شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

اتفاق در مهدى موعود عليه السلام يعنى : ((اينها نامهاى اوصيا و جانشينان رسول خداست ، اول آنان پسر عمويم مى باشد و بقيه يازده نفر از فرزندان من كه آخر آنان قائم آنان است . جابر گويد: در آن لوح سه تا نام محمَّد و چهار تا نام على ديدم )).
٢٠ - و نيز در فرائد السمطين (٩٥) به سند خويش از جابر بن عبداللّه انصارى ، نقل مى كند كه ابو جعفر محمد باقر عليه السّلام در وقت احتضار، جابر بن عبداللّه انصارى را خواست و فرمود: ياجابر! آنچه در آن صحيفه ديده اى براى ما تعريف كن ، گفت : آرى به محضر بانويم فاطمه دختر رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم وارد شدم تا ولادت حسين عليه السّلام را به ايشان تبريك بگويم ، در دستش صحيفه اى بود از درّ سفيد. گفتم : يا سيّدة النسوان ! اين صحيفه چيست كه در دست شما مى بينم ؟ فرمود: در آن نامهاى امامان است از فرزندان من ، گفتم : آنها را بدهيد نگاه كنم . فرمود: اى جابر! اگر اجازه بود مى دادم ولى نهى شده كه جز پيامبر يا وصى پيامبر يا اهل بيت پيامبر كسى به آن دست بزند، ولى تو مى توانى از ظاهر، به باطن آن نگاه كنى ، جابر مى گويد: نگاه كرده چنين خواندم :
ابوالقاسم محمَّد بن عبداللّه مادرش آمنه .
ابوالحسن على بن ابى طالب مرتضى ، مادرش فاطمه دختر اسد، پسر هاشم پسر عبد مناف .
ابو محمَّد حسن بن على و ابو عبداللّه حسين بن على تقى ، مادرشان فاطمه دختر محمَّد.
ابو محمَّد على بن حسين عادل ، مادرش شاه بانويه دختر يزدجرد شاهنشاه .
ابوجعفرمحمَّدبن على باقر،مادرش ام عبداللّه دخترحسن بن على بن ابى طالب .
ابو عبداللّه جعفر بن محمَّد صادق ، مادرش ام فروه دختر قاسم فرزند محمَّد بن ابى بكر.
ابو ابراهيم موسى بن جعفر ثقه ، مادرش كنيزى است به نام حميده .
ابو الحسن على بن موسى رضا، مادرش كنيزى است به نام نجمه .
ابوجعفر محمد بن زكّى ، مادرش كنيزى است به نام خيزران .
ابو الحسن على بن محمَّد امين ، مادرش كنيزى است به نام سوسن .
ابو محمَّد حسن بن على رفيق ، مادرش كنيزى است به نام سمانه .
ابو القاسم محمَّد بن الحسن ، او حجّت خدا و قائم آل محمَّد است . مادرش كنيزى است به نام نرجس - صلوات اللّه عليهم اجمعين - .
٢١ - حمّوئى در فرائد السمطين به سند خويش از ((سليم بن قيس هلالى )) نقل مى كند كه :
در زمان خلافت عثمان ، على عليه السّلام را در مسجد رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم با جماعتى ديدم كه در باره فضايل قريش و انصار صحبت مى كردند... در حلقه آنان بيش از دويست مرد بود از جمله : سعد بن ابى وقاص ، عبدالرحمان بن عوف ، طلحه ، زبير، مقداد، ابوذر، هاشم بن عتبه ، ابن عمر، حسن و حسين عليهماالسّلام ، ابن عباس ، محمد بن ابى بكر، عبداللّه بن جعفر، ابىّ بن كعب ، زيد بن ثابت و... (على عليه السّلام ) گفت : شما را به خداوند قسم مى دهم آيا مى دانيد كه وقتى اين آيات نازل شد:
- (يا اَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اَطِيعُوااللّه وَاَطِيعُوا الرَّسُولَ وَاُولى الاَمْرِ مِنْكُمْ ...) (٩٦)

- (اِنّما وَليُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذينَ آمَنُوا اَلَّذينَ يُقيِمُونَ الْصَّلوةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَهُمْ راكِعُونَ) (٩٧)

- (اَمْ حَسِبْتُمْ اَنْ تُتْرَكُوا وَ لَمّا يَعْلَمِ اللّهُ اَلَّذينَ جاهَدُوا مِنْكُمْ وَلَمْ يَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللّهِ وَ لا رَسُولِهِ وَلاَ الْمُؤْمِنينَ وَلِيجَةٍ ...) (٩٨)

مردم گفتند: اى رسول خدا! اينها در خصوص بعضى از مؤ منان است يا عام بوده و شامل همه مؤ منان مى شود؟ پس خداوند عزَّوجلّ به پيامبرش امر نمود كه ولات امر آنان را به ايشان تعليم نمايد و ولايت را برايشان تفسير كند همانگونه كه نماز، زكات و حج آنان را تفسير نموده است . پس مرا در ((غدير خمّ)) به امامت مردم منصوب نمود و سپس خطبه خواند... و فرمود: ((اَيُّهَا النّاسُ! أَتَعْلَمُونَ اَنَّ اللّهَ عزَّوجلّ

مَوْلايَ وَ اَناَ مَوْلى الْمُؤْمِنينَ وَاَناَ اَوْلى بِهِمْ مِنْ اَنْفُسِهِمْ؟ قالُوا: بَلى يا رَسُولَاللّه ! قالَ: قُمْ يا عَلِىُّ! فَقُمْتُ فَقالَ: مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعلِىُّ هذا

مَوْلاهُ اَللَّهُمَّ والِ مَنْ والاهُ وَ عادِ مَنْ عاداهُ)).
يعنى : ((اى مردم ! آيا مى دانيد كه خداوند عزَّوجلّ مولاى من است و من مولاى مؤ منان و من از خودشان به ايشان اولى هستم ؟ گفتند: بلى اى رسول خدا! آنگاه فرمود: بپا خيز ياعلى ! من بپا خاستم ، فرمود: هر كس من مولاى اويم ، اين على مولاى اوست ، پروردگارا! دوست بدار كسى را كه او را دوست بدارد و دشمن بدار كسى را كه او را دشمن بدارد)).
آنگاه سلمان برخاست و گفت : ((اى رسول خدا! چگونه ولايتى است ؟)).
حضرت فرمود: ((ولايتى مانند ولايت من ، هر كس كه من به او از خودش سزاوارترم ، پس على هم به او از خودش سزاوارتر است )).
سپس خداوند آيه : (... اَلْيَوْمَ اَكْمَلْتُ لَكُمْ ديِنَكُمْ وَ اَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِى وَرَضيتُ لَكُمُ اْلاِسْلامَ ديِناً ...) (٩٩) را نازل نمود، پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم تكبير گفت و فرمود: اللّه اكبر! اتمام و اكمال نبوّت من و دين خداوند بعد از من ، ولايت على است . ابوبكر و عمر برخاستند و گفتند: اى رسول خدا! اين آيات در خصوص على است ؟! (فرمود:)
((بَلى ، فيهِ وَ فِى اَوْصِيائِى اِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ. قالا يا رَسُولَاللّه ! بَيِّنْهُمْ لَنا. قالَ: عَلِىُّ اَخِى وَوَزيِرى وَوارِثِى وَوَصِيِّى وَخَلِيفَتِى فِى اُمَّتِى

وَوَلِىُّ كُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِى . ثُمَّ ابْنِيَ الْحَسَنُ ثُمَّ الْحُسَيْنُ ثُمَّ تِسْعَةٌ مِنْ وِلْدِ اِبْنىَ الْحُسَيْنِ واحِداً بَعْدَ واحِدٍ. الْقُرآنُ مَعَهُمْ وَهُمْ مَعَ الْقُرآنِ لا

يُفارِقُونَهُ وَلا يُفارِقُهُمْ حَتّى يَرِدُوا عَلىَّ الْحَوْضَ)).
يعنى : ((حضرت فرمود: بلى در خصوص على و اوصياى من است تا روز قيامت . (عمر وابوبكر) گفتند: اى رسول خدا! اوصياى خود را براى ما بيان كن ، حضرت فرمود: على است كه برادرم و وزيرم و وارثم و وصيّم و جانشينم در امتم و سرپرست هر مؤ منى بعد از من مى باشد، سپس پسرم حسن و بعد حسين و بعد نُه نفر از فرزندان پسرم حسين ، يكى پس از ديگرى خواهند بود، قرآن با آنان است و آنان با قرآن ، از قرآن جدا نمى شوند و قرآن هم از آنان جدا نمى شود تا اينكه در حوض بر من وارد گردند)).
آنگاه همه (افراد حاضر در آن نشست ) گفتند: ((بله ، ما اين را شنيده ايم و شاهد بوديم همانگونه كه گفتى )).
و بعضى از آنان گفتند: ((ما مقدار زيادى از آنچه را گفتى در حفظ داريم ولى همه آن را حفظ نيستيم و اين افراد كه (همه آنها را) به ياد دارند، اخيار و افاضل ما هستند)).
شيخ الاسلام حمّوئى در ادامه نقل مى كند كه : آنگاه (على عليه السّلام ) فرمود: شما را به خداوند قسم مى دهم ! آيا مى دانيد كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم براى خواندن خطبه اى بپا خاست و فرمود: ((يا اَيّها النّاسُ اِنِّى تارِكٌ فِيكُمُ الْثِّقْلَيْنِ كِتابَ

اللّهِ وَ عِتْرَتِى اَهْلَ بَيْتِى فَتَمَسَّكُوا بِهِما لَنْ تَضِلُّوا فَاِنَّ الْلَّطِيفَ (الْخَبِيرَ) اَخْبَرنِى وَعَهِدَ اِليَّ اَنَّهُما لَنْ يَفْتَرِقا حَتّى يَرِدا عَليَّ الْحَوْضَ)).
يعنى : ((پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود: اى مردم ! من ميان شما دو چيز با ارزش به امانت مى گذارم ، كتاب خدا و اهل بيتم ، پس اگر به آن دو چنگ بزنيد، هرگز گمراه نمى شويد، خداوند لطيف و خبير به من خبر داده و عهد كرده است كه آن دو از هم جدا نشوند تا در حوض بر من وارد شوند)).
آنگاه عمر بن خطاب برخاست و گفت : اى رسول خدا! آيا همه اهل بيت شما چنين اند؟
حضرت فرمود: ((نه وليكن اوصياى من از آنان : اَوَّلُهُمْ اَخِى وَ وَزيرِى وَوارِثِى وَ خَلِيفَتِى فِى اُمَّتِى وَ وَلِيُّ كُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِي هُوَ اَوَّلُهُمْ ثُمَّ

ابْنِي الْحَسَنُ، ثُمَّ اِبْنَي الْحُسَيْنُ ثُمَّ تِسْعَةٌ مِنَ وُلْدِ الْحُسَيْنِ واحِداً بَعْدَ واحِد حَتّى يَرِدُوا عَلىَّ الْحَوْضَ (هُمْ) شُهَداءُاللّهِ فِى اَرْضِهِ وَ

حُجَّتُهُ عَلى خَلْقِهِ وَ خُزّانُ عِلْمِهِ وَ مَعادِنُ حِكْمَتِهِ، مَنْ اَطاعَهُمْ اَطاعَ اللّهَ وَ مَنْ عَصاهُمْ عَصَى اللّهَ)).
يعنى : ((اوّلين آنان برادرم و وزيرم و وارثم و جانشينم در امتم و سرپرست هر مؤ منى بعد از من است ، پس از او پسرم حسن ، سپس پسرم حسين ، و پس از حسين نُه نفر از فرزندان وى يكى بعد از ديگرى تا در حوض بر من وارد شوند، آنان شاهدان خدا در زمين اند و حجّت خدا بر خلقش مى باشند، آنان خزّان علم او و معادن حكمتش هستند، هر كس از آنان اطاعت كند، خدا را اطاعت كرده و هر كس از آنان سرپيچى كند، خدا را سرپيچى كرده است )).
((فَقالُوا كُلّهُمْ نَشْهَدُ اَنَّ رَسُولَ اللّهِ صلّى اللّه عليه و آله و سلّم قالَ ذلِكَ)). (١٠٠)
يعنى : آنگاه حاضران گفتند ما شهادت مى دهيم كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم اين مطالب را گفته است .
در اين روايت نيز تصريح شده كه امام زمان عليه السّلام شخصى است معيّن و از فرزندان امام حسين عليه السّلام مى باشد.
٢٢ - علامه شيخ هاشم بن سليمان مى گويد:
((عَنْ جابِرِ الْجُعْفِيِّ قالَ: قُلْتُ لِلْباقِرِ - رَضِي اللّهُ عَنْهُ: يَابْنَ رَسُولِ اللّهِ اِنَّ قَوْماً يَقُولُونَ: اِنَّ اللّه تَعالى جَعَلَ اْلاِمامَةَ فِى عَقِبِ الْحُسَيْنِ

- رضى اللّه عنه - قالَ: ياجابِرُ! اِنَّ اْلاَئِمَّةَ هُمُ الَّذينَ نصَّ عَلَيْهِمْ رَسُولُاللّهِ صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بِامامَتِهِمْ وَهُمْ اِثْنا عَشَرَ وَقالَ:

لَمَّا أُسْرِيَ بِي اِلىَ السَّماء وَجَدْتُ أَسْماءَهُمْ مَكْتُوبَةً عَنْ ساقِ الْعَرْشِ بِالنُّورِ اِثْنَيْ عَشَرَ اِسْماً اَوَّلُهُمْ عَلِيُّ وَسِبْطاهُ وَعَلِيُّ وَمُحَمَّدٌ

وَجَعْفَرٌ وَمُوسى وَعَلِيُّ ومُحَمَّدٌ وعَلِىُّ وَالْحَسَنُ وَمُحَمَّدٌ الْقائِمُ الْحُجَّةُ الْمَهْدِيُّ عَلَيْهِمُالسَّلامُ)). (١٠١)
يعنى : ((جابر جعفى مى گويد به (امام ) باقر - رضى اللّه عنه - گفتم : اى پسر رسول خدا! عده اى مى گويند خداوند امامت را در نسل حسين - كه رضوان خدا بر او باد - قرار داده ، فرمود: اى جابر! امامان همانهايند كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم به امامتشان تصريح كرده و آنان دوازده نفرند. و (رسول خدا) فرمود: وقتى به آسمان برده شدم ، اسامى آنان را در ساق عرش مكتوب يافتم كه با نور نوشته شده بود. دوازده اسم بود كه اوّل آنها على و دو فرزندش و على و محمَّد و جعفر و موسى و على و محمد و على و حسن و محمَّد قائم مهدى عليهم السّلام بودند)).
اين حديث نيز دلالت بر ((مهدى )) معيّن دارد.
٢٣ - علامه فاضل الدين محمد بن محمد بن اسحاق حموينى از ابوذر و سلمان و ديگران نقل كرده است كه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم به على عليه السّلام فرمود:
((اى على ! تو بعد از من جانشين من و امير مؤ منان و امام پرهيزكاران و حجّت خدا بر خلق هستى ، بعد از تو يازده امام از فرزندان و ذريّه تو يكى بعد از ديگرى تا روز قيامت امام خواهند بود، آنان كسانى هستند كه خداوند طاعت ايشان را به طاعت خويش و من ، قرين ساخته است ، چنانچه فرموده : (اَطِيعُوااللّهَ وَ اَطِيعُوا الرَّسُولَ واُولِى اْلاَمْرِ مِنْكُمْ ).
(على عليه السّلام ) گفت : ((اى رسول خدا! بَيِّنْ بِى اِسْمَهُمْ، قالَ: اِبْنِى هذا، ثُمَّ وَضَعَ يَدَهُ عَلى رَأ سِ الْحسنِ، ثُمَّ اِبْنِى هذا، ثُمَّ

وَضَعَ يَدَهُ عَلى رَأ سِ الْحُسَيْنِ، ثُمَّ سَمِيُّكَ يا عَلِيُّ وَهُوَ سَيِّدُ الزُّهّادِ وَزَيْنُ الْعابِدِينَ، ثُمَّ اِبْنُهُ مُحَمَّدٌ سَمِيِّى باقِرُ عِلْمِى وَ خازِنُ وَحْيِ

اللّه تعالى وَ سَيُولَدُ فِى زَمانِكَ فَاَقْرَئهُ يا أَخِى مِنّى السَّلام ، ثُمَّ يُكْمَلُ اَحَدَ عَشَرَ اِماماً مَعَهُمْ وِلْدُكَ مَعَ مَهْدِيِّ اُمَّتِي مُحَمَّدٍ الَّذِي بِهِ

يَمْلاُ اللّهُ اْلاَرْضَ قِسْطاً وَعَدْلاً كَما مُلِئَتْ ظُلْماً وَجَوْراً)). (١٠٢)
يعنى : ((اى رسول خدا! اسم ايشان را برايم بيان كن . (پيامبر) فرمود: اين پسرم ، سپس دستش را بر سر حسن گذاشت ، سپس اين پسرم ، و دستش را بر سر حسين گذاشت ، بعداً همنام تو اى على و او آقاى زاهدان و زينت عابدان است ، سپس پسرش محمد همنام من كه باقر علم من و خازن وحى خداوند تعالى است وى در زمان تو متولد خواهد شد، اى برادرم ! سلام مرا به او برسان ! سپس شمار آنان به همراه فرزندان تو با افزودن مهدى امتم ((محمَّد)) به يازده نفر كامل مى گردد. همان كسى كه خداوند به وسيله او زمين را از عدل و داد پر مى كند، همانگونه كه از ظلم و جور پر شده است )).
ناگفته نماند چنانكه بارها گفته شد منظور از نقل اين احاديث از كتب برادران اهل سنّت آن است كه بدانيم مهدى موعود عليه السّلام فرزند نُهم امام حسين و فرزند چهارم امام رضا و فرزند بلافصل حضرت امام حسن عسكرى عليهم السّلام مى باشد. به عبارت ديگر: او يك انسان تعيين شده از طرف رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم است نه اينكه بگوييم : هنوز متولد نشده و بعداً متولد خواهد شد و نمى دانيم كدام كس از نسل فاطمه و حسين عليهماالسّلام است .
* * *
ولادت حضرت مهدى (ع )
در اين فصل ، ولادت مهدى موعود - صلوات اللّه عليه - از كتب بزرگان اهل سنّت نقل مى شود و در همه آنها خواهيم ديد كه او پسر بلافصل حضرت امام حسن عسكرى صلوات اللّه عليه - است . و نيز خواهيم ديد كه عده اى از آنان پس از نقل ولادت آن حضرت مى گويند: او همان مهدى منتظر از نظر اماميه است و يا مى گويند: او امام دوازدهم از نظر شيعه است ولى اين سخن در مطلب ما نقصى به وجود نخواهد آورد؛ زيرا در فصل گذشته اثبات كرده ايم كه خودشان از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نقل كرده اند كه به امام حسين عليه السّلام فرمود: ((... اَنْتَ اَبُو ائِمَّةِ تِسْعَةٍ، تاسِعُهُمْ قائِمُهُمْ)).
اينك كلمات بزرگان اهل سنّت را از كتابهاى معروفشان نقل مى نماييم :
١ - عزّالدين ابن اثير(متوفاى ٦٣٠)درحوادث سال ٢٦٠ هجرى مى نويسد:
((وَفِيها تُوُفِّيَ اَبُو مُحَمَّدٍ الْعَلَويُّ الْعَسْكَرِيُّ وَهُوَ اَحَدُ اْلاَئِمَّةِ اْلاِثْنَيْ عَشَرَ عَلَى مَذْهَبِ اْلاِمامِيَّةِ وَ هُوَ والِدُ مُحَمَّدٍ (١٠٣) الَّذِى يَعْتَقِدُونَهُ

الْمُنْتَظَرَ بِسِرْدابِ سامِرّاءَ وَكانَ مَوْلِدُهُ سَنَةَ اِثْنتَيْنِ وَثَلاثِينَ وَمِأَتَيْنِ)). (١٠٤)
يعنى : ((از جمله حوادث سال ٢٦٠ آن بود كه در آن ابومحمَّد عسكرى (امام حسن عسكرى عليه السّلام ) وفات يافت و او يكى از امامان دوازده گانه به عقيده شيعه است كه ولادتش ‍ در سال ٢٣٢ بود و او پدر محمَّد است كه شيعه او را ((منتظر)) نامند)).
اين مورخ مشهور به ولادت حضرت مهدى عليه السّلام تصريح مى كند و او و پدرش را به عقيده شيعه از امامان دوازده گانه و منتظر مى نامد و اين هر دو را به شيعه نسبت مى دهد. ولى روايات فصل گذشته نشان مى دهد كه عقيده اهل سنّت نيز در واقع چنين است و گر نه براى آنهمه احاديثى كه تصريح به نامهاى امامان دوازده گانه مى كند و يا حديث ((اَوَّلُهُمْ عَلِيُّ وَ آخِرُهُمْ الْمَهْدِيُّ)) و امثال آنها چه محملى مى توان پيدا كرد؟
٢ - عمادالدين ابوالفداء اسماعيل بن نورالدين شافعى (متوفاى ٧٣٢) مى گويد: على هادى (امام دهم عليه السّلام ) در سال ٢٥٤ هجرى در سامرّا وفات يافت ، او پدر حسن عسكرى است و حسن عسكرى ، يازدهمين امام از ائمه دوازده گانه است و او حسن فرزند على زكى ، فرزند محمد جواد، فرزند على الرضا، فرزند موس ى الكاظم ، فرزند جعفر الصادق ، فرزند محمد الباقر، فرزند على زين العابدين ، فرزند حسين ، فرزند على بن ابى طالب است كه ذكرش گذشت - رضى اللّه عنهم اجمعين - ولادت حسن عسكرى در سال ٢٣٠ بود و در ربيع الاوّل سال ٢٦٠... در ((سرّ من راى )) از دنيا رفت و در كنار قبر پدرش على زكى به خاك سپرده شد. بعد اضافه مى كند:
((وَالْحَسَنُ الْعَسْكَريُّ الْمَذْكُورُ هُوَ والِدُ مُحَمَّدٍ الْمُنْتَظَرِ صاحِبِ السِّرْدابِ وَمُحَمَّد الْمُنْتَظَرُ الْمَذْكُورُ هُوَ ثانِى عَشَرَ الاَئِمَّةِ اْلاِثْنَيْ عَشَرَ

عَلَى رأَي الاِمامِيَّةِ وَيُقالُ لَهُ الْقائِمُ وَالْمُنْتَظَرُ وَالْمَهْدِيُّ وَالْحُجَّةُ، وَوُلِدَ الْمُنْتَظَرُ الْمَذْكُورُ فِي سَنَةِ خَمْسٍ وَ خَمْسِينَ وَ مأَتيْنِ...)). (١٠٥)
يعنى : ((حسن عسكرى نامبرده پدر محمَّد منتظر صاحب سرداب است و به عقيده اماميّه او امام دوازدهم مى باشد او را ((قائم ))، ((مهدى )) و ((حجّت )) نامند و در سال ٢٥٥ هجرى متولد شده است )).
اين مورخ مشهور نيز ولادت امام زمان عليه السّلام را محقق دانسته و او را دوازدهمين امام به عقيده شيعه گفته است ولى دلايل گذشته اثبات كرد كه به عقيده اهل سنّت نيز چنين است . منتها دوران تاريك بنى اميّه و بنى عبّاس و قبل از آن نگذاشته است آنچه در كتابها نوشته شده بر زبانها و آشكارا جارى شود تا آنكه ذكر مهدى عليه السّلام به نسيان كشيده نشود.
اما جريان ((صاحب السرداب )) كه در بيان هر دو مورخ فوق گذشت و در كلمات ديگران نيز خواهد آمد، لازم است در اين رابطه توضيحى بدهيم :
در خانه حضرت امام على النقى عليه السّلام سردابى بود كه آن حضرت و امام حسن عسكرى عليهماالسلام در آن عبادت مى كردند اكنون نيز آن سرداب در صحن عسكريّين عليهماالسّلام باقى است و شيعيان به زيارت آن مى روند. آنجا فقط به علت معبد امامان بودن ، مقدّس بود و مقدس است ، شيعه عقيده ندارد كه امام زمان عليه السّلام در آن غايب شده و از آنجا ظهور خواهد كرد و اين به غلط مشهور شده است ؛ چنانكه بزرگان شيعه بر اين مطلب تصريح كرده اند. اگر منظور صاحب كتابها از ((صاحب السرداب )) اين سخن باشد قطعاً نادرست است .
باز همين مورخ در ص ٤٩، ج ٢ تاريخ خود ضمن بيان حالات معتمد عبّاسى و حوادث سال ٢٦٠ هجرى در بيان رحلت امام عسكرى عليه السّلام به ولادت مهدى موعود عليه السّلام تصريح كرده ، چنين مى گويد:
((وَفِيها تُوُفِّىَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِىِّ بْنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِىِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِىِّ بْنِ أَبِى طالِبٍ رَضِىَ

اللّهُ عَنْهُ وَهُوَ الْمَعْرُوفُ بِالْعَسْكَرى وَهُوَ اَحَدُ أَئِمَّةِ اْلاِثْنَيْ عَشَرَ عَلَى مَذْهَبِ اْلاِمامِيَّةِ وَهُوَ والِدُ مُحَمَّدٍ الْمُنْتَظَرِ مِنْ سِرْدابِ سُرَّ مَنْ

رأَى عَلَى زَعْمِهِمْ وَكانَ مَوْلِدُهُ سَنَةَ اِثْنَتَيْنِ وَثَلاثِينَ وَمأَتَيْنِ حَسْبَما تَقَدَّمَ ذِكْرُهُ فِى سَنَةِ اَرْبَعٍ وَ خَمْسِينَ وَ مأَتَيْنِ)):
يعنى : ((همان سال حسن بن على بن محمد بن على بن موسى بن جعفر بن محمدبن على بن حسين بن على بن ابى طالب - رضى اللّه عنهم - معروف به عسكرى وفات يافت ، و او يكى از ائمّه اثناعشر - بنا بر مذهب اماميه - مى باشد و به اعتقاد آنها پدر محمد كه انتظار ظهور او را از سرداب سامرّا دارند مى باشد و ولادت او بنا بر آنچه در سال ٢٥٤ ذكرش ‍ گذشت ، سال ٢٣٢ بوده است )).
باز در اينجا مى بينيم كه دوازده امام را نام مى برد و پس از نقل رحلت حضرت عسكرى - صلوات اللّه عليه - مى گويد: او والد محمَّد منتظر است و اينكه مى گويد:((على مذهب الاماميه ))درپاسخ ‌گفتيم كه درمذهب اهل سنّت نيزچنين است .
٣ - ابوالفرج بن جوزى ضمن انكار عقيده شيعه در باره امامت ، به ولادت امام زمان (فرزند حسن عسكرى عليه السّلام ) تصريح كرده و مى گويد:
((قالُوا الاِمامَةُ فِى مُوسىَ بْنِ جَعْفَرٍ ثُمَّ فِى اِبْنِهِ عَلِيٍّ ثُمَّ اِلى مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ ثُمَّ اِلى عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ ثُمَّ اِلَى الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ (١٠٦)

الْعَسْكَرىِّ ثُمَّ اِلَى اِبْنِهِ مُحَمَّدٍ وَهُوَ اْلاِمامُ الثّانِى عَشَرَ الْمُنْتَظَرُ الَّذِى يَزْعَمُونَ اَنَّهُ لَمْ يَمُتْ وَاَنَّهُ سَيَرْجَعُ فِى آخِرِ الزَّمانِ فَيَمْلاَُ اْلاَرْضَ

عَدْلاً)). (١٠٧)
يعنى : ((اماميه مى گويند كه امامت در موسى بن جعفر است ، سپس در فرزندش على ، سپس محمَّد بن على ، سپس على بن محمَّد، سپس ‍ حسن بن محمَّد عسكرى و بعد از او فرزندش محمَّد كه امام دوازدهم مى باشد كسى كه شيعه گمان مى كند او نمرده است و در آخرالزمان ظهور خواهد كرد و زمين را پر از عدل و داد خواهد نمود)).
اين شخص كه از علماى مشهور حنبلى است با آنكه امامت ائمّه عليهم السّلام را به صورت عدم قبول نقل مى كند ولى كلامش صريح است در اينكه حسن عسكرى عليه السّلام فرزندى به نام ((م ح م د)) داشته است ، ابن جوزى در سال ٥٩٧ در بغداد از دنيا رفته است .
٤ - مسعودى ، ابى الحسن على بن الحسين (متوفاى ٣٤٦) رحلت حضرت عسكرى عليه السّلام را از حوادث سال ٢٦٠ هجرى گفته و به ولادت امام زمان عليه السّلام تصريح كرده و عين كلمات وى چنين است :
((وَ فِى سَنَةِ سِتِّينَ وَ مأَتَيْنِ قُبِضَ اَبُو مُحَمَّدٍ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِىِّ بْنِ مُوسىَ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِىِّ بْنِ

الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِىِّ بْنِ اَبِى طالِبٍ عليهم السّلام فِى خِلافَةِ الْمُعْتَمَدِ وَهُوَ اِبْنُ تِسْعٍ وَ عِشْرِين سَنَةً وَهُوَ اَبُو الْمَهْدِيِّ الْمُنْتَظَرِ وَاْلاِمامِ

الْثّانِى عَشَرَ عِنْدَ الْقَطْعِيَّةِ مِنْ الاِمامِيَّةِ وَهُمْ جُمْهُورُ الْشِيعَةِ)). (١٠٨)
يعنى : ((در سال ٢٦٠ هجرى ابو محمَّد حسن عسكرى ... از دنيا رفت و او ٢٩ سال داشت و او پدر مهدى منتظر و امام دوازدهم نزد شيعه اماميّه است )).
نا گفته نماند كه شيعه ، مسعودى را شيعه مى داند و اهل سنّت در عقيده اهل سنّت . حاج خليفه در كشف الظنون راجع به كتاب او سخن گفته است . به هر حال ، سخن او در نظر شيعه و اهل سنّت هر دو معتبر مى باشد. در اينجا بيشتر از اين مجال بسط مقال نيست . به هر حال ، اين مورخ معتبر نيز ولادت امام عصر - صلوات اللّه عليه - را مسلّم و قطعى مى داند.
٥ - ابن حجر هيثمى مكّى شافعى (متوفاى ٩٧٤ هجرى ) در صواعق محرقه حالات امامان عليهم السّلام را نقل كرده و چون به امام حسن عسكرى عليه السّلام مى رسد، چنين مى نويسد:
((ماتَ بِسُرَّ مَنْ رَأَى وَ دُفِنَ عِنْدَ اَبِيِهِ وَ عَمِّهِ وَ عُمُرُهُ ثَمانِيةٌ وَعِشْرُونَ سَنَةً وَيُقالَ: اِنَّهُ سُمَّ اَيْضاً وَلَمْ يَخْلِفْ غَيْرَ وَلَدِهِ اَبِى الْقاسِمِ مُحَمَّدٍ

الْحُجَّةِ وَعُمُرُهُ عِنْدَ وَفاةِ اَبِيهِ خَمْسُ سِنِينَ لكِنْ آتاهُ اللّه فِيهاَ الْحِكْمَةَ وَيُسَمىَّ الْقاسِمُ (الْقائِمُ) الْمُنْتَظَرُ)). (١٠٩)
يعنى : ((امام عسكرى عليه السّلام در ((سامرّا)) وفات يافت و نزد پدر و عمويش دفن گرديد، عمرش به وقت رحلت ٢٨ سال بود، به قولى او را مسموم كردند و از خودش فرزندى جز ابوالقاسم محمَّد حجّت را باقى نگذاشت ، عمر او به وقت وفات پدرش پنج سال بود ليكن خدا در آن كمى سنّ به وى حكمت امامت را عطا كرده بود)).
با توجه به مطالب گذشته لازم است در اينجا به چند نكته اشاره كنيم :
اوّل : چنانكه در فصل اوّل گذشت ابن حجر مكّى از كسانى است كه به تواتر، حديث ((يكون بعدى اثنا عشر خليفة كلّهم من قريش )) اقرار كرده است ولى در تعيين آن دوازده نفر، كار به جايى نبرده و نتوانسته است مصداق آنان را بيان نمايد با آنكه عملاً حالات على عليه السّلام و يازده فرزندش را مفصلاً بيان كرده است !
دوّم : ظاهراً در عبارت ((عند ابيه و عمّه )) به جاى ((عمّه )) ((عمته )) باشد؛ زيرا در ((سامرّا)) چهار بزرگوار در كنار هم دفن شده اند: امام هادى ، امام عسكرى ، نرجس خاتون ، مادر مهدى موعود و حكيمه دختر امام جواد و عمّه امام حسن عسكرى عليهم السّلام و در آنجا كسى به نام عموى آن حضرت وجود ندارد.
سوّم : اينكه در باره مهدى عليه السّلام گفته : ((لكن آتاه اللّه فيها الحكمة )) ابن حجر به امامت امام زمان عليه السّلام اقرار كرده است ؛ چنانكه در باره حضرت يحيى آمده است : (... وَاتَيْناهُ الْحُكْمَ صَبِيّاً) (١١٠) و حضرت عيسى عليه السّلام در گهواره فرموده است : (... اِنِّى عَبْدُاللّه اتانِيَ الْكِتابَ وَجَعَلَنِي نَبِيّاً) (١١١) به هر حال ، ايشان قطع نظر از ولادت حضرت مهدى - صلوات اللّه عليه - به امامت وى نيز اشاره كرده است و شايد چيزهايى هم در مغزش بوده كه محيط، اجازه گفتن به او را نداده است واللّه اعلم .
٦ - ابن صبّاغ ، نورالدين على بن محمَّد بن صبّاغ مالكى (متوفاى ٨٥٥) در باره حضرت عسكرى عليه السّلام مى گويد:
((وَكانَتْ مُدَّةُ اِمامَتِهِ سَنَتَيْنِ... وَ خَلَّفَ اَبُو مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ مِنَ الْوَلَدِ اِبْنَهُ الْحُجَّةَ الْقائِمَ الْمُنْتَظَرَ لِدَوْلَةِ الْحَقِّ وَكانَ قَدْ اَخْفى مَوْلِدَهُ وَ سَتَرَ

اَمْرَهُ لِصُعُوبَةِ الْوَقْتِ وَخَوْفِ الْسُّلْطانِ وَ تَطلُّبِهِ للشِّيْعَةِ وَالْقَبْضِ عَلَيْهِمْ)). (١١٢)
يعنى : ((مدت امامت امام حسن عسكرى دو سال بود... و او بعد از خودش ، فرزندش حجّت قائم را باقى گذاشت كه براى حكومت حق ، انتظارش كشيده مى شود، پدرش ولادت او را مخفى نگاه داشته و جريانش را مستور كرده بود و آن به علت سختى كار و خوف از سلطان وقت بود كه شيعه را جستجو كرده و آنان را بازداشت مى نمود)).
ابن صبّاغ نسب ، ولادت و مادر آن حضرت را نيز مطرح كرده ، چنين مى گويد:
((وُلِدَ اَبُو الْقاسِمِ مُحَمَّدٌ الْحُجَّةُ بْنُ الْحَسَنِ الْخالِصِ بِسُرَّ مَنْ رَأَى لَيْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبانَ سَنَةَ خَمْسٍ وَخَمْسِينَ وَمأَتَيْنِ لِلْهِجْرَةِ وَأَمّا

نَسَبُهُ فَهُوَ اَبُوالْقاسِمِ مُحَمَّدٌ الْحُجَّةُ بْنُ الْحَسَنِ الْخالِصِ بْنِ عَلِيٍّ الْهادِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجَوادِ...)). (١١٣)
يعنى : ((ابوالقاسم محمد حجت ، پسر حسن خالص در سامرا نيمه شعبان سال ٢٥٥ هجرى به دنيا آمد. اما نسبش : او ابوالقاسم ((م ح م د)) حجّت فرزند حسن خالص فرزند على هادى ، فرزند محمَّد جواد، فرزند على الرضا، فرزند موسى كاظم ، فرزند جعفر صادق ، فرزند محمَّد باقر، فرزند على زين العابدين ، فرزند حسين بن على بن ابى طالب است . مادرش ‍ كنيزى است به نام نرجس بهترين كنيز،نام اوراغيراز اين نيز گفته اند، كنيه اش ابوالقاسم ، لقبش حجّت ، مهدى ،خلف صالح ، قائم ، منتظر، صاحب الزمان و مشهورترين آنان همان ((مهدى ))است )).
بدين طريق مى بينيم كه ابن صبّاغ هم به ولادت آن حضرت اشاره كرده و هم امامت او و امام دوازدهم بودنش را بيان نموده است .
ناگفته نماند كه ابن صبّاغ (١١٤) از كتاب ارشاد مرحوم شيخ مفيد دانشمند و فقيه بزرگوار شيعه به صورت مقبول چنين نقل مى كند: امام بعد از ابو محمَّد حسن عسكرى پسرش ‍ محمَّد بود، امام حسن عسكرى غير از وى پسرى نگذاشت . پدرش او را به طور مخفى در جاى خود گذاشت ، عمر وى به هنگام رحلت پدرش پنج سال بود ولى خداى تعالى در آن سن و سال به او حكمت عطا فرمود، چنانكه به يحيى عليه السّلام در حال طفوليت ، حكمت عطا كرد و او را در حال كودكى ، امام گردانيد (... وَآتَيْناهُ الْحُكْمَ صَبِيّاً) (١١٥) ، چنانكه عيسى بن مريم را در گهواره پيامبر كرد، عيسى عليه السّلام در آغوش مادرش چنين گفت : (... اِنّى عَبْدُاللّهِ آتانِيَ الْكِتابَ وَ جَعَلَني نَبِيّاً)). (١١٦)
در دين اسلام براى آن حضرت پيش از ولادتش از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ، و از جدّش على بن ابى طالب و از بقيه پدرانش كه اهل اشرف المراتب اند خبر صريح و نصّ وارد شده است . او صاحب شمشير و قائم منتظر است چنانكه در اين رابطه خبر صحيح داريم ، او را پيش از قيامش دو تا غيبت هست ، يكى از ديگرى مفصلتر مى باشد، اولى كه كوتاه بود از ولادتش تا انقطاع سفارت و نيابت بين او و شيعيانش بود (حدود ٦٩ سال ) اما ديگرى طولانى است و در آخر، او با شمشير قيام خواهد فرمود؛ زيرا خداوند فرموده : (وَ لَقَدْ كَتَبْنا فِى الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ اَنَّ الاَْرْضَ يَرِثُها عِبادِىَ الصّالِحُونَ) (١١٧) و مصداق آن ، حكومت عدالت گستر و جهان شمول حضرت مهدى عليه السّلام است .
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرموده : ((لَنْ تَنْقَضِى اْلاَيّامُ واللَّيْالِى حَتّى يَبْعَثَ اللّهُ رَجُلاً مِنْ اَهْلِ بَيْتِى يُواطِئُ اِسْمُهُ

اِسْمى يَمْلاُ اْلاَرْضَ عَدْلاً وَقِسْطاً كَما مُلِئَتْ جَوْراً وَظُلْماً)). (١١٨)

((عَنْ زُرَارَةَ قالَ سَمِعْتُ اَبا جَعْفَرٍ عليه السّلام يَقُولُ: اَلاَئِمَّةُ اْلاِثْنَيْ عَشَرَ كُلُّهُمْ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ صلّى اللّه عليه و آله و سلّم عَلِيِّ بْنِ

اَبِي طالِبٍ وَاَحَدَ عَشَرَ مِنْ وِلْدِهِ)).
((و از زراره نقل شده كه مى گويد: از ابو جعفر (امام باقر عليه السّلام ) شنيدم كه مى فرمود: امامان دوازده گانه همه از آل محمَّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم هستند و آنان عبارتند از: على بن ابى طالب و يازده فرزندش )).
پس از آنكه ابن صبّاغ اين مطالب را به صورت مقبول و بدون چون و چرا از ارشاد نقل كرده ، اضافه مى كند كه ابن خشّاب در كتاب ((مواليد اهل البيت )) سند را به على بن موسى عليه السّلام مى رساند كه فرمود: ((خلف صالح از نسل ابى محمَّد حسن بن على است و او صاحب الزمان و قائم مهدى است )).
((عَلِىُّ بْنُ مُوسىَ الرِّضا عليه السّلام اَنَّهُ قالَ: الْخَلَفُ الصّالِحُ مِنْ وِلْدِ اَبِى مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ وَهُوَ صاحِبُ الزَّمانِ الْقائِمُ الْمَهْدِيُّ)).
اما نصّ بر امامت وى از جانب پدرش آن است كه محمَّد بن على بن بلال مى گويد: ((دستور ابى محمَّد حسن بن على عسكرى به من آمد و آن وقت از عمر آن حضرت فقط دو سال مانده بود، به من از جانشين خود خبر داد، سپس وقتى كه فقط سه روز از عمرش ‍ باقى مانده بود به من خبر داد كه جانشين او بعد از وى فرزندش خواهد بود)).
ناگفته نماند كه ابن صبّاغ با آنكه مالكى مذهب است اين مطالب حقّه را بدون كوچكترين ترديد نقل مى كند و اين مى رساند كه مطلب براى اين دانشمند و امثال وى كاملاً روشن و آفتابى بوده است و گر نه يك نفر از اهل سنّت ، آن هم از علمايشان چگونه مى تواند با اين صراحت و بى پرده سخن بگويد!
٧ - قرمانى ، ابو العباس احمد بن يوسف دمشقى (متوفاى ١٠١٩ هجرى ) مى گويد:
((اَلْفَصْلُ الْحادِى عَشَرَ فِى ذِكْرِ الْخَلَفِ الْصّالِحِ اَلاِْمام أ بِى الْقاسِمِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الْعَسْكَرِيِّ رَضِي اللّه عَنْهُ وَكانَ عُمْرُهُ عِنْدَ وَفاةِ

اَبِيهِ خَمْسَ سِنِينَ آتاهُ اللّه فِيهاَ الْحِكْمَةَ كَما اُوتِيها يَحْيى عليه السّلام صَبِيّاً وَكانَ مَرْبُوعَ الْقامَةِ حَسَنَ الْوَجْهِ وَالشَّعْرِ، اَقْنَىَ اْلاَنْفِ

اَجْلَى الْجَبْهَةِ)). (١١٩)
يعنى : ((فصل يازدهم كتاب در بيان حال خلف صالح امام ابى القاسم ((م ح م د)) فرزند حسن عسكرى است كه عمرش به وقت وفات پدرش پنج سال بود، ولى خدا به وى حكمت (و امامت ) عطا فرمود چنانكه به يحيى عليه السّلام داده شد، او متوسط القامه ، زيبا موى ، زيبا بينى (١٢٠) ، و گشاده پيشانى است )).
معلوم مى شود كه مسأ له به قدرى واضح ، حتمى و يقينى بوده كه اين مورخ حتى به ذكر قيافه و شمايل مبارك آن حضرت نيز پرداخته است و ولادت وى را از حتميّات دانسته و با جمله ((الخلف الصالح الامام )) از آن بزرگوار ياد كرده است .
٨ - حافظ، ابو عبداللّه محمد بن يوسف كنجى شافعى (متوفاى ٦٥٨ هجرى ) مانند ديگران رحلت حضرت عسكرى و ولادت حضرت مهدى را بيان كرده و او را امام منتظر ناميده است ، اينك عين كلام او را نقل مى كنيم :
((وَ قُبِضَ (الْعَسْكَريُّ عَلَيْهِ السَّلامْ) يَوْمَ الْجُمُعَةِ لِثَمانٍ خَلَوْنَ مِنْ رَبِيعِ اْلاَوَّلِ سَنَةَ سِتِّينَ وَ مأَتَيْنِ وَلَهُ يَوْمَئِذٍ ثَمانٌ وَ عِشْرُونَ سَنَةً بِسُرَّ

مَنْ رَأَى وَ دُفِنَ فِى الْبَيْتِ الَّذِى دُفِنَ فِيهِ اَبُوهُ وَ خَلَّفَ اِبْنَهُ وَهُوَ اْلاِمامُ الْمُنْتَظَرُ وَنَخْتِمُ الْكِتابَ وَ نَرِدُهُ مُنْفَرِداً)). (١٢١)
يعنى : ((امام عسكرى - صلوات اللّه عليه - روز جمعه هشتم ربيع الاوَّل در سال ٢٦٠ در سامرّا از دنيا رفت و در خانه اى كه پدرش دفن شده بود دفن گرديد پسرش را بعد از خود گذاشت و اوست امام منتظر، كتاب كفاية الطالب را در اينجا تمام كرده و حالات امام منتظر را در كتابى مخصوص مى نگاريم )).
ناگفته نماند كه : اين عالم ، كتاب كفاية الطالب فى المناقب را در حالات حضرت عسكرى - صلوات اللّه عليه - تمام كرده ، آن وقت حالات حضرت مهدى عليه السّلام را در كتابى به نام :((البيان فى اخبار صاحب الزمان )) نوشته است . حاج خليفه در كشف الظنون (١٢٢) مى گويد: ((البيان فى اخبار صاحب الزمان للشيخ ابى عبداللّه محمد بن يوسف الكنجى المتوفى سنة ٦٥٨)) بنابراين ، در نسبت اين كتاب به او شكى نيست .
البته جاى بسيار دقت است كه اين حافظ مشهور به طور ارسال مسلّم مى گويد: ((وهو الامام المنتظر))، خدايا! مطلب در نزد اين علما چقدر روشن و واضح و آشكار بوده كه بدون هيچ دغدغه مى گويند: ((وهو الامام المنتظر)) سبحان اللّه ! حيف كه خلافت امويان و عبّاسيان و غيره مانع ترويج اين حقايق شد.
٩ - شبراوى ، عبداللّه بن محمد بن عامر شبراوى مصرى شافعى (متوفاى ١١٧٢ هجرى ) مانند ديگر مورخين و محدّثين رحلت امام عسكرى و ولادت امام مهدى عليهماالسّلام را چنين ذكر مى كند:
((اَلثّانِى عَشَرَ مِنَ اْلاَئِمَّةِ اَبُوالْقاسِمِ مُحَمَّدٌ الْحُجَّةُ اْلاِمامُ قِيلَ هُوَ الْمَهْدِيُّ الْمُنْتَظَرُ، وُلِدَ اْلاِمامُ مُحَمَّدٌ الْحُجَّةُ اِبْنُ اْلاِمامِ الْحَسَنِ الْخالِصِ

رَضِيَ اللّه عَنْهُ بِسُرَّ مَنْ رأَى لَيْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبانَ سَنَةَ خَمْسٍ وَ خَمْسِينَ وَ مأَتَيْنِ قَبْلَ مَوْتِ أَبِيهِ بِخَمْسِ سِنينَ وَكانَ اَبُوهُ قَدْ اَخْفاهُ

حِينَ وُلِدَ وَ سَتَرَ اَمْرَهُ لِصُعُوبَةِ الْوَقْتِ وَ خَوْفِهِ مِنْ الْخُلَفاء... وَكانَ اْلاِمامُ مُحَمَّدٌ الْحُجَّةُ يُلَقَّبُ اَيْضاً بِالْمَهْدِىِّ وَالْقائِمِ وَالْمُنْتَظَرِ وَالْخَلَفِ

الصّالِحِ وَصاحِبِ الزَّمانِ وَاَشْهَرُها الْمَهْدِيُّ وَلِذلِكَ ذَهَبَتِ الشِّيعَةُ: اَنَّهُ الّذِي صَحَّتِ اْلاَحادِيثُ بِأ نَّهُ يَظْهَرُ فِي آخِرِ الزَّمانِ وَاَنَّهُ مَوْجُودٌ فِى

السِّرْدابِ)). (١٢٣)
يعنى : ((دوازدهمين امام ابوالقاسم ((م ح م د)) حجّت است ، گويند: مهدى منتظر، اوست . امام ((م ح م د)) حجّت پسر امام حسن خالص در شب نيمه شعبان سال ٢٥٥، پنج سال پيش از وفات پدرش به دنيا آمد، پدرش ولادت او را به علت دشوارى وقت و ترس از خلفا... مخفى نگاه داشته بود، امام ((م ح م د)) حجّت ، لقبش مهدى ، قائم ، منتظر، خلف صالح ، صاحب الزمان بود، اشهر القابش همان ((مهدى )) است . لذا شيعه معتقد شده است او همان است كه احاديث صحيحه مى گويند در آخرالزمان ظهور خواهد كرد و او در ((سرداب )) موجود است )).
در اينجا سه نكته را يادآور مى شويم : اوَّل : جريان سرداب را در گذشته گفتيم كه سرداب قداستش فقط به علت معبد بودن است و عسكريين عليهماالسّلام در آن عبادت مى كردند و امام زمان عليه السّلام نه در سرداب غايب شده و نه در سرداب است و نه از آن ظهور خواهد كرد و اين به غلط مشهور شده است .
دوّم : اينكه مى گويند: ((شيعه به مهدى موعود بودن او معتقد شده است )) گفته شد كه دلايل اهل سنّت نيز او را مهدى موعود مى دانند، چنانكه در فصل قبلى نقل گرديد.
سوّم : در كلام شبراوى و ديگران گذشت كه امام حسن عسكرى عليه السّلام ولادت پسرش را از خوف خلفا مخفى نگاه داشته بود، مى گوييم چرا مخفى نگاه داشته بود، چرا ولادت يك نفر را مخفى نگاه دارند و چرا از خلفا بترسند؟ اين نيست مگر به جهت آنكه معلوم شده بود كه مهدى موعود فرزند حسن عسكرى عليهماالسّلام است والاّ علّتى نبود كه وى را مخفى نگاه دارد.
١٠ - ابن عماد، عبدالحىّ بن احمد دمشقى حنبلى (متوفاى ١٠٨٩ هجرى ) در حوادث سال ٢٦٠ هجرى مى گويد:
((وَفِيها تُوُفِّيَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِىِّ بْنِ الْجَوادِ بْنِ عَلِي الرِّضاَ بْنِ مُوسَى الْكاظِمِ بْنِ جَعْفَرٍ الْصّادِقِ الْعَلَوىِّ الْحُسَيْنِىِّ، اَحَدُ الاِْثْنَيْ عَشَرَ

الَّذِينَ تَعْتَقِدُ الرّافِضَةُ فِيهِمُ الْعِصْمَةَ وَهُوَ والِدُ الْمُنْتَظَرِ مُحَمَّدٍ صاحِبِ السِّرْدابِ)). (١٢٤)
يعنى : ((و در آن سال حسن بن على بن جواد بن على الرضا بن موسى كاظم بن جعفر صادق علوى حسينى وفات يافت ، او يكى از دوازده نفرى است كه شيعه به عصمت آنان اعتقاد دارد و او پدر ((محمَّد منتظر)) صاحب سرداب مى باشد)).
به نظر مى آيد اين مورخ و محدّث ، چنانكه از كلماتش پيداست از نقل جريان اكراه دارد ولى به ناچار ولادت حضرت مهدى عليه السّلام را و اينكه او فرزند حسن عسكرى عليه السّلام است اقرار و گواهى مى دهد، و اى كاش ! ايشان دلايل گذشته را به نظر مى آورد و شايد در نظر داشته و مغلوب جوّ موجود شده است .
١١ - عبداللّه بسمل راجع به ولادت حضرت مهدى عليه السّلام چنين مى گويد:
((اَلاِمامُ الْمَهْدِيُّ اِسْمُهُ مُحَمَّدٌ كُنْيَتُهُ اَبُوالْقاسِمِ، لَقَبُهُ الْحُجَّةُ وَالْمَهْدِيُّ وَالْخَلَفُ الصّالِحُ وَالْقائِمُ وَالْمُنْتَظَرُ وَصاحِبُ الزَّمانِ وَعُمْرُهُ عِنْدَ وَفاةِ

اَبِيهِ خَمْسُ سِنيِنَ لكِنْ آتاهُ اللّهُ فِيهَا الْحِكْمَةَ)). (١٢٥)
يعنى : ((اسم امام مهدى ((محمَّد)) و كنيه اش ابوالقاسم است ، لقبش حجّت ، مهدى ، خلف صالح ، قائم ، منتظر و صاحب الزمان مى باشد و در هنگام وفات پدرش پنج سال داشت ، لكن در همان سن كم ، خداوند به او حكمت عطا فرمود)).
اين سخن نظير سخنان قبل است ، ولادت حضرت ، نزد صاحب كتاب ، يقينى بوده و از عباراتش كاملاً معلوم مى شود كه آن حضرت را امام و فرزند بلافصل حضرت عسكرى عليه السّلام مى داند و جمله ((لكِنْ آتاهُ اللّهُ فِيهاَ الْحِكْمَةِ))
يعنى : خداوند در آن پنج سالگى به او حكمت عطا كرده بود نظير (... وَآتَيْناهُ الْحُكْمَ صَبِيّاً) (١٢٦) كه در باره حضرت يحيى عليه السّلام است قسم به عمرم كه اين عالم با اين بيان ، امامت آن حضرت را قبول كرده است . چه بيانى بالاتر از اين مى خواهيم ؟!
١٢ - زِرِكلى ، آن حضرت - صلوات اللّه عليه - را از اعلام شمرده و به ولادت و مدت عمرش تا رحلت پدرش اشاره كرده و چنين مى گويد:
((مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الْعَسْكَرِيِّ (الْخالِصِ) بْن عَلِي الْهادِيِّ اَبُوالْقاسِمِ آخِرُ اَلاَْئمَّةِ اَلاِْثْنَيْ عَشَرَ عِنْدَ اْلاِمامِيَّةِ وَ هُوَ الْمَعْرُوفُ عِنْدَهُمْ

بِالْمَهْدِيِّ وَصاحِبِ الزَّمانِ وَالْمُنْتَظَرِ وَالْحُجَّةِ... وُلِدَ فِى سامِرّا وَماتَ اَبُوهُ وَلَهُ مِنَ الْعُمْرِ نَحْوُ خَمْسِ سنين ...وَقِيْلَفِى تارِيخ

‌ِمَوْلِدِهِلَيْلَةَنِصْفِشَعْبانَسَنَةَخَمْسٍ وَ خَمْسِينَ وَمأَتَيْنِ)). (١٢٧)
يعنى : ((محمَّد بن حسن عسكرى (خالص ) فرزند على هادى ابوالقاسم آخرين ائمه دوازده گانه نزد اماميّه مى باشد و او نزد اماميّه به مهدى ، صاحب الزمان ، منتظر و حجّت معروف است و در سامرّا به دنيا آمده است و وقتى پدرش فوت كرد، او پنج سال داشت . بعضى تولد او را شب نيمه شعبان سال ٢٥٥ دانسته اند)).
اصلاً اين عبارات نورانى در باره انسانى كه بيش از پنج سال عمر نداشته و از اعلام است جز امامت و مهدى موعود بودن چه معنايى مى تواند داشته باشد؟ اى كاش ! زركلى مقدارى به خودش زحمت داده رواياتى را كه در فصل گذشته گفته ايم به نظر مى آورد و آن وقت مى ديد آيا امام دوازدهم بودن آن حضرت ((عندالاماميّه )) است يا ((عندالاماميّه واهل السنّه )) مى باشد.
١٣ - ديار بكرى ، حسين بن محمد بن حسن مالكى (متوفاى ٩٨٢) در مكّه معظمه در باره ولادت و نسب آن حضرت چنين مى گويد:
((الثّانِى عَشَرَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الرِّضا يُكَنّى اَباَالْقاسِمِ وَ لَقّبَهُ الاِمامِيَّةُ بِالْحُجَّةِ وَالْقائِمِ وَالْمَهْدِيِّ

وَالْمُنْتَظَرِ وَصاحِبِ الزَّمانِ وَهُوَ عِنْدَهُمْ خاتَمٌ لِلاِثْنَيْ عَشَرَ اِماماً... اُمُّهُ اُمُ وَلَدٍ اسْمُها صَيْقَلُ وَ قِيلَ: سَوْسَنُ وقيلَ:

نَرْجِسُ وَقِيلَ: غَيْرُذلِكَ، وُلِدَ فِى سُرَّ مَنْ رَأَى فِى الثّالِثِ وَالْعِشْرِينَ مِنْ رَمَضانَ سَنَةَ ثَمانِينَ وَ خَمْسِينَ وَ مأَتَيْنِ)). (١٢٨)
يعنى : ((امام دوازدهم ((م ح م د)) پسر حسن ، پسر على ، پسر محمد، پسر على الرضاست ، كنيه اش ‍ ابوالقاسم مى باشد، شيعه به او لقب حجّت ، قائم ، مهدى ، منتظر، و صاحب الزمان داده است ، از نظر شيعه او تمام كننده و خاتم امامان دوازده گانه است ... مادرش كنيزى است به نام صيقل و به قولى سوسن و به قولى نرجس و غير از آن نيز گفته اند، ايشان در روز بيست و سوم رمضان ، سال ٢٥٨ هجرى در سامرّا متولّد شد)).
همين مورخ ، ضمن ذكر رحلت امام عسكرى عليه السّلام باز به ولادت حضرت مهدى صلوات اللّه عليه - اشاره كرده و چنين مى گويد:
((وَفِى سَنَةِ سِتِّينَ وَ مأَتَيْنِ ماتَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِىِّ بْنِ الْجَوادِ بْنِ الرِّضا الْعَلَوىِّ اَحَدُ اْلاَئِمَّةِ الاِثْنَىْ عَشَرَ الَّذِينَ تَعْتَقِدُ اْلاِمامِيَّةُ الرّافِضيَّةُ

عِصْمَتَهُمْ وَ هُوَ والِدُ مُنْتَظَرِهِمْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ)). (١٢٩)

اتفاق در مهدى موعود عليه السلام
يعنى : ((در سال ٢٦٠ حسن بن على عسكرى يكى از امامان دوازده گانه كه شيعه به عصمت آنان عقيده دارد از دنيا رفت و او پدر محمَّد بن الحسن است كه شيعيان انتظارش را مى كشند)).
اين عبارتهاى نورانى و امثال آنها نشان مى دهند كه ولادت آن حضرت ، نزد اهل سنّت از اوضح واضحات و اظهر من الشمس بوده است و دورانهاى تاريك بنى اميّه و بنى عبّاس وغيره نگذاشته آنچه در كتابهاست به زبان آورده و مانند جهان تشيع ، ترويج شود، چنانكه مشروحاً در مقدّمه گفته شد. و اينكه انتظار مهدى موعود - عجّل اللّه تعالى فرجه الشريف - را به شيعه نسبت داده و مى گويند: او امام دوازدهم نزد شيعه است ، علتش غفلت از دلايلى است كه در فصل سابق گفته شد و گر نه آنكه در كتابهاى مشهور و معتبر مى خوانند كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم به امام حسين عليه السّلام فرمود:
((اِنَّ اللّهَ اخْتارَ مِنْ صُلْبِكَ يا حُسَيْنُ تِسْعَةَ أَئمَّةٍ تاسِعُهُمْ قائِمُهُمْ...)). و يا فرمود: ((اَنْتَ حُجَّةٌ، اِبْنُ حُجَّةٍ اَخُو حُجَّةٍ وَاَبُو حُجَجِ تِسْعَةٍ

تاسِعُهُمْ قائِمُهُمْ)).
چطور مى توانند بگويند كه او از نظر شيعه امام دوازدهم است و يا او كسى است كه شيعه او را ((منتظر)) مى داند؟!
١٤ - ابن خلكان ، ابوالعبّاس شمس الدين برمكى اربلى شافعى در باره ولادت ، سن ، مادر و پدر آن حضرت ، چنين مى گويد:
((اَبُو الْقاسِمِ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الْعَسْكَرِيِّ بْنِ عَلِي الْهادِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجَوادِ ثانِي عَشَرَ اَلاَْئِمَّةِ اْلاِثْنَيْ عَشَرَ عَلَى اِعْتِقادِ الشِّيْعَةِ

الاِمامِيَّةِ الْمَعْرُوفُ بِالْحُجَّةِ وَهُوَ الَّذِي تَزْعمُ الشِّيعَةُ اَنَّهُ الْمُنْتَظَرُ وَالْقائِمُ وَالْمَهْدِىُّ... كانَتْ وِلادَتُهُ يَوْمَ الْجُمُعَةِ مُنْتَصَف شَعْبانَ سَنَةَ

خَمْسٍ وَخَمْسِينَ وَمأَتَيْنِ وَلَمّا تُوُفِّيَ اَبُوهُ وَقَدْ سَبَقَ ذِكْرُهُ كانَ عُمْرُهُ خَمْسَ سِنينَ وَاسْمُ اُمِّهِ ((خَمْطٌ)) وقيل نَرْجِسُ... ذَكَرَ ابْنُ اْلاَزْرَقِ

فِى تارِيخِ ((مَيّافارقين )) اَنَّ الْحُجَّةَ الْمَذْكُورَ وُلِدَ تاسِعَ شَهْرِ رَبِيع اْلاَوَّلِ سَنَةَ ثَمانٍ وَ خَمْسِينَ وَمأَتَيْنِ...)). (١٣٠)
يعنى : ((ابوالقاسم محمَّد بن حسن عسكرى بن على هادى بن محمد جواد، دوازدهمين امام از امامان دوازده گانه بنا بر اعتقاد شيعه مى باشد و معروف است به حجَّت و او همان است كه شيعه معتقد است او منتظر، قائم و مهدى مى باشد... ولادتش روز جمعه نيمه شعبان سال ٢٥٥ بوده وقتى كه پدرش وفات يافت - كه ذكرش گذشت - پنج سال داشت ، اسم مادرش ((خمط)) و بعضى نرجس گفته اند... ابن ازرق در تاريخ ((ميّافارقين )) گفته است كه حجّت مذكور در نهم ماه ربيع الاَوَّل سال ٢٥٨ متولد شده است )).
در اينجا نيز مى بينيم كه اين مورّخ معروف ، ولادت آن حضرت را به طور ارسال مسلم مى نويسد و از ((ابن ازرق )) نيز نقل مى كند، او نيز مانند ديگران مسأ له سرداب را عنوان كرده - كه در گذشته در باره آن سخن گفته شد - اين نقلها نشان مى دهد كه در ولادت آن حضرت و فرزند بلافصل حضرت عسكرى عليه السّلام بودن آن مطلقاً شك و شبهه اى نبوده است و گر نه اين چنين بى دغدغه نقل نمى كردند.
١٥ - قاضى بهلول بهجت در باره امام عسكرى عليه السّلام مى گويد: ((امام عسكرى در سال ٢٦٠ هجرى از دنيا رحلت فرمود و در سامرّا با پدر بزرگوارش در يك مقام مدفون است ، فرزندش فقط وليعصر و زمان ، حضرت محمَّد بود)). (١٣١)
ايشان مى گويد: ((امام القائم المهدى صاحب العصر والزمان در تاريخ ٢٥٥ هجرى در ١٥ شعبان متولد شد، مادرش امّ ولد و اسمش نرجس خاتون بود و او پنج سال داشت كه پدرش از دنيا رفت .... امام تا به حال زنده بوده و وقتى كه خدا بخواهد ظهور نموده و روى زمين را از عدل ، مالامال خواهد نمود)). (١٣٢)
ناگقته نماند كه اين دانشمند معروف چنانكه كلماتش نشان مى دهد؛ مانند يك شيعه كامل ، به امام عصر - صلوات اللّه عليه - اعتقاد دارد.
١٦ - حافظ ابن خشّاب ابى محمد عبداللّه بن نصر بغدادى (متوفاى ٥٦٧ هجرى ) چنين مى گويد:
((فِى ذِكْرِ الْخَلَفِ الصّالِحِ عَنِ الرّضا عليه السّلام قالَ اَلْخَلَفُ الصّالِحُ مِنْ وِلْدِ اَبِى مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِي وَهُوَ صاحِبُ الْزَّمانِ وَهُوَ

الْمَهْدِيُّ)). (١٣٣)
يعنى : ((امّا سخن در باره خلف صالح (مهدى موعود) آن است كه از حضرت رضا عليه السّلام نقل شده كه فرمود: مهدى موعود از فرزندان حسن بن على عسكرى است و اوست صاحب الزمان و اوست مهدى )).
حافظ قندوزى حنفى اين سخن را از غاية المرام از ابن خشّاب چنين نقل مى كند:
((عَنْ اِبْنِ الْخَشّابِ قالَ: حَدَّثَنا صَدَقَةُ بْنُ مُوسى قالَ: حَدَّثْنا اَبِى عَنْ عَلِي الرِّضا بْنِ مُوسىَ الْكاظِمِ قالَ: الْخَلَفُ الصّالِحُ مِنْ وِلْدِ الْحَسَنِ بْنِ

عَلِيٍّ الْعَسْكَريِّ، هُوَ صاحِبُ الزَّمانِ وَهُوَ الْمَهْدِيُّ)). (١٣٤)
١٧ - ابْن ابى الثلج بغدادى (متوفاى ٣٢٥) در باره ولادت حضرت و پدر بزرگوارش ‍ مى گويد:
((وُلِدَ الْخَلَفُ عليه السّلام سَنَةَ ثَمانٍ وَخَمْسِينَ وَمأَتَيْنِ (٢٥٨) وَمَضَى اَبُو مُحَمَّدٍ وَللْخَلَفِ عَلَيْهِ السَّلامُ سَنَتانِ وَاَرْبَعَةُ اَشْهُرٍ، اُخِذَ عَنِ الْحافِظِ

مُحَمَّدِ بْنِ جَرِيرٍ الطَّبَرِى صاحِبِ الْتارِيخِ)). (١٣٥)
يعنى : ((خلف صالح (امام زمان عليه السّلام ) در سال ٢٥٨ به دنيا آمد، آنگاه كه پدرش ابو محمَّد از دنيا رفت ، مهدى عليه السّلام دو سال و چهار ماه داشت ، اين سخن از محمد بن جرير طبرى صاحب تاريخ معروف ، اخذ شده است )).
١٨ - جمال الدين احمد بن على الحسينى معروف به ابن عقبه (متوفاى ٨٢٨ هجرى ) چنين گفته است :
((وَاَمّا عَلِيُّ الْهادِيُّ فَيُلَقَّبُ بِالْعَسْكَرِيِّ لِمَقامِهِ بِسُرَّ مَنْ رَأَى وَكانَتْ تُسَمّىَ الْعَسْكَرَ... وَاَعْقَبَ مِنْ رَجُلَيْنِ هُما اْلاِمامُ الْهُمامُ اَبُو مُحَمَّدٍ

الْحَسَنُ الْعَسْكَرِيُّ وَكانَ مِنَ الزُّهْدِ وَالْعِلْمِ عَلَى اَمْرٍ عَظِيِمٍ وَ هُوَ والِدُ اْلاِمامِ مُحَمَّدٍ الْمَهْدِيِّ - صلوات اللّه عليه - ثانِي عَشَرَ الاَئِمَّةِ عِنْدَ

الاِمامِيَّةِ وَهُوَ الْقائِمُ الْمُنْتَظَرُ عِنْدَهُمْ مِنْ اُمِّ وَلَدٍ اِسْمُها نَرْجِسُ)). (١٣٦)
يعنى : ((على هادى عليه السّلام لقبش عسكرى است چون در سامرّا كه عسكر ناميده مى شد سكونت داشت از نسل وى دو نفر است يكى امام ابو محمَّد الحسن العسكرى است كه در زهد و علم مقام بزرگى داشت و او پدر امام محمَّد مهدى - صلوات اللّه عليه - امام دوازدهم در نزد اماميه است و او همان قائم منتظر نزد آنان است و از كنيزى به نام نرجس متولد شده است )).
ناگفته نماند كه مرحوم شيخ آقابزرگ كتاب عمدة الطالب را در ((الذّريعه )) نقل كرده و آن را از كتب شيعه دانسته است . مرحوم محدّث قمّى در الكنى والالقاب فرموده : ((كانَ مِنْ اَعاظِمِ اْلاِمامِيَّةِ)). و نيز حاجى خليفه آن را در كشف الظنون آورده است . عبارت فوق نشان مى دهد كه او از اهل سنّت بوده است . واللّه العالم .
١٩ - خواجه پارسا (متوفاى ٨٢٢) - كه از بزرگان مذهب حنفى است - راجع به ولادت ، پدر، مادر و فرزند بلافصل بودن حضرت مهدى عليه السّلام چنين گفته است :
((وَ مِنْ اَئمَّةِ اَهْلِ الْبَيْتِ الطَّيِّبِينَ اَبُو مُحَمَّدٍ الْحَسَنُ الْعَسْكَريُّ... وَماتَ وَدُفِنَ بِجَنْبِ اَبِيهِ... وَلَمْ يَخْلِفْ وَلَداً غَيْرَ اَبِى الْقاسِمِ مُحَمَّدٍ الْمُنْتَظَرِ

الْمُسَمّىَ بِالْقائِمِ وَالحُجَّةِ وَالْمَهْدِيِّ وَصاحِبِ الزَّمانِ وَخاتَمِ اْلاَئِمَّةِ الاِْثْنَىْ عَشَرَ عِنْدَ الاِْمامِيَّةِ وَكانَ مُوْلِدُ الْمُنْتَظَرِ لَيْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبانَ سَنَةَ

خَمْسٍ وخَمْسِينَ وَمأَتَيْنِ، اُمُّهُ اُمُّ وَلَدٍ يُقالُ لَها نَرْجِسُ)). (١٣٧)
اين عالم معروف نيز با اين عبارات نورانى ، رحلت و محل دفن حضرت عسكرى عليه السّلام را معين كرده و آنگاه به يگانه فرزند بودن امام مهدى عليه السّلام تصريح مى كند و همان القاب را بيان مى دارد كه شيعه از امامان عليهم السّلام نقل كرده و از مادر والامقامش نيز نام مى برد و تاريخ ولادتش را نيز تعيين مى نمايد.
نگارنده يقين دارد كه اگر خواجه پارسا دلايل فصل سابق كتاب را پيدا كرده و در نظر مى آورد از گفتن ((عندالاماميه )) مسلماً صرف نظر كرده و ((عندالمسلمين )) مى گفت . ولى با در نظر گرفتن ادله فصل سابق ، مطلب كاملاً آسان است .
٢٠ - حافظ قندوزى حنفى ، باب ٧٩ ينابيع المودّه به نام : ((الباب التاسع والسبعون فى ذكر ولادة القائم المهدى عليه السّلام وزايجة ولادته ...)) را به ولادت حضرت مهدى صلوات اللّه عليه - اختصاص داده است و در آن باب ، ولادت آن بزرگوار را از كتاب غيبت شيخ طوسى ، صواعق محرقه ابن حجر و فصل الخطاب خواجه پارسا و در ابواب ديگر از شعرانى و امثال او به طور ارسال مسلم نقل كرده است .
٢١ - ابن طلحه ، كمال الدين شافعى (متوفاى ٦٥٤) راجع به حضرت امام حسن عسكرى عليه السّلام فرموده : بزرگترين منقبت و مزيّتى كه خدا به او عطا فرموده آن است كه : مهدى موعود از صلب او و متولد از اوست ، اينك عين عبارت كتاب :
((أَمّا اسْمُهُ (الْعَسْكَرى عليه السّلام ) الْحَسَنُ وَ كُنْيَتُهُ اَبُو مُحَمَّدٍ وَلَقَبُهُ الْخالِصُ وَأَمّا مَناقِبُهُ فَاعْلَمْ اَنَّ الْمَنْقَبَةَ الْعُلْيا وَالْمَزِيَّةَ الْكُبْرى الَّتِى

خَصَّهُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ بِها وَقَلّدَهُ فَرِيدَها... اِنَّ الْمَهْدِىَّ مُحَمَّداً نَسْلُهُ الْمَخْلُوقُ مِنْهُ وَوَلَدُهُ الْمُنْتَسَبُ اِلَيْهِ)). (١٣٨)
ايشان در باب دوازدهم كه در باره مهدى موعودعليه السّلام به طورمفصل سخن گفته و راجع به ولادت ،نسب ،تاريخ ‌ولادت ،نام مادر، القابش و غيره چنين گفته است :
((فَاَمّا مُوْلِدُهُ فَبِسُرَّ مَنْ رَأَى فِى ثالِثٍ وَ عِشْرِينَ سَنَةَ ثَمانٍ وَخَمْسِينَ وَمأَتَيْنِ لِلْهِجْرَةِ وَاَمّا نَسَبَهُ اَباً وَاُمّاً فَاَبُوهُ الْحَسَنُ الْخالِصُ بْنُ عَلِي

الْمُتَوكّلِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْقانِعِ بْنِ عَلِيٍّ الرِّضا بْنِ مُوسىَ الْكاظِمِ بْنِ جَعْفَرٍ الْصّادِقِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْباقِرِ بْنِ عَلِيٍّ زَيْنِ الْعابِدِينَ بْنِ الْحُسَيْنِ الْزَّكِىِّ بْنِ

عَلِيٍّ الْمُرْتَضى اَمْيرِ الْمُؤ مِنينَ وَ قَدْ تَقَدَّمَ ذِكْرُ ذلِكَ مُفَصَّلاً وَاُمُّهُ اُمُّ وَلَدٍ تُسْمّى صَيْقَل ... وَ أَمّا اِسْمُهُ فَمُحَمَّدٌ وَكُنْيَتُهُ اَبُو الْقاسِمِ وَلَقَبُهُ الْحُجَّةُ

وَالْخَلَفُ الْصّالِحُ وَ قِيلَ الْمُنْتَظَرُ)). (١٣٩)
يعنى : ((ولادتش در بيست و سوم (١٤٠) سال ٢٥٨ هجرى ، در شهر سامرّا بوده امّا نسب او از طرف پدر و مادر: پدرش حسن خالص فرزند على متوكل ، پسر محمد قانع ، فرزند على الرضا، پسر موسى كاظم ، پسر جعفر صادق ، پسر محمد باقر، پسر على زين العابدين ، پسر حسين زكى پسر على مرتضى امير المؤ منين كه حالاتش به طور مفصل ياد شده است ، اما مادرش كنيزى به نام صيقل است ... و نام خودش محمَّد، كنيه اش ابوالقاسم ، لقبش حجّت و خلف صالح و به قولى منتظر مى باشد)).
ببينيد اين مورّخ معروف - كه از اساطين شافعيه است - چطور مانند يك شيعه با كلمات درخشان و نورانى ، حالات و نسب آن حضرت را ترسيم مى كند كه عقل حيران است و اين نشان مى دهد كه اين حقايق و واقعيات در عصر صاحب كتاب ، چقدر روشن و آشكار و مسلّم بوده كه يك مورّخ و محدّث شافعى پا در ركاب كرده و چنين مى گويد.
البته ابن طلحه بعد از گفتن اين سخنان و نقل احاديث مهدى از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم مى گويد: اگر معترضى بگويد كه اين احاديث در باره مهدى صحيح و مورد اتّفاق است و صحيح و صريحند در اينكه مهدى از نسل فاطمه و رسول خداصلّى اللّه عليه و آله و سلّم و از عترت اوست و نامش نام آن حضرت است و زمين را پر از عدل و داد خواهد كرد و او از نسل عبدالمطلب و از سادات اهل بهشت است ، ولى اين روايت دلالت نمى كند كه او حتماً ابوالقاسم محمَّد بن حسن حجّت و خلف صالح است ؛ چون اولاد فاطمه زياد است و هر كه تا روز قيامت از نسل فاطمه به دنيا بيايد مى شود گفت از نسل او و از عترت طاهره و از اهل بيت است ، على هذا با همه اين دلايل باز دليل ديگرى احتياج است كه اثبات كند منظور از احاديث فوق ، همان مهدى موعود فوق است .
آن وقت ، صاحب كتاب ، شروع به جواب دادن كرده و در پنج يا شش صفحه اعتراض ‍ فوق را آورده و جواب داده كه منظور رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم همان مهدى فرزند بلافصل امام حسن عسكرى عليه السّلام است ، خوانندگان را به مطالعه آن توصيه مى كنم .
ولى حيف كه اين دانشمند، مورّخ و محدّث شافعى ، دلايلى را كه ما در فصل سابق آورديم نياورده و به آنها استدلال نكرده است ؛ اگر يك دفعه مى فرمود كه در مقتل خوارزمى و در ارجح المطالب آمده كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم به امام حسين عليه السّلام فرمود: ((... أَنْتَ اَبُو حُجَجِ تِسْعَةٍ تاسِعُهُمْ قائِمُهُمْ)) جواب كاملاً تمام و كافى بود و اعتراض معترض ، قطع مى گرديد.
٢٢ - شمس الدين ، ابو المظفر سبط ابن جوزى حنفى (متوفاى ٦٥٤هجرى ) راجع به حضرت مهدى عليه السّلام چنين گفته است :
((هُوَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِىِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِىِّ بْنِ مُوسىَ الرِّضاَ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِىِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِىِّ بْنِ اَبِى طالِبٍ وَ

كُنْيَتُهُ اَبُو عَبْدِاللّهِ وَاَبُوالْقاسِمِ وَهُوَ الْخَلَفُ الْحُجَّةُ صاحِبُ الزَّمانِ، الْقائِمُ الْمُنْتَظَرُ وَهُوَ آخِرُ اْلاَئِمَّةِ اَنْبأ نا عَبْدُالْعَزيزِ بْنُ مُحَمُودِ بْنِ الْبَزّازِ عَنْ ابْنِ

عُمَرَ قالَ: قالَ رَسُولُاللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم يَخْرُجُ فِى آخِرِ الزَّمانِ رَجُلٌ مِنْ وِلْدِى اِسْمُهُ كَاِسْمِى وَ كُنْيَتُهُ كَكُنْيَتِى يَمْلاُاْلاَرْضَ عَدْلاً

كَما مُلِئَتْ جَوْراً فَذَلِكَ هُوَ الْمَهْدِيُّ...)). (١٤١)
يعنى : ((او محمد بن حسن بن على بن محمد بن على بن موسى الرضا بن جعفر بن محمد بن على بن الحسين بن على بن ابى طالب و كنيه اش ابو عبداللّه و ابوالقاسم است و او خلف حجّت ، صاحب زمان ، قائم منتظر و آخرين ائمه است . عبدالعزيز بن محمود بن بزاز به نقل از ابن عمر به ما گفت كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود: در آخر زمان مردى از فرزندانم كه اسم او مثل اسم من و كنيه او مثل كنيه من است خارج مى شود و زمين را پر از عدل مى كند همانطور كه از ظلم پر شده باشد، او همان مهدى است )).
اين دانشمند كه اول حنبلى بوده و بعد مذهب حنفى را اختيار كرده بى هيچ شك و ترديدى ، دوازده امام عليهم السّلام را نقل كرده و صريحاً اظهار مى دارد كه منظور رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم از حديث ((يخرج ...)) همان فرزند بلافصل حسن عسكرى - صلوات اللّه عليه - است و مى گويد: حجّت و صاحب الزمان و قائم منتظر، اوست . آنگاه قول اماميه را كه امام زمان عليه السّلام زنده است به صورت مقبول نقل كرده و به استدلال آنها اشاره مى كند و با نقل قصيده ابوالفضل يحيى بن سلامه كه در مدح ائمّه عليهم السّلام سروده است ، سخن خود را به پايان مى برد.
٢٣ - سيد مؤ من شبلنجى شافعى مصرى مى نويسد: ((رحلت ابو محمد حسن بن على در روز جمعه هشتم ربيع الا ول سال ٢٦٠ بود و از فرزندان ، فقط پسرش محمّد را باقى گذاشت )). (١٤٢)
آن وقت در فصل بعدى در باره ولادت ، حالات ، شمائل ، مادر و نوّاب آن حضرت چنين مى گويد:
((فَصْلٌ فِى ذِكْرِ مَناقِبِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الْخالِصِ بْنِ عَلِي الْهادِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجَوادِ بْنِ عَلِي الرِّضاَ بِنْ مُوسَى الْكاظِمِ بْنِ جَعْفَرٍ الْصّادِقِ بْنِ

مُحَمَّدٍ الْباقِرِ بْنِ عَلِي زَيْنِ الْعابِدِينَ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِىِّ بْنِ أ بِى طالِبٍ رَضِيَاللّه عَنْهُمْ)).
اين عالم پس از ذكرنسب مبارك آن حضرت چنين مى گويد:((مادرش ام ولدى است به نام نرجس و به قولى صيقل و به قولى سوسن ، كنيه اش ابوالقاسم و اماميه به او لقب حجّت ، مهدى ، خلف صالح ، قائم ، منتظر و صاحب الزمان داده اند ولى از همه مشهورتر همان ((مهدى )) است . آن حضرت متوسط القامه و زيباروى بود، موى سرش به شانه اش ‍ مى افتاد، بينى زيبا (١٤٣) و پيشانى گشاده داشت و در زمان معتمد عبّاسى ، محمَّد بن عثمان ، دربانش بود؛ چنانكه ابن صبّاغ در فصول المهمّه گفته است او به عقيده اماميه آخرين امام از امامان دوازده گانه است ...)).
در تاريخ ابن الوردى آمده است كه : ((محمد بن حسن خالص در سال ٢٥٥ به دنيا آمد... شيخ ابو عبداللّه محمد بن يوسف كنجى در كتاب ((البيان فى اخبار صاحب الزمان )) مى گويد: از دلايلى كه بر زنده ماندن مهدى تا امروز دلالت دارد آن است كه زنده ماندنش محال نيست ؛ چنانكه از اولياء اللّه عيسى بن مريم و خضر و الياس و از دشمنان خدا، دجّال و ابليس زنده اند...)).
البته مكرّر گفته ايم كه بعضى از مطالب را منحصر به شيعه دانستن ، غفلت و يا عدم توجه به منقولات كتب خودشان است و گر نه به طور عيان مى ديدند كه آنچه شيعه مى گويد، كتابهاى اهل سنّت نيز همان را مى گويد.
٢٤ - عبدالوهاب شعرانى شافعى مصرى (متوفاى ٩٧٣ هجرى ) در باره حضرت مهدى عليه السّلام چنين مى گويد:
((... وَ هُوَ مِنْ اَوْلادِ الاِمامِ حَسَنِ الْعَسْكَرِيِّ وَ مَوْلِدُهُ عَلَيْهِ السَّلام لَيْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبانَ سَنَةَ خَمْسٍ وَ خَمْسِينَ وَ مِأَتَيْنِ وَ هُوَ باقٍ اِلى اَنْ

يَجْتَمِعَ بِعيسىَ بْنِ مَرْيَمَ عليهماالسّلام فَيكُونَ عُمُرُهُ اِلى وَقْتِنا هذا - وَهُوَ سَنَةُ ثَمانٍ وَ خَمْسِينَ وَ تِسْعَمأَةٍسَبْعَمِأَةِ سَنَةٍ وَ سِتَّ سِنِينَ)). (١٤٤)
يعنى : ((و او از اولاد امام حسن عسكرى و تولدش نيمه شعبان سال ٢٥٥ مى باشد و او باقى مى ماند تا با عيسى بن مريم عليهماالسّلام اجتماع كند. و عمر شريفش تا زمان ما كه اكنون سال ٩٥٨ است ، ٧٠٦ سال مى باشد)).
ناگفته نماند كه كلام شعرانى در فصل سابق در بند چهاردهم در رابطه با اينكه امام زمان عليه السّلام فرزند بلافصل امام حسن عسكرى عليه السّلام است ، گذشت و در اينجا به مناسبت تصريح به ولادت آن حضرت آورده ايم . و نيز گذشت كه در حساب اشتباه شده و در زمان وى از عمر آن حضرت ٧٠٣ سال گذشته بود، نه ٧٠٦ سال .
به هر حال ، اين عالم مشهور و مقبول نزد اهل سنّت هم ولادت آن حضرت را يقين دارد و هم فرزند بلافصل حضرت عسكرى بودنش را، به همين خاطر، عين كلام او را سيّد مؤ من شبلنجى شافعى در نورالابصار، ص ١٧٠، باب ثانى ، ذيل ((تتمّة فى الكلام على اخبار المهدى )) و محمّد صبّان در اسعاف الراغبين حاشيه نورالابصار، ص ١٤١ و حافظ حنفى قندوزى در ينابيع المودّه ، ص ٤٧٠، باب ٨٥ از يواقيت و جواهر شعرانى به صورت قبول و ارسال مسلّم نقل كرده اند.
٢٥ - محى الدين بن عربى راجع به آن حضرت ولادت و نسبش مى گويد:
((وَاعْلَمُوا اَنَّهُ لابُدَّ مِنْ خُرُوجِ الْمَهْدِيِّ عَلَيْهِ السَّلامُ... وَ هُوَ مِنْ عِتْرَةِ رَسُولِ اللّهِ صلّى اللّه عليه و آله و سلّم مِنْ وِلْدِ فاطِمَةَ رَضِيَ اللّهُ عَنْها،

جَدُّهُ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِىِّ بْنِ اَبِى طالِبٍ وَوالِدُهُ الْحَسَنُ الْعَسْكَرِىُّ اِبْنُ اْلاِمامِ عَلِي الْنَّقِيِّ (بالنون ) اِبْنِ مُحَمَّدٍ الْتَّقِيِّ (بالتاء) اِبْنِ الاِمامِ عَلِيٍّ

الرِّضا، اِبْنِ الاِمامِ مُوسىَ الْكاظِمِ، ابْنِ الاِمامِ جَعْفَرٍ الْصّادِقِ، اِبْنِ الاِمامِ مُحَمَّدٍ الْباقِرٍ، اِبْنِ الاِمامِ زَيْنِ الْعابِدِينَ عَلِيٍّ، اِبْنِ الاِمامِ الْحُسَيْنِ،

اِبْنِ الاِمامِ عَلِىِّ بْنِ أ بِى طالِبٍ رَضِيَاللّهُ عَنْهُمْ، يُواطِئُ اِسْمُهُ اِسْمَ رَسُولِ اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم يُبايِعُهُ الْمُسْلِمُونَ بَيْنَ الرُّكْنِ

وَالْمَقامِ)). (١٤٥)
يعنى : ((بدانيد كه مهدى عليه السّلام حتماً خروج خواهد كرد... و او از عترت رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و از فرزندان فاطمه - رضى اللّه عنها - است و جدّش حسين بن على بن ابى طالب و پدرش حسن عسكرى ، فرزند امام على نقى ، فرزند محمد تقى ، فرزند امام على الرضا، فرزند امام موسى كاظم ، فرزند امام جعفر صادق ، فرزند امام محمد باقر، فرزند امام زين العابدين على ، فرزند امام حسين ، فرزند امام على بن ابى طالب - رضى اللّه عنهم - مى باشد. اسم او با اسم رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم قرين است و مسلمين بين ركن و مقام با او بيعت خواهند كرد)).
ناگفته نماند كه شعرانى اين سخن را در اليواقيت و الجواهر، ج ٢، مبحث ٦٥ و محمد صبّان در اسعاف الراغبين ، حاشيه نور الابصار، ص ١٤١، و عدوى حمزاوى مالكى مصرى در مشارق الانوار، ص ١١٢ ((الفصل الثانى فى المهدى و...)) از فتوحات مكيّه محى الدين بن عربى نقل كرده اند و ما آن را در بحث سابق ، تحت رقم ١٤ در رابطه با اينكه مهدى عليه السّلام فرزند بلافصل حضرت عسكرى عليه السّلام است نقل كرديم ، براى تكميل مطلب به آنجا رجوع شود.
به هر حال ، محى الدين بن عربى در اينجا هم نسب آن حضرت و هم فرزند بلافصل حضرت عسكرى بودنش را قبول كرده ، ولادتش نيز خود به خود از اين كلام روشن مى شود.
٢٦ - شمس الدين محمد بن طولون دمشقى حنفى (متوفاى ٩٥٣) در باره ولادت و ساير خصوصيات آن حضرت چنين مى گويد:
((وَثانِى عَشَرَهُمْ اِبْنُهُ (الْعَسْكَرِيِّ) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ وَهُوَ اَبُوالْقاسِمِ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْهادِىِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجَوادِ بْنِ عَلِيٍّ الرِّضا بْنِ

مُوسَى الْكاظِمِ بْنِ جَعْفَرٍ الْصّادِقِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْباقِرِ بْنِ عَلِي زَيْنِ الْعابِدِينَ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِىِّ بْنِ أ بِى طالِبٍ رَضِيَاللّه عَنْهُمْ)) (١٤٦)
چنانكه ملاحظه مى شود، اين مورّخ حنفى ، نسب آن حضرت و فرزند بلافصل امام عسكرى عليه السّلام بودنش را نقل كرده و پس از نقل عقيده اماميه در باره وى و اينكه آنان وى را منتظر، قائم و مهدى لقب داده اند در رابطه با ولادتش مى گويد:
((كانَتْ وِلادَتُهُ - رَضِى اللّهُ عَنْهُ - يَوْمَ الْجُمُعَةِ مُنْتَصَفَ شَعْبانَ سَنَةَ خَمْسٍ وَخَمْسِينَ وَمِأَتَيْنِ وَلَمّا تُوُفِّىِ اَبُوهُ الْمُتَقَدِّمُ ذِكْرُهُ - رَضِيَ اللّهُ

عَنْهُما - كانَ عُمْرُهُ خَمْسَ سِنِينَ وَاِسْمُ اُمِّهِ خَمْطٌ وَقِيل نَرْجِسُ)).
يعنى : ((ولادتش در روز جمعه نيمه شعبان سال ٢٥٥ بوده و به وقت وفات پدرش كه شرح حال او گذشت ، سن وى پنج سال بود، نام مادرش خمط و به قولى نرجس ‍ است )).
آنگاه اشعارى را كه در اسامى و مدح دوازده امام عليهم السّلام سروده نقل مى كند و آنها به شرح ذيل است :
عَلَيْكَ بِالاَئِمَّةِ الاِْثْنَيْ عَشَرْ - مِنْ آلِ بَيْتِ الْمُصْطَفى خَيْرِ الْبَشَرْ

اَبُو تُرابٍ حَسَنٌ وَ حُسَيْنُ - وَ بُغْضُ زَيْنِ الْعابِدِينَ شَيْنٌ

مُحَمَّدٌ الْباقِرُ كَمْ عِلْمٍ دَرى - وَالْصّادِقُ ادْعُ جَعْفَراً بَيْنَ الْوَرى

مُوسىَ هُوَ الْكاظِمُ وَ ابْنُهُ عَلِيّْ - لَقِّبْهُ بِالرِّضا وَ قَدْرُهُ عَلِيّْ

مُحَمَّدٌ التَّقِيُّ قَلْبُهُ مَعْمُورُ - عَلِىُّ النَّقِىُّ دُرُّهُ مَنْثُورُ

وَالْعَسْكَرِيُّ الْحَسَنُ الْمُطَهَّرُ - مُحَمَّدٌ الْمَهْدِيُّ سَوْفَ يَظْهَرُ

يعنى : ((بر تو باد دانستن امامان دوازده گانه از اهل بيت مصطفى بهترين مخلوقات )).
((ابو تراب و حسن و حسين است و دشمنى زين العابدين ناپسند است )).
((محمد باقركه داراى معلومات افزون بود،امام صادق را ميان مردم بخوان )).
((موساى كاظم و پسرش على كه او را رضا لقب كن ، مقامش والاست )).
((محمد تقى كه قلبش آباد از ايمان و علم و تقواست و على نقى كه مرواريدش پراكنده است )).
((حسن عسكرى ، مطهر و مهدى موعود كه حتماً ظهور خواهد كرد)).
ناگفته نماند كه : اين از كارهاى خداست كه حقايق را به دست اين دانشمندان چنين حفظ و نگهدارى فرموده است . و نيز نشان مى دهد كه در ولادت آن حضرت و فرزند بلافصل حضرت عسكرى بودنش با آنكه حضرت عسكرى عليه السّلام ولادت وى را از خوف دشمنان مخفى نگاه داشته بود، ذرّه اى ترديد و ابهام وجود نداشته و مانند روز روشن ، آشكار و معلوم همگان گرديده است .
٢٧ - محمد صبّان نقل مى كند:
((قالَ الْقُطْبُ الشَّعْرانِيُّ فِي اليَواقِيتِ وَالْجَواهِرِ: اَلْمَهْدِيُّ مِنْ وِلْدِ الْحَسَنِ الْعَسْكَرِيِّ مَوْلِدُهُ لَيْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبانَ سَنَةَ خَمْسٍ وَخَمْسِينَ

وَمِأَتَيْنِ وَهُوَ باقٍ اِلَى اَنْ يَجْتَمِعَ بِعِيسىِ بْنِ مَرْيَمَ عليهماالسّلام )). (١٤٧)
يعنى : ((قطب شعرانى گفته است كه : مهدى از اولاد حسن عسكرى است ، در سال ٢٥٥ در نصف شعبان متولد شده ، او زنده است تا با عيسى بن مريم در وقت ظهور، اجتماع نمايند)).
بنابراين ، محمد صبّان با نقل اين كلام از شعرانى از معتقدين به ولادت آن حضرت مى باشد.
٢٨ - همچنين ايشان در ينابيع المودّه در شرح دائره شيخ صلاح الدين صفدى نقل كرده كه مى گويد:
((اِنّ الْمَهْدِيَّ الْمَوْعُودَ هُوَ الاِمامُ الثّانِي عَشَرَ مِنَ اْلاَئِمَّةِ أَوَّلُهُمْ سَيِّدُنا عَلِىُّ وَآخِرُهُمْ الْمَهْدِيُّ رَضِيَ اللّهُ عَنْهُمْ وَ نَفَعَناَ اللّهُ بِهِمْ)). (١٤٨)
يعنى : ((مهدى موعود همان امام دوازدهم است ، اول آنان آقاى ما على و آخر آنان مهدى عليهماالسّلام است )).
ناگفته نماند كه : كلام صفدى - چنانكه در مطلب اول اين كتاب مشروحاً گذشت - در عين حال كه بر ولادت حضرت مهدى عليه السّلام دليل است ، شرح روايت متواتر ((يَكُونُ بَعْدِى اِثْنا عَشَرَ خَلِيفَةً)) نيز مى باشد.
٢٩ - شيخ سليمان حنفى قندوزى باب ٨٢ كتاب ينابيع المودّه را با اين عنوان شروع كرده است :
((الاِمامُ اَبُو مُحَمَّدٍ الْحَسَنُ الْعَسْكَرِيُّ أ رى وَلَدَهُ الْقائِمَ الْمَهْدِيَّ بِخَواصِّ مَوالِيهِ وَاَعْلَمَهُمْ اَنَّ الاِمامَ بَعْدَهُ وَلَدُهُ رَضِيَ اللّه عَنْهُما)).
يعنى : ((امام حسن عسكرى عليه السّلام فرزندش مهدى قائم عليه السّلام را به خواص يارانش ‍ نشان داد و به آنان فهماند كه امام بعد از وى پسرش مى باشد)).
آنگاه از كتاب غيبت (ظاهراً غيبت شيخ طوسى ) از ابى غانم خادم امام عسكرى عليه السّلام نقل كرده كه گفت :
((وُلِدَ لاَبِى مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ مَوْلُودٌ فَسَمّاه مُحَمَّداً فَعَرَضَهُ عَلَى اَصْحابِهِ يَوْمَ الْثالِثِ وَقالَ: هذا اِمامُكُمْ مِنْ بَعْدِى وَ خَلِيفَتِى عَلَيْكُمْ وَهُوَ الْقائِمُ

الَّذِى تَمْتَدُّ عَلَيْهِ الاَعْناقُ بِالاِنْتِظارِ فَإ ذاَ امْتَلاَتِ اْلاَرْضُ جَوْراً وَ ظُلْماً خَرَجَ فَمَلاَها قِسْطاً وَعَدْلاً)).
يعنى : ((براى ابو محمد حسن عسكرى عليه السّلام مولودى به دنيا آمد، اسم او را محمد گذاشت و در روز سوم ولادت ، او را به اصحاب خويش نشان داد و فرمود: اين امام شماست بعد از من و جانشين من است در ميان شما و او همان قائم منتظر است كه گردنها به سوى او كشيده مى شود و انتظار او را مى كشند؛ چون زمين از ظلم پر شود ظهور كرده زمين را از عدل و داد پُر مى كند)).
ناگفته نماند كه : حافظ قندوزى بعد از حديث فوق ، حدود دوازده حديث ديگر در اين باره در باب فوق نقل مى كند، از جمله معاوية بن حكيم و محمد بن ايوب و محمد بن عثمان آورده كه گفتند:
((اِنَّ اَبا مُحَمَّدٍ الْحَسَنَ عَرَضَ وَلَدَهُ عَلَيْنا وَنَحْنُ فِى مَنْزِلِهِ وَكُنّا ارْبَعِينَ رَجُلاً فَقالَ هذا اِمامُكُمْ مِنْ بَعْدِى وَ خَلِيفَتِى عَلَيْكُمْ اَطِيعُوهُ وَلا تَتَفَرَّقُوا

مِنْ بَعْدِى فَتُهْلَكُوا فِى اَدْيانِكُمْ أَما اَنَّكُمْ لاَ تَرَوْنَهُ بَعْدَ يَوْمِكُمْ هذا)).
يعنى : ((امام عسكرى - صلوات اللّه عليه - پسرش را در منزل خودش به ما نشان داد، ما آن وقت چهل نفر بوديم ، فرمود: اين امام شماست بعد از من و جانشين من است بر شما، از او اطاعت كنيد و متفرق نشويد و گر نه در دين خود هلاك مى شويد، بدانيد كه بعد از اين روز، او را نخواهيد ديد)).
٣٠ - ابن الوردى ، زين الدين عمرو بن مظفر الشافعى (متوفاى ٧٤٩) در تاريخ معروف خود به نقل شبلنجى در نورالابصار (١٤٩) مى گويد:
((وُلِدَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الْخالِصِ سَنَةَ خَمْسٍ وَ خَمْسِينَ وَ مِأَتَيْنِ)).
اين مورّخ معروف نيز ولادت حضرت مهدى - صلوات اللّه عليه - را از مسلّمات دانسته است .
٣١ - نورالدين ،على بن سلطان محمدهروى حنفى درباره عقيده شيعه مى گويد:
((بَلْ جَعَلُوا تَمامَ اِيمانِهِمْ وبِناءَ اِسْلامِهِمْ وَ اَرْكانَ اَحْكامِهِمْ بِاَنَّ مُحَمَّدَ بْنَ الْحَسَنِ الْعَسْكَرِيِّ هُوَ الْحَيُّ الْقائِمُ وَهُوَ الْمَهْدِيُّ الْمَوْعُودُ عَلى

لِسانِ صاحِبِ الْمَقامِ الْمَحْمُودِ وَ الْحَوْضِ الْمَوْرُودِ)). (١٥٠)
يعنى : ((شيعه كمال ايمان و پايه اسلام و اركان احكام خويش را بر آن پايه گذارى كرده اند كه محمد بن حسن عسكرى جصلوات اللّه عليهماج همان زنده و قائم و مهدى موعود است كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم صاحب مقام محمود و صاحب حوض كوثر از وى خبر داده است )).
اين دانشمند در عين حمله به شيعه ، ولادت حضرت را از مسلّمات دانسته و يقين داشته كه محمد بن الحسن عليهماالسّلام به دنيا آمده و زنده است ولى از دلايلى كه در گذشته گفته شد، غافل بوده است .
٣٢ - محمد بن عبدالرسول برزنجى شافعى (متوفاى ١١٠٣) مى گويد: از ابى عبداللّه حسين بن على جعليهماالسلام ج وارد شده كه فرمود: براى صاحب اين امر يعنى مهدى موعود دو غيبت هست و يكى طولانى تر از ديگرى ، تا حدى كه بعضى گويند او مرده است و بعضى گويند گم شده ، كسى از وى خبرى ندارد مگر خدا... تا اينكه مى گويد:
((وَأَمّا ما ذَهَبَ اِلَيْهِ الاِمامِيَّةُ الشِّيعَةُ مِنْ اَنَّهُ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الْعَسْكَرِيِّ وَ اَنَّهُ غابَ ثُمَّ ظَهَرَ لِبَعْضِ خواصِّ شِيعَتِهِ ثُمَّ غابَ ثانياً وَأَنَّهُ يَراهُ

خَواصُّ شِيعَتِهِ، فَيَرُدُّهُ اَنَّ الظُهُورَ لِبَعْضِ الْخَواصِّ لا يُسمّى ظُهُوراً)). (١٥١)
يعنى : ((امّا آنچه شيعه به آن معتقد شده است كه مهدى موعود همان محمَّد بن حسن عسكرى است و او غايب شده سپس براى بعضى از خواص شيعه ظاهر شده ، بعد غايب شده است و خواصّ شيعه اش او را مى بينند، اين سخن مردود است ؛ زيرا ظهور براى بعض خواصّ، ظهور ناميده نمى شود)).
حيف ! كه اين دانشمند، مطالعات زياد نداشته است و اگر مطالب و شواهدى را كه در فصل سابق نقل كرديم مى دانست ، اين مطلب را مخصوص به شيعه نمى دانست ولى در عين حال ، ولادت حضرت قائم - صلوات اللّه عليه - را به صورت ارسال مسلّم نقل مى نمايد و مفروغ عنه مى داند.
٣٣ - ابن الازرق در تاريخ ((ميّافارقين )) (١٥٢) در رابطه با ولادت آن حضرت و تاريخ ولادتش مى گويد:
((اِنَّ الْحُجَّةَ الْمَذْكُورَ وُلِدَ تاسِعَ رَبِيعٍ الاَوَّلِ سَنَةَ ثَمانٍ وَ خَمْسِينَ وَ مِأَتَيْنِ وَقِيلَ فِى ثامِنِ شَعْبانَ سَنَةَ سِتٍّ وَخَمْسِينَ وَ هُوَ الاَصَحُّ)). (١٥٣)
يعنى : ((حجّت مذكور حضرت مهدى ج عليه السّلام ج در نهم ربيع الاَول سال ٢٥٨ به دنيا آمده و به قولى در هشتم شعبان سال ٢٥٦ و آن اصحّ است )).
ناگفته نماند كه : اگر چه ابن ازرق در تاريخ ولادت آن حضرت ، چپ و راست گفته است ولى ولادت حضرتش را مسلّم و بدون شك مى داند.
٣٤ - فريد وجدى مى گويد: ((عسكرى پدر منتظر عبارت است از: ابو محمد حسن بن على بن محمد بن على بن موسى الرضا بن جعفر الصادق بن محمد الباقر بن على زين العابدين بن حسين بن على بن ابى طالب رضى اللّه عنهم جعليهم السلام ج ؛ او، به اعتقاد اماميه ، يكى از ائمه دوازده گانه و پدر منتظر صاحب سرداب است )). (١٥٤)
آنگاه در ص ٤٣٩ ذيل كلمه ((العسكرى )) چنين مى گويد:
((اَلْعَسْكَرِيُّ هُوَ أ بُوالْقاسِمِ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الْعَسْكَرِيِّ بْنِ عَلِيٍّ الْهادِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجَوادِ بْنِ عَلِيٍّ الرِّضاَ بْنِ جَعْفَرٍ الْصّادِقِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْباقِرِ

بْنِ عَلِيٍّ زَيْنِ الْعابِدِينِ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِىِّ بْنِ أ بى طالبٍ، هُوَ ثانِى عَشَرَ الائِمَّةِ الاِثْنَيْ عَشَرَ فِي اِعْتِقادِ الاِمامِيَّةِ الْمَعْرُوفُ بِالْحُجَّةِ وَ هُوَ

الَّذِى تَزْعَمُ الشِّيعَةُ اَنَّهُ الْمُنْتَظَرُ وَالْقائِمُ وَالْمَهْدِيُّ وَهُوَ صاحِبُ السِّرْدابِ عِنْدَهُمْ)).
در اينجا فريد وجدى ، هم نسب آن حضرت - صلوات اللّه عليه - را بيان مى كند و هم ولادت آن حضرت را به طور قطعى و يقينى ، واقعاً عجيب است كه امام زمان عليه السّلام در پنج سالگى غايب شده و پيوسته در غيبت صغرى و كبرى بوده و پدرش از ترس دشمنان ، ولادت او را مخفى داشته كه مبادا او را از بين ببرند؛ زيرا گوش مردم را اين سخن پُر كرده بود كه مهدى موعود، بنيان كن حكومتهاى ستمگر از فرزندان حسن عسكرى عليه السّلام خواهد بود، با وجود اين ، ولادت و به دنيا آمدن او چنان مسلّم و قطعى باشد كه امثال فريد وجدى آن را بى چون و چرا نقل نمايند. در ذيل سخن فوق دو نكته را - گر چه تكرارى است - متذكر مى شويم :
اوّل اينكه : اگر فريد وجدى شواهدى را كه در فصل سابق نقل شد مى دانست به هيچ وجه نمى گفت : ((فى اعتقاد الاماميه ))، ولى در اثر ندانستن مطالب گذشته و يا به علت غفلت از آنها مى گويد: ((اماميه چنين عقيده دارند))، پس آنهمه روايات را چه كنيم ؟! و اين از امثال وجدى عجيب نيست ؛ زيرا ايشان در حرف ((الف ))، ذيل كلمه ((اماميه ))، طايفه اماميه را در يك ستون تمام كرده ولى در حرف ((باء)) در باره سيد على محمد باب و اقوال او، حدود دوازده صفحه را سياه كرده است !
دوّم اينكه : مكرراً گفتيم شيعه نمى گويد: امام زمان عليه السّلام در سرداب غايب شده و از آن ظهور خواهد كرد بلكه سرداب سامرّا عبادتگاه عسكريين عليهماالسّلام بوده و محل مقدسى است .
٣٥ - ابوالبركات آلوسى نعمان بن محمود حنفى (متوفاى ١٣١٧ه . ق ) در رابطه با آن حضرت چنين مى گويد:
((وَالْمَشْهُورُ مِنْ مَذاهِبِهِمْ مَذْهَبِ اْلاِمامِيَّةِ اْلاِثْنَى عَشَريَّةَ اَنَّ الْمَهْدِيَّ هُوَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الْعَسْكَرِيِّ بْنِ عَلِيٍّ الْهادِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجَوادِ بْنِ

عَلِيٍّ الرِّضا بْنِ مُوسىَ الْكاظِمِ بْنِ جَعْفَرٍ الصّادِقِ، رَضِىَ اللّهُ تَعالى عَنْهُمْ وَ يُعْرَفُ عِنْدَهُمْ بِالْحُجَّةِ وَالْمُنْتَظَرِ وَالْقائِمِ وَهُوَ الَّذِى غابَ فِى

سِرْداب دارِ اَبِيهِ فِى سامِرّا صَغِيراً وَ اُمُّهُ تَنْظُرُ اِلَيْهِ وَذلِكَ فِى سَنَةِ خَمْسٍ وَ سِتِّينَ وَ مِأَتَيْنِ)). (١٥٥)
اين مورّخ گر چه مهدى موعود بودن حضرت را قبول ندارد ولى ولادت ايشان را از مسلّميات مى داند، ظاهراً منظور از ((ستين )) در عبارت كتاب ، ((خمسين )) است و اشتباهاً ((ستين )) نوشته شده ؛ زيرا ولادت آن حضرت در سال ٢٥٥ است نه در سال ٢٦٥، در باره سرداب نيز كراراً توضيح داده ايم ، باز بايد بگوييم كه : حضرت عسكرى عليه السّلام ولادت آن حضرت را مخفى داشت ؛ زيرا بنى عبّاس در صدد يافتن و كشتن وى بودند؛ چون مى دانستند كه مهدى قائم عليه السّلام فرزند حضرت عسكرى خواهد بود، با وجود اين ، ولادت آن حضرت - چنانكه مى بينيم - به قدرى شهرت يافته كه خاصّ و عام به آن يقين كرده اند.
٣٦ - حافظ شمس الدين محمد بن احمد الذهبى شافعى (متوفاى ٧٤٨ هجرى ) در باره ولادت آن حضرت و حالات او مى نويسد:
((وَ فِيْها (اَيْ فِى سَنَةِ ٢٦٥ وُلِدَ) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِي الْهادِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجَوادِ بْنِ عَلِيٍّ الرِّضاَ بْنِ مُوسىَ الْكاظِمِ بْنِ جَعْفَرٍ الْصّادِقِ

الْعَلوىِّ الْحُسَيْنِيِّ، اَبُوالْقاسِمِ الَّذِي تُلَقِّبُهُ الرَّافِضَةُ الْخَلَفَ الْحُجَّةَ وَتُلقِّبُهُ بِالْمَهْدِيِّ وَالْمُنْتَظَرِ وَتُلقِّبُهُ بِصاحِبِ الْزَّمانِ وَهُوَ خاتِمَةُ الاِثْنيْ عَشَرَ)). (١٥٦)
اين مورّخ معروف نيز ولادت آن حضرت را از قطعيات دانسته و نسب وى را نيز ذكر مى كند، و اينكه مى گويد: شيعه او را مهدى و خلف و حجّت مى داند، در اثر غفلت از رواياتى است كه در فصل گذشته ذكر گرديد منظور او در اينجا فقط قطعى بودن ولادت آن حضرت است . و اينكه ولادت آن حضرت را در سال ٢٦٥ نقل كرده اشتباه است ؛ زيرا ولادت حضرت در سال ٢٥٥ بوده است و شايد اشتباه از نُسّاخ باشد.
همين مورّخ در ص ٣٧٣ در ذكر وقايع سال ٢٦٠ مى نويسد: در آن سال وفات يافت حسن بن على بن محمد جواد بن على الرضا بن موسى الكاظم بن جعفر الصادق علوى حسينى يكى از امامان دوازده گانه كه رافضه عقيده به عصمت آنان دارد. تا اينكه مى گويد: ((وَهُوَ والِدُ الْمُنْتَظَرِ مُحَمَّدٍ صاحِبِ السِّرْدابِ)).
٣٧ - ابو الفوز، سويدى محمد امين بغدادى (متوفاى ٨٢١) در باره آن حضرت فرموده :
((مُحَمَّدٌ الْمَهْدِيُّ وَكانَ عُمُرُهُ عِنْدَ وَفاةِ أ بيِهِ خَمْسَ سِنِينَ وَكانَ مَرْبُوعَ الْقامَةِ حَسَنَ الْوَجْهِ وَ الشَّعْرِ، اَقْنىَ الاَنْفِ، صَبِيحَ الْجَبْهَةِ)). (١٥٧)
يعنى : ((عمر وى به وقت وفات پدرش ، پنج سال بود، او متوسط القامه ، زيباروى ، زيباموى ، زيبابينى ، گشاده پيشانى بود)).
از اينجا معلوم مى شود كه قيافه آن حضرت نيز بر خاص و عام معلوم بوده است .
٣٨ - حافظ ابو عبداللّه محمد بن يوسف كنجى شافعى (متوفاى ٦٥٨) در كتاب ((البيان فى اخبار صاحب الزمان عليه السّلام )) نه تنها ولادت حضرت مهدى عليه السّلام را قبول كرده بلكه بابى آورده به عنوان ((الباب الخامس والعشرون فى الدلالة على كون المهدى عليه السّلام حياً باقياً مذغيبة الى الا ن )) و زنده بودن حضرت را از زمان غيبت تا كنون ، اثبات نموده است . در آغاز اين باب مى گويد:
((وَلا اِمْتِناعَ فِى بَقائِهِ بِدَلِيلِ بَقاءِ عِيسى وَ اِلْياسَ وَالْخِضْر مِنْ اَوْلِياءِاللّهِ تَعالى وَبَقاءِ الدَّجالِ وَاِبْلِيسَ الْمَلْعُونَيْنِ اَعْداءِاللّه تعالى وَهؤ لاء قَدْ

ثَبَتَ بَقاؤ هُمْ بِالْكِتابِ وَالسُّنَّةِ وَقَد اتَّفَقُوا عَلَيِهِ ثُمَّ اَنْكَرُوا جَوازَ بَقاءِ الْمَهْدِيِّ وَها اَناَ أُبَيِّنُ بَقاءَ كُلِّ واحِدٍ مِنْهُمْ فَلايُسْمَعُ بَعْدَ ه ذا لِعاقِلٍ اِنْكارُ

جَوازِ بَقاءِ الْمَهْدِيِّ عليه السّلام )). (١٥٨)
يعنى : ((امتناعى در بقاى حضرت مهدى نيست به دليل باقى ماندن عيسى و الياس و خضر از اولياى خداوند و باقى ماندن دجّال و ابليس ملعون كه دشمنان خدايند. و اينان باقى ماندنشان به وسيله قرآن و سنّت ثابت شده است و همگان بر آن متفقند. در حاليكه جواز بقاى مهدى را انكار نموده اند. و من اكنون بقاى هر يك از آنان را روشن مى كنم ، آن گونه كه ديگر انكار جواز بقاى مهدى عليه السّلام از هيچ عاقلى شنيده نشود)).
٣٩ - محقق و مورّخ شهير، قاضى محمد، مشهور به بهلول بهجت افندى (متوفاى ١٣٥٠) در كتاب ((تاريخ آل محمَّد))، مى نويسد:
((لَمَّا كانَ حَدِيثُ مَنْ ماتَ وَلَمْ يَعْرِفْ اِمامَ زمانِهِ ماتَ مَيْتَةَ الْجاهِلِيَّةِ مُتَّفَقاً عَلَيْهِ بَيْنَ عُلَماءِ الْمُسْلِمِينَ فَلا يُوجَدُ مُسلِمٌ لا يَعْتَقِدُ بِوجُودِ

اْلاِمامِ الْمُنْتَظَرِ وَنَحْنُ نَعْتَقِدُ اَنَّ الْمَهْدِيَّ صاحِبُ الْعَصرِ وَالزَّمانِ وُلِدَ بِبَلْدَةِ سامِرّاءَ وَاِلَيْهِ اَنْتَهَتْ وِراثَةُ النُّبُوّةِ وَالْوَصايَةِ وَاْلاِمامَةِ وَقَدِ اقْتَضَتِ الْحِكْمَةُ

اْلاِلهِيَّةُ حِفْظَ سِلْسِلَةِ اْلاِمامَةِ اِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ فَاِنَّ عَدَدَ الاَئِمَّةِ بَعْدَ رَسُولِاللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم مَحْصُورِةٌ مَعْلُومَةٌ وَهِيَ اِثْنا عَشَرَ

بِمُقْتَضىَ الْحَدِيثِ الْمُعْتَبَرِ الْمَرْوِيِّ فِي الْصَّحِيحَيْنِ خُلَفاءُ بَعْدِيِ اِثْنا عَشَرَ كُلُّهُمْ مِنْ بَنِى هاشِمٍ)).
يعنى : ((چون حديث مَنْ ماتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ اِمامِ زمانِهِ فَقَدْ ماتَ مِيْتَةَ الْجاهِلِيَّةِ متفق عليه علماى عامه و خاصه مى باشد، بنابراين ، هيچ فردى از افراد اسلام پيدا نمى شود كه به وجود صاحب عصر و زمان ، اقرار نداشته باشد. ما معتقديم كه امام مهدى ، صاحب عصر و زمان در شهر سامرّا متولد شده و وراثت نبوّت و وصايت امامت به آنحضرت مى رسد، حكمت الهى ، حفظ و ادامه سلسله امامت را تا روز قيامت اقتضا مى كند، عدد امامان بعد از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم محصور و معلوم است كه دوازده نفرند؛ زيرا از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم به سند معتبر در صحيح بخارى و مسلم روايت شده است كه خلفاى بعد از من دوازده نفرند و همه آنان از بنى هاشم هستند)).
اينها كتابهايى بود كه در اختيار نويسنده قرار داشت و يا در كتابخانه ها از آنها يادداشت كرده ام و گر نه در كتب ، نقلها بسيار است و آنچه گفته شد براى استشهاد كافى است .

اتفاق در مهدى موعود عليه السلام مهدى موعود (ع ) و حكومت جهانى
مسأ له مهدى موعود - صلوات اللّه عليه - بيشتر از اين جنبه مطرح است كه او حكومت واحد جهانى اسلامى تشكيل خواهد داد، و يا حكومتهاى شرك ، كفر و طغيان به دست او از بين رفته و حكومت توحيد و عباد اللّه الصالحين به جاى آنها خواهد نشست . و به عبارت ديگر، آيات :
(وَ لَقَدْ كَتَبْنا فِى الزّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ اَنَّ اْلاَرْضَ يَرِثُها عِبادِيَ الْصّالِحُونَ) (١٥٩)

و:(هُوَ الَّذِى اَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ...) (١٦٠)

كه تا به حال به صورت وعده مانده اند، توسط وى پياده خواهند شد.
در باره اين مطلب ، دو حديث با دو عبارت از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نقل شده و ما ابتدا آن دو را نقل و ترجمه مى كنيم و سپس به محلهاى آنها در كتب برادران اهل سنّت اشاره خواهيم كرد.
ناگفته نماند كه : نتيجه اين بحث و ارتباط آن با بحثهاى قبل اعتقاد به زنده بودن امام زمان - صلوات اللّه عليه - است ؛ زيرا وقتى ثابت گرديد آن حضرت نهمين فرزند امام حسين عليه السّلام است و ثابت گرديد كه وى در سال ٢٥٥ هجرى از مادرى به نام ((نرجس )) متولد شده است و ثابت گرديد كه او حكومت جهانى واحد تشكيل خواهد داد و هنوز تشكيل نداده و آيات قرآنى و وعده حتمى حضرت نبى اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم به صورت وعده باقى مانده است ، پس ناچار بايد معتقد شد كه آن حضرت به قدرت خدا زنده و غايب است و هر وقت كه خدا خواست ظهور فرموده و حكومت فوق را به وجود خواهد آورد.
به عبارت ديگر: مهدى موعود عليه السّلام همان ذخيره خداست كه در آينده ، حاكميت كامل اسلام با ظهور او تحقق خواهد پذيرفت ؛ چنانكه عقيده قطعى ما شيعيان ، زنده بودن آن حضرت است .
١ - ((قالَ رَسُولُ اللّهِ صلّى اللّه عليه و آله و سلّم لَنْ تَنْقَضِى اْلاَيّامُ وَاللّيالِى حَتّى يَبْعَثَ اللّهُ رَجُلاً مِنْ اَهْلِ بَيْتِى يُواطِئُ اِسْمُهُ اِسْمِى

يَمْلاُها قِسْطاً وَعَدْلاً كَما مُلِئَتْ ظُلْماً وَجَوْراً)).
يعنى : ((روزها و شبها به پايان نرسند تا اينكه خداوند مردى از اهل بيت مرا كه نامش نام من است مبعوث كند، او زمين را پر از عدل و داد مى كند چنانكه از ظلم و ستم پر شده باشد)).
٢ - ((قالَ رَسُولُ اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنْ الدُّنْيا اِلاّ يَوْمٌ واحِدٌ لَطَوَّلَ اللّهُ ذلِكَ الْيَوْمَ حَتّى يَبْعَثَ فِيهِ رَجُلاً مِنْ وِلْدِى

يُواطِئُ اِسْمُهُ اِسْمِى يَمْلاُها عَدْلاً وَ قِسْطاً كَما مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً)).
يعنى : ((آمدن مهدى موعود چنان قطعى و حتمى است كه اگر از عمر دنيا نماند مگر يك روز، خداوند آن روز را طولانى گرداند تا در آن روز، مردى از فرزندان مرا برانگيزد كه نامش نام من است زمين را پر از عدل و داد خواهد كرد چنانكه از ستم و ظلم پر شده باشد)).
كلمه ((يملا الارض قسطاً)) كه عبارت اخراى تشكيل حكومت جهانى است در همه روايتها و كتابهايى كه ذيلاً اشاره مى شود، موجود است :
١ - مسند امام احمد بن حنبل ، ج ٣ در صفحات ١٧، ٢٧، ٢٨، ٣٦، ٣٧، ٥٢ و ٧٠ از صحابى كبير ابو سعيد خدرى .
٢ - اسد الغابه ابن اثير، ج ١، ص ٥٥٧ در حالات جابر بن ماجد صدفى عن قيس عن جابر صدفى عن ابيه عن جدّه .
٣ - مستدرك حاكم ، ج ٤، در آخر كتاب : الفتن و الملاحم ، ص ٥٥٧، از ابو سعيد خدرى با دو سند.
٤ - تلخيص ذهبى ، پاورقى مستدرك با دو سند فوق (ج ٤، ص ٥٥٧)
٥ - سنن ابى داوود، ج ٢، كتاب المهدى ، ص ٤٢٢ از على عليه السّلام و عبداللّه بن عمر و از ابو سعيد خدرى با سه سند.
٦ - سنن ابن ماجه ، ج ٢، كتاب الفتن ، باب خروج المهدى ، ص ١٣٦٦ از عبداللّه بن عمر.
٧ - نور الابصار شبلنجى ، فصل تتمة فى الكلام على اخبار المهدى ، ص ١٧٠ از على عليه السّلام و ابو سعيد خدرى و حذيفة بن يمان و جابر بن عبداللّه . و نيز از صواعق ابن حجر، تواتر حديث را نقل مى كند.
٨ - سنن ترمذى ، ج ٤، كتاب الفتن ، باب ٥٢ (ماجاء فى المهدى ) ص ٥٠٥ از عبداللّه بن عمر با دو سند.
٩ - صواعق محرقه ابن حجر، باب : خصوصياتهم الدالة على عظيم كراماتهم ، ص ٢٣٥ از على عليه السّلام و ابن عباس و در ص ١٦١ ذيل آيه دوازدهم از آيات نازله در شأ ن اهل بيت عليهم السّلام تا ص ١٦٥ با شش طريق .
١٠ - تذكره سبط ابن جوزى ، فصل فى ذكر الحجة المهدى ، ص ٣٢٦ از على عليه السّلام و عبداللّه بن عمر.
١١ - البدء والتاريخ ، تأ ليف : ابن زيد بلخى ، ج ١، الفصل السابع ، ص ٦٢ از ابن مسعود.
١٢ - معجم كبير طبرانى ، ج ١٠، ص ٧٨ از ابن مسعود با سه سند و از عبداللّه بن عمر با چهار سند.
١٣ - فتوحات مكيّه ابن عمر بن محى الدين ، ج ٣، باب ٣٦٦، ص ١٠٦ به طور ارسال مسلّم .
١٤ - مطالب السئول ابن طلحه ، باب ثانى عشر، ص ١٢٥ از ابوسعيد خدرى و عبداللّه بن مسعود.
١٥ - تذكره قرطبى ، باب منه آخر فى المهدى و صفته ، ص ٦١٥ از ابوسعيدخدرى .
١٦ - ذخائر العقبى ، ص ١٣٦ از على بن هلال از پدرش .
١٧ - فرائدالسمطين ،ج ٢،ص ٣١٠،ح ٥٦١ازابوسعيدوعبداللّه بن عباس .
١٨ - الفتن والملاحم ابى الفداء، ج ١، فصل فى ذكر المهدى ، ص ٢٥ از حجّاج .
١٩ - فصول المهمّه ابن صبّاغ ، فصل ثانى عشر، از عبداللّه عمر وابن مسعود.٢٠كنزالعمال ، حديث ٣٨٦٥٣ از ابوسعيد خدرى و نيز در احاديث ديگر از على عليه السّلام و ابن مسعود و غيره .
اينها كه اشاره شد به عنوان نمونه است و گر نه بيشتر از پنجاه كتاب معتبر فعلاً در نزدم موجود است و در همه آنها جمله ((يَملا اْلاَرْضَ قِسْطاً)) كه حكايت از حكومت جهانى دارد، نقل شده است . بنابراين ، مسأ له مهدى موعود - صلوات اللّه عليه - مسأ له حكومت جهانى اسلام و مسأ له آينده اسلام و قرآن مى باشد و او زنده است و ظهور خواهد فرمود.
اين بود آنچه در زمينه ((اتفاق شيعه و اهل سنّت )) در باره حضرت مهدى - صلوات اللّه عليه - به نظرمان آمده بود. وصلّى اللّه على محمَّد وآله الطاهرين والحمد للّه ربِّ العالمين .
اروميه - سيدعلى اكبر قرشى ٢٧ ربيع الاوَّل ١٤١١ ٢٥/٨/١٣٦٩ فهرست منابع و مآخذ كتاب
١ - الاتحاف بحبّ الاشراف ، تأ ليف : الشيخ عبداللّه بن محمَّد بن عامر شبراوى شافعى (متوفاى ١١٧٢ قمرى ) شبرى بر وزن كسرى موضعى است در مصر.
٢ - الاَئمّة الاثنى عشر، تأ ليف : شمس الدين محمد بن طولون دمشقى ، وى از اعيان مذهب حنفيه است كه در ٨٨٠ متولد شد و در ٩٥٣ در سن هفتاد سالگى از دنيا رفته است . زركلى در الاعلام مى گويد: كتابى نوشته به نام ((الشذور الذهبية فى تراجم الائمة الاثنا عشر عند الامامية )).
٣ - اخبار الدول و آثار الاول ، تاءليف : ابو العباس احمد بن يوسف قِرمانى (متوفاى ١٠١٩ در دمشق ) قِرْمان بر وزن كرمان از آباديهاى روم است ، مذهبش دانسته نشده ولى به طور يقين از اهل سنّت مى باشد.
٤ - ارجح المطالب فى مناقب على بن ابى طالب ، تأ ليف عبداللّه بن بسمل ، ط هند، به زبان اردو.
٥ - اسعاف الراغبين فى سيرة المصطفى وفضائل اهل بيته الطاهرين ، تأ ليف : ابو العرفان الشيخ محمد صبّان شافعى مصرى (متوفاى ١٢٠٦ هجرى )، صبّان به فتح باء به معناى صابون فروش است .
٦ - الاعلام ، تأ ليف : خيرالدين زركلى .
٧ - تاريخ الخلفاء، تأ ليف : جلال الدين عبدالرحمان بن ابى بكر سيوطى (متوفاى ٩١١ هجرى )، سيوط از دهات مصر است ، سيوطى از اعيان علماى شافعى مى باشد.
٨ - تاريخ كامل ، تأ ليف : عزالدين ابن اثير موصلى شافعى (متولد ٥٥٥ متوفاى ٦٣٠ هجرى در موصل ).
٩ - تاريخ الخميس ، تأ ليف : حسين بن محمد بن حسن دياربكرى مالكى (متوفاى ٩٨٢ در مكّه معظمه ).
١٠ - تاريخ مواليد الائمة ووفياتهم ، تأ ليف : حافظ بن خشّاب ، ابى محمد عبداللّه بن نصر بغدادى (متوفاى ٥٦٧ در بغداد).
١١ - تاريخ آل محمَّد، تأ ليف : قاضى بهلول بهجت زنگه زولى شافعى .
١٢ - تاريخ ابن الوردى ، تأ ليف : زين الدين عمرو بن مظفّر شافعى (متوفاى ٧٤٩ شام در سال مشهور طاعون ).
١٣ - تاريخ ميافارقين ، تأ ليف : ابوالفضل عبداللّه بن محمد معروف به ابن ازرق فارقى (متوفاى ٥٩٠ قمرى كشف الظنون ، ج ١، ص ٢٠٧).
١٤ - تذكرة الخواصّ، تأ ليف : شمس الدين ابوالمظفر يوسف بن فرغلى سبط ابن الجوزى حنفى (متولد ٥٨١ متوفاى ٦٥٤).
١٥ - تلبيس ابليس ، تأ ليف : جمال الدين ابوالفرج عبدالرحمان بن الجوزى البغدادى . او در مذهب ، حنبلى بود (متوفاى ٥٩٧ در بغداد).
١٦ - سنن ابى داوود، تأ ليف : حافظ ابو داوود سليمان بن اشعث ازدى سيستانى (متولد سال ٢٠٢ متوفاى ٢٧٥ در بصره ) سنن او يكى از صحاح ششگانه برادران اهل سنّت است .
١٧ - سنن ترمذى ، تأ ليف : محدث معروف ابو عيسى محمد بن سورة الضرير (متوفاى ٢٧٩) سنن او يكى از صحاح ششگانه نزد برادران اهل سنّت است . ((ترمذ)) از شهرهاى ماوراء النهر در نزديكيهاى بلخ مى باشد.
١٨ - شذرات الذهب فى اخبار من ذهب ، تأ ليف : ابو الفلاح عبدالحىّ بن عماد حنفى (متوفاى ١٠٨٩) ط بيروت .
١٩ - شرح نهج البلاغه ، تأ ليف : ابن ابى الحديد معتزلى (متولد سال ٥٨٦ قمرى ، متوفاى ٦٥٥ در بغداد) او در مذهب اعتزال بود و خطاب به على بن ابى طالب - صلوات اللّه عليه - مى گويد:
وَرَأَيْتُ دِينَ اْلاِعْتِزالِ وَانَّنِى - اَهْوى لاَجْلِكَ كُلَّ مَنْ يَتَشَيَّعُ
يعنى : ((خودم در مذهب معتزلى هستم ولى به خاطر تو اى مولا! همه شيعيان را دوست مى دارم )).
٢٠ - صحيح بخارى ، تأ ليف : ابو عبداللّه محمد بن اسماعيل بن ابراهيم بخارى ، محدث معروف كه كتابش اولين صحيح از صحاح ششگانه نزد برادران اهل سنّت است (متولد ١٩٤، متوفاى ٢٥٦ در روستاى ((خرتنك )) از دهات سمرقند).
٢١ - صواعق ، تأ ليف : محدث شهاب الدين احمد بن حجر هيثمى مكّى ، وى از بزرگان شافعيه است (متوفاى ٩٧٤).
٢٢ - العبر فى خبر من غَبَر، تأ ليف : حافظ شمس الدين محمد بن احمد الذهبى الشافعى (متوفاى ٧٤٨ قمرى ).
٢٣ - عمدة الطالب فى انساب آل ابى طالب ، تأ ليف : ابن عقبه جمال الدين احمد بن على حسينى (متولد٧٤٨،متوفاى ٨٢٨ كشف الظنون ،ج ٢، ص ١١٦٧).
٢٤ - عمدة القارى فى شرح صحيح البخارى ، تأ ليف : بدرالدين محمود بن احمد العينى ،، قاض القضاة (متوفاى ٨٥٥ در قاهره ).
٢٥ - غالية المواعظ، تأ ليف : ابوالبركات آلوسى ، نعمان بن محمود حنفى (متوفاى ١٣١٧) ج ١، ص ٧٨.
٢٦ - فتح البارى فى شرح صحيح البخارى ، تأ ليف : حافظ ابوالفضل احمد بن على بن حجر عسقلانى ، او از اكابر شافعيه است ، (متوفاى ٨٥٢) عسقلان بر وزن زعفران شهرى است از نواحى فلسطين .
٢٧ - فرائد السمطين فى فضائل المرتضى والبتول والسبطين ، تأ ليف شيخ ‌الاسلام ابراهيم بن محمد حمّوئى ، او از بزرگان شافعيه است (متولد٦٤٤، متوفاى ٧٣٠) حمّويه يكى از اجداد اوست و به او منسوب مى شود. راجع به اهل سنّت بودن او رجوع شود به تذكرة الحفاظ ذهبى ، ج ٤، ص ١٥٠٦ والدرر الكامنه ، تأ ليف : ابن حجر، ج ١، ص ٦٩٦٧ و طبقات شافعيه تأ ليف عبدالرحيم اسنوى .
٢٨ - فصل الخطاب ، تأ ليف : خواجه پارسا، از بزرگان حنفى مى باشد. نامش محمد بن محمد حافظى است (متوفاى ٨٢٢ در مدينه مشرفه )
٢٩ - الفصول المهمّة فى معرفة الائمّة ، تأ ليف : نورالدين على بن محمد بن صبّاغ مكّى مالكى (متوفاى ٨٥٥)
٣٠ - كفاية الطالب ، تأ ليف : حافظ ابو عبداللّه محمد بن يوسف كنجى شافعى (متوفاى ٦٥٨) در مراصد الاطلاع مى گويد: ((كُنج )) به ضم اول و فتح جيم بلوكى است بين ناحيه بادغيس و مرو.
٣١ - كنز العمّال ، تأ ليف : على بن حسام الدين مشهور به هندى و متّقى كه از تأ ليف آن در سال ٩٥٧ فراغت يافته است (متوفاى ٩٧٥ هجرى )
٣٢ - مرقاة المفاتيح ، تأ ليف : نورالدين على بن سلطان محمد هروى حنفى در شرح مشكاة المصابيح (متوفاى ١٠١٤)
٣٣ - مروج الذهب و معادن الجوهر، تأ ليف : ابوالحسن على بن الحسين مسعودى مسلّم الفريقين (متوفاى ٣٤٦)
٣٤ - مستدرك الصحيحين ، تأ ليف : الحافظ ابوعبداللّه محمد بن عبداللّه النيشابورى (متوفاى ٤٠٥ هجرى در نيشابور)
٣٥ - المسند، تأ ليف : ابو عبداللّه احمد بن محمد بن حنبل شيبانى رئيس مذهب چهارم از مذاهب برادران اهل سنّت (متوفاى ٢٤١ در بغداد)
٣٦ - المختصر فى اخبار البشر، معروف به ((تاريخ ابوالفداء)). تأ ليف : اسماعيل بن نورالدين شافعى (متوفاى ٧٣٢)
٣٧ - مقتل الحسين عليه السّلام ، تأ ليف : حافظ موفّق بن احمد حنفى معروف به اخطب خوارزم (متولد ٤٨٤، متوفاى ٥٦٨)
٣٨ - مطالب السئول فى مناقب آل الرسول ، تاءليف : كمال الدين محمد بن طلحه عدوى شافعى (متوفاى ٦٥٢ در حلب )
٣٩ - مناقب مرتضوى ، تأ ليف : محمد صالح حسين ترمذى حنفى .
٤٠ - مودّة ذوى القربى ، تأ ليف : سيد على بن شهاب همدانى (متوفاى ٧٨٦) همه آن كتاب را حافظ قندوزى در ينابيع المودّه آورده است .
٤١ - نور الابصار، تأ ليف : سيد مؤ من بن سيد حسن شبلنجى شافعى ، او بعد از ١٢٥٠ هجرى در روستاى ((شبلنجى )) از دهات مصر به دنيا آمده و از علماى مشهور شافعى است ، خودش در اول نورالابصار به آن تصريح كرده است .
٤٢ - وفيات الاعيان ، تأ ليف : ابو العباس شمس الدين احمد بن محمد بن ابراهيم بن ابى بكر بن خلكان اِربلى برمكى ، او از اعيان شافعيّه است و در سال ٦٠٨ در شهر ((اِربل )) به دنيا آمد ودرسال ٦٨١ در دمشق از دنيا رفته است .
٤٣ - اليواقيت و الجواهر، تأ ليف : شعرانى عبدالوهّاب احمد بن على انصارى شعرانى صوفى . او از اعيان شافعيه است و در آبادى قلقشنده مصر در سال ٨٩٨ به دنيا آمده و در ٩٧٣ از دنيا رفته است .
٤٤ - ينابيع المودّه ، تأ ليف : حافظ سليمان بن ابراهيم قندوزى حنفى بلخى ، اين عالم بزرگوار در سال ١٢٢٠ در شهر ((بلخ )) متولد شد و در سال ١٢٩٤ در قسطنطنيه از دنيا رفت و در خانقاه مراديّه مدفون گرديد.