٣٨ - باب بر كسى كه درستى را مى ستايد جايز نيست كه در مورد ديگرى خلاف آن را عمل كند
حديث :
٣٤٥ - عن ابى عبداللهعليهالسلام
قال : ان من اعظم الناس حسره يوم القيامه من وصف عدلا ثم خالفه الى غيره
ترجمه :
٣٤٥ - از امام صادقعليهالسلام
روايت است كه فرمود: همانا در روز قيامت يكى از كسانى كه حسرتش از ديگران بيشتر است كسى است كه راستى و درستى اى را ستوده است ولى درباره ديگرى خلاف آن را عمل نموده است
حديث :
٣٤٦ - عن ابى عبدالله قال : ان اشد الناس حسره يوم القيامه من وصف عدلا ثم عمل بغيره
ترجمه :
٣٤٦ - از امام صادقعليهالسلام
روايت است كه فرمود: همانا در روز قيامت حسرت كسى از همه بيشتر است كه درستى اى را ستوده است اما در عمل خلاف آن را به كار بسته است
حديث :
٣٤٧ - عن ابى عبداللهعليهالسلام
قال : ان من اشد الناس عذابا يوم القيامه من وصف عدلا و عمل بغيره
ترجمه :
٣٤٧ - از امام صادقعليهالسلام
روايت است كه فرمود: همانا در روز قيامت يكى از كسانى كه عذابش از ديگران سخت تر است كسى است كه درستى و عدالتى را ستوده است اما به غير آن عمل كرده است
حديث :
٣٤٨ - عن ابى عبداللهعليهالسلام
قال : فى قول الله عزوجل (فكبكبوا فيها هم و الغاوون ) فقال يا ابابصير هم قوم وصفوا عدلا بالسنتهم ثم خالفوه الى غيره
ترجمه :
٣٤٨ - از امام صادقعليهالسلام
روايت است كه درباره قول خداى عزوجل كه مى فرمايد: (پس آنان و گمراهان به روى در دوزخ افكنده شوند)
فرمود: اى ابا بصير! آنان گروهى هستند كه عدل و راستى اى را به زبان مى ستايند ولى به غير آن عمل مى كنند.
حديث :
٣٤٩ - عن خيثمه قال قال لى جعفرعليهالسلام
: ابلغ شيعتنا انه لن ينال ما عند الله الا بعمل و ابلغ شيعتنا ان اعظم الناس حسره يوم القيامه من وصف عدلا ثم يخالفه الى غيره
ترجمه :
٣٤٩ - خيثمه گويد: امام جعفر صادقعليهالسلام
به من فرمود: به شيعيان ما برسان كه هرگز كسى به رضوان و خوشنودى كه در نزد خداست نخواهد رسيد مگر با عمل و به شيعيان ما برسان كه در روز قيامت كسى كه حسرتش از ديگران بيشتر است آن كس است كه عدالت و درستى اى را ستوده است سپس به غير آن عمل كرده است
٣٩ - باب وجوب اصلاح النفس عند ميلها الى الشر
٣٩ - باب وجوب اصلاح نمودن نفس در زمانى كه به شر ميل پيدا مى كند
حديث :
٣٥٠ - عن ابى خديجه قال دخلت على ابى الحسينعليهالسلام
فقال لى : ان الله تبارك و تعالى ايد المومن بروح منه يحضره فى كل وقت يحسن فيه و يتقى و يغيب عنه فى كل وقت يذنب فيه و يعتدى فهى معه تهتز سرورا عند احسانه تسيح فى الثرى عند اساءته فتعاهدوا عباد الله نعمه باصلاحكم انفسكم تزداد و ايقينا و تربحوا نفيسا ثمينا رحم الله امراهم بخير فعمله او هم بشر فارتدع عنه - ثم قال : - نحن نزيد الروح بالطاعه لله و العمل له
ترجمه :
٣٥٠ - ابى خديجه گويد: بر امام رضاعليهالسلام
وارد شدم حضرت به من فرمود: خداوند تبارك و تعالى مومن را با روحى از خود تقويت و پشتيبانى مى كند و اين روح الهى در هر زمانى كه مومن نيكى مى كند و تقوا را رعايت مى نمايد در نزد او حاضر است و زمانى كه گناه كند و از حق تجاوز كند آن روح الهى غايت مى شود پس آن روح الهى همراه با مومن است و در هنگام نيكو كارى مومن به نشاط در مى آيد و در هنگام بدى نمودنش به زمين مى رود پس اى بندگان خدا با اصلاح نمودن خود نعمتهاى خداوند را محافظت كنيد تا بر باورتان افزوده شود و بر سود زيادى عايدتان شود خداوند رحمت كند مردى را كه قصد خير كند و آن را به جاى آورد يا اينكه (اگر) قصد عمل بدى نمود از انجام آن خوددارى كند.
سپس فرمود: ما با فرمانبردارى از خداوند و عمل براى او بر اين روح الهى مى افزاييم
حديث :
٣٥١ - قال ابوعبداللهعليهالسلام
: اقصر نفسك عما يضرها من قبل ان تفارقك و اسع فى فكاكها كما تسعى فى طلب معيشتك فان نفسك رهينه بعملك
ترجمه :
٣٥١ - امام صادقعليهالسلام
فرمود: نفس خود را پيش از آنكه از تو جدا شود از هر آنچه كه به آن ضرر مى رساند باز نگاهدار و همچنانكه در طلب روزى ات كوشش مى كنى در رهايى و خلاص نمودن نفست بكوش زيرا نفس تو در گرو عمل و كردار توست
حديث :
٣٥٢ - عن ابى عبداللهعليهالسلام
قال : قال اميرالمؤمنينعليهالسلام
: كانت الفقهاء و العلماء اذا كتب بعضهم الى بعض كتبوا بثلاث ليس معهن رابعه من كانت همته آخرته كفاه الله همه من الدنيا و من اصلح سريرته اصلح الله علانيته و من اصلح ما بينه و بين الله اصلح الله ما بينه و بين الناس
ترجمه :
٣٥٢ - امام صادقعليهالسلام
فرمود: اميرالمؤمنين فرموده است : دانشمندان و عالمان چنين بودند كه هرگاه براى يكديگر نامه مى نوشتند سه جمله مى نوشتند كه چهارمى نداشت (و سخنانشان از اين سه جمله تجاوز نمى كرد): ١ - كسى كه همت و تلاشش در امر آخرتش باشد خداوند دنياى او را كفايت مى كند.
٢ - كسى كه درون خويش را اصلاح كند خداوند ظاهرش را اصلاح خواهد كرد.
٣ - كسى كه بين خود و خدايش را اصلاح كند خداوند بين او و مردم را اصلاح خواهد نمود.
حديث :
٣٥٣ - عن اميرالمؤمنينعليهالسلام
انه قال : من اصلح ما بينه و بين الله اصلح الله ما بينه و بين الناس و من اصلح امرا آخرته اصلح الله له دنياه
ترجمه :
٣٥٣ - اميرالمؤمنينعليهالسلام
فرمود: هر كس بين خود و خدايش را اصلاح كند خداوند بين او و مردم را اصلاح خواهد كرد و كسى كه امر آخرتش را اصلاح كند خداوند امر دنيايش را برايش به سامان مى رساند.
حديث :
٣٥٤ - و قالعليهالسلام
: من اصلح سريرته اصلح الله علانيته و من عمل لدينه كفاه الله دنياه و من احسن فيما بينه و بين الله كفاه الله ما بينه و بين الناس
ترجمه :
٣٥٤ - اميرالمؤمنينعليهالسلام
فرمود: كسى كه درون خويش را اصلاح كند خداوند ظاهرش را اصلاح خواهد كرد و كسى كه براى دينش كار كند خداوند دنيايش را كفايت مى كند و كسى كه بين خود و خدايش را نيكو كند خداوند خود بين او و مردم را كفايت مى كند.
حديث :
٣٥٥ - عن جعفر بن محمدعليهالسلام
عن آبائهعليهالسلام
عن علىعليهالسلام
قال : من اصلح فيما بينه و بين الله اصلح الله ما بينه و بين الناس
ترجمه :
٣٥٥ - امام صادقعليهالسلام
از پدران بزرگوارش ، از علىعليهالسلام
روايت فرمود: كسى كه بين خود و خدايش را اصلاح كند خداوند بين او و مردم را اصلاح خواهد كرد.
٤٠ - باب وجوب اجتناب الخطايا و الذنوب
٤٠ - باب وجوب دورى نمودن از لغزشها و گناهان حديث :
٣٥٦ - عن ابى عبداللهعليهالسلام
قال : اما انه ليس من عرق يضرب و لا نكبه و لاصداع و لا مرض الا بذنب و ذلك قول الله عزوجل فى كتابه : (و ما اصابكم من مصيبه فبما كسبت ايديكم و يعفوا عن كثير) قال : ثم قال : و ما يعفو الله اكثر مما يواخذ به
ترجمه :
٣٥٦ - امام صادقعليهالسلام
فرمود: آگاه باشيد كه هيچ رگى نمى زند و هيچ مصيبت و سر درد و مرضى پيش نمى آيد مگر به خاطر گناهى و اين است معناى گفتار خداوند عزوجل در كتابش كه فرمود: (مصيبتى كه به شما رسيده است به سبب چيزى است كه دستهايتان كسب نموده و خداوند از بسيارى (از خطاهاى شما) در مى گذرد)
سپس حضرت فرمود: آنچه كه خداوند از آن در مى گذرد بيشتر است از آنچه كه به سبب آن مردمان را مواخذه مى كند.
حديث :
٣٥٧ - عن ابى عبداللهعليهالسلام
فى قول الله عزوجل : (فما اصبرهم على النار) فقال : ما اصبرهم على فعل ما يعلمون انه يصيرهم الى النار.
ترجمه :
٣٥٧ - امام صادقعليهالسلام
درباره گفتار خداى عزوجل كه مى فرمايد: (پس چه چيز آنها را بر آتش شكيبا كرد)
فرمود: يعنى چه چيز آنها را بر انجام كارى كه مى دانند آنها را به سوى آتش مى برد شكيبا كرد؟!
حديث :
٣٥٨ - عن ابى جعفرعليهالسلام
قال : الذنوب كلها شديده و اشدها ما نبت عليه اللحم و الدم لانه اما مرحوم و اما معذب و الجنه لايدخلها الا طيب
ترجمه :
٣٥٨ - امام باقرعليهالسلام
فرمود: همه گناهان سخت اند و سخت ترين آنها گناهى است كه (در طول انجام آن ) گوشت و خون بر اساس آن بر بدن شخص روييده باشد زيرا گناهكار يا مورد رحمت حق قرار مى گيرد و يا عذاب مى شود و بهشت جايگاهى است كه تنها كسى كه پاكيزه است به آن داخل مى گردد.
حديث :
٣٥٩ - عن ابى عبداللهعليهالسلام
قال : قال رسول اللهصلىاللهعليهوآلهوسلم
: ان العبد ليحبس على ذنب من ذنوبه مائه عام و انه لينظر الى ازواجه فى الجنه يتنعمن
ترجمه :
٣٥٩ - امام صادقعليهالسلام
فرمود: رسول خداصلىاللهعليهوآلهوسلم
فرموده است : به راستى كه بنده به خاطر گناهى از گناهانش يكصد سال محبوس و زندانى مى شود و او از درون زندان خود به همسرانى كه در بهشت براى او وجود دارند مى نگرد كه چگونه آنان مشغول تنعم و بهره بردن هستند.
حديث :
٣٦٠ - عن ابى الحسنعليهالسلام
قال : قال اميرالمؤمنينعليهالسلام
: لاتبدين عن واضحه و قد عملت الاعمال الفاضحه و لا تامن البيات و قد عملت السيئات
ترجمه :
٣٦٠ - امام رضاعليهالسلام
فرمود: اميرالمؤمنينعليهالسلام
فرمود: در حالى كه اعمال ننگين و رسوا كننده اى را به جاى آورده اى دندانت را به خنده آشكار مكن و زمانى كه مرتكب بديها شده اى از عذاب شبانگاهى ايمن مباش
حديث :
٣٦١ - عن ابى جعفرعليهالسلام
قال : ما من نكبه تصيب العبد الا بذنب و ما يعفو الله اكثر.
ترجمه :
٣٦١ - امام باقرعليهالسلام
فرمود: هيچ مصيبتى به بنده نمى رسد مگر به خاطر گناهى ، و آنچه خدا از آن در مى گذرد بيشتر است
حديث :
٣٦٢ - عن ابى عبداللهعليهالسلام
قال : كان ابىعليهالسلام
يقول ما من شى ء افسد للقلب من خطيئه ان القلب ليواقع الخطيئه فما تزال به حتى تغلب عليه فيصير اعلاه اسفله
ترجمه :
٣٦٢ - امام صادقعليهالسلام
فرمود: پدرم مى فرمود: هيچ چيزى مانند گناه قلب را تباه نمى كند زيرا قلب پيوسته به گناه تن در مى دهد تا جايى كه گناه بر قلب چيره و غالب مى شود و قلب را دگرگون مى سازد.
حديث :
٣٦٣ - عن ابى جعفرعليهالسلام
قال : ان العبد ليذنب الذنب فيزوى عنه الرزق
ترجمه :
٣٦٣ - امام باقرعليهالسلام
فرمود: به راستى كه بنده گناه مى كند پس در نتيجه ، رزق و روزى او از او دور مى شود و كناره مى گيرد.
حديث :
٣٦٤ - عن ابى عبداللهعليهالسلام
قال : ان الذنب يحرم العبد الرزق
ترجمه :
٣٦٤ - امام صادقعليهالسلام
فرمود: به راستى كه گناه باعث محروم شدن بنده از روزى مى شود.
حديث :
٣٦٥ - عن ابى جعفرعليهالسلام
قال : ان الرجل ليذنب الذنب فيدرا عنه الرزق و تلا هذه الايه (اذ اقسموا ليصرمنها مصبحين و لا يستثنون فطاف عليها طائف من ربك و هم نائمون ).
ترجمه :
٣٦٥ - امام باقرعليهالسلام
فرمود: همانا مرد گناه مى كند در نتيجه رزق و روزى از او دور مى شود، و سپس اين آيه را تلاوت فرمود: (آنگاه كه سوگند ياد نمودند كه آن باغ را صبحگاهان مى بريم و ان شاء الله نگفتند پس در حالى كه ايشان در خواب بودند طواف كننده اى از جانب پروردگارت بر آن باغ طواف نمود (و آن را نابود ساخت )
حديث :
٣٦٦ - عن ابى بصير قال سمعت ابا عبداللهعليهالسلام
يقول : اذا اذنب الرجل خرج فى قلبه نكته سوداء فان تاب انمحت و ان زاد زادت حتى تغلب على قلبه فلا يفلح بعدها ابدا.
ترجمه :
٣٦٦ - ابى بصير گويد: از امام صادقعليهالسلام
شنيدم كه مى فرمود: هرگاه مرد مرتكب گناهى شود در قلب او نقطه سياهى ظاهر مى شود پس اگر توبه نمود آن سياهى محو مى شود ولى اگر بر گناهش افزود بر آن سياهى نيز افزوده مى شود تا جايى كه سياهى بر قلبش چيره مى گردد پس بعد از آن هرگز به رستگارى نمى رسد.
حديث :
٣٦٧ - عن ابى جعفرعليهالسلام
قال : ان العبد يسال الله الحاجه فيكون من شانه قضاوها الى اجل قريب او الى وقت بطى ء فيذنب العبد ذنبا فيقول الله تبارك و تعالى للملك : لاتقض حاجته و احرمه فانه تعرض لسخطى و استوجب الحرمان منى
ترجمه :
٣٦٧ - امام باقرعليهالسلام
فرمود: به راستى كه (گاه باشد) بنده اى از خداوند حاجتى را در خواست مى كند و (در آن مورد) قصد خداوند اين است كه تا زمانى نزديك يا تا درنگى اندك حاجت او را برآورده سازد پس در اين فاصله آن بنده مرتكب گناهى مى شود پس خداوند تبارك و تعالى به فرشته خود مى فرمايد: حاجتش را برآورده مساز و او را محروم گردان زيرا او (با گناه خويش ) خود را در معرض خشم من قرار داد و مستوجب بى بهرگى از رحمت من گشت
حديث :
٣٦٨ - عن ابى عبداللهعليهالسلام
قال : ان الرجل يذنب الذنب فيحرم صلاه الليل و ان العمل السيى اسرع فى صاحبه من السكين فى اللحم
ترجمه :
٣٦٨ - امام صادقعليهالسلام
فرمود: به راستى كه مرد مرتكب گناهى مى شود و در نتيجه از (انجام نماز شب محروم مى ماند و حقا كه كردار زشت از چاقويى كه در آن گوشت فرو مى رود سريعتر در صاحب خود اثر مى گذارد.
حديث :
٣٦٩ - عن ابى عبداللهعليهالسلام
قال : من هم بالسيئه فلان يعملها فانه ربما عمل العبد السيئه فيراه الرب تبارك و تعالى و تعالى فيقول : و عزتى و جلالى لااغفر لك بعد ذلك ابدا.
ترجمه :
٣٦٩ - امام صادقعليهالسلام
فرمود: هر كس قصد نمود كه كار بدى انجام دهد (از قصد خود برگردد و) و چنين نكند زيرا چه بسا كه بنده اى مرتكب كار بدى مى گردد پس پروردگار تبارك و تعالى به او مى نگرد و مى فرمايد: سوگند به عزت و بزرگى ام كه پس از اين هرگز تو را نمى بخشايم
حديث :
٣٧٠ - عن ابى جعفرعليهالسلام
قال : ما من عبد الا و فى قلبه نكته بيضاء فاذا اذنب دنيا خرج فى النكته سوداء فان تاب ذهب ذلك السواد و ان تمادى فى الذنوب زاد ذلك السواد حتى يغطى البياض فاذا غطى البياض لم يرجع صاحبه الى خير ابدا و هو قول الله عزوجل : (بل ران على قلوبهم ماكانوا يكسبون ).
ترجمه :
٣٧٠ - امام باقرعليهالسلام
فرمود: هيچ بنده اى نيست مگر اينكه در قلب او نقطه اى سفيد است پس هرگاه مرتكب گناهى شود در درون آن نقطه سفيد نقطه اى سياه نمايان شود پس اگر توبه نمود آن نقطه سياه از بين مى رود ولى اگر (ادامه داد و) گناهانش به درازا كشيد آن سياهى افزوده مى شود تا جايى كه تمام سفيدى را مى پوشاند پس هرگاه سياهى روى سفيدى را بپوشاند ديگر آن گناهكار هرگز به سوى خير باز نمى گردد و اين معناى گفتار خداوند عزوجل است كه مى فرمايند: (بلكه آنچه را كه كسب مى كردند زنگارى بر دلهاشان مى شد)
حديث :
٣٧١ - عن ابى عمرو المدائنى عن ابى عبداللهعليهالسلام
قال : سمعته يقول : كان ابى يقول : ان الله قضى قضاء حتما لا ينعم على العبد بنعمه فيسلبها اياه حتى يحدث العبد ذنبا يستحق بذلك النقمه
ترجمه :
٣٧١ - ابى عمر مدائنى از امام صادقعليهالسلام
روايت كند كه فرمود: پدرم امام باقرعليهالسلام
مى فرمود: به راستى كه خداوند حكم و قضاى حتمى اش بر اين قرار گرفته كه نعمتى را به بنده اى نبخشد و سپس آن را از او بگيرد (بلكه اگر نعمتى را به او بخشيد آن را از وى سلب نمى كند) مگر اينكه آن بنده گناهى كند و در نتيجه سزاوار خشم الهى گردد (پس در واقع خود بنده با گناهش نعمت را از خود سلب مى كند).
حديث :
٣٧٢ - عن سماعه قال سمعت ابا عبداللهعليهالسلام
يقول : ما انعم الله على عبد نعمه فسلبها اياه حتى يذنب ذنبا يستحق بذلك السلب
ترجمه :
٣٧٢ - سماعه گويد: از امام صادقعليهالسلام
شنيدم كه مى فرمود: خداوند نعمتى را به بنده اش نمى بخشد كه آن را از او بگيرد مگر اينكه مرتكب گناهى شود و به سبب آن سزاوار سلب نعمت گردد.
حديث :
٣٧٣ - عن ابى عبداللهعليهالسلام
انه قال : ان احدكم ليكثر الخوف من السلطان و ما ذلك الا بالذنوب فتوقوها ما استطعتم و لا تمادوا فيها.
ترجمه :
٣٧٣ - امام صادقعليهالسلام
فرمود: به راستى كه كسى از شما بسيار از سلطان مى ترسد و اين ترسش فقط به خاطر گناهان است پس ، از گناهان تا مى توانيد پرهيز كنيد و در گناهان فرو نمانيد.
حديث :
٣٧٤ - قال اميرالمؤمنينعليهالسلام
: لاوجع اوجع للقلوب من الذنوب و لا خوف اشد من الموت و كفى بما سلف تفكرا و كفى بالموت و اعظا.
ترجمه :
٣٧٤ - اميرالمؤمنينعليهالسلام
فرمود: هيچ دردى براى دلها دردناكتر از گناهان نيست و هيچ ترسى سخت تر از مرگ نيست و آنچه كه سپرى گشته است براى انديشيدن كافى است و مرگ به عنوان اندرز دهنده كفايت مى كند.
حديث :
٣٧٥ - عن العباس بن هلال الشامى قال سمعت الرضاعليهالسلام
يقول : كلما احدث العباد من الذنوب ما لم يكونوا يعملون احدث لهم من البلاء ما لم يكونوا يعرفون
ترجمه :
٣٧٥ - عباس بن هلال شامى گويد: از امام رضاعليهالسلام
شنيدم كه مى فرمود: هرگاه بندگان گناهانى را انجام دهند كه پيش از آن مرتكب چنين گناهانى نمى شدند بلاهايى براى آنها پيش مى آيد كه پيش از آن چنين بلاهايى را سراغ نداشتند.
حديث :
٣٧٦ - قال رسول اللهصلىاللهعليهوآلهوسلم
: من اذنب ذنبا و هو ضاحك دخل النار و هو باك
ترجمه :
٣٧٦ - رسول خداصلىاللهعليهوآلهوسلم
فرمود: هر كس مرتكب گناهى شود در حالى كه خندان است (در روز قيامت ) با چشم گريان به آتش دوزخ در افتد.
حديث :
٣٧٧ - عن ابى عبداللهعليهالسلام
قال : يا مفضل اياك و الذنوب و حذرها شيعتنا فو الله ما هى الى احد اسرع منها اليكم ان احدكم لتصيبه المعره من السلطان و ما ذاك الا بذنوبه و انه ليصيبه السقم و ما ذلك الا بذنوبه و انه ليحبس عنه الرزق و ما هو الا بذنوبه و انه ليشدد عليه عند الموت و ما ذاك الا بذنوبه حتى يقول من حضره لقد غم بالموت - فلما راى ما قد دخلنى قال : - اتدرى لم ذاك ؟ قلت : لا. قال ذاك و الله انكم لاتواخذون بها فى الاخره و عجلت لكم فى الدنيا.
ترجمه :
٣٧٧ - امام صادقعليهالسلام
فرمود: اى مفصل ! از گناهان بپرهيز و شيعيان ما را نيز از گناهان بر حذر دار. سوگند به خدا كه گناهان به سوى هيچ كس با شتاب تر از آنكه به سوى شما مى آيند نمى روند، همانا كسى از شما را از ناحيه سلطان رنج سختى مى رسد و اين نيست مگر به خاطر گناهانش و كسى از شما دچار بيمارى مى شود و اين نيست مگر به خاطر گناهانش و كسى از شما رزق و روزى اش از او باز داشته مى شود و اين نيست مگر به دليل گناهانش و كسى از شما هنگام مرگ دچار فشار زياد مى شود تا آنجا كه كسى كه در نزد او حاضر است مى گويد: او به خاطر مرگ دلتنگ و غمگين شده است و اين نيست مگر به خاطر گناهانش رواى گويد: در اينجا من از سخنان حضرت به فكر فرو رفتم كه چرا بايد شيعيان به چنين بلاهايى دچار شوند؟ و حضرت چون مرا به اين حال ديد فرمود: آيا مى دانى كه چرا چنين است ؟ عرض كردم : خير. حضرت فرمود: سوگند به خدا كه اين به خاطر آن است كه شما به سبب گناهانتان در آخرت مورد مواخذه قرار نگيريد و در عقوبت و كيفرتان در اين دنيا تعجيل شده است (تا پاك به آن دنيا كوچ كنيد).
٤١ - باب وجوب اجتناب المعاصى