أَبَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يَتَوَلَّى قَوْمٌ قَوْماً يُخَالِفُونَهُمْ فِى أَعْمَالِهِمْ يَنْزِلُونَ مَعَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَلَّا وَ رَبِّ الْكَعْبَةِ

(٣٥٨ - حماد لحام از امام صادقعليه‌السلام روايت كند كه پدرش به آنحضرت فرمود: اى پسر جان به راستى اگرتو در كردار با من مخالفت داشته باشى در فرداى قيامت با من هم منزل نخواهى بود، سپس فرمود: خداى عزوجل نخواسته است كه مردمى سرپرستى مردم ديگرى را به عهده گيرند و آنان كه در زير سرپرستى آنها قرار دارند در كردار با سرپرستان خو مخالفت كنند و با اينحال در روز قيامت هم منزل آنان باشند، نه به خداى كعبه سوگند هرگز! )

حديث شماره : ٣٥٩

الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍعليه‌السلام يَقُولُ مَا أَحَدٌ مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ يَدِينُ بِدِينِ إِبْرَاهِيمَعليه‌السلام إِلَّا نَحْنُ وَ شِيعَتُنَا وَ لَا هُدِيَ مَنْ هُدِيَ مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ إِلَّا بِنَا وَ لَا ضَلَّ مَنْ ضَلَّ مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ إِلَّا بِنَا

(٣٥٩ - ابوحمزه گويد: شنيدم از امام باقرعليه‌السلام كه مى فرمود: هيچيك از افراد اين امت نيست كه ديندار بدين ابراهيمعليه‌السلام باشد جز ما و شيعيانمان ، و هدايت نشد هر كس كه از اين امت هدايت شد جز بوسيله ما خاندان ، و گمراه نشد هر آنكس كه گمراه شد جز بواسطه مخالفت با ما. )

حديث شماره : ٣٦٠

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ كُنْتُ عِنْدَهُ وَ سَأَلَهُ رَجُلٌ عَنْ رَجُلٍ يَجِى ءُ مِنْهُ الشَّيْءُ عَلَى حَدِّ الْغَضَبِ يُؤَاخِذُهُ اللَّهُ بِهِ فَقَالَ اللَّهُ أَكْرَمُ مِنْ أَنْ يَسْتَغْلِقَ عَبْدَهُ وَ فِى نُسْخَةِ أَبِى الْحَسَنِ الْأَوَّلِعليه‌السلام يَسْتَقْلِقَ عَبْدَهُ

(٣٦٠ - على بن عطيه گويد: در محضر امام صادقعليه‌السلام بودم مردى از آنحضرت پرسيد: اگر از مردى بواسطه خشم و غضب كارى سر زند آيا خداوندى او را بدان كار مؤ اخذه مى كند؟ حضرت فرمود: خداوند كريمتر از آن است كه بنده خود را در بن بست قرار دهد (و او را بدانحال مؤ اخذه كند).

و در برخى از نسخه ها حديث را از امام كاظمعليه‌السلام روايت كرده اند كه (بجاى اين جمله فرمود از اينكه ) بنده اش را به پريشانى و بيچارگى دچار كند. )

حديث شماره : ٣٦١

عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى حَمْزَةَ وَ غَيْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ لَكُمْ فِى حَيَاتِى خَيْراً وَ فِى مَمَاتِى خَيْراً قَالَ فَقِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَمَّا حَيَاتَكَ فَقَدْ عَلِمْنَا فَمَا لَنَا فِى وَفَاتِكَ فَقَالَ أَمَّا فِى حَيَاتِى فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ وَ ما كانَ اللّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِيهِمْ وَ أَمَّا فِى مَمَاتِى فَتُعْرَضُ عَلَيَّ أَعْمَالُكُمْ فَأَسْتَغْفِرُ لَكُمْ

(٣٦١ - محمد بن ابى حمزه و ديگران از امام صادقعليه‌السلام روايت كنند كه رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: به راستى شما را در زندگى من خير و بركت است و در مردنم نيز خير است ، عرض كردند: اى رسول خدا اما خير و بركت در زندگيت را دانستيم ولى در مردنت چگونه براى ما خير است ؟ فرمود: در زندگيم كه خداى عزوجل فرموده : (و خداوند چنان نيست كه تا تو در ميان ايشان هستى آنها را عذاب كند) (سوره انفال آيه ٣٣) و اما در مردنم چنان است كه اعمال شما را بر من عرضه كنند و من براى شما درخواست آمرزش كنم )

حديث شماره : ٣٦٢

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام إِنَّ مِمَّنْ يَنْتَحِلُ هَذَا الْأَمْرَ لَيَكْذِبُ حَتَّى إِنَّ الشَّيْطَانَ لَيَحْتَاجُ إِلَى كَذِبِهِ

(٣٦٢ - هشام بن سالم گويد: امام صادقعليه‌السلام فرمود: به راستى بعضى از كسانى كه خود را به شيعه مى چسبانند تا بدانجا دروغ گويند كه شيطان به دروغ ايشان نيازمند باشد (يعنى شيطان از وجود آن مدعيان دروغگو به نفع خود استفاده كند). )

حديث شماره : ٣٦٣

عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِي حَمَّادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مَالِكِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ إِنَّ أَوَّلَ مَا عَرَفْتُ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِعليه‌السلام أَنِّى رَأَيْتُ رَجُلًا دَخَلَ مِنْ بَابِ الْفِيلِ فَصَلَّى أَرْبَعَ رَكَعَاتٍ فَتَبِعْتُهُ حَتَّى أَتَى بِئْرَ الزَّكَاةِ وَ هِيَ عِنْدَ دَارِ صَالِحِ بْنِ عَلِيٍّ وَ إِذَا بِنَاقَتَيْنِ مَعْقُولَتَيْنِ وَ مَعَهُمَا غُلَامٌ أَسْوَدُ فَقُلْتُ لَهُ مَنْ هَذَا فَقَالَ هَذَا عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِعليه‌السلام فَدَنَوْتُ إِلَيْهِ فَسَلَّمْتُ عَلَيْهِ وَ قُلْتُ لَهُ مَا أَقْدَمَكَ بِلَاداً قُتِلَ فِيهَا أَبُوكَ وَ جَدُّكَ فَقَالَ زُرْتُ أَبِى وَ صَلَّيْتُ فِى هَذَا الْمَسْجِدِ ثُمَّ

(٣٦٣ - ابوحمزه گويد: نخستين بارى كه من على بن الحسينعليهما‌السلام را شناختم روزى بود كه ديدم مردى ازباب الفيل (مسجد كوفه ) وارد شد و چهار ركعت نماز خواند، من بدنبال آنمرد رفتم تا به بئر الزكوة كه نزديك خانه صالح بن على بود رسيد در آنجا دو شتر زانو بسته ديدم و غلام سياهى با آنها بود، از آن غلام پرسيدم : اين مرد كيست ؟ گفت : على بن الحسين است ، پس من بدانحضرت نزديك شده بر او سلام كردم و بدو عرض كردم : چه سبب شد كه به اين بلاد بيائى ؟ بلادى كه پدر و جدت را در آن كشتند؟ فرمود: به زيارت پدرم آمدم و در اين مسجد هم نماز خواندم و هم اكنون رو به سوى مدينه دارم درود خدا بر او باد. )

حديث شماره : ٣٦٤

عَنْهُ عَنْ صَالِحٍ عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِيِّهِ سُلْطاناً فَلا يُسْرِفْ فِى الْقَتْلِ قَالَ نَزَلَتْ فِى الْحُسَيْنِعليه‌السلام لَوْ قُتِلَ أَهْلُ الْأَرْضِ بِهِ مَا كَانَ سَرَفاً

(٣٦٤ - برخى از اصحاب امام صادقعليه‌السلام گويد: از آنحضرت پرسيدم از گفتار خداى عزوجل : (و هر كه به ستم كشته شود براى ولى او تسلطى داده ايم اما در كشتن زياده روى نكند) (سوره اسراء آيه ٣٣) فرمود: درباره حسينعليه‌السلام نازل گشته و اگر مردم روى زمين به خاطر او كشته شوند اسراف نشده )

حديث شماره : ٣٦٥

عَنْهُ عَنْ صَالِحٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ عَبْدِ الصَّمَدِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ إِنَّ الْحُوتَ الَّذِى يَحْمِلُ الْأَرْضَ أَسَرَّ فِى نَفْسِهِ أَنَّهُ إِنَّمَا يَحْمِلُ الْأَرْضَ بِقُوَّتِهِ فَأَرْسَلَ اللَّهُ تَعَالَى إِلَيْهِ حُوتاً أَصْغَرَ مِنْ شِبْرٍ وَ أَكْبَرَ مِنْ فِتْرٍ فَدَخَلَتْ فِى خَيَاشِيمِهِ فَصَعِقَ فَمَكَثَ بِذَلِكَ أَرْبَعِينَ يَوْماً ثُمَّ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ رَءُوفَ بِهِ وَ رَحِمَهُ وَ خَرَجَ فَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ بِأَرْضٍ زَلْزَلَةً بَعَثَ ذَلِكَ الْحُوتَ إِلَى ذَلِكَ الْحُوتِ فَإِذَا رَآهُ اضْطَرَبَ فَتَزَلْزَلَتِ الْأَرْضُ

(٣٦٥ - عبدالصمد بن بشير از امام صادقعليه‌السلام روايت كرده كه فرمود: همانا آن ماهى كه زمين را بر خودحمل مى كند با خود گفت : كه من كسى هستم كه همه زمين را به نيروى خود بر دارم ، پس خداى تعالى يك ماهى بنزدش فرستاد كه كوچكتر از يك وجب و بزرگتر از سر انگشت بود، پس آن ماهى كوچك به درون بينى او رفت و او غش كرد، و چهل روز بدان حال ماند، سپس خداى عزوجل بدو مهر ورزيده و رحمش كرد و آن ماهى از بينيش بيرون رفت ، و هر گاه خداى عزوجل بخواهد جائى زلزله رخ دهد آن ماهى كوچك را به سوى آن ماهى بزرگ فرستد و به محض اينكه او را ببيند برخود بلرزد و از اينجهت زمينى بلرزد. )