حديث شماره : ٤٥٧

(حَدِيثُ أَبِى ذَرٍّرضي‌الله‌عنه )

أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَلَمَةَ اللُّؤْلُؤِيِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ أَ لَا أُخْبِرُكُمْ كَيْفَ كَانَ إِسْلَامُ سَلْمَانَ وَ أَبِى ذَرٍّ فَقَالَ الرَّجُلُ وَ أَخْطَأَ أَمَّا إِسْلَامُ سَلْمَانَ فَقَدْ عَرَفْتُهُ فَأَخْبِرْنِى بِإِسْلَامِ أَبِى ذَرٍّ فَقَالَ إِنَّ أَبَا ذَرٍّ كَانَ فِى بَطْنِ مَرٍّ يَرْعَى غَنَماً لَهُ فَأَتَى ذِئْبٌ عَنْ يَمِينِ غَنَمِهِ فَهَشَّ بِعَصَاهُ عَلَى الذِّئْبِ فَجَاءَ الذِّئْبُ عَنْ شِمَالِهِ فَهَشَّ عَلَيْهِ أَبُو ذَرٍّ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَبُو ذَرٍّ مَا رَأَيْتُ ذِئْباً أَخْبَثَ مِنْكَ وَ لَا شَرّاً فَقَالَ لَهُ الذِّئْبُ شَرٌّ وَ اللَّهِ مِنِّى أَهْلُ مَكَّةَ بَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَيْهِمْ نَبِيّاً فَكَذَّبُوهُ وَ شَتَمُوهُ فَوَقَعَ فِى أُذُنِ أَبِى ذَرٍّ فَقَالَ لِامْرَأَتِهِ هَلُمِّى مِزْوَدِى وَ إِدَاوَتِى وَ عَصَايَ ثُمَّ خَرَجَ عَلَى رِجْلَيْهِ يُرِيدُ مَكَّةَ لِيَعْلَمَ خَبَرَ الذِّئْبِ وَ مَا أَتَاهُ بِهِ حَتَّى بَلَغَ مَكَّةَ فَدَخَلَهَا فِى سَاعَةٍ حَارَّةٍ وَ قَدْ تَعِبَ وَ نَصِبَ فَأَتَى زَمْزَمَ وَ قَدْ عَطِشَ فَاغْتَرَفَ دَلْواً فَخَرَجَ لَبَنٌ فَقَالَ فِى نَفْسِهِ هَذَا وَ اللَّهِ يَدُلُّنِى عَلَى أَنَّ مَا خَبَّرَنِى الذِّئْبُ وَ مَا جِئْتُ لَهُ حَقٌّ فَشَرِبَ وَ جَاءَ إِلَى جَانِبٍ مِنْ جَوَانِبِ الْمَسْجِدِ فَإِذَا حَلْقَةٌ مِنْ قُرَيْشٍ فَجَلَسَ إِلَيْهِمْ فَرَآهُمْ يَشْتِمُونَ النَّبِيَّ ص كَمَا قَالَ الذِّئْبُ فَمَا زَالُوا فِى ذَلِكَ مِنْ ذِكْرِ النَّبِيِّ ص وَ الشَّتْمِ لَهُ حَتَّى جَاءَ أَبُو طَالِبٍ مِنْ آخِرِ النَّهَارِ فَلَمَّا رَأَوْهُ قَالَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ كُفُّوا فَقَدْ جَاءَ عَمُّهُ قَالَ فَكَفُّوا فَمَا زَالَ يُحَدِّثُهُمْ وَ يُكَلِّمُهُمْ حَتَّى كَانَ آخِرُ النَّهَارِ ثُمَّ قَامَ وَ قُمْتُ عَلَى أَثَرِهِ فَالْتَفَتَ إِلَيَّ فَقَالَ اذْكُرْ حَاجَتَكَ فَقُلْتُ هَذَا النَّبِيُّ الْمَبْعُوثُ فِيكُمْ قَالَ وَ مَا تَصْنَعُ بِهِ قُلْتُ أُومِنُ بِهِ وَ أُصَدِّقُهُ وَ أَعْرِضُ عَلَيْهِ نَفْسِى وَ لَا يَأْمُرُنِى بِشَيْءٍ إِلَّا أَطَعْتُهُ فَقَالَ وَ تَفْعَلُ فَقُلْتُ نَعَمْ قَالَ فَتَعَالَ غَداً فِى هَذَا الْوَقْتِ إِلَيَّ حَتَّى أَدْفَعَكَ إِلَيْهِ قَالَ بِتُّ تِلْكَ اللَّيْلَةَ فِى الْمَسْجِدِ حَتَّى إِذَا كَانَ الْغَدُ جَلَسْتُ مَعَهُمْ فَمَا زَالُوا فِى ذِكْرِ النَّبِيِّ ص وَ شَتْمِهِ حَتَّى إِذَا طَلَعَ أَبُو طَالِبٍ فَلَمَّا رَأَوْهُ قَالَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ أَمْسِكُوا فَقَدْ جَاءَ عَمُّهُ فَأَمْسَكُوا فَمَا زَالَ يُحَدِّثُهُمْ حَتَّى قَامَ فَتَبِعْتُهُ فَسَلَّمْتُ عَلَيْهِ فَقَالَ اذْكُرْ حَاجَتَكَ فَقُلْتُ النَّبِيُّ الْمَبْعُوثُ فِيكُمْ قَالَ وَ مَا تَصْنَعُ بِهِ فَقُلْتُ أُومِنُ بِهِ وَ أُصَدِّقُهُ وَ أَعْرِضُ عَلَيْهِ نَفْسِى وَ لَا يَأْمُرُنِى بِشَيْءٍ إِلَّا أَطَعْتُهُ قَالَ وَ تَفْعَلُ قُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ قُمْ مَعِى فَتَبِعْتُهُ فَدَفَعَنِى إِلَى بَيْتٍ فِيهِ حَمْزَةُعليه‌السلام فَسَلَّمْتُ عَلَيْهِ وَ جَلَسْتُ فَقَالَ لِى مَا حَاجَتُكَ فَقُلْتُ هَذَا النَّبِيُّ الْمَبْعُوثُ فِيكُمْ فَقَالَ وَ مَا حَاجَتُكَ إِلَيْهِ قُلْتُ أُومِنُ بِهِ وَ أُصَدِّقُهُ وَ أَعْرِضُ عَلَيْهِ نَفْسِى وَ لَا يَأْمُرُنِى بِشَيْءٍ إِلَّا أَطَعْتُهُ فَقَالَ تَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ قَالَ فَشَهِدْتُ قَالَ فَدَفَعَنِى حَمْزَةُ إِلَى بَيْتٍ فِيهِ جَعْفَرٌعليه‌السلام فَسَلَّمْتُ عَلَيْهِ وَ جَلَسْتُ فَقَالَ لِى جَعْفَرٌعليه‌السلام مَا حَاجَتُكَ فَقُلْتُ هَذَا النَّبِيُّ الْمَبْعُوثُ فِيكُمْ قَالَ وَ مَا حَاجَتُكَ إِلَيْهِ فَقُلْتُ أُومِنُ بِهِ وَ أُصَدِّقُهُ وَ أَعْرِضُ عَلَيْهِ نَفْسِى وَ لَا يَأْمُرُنِى بِشَيْءٍ إِلَّا أَطَعْتُهُ فَقَالَ تَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ قَالَ فَشَهِدْتُ فَدَفَعَنِى إِلَى بَيْتٍ فِيهِ عَلِيٌّعليه‌السلام فَسَلَّمْتُ وَ جَلَسْتُ فَقَالَ مَا حَاجَتُكَ فَقُلْتُ هَذَا النَّبِيُّ الْمَبْعُوثُ فِيكُمْ قَالَ وَ مَا حَاجَتُكَ إِلَيْهِ قُلْتُ أُومِنُ بِهِ وَ أُصَدِّقُهُ وَ أَعْرِضُ عَلَيْهِ نَفْسِى وَ لَا يَأْمُرُنِى بِشَيْءٍ إِلَّا أَطَعْتُهُ فَقَالَ تَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ قَالَ فَشَهِدْتُ فَدَفَعَنِى إِلَى بَيْتٍ فِيهِ رَسُولُ اللَّهِ ص فَسَلَّمْتُ وَ جَلَسْتُ فَقَالَ لِى رَسُولُ اللَّهِ ص مَا حَاجَتُكَ قُلْتُ النَّبِيُّ الْمَبْعُوثُ فِيكُمْ قَالَ وَ مَا حَاجَتُكَ إِلَيْهِ قُلْتُ أُومِنُ بِهِ وَ أُصَدِّقُهُ وَ لَا يَأْمُرُنِى بِشَيْءٍ إِلَّا أَطَعْتُهُ فَقَالَ تَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ فَقُلْتُ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ فَقَالَ لِى رَسُولُ اللَّهِ ص يَا أَبَا ذَرٍّ انْطَلِقْ إِلَى بِلَادِكَ فَإِنَّكَ تَجِدُ ابْنَ عَمٍّ لَكَ قَدْ مَاتَ وَ لَيْسَ لَهُ وَارِثٌ غَيْرُكَ فَخُذْ مَالَهُ وَ أَقِمْ عِنْدَ أَهْلِكَ حَتَّى يَظْهَرَ أَمْرُنَا قَالَ فَرَجَعَ أَبُو ذَرٍّ فَأَخَذَ الْمَالَ وَ أَقَامَ عِنْدَ أَهْلِهِ حَتَّى ظَهَرَ أَمْرُ رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام هَذَا حَدِيثُ أَبِى ذَرٍّ وَ إِسْلَامِهِرضي‌الله‌عنه وَ أَمَّا حَدِيثُ سَلْمَانَ فَقَدْ سَمِعْتَهُ فَقَالَ جُعِلْتُ فِدَاكَ حَدِّثْنِى بِحَدِيثِ سَلْمَانَ فَقَالَ قَدْ سَمِعْتَهُ وَ لَمْ يُحَدِّثْهُ لِسُوءِ أَدَبِهِ ((حديث ابى ذر رضى الله عنه ):

٤٥٧ - مردى از امام صادقعليه‌السلام روايت كند كه فرمود: آيا جريان مسلمان شدن سلمان و ابوذر را براى شماباز نگويم ؟ آن مرد گستاخى و بى ادبى كرده گفت : اما جريان اسلام سلمان را دانسته ام ولى كيفيت اسلام ابى ذر را براى من باز گوئيد.

فرمود: همانا اباذر در دره (مر) (دره اى است در يك منزلى مكه ) گوسفند مى چرانيد كه گرگى از سمت راست گوسفندانش بدانها حمله كرد، ابوذر با چوبدستى خود گرگ را دور كرد، آن گرگ از سمت چپ آمد ابوذر دوباره او را براند سپس بدان گرگ گفت : من گرگى پليدتر و بدتر از تو نديدم ، گرگ به سخن آمده گفت :

بدتر از من - به خدا - مردم مكه هستند كه خداى عزوجل پيغمبرى به سوى ايشان فرستاده و آنها او را تكذيب كرده و دشنامش مى دهند.

اين سخن در گوش ابوذر نشست و به زنش گفت : خورجين و مشك آب و عصاى مرا بياور، و سپس با پاى پياده راه مكه را در پيش گرفت تا تحقيقى درباره خبرى كه گرگ داده بود بنمايد، و همچنان بيامد تا در وقت گرما وارد شهر مكه شد، و چون خسته و كوفته شده بود سر چاه زمزم آمد و دلو را در چاه انداخت (بجاى آب ) شير بيرون آمد، با خود گفت : اين جريان - به خدا سوگند - مرا بدانچه گرگ گفته است راهنمائى مى كند و مى فهماند كه آنچه را من بدنبالش آمده ام بحق و درست است

شير را نوشيد و بگوشه مسجد آمد، در آنجا جمعى از قريش را ديد كه دور هم حلقه زده و همانطور كه گرگ گفته بود به پيغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم دشنام مى دهند، و همچنان پيوسته از آنحضرت سخن كرده و دشنام دادند تا وقتى كه در آخر روز ابوطالب از مسجد در آمد. همينكه او را ديدند به يكديگر گفتند: از سخن خوددارى كنيد كه عمويش آمد.

آنها دست كشيدند و ابوطالب به نزد آنها آمد و با آنها به گفتگو پرداخت تا روز به آخر رسيد سپس از جا بر خواست ، ابوذر گويد: من هم با او برخاستم و بدنبالش رفتم ، ابوطالب رو به من كرد و گفت : حاجتت را بگو، گفتم : اين پيغمبرى را كه در ميان شما مبعوث شده (مى خواهم )! گفت : با او چه كار دارى ؟ گفتم : مى خواهم بدو ايمان آورم و او را تصديق كنم و خود را در اختيار او گذارم كه هر دستورى به من دهد اطاعت كنم ، ابوطالب فرمود: راستى اينكار را مى كنى ؟ گفتم : آرى

فرمود: فردا همين وقت نزد من بيا تا تو را نزد او ببرم

ابوذر گويد: آن شب را در مسجد خوابيدم ، و چون روز ديگر شد دوباره نزد قريش رفتم و آنان همچنان سخن از پيغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم كرده و به او دشنام دادند تا ابوطالب نمودار شد و چون او را بديدند به يكديگر گفتند: خوددارى كنيد كه عمويش آمد، و آنها خوددارى كردند، ابوطالب با آنها به گفتگو پرداخت تا وقتيكه از جا برخاست و من بدنبالش رفتم و بر او سلام كردم ، فرمود: حاجتت را بگو، گفتم : اين پيغمبرى كه در ميان شما مبعوث شده مى خواهم ، فرمود: با او چه كار دارى ؟ گفتم : مى خواهم بدو ايمان آورم و تصديقش كنم و خود را در اختيار او گذارم كه هر دستورى به من دهد اطاعت كنم ، فرمود: تو اينكار را مى كنى ؟

گفتم : آرى ، فرمود: همراه من بيا، من بدنبال او رفتم و آنجناب مرا به خانه اى برد كه حمزهعليه‌السلام در آن بود، من بر او سلام كردم و نشستم حمزه گفت : حاجتت چيست ؟ گفتم : اين پيغمبرى كه در ميان شما مبعوث شده مى خواهم ، فرمود: با او چه كار دارى ؟ گفتم : مى خواهم بدو ايمان آورم و تصديقش كنم و خود را در اختيار او گذارم كه هر دستورى به من دهد اطاعت كنم ، فرمود: گواهى دهى كه معبودى جز خداى يگانه نيست ، و به اينكه محمد رسول خدا است ؟

گويد: من شهادتين را گفتم پس حمزه مرا به خانه اى كه جعفرعليه‌السلام در آن بود برد، من بدو سلام كردم و نشستم ، جعفر به من گفت : چه حاجتى دارى ؟ گفتم : اين پيغمبرى كه در ميان شما مبعوث شده مى خواهم ، فرمود: با او چه كار دارى ؟ گفتم : مى خواهم بدو ايمان آورم و تصديقش كنم و خود را در اختيار او گذارم كه هر دستورى به من دهد اطاعت كنم ، فرمود: گواهى ده كه نيست معبودى جز خداى يگانه اى كه شريك ندارد و اينكه محمد بنده و رسول او است

گويد: من گواهى دادم و جعفر مرا به خانه اى برد كه علىعليه‌السلام در آن بود من سلام كردم نشستم فرمود: چه حاجتى دارى ؟ گفتم : اين پيغمبرى كه در ميان شما مبعوث شده مى خواهم ، فرمود: با او چه كار دارى ؟ گفتم : مى خواهم بدو ايمان آورم و تصديقش كنم و خود را در اختيار او گذارم كه هر دستورى به من دهد اطاعت كنم ، فرمود: گواهى دهى كه معبودى جز خداى يگانه نيست و اينكه محمد رسول خدا است ، من گواهى دادم و علىعليه‌السلام مرا به خانه اى برد كه رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در آن خانه بود، پس سلام كرده نشستم رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به من فرمود: چه حاجتى دارى ؟ عرض كردم : اين پيغمبرى را كه در ميان شما مبعوث گشته مى خواهم ، فرمود: با او چه كارى دارى ؟ گفتم : مى خواهم بدو ايمان آورم و تصديقش كنم و هر دستورى كه به من دهد انجام دهم ، فرمود: گواهى دهى كه معبودى جز خداى يگانه نيست و اينكه محمد رسول خدا است ، گفتم : گواهى دهد كه معبودى جز خداى يگانه نيست ، و محمد رسول خدا است

رسولخداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به من فرمود: اى اباذر به سوى بلاد خويش ‍ باز گرد كه عمو زاده ات از دنيا رفته و هيچ وارثى جز تو ندارد، پس مال او را برگير و پيش خانواده ات بمان تا كار ما آشكار و ظاهر گردد ابوذر بازگشت و آن مال را برگرفت و پيش خانواده اش ماند تا كار رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آشكار گرديد.

امام صادقعليه‌السلام فرمود: اين بود سرگذشت ابوذر و اسلام او، و اما داستان سلمان را كه شنيده اى آنمرد عرض كرد: قربانت داستان سلمان را هم برايم بگو: فرمود: آن را شنيده اى ، و به خاطر بى ادبى كه كرده بود برايش بيان نفرمود.

مترجم گويد:

داستان اسلام سلمان را صدوقرحمه‌الله در كمال الدين نقل فرموده ، و ابن هشام نيز در سيره ، اسلام سلمان را به ترتيبى ديگر ذكر كرده كه اخيرا اين حقير آنرا ترجمه كرده و بسرمايه كتابفروشى اسلاميه چاپ شده است بدانجا مراجعه شود. (زندگانى پيامبر اسلام ج ١، ص ١٣٩ - ١٤٧). )

حديث شماره : ٤٥٨

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى نَصْرٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام أَنَّ ثُمَامَةَ بْنَ أُثَالٍ أَسَرَتْهُ خَيْلُ النَّبِيِّ ص وَ قَدْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُمَّ أَمْكِنِّى مِنْ ثُمَامَةَ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ إِنِّى مُخَيِّرُكَ وَاحِدَةً مِنْ ثَلَاثٍ أَقْتُلُكَ قَالَ إِذاً تَقْتُلَ عَظِيماً أَوْ أُفَادِيكَ قَالَ إِذاً تَجِدَنِى غَالِياً أَوْ أَمُنُّ عَلَيْكَ قَالَ إِذاً تَجِدَنِى شَاكِراً قَالَ فَإِنِّى قَدْ مَنَنْتُ عَلَيْكَ قَالَ فَإِنِّى أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّكَ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ قَدْ وَ اللَّهِ عَلِمْتُ أَنَّكَ رَسُولُ اللَّهِ حَيْثُ رَأَيْتُكَ وَ مَا كُنْتُ لِأَشْهَدَ بِهَا وَ أَنَا فِى الْوَثَاقِ

(٤٥٨ - زراره از امام باقرعليه‌السلام روايت كرده كه فرمود: ثمامه بن اسال را سواران (لشکر) پيغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اسير گرفتند، و پيش از آن رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم دعا كرده بود و گفته بود: خدايا مرا بر ثمامه مسلط گردان ، پس رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به او فرمود: من تو را به يكى از سه چيز مخير مى سازم : يكى اينكه تو را بكشم ، ثمامه گفت : در اينصورت مرد بزرگى را كشته اى ، ديگر آنكه از تو فديه بگيرم (و آزادت كنم ) گفت : در چنين صورتى مرا مرد پر ارزش و گرانبهائى خواهى يافت ، سوم آنكه بر تو منت گذارده و آزادت كنم ثمامة گفت : در اينصورت مرا سپاسگزار و قدردان مى يابى

حضرت فرمود: بر تو منت گذارده آزادت كردم ، ثمامه گفت : من هم گواهى دهم كه معبودى جز خداى يگانه نيست ، و گواهى دهم كه محمد رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است ، و حقا كه دانستم تو پيغمبر خدائى آنوقت كه تو را ديدم (يا وقتى كه اين كردم را از تو مشاهده كردم ) و آنوقت كه در بند بودم نمى توانستم چنين گواهى بدهم

شرح :

ثمامه بن اسال از قبيله بنى حنفيه از بزرگان يمامه بود، و ابن هشام در سيره نقل كرده كه چون مسلمان شد به مكه و به مقصد انجام عمره احرام بسته تلبيه گفت : قريش كه صداى او را شنيدند و جريان اسلام او را دانستند او را دستگير كرده خواستند بكشند ولى مردى از قريش مانع شده گفت او را نكشيد كه هنگام رفت و آمد به يمامه براى خريد خوار و بار به او نيازمند خواهيد شد و از اينرو ثمامه را رها كردند، و ثمامه هنگامى كه به يمامه برگشت سوگند خورد كه نگذارد دانه اى گندم به مكه حمل شود تا بالاخره مردم مكه از اين جريان بستوه آمده و به رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم متوسل شدند و آن حضرت نامه اى به ثمامه نوشت و از او خواست كه مانع حمل گندم به مكه نشود... (ترجمه سيرة ج ٢، ص ٤١٢). )

حديث شماره : ٤٥٩

عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام قَالَ لَمَّا وُلِدَ النَّبِيُّ ص جَاءَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ إِلَى مَلَإٍ مِنْ قُرَيْشٍ فِيهِمْ هِشَامُ بْنُ الْمُغِيرَةِ وَ الْوَلِيدُ بْنُ الْمُغِيرَةِ وَ الْعَاصُ بْنُ هِشَامٍ وَ أَبُو وَجْزَةَ بْنُ أَبِى عَمْرِو بْنِ أُمَيَّةَ وَ عُتْبَةُ بْنُ رَبِيعَةَ فَقَالَ أَ وُلِدَ فِيكُمْ مَوْلُودٌ اللَّيْلَةَ فَقَالُوا لَا قَالَ فَوُلِدَ إِذاً بِفِلَسْطِينَ غُلَامٌ اسْمُهُ أَحْمَدُ بِهِ شَامَةٌ كَلَوْنِ الْخَزِّ الْأَدْكَنِ وَ يَكُونُ هَلَاكُ أَهْلِ الْكِتَابِ وَ الْيَهُودِ عَلَى يَدَيْهِ قَدْ أَخْطَأَكُمْ وَ اللَّهِ يَا مَعْشَرَ قُرَيْشٍ فَتَفَرَّقُوا وَ سَأَلُوا فَأُخْبِرُوا أَنَّهُ وُلِدَ لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ غُلَامٌ فَطَلَبُوا الرَّجُلَ فَلَقُوهُ فَقَالُوا إِنَّهُ قَدْ وُلِدَ فِينَا وَ اللَّهِ غُلَامٌ قَالَ قَبْلَ أَنْ أَقُولَ لَكُمْ أَوْ بَعْدَ مَا قُلْتُ لَكُمْ قَالُوا قَبْلَ أَنْ تَقُولَ لَنَا قَالَ فَانْطَلِقُوا بِنَا إِلَيْهِ حَتَّى نَنْظُرَ إِلَيْهِ فَانْطَلَقُوا حَتَّى أَتَوْا أُمَّهُ فَقَالُوا أَخْرِجِى ابْنَكَ حَتَّى نَنْظُرَ إِلَيْهِ فَقَالَتْ إِنَّ ابْنِى وَ اللَّهِ لَقَدْ سَقَطَ وَ مَا سَقَطَ كَمَا يَسْقُطُ الصِّبْيَانُ لَقَدِ اتَّقَى الْأَرْضَ بِيَدَيْهِ وَ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَى السَّمَاءِ فَنَظَرَ إِلَيْهَا ثُمَّ خَرَجَ مِنْهُ نُورٌ حَتَّى نَظَرْتُ إِلَى قُصُورِ بُصْرَى وَ سَمِعْتُ هَاتِفاً فِى الْجَوِّ يَقُولُ لَقَدْ وَلَدْتِيهِ سَيِّدَ الْأُمَّةِ فَإِذَا وَضَعْتِيهِ فَقُولِى أُعِيذُهُ بِالْوَاحِدِ مِنْ شَرِّ كُلِّ حَاسِدٍ وَ سَمِّيهِ مُحَمَّداً قَالَ الرَّجُلُ فَأَخْرِجِيهِ فَأَخْرَجَتْهُ فَنَظَرَ إِلَيْهِ ثُمَّ قَلَّبَهُ وَ نَظَرَ إِلَى الشَّامَةِ بَيْنَ كَتِفَيْهِ فَخَرَّ مَغْشِيّاً عَلَيْهِ فَأَخَذُوا الْغُلَامَ فَأَدْخَلُوهُ إِلَى أُمِّهِ وَ قَالُوا بَارَكَ اللَّهُ لَكِ فِيهِ فَلَمَّا خَرَجُوا أَفَاقَ فَقَالُوا لَهُ مَا لَكَ وَيْلَكَ قَالَ ذَهَبَتْ نُبُوَّةُ بَنِى إِسْرَائِيلَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ هَذَا وَ اللَّهِ مَنْ يُبِيرُهُمْ فَفَرِحَتْ قُرَيْشٌ بِذَلِكَ فَلَمَّا رَآهُمْ قَدْ فَرِحُوا قَالَ قَدْ فَرِحْتُمْ أَمَا وَ اللَّهِ لَيَسْطُوَنَّ بِكُمْ سَطْوَةً يَتَحَدَّثُ بِهَا أَهْلُ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ كَانَ أَبُو سُفْيَانَ يَقُولُ يَسْطُو بِمِصْرِهِ

(٤٥٩ - ابوبصير از امام باقرعليه‌السلام روايت كند كه چون پيغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به دنيا آمد مردى از اهل كتاب نزد جمعى از قريش كه در ميان آنها: هشام بن مغيره و وليد بن مغيره و عاص بن هشام و ابو وجزه بن ابى عمرو بن اميه و عتبه بن ربيعه بود آمده گفت : ديشب در ميان شما نوزادى بدنيا آمد؟

گفتند: نه ، گفت : پس چنين نوزادى بايد در فلسطين بدنيا آمده باشد و نامش احمد است ، و خالى در بدن دارد كه رنگش چون خز خاكسترى است و نابودى اهل كتاب و يهود بدست او است ، و به خدا اى گروه قريش اين مولود نصيب شما نشده ! آنها (كه اين سخن را شنيدند) از نزد آنمرد پراكنده شده به جستجو پرداختند و اطلاع پيدا كردند كه در خانه عبدالله بن عبدالمطلب نوزادى بدنيا آمده پس بدنبال آنمرد گشتند و او را ديدار كرده بدو گفتند: چرا به خدا در ميان ما پسرى بدنيا آمده ، پرسيد: آيا پيش از آنكه من به شما بگويم يا بعد از آن بدنيا آمده ؟ گفتند: پيش از آنكه آن سخن را به ما بگوئى ، گفت : مرا پيش او ببريد تا او را ببينم ، آنها به نزد مادر آنحضرت (آمنه ) آمدند و بدو گفتند: پسرت را بياور تا ما او را ببينيم ، آمنه گفت : به خدا اين فرزند من وقتى به دنيا آمد مانند بچه هاى ديگر نبود، او دو دست خود را به زمين نهاد و سر به سوى آسمان بلند كرد و بدان نگريست سپس نورى از او ساطع گشت كه من كاخهاى بصرى را (شهرى بوده در سر حد شام ) مشاهده كردم و شنيدم هاتفى در هوا مى گفت :

همانا تو بهترين مردم را زادى ، و چون او را بر زمين نهادى بگو: او را از شر هر حسودى به خداى يگانه پناه دادم ، و نامش را محمد بگذار. آنمرد گفت : او را بياور، و چون آمنه آنحضرت را آورد آنمرد او را نگريست و بر گردانيد و چون آن خال (مهر نبوت ) را در ميان دو شانه اش ديد بى هوش شده روى زمين افتاده ، قريش آنحضرت را گرفته به مادرش دادند گفتند: خدا اين فرزند را بر تو مبارك سازد.

و همينكه از نزد آمنه بيرون رفته آنمرد به هوش آمد بدو گفتند: واى بر تو اين چه حالى بود كه بتو دست داد؟ گفت : نبوت بنى اسرائيل تا روز قيامت از بين برفت ، به خدا اين كودك همان كسى است كه آنها را نابود سازد، قريش ‍ از اين سخن خوشحال شدند، آنمرد كه خوشحالى قريش را ديد بدانها گفت : شادمان شديد! به خدا سوگند چنان حمله و يورشى بر شما برد كه اهل شرق و غرب از زمين آن را باز گو كنند، ابوسفيان گفت : (چيزى نيست ) به مردم شهر خود يورش مى برد. )

حديث شماره : ٤٦٠

حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ أَسْبَاطِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ كَانَ حَيْثُ طُلِقَتْ آمِنَةُ بِنْتُ وَهْبٍ وَ أَخَذَهَا الْمَخَاضُ بِالنَّبِيِّ ص حَضَرَتْهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ أَسَدٍ امْرَأَةُ أَبِى طَالِبٍ فَلَمْ تَزَلْ مَعَهَا حَتَّى وَضَعَتْ فَقَالَتْ إِحْدَاهُمَا لِلْأُخْرَى هَلْ تَرَيْنَ مَا أَرَى فَقَالَتْ وَ مَا تَرَيْنَ قَالَتْ هَذَا النُّورَ الَّذِى قَدْ سَطَعَ مَا بَيْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ فَبَيْنَمَا هُمَا كَذَلِكَ إِذْ دَخَلَ عَلَيْهِمَا أَبُو طَالِبٍ فَقَالَ لَهُمَا مَا لَكُمَا مِنْ أَيِّ شَيْءٍ تَعْجَبَانِ فَأَخْبَرَتْهُ فَاطِمَةُ بِالنُّورِ الَّذِى قَدْ رَأَتْ فَقَالَ لَهَا أَبُو طَالِبٍ أَ لَا أُبَشِّرُكِ فَقَالَتْ بَلَى فَقَالَ أَمَا إِنَّكِ سَتَلِدِينَ غُلَاماً يَكُونُ وَصِيَّ هَذَا الْمَوْلُودِ

(٤٦٠ - اسباط بن سالم از امام صادقعليه‌السلام روايت كرده كه فرمود: هنگامى كه آثار وضع حمل در آمنه ظاهرشد و او را درد زائيدن گرفت فاطمه بنت اسد همسر ابى طالب به نزد او آمد و پيوسته با او بود تا وضع حمل كرد، پس يكى از آنها به ديگرى گفت : تو هم ديدى آنچه را من ديدم ؟ گفت : چه ديدى ؟ پاسخ داد اين نورى كه ميان مشرق و مغرب را فرا گرفت ، در اين سخنان بودند كه ابوطالب در رسيد و بدانها گفت : شما را چه شده و از چه چيز تعجب كرده ايد؟ فاطمه بنت اسد جريان نورى را كه مشاهده كرده بود به او گزارش داد، ابوطالب گفت : آيا مژده ات ندهم ؟ گفت : چرا ابوطالب فرمود: بدانكه تو نيز پسرى مى زائى كه وصى اين نوزاد خواهد بود.

توضيح :

از اين حديث بخوبى معلوم شود كه ابوطالب پيش از بعثت رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بدان حضرت ايمان آورده و از جريان نبوت آنحضرت مطلع بوده و از كسانى است كه به بعثت او بشارت داده است ، و در ميان دانشمندان شيعه و بسيارى از علماى اهل سنت نيز اين مطلب مسلم است كه ابوطالب پس از بعثت آنحضرت در ظاهر نيز ايمان آورد و مسلمان شد و گاهى براى مصلحت ايمان خود را پنهان مى داشت ، و بسيار جاى تعجب است كه با آنهمه فداكاريها و پشتيبانيهاى بى دريغى كه آنجناب از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم كرد و مورخين آنها را ضبط كرده اند كسى بگويد آنجناب تا آخر كار ايمان نياورد و يا در دم مرگ ايمان آورد چنانچه عقيده ابن اسحاق است ، و البته سند را به عباس بن عبدالمطلب مى رساند كه با در نظر گرفتن اينكه ابن اسحاق در زمان منصور عباسى سيره را تنظيم كرده و اختلافاتى كه ميان بنى عباس و بنى هاشم وجود داشته - اين مطلب خود موهن حديث است ، و به هر صورت پس از مراجعه به تواريخ و اشعار ابوطالب و رواياتى كه در اين زمينه رسيده جاى ترديد باقى نخواهد ماند كه ابوطالب پس از بعثت مسلمان گشت ، و اخيرا نيز يكى از دانشمندان اهل سنت به نام عبدالله خنيزى كتابى موسوم به (ابوطالب مؤ من قريش ) نگاشته و اين مطلب را از طريق خودشان به ثبوت رسانده است ، و ما نيز قسمتى از اشعار ابوطالب را كه دلالت بر ايمان او مى كند و ابن هشام و ابن ابى الحديد و ديگران نقل كرده اند در پاورقى ترجمه سيره ابن هشام (ج ١ ص ٢٧٦ - ٢٦٩) ذكر كرده ايم بدانجا مراجعه شود. )

حديث شماره : ٤٦١

مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الصَّلْتِ عَنْ يُونُسَ وَ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ بْنِ الْمُهْتَدِى عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِى الْحَسَنِ الْمَاضِىعليه‌السلام فِى قَوْلِهِ تَعَالَى مَنْ ذَا الَّذِى يُقْرِضُ اللّهَ قَرْضاً حَسَناً فَيُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ كَرِيمٌ قَالَ صِلَةُ الْإِمَامِ فِى دَوْلَةِ الْفَسَقَةِ

(٤٦١ - مردى از حضرت موسى بن جعفرعليه‌السلام روايت كرده كه در گفتار خداى تعالى :

(كيست كه به خداوند وام نيكو دهد، و خدا آنرا براى او بيفزايد و پاداشى ارجمند داشته باشد). (سوره حديد، آيه ١١) فرمود: مقصود از آن كمك دادن به امام است در زمان حكومت مردمان فاسق )

حديث شماره : ٤٦٢

يُونُسُ عَنْ سِنَانِ بْنِ طَرِيفٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام يَقُولُ يَنْبَغِى لِلْمُؤْمِنِ أَنْ يَخَافَ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى خَوْفاً كَأَنَّهُ مُشْرِفٌ عَلَى النَّارِ وَ يَرْجُوَهُ رَجَاءً كَأَنَّهُ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِهِ إِنْ خَيْراً فَخَيْراً وَ إِنْ شَرّاً فَشَرّاً

(٤٦٢ - سنان بن طريف گويد: شنيدم از امام صادقعليه‌السلام كه مى فرمود: شايسته است كه مؤ من از خداى تبارك و تعالى چنان بترسد كه گويا هم اكنون به سوى دوزخ سرازير شده ، و چنان اميد بدو داشته باشد كه گويا از بهشتيان است

سپس فرمود: همانا خداى عزوجل در نزد گمان بنده خويش است اگر خوش گمان بدو باشد براى او خوش آورد، و اگر بد گمان باشد بد ببيند. )

حديث شماره : ٤٦٣

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ جَابِرٍ قَالَ كُنْتُ عِنْدَ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام بِمَكَّةَ إِذْ جَاءَهُ رَسُولٌ مِنَ الْمَدِينَةِ فَقَالَ لَهُ مَنْ صَحِبْتَ قَالَ مَا صَحِبْتُ أَحَداً فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام أَمَا لَوْ كُنْتُ تَقَدَّمْتُ إِلَيْكَ لَأَحْسَنْتُ أَدَبَكَ ثُمَّ قَالَ وَاحِدٌ شَيْطَانٌ وَ اثْنَانِ شَيْطَانَانِ وَ ثَلَاثٌ صَحْبٌ وَ أَرْبَعَةٌ رُفَقَاءُ

(٤٦٣ - اسماعيل بن جابر گويد: من در مكه خدمت امام صادقعليه‌السلام بودم كه پيكى از مدينه به سوى آنحضرت آمد، حضرت بدو فرمود: با چه كسى همسفر بودى ؟ گفت : همسفرى نداشتم ، امام صادقعليه‌السلام بدو فرمود: اگر پيش از اين بتو در اينباره چيزى گفته بودم اكنون تو را به خوبى ادب مى كردم ، آنگاه فرمود: يك نفر (در سفر) شيطان است ، و دو نفر دو شيطان و سه نفر همراهان و چهار نفر رفيقانند.

شرح :

جرزى گويد: يعنى تنها سفر كردن در زمين كار شيطان است و مجلسىرحمه‌الله پس از نقل كلام جرزى گويد: و محتمل است مقصود اين باشد كه شيطان بر او چيره شود و او را به بازى گيرد و او را به وسوسه و هراس افكند چنانچه روايات آينده بدان اشاره دارد. )

حديث شماره : ٤٦٤

عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَيْفٍ عَنْ أَخِيهِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ قَالَ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى قَالَ حَدَّثَنِى رَجُلٌ مِنْ بَنِى نَوْفَلِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّعليه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَحَبُّ الصَّحَابَةِ إِلَى اللَّهِ أَرْبَعَةٌ وَ مَا زَادَ قَوْمٌ عَلَى سَبْعَةٍ إِلَّا كَثُرَ لَغَطُهُمْ

(٤٦٤ - امام باقرعليه‌السلام فرمود: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: محبوبترين همسفران نزد خدا (آن است كه شماره آنها) چهار نفر باشند، و اگر بيش از هفت نفر باشند جنجال آنها زياد شود. )

حديث شماره : ٤٦٥

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِى الْحَسَنِ مُوسَىعليه‌السلام عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِعليه‌السلام فِى وَصِيَّةِ رَسُولِ اللَّهِ ص لِعَلِيٍّعليه‌السلام لَا تَخْرُجْ فِي سَفَرٍ وَحْدَكَ فَإِنَّ الشَّيْطَانَ مَعَ الْوَاحِدِ وَ هُوَ مِنَ الِاثْنَيْنِ أَبْعَدُ يَا عَلِيُّ إِنَّ الرَّجُلَ إِذَا سَافَرَ وَحْدَهُ فَهُوَ غَاوٍ وَ الِاثْنَانِ غَاوِيَانِ وَ الثَّلَاثَةُ نَفَرٌ قَالَ وَ رَوَى بَعْضُهُمْ سَفْرٌ

(٤٦٥ - امام هفتمعليه‌السلام از پدرش از جدشعليهما‌السلام روايت كرده كه فرمود: از جمله سفارشهاى رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به علىعليه‌السلام آن بود كه به او فرمود: تنها به سفر مرو كه شيطان با شخصى است كه تنها سفر كند، و از دو نفر دورتر است ، اى على هنگامى كه شخص تنها سفر كند او شخص گمراهى است ، و اگر دو نفر باشند دو گمراه محسوب شوند و چون سه نفر باشند كاروانى باشند (كه مسافرتشان عقلائى و صحيح است ) و در برخى روايات است كه فرمود: سفرشان (راستى ) سفر است )

حديث شماره : ٤٦٦

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْقَاسَانِيِّ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ فِى وَصِيَّةِ لُقْمَانَ لِابْنِهِ يَا بُنَيَّ سَافِرْ بِسَيْفِكَ وَ خُفِّكَ وَ عِمَامَتِكَ وَ خِبَائِكَ وَ سِقَائِكَ وَ إِبْرَتِكَ وَ خُيُوطِكَ وَ مِخْرَزِكَ وَ تَزَوَّدْ مَعَكَ مِنَ الْأَدْوِيَةِ مَا تَنْتَفِعُ بِهَا أَنْتَ وَ مَنْ مَعَكَ وَ كُنْ لِأَصْحَابِكَ مُوَافِقاً إِلَّا فِى مَعْصِيَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ

(٤٦٦ - حماد بن عيسى از امام صادقعليه‌السلام روايت كند كه فرمود: در سفارشهاى لقمان به پسرش اين بود كه بدو گفت : پسر جان در سفر شمشير و كفش و عمامه و خيمه و مشك آب و سوزن و نخ و جوالدوز خود را (يا درفشى كه كفش و امثال آنرا بدان سوراخ كنند) همراه بردار و از داروها آنچه را بدرد تو و همراهانت مى خورد همراه بردار، و با همسفران خويش ‍ در كارها موافق و همراه باش (و مخالفت آنها را مكن ) جز در مورد نافرمانى خدا. )

حديث شماره : ٤٦٧

عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام عَنْ آبَائِهِعليه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مِنْ شَرَفِ الرَّجُلِ أَنْ يُطَيِّبَ زَادَهُ إِذَا خَرَجَ فِى سَفَرِهِ

(٤٦٧ - سكونى از امام صادقعليه‌السلام از پدرانشعليهم‌السلام از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم روايت كرده كه فرمود: از شرافت مرد است كه چون به سفرى رود توشه اش را خوب و پاكيزه كند. )