حديث شماره : ٤٢٩

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ عَاشَ نُوحٌعليه‌السلام أَلْفَيْ سَنَةٍ وَ ثَلَاثَمِائَةِ سَنَةٍ مِنْهَا ثَمَانُمِائَةٍ وَ خَمْسِينَ سَنَةً قَبْلَ أَنْ يُبْعَثَ وَ أَلْفُ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عَاماً وَ هُوَ فِى قَوْمِهِ يَدْعُوهُمْ وَ خَمْسُمِائَةِ عَامٍ بَعْدَ مَا نَزَلَ مِنَ السَّفِينَةِ وَ نَضَبَ الْمَاءُ فَمَصَّرَ الْأَمْصَارَ وَ أَسْكَنَ وُلْدَهُ الْبُلْدَانَ ثُمَّ إِنَّ مَلَكَ الْمَوْتِ جَاءَهُ وَ هُوَ فِى الشَّمْسِ فَقَالَ السَّلَامُ عَلَيْكَ فَرَدَّ عَلَيْهِ نُوحٌعليه‌السلام قَالَ مَا جَاءَ بِكَ يَا مَلَكَ الْمَوْتِ قَالَ جِئْتُكَ لِأَقْبِضَ رُوحَكَ قَالَ دَعْنِى أَدْخُلْ مِنَ الشَّمْسِ إِلَى الظِّلِّ فَقَالَ لَهُ نَعَمْ فَتَحَوَّلَ ثُمَّ قَالَ يَا مَلَكَ الْمَوْتِ كُلُّ مَا مَرَّ بِى مِنَ الدُّنْيَا مِثْلُ تَحْوِيلِى مِنَ الشَّمْسِ إِلَى الظِّلِّ فَامْضِ لِمَا أُمِرْتَ بِهِ فَقَبَضَ رُوحَهُ ع

(٤٢٩ - برخى از اصحاب ما از امام صادقعليه‌السلام روايت كرده اند كه فرمود: نوحعليه‌السلام دو هزار وسيصد سال عمر كرد، هشتصد و پنجاه سال پيش از اينكه به پيغمبرى مبعوث شود، و نهصد و پنجاه سال در ميان مردم آنها را به خدا دعوت كرد و پانصد سال پس از (طوفان كه از) كشتى فرود آمد و آب فرو نشست ، و در اين مدت شهرها را از نو بنا كرد و فرزندانش را در شهرها جا داد، سپس فرشته مرگ در وقتيكه در آفتاب نشسته بود به سراغش آمد و به او گفت : آمده ام تا قبض روحت كنم ، نوح فرمود: اجازه مى دهى تا من از آفتاب به سايه بروم ؟ گفت : آرى ، نوح از آفتاب به سايه آمد سپس فرمود: اى ملك الموت آنچه از اين عمر دنيا بر من گذشت بمانند همين جابجا شدن من از آفتاب به سايه بود، اكنون ماموريت خود را انجام ده ، پس ملك الموت جانش را بگرفت

شرح :

در عمر حضرت نوحعليه‌السلام ميان مورخين و هم چنين در روايات اختلاف است برخى گفته اند، هزار سال بوده ، و برخى هزار و چهارصد و هفتاد سال گفته اند و برخى - همانطور كه در اين حديث است - دو هزار و سيصد سال ذكر كرده اند، و برخى تا دو هزار و پانصد سال هم نقل كرده اند. و بگفته مرحوم مجلسىرحمه‌الله جمع ميان روايت در اينباره خالى از اشكال نيست )

حديث شماره : ٤٣٠

مُحَمَّدُ بْنُ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ جَابِرٍ وَ عَبْدِ الْكَرِيمِ بْنِ عَمْرٍو وَ عَبْدِ الْحَمِيدِ بْنِ أَبِى الدَّيْلَمِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ عَاشَ نُوحٌعليه‌السلام بَعْدَ الطُّوفَانِ خَمْسَمِائَةِ سَنَةٍ ثُمَّ أَتَاهُ جَبْرَئِيلُعليه‌السلام فَقَالَ يَا نُوحُ إِنَّهُ قَدِ انْقَضَتْ نُبُوَّتُكَ وَ اسْتَكْمَلْتَ أَيَّامَكَ فَانْظُرْ إِلَى الِاسْمِ الْأَكْبَرِ وَ مِيرَاثِ الْعِلْمِ وَ آثَارِ عِلْمِ النُّبُوَّةِ الَّتِى مَعَكَ فَادْفَعْهَا إِلَى ابْنِكَ سَامٍ فَإِنِّى لَا أَتْرُكُ الْأَرْضَ إِلَّا وَ فِيهَا عَالِمٌ تُعْرَفُ بِهِ طَاعَتِى وَ يُعْرَفُ بِهِ هُدَايَ وَ يَكُونُ نَجَاةً فِيمَا بَيْنَ مَقْبِضِ النَّبِيِّ وَ مَبْعَثِ النَّبِيِّ الْآخَرِ وَ لَمْ أَكُنْ أَتْرُكُ النَّاسَ بِغَيْرِ حُجَّةٍ لِى وَ دَاعٍ إِلَيَّ وَ هَادٍ إِلَى سَبِيلِى وَ عَارِفٍ بِأَمْرِى فَإِنِّى قَدْ قَضَيْتُ أَنْ أَجْعَلَ لِكُلِّ قَوْمٍ هَادِياً أَهْدِى بِهِ السُّعَدَاءَ وَ يَكُونُ حُجَّةً لِى عَلَى الْأَشْقِيَاءِ قَالَ فَدَفَعَ نُوحٌعليه‌السلام الِاسْمَ الْأَكْبَرَ وَ مِيرَاثَ الْعِلْمِ وَ آثَارَ عِلْمِ النُّبُوَّةِ إِلَى سَامٍ وَ أَمَّا حَامٌ وَ يَافِثُ فَلَمْ يَكُنْ عِنْدَهُمَا عِلْمٌ يَنْتَفِعَانِ بِهِ قَالَ وَ بَشَّرَهُمْ نُوحٌعليه‌السلام بِهُودٍعليه‌السلام وَ أَمَرَهُمْ بِاتِّبَاعِهِ وَ أَمَرَهُمْ أَنْ يَفْتَحُوا الْوَصِيَّةَ فِى كُلِّ عَامٍ وَ يَنْظُرُوا فِيهَا وَ يَكُونُ عِيداً لَهُمْ

(٤٣٠ - اسماعيل بن جابر و ديگران از امام صادقعليه‌السلام روايت كرده اند كه فرمود: حضرت نوحعليه‌السلام پس از طوفان پانصد سال زندگى كرد سپس جبرئيل به نزد او آمده (و از جانب خداى تعالى براى او پيغام آورده ) گفت : اى نوح همانا دوران پيغمبرى تو سپرى شده و روزگارت بسر آمده اكنون در اسم اكبر و ميراث علم و آثار علم نبوت كه همراه ، است نظر كن و آن را به فرزندت سام بسپار، زيرا من زمين را وانگذارم جز آنكه در آن دانشمندى باشد كه طاعت من بوسيله او شناخته شود و راه هدايت من بدو دانسته گردد، و او وسيله نجاتى باشد در فاصله مرگ يك پيغمبر و بعثت پيغمبر ديگر، و شيوه من چنان نيست كه مردم را بدون حجتى از جانب خود، و بدون خواننده به سوى خود و راهنمائى به سوى راه من ، و كسى كه عارف به فرمان من باشد واگذارم ، و مقرر داشته ام كه براى هر قومى راهنمائى منصوب دارم كه سعادتمندان را بدو راهنمائى كنم و حجت من باشد بر مردم سعادت پيشه

فرمود: پس نوحعليه‌السلام اسم اكبر و ميراث علم و آثار علم نبوت را به سام سپرد، و اما حام و يافث (دو فرزند ديگر نوح ) علمى نداشتند كه بدان سودمند شوند، و حضرت نوح آنها را به آمدن هود مژده داد و به پيروى كردن از او فرمانشان داد، و بدانها دستور داد كه وصيت نامه را در سر هر سال يك مرتبه باز كنند و در آن بنگرند و آنروز عيد آنها باشد. )

حديث شماره : ٤٣١

عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام قَالَ قُلْتُ لَهُ إِنَّ بَعْضَ أَصْحَابِنَا يَفْتَرُونَ وَ يَقْذِفُونَ مَنْ خَالَفَهُمْ فَقَالَ لِى الْكَفُّ عَنْهُمْ أَجْمَلُ ثُمَّ قَالَ وَ اللَّهِ يَا أَبَا حَمْزَةَ إِنَّ النَّاسَ كُلَّهُمْ أَوْلَادُ بَغَايَا مَا خَلَا شِيعَتَنَا قُلْتُ كَيْفَ لِى بِالْمَخْرَجِ مِنْ هَذَا فَقَالَ لِى يَا أَبَا حَمْزَةَ كِتَابُ اللَّهِ الْمُنْزَلُ يَدُلُّ عَلَيْهِ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى جَعَلَ لَنَا أَهْلَ الْبَيْتِ سِهَاماً ثَلَاثَةً فِى جَمِيعِ الْفَيْءِ ثُمَّ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِى الْقُرْبى وَ الْيَتامى وَ الْمَساكِينِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ فَنَحْنُ أَصْحَابُ الْخُمُسِ وَ الْفَيْءِ وَ قَدْ حَرَّمْنَاهُ عَلَى جَمِيعِ النَّاسِ مَا خَلَا شِيعَتَنَا وَ اللَّهِ يَا أَبَا حَمْزَةَ مَا مِنْ أَرْضٍ تُفْتَحُ وَ لَا خُمُسٍ يُخْمَسُ فَيُضْرَبُ عَلَى شَيْءٍ مِنْهُ إِلَّا كَانَ حَرَاماً عَلَى مَنْ يُصِيبُهُ فَرْجاً كَانَ أَوْ مَالًا وَ لَوْ قَدْ ظَهَرَ الْحَقُّ لَقَدْ بِيعَ الرَّجُلُ الْكَرِيمَةُ عَلَيْهِ نَفْسُهُ فِيمَنْ لَا يَزِيدُ حَتَّى إِنَّ الرَّجُلَ مِنْهُمْ لَيَفْتَدِى بِجَمِيعِ مَالِهِ وَ يَطْلُبُ النَّجَاةَ لِنَفْسِهِ فَلَا يَصِلُ إِلَى شَيْءٍ مِنْ ذَلِكَ وَ قَدْ أَخْرَجُونَا وَ شِيعَتَنَا مِنْ حَقِّنَا ذَلِكَ بِلَا عُذْرٍ وَ لَا حَقٍّ وَ لَا حُجَّةٍ قُلْتُ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنا إِلاّ إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ قَالَ إِمَّا مَوْتٌ فِى طَاعَةِ اللَّهِ أَوْ إِدْرَاكُ ظُهُورِ إِمَامٍ وَ نَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِهِمْ مَعَ مَا نَحْنُ فِيهِ مِنَ الشِّدَّةِ أَنْ يُصِيبَهُمُ اللّهُ بِعَذابٍ مِنْ عِنْدِهِ قَالَ هُوَ الْمَسْخُ أَوْ بِأَيْدِينَا وَ هُوَ الْقَتْلُ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِنَبِيِّهِ ص ‍ قُلْ تَرَبَّصُوا فَإِنَّا مَعَكُمْ مُتَرَبِّصُونَ وَ التَّرَبُّصُ انْتِظَارُ وُقُوعِ الْبَلَاءِ بِأَعْدَائِهِمْ

(٤٣١ - ابوحمزه گويد: به امام باقرعليه‌السلام عرض كردم : برخى از هم مذهبان ما به مخالفين افتراء بندند و آنها رابه حرامزادگى نسبت دهند؟ فرمود:

خوددارى كردن از اينها بهتر است ، سپس فرمود: به خدا سوگند اى ابا حمزه مردم همگى اولاد (بغى ) هستند جز شيعيان ما، من عرض كردم : چه دليلى بر اين مطلب براى من هست ؟ فرمود كتاب خدا بر آن دلالت دارد، زيرا خداى تبارك و تعالى براى ما سه سهم از همه غنائم مقرر فرموده و خداى عزوجل چنين فرموده : (بداند كه هر چه را به غنيمت گيريد پنج يك آن از خدا و پيغمبر و خويشان او و يتيمان و تنگدستان و در راه ماندگان است ) (سوره انفال آيه ٤١) پس مائيم صاحبان خمس و غنيمت ، و ما آن را بر تمام مردم جز شيعيانمان حرام كرده ايم ، به خدا اى ابا حمزه هيچ سرزمينى فتح نشود و هيچ خمسى از آن بيرون نرود و بر چيزى از آن دست نزنند جز آنكه بدست آنكس كه رسيده حرام باشد چه زن باشد و چه مرد ، و اگر حق ظاهر گردد (و دولت حقه پيروز شود) مردى را كه نزد خود عزيز است در معرض فروش در آورند (با فروش آن را به مزايده گذارند) در ميان كسانى كه چيزى در بهاى او نيفزايد، تا آنجا كه مردى از ايشان (يعنى مخالفين ) حاضر است هرچه دارد بدهد و راه نجاتى براى خود بيابد ولى بدان نرسد، و اينها بودند كه ما و شيعيانمان را از حق (مسلم ) خود بيرون كردند بدون عذر و به ناحق و بدون دليل و برهان

عرض كردم : (تفسير اين آيه چيست ) گفتار خداى عزوجل : (بگو مگر براى ما جز يكى از دو سرانجام نيك را انتظار مى برند...) (سوره توبه آيه ٥٢) فرمود:

(آن دو سرانجام نيك ) يا مرگ در راه اطاعت خدا است و يا درك ظهور امام ، (ولى ما درباره آنها انتظار مى بريم ) با اينوضع سخت و ناهنجارى كه داريم (كه خداوند از نزد خود عذابى بدانها برساند) فرمود: كه آن عذاب مسخ است (يا بدست ما) (آنها را عذاب كند) كه آن كشتن آنها است خداى عزوجل به پيغمبرش فرمود: (بگو منتظر باشيد كه ما نيز با شما از منتظران هستيم ) و مقصود انتظار وقوع بلا به دشمنان آنها است )

حديث شماره : ٤٣٢

وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام فِى قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ قُلْ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفِينَ إِنْ هُوَ إِلاّ ذِكْرٌ لِلْعالَمِينَ قَالَ هُوَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام وَ لَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِينٍ قَالَ عِنْدَ خُرُوجِ الْقَائِمِعليه‌السلام وَ فِى قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ فَاخْتُلِفَ فِيهِ قَالَ اخْتَلَفُوا كَمَا اخْتَلَفَتْ هَذِهِ الْأُمَّةُ فِى الْكِتَابِ وَ سَيَخْتَلِفُونَ فِى الْكِتَابِ الَّذِى مَعَ الْقَائِمِ الَّذِى يَأْتِيهِمْ بِهِ حَتَّى يُنْكِرُهُ نَاسٌ كَثِيرٌ فَيُقَدِّمُهُمْ فَيَضْرِبُ أَعْنَاقَهُمْ وَ أَمَّا قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَوْ لا كَلِمَةُ الْفَصْلِ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ وَ إِنَّ الظّالِمِينَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ قَالَ لَوْ لَا مَا تَقَدَّمَ فِيهِمْ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا أَبْقَى الْقَائِمُعليه‌السلام مِنْهُمْ وَاحِداً وَ فِى قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الَّذِينَ يُصَدِّقُونَ بِيَوْمِ الدِّينِ قَالَ بِخُرُوجِ الْقَائِمِعليه‌السلام وَ قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اللّهِ رَبِّنا ما كُنّا مُشْرِكِينَ قَالَ يَعْنُونَ بِوَلَايَةِ عَلِيٍّعليه‌السلام وَ فِي قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قُلْ جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ قَالَ إِذَا قَامَ الْقَائِمُعليه‌السلام ذَهَبَتْ دَوْلَةُ الْبَاطِلِ

(٤٣٢ - و نيز امام باقرعليه‌السلام روايت كرده كه در تفسير گفتار خداى عزوجل : (بگو من براى نبوت از شما مزدى نمى خواهم و از متصنعان نيستم ، و او جز تذكارى براى جهانيان نيست ) (سوره ص آيه ٨٦ - ٧٨) فرمود: او امير مؤ منانعليه‌السلام است (و پس از مدتى خبر او را خواهيد دانست ) فرمود: (يعنى ) هنگام خروج حضرت قائمعليه‌السلام .

و در گفتار خداى عزوجل : (و به راستى به موسى كتاب داديم و در آن اختلاف روى داد) (سوره هود آيه ١٠٠) فرمود: اختلاف كردند چنانچه اين امت در قرآن اختلاف كردند، و محققا در كتابى هم كه با قائمعليه‌السلام است و براى آنها بياورد اختلاف خواهند كرد بدان حد كه جمع زيادى آنرا انكار كنند و آنحضرت آنها را (كه منكر شده اند) پيش دارد و گردنشان را بزند. و اما گفتار خداى عزوجل : (و اگر سخن نهائى نبود ميانشان قضاوت مى شد و راستى كه ستمكاران را عذابى است دردناك ) (سوره شورى آيه ٢١) فرمود:

(يعنى ) اگر نباشد آنچه از جانب خداوند از پيش درباره آنها گذشته است حضرت قائمعليه‌السلام يك تن از آنها را زنده نگذارد.

و در گفتار خداى عزوجل : (و آنانكه روز جزا را تصديق دارند) (سوره معارج آيه ٢٦) فرمود: مقصود (روز) ظهور حضرت قائمعليه‌السلام است

و در گفتار خداى عزوجل : (كه گويند: سوگند به خدا پروردگارمان كه ما مشرك نبوديم ) (سوره انعام آيه ٢٢) فرمود: مقصودشان مشرك بودن ولايت علىعليه‌السلام است (كه ديگران را شريك در خلافت او دانند.

و در گفتار خداى عزوجل : (بگو حق بيامد و باطل نابود شد) (سوره اسرى آيه ٨١) فرمود: هنگاميكه قائمعليه‌السلام قيام كند دولت باطل از ميان برود. )

حديث شماره : ٤٣٣

عَنْهُ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يُونُسَ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ قُلْتُ لَهُ فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللّهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجِيمِ إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَلى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ فَقَالَ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ يُسَلَّطُ وَ اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِ عَلَى بَدَنِهِ وَ لَا يُسَلَّطُ عَلَى دِينِهِ قَدْ سُلِّطَ عَلَى أَيُّوبَعليه‌السلام فَشَوَّهَ خَلْقَهُ وَ لَمْ يُسَلَّطْ عَلَى دِينِهِ وَ قَدْ يُسَلَّطُ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى أَبْدَانِهِمْ وَ لَا يُسَلَّطُ عَلَى دِينِهِمْ قُلْتُ قَوْلُهُ تَعَالَى إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَى الَّذِينَ يَتَوَلَّوْنَهُ وَ الَّذِينَ هُمْ بِهِ مُشْرِكُونَ قَالَ الَّذِينَ هُمْ بِاللَّهِ مُشْرِكُونَ يُسَلَّطُ عَلَى أَبْدَانِهِمْ وَ عَلَى أَدْيَانِهِمْ

(٤٣٣ - ابوبصير گويد: به امام صادقعليه‌السلام گفتم : (تفسير اين آيه چيست ): (و چون قرآن بخوانى از شيطان رانده شده به خدا پناه بر، كه او را بر كسانى كه ايمان دارند و به پروردگار خويش توكل كنند تسلطى نيست ) (سوره نحل آيه ٩٨ - ٩٩) فرمود: اى ابا محمد تسلط او بر مؤ منين بر تن او است و بر دين او مسلط نشود، او بر ايوب (پيغمبر)عليه‌السلام تسلط يافت و خلقت (بدن ) او را زشت كرد ولى بر دينش تسلط نيافت ، و بسا است كه بر تن مؤ منان تسلط يابد ولى بر دينشان مسلط نگردد.

عرض كردم : (دنبالش ) كه خداى تعالى فرمايد: (تسلط او بر كسانى است كه دوستدار اويند و كسانى كه آنها به خدا شرك آرند) (آيه ١٠٠) فرمود: آن كسانى كه به خدا شرك آرند هم بر بدنهاشان و هم بر دينشان مسلط گردد. )

حديث شماره : ٤٣٤

عَنْهُ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ حَرِيزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْفُضَيْلِ قَالَ دَخَلْتُ مَعَ أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ وَ هُوَ مُتَّكِئٌ عَلَيَّ فَنَظَرَ إِلَى النَّاسِ وَ نَحْنُ عَلَى بَابِ بَنِى شَيْبَةَ فَقَالَ يَا فُضَيْلُ هَكَذَا كَانَ يَطُوفُونَ فِى الْجَاهِلِيَّةِ لَا يَعْرِفُونَ حَقّاً وَ لَا يَدِينُونَ دِيناً يَا فُضَيْلُ انْظُرْ إِلَيْهِمْ مُكِبِّينَ عَلَى وُجُوهِهِمْ لَعَنَهُمُ اللَّهُ مِنْ خَلْقٍ مَسْخُورٍ بِهِمْ مُكِبِّينَ عَلَى وُجُوهِهِمْ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ أَ فَمَنْ يَمْشِى مُكِبًّا عَلى وَجْهِهِ أَهْدى أَمَّنْ يَمْشِى سَوِيًّا عَلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ يَعْنِى وَ اللَّهِ عَلِيّاًعليه‌السلام وَ الْأَوْصِيَاءَعليه‌السلام ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ فَلَمّا رَأَوْهُ زُلْفَةً سِيئَتْ وُجُوهُ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ قِيلَ هذَا الَّذِى كُنْتُمْ بِهِ تَدَّعُونَ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام يَا فُضَيْلُ لَمْ يَتَسَمَّ بِهَذَا الِاسْمِ غَيْرُ عَلِيٍّعليه‌السلام إِلَّا مُفْتَرٍ كَذَّابٌ إِلَى يَوْمِ الْبَأْسِ هَذَا أَمَا وَ اللَّهِ يَا فُضَيْلُ مَا لِلَّهِ عَزَّ ذِكْرُهُ حَاجٌّ غَيْرَكُمْ وَ لَا يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا لَكُمْ وَ لَا يَتَقَبَّلُ إِلَّا مِنْكُمْ وَ إِنَّكُمْ لَأَهْلُ هَذِهِ الْآيَةِ إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ نُدْخِلْكُمْ مُدْخَلًا كَرِيماً يَا فُضَيْلُ أَ مَا تَرْضَوْنَ أَنْ تُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَ تُؤْتُوا الزَّكَاةَ وَ تَكُفُّوا أَلْسِنَتَكُمْ وَ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ ثُمَّ قَرَأَ أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ أَنْتُمْ وَ اللَّهِ أَهْلُ هَذِهِ الْآيَةِ

(٤٣٤ - فضيل گويد: با امام باقرعليه‌السلام به مسجد الحرام در آمديم و آنحضرت به من تكيه كرده بود، پس همانطور كه ما در ميان باب بنى شيبه بوديم به مردم نگريست و فرمود: اى فضيل مردم در زمان جاهليت نيز به همين وضع دور خانه كعبه طواف مى كردند نه حقى مى شناختند و نه به دينى پابند بودند، اى فضيل خوب به آنها (دقت كن ) بنگر كه چگونه بروى خود نگون سارند، خدا لعنتشان كند كه اينها چه مردم مسخره و نگون سارى بر روى خويش هستند، سپس اين آيه را خواند: (آيا كسى كه نگون سار بر چهره خويش راه رود راهبرتر است يا كسيكه راست و به راهى راست گام زند) (سوره ملك آيه ٢٢) و مقصود از اين آيه به خدا علىعليه‌السلام و اوصياء (عليهم‌السلام ) هستند، سپس اين آيه را خواند: (و چون او را نزديك و مقرب درگاه (حق ) بينند درهم و بدريخت گردد چهره كسانى كه كفر ورزيدند و بدانها گويند اين همان كسى است كه بدو ادعا داشتيد) (سوره ملك آيه ٢٧) و مقصود اميرمؤ منانعليه‌السلام است ، اى فضيل كسى جز علىعليه‌السلام بدن نام (يعنى اميرالمؤ منين ) ناميده نشد مگر آنكه افتراء بسته و دروغ زن بوده تا به امروز مردم

به خدا سوگند اى فضيل كسى از روى حقيقت براى خدا عزوجل حج نكند جز شما، و جز از شما گناهى آمرزيده نگردد، و عملى پذيرفته نگردد جز از شما، و شمائيد به راستى اهل اين آيه (كه فرمايد): (اگر از گناهان بزرگى كه از آن منع شده ايد كناره كنيد گناهان (كوچك ) شما را محو كنيم و شما را بجايگاه ارجمندى داخل كنيم ) (سوره نساء آيه ٣١).

اى فضيل آيا خشنود نيستيد شماها كه نماز بخوانيد و زكوة بدهيد و زبانهاتان را نگاه داريد و به بهشت برويد، سپس اين آيه را خواند: (آيا نديدى آن كسانى را كه بدانها گفته شد دستهاى خود را نگاه داريد و نماز را بر پا داريد و زكوة بدهيد...) (سوره نساء آيه ٧٧). و فرمود: شمائيد به خدا قسم اهل اين آيه )

حديث شماره : ٤٣٥

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَلْمَانَ الْأَزْدِيِّ عَنْ أَبِي الْجَارُودِ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام وَ إِذا تَوَلّى سَعى فِى الْأَرْضِ لِيُفْسِدَ فِيها وَ يُهْلِكَ الْحَرْثَ وَ النَّسْلَ بِظُلْمِهِ وَ سُوءِ سِيرَتِهِ وَ اللّهُ لايُحِبُّ الْفَس ادَ

(٤٣٥ - ابو اسحاق از اميرمؤ منانعليه‌السلام روايت كند كه (در تفسير اين آيه چنين فرمود): (و چون متصدى كار شود در زمين بكوشد تا در آن فساد كند، و كشت و نژاد را تباه كند (يعنى با ستمگرى و بدخواهى ) و خدا فساد را دوست نمى دارد) (سوره بقره آيه ٢٠٥). )

حديث شماره : ٤٣٦

سَهْلُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام وَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّوَاغِيتُ

(٤٣٦ - حمران بن اعين از امام باقرعليه‌السلام روايت كند كه (اين آيه را چنين ) قرائت كرد: (و الذين كفروا اولياؤ هم الطواغيت ) (سوره بقره آيه ٢٥٧). )

حديث شماره : ٤٣٧

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ

عَنْ أَبِى جَرِيرٍ الْقُمِّيِّ وَ هُوَ مُحَمَّدُ بْنُ عُبَيْدِ اللَّهِ وَ فِى نُسْخَةٍ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِى الْحَسَنِعليه‌السلام لَهُ ما فِى السَّماواتِ وَ ما فِى الْأَرْضِ وَ مَا بَيْنَهُمَا وَ مَا تَحْتَ الثَّرَى عَالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهَادَةِ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ مَنْ ذَا الَّذِى يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاّ بِإِذْنِهِ

(٤٣٧ - و از حضرت ابوالحسنعليه‌السلام روايت كرده اند (كه آية الكرسى را چنين قرائت فرمود):

له ما فى السماوات و ما فى الارض (و ما بينهما و ما تحت الثرى عالم الغيب و الشهادة الرحمن الرحيم ) من ذالذى يشفع عنده الا باذنه ...)

حديث شماره : ٤٣٨

مُحَمَّدُ بْنُ خَالِدٍ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ عُبَيْدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ عَبَّادٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام وَ لايُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلّ ا بِما شاءَ وَ آخِرُهَا وَ هُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَ آيَتَيْنِ بَعْدَهَا

(٤٣٨ - اسماعيل بن عباد از امام صادقعليه‌السلام روايت كرده (كه در آية الكرسى چنين فرمود):( وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ ) و آخرش( وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ...، الْحَمْدُ لِلَّـهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ) و دو آيه بعد از آن است

شرح :

ظاهر اين است كه يعنى دو آيه بعد هم جزء آية الكرسى است )

حديث شماره : ٤٣٩

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَيْفٍ عَنْ أَخِيهِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى بَكْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام يَقْرَأُ وَ زُلْزِلُوا ثُمَّ زُلْزِلُوا حَتّى يَقُولَ الرَّسُولُ

(٤٣٩ - ابى بكر بن محمد گويد: از امام صادقعليه‌السلام شنيدم كه (آيه ٢١٤ سوره بقره را) چنين مى خواند: (وزلزلوا (ثم زلزلوا) حتى يقول الرسول ). )

حديث شماره : ٤٤٠

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام وَ اتَّبَعُوا ما تَتْلُوا الشَّياطِينُ بِوَلَايَةِ الشَّيَاطِينِ عَلى مُلْكِ سُلَيْمانَ وَ يَقْرَأُ أَيْضاً سَلْ بَنِى إِسْرائِيلَ كَمْ آتَيْناهُمْ مِنْ آيَةٍ بَيِّنَةٍ فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ وَ مِنْهُمْ مَنْ جَحَدَ وَ مِنْهُمْ مَنْ أَقَرَّ وَ مِنْهُمْ مَنْ بَدَّلَ وَ مَنْ يُبَدِّلْ نِعْمَةَ اللّهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُ فَإِنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ

(٤٤٠ - ابوبصير از امام صادقعليه‌السلام روايت كرده كه (اين آيه را) چنين خواند: (و اتبعوا ما تتلوا الشياطين (بولاية الشياطين ) على ملك سليمان ) (سوره بقره آيه ١٠٢).

و نيز اين آيه را ديگر چنين قرائت فرمود:

سل بنى اسرائيل كم آتيناهم من آية بينة (فمنهم من آمن و منهم من جحد و منهم من اقر و منهم من بدل )( سَلْ بَنِي إِسْرَائِيلَ كَمْ آتَيْنَاهُم مِّنْ آيَةٍ بَيِّنَةٍ ۗ وَمَن يُبَدِّلْ نِعْمَةَ اللَّـهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَتْهُ فَإِنَّ اللَّـهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ .) (سوره بقره آيه ٢١١).

مترجم گويد:

گذشته از اينكه اين چند حديث (يعنى از حديث ٤٣٥ تا حديث ٤٤٠) بيشتر ضعيف يا مجهول است ، ظاهرا مقصود امامعليه‌السلام - بر فرض ‍ صحت آنها - از جمله هاى اضافى تفسير و توضيح و تاويل آيات است نه اينكه بخواهد اثبات تحريف فرمايد چنانچه برخى از اخباريين بدانها استدلال كرده اند، و اين مطلبى است كه گروهى از خود اخباريين نيز مانند شيخ حر عاملى و ديگران در امثال اينگونه احاديث بدان تصريح كرده اند و ما در جلد چهارم اصول كافى مترجم (ص ٤٤٠) سخنان آنها را ذكر كرده محملى كه براى اينگونه اخبار ذكر كرده اند بيان داشته ايم )

حديث شماره : ٤٤١

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفَيْضِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام يَمْرَضُ مِنَّا الْمَرِيضُ فَيَأْمُرُ الْمُعَالِجُونَ بِالْحِمْيَةِ فَقَالَ لَكِنَّا أَهْلُ بَيْتٍ لَا نَحْتَمِى إِلَّا مِنَ التَّمْرِ وَ نَتَدَاوَى بِالتُّفَّاحِ وَ الْمَاءِ الْبَارِدِ قُلْتُ وَ لِمَ تَحْتَمُونَ مِنَ التَّمْرِ قَالَ لِأَنَّ نَبِيَّ اللَّهِ حَمَى عَلِيّاًعليه‌السلام مِنْهُ فِى مَرَضِهِ

(٤٤١ - محمد بن فيض گويد: به امام صادقعليه‌السلام عرض كردم : بسا است كه كسى از ما مريض مى شود وپزشكان معالج به او دستور پرهيز مى دهند، فرمود ولى ما خاندان جز از خرما (در حال بيمارى ) پرهيز نمى كنيم ، و بوسيله سيب و آب سرد مداوا مى كنيم ، عرض كردم : از خرما چرا پرهيز مى كنيد؟ فرمود: براى آنكه پيغمبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم علىعليه‌السلام را در وقتى كه بيمار شده بود از آن پرهيز داد. )

حديث شماره : ٤٤٢

عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام يَقُولُ لَا تَنْفَعُ الْحِمْيَةُ لِمَرِيضٍ بَعْدَ سَبْعَةِ أَيَّامٍ

(٤٤٢ - حلبى گويد: شنيدم از امام صادقعليه‌السلام كه مى فرمود: پرهيز براى هيچ بيمارى پس از گذشتن هفت روز ديگر سودى ندارد. )

حديث شماره : ٤٤٣

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مُوسَى بْنِ بَكْرٍ عَنْ أَبِى الْحَسَنِ مُوسَىعليه‌السلام قَالَ لَيْسَ الْحِمْيَةُ أَنْ تَدَعَ الشَّيْءَ أَصْلًا لَا تَأْكُلَهُ وَ لَكِنَّ الْحِمْيَةَ أَنْ تَأْكُلَ مِنَ الشَّيْءِ وَ تُخَفِّفَ

(٤٤٣ - موسى بن بكر از امام موسى بن جعفرعليه‌السلام روايت كند كه فرمود: پرهيز بدان نيست كه يك چيزى رابكلى ترك كنى و نخورى ، بلكه پرهيز آن است كه بخورى ولى كم بخورى )

حديث شماره : ٤٤٤

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِى يَحْيَى الْوَاسِطِيِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام إِنَّ الْمَشْيَ لِلْمَرِيضِ نُكْسٌ إِنَّ أَبِىعليه‌السلام كَانَ إِذَا اعْتَلَّ جُعِلَ فِى ثَوْبٍ فَحُمِلَ لِحَاجَتِهِ يَعْنِى الْوُضُوءَ وَ ذَاكَ أَنَّهُ كَانَ يَقُولُ إِنَّ الْمَشْيَ لِلْمَرِيضِ نُكْسٌ

(٤٤٤ - برخى از اصحاب ما از امام صادقعليه‌السلام روايت كنند كه فرمود: راه رفتن براى بيمار موجب بازگشت بيمارى است ، همانا پدرمعليه‌السلام چنان بود كه هر گاه بيمار مى شد او را در جامه اى مى پيچيدند و براى قضاى حاجت - يعنى تطهير و وضوء - او را مى بردند، و اين بدانجهت بود كه مى فرمود: راه رفتن براى بيمار موجب برگشتن بيمارى است )

حديث شماره : ٤٤٥

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ ابْنِ أُذَيْنَةَ أَنَّ رَجُلًا دَخَلَ عَلَى أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام فَقَالَ رَأَيْتُ كَأَنَّ الشَّمْسَ طَالِعَةٌ عَلَى رَأْسِى دُونَ جَسَدِى فَقَالَ تَنَالُ أَمْراً جَسِيماً وَ نُوراً سَاطِعاً وَ دِيناً شَامِلًا فَلَوْ غَطَّتْكَ لَانْغَمَسْتَ فِيهِ وَ لَكِنَّهَا غَطَّتْ رَأْسَكَ أَ مَا قَرَأْتَ فَلَمّا رَأَى الشَّمْسَ بازِغَةً قالَ هذا رَبِّى فَلَمّا أَفَلَتْ تَبَرَّأَ مِنْهَا إِبْرَاهِيمُعليه‌السلام قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّ الشَّمْسَ خَلِيفَةٌ أَوْ مُلْكٌ فَقَالَ مَا أَرَاكَ تَنَالُ الْخِلَافَةَ وَ لَمْ يَكُنْ فِى آبَائِكَ وَ أَجْدَادِكَ مُلْكٌ وَ أَيُّ خِلَافَةٍ وَ مُلُوكِيَّةٍ أَكْبَرُ مِنَ الدِّينِ وَ النُّورِ تَرْجُو بِهِ دُخُولَ الْجَنَّةِ إِنَّهُمْ يَغْلَطُونَ قُلْتُ صَدَقْتَ جُعِلْتُ فِدَاكَ

(٤٤٥ - ابن اذينة گويد: مردى خدمت امام صادقعليه‌السلام شرفياب شده عرض كرد: در خواب ديدم گوياخورشيد بر سرم تنها تابيده بدون آنكه بر بدنم بتابد، فرمود: تو به مقام بزرگ و نورى درخشان و دين و مذهبى كامل نائل خواهى گشت ، و اگر همه بدنت را فرا گرفته بود در آن غرق مى شدى ولى تنها سرت را فرا گرفته ، آيا اين آيه را نخوانده اى : (و همينكه ديد خورشيد سرزد گفت اين است پروردگار من ...) (سوره انعام آيه ٧٨) و چون خورشيد غروب كرد ابراهيمعليه‌السلام از آن بيزارى جست

عرض كرد: قربانت گردم آنها خورشيد را به خلافت رسى و در پدران و اجداد تو كسى پادشاه نبوده ، و چه خلافت و سلطنتى بالاتر از دين است و از آن نورى كه بوسيله آن اميد دخول بهشت را دارى ، آنها به غلط تعبير كرده اند، گفت : راست فرمودى )

حديث شماره : ٤٤٦

عَنْهُ عَنْ رَجُلٍ رَأَى كَأَنَّ الشَّمْسَ طَالِعَةٌ عَلَى قَدَمَيْهِ دُونَ جَسَدِهِ قَالَ مَالٌ يَنَالُهُ نَبَاتٌ مِنَ الْأَرْضِ مِنْ بُرٍّ أَوْ تَمْرٍ يَطَؤُهُ بِقَدَمَيْهِ وَ يَتَّسِعُ فِيهِ وَ هُوَ حَلَالٌ إِلَّا أَنَّهُ يَكُدُّ فِيهِ كَمَا كَدَّ آدَمُ ع

(٤٤٦ - و نيز روايت كند كه از مردى كه خواب ديد گويا خورشيد بر پاهايش تابيده نه بر تنش ؟ فرمود: مالى از ناحيه گياه زمينى بدو رسد مانند گندم يا خرما كه (در اثر فراوانى ) آنرا زير پاى خود ريزد، و در آن توسعه دهد. و آن مال حلال باشد جز آنكه در آن رنج برد چنانچه آدمعليه‌السلام رنج برد. )