ترجمه کامل الزیارات

ترجمه کامل الزیارات14%

ترجمه کامل الزیارات نویسنده:
گروه: ادعیه و زیارات

ترجمه کامل الزیارات
  • شروع
  • قبلی
  • 52 /
  • بعدی
  • پایان
  •  
  • دانلود HTML
  • دانلود Word
  • دانلود PDF
  • مشاهدات: 24159 / دانلود: 4104
اندازه اندازه اندازه
ترجمه کامل الزیارات

ترجمه کامل الزیارات

نویسنده:
فارسی

باب شصت و چهارم زيارت حضرت امام حسينعليه‌السلام معادل يك حج مى باشد

ترجمه:

(حديث اول )

حسن بن عبد الله بن محمد بن عيسى، از پدرش، از حسن بن محبوب، از جميل ابن دراج، از فضيل، بن يسار، از حضرت ابى جعفرعليه‌السلام ، آن حضرت فرمودند: زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام و قبر رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و قبور شهدأ معادل يك حج قبول شده است كه با رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بجا آورده شده باشد.

متن:

حدثنى محمد بن جعفر، عن محمد بن الحسين، عن محمد بن سنان قال: سمعت ابا الحسن الرضاعليه‌السلام يقول: من اتى قبر الحسينعليه‌السلام كتب الله له حجة مبرورة.

ترجمه:

(حديث دوم )

محمد بن جعفر، از محمد بن الحسين، از محمد بن سنان، وى مى گويد:

از حضرت ابوالحسن الرضاعليه‌السلام شنيدم كه مى فرمودند:

كسى كه به زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام رود خداوند يك حج قبول شده برايش مى نويسد.

متن:

حدثنى ابى رحمه الله عن سعد بن عبد الله، عن الحسن بن على بن عبد الله بن المغيرة، عن عباس بن عامر قال: اخبرنى عبد الله بن عبيد الانبارى قال: قلت لابى عبد اللهعليه‌السلام : جعلت فداك انه ليس كل سنة يتهيا لى ما اخرج به الى الحج؟ فقال: اذا اردت الحج و لم يتهيا لك فات قبر الحسينعليه‌السلام فانها تكتب لك حجة، و اذا اردت العمرة و لم يتهيا لك فائت قبر الحسينعليه‌السلام فانها تكتب لك عمرة؟

ترجمه:

(حديث سوم )

پدرم رحمة الله عليه، از سعد بن عبد الله، از حسن بن على بن عبد الله مغيرة، از عباس بن عامر، وى مى گويد:

عبد الله بن عبيد انبارى بن من خبر داد و گفت:

محضر مبارك حضرت ابى عبد اللهعليه‌السلام عرضه داشتم: فدايت شوم هر سال آمادگى ندارم براى رفتن به حج چه بايد كرد؟

حضرت فرمودند:

هرگاه اراده حج نموده ولى آمادگى براى آن نداشتى به زيارت قبر حضرت حسين بن علىعليه‌السلام برو زيرا براى تو يك حج منظور مى شود و هر وقت اراده عمره نمودى و براى انجام آن مهيا نبودى به زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام برو زيرا ثواب يك عمره برايت مى نويسند.

متن:

و حدثنى محمد بن الحسن رحمه الله عن محمد بن الحسن الصفار، عن احمد بن محمد بن عيسى، عن ابيه، عن ابن ابى عمير، عن هشام بن الحكم، عن عبد الكريم بن حسان قال: قلت لابى عبد اللهعليه‌السلام : ما يقال ان زيارة قبر الحسينعليه‌السلام تعدل حجة و عمرة، قال: فقال: انما الحج و العمرة ههنا و لو ان رجلا اراد الحج و لم يتهيا له فاتاه كتب الله له حجة، و لو ان رجلا اراد العمرة و لم يتهيا له فاتاه كتبت له عمرة.

ترجمه:

(حديث چهارم )

محمد بن الحسن، از محمد بن الحسن الصفار، از احمد بن محمد بن عيسى، از پدرش، از ابن ابى عمير، از هشام بن الحكم، از عبد الكريم بن حسان، وى مى گويد:

محضر امامعليه‌السلام عرض كردم:

اين گفتار چيست كه مى گويند: زيارت قبر امام حسينعليه‌السلام معادل يك حج و عمره است؟

حضرت فرمودند:

معادل بودن زيارت آن حضرت با حج و عمره تنها در وقتى است كه شخص اراده حج كند ولى آمادگى براى آنرا نداشته ولى به زيارت آن جناب بشتابد در اينجا حق تعالى ثواب يك حج براى او مى نويسد چنانچه اگر اراده عمره نمود ولى برايش ميسور نبود ولى به زيارت امامعليه‌السلام رفت در اينجا نيز ثواب يك عمره برايش منظور مى گردد.

متن:

و عنه، عن محمد بن الحسن الصفار، عن احمد بن محمد بن عيسى، عن الحسن بن على بن فضال، عن حريز، عن فضيل بن يسار قال: قالعليه‌السلام : ان زيارة قبر رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و زيادة قبور الشهدأ و زيارة قبر الحسينعليه‌السلام تعدل حجة مع رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم .

ترجمه:

(حديث پنجم )

و از محمد بن الحسن، از محمد بن الحسن صفار، از احمد بن محمد بن عيسى، از حسن بن على بن فضال، از حرير، از فضيل بن يسار، وى گفت:

امامعليه‌السلام فرمودند:

زيارت قبر رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و قبور شهدأ و قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام معادل حجى است كه با پيغمبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بجا آورده شود.

متن:

حدثنى محمد بن جعفر بن الحسين، عن صفوان بن يحيى، عن حريز، عن الفضيل بن يسار، عن ابى عبد اللهعليه‌السلام مثله.

ترجمه:

محمد بن جعفر، از محمد بن الحسين از صفوان بن يحيى، از حريز، از فضيل بن يسار، از حضرت ابى عبد اللهعليه‌السلام حديثى مثل حديث مذكور را نقل كرده است.

متن:

حدثنى الحسن بن عبد الله بن محمد بن عيسى، عن ابيه، عن الحسن، محبوب، عن جميل بن صالح، عن فضيل بن يسار، عن ابى جعفرعليه‌السلام قال: زيارة قبر الحسينعليه‌السلام تعدل حجة مبرورة مع رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم .

ترجمه:

(حديث ششم )

حسن بن عبد اله بن محمد بن عيسى، از پدرش، از حسن بن محبوب، از جميل ابن صالح، از فضيل بن يسار، از حضرت ابى جعفرعليه‌السلام ، حضرت فرمودند:

زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام معادل حج مقبولى است كه با رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بجا آورده شود.

متن:

حدثنى محمد بن الحسن بن على بن مهزيار، عن ابيه، عن على بن مهزيار، عن الحسن بن سعيد، عن صفوان بن يحيى، عن حريز؛ و الحسن بن محبوب، عن جميل بن صالح، عن فضيل بن يسار، عنهماعليه‌السلام : قالا: زيارة قبر رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و زيارة قبور الشهدأ و زيارة قبر الحسينعليه‌السلام تعدل حجة مع رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم .

ترجمه:

(حديث هفتم )

محمد بن الحسن بن على بن مهزيار، از پدرش، از على بن مهزيار، از حسن بن سعيد، از صفوان بن يحيى، از حريز و حسن بن محبوب، از جميل بن صالح، از فضيل بن يسار، از امام باقر و امام صادقعليه‌السلام اين دو امام بزرگوار فرمودند:

زيارت قبر رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و قبور شهدأ و قبر حسين بن علىعليه‌السلام معائل حجى است كه با پيغمبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بجا آورده شود.

متن:

حدثنى محمد بن الحسن، عن محمد بن الحسن الصفار، عن محمد ابن عيسى بن عبيد، عن ابى سعيد القماط، عن ابن ابى يعفور قال: سمعت ابا عبد اللهعليه‌السلام يقول: لو ان رجلا اراد الحج و لم يتهيا له ذلك فاتى قبر الحسينعليه‌السلام فعرف عنده يجزئه ذلك عن الحج.

ترجمه:

(حديث هشتم )

محمد بن الحسن، از محمد بن الحسن الصفار، از محمد بن عيسى بن عبيد، از ابى سعيد قماط، از ابن ابى يعفور، وى گفت:

از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام شنيدم كه مى فرمودند:

اگر شخصى اراده حج كند ولى آماده نباشد و در اين حال به زيارت قبر حسين امام حسينعليه‌السلام برود پس در روز عرفه نزد حضرت بوده و آن جناب را زيارت كند اين عمل مجزى از حج مى باشد يعنى ثواب حج را دريافت نموده بدون اينكه عمل حج انجام داده باشد.

متن:

حدثنى محمد بن جعفر، عن محمد بن الحسين، عن محمد بن سنان، عن ابراهيم بن عقبة قال: كتب الى العبد الصالحعليه‌السلام ان راى سيدنا ان يخبرنى بافضل ما جأ به فى زيارة الحسينعليه‌السلام و هل تعدل ثواب الحج لمن فاته، فكتبعليه‌السلام : تعدل الحج لمن فاته الحج.

ترجمه:

(حديث نهم )

محمد بن جعفر، از محمد بن الحسين، از محمد بن سنان، از ابراهيم بن عقبة، وى گفت:

نامه اى محضر مبارك عبد صالحعليه‌السلام نوشته و در آن عرض كردم: اگر آقا و سرور ما مصلحت ديدند به ما خبر دهند از افضل و برترين ثوابى كه در زيارت حضرت امام حسينعليه‌السلام وارد شده است و آيا ثواب آن معادل ثواب حج هست از كسى كه نتوانسته عمل حج را بجا آورد؟

امامعليه‌السلام در جوابش مرقوم فرمودند:

ثواب زيارت امام حسينعليه‌السلام معادل ثواب حج است براى كسى كه حج از دستش رفته است.

الباب الخامس و الستون فى ان زيارة الحسينعليه‌السلام تعدل حجة و عمرة

متن:

حدثنى جعفر بن محمد بن ابراهيم بن عبيد الله بن موسى بن جعفر، عن عبد الله بن احمد بن نهيك، عن محمد بن ابى عمير، عن الحسن الاحمسى، عن ام سعيد الاحمسية قالت: سالت ابا عبد اللهعليه‌السلام عن زيارة قبر الحسينعليه‌السلام ، فقال: تعدل حجة و عمرة، و من الخير هكذا و هكذا و او ما بيده.

باب شصت و پنجم در بيان اينكه زيارت حضرت امام حسينعليه‌السلام معائل يك حج و يك عمره مى باشند

ترجمه:

(حديث اول )

جعفر بن محمد ابراهيم بن عبيد الله بن موسى بن جعفر، از عبد الله بن احمد بن نهيك، از محمد بن ابى عمير، از حسن احمسى، ازام سعيد احمسية، وى گفت: از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام سوال كرده و از زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام پرسيدم؟

حضرت فرمودند:

زيارت آن حضرت معائل با يك حج و يك عمره مى باشد و از اعمال خير و پسنديده معادل و مساوى با چنان و چنان است. سپس با دست اشاره به عدد آن اعمال خير فرمودند.

متن:

و عنه، عن عبد الله بن نهيك، عن ابن ابى عمير، عن هشام بن الحكم، عن عبد الكريم بن حسان قال: قلت لابى عبد اللهعليه‌السلام : ما يقال: ان زيارة قبر ابى عبد الله الحسينعليه‌السلام تعدل حجة و عمرة فقال: انما الحج و العمرد هيهنا و لو ان رجلا اراد الحج و لم يتهيا له فاتاه كتب الله له جنة، و لو ان رجلا اراد العمرة و لم يتهيا له فاتاه كتب الله له عمرة.

ترجمه:

(حديث دوم )

و از جعفر بن محمد بن ابراهيم بن عبيد الله بن موسى بن جعفر، از عبد الله بن نهيك، از ابن ابى عمير، از هشام بن حكم، از عبد الكريم بن حسان، وى گفت:

محضر مبارك امام صادقعليه‌السلام عرض كردم: اين كلام چيست كه مى گويند: زيارت قبر حضرت ابى عبد الله الحسينعليه‌السلام معادل يك حج و عمره مى باشد؟

حضرت فرمودند:

معادل بودن با حج و عمره تنها در اينجا اينست كه شخص اراده حج نموده و برايش ميسور نباشد پس بجاى آن به زيارت قبر مطهر حضرت امام حسينعليه‌السلام برود كه در اين فرض خداوند متعال ثواب يك حج برايش مى نوسيد و نيز اگر شخص بخواهد عمره رود ولى برايش ميسور نباشد پس بجاى آن به زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام برود حق تعالى ثواب يك عمره برايش ضبط مى كند.

متن:

حدثنى ابى رحمة الله و محمد بن الحسن، عن الحسين بن الحسن بن ابان، عن الحسين بن سعيد، عن القاسم بن محمد، عن اسحاق بن ابراهيم، عن هارون بن خارجة قال: سال رجل ابا عبد اللهعليه‌السلام و انا عنده فقال: زار قبر الحسينعليه‌السلام فقال ان الحسين و كل الله به اربعة آلاف ملك شعثا غبرا يبكونه الى يوم القيامة فقلت له: بابى انت و امى روى عن ابيك الحج و العمرة، قال: نعم؛ حجة و عمرة حتى عد عشرة.

ترجمه:

(حديث سوم )

پدرم رحمة اللهعليه‌السلام و محمد بن الحسن،، از حسين بن حسن بن ابان، از حسين ابن سعيد، از قاسم بن محمد، از اسحاق بن ابراهيم، از هارون بن خارجه، وى گفت:

مردى از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام سوال كرد و من نيز آنجا حاضر بودم، سائل پرسيد:

چه اجر و ثوابى است براى كسى كه حضرت امام حسينعليه‌السلام را زيارت كند؟

حضرت فرمودند:

خداوند متعال چهار هزار فرشته را به آن حضرت موكل كرده كه جملگى ژوليده و غبار آلود بوده و تا روز قيامت براى ان حضرت گريه مى كنند.

عرض كردم: پدر و مادرم فدايت شوند، از پدر بزرگوارتان نقل شده كه فرموده اند:

ثواب زيارت امام حسينعليه‌السلام معادل حج و عمره است؟

حضرت فرمودند:

بلى، حج و عمره بعد تعداد حج و عمره را شمرده تا به ده حج و عمره رسيد.

متن:

حدثنى ابى رحمه الله و على بن الحسين، عن سعد بن عبد الله، عن احمد بن محمد عن الحسن بن على الواشأ، عن احمد بن عائذ، عن ابى خديجة عن رجل سال ابا جعفرعليه‌السلام عن زيارة قبر الحسينعليه‌السلام فقال آنها تعدل حجة و عمرة، و قال بيده هكذا من الخير يقول بجميع يديه هكذا.

ترجمه:

(حديث چهارم )

پدرم رحمة الله عليه و على بن الحسين، از سعد بن عبد الله، از احمد بن محمد، از حسن بن على وشأ، از احمد بن عائذ، از ابى خديجه، از شخصى كه از حضرت ابا جعفرعليه‌السلام راجع به زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام سوال كرده بود:

امامعليه‌السلام فرمودند:

زيارت حضرت امام حسينعليه‌السلام معادل يك حج و عمره است و با دست اشاره كردند كه معادل اين مقدار از اعمال خير است (تمام انگشتان دو دست را نشان دادند).

متن:

حدثنى ابى رحمه الله عن محمد بن يحيى، عن حمدان بن سليمان النيسابورى ابى سعيد قال: حدثنا عبد الله بن محمد اليمانى، عن منيع بن الحجاج، عن يونس، عن هشام بن سالم، عن ابى عبد اللهعليه‌السلام (قال: زيارة قبر الحسينعليه‌السلام حجة، و من بعد الحجة حجة و عمرة ) من بعد حجة الاسلام.

ترجمه:

(حديث پنجم )

پدرم رحمة الله عليه، از محمد بن يحيى، از حمدان بن سليمان نيشابورى (ابو سعيد) وى گفت:

عبد الله بن محمد يمانى، از منيع بن حجاج، از يونس، از هشام بن سالم، از حضرت ابى عبد الله نقل كرد: حضرت فرمودند:

زيارت قبر امام حسينعليه‌السلام يك حج بوده و بعد از يك حج يعنى بعد از حجة الاسلام يك حج و يك عمره مى باشد.

متن:

و باسناده عن يونس، عن الرضاعليه‌السلام : قال: من زار قبر الحسينعليه‌السلام فقد حج و اعتمر، قال: قلت: يطرح عنه حجة الاسلام؟ قال: لا هى حجة الضعيف حتى يقوى و يحج الى بيت الله الحرام، اما علمت ان البيت يطوف به كل يوم سبعون الف ملك حتى اذا ادركهم الليل صعدوا، و نزل غيرهم فطافوا بالبيت حتى الصباح، و ان الحسينعليه‌السلام لاكرم على الله من البيت و انه فى وقت كل صلواة لينزل عليه سبعون الف ملك شعث غبر لا تقع عليهم النوبة الى يوم القيامة.

ترجمه:

(حديث ششم )

و باسناد ابو سعيد از يونس، از حضرت رضاعليه‌السلام ، حضرت فرمودند:

كسى كه قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام را زيارت بكند پس يك حج و يك عمره به جا آورده.

راوى مى گويد: عرض كردم يعنى حجة الاسلام از او ديگر ساقط است؟

حضرت فرمودند: خير مقصود اين است كه اين زيارت حج افراد ضعيف محسوب شده تا قوى گردند و به بيت الله الحرام بروند، آيا نمى دانى كه هر روز هفتاد هزار فرشته بيت الله را طواف كرده تا شب فرا برسد و پس از آمدن شب به آسمان رفته و فرشتگان ديگر نازل شده و تا صباح بيت را طواف ميكنند وام حضرت امام حسينعليه‌السلام نزد خدا عزيزتر از بيت بوده و در هر وقت نماز هفتاد هزار فرشته كه جملگى ژوليده و غبار آلود و گرفته هستند نازل شده و قبر مطهر را طواف مى كنند و تا روز قيامت به ايشان ديگر نوبت نمى رسد.

متن:

حدثنى ابى رحمه الله عن سعد بن عبد الله، عن احمد بن محمد؛ و محمد بن عبد الحميد، عن يونس بن يعقوب، عن ام سعيد الاحمسية: قالت: قلت لابى عبد اللهعليه‌السلام :اى شى ء تذكر فى زيارة قبر الحسينعليه‌السلام من الفضل؟ قال: نذكر فيه يا ام سعيد فضل حجة و عمرة، و خيرها كذا و بسط يديه و نكس اصابعه.

ترجمه كامل الزيارات

ترجمه:

(حديث هفتم )

پدرم رحمة الله عليه از سعد بن عبد الله، از احمد بن محمد و محمد بن عبد الحميد، از يونس بن يعقوب، از ام سعيد احمسيه وى گفت: محضر مبارك امام صادقعليه‌السلام عرض كردم:

چه فضيلتى را در زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام ذكر مى فرماييد؟

حضرت فرمود: اى ام سعيد فضيلت يك حج و عمره را در آن ذكر مى كنيم و بهتر از آن چنين است و همزمان با گفتن اين عبارت اخير دو دستشان را باز كرده و انگشتانشان را برگرداندند به طورى كه كف دست به طرف روى مبارك و روى دست به طرف مخاطب واقع شد.

متن:

حدثنى محمد بن احمد بن الوليد، عن محمد بن الحسن الصفار، عن احمد بن محمد بن عيسى، عن الحسين بن سعيد، عن القاسم بن محمد، عن حبيب، عن فضيل بن يسار قال: سمعت ابا عبد اللهعليه‌السلام يقول و كل الله بقبر الحسينعليه‌السلام اربعة آلاف ملك شعثا غبرا يبكونه الى يوم القيامة، و اتيانه يعدل حجة و عمرة و قبور الشهدأ.

ترجمه:

(حديث هشتم )

محمد بن احمد بن وليد، از محمد بن الحسين صفار، از احمد بن محمد بن عيسى، از حسين بن سعيد، از قاسم بن محمد، از حبيب، از فضيل بن يسار، وى مى گويد:

از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام ، شنيدم كه مى فرمود:

خداوند متعال چهار هزار فرشته كه جملگى ژوليده و غبار آلود و گرفته هستند را بر قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام موكل قرار داد و ايشان تا روز قيامت بر آن حضرت گريه مى كنند و زيارت آن حضرت معادل يك حج و يك عمره بوده و زيارت قبور شهدأ (مقصود شهدأ احد مى باشد) نيز همين فضيلت را دارد.

متن:

حدثنى ابى رحمه الله و جماعة مشايخى عن سعد بن عبد الله، عن الحسن بن على الكوفى عن العباس بن عامر، عن ابان، عن الحسين بن عطية ابى الناب، عن بياع السابرى قال: سمعت ابا عبد اللهعليه‌السلام و هو يقول من اتى قبر الحسينعليه‌السلام كتب الله له حجة و عمرة، او عمرة و حجة و ذكر الحديث.

ترجمه:

(حديث نهم )

پدرم رحمة الله عليه و جماعتى از مشايخ و اساتيدم، از سعد بن عبد الله، از حسن ابن على كوفى، از عباس بن عامر، از ابان، از حسين بن عطية (ابى الناب ) بياع السابرى، وى گفت:

از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام شنيدم كه مى فرمودند:

كسى كه به زيارت قبر امام حسينعليه‌السلام رود خداوند يك حج و عمره يا عمره و يك حج برايش مى نويسد.

متن:

و باسناده، عن العباس بن عامر، عن ابان بن عثمان قال: حدثنى ابو خلان الكندى، عن ابى عبد اللهعليه‌السلام : قال: من اتى قبر الحسينعليه‌السلام كتب الله له حجة و عمرة.

ترجمه:

(حديث دهم )

و سعد بن عبد الله بن اسنادش، از عباس بن عامر، از ابان بن عثمان وى مى گويد: ابو خلان كندى، از حضرت ابى عبد اللهعليه‌السلام نقل كرده كه آن حضرت فرمودند:

كسى كه به زيارت قبر حضرت حسينعليه‌السلام رود خداوند يك حج و عمره برايش مى نويسد.

متن:

و حدثنى محمد بن الحسن بن على، عن ابيه، عن جده على بن مهزيار، عن ابى القاسم، عن القاسم بن محمد، عن اسحاق بن ابراهيم، عن هارون بن خارجة قال: سال رجل ابا عبد اللهعليه‌السلام فى حديث له طويل يقول فى آخره: بابى انت و امى رووا عن ابيك فى الحج؟ قال: نعم حجة و عمرة حتى عد عشرة.

ترجمه:

(حديث يازدهم )

محمد بن الحسن بن على، از پدرش، از جدش على بن مهزيار، از ابى القاسم، از قاسم بن محمد، از اسحاق بن ابراهيم، از هارون بن خارجه، وى گفت:

مردى در ضمن حديث طولانى از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام سوال كرد و در آخر آن محضر مبارك آن جناب عرضه داشت: پدر و مادرم فدايت شوند راويان از پدر بزرگوارتان روايت كرده اند كه ثواب زيارت حضرت سيد الشهدأعليه‌السلام معادل يك حج است آيا اين مضمون صحيح مى باشد؟

حضرت فرمودند:

بلى، بلكه يك حج و عمره و دو حج و دو عمره... و همين طور بالا رفتند تا ده حج را ذكر نمودند.

متن:

حدثنى ابى و جماعة مشايخ رحمهم الله عن محمد بن يحيى العطار، عن العمركى عمن حدثه عن محمد بن الحسن، عن محمد فضيل، عن محمد بن مصادف قال: حدثنى مالك الجهنى، عن ابى جعفرعليه‌السلام فى زيارة قبر الحسينعليه‌السلام : قال: من اتاه زائرا له عارفا بحقه كتب الله له حجة، و لم يزل محفوظا حتى يرجع، قال: فمات مالك فى تلك السنة و حجت فدخلت على ابى عبد اللهعليه‌السلام فقلت: ان مالك حدثنى بحديث عن ابى جعفرعليه‌السلام ، فى زيارة قبر الحسينعليه‌السلام ، قال: هاته، فحدثته فما فرغت، قال: نعم يا محمد حجة و عمرة.

ترجمه:

(حديث دوازدهم )

پدرم و جماعتى از مشايخ و اساتيدم رحمة الله عليهم، از محمد بن يحيى عطار، از عمركى، از كسى كه برايش حديث گفته، از محمد بن الحسن، از محمد بن فضيل، از محمد بن مصادف، وى مى گويد:

مالك جهنى از حضرت ابى جعفر برايم نقل كرد كه آن حضرت راجع به زيارت حضرت ابا عبد الله الحسينعليه‌السلام فرمودند:

كسى كه به زيارت حضرت امام حسينعليه‌السلام رود در حاليكه عارف و آگاه به حق آن جناب باشد خداوند يك حج براى او مى نويسد و پيوسته محفوظ و برقرار هست تا به اهلش مراجعت كند.

راوى مى گويد: مالك در همان سال فوت كرد و من به حج رفته و بر حضرت ابى عبد اللهعليه‌السلام وارد شدم و محضر مباركش عرض كردم:

مالك حديثى را از حضرت ابى جعفرعليه‌السلام راجع بن زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام برايم نقل نمود.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

حديث را بيان كن.

پس حديث را نقل كرده و هنگامى كه فارغ شدم، حضرت فرمودند:

بلى ثواب زيارت آن حضرت معادل يك حج و عمره مى باشد.

متن:

و حدثنى ابى رحمه الله و جماعة مشايخى، عن محمد بن يحيى العطار؛ و احمد بن ادريس، عن العمركى عمن حدثه عن حماد بن عيسى، عن الحسين بن المختار قال: سالت ابا عبد اللهعليه‌السلام عن زيارة قبر الحسينعليه‌السلام ، فقال: فيها حجة و عمرة.

ترجمه:

(حديث سيزدهم )

پدرم رحمة الله عليه و جماعتى، از مشايخ و اساتيدم، از محمد بن يحيى العطار، و احمد بن ادريس، از عمركى، از كسى كه براى او حديث گفته، از حماد بن عيسى، از حسين بن مختار، وى مى گويد:

از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام راجع به زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام سوال كردم؟

حضرت فرمودند:

اجر اين زيارت به مقدار ثواب يك حج و عمره مى باشد.

متن:

و حدثنى ابى رحمه الله عن سعد بن عبد الله، عن الحسن بن على الزيتونى، عن هارون بن مسلم، عن عيسى بن راشد قال: سالت ابا عبد اللهعليه‌السلام فقلت: جعلت فداك ما لمن زار قبر الحسينعليه‌السلام و صلى عنده ركعتين؟ قال: كتبت له حجة و عمرة قال: قلت له: جعلت فداك و كذلك كل من اتى قبر امام قبر امام مفترض طاعته؟ قال: و كذلك كل من اتى قبر امام مفترض طاعته.

ترجمه:

(حديث چهارم )

و پدرم رحمة الله عليه، از سعد بن عبد الله، از حسن بن على زيتونى، از هارون بن مسلم، از عيسى بن راشد وى مى گويد:

از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام سوال كرده و محضر مباركش عرضه داشتم:

فدايت شوم: كسى كه قبر امام حسينعليه‌السلام را زيارت كرده و دو ركعت نماز آنجا بخواند ثواب آن چيست؟

حضرت در جواب فرمودند:

براى او يك حج و عمره نوشته مى شود.

راوى مى گويد: محضر مباركش عرض كردم: فدايت شوم و همچنين است ثواب هر كسى كه به زيارت قبر امام مفترض الطاعة برود؟

حضرت فرمودند:

و همين طور است هر كسى كه به زيارت قبر امامى كه طاعتش فرض و واجب است رود.

متن:

حدثنى محمد بن جعفر القرشى الكوفى الرزاز، عن محمد بن الحسين، عن محمد بن اسماعيل بن بزيع، عن صالح بن عقبة، عن يزيد ابن عبد الملك قال: كنت مع ابى عبد اللهعليه‌السلام فمر قوم على حمر، فقال: اين يريدون هولأ؟ قلت: قبور الشهدأ، قال: فما يمنعهم من زيارة الشهيد الغريب؟ قال: فقال له رجل من اهل العراق: زيارته واجبة؟ قال: زيارته خير من حجة و عمرة حتى عد عشرين حجة عمرة، ثم قال: مبرورات متقبلات، قال: فوالله ما قمت من عنده حتى اتاه رجل فقال له: انى قد حججت تسعة عشر حجة، فادع الله لى ان يرزقنى تمام العشرين، قال: فهل زرت قبر الحسينعليه‌السلام ؟ قال: لا، قال: ان زيارته خير من عشرين حجة.

ترجمه:

(حديث پانزدهم )

محمد بن جعفر قرشى كوفى رزاز، از محمد بن الحسين، از محمد بن اسماعيل ابن بزيع، از صالح بن عقبه، از يزيد بن عبد الملك وى مى گويد:

در محضر مبارك حضرت ابى عبد اللهعليه‌السلام بودم اين هنگام گروهى كه بر دراز گوش ها سوار بودند عبور كردند، حضرت فرمودند:

ايشان اراده كجا دارند؟

عرض كردم: زيارت قبور شهدأ.

فرمودند:

چه چيز ايشان را بازداشت از زيارت شهيد غريب؟!!

راوى مى گويد: شخصى از اهل عراق به آن حضرت عرض كرد:

آيا زيارت او واجب است؟

حضرت فرمودند:

زيارت آن جناب بهتر از يك حج و يك عمره، از دو حج و دو عمره... و پيوسته بر آن مى افزودند تا فرمودند: بهتر از بيست حج و بيست عمره مى باشد و سپس افزودند:

از بيست حج و عمره مقبول و پذيرفته شده بهتر است.

رواى مى گويد: به خدا سوگند از محضر مباركش برنخاستم تا اينكه شخصى خدمتش مشرف شد و به آن حضرت عرض كرد: من نوزده حج به جا آورده ام تقاضا دارم از خدا بخواهيد كه يك حج ديگر روزى من كرده تا بيست حج برايم كامل باشد.

حضرت به وى فرمودند:

آيا قبر حضرت حسينعليه‌السلام را زيارت كرده اى؟

عرض كرد: خير.

حضرت فرمود:

زيارت آن حضرت از بيست حج بهتر است.

الباب السادس و الستون ان الزيارة الحسينعليه‌السلام تعدل حججا

متن:

حدثنى ابى رحمه الله عن سعد بن عبد الله، عن احمد بن محمد بن عيسى، عن محمد بن سنان، عن الحسين بن مختار، عن زيد الشحام، عن ابى عبد اللهعليه‌السلام (قال: زيارة الحسينعليه‌السلام تعدل عشرين حجة، و افضل من عشرين حجة ).

و حدثنى محمد بن يعقوب، عن عدة من اصحابه، عن احمد بن محمد باسناده مثله.

ب: غسل و تجهيز رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم

کسانى که پيکر پاک و مقدّس رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را غسل دادند و در مراسم خاکسپارى آن حضرت نيز شرکت داشتند عبارت بودند از: على بن ابى طالبعليه‌السلام ، عبّاس عموى پيامبر، فضل بن عبّاس، صالح (آزاد کرده پيامبر). بدين ترتيب، اصحاب رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم جنازه آن حضرت را در ميان افراد خانواده او رها کردند و تنها همين چند نفر عهده دار تجهيز پيکر رسول خدا شدند٤٩ .

بنا به روايتى ديگر، علىعليه‌السلام همراه با فضل و قُثَم، فرزندان عباس و شُقْران (آزاد کرده پيامبر) و بنا به قولى اسامه بن زيد، تمام مراسم تجهيز رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را بر عهده داشتند٥٠ و ابوبکر و عمر در اين مراسم حضور نداشتند٥١ .

در اين وقت، عبّاس عموى پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به حضرت علىعليه‌السلام گفت: "يا ابنَ أخى هَلُمَّ لاِ بايعَک فَلا يختَلِفُ عَليک اِثنان. "٥٢ اى پسر برادر، بيا تا با تو بيعت کنم، که پس از آن، کسى با تو مخالفت نخواهد کرد.

علىعليه‌السلام فرمود: "لَنا بجهازِ رَسُولِ الله شُغلٌ. "٥٣ اکنون کار ما تجهيز پيکر پيامبر است.

در آن حال، انصار در سقيفه بنى ساعده، براى تعيين رهبرى از انصار گرد آمدند٥٤ . اين خبر به گروهى از مهاجران: ابوبکر و عمر و ابوعبيده و همراهانشان رسيد. اينان با سرعت به انصار در سقيفه ملحق شدند٥٥ .

بدين سان، نيز خويشاوندان پيامبر، کسى پيرامون پيکر آن حضرت باقى نماند. وآنان عبارت بودند از: على بن ابى طالبعليه‌السلام ، عباس بن عبدالمطّلب (عموى پيامبر)، فضل بن عباس (پسر عموى پيامبر)، قُثَم بن عبّاس (پسر عموى پيامبر)، اسامه بن زيد (آزاد کرده پيامبر)، صالح (آزاده کرده پيامبر) و أَوس بن خَوْلى (از انصار). و تنها همين افراد بودند که غسل و دفن پيکر پيامبر را بر عهده گرفتند٥٦ .

اقامه نماز بر جنازه پيامبر بر همه مسلمانان حاضر در مدينه واجب عينى بود، يعنى بر يک يک مسلمانان واجب بود. نماز بخوانند٥٧ بر پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ومانند نماز بر جنازه ديگران نبود و امام جماعت لازم نداشت؛ چنان که امام علىعليه‌السلام مى فرمود: امام همه، خود پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است. لذا؛ مسلمانان پنج نفر، شش نفر مى آمدند و حضرت اميرعليه‌السلام ذکر نماز را بلند مى خواند آنها تکرار مى کردند. در ابتدا مردان نماز گزاردند و بعد زنان مسلمان و سپس فرزندانى که به بلوغ نرسيده بودند. اين کار از روز دوشنبه شروع و در عصر سه شنبه تمام شد. پيکر پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در شب چهارشنبه٥٨ ، در حضور چند نفر، در همان اتاقى که وفات يافته بود، دفن شد.٥٩ نيز نزديکان رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم کسى در به خاک سپردن پيکر آن حضرت شرکت نداشت و هنگامى طايفه بنى غُنْم صداى بيل ها را شنيدند که در خانه هاى خود آرميده بودند.٦٠ عايشه مى گويد: "ما از به خاک سپردن پيکر پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم خبر نداشتيم تا آن گاه که در دل شب چهارشنبه صداى بيل ها به گوشمان رسيد٦١ "

ي: وصيت پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به على عليه‌السلام

پيش از بيان وصيت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به علىعليه‌السلام ، به منظور فهم بهتر آن، مناسب است که مقدّمه اى ذکر کنيم. خداوند در سوره آل عمران، آيه ١٤٤ مى فرمايد:

( وَما مُحَمَّدٌ اِلاّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ اَفَانْ ماتَ اَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلى اَعقابِکمْ وَ مِنْ ينَقلِبْ عَلَى عَقَبَيهِ فَلَنْ يضُرَّ الله شَيئا و سَييْزِى الله الشّاکرينَ )

(محّمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فقط فرستاده خداست که پيش از او پيامبرانى ديگر آمده و رفته اند. آيا اگر او بميرد يا کشته شود، شما رو به عقب و به گذشته جاهلى خود باز مى گرديد؟ و هر کس به گذشته جاهلى خود باز گردد، خداى را هرگز زيان نمى رساند، خداوند سپاسگزاران را پاداش نيک خواهد داد)

همان گونه که پيشتر گفتيم، شريعت اسلام با دو نوع وحى بر پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نازل مى شد:

الف) وحى قرآنى، که عبارت است از متن همين قرآن که از زمان پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم تا به حال سالم مانده و به دست ما رسيده است و همه الفاظ آن از خداست و در آن اصول شريعت اسلام، يعنى توحيدِ خالق و توحيد پروردگار قانون گذار و معاد و حشر و حساب و ثواب و عقاب و ارسالِ رُسُل و وجوب طاعت از آنها از آدم تا خاتم، و نيز کليت احکام و آداب اسلامى، همچون نماز و حيّ و جهاد و روزه و زکات و خمس و امر به معروف و نهى از منکر و نهى از غيبت و، ذکر شده است.

ب) وحى بيانى، که وحيى بوده که همراهِ همان وحى قرآنى نازل مى شده است و در واقع تبيين و تفسير آن را بر عهده داشته است. مثلاً در روز غدير خم، همزمان با نزول آيه( يا اَيهَا الرَّسُولُ بَلّغْ ما اُنزلُ اَلَيک مِن ربّک وَ اِنْ لَمْ تَفْعَلَْ فَما بَلَّغْتَ رسالَتَه ) مائده / ٦٧ اين وحى بيانى آمده است که:( يا ايها الرسولُ بَلّغِ ما اُنزلَ اِليک فى عَلي .) پس "في عَلي"٦٢ وحى بيانى بوده است که پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آن را با حديث خود بيان مى فرموده و بنابراين "فى علي" نيز وحى خدا بوده است. پيامبر از خود چيزى بيان نمى فرمود، چنان که بارى تعالى در اين باره مى فرمايد:( ما ينطِقُ عَنِ الْهَوى اِن هُوَ اِلاَّ وَحْي يوحي ) نيم/ ٤ و محکمتر از آن مى فرمايد:( ولَو تَقَوَّلَ عَلَينْا بَعضَ الأَقاويلِ * لاَ خَذْنا مِنهُ بِالَيمين * ثُمَّ لَقَطَعْنا مِنهُ الوَتينَ * فَما مِنکمْ مِن أَحَدٍ عَنهُ حايِزينَ ) (الحاقّه/ ٤٤). يعنى اگر پيامبر از خودش چيزى بگويد و به ما نسبت دهد، مانعش خواهيم شد و رگ قلبش را خواهيم بُريد و کسى از شما هم نمى تواند از مجازات او جلوگيرى کند.

بدين سان، وحى قرآنى همان متن قرآن است که همه الفاظش از خداست و يک سوره آن را، ولو به کوچکى سوره کوثر باشد، کسى نمى تواند بياورد (بقره / ٢٣ - ٢٤) و لذا معيزه باقى پيامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است که خداوند خود عهده دار حفظ آن است:( اِنّا نَحنُ نَزَّلنَا الذٌکرَ وَ اِنّا لَهُ لَحافِظُونَ ) (الحير/ ٩). ولى وحى بيانى، معنايش از خداست، لکن بيانش با لفظ پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است و در آن شرطِ تحدّى و اعجاز نشده و هدف از آن تبيين معناى آيات قرآنى توسط پيامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است؛ چنان که خداوند فرمود:

( وَ اَنَزَلْنا اِليک اَلذِّکرَ لِتُبَين للِنّاس ما نُزِّلَ اِلَيهِمْ ) (النحل / ٤٤).

پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم هر آيه اى از قرآن را، که از طريق وحى دريافت مى کرد، به هر کس که تبليغ مى فرمود، بيانى را هم که از جانب خداوند به او وحى شده بود براى وى مى گفت و بدين ترتيب تبليغ را کامل مى فرمود.

عبداللّه بن مسعود، صحابى بزرگ پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، مى گويد: "هفتاد سوره از دهان پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرا گرفتم. " مثلاً وقتى آيه نازل مى شد که:( والشَّيره الملعونَه ) (اسراء/ ٦٠) پيامبر به او مى فرمود که مقصود از شيره ملعونه، بنى اميه است٦٣ .

در مسند احمد حنبل، از قول صحابه پيامبر، روايت شده که: "اَنَّهُم کانُوا يقْتَرِؤُونَ مِنْ رَسولِ اللهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم عَشَرَ آياتٍ، فَلا يأخُذونَ فى العَشرِ الاُخْرى حَتّى يعلَمُوا ما فى هذِهِ مِنَ العِلمِ و العَملِ. "٦٤ يعنى صحابه پيامبر از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم قرآن را دَه آيه دَه آيه فرا مى گرفتند و به دَه آيه جديد آغاز نمى کردند مگر که آنچه از حيث معارف و احکام که در دَه آيه گذشته بود فرا مى گرفتند. مثلاً اگر از داستان پيامبران گذشته ذکرى شده بود، حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم داستان آنان را بيان مى فرمود، يا اگر آيه اى مربوط به قيامت بود، اين را که روز قيامت چگونه است بيان مى فرمود. يا اگر درباره احکامى مانند وضو و نماز و تيمُمّ بود، نحوه دقيق عمل به آن احکام را تعليم مى فرمود. پس، پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم هيچ آيه قرآنى را تبليغ نفرموده مگر که وحيى بيانى را هم با آن بيان فرموده و همراه آن به امّت ابلاغ فرموده است. مثلاً در تعليم آيه:( اِنَّما يريدُ الله لِيذْهِبَ عَنْکم الرّيْسَ اَهلَ اَلبَيتِ وَ يطََّهِرَکمْ تَطهيراً ) (احزاب/ ٣٣)، پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مى فرمود: اهل بيتِ محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، على و فاطمه و حسن و حسين هستند٦٥ . همچنين در تبليغ آيه( اِنْ تَتُوبا اِلَى اللهِ فَقَد صَغتْ قُلوبُکما ) (تحريم / ٤) بيان مى فرمود که آن دو زوجه پيامبر، امّ المؤمنين حفصه و امّ المؤمنين عايشه اند.٦٦ در تعليم اين قسم آيات، پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم تعليم معنى مى فرمود با تعليم عمل وچنان بوده است که آن گاه که مثلاً آيه کريمه( اَقِمِ الصّلوه لِدُلُوک الشَّمِس ) (اِسراء / ٧٨) نازل شد، کيفيت نمازهاى پنج گانه و اذکار آنها را تعليم مى فرمود و در آن آيه که مى فرمايد( فَاغْسِلُواوُيُوهَکم وَ اَيدِيکم ) (مائده / ٦) به طور عملى تعليم مى داد که نحوه وضو گرفتن چگونه است و با چه آبى بايد باشد.

در تمام اين موارد، آنچه که پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به صحابه تعليم مى فرمود، هر يک از صحابه که نويسنده بود، آيه قرآن را با تفسيرى که از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم شنيده بود مى نوشت. بنابراين، همه نويسندگان صحابه، همه قرآن را نوشته بودند با تفسير هر آيه اى که خود از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم شنيده بودند، البتّه در قرآن هاى تک تک نويسندگان صحابه، تفسير همه آيات نوشته نبود، ولى آن قرآنى که در خانه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بود اين چنين بود، يعنى متن کامل قرآن با تفسير کامل همه آيات همراه بود. توضيح اين که، آنچه از قرآن و تفسير آن نازل مى شد، پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم هر يک از صحابه را که نوشتن آموخته بود و نزديک وى بود مى طلبيد و به او دستور مى داد که آيه قرآن و بيان آن را که وحى شده بود، بر هر چه در دسترس بود بنويسد بر روى کاغذ يا تخته يا استخوان يا شانه گوسفند و امثال آن؛ و آن نوشته ها را پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در خانه خود داشت.

به هنگام وفات، پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به علىعليه‌السلام وصيت کرد: پس از تجهيز من، ردا بر دوش مکن و از منزل خارج مشو تا اين قرآن را جمع آورى کنى علىعليه‌السلام آيات قرآن را، که با تفسير آن بر پوست و تخته و کاغذ و غيره نوشته شده بود٦٧ سوراخ مى کرد و نخ از بين آنها مى گذراند و اين گونه آيات و تفسير هر سوره اى را جمع آورى فرمود. اين کار از چهارشنبه (فرداى دفن پيامبر) آغاز شد و در روز جمعه تمام شد.

آن حضرت، آن قرآن را با مولى و آزاد کرده خود، قنبر، به مسجد آورد. مسلمانان براى نماز جمعه در مسجد پيامبر گرد آمده بودند. آن حضرت به ايشان فرمود: اين قرآن موجود در خانه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است که براى شما آورده ام. دستگاه خلافت آنها گفتند: ما به اين قرآن حاجت نداريم ما. خود قرآن داريم! حضرت فرمود: اين قرآن را ديگر نمى بينيد٦٨ .

آن قرآن، با تفسير تمام آيات، پس از آن حضرت، در دست يازده فرزند او دست به دست منتقل شده و اکنون در نزد حضرت مهدى (عج) است که به هنگام ظهور خويش آن را ظاهر مى کند. واين قرآنى که ما اکنون در دست داريم،٦٩ همان قرآن زمان پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است ولى بدون تفسير، يعنى تنها وحى قرآنى است و از وحى بيانى خالى است٧٠ .

امّا چرا قرآنى را که اميرالمؤمنينعليه‌السلام جمع کرده بود و، علاوه بر متن آيات، تفسير همه آنها را هم به همان گونه که بر پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وحى شده بود در بر داشت قبول نکردند؟ دليل اين مطلب آن است که در وحى بيانى، که بر پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نازل شده و با کلمات آن حضرتصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ؟ به عنوان حديث ايشان در بيان قرآن، تلقّى مى شد، مطالبى وجود داشت که مخالفِ سياستِ دستگاه خلافت بود و مانع حکومت ايشان مى شد. مثلاً، چنان که گذشت، ذيل آيه( وَالشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِي الْقُرْآنِ ) (اسراء/ ٦٠) بر آن حضرتصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وحى شده بود که ايشان بنى اميه مى باشند؛ و اين تفسير در بعضى مصاحف ضبط شده بود. با وجود چنين روايتى، ديگر عثمان، معاويه، يزيد، وليد و امثالهم نمى توانستند حاکم شوند. يا در ذيل آياتِ پر تهديد سوره تحريم آمده بود که مقصود از آن دو زن، عايشه وحفصه اند. يا در ذيل آيه( ياأَيهَا الّذينَ آمَنوا لاتَرفَعوُا أصْوَاتَکم فَوقَ صَوْتِ النَّبى ) (الحجرات/٢) آمده بود که در شأن ابوبکر و عمر نازل شده است. يا آن گاه که آيات ابتداى سوره توبه (١٠-١) نازل شد٧١، پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آن آيات را به ابوبکر و عمر داد تا به مکه ببرند و در موسم حج به مشرکان ابلاغ کنند. وحى غير قرآنى نازل شد که اين ابلاغ را بايد يا خود انجام دهى يا آن کس که از توست. پس، پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، على بن ابى طالبعليه‌السلام را فرستاد تا آن آيات را از ابوبکر و عمر گرفت و خود علىعليه‌السلام به مکه برد و در موسم حج به مشرکان ابلاغ فرمود٧٢. يا آياتى که در شآن پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و اهل بيتش نازل شد، مانند آيه تطهير( إِنَّمَا يرِيدُ اللَّهُ لِيذْهِبَ عَنْکمُ الرِّيْسَ أَهْلَ الْبَيتِ وَيطَهِّرَکمْ تَطْهِيرا ً) (احزاب/ ٣٣)

خداوند فقط مى خواهد پليدى وگناه را زا شما اهل بيت دور کند وکاملاً شما را پاک سازد

آيه مباهله( فَمَنْ حَايَّک فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا يَاءَک مِنْ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَکمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَيْعَلْ لَعْنَه اللَّهِ عَلَى الْکاذِبِينَ ) (آل عمران/ ٦١)

هر گاه بعد از علم ودانشى که (درباره مسيح) به تو رسيده، (باز)کسانى با تو به محاجه وستيز برخيزند، به آنها بگو: "بياييد ما فرزندان خود را دعوت کنيم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خويش را دعوت نماييم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت کنيم، شما هم از نفوس خود؛ آنگاه مباهله کنيم؛ ولعنت خدا را بر دروغگويان قرار دهيم "

وآيه در داستان واقعه غدير( يا أَيهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيک مِنْ رَبِّک وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يعْصِمُک مِنْ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يهْدِي الْقَوْمَ الْکافِرِينَ ) (مائده/ ٦٧)

اى پيامبر! آنچه از طرف پروردگارت برتو نازل شده است، کاملاً (به مردم) برسان؛ واگر نکنى، رسالت او را انجام نداده اى. خداوند تو را از (خطر احتمالى) مردم نگاه مى دارد؛ وخداوند، جمعيت کافران (لجوج) را هدايت نمى کند

وپس از وقوع غدير( الْيوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دِينَکمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيکمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَکمْ الْإِسْلَامَ دِيناً )

(مائده/٣)،

دين شما را کامل کردم؛ و نعمت خود را بر شما تمام نمودم؛ واسلام را بعنوان آيين (جاودان) شما پذيرفتم

ولايت( إِنَّمَا وَلِيکمْ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يقِيمُونَ الصَّلَاه وَيؤْتُونَ الزَّکاه وَهُمْ رَاکعُون )

(مائده/ ٥٥)

سرپرست و ولىّ شما، تنها خداست وپيامبر او وآنها که ايمان آورده اند؛همانها که نماز را بر پا مى دارند، ودر حال رکوع، زکات مى دهند.

آيه نجوى( يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نَايَيتُمْ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَينَ يدَي نَيْوَاکمْ صَدَقَه ذَلِک خَيرٌ لَکمْ وَأَطْهَرُ فَإِنْ لَمْ تَيِدُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ) (مجادله / ١٢)

اى کسانى که ايمان آورده ايد! هنگامى که مى خواهيد با رسول خدا نجوا کنيد (وسخنان در گوشى بگويد)، قبل از آن صدقه اى (در راه خدا) بدهيد؛ اين براى شما بهتر وپاکيزه تر است. واگر تواناى نداشته باشيد، خداوند آمرزنده ومهربان است

وبسيارى آيات ديگر. لذا، نه تنها قرآن امير المؤمنين را نپذيرفتند٧٣، بلکه کوشيدند تا قرآن را مجرّد از وحى بيانى بنويسند٧٤ و از بيان و نشر و کتابتِ حديث پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مانع شدند و به کتمان و جعل و تحريف آن پرداختند٧٥

پس از بيان مقدمه گذشته اکنون نامزدهاى خلافت را در روز سقيفه معرفى مى نمائيم.

د: نامزدهاى خلافت پس از وفات پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در روز سقيفه

.٧٦ الف) على بن ابى طالبعليه‌السلام ، که از جانب خدا براى رهبرى اين امّت تعيين شده و پيامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اين امر را به مسلمانان ابلاغ فرموده بود.

ب) سَعد بن عُبادهَ، که نامزد قبيله خزرج بود ونه همه انصار.

ي) ابوبکر، که نامزد جماعتى از مهاجران (قريش) بود، نه همه آنان.

هـ: شعارهاى سقيفه

الف) شعارهاى انصار:

١ - انصار اسلام را يارى کردند٧٧ .

٢ - انصار در راه پيامبر شمشير زدند٧٨ .

٣ - شهر مدينه، شهر انصار است٧٩.

ب) شعارهاى مهاجران (قريش)٨٠

١ - پيامبر از قبيله قريش است.

٢ - عرب نمى پذيرد که حاکم ايشان از قبيله اى ديگر باشد و جانشین پيامبر بايد از قريش باشد.

پس از بيان آنچه گذشت مى توانيم داستان کودتاى سقيفه را درک کنيم

و: کودتاى سقيفه و بيعت ابوبکر پس از در گذشت رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم

، انصار در سقيفه بَنَى ساعِدَه گرد آمدند. خزرجى ها مى خواستند سعد بن عباده را جانشین پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم کنند. آنان، نه اين که جانشین و وصّى پيامبر را نمى شناختند و اين کار را ندانسته انجام مى دادند؛٨١ خير! مى دانستند؛ کار آنان از روى تعصّب قبيله اى انجام شد.

در اين حال گروهى از مهاجران نيز که خبر اجتماع ايشان را در سقيفه شنيدند به آنها پيوستند. همه ايشان جنازه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را در ميان چند تن از خاندانش رها کردند٨٢ و آمدند بر سر جانشینی حضرتش جنگ و جدال کردند.

اَوْسى ها موافق سعد بن عباده نبودند. در بين خزرجى ها نيز بشير بن سعد، که يکى از بزرگان خزرج بود، در امر رياست با سعد حسد ورزى مى کرد و موافق او نبود٨٣ .

ز: سقيفه به روايت خليفه دوّم

در صحيح بخارى، از عمر داستان سقيفه را چنين روايت کرده است:

وقتى که پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم از دنيا رفت، خبر به ما رسيد، که انصار در سقيفهّ بنى ساعده اجتماع کرده اند. من هم به ابوبکر پيشنهاد کردم که بيا تا ما هم به برادران انصار خود به پيونديم. و ما خود را به سقيفه رسانديم. على و زبير و همراهان ايشان با ما نبودند هنگامى که به سقيفه رسيديم متوجه شديم که طايفه انصار مردى را که در گليمى پيچيده بودند و مى گفتند سعَد بن عُباده است و تب دارد، با خود به آنجا آورده بودند. ما در کنار ايشان نشستيم و سخنران آنها برخاست و، پس از حمد و سپاس خدا، گفت: "نَحْنُ اَنْصارُ اللّه" ما ياران خداييم و نيروى رزمنده و به هم فشرده اسلام؛ شما گروه مهاجران، مردمى به شماره اى اندک هستيد و.

من (عمر) خواستم در پاسخ او چيزى بگويم که ابوبکر آستينم را کشيد و گفت: خونسرد باش. پس خودش از جاى برخاست و به سخن پرداخت. به خدا قسم که او در سخن خويش هيچ نکته اى را که من مى خواستم بر زبان بياورم فرو گذار نکرد؛ يا همان را گفت، يا بهتر از آن را به زبان آورد. او گفت: اى گروه انصار، آنچه را از خوبى و امتيازات خود برشمرديد، بى گمان، اهل و برازنده آن هستيد. اما خلافت و فرمانروايى، تنها در خور قبليه قريش است، زيرا که آنها از لحاظ شرافت و حَسَب و نَسَب مشهورند و در ميان قبايل عرب ممتاز. اين است که من، به شما، يکى از دو تن را پيشنهاد مى کنم تا هر يک را که بخواهيد به خلافت انتخاب و با او بيعت کنيد. اين بگفت و دست من و ابوعبيده را گرفت و به آنان معرفى مى کرد. تنها اين سخن آخر او بود که از آن خوشم نيامد. در اين هنگام، يکى از انصار برخاست و گفت: "أَنا يُذَيلُها الُمحَکک وَ عُذيقْهَا المُرَحَّب" يعنى من به منزله آن چوبى هستم که شتران پشت خود را با آن مى خارانند و درختى که به زير سايه اش پناه مى بردند٨٤. شما مهاجران براى خود فرمانروايى برگزينيد و ما هم براى خود زمامدارى انتخاب مى کنيم.

در پى اين سخن، بگو مگو و سر و صدا از هر طرف برخاست و چند دستگى و اختلاف به شدّت ظاهر گرديد من از اين موقعيت استفاده کردم و به ابوبکر گفتم که دستت را دراز کن تا با تو بيعت کنم. او هم دستش را پيش آورد و من با او بيعت کردم. پس از اين که از کار بيعت با ابوبکر فراغت يافتم، به سوى سعد بن عباده هجوم برديم. اگر کسى، بدون کسب نظر و مشورت با مسلمانان، با مردى به خلافت بيعت کند، نه از او پيروى کنيد و نه از بيعت گيرنده؛ که هر دو مستحقّ کشته شدن اند٨٥ .

ب: غسل و تجهيز رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم

کسانى که پيکر پاک و مقدّس رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را غسل دادند و در مراسم خاکسپارى آن حضرت نيز شرکت داشتند عبارت بودند از: على بن ابى طالبعليه‌السلام ، عبّاس عموى پيامبر، فضل بن عبّاس، صالح (آزاد کرده پيامبر). بدين ترتيب، اصحاب رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم جنازه آن حضرت را در ميان افراد خانواده او رها کردند و تنها همين چند نفر عهده دار تجهيز پيکر رسول خدا شدند٤٩ .

بنا به روايتى ديگر، علىعليه‌السلام همراه با فضل و قُثَم، فرزندان عباس و شُقْران (آزاد کرده پيامبر) و بنا به قولى اسامه بن زيد، تمام مراسم تجهيز رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را بر عهده داشتند٥٠ و ابوبکر و عمر در اين مراسم حضور نداشتند٥١ .

در اين وقت، عبّاس عموى پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به حضرت علىعليه‌السلام گفت: "يا ابنَ أخى هَلُمَّ لاِ بايعَک فَلا يختَلِفُ عَليک اِثنان. "٥٢ اى پسر برادر، بيا تا با تو بيعت کنم، که پس از آن، کسى با تو مخالفت نخواهد کرد.

علىعليه‌السلام فرمود: "لَنا بجهازِ رَسُولِ الله شُغلٌ. "٥٣ اکنون کار ما تجهيز پيکر پيامبر است.

در آن حال، انصار در سقيفه بنى ساعده، براى تعيين رهبرى از انصار گرد آمدند٥٤ . اين خبر به گروهى از مهاجران: ابوبکر و عمر و ابوعبيده و همراهانشان رسيد. اينان با سرعت به انصار در سقيفه ملحق شدند٥٥ .

بدين سان، نيز خويشاوندان پيامبر، کسى پيرامون پيکر آن حضرت باقى نماند. وآنان عبارت بودند از: على بن ابى طالبعليه‌السلام ، عباس بن عبدالمطّلب (عموى پيامبر)، فضل بن عباس (پسر عموى پيامبر)، قُثَم بن عبّاس (پسر عموى پيامبر)، اسامه بن زيد (آزاد کرده پيامبر)، صالح (آزاده کرده پيامبر) و أَوس بن خَوْلى (از انصار). و تنها همين افراد بودند که غسل و دفن پيکر پيامبر را بر عهده گرفتند٥٦ .

اقامه نماز بر جنازه پيامبر بر همه مسلمانان حاضر در مدينه واجب عينى بود، يعنى بر يک يک مسلمانان واجب بود. نماز بخوانند٥٧ بر پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ومانند نماز بر جنازه ديگران نبود و امام جماعت لازم نداشت؛ چنان که امام علىعليه‌السلام مى فرمود: امام همه، خود پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است. لذا؛ مسلمانان پنج نفر، شش نفر مى آمدند و حضرت اميرعليه‌السلام ذکر نماز را بلند مى خواند آنها تکرار مى کردند. در ابتدا مردان نماز گزاردند و بعد زنان مسلمان و سپس فرزندانى که به بلوغ نرسيده بودند. اين کار از روز دوشنبه شروع و در عصر سه شنبه تمام شد. پيکر پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در شب چهارشنبه٥٨ ، در حضور چند نفر، در همان اتاقى که وفات يافته بود، دفن شد.٥٩ نيز نزديکان رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم کسى در به خاک سپردن پيکر آن حضرت شرکت نداشت و هنگامى طايفه بنى غُنْم صداى بيل ها را شنيدند که در خانه هاى خود آرميده بودند.٦٠ عايشه مى گويد: "ما از به خاک سپردن پيکر پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم خبر نداشتيم تا آن گاه که در دل شب چهارشنبه صداى بيل ها به گوشمان رسيد٦١ "

ي: وصيت پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به على عليه‌السلام

پيش از بيان وصيت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به علىعليه‌السلام ، به منظور فهم بهتر آن، مناسب است که مقدّمه اى ذکر کنيم. خداوند در سوره آل عمران، آيه ١٤٤ مى فرمايد:

( وَما مُحَمَّدٌ اِلاّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ اَفَانْ ماتَ اَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلى اَعقابِکمْ وَ مِنْ ينَقلِبْ عَلَى عَقَبَيهِ فَلَنْ يضُرَّ الله شَيئا و سَييْزِى الله الشّاکرينَ )

(محّمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فقط فرستاده خداست که پيش از او پيامبرانى ديگر آمده و رفته اند. آيا اگر او بميرد يا کشته شود، شما رو به عقب و به گذشته جاهلى خود باز مى گرديد؟ و هر کس به گذشته جاهلى خود باز گردد، خداى را هرگز زيان نمى رساند، خداوند سپاسگزاران را پاداش نيک خواهد داد)

همان گونه که پيشتر گفتيم، شريعت اسلام با دو نوع وحى بر پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نازل مى شد:

الف) وحى قرآنى، که عبارت است از متن همين قرآن که از زمان پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم تا به حال سالم مانده و به دست ما رسيده است و همه الفاظ آن از خداست و در آن اصول شريعت اسلام، يعنى توحيدِ خالق و توحيد پروردگار قانون گذار و معاد و حشر و حساب و ثواب و عقاب و ارسالِ رُسُل و وجوب طاعت از آنها از آدم تا خاتم، و نيز کليت احکام و آداب اسلامى، همچون نماز و حيّ و جهاد و روزه و زکات و خمس و امر به معروف و نهى از منکر و نهى از غيبت و، ذکر شده است.

ب) وحى بيانى، که وحيى بوده که همراهِ همان وحى قرآنى نازل مى شده است و در واقع تبيين و تفسير آن را بر عهده داشته است. مثلاً در روز غدير خم، همزمان با نزول آيه( يا اَيهَا الرَّسُولُ بَلّغْ ما اُنزلُ اَلَيک مِن ربّک وَ اِنْ لَمْ تَفْعَلَْ فَما بَلَّغْتَ رسالَتَه ) مائده / ٦٧ اين وحى بيانى آمده است که:( يا ايها الرسولُ بَلّغِ ما اُنزلَ اِليک فى عَلي .) پس "في عَلي"٦٢ وحى بيانى بوده است که پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آن را با حديث خود بيان مى فرموده و بنابراين "فى علي" نيز وحى خدا بوده است. پيامبر از خود چيزى بيان نمى فرمود، چنان که بارى تعالى در اين باره مى فرمايد:( ما ينطِقُ عَنِ الْهَوى اِن هُوَ اِلاَّ وَحْي يوحي ) نيم/ ٤ و محکمتر از آن مى فرمايد:( ولَو تَقَوَّلَ عَلَينْا بَعضَ الأَقاويلِ * لاَ خَذْنا مِنهُ بِالَيمين * ثُمَّ لَقَطَعْنا مِنهُ الوَتينَ * فَما مِنکمْ مِن أَحَدٍ عَنهُ حايِزينَ ) (الحاقّه/ ٤٤). يعنى اگر پيامبر از خودش چيزى بگويد و به ما نسبت دهد، مانعش خواهيم شد و رگ قلبش را خواهيم بُريد و کسى از شما هم نمى تواند از مجازات او جلوگيرى کند.

بدين سان، وحى قرآنى همان متن قرآن است که همه الفاظش از خداست و يک سوره آن را، ولو به کوچکى سوره کوثر باشد، کسى نمى تواند بياورد (بقره / ٢٣ - ٢٤) و لذا معيزه باقى پيامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است که خداوند خود عهده دار حفظ آن است:( اِنّا نَحنُ نَزَّلنَا الذٌکرَ وَ اِنّا لَهُ لَحافِظُونَ ) (الحير/ ٩). ولى وحى بيانى، معنايش از خداست، لکن بيانش با لفظ پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است و در آن شرطِ تحدّى و اعجاز نشده و هدف از آن تبيين معناى آيات قرآنى توسط پيامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است؛ چنان که خداوند فرمود:

( وَ اَنَزَلْنا اِليک اَلذِّکرَ لِتُبَين للِنّاس ما نُزِّلَ اِلَيهِمْ ) (النحل / ٤٤).

پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم هر آيه اى از قرآن را، که از طريق وحى دريافت مى کرد، به هر کس که تبليغ مى فرمود، بيانى را هم که از جانب خداوند به او وحى شده بود براى وى مى گفت و بدين ترتيب تبليغ را کامل مى فرمود.

عبداللّه بن مسعود، صحابى بزرگ پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، مى گويد: "هفتاد سوره از دهان پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرا گرفتم. " مثلاً وقتى آيه نازل مى شد که:( والشَّيره الملعونَه ) (اسراء/ ٦٠) پيامبر به او مى فرمود که مقصود از شيره ملعونه، بنى اميه است٦٣ .

در مسند احمد حنبل، از قول صحابه پيامبر، روايت شده که: "اَنَّهُم کانُوا يقْتَرِؤُونَ مِنْ رَسولِ اللهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم عَشَرَ آياتٍ، فَلا يأخُذونَ فى العَشرِ الاُخْرى حَتّى يعلَمُوا ما فى هذِهِ مِنَ العِلمِ و العَملِ. "٦٤ يعنى صحابه پيامبر از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم قرآن را دَه آيه دَه آيه فرا مى گرفتند و به دَه آيه جديد آغاز نمى کردند مگر که آنچه از حيث معارف و احکام که در دَه آيه گذشته بود فرا مى گرفتند. مثلاً اگر از داستان پيامبران گذشته ذکرى شده بود، حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم داستان آنان را بيان مى فرمود، يا اگر آيه اى مربوط به قيامت بود، اين را که روز قيامت چگونه است بيان مى فرمود. يا اگر درباره احکامى مانند وضو و نماز و تيمُمّ بود، نحوه دقيق عمل به آن احکام را تعليم مى فرمود. پس، پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم هيچ آيه قرآنى را تبليغ نفرموده مگر که وحيى بيانى را هم با آن بيان فرموده و همراه آن به امّت ابلاغ فرموده است. مثلاً در تعليم آيه:( اِنَّما يريدُ الله لِيذْهِبَ عَنْکم الرّيْسَ اَهلَ اَلبَيتِ وَ يطََّهِرَکمْ تَطهيراً ) (احزاب/ ٣٣)، پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مى فرمود: اهل بيتِ محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، على و فاطمه و حسن و حسين هستند٦٥ . همچنين در تبليغ آيه( اِنْ تَتُوبا اِلَى اللهِ فَقَد صَغتْ قُلوبُکما ) (تحريم / ٤) بيان مى فرمود که آن دو زوجه پيامبر، امّ المؤمنين حفصه و امّ المؤمنين عايشه اند.٦٦ در تعليم اين قسم آيات، پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم تعليم معنى مى فرمود با تعليم عمل وچنان بوده است که آن گاه که مثلاً آيه کريمه( اَقِمِ الصّلوه لِدُلُوک الشَّمِس ) (اِسراء / ٧٨) نازل شد، کيفيت نمازهاى پنج گانه و اذکار آنها را تعليم مى فرمود و در آن آيه که مى فرمايد( فَاغْسِلُواوُيُوهَکم وَ اَيدِيکم ) (مائده / ٦) به طور عملى تعليم مى داد که نحوه وضو گرفتن چگونه است و با چه آبى بايد باشد.

در تمام اين موارد، آنچه که پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به صحابه تعليم مى فرمود، هر يک از صحابه که نويسنده بود، آيه قرآن را با تفسيرى که از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم شنيده بود مى نوشت. بنابراين، همه نويسندگان صحابه، همه قرآن را نوشته بودند با تفسير هر آيه اى که خود از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم شنيده بودند، البتّه در قرآن هاى تک تک نويسندگان صحابه، تفسير همه آيات نوشته نبود، ولى آن قرآنى که در خانه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بود اين چنين بود، يعنى متن کامل قرآن با تفسير کامل همه آيات همراه بود. توضيح اين که، آنچه از قرآن و تفسير آن نازل مى شد، پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم هر يک از صحابه را که نوشتن آموخته بود و نزديک وى بود مى طلبيد و به او دستور مى داد که آيه قرآن و بيان آن را که وحى شده بود، بر هر چه در دسترس بود بنويسد بر روى کاغذ يا تخته يا استخوان يا شانه گوسفند و امثال آن؛ و آن نوشته ها را پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در خانه خود داشت.

به هنگام وفات، پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به علىعليه‌السلام وصيت کرد: پس از تجهيز من، ردا بر دوش مکن و از منزل خارج مشو تا اين قرآن را جمع آورى کنى علىعليه‌السلام آيات قرآن را، که با تفسير آن بر پوست و تخته و کاغذ و غيره نوشته شده بود٦٧ سوراخ مى کرد و نخ از بين آنها مى گذراند و اين گونه آيات و تفسير هر سوره اى را جمع آورى فرمود. اين کار از چهارشنبه (فرداى دفن پيامبر) آغاز شد و در روز جمعه تمام شد.

آن حضرت، آن قرآن را با مولى و آزاد کرده خود، قنبر، به مسجد آورد. مسلمانان براى نماز جمعه در مسجد پيامبر گرد آمده بودند. آن حضرت به ايشان فرمود: اين قرآن موجود در خانه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است که براى شما آورده ام. دستگاه خلافت آنها گفتند: ما به اين قرآن حاجت نداريم ما. خود قرآن داريم! حضرت فرمود: اين قرآن را ديگر نمى بينيد٦٨ .

آن قرآن، با تفسير تمام آيات، پس از آن حضرت، در دست يازده فرزند او دست به دست منتقل شده و اکنون در نزد حضرت مهدى (عج) است که به هنگام ظهور خويش آن را ظاهر مى کند. واين قرآنى که ما اکنون در دست داريم،٦٩ همان قرآن زمان پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است ولى بدون تفسير، يعنى تنها وحى قرآنى است و از وحى بيانى خالى است٧٠ .

امّا چرا قرآنى را که اميرالمؤمنينعليه‌السلام جمع کرده بود و، علاوه بر متن آيات، تفسير همه آنها را هم به همان گونه که بر پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وحى شده بود در بر داشت قبول نکردند؟ دليل اين مطلب آن است که در وحى بيانى، که بر پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نازل شده و با کلمات آن حضرتصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ؟ به عنوان حديث ايشان در بيان قرآن، تلقّى مى شد، مطالبى وجود داشت که مخالفِ سياستِ دستگاه خلافت بود و مانع حکومت ايشان مى شد. مثلاً، چنان که گذشت، ذيل آيه( وَالشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِي الْقُرْآنِ ) (اسراء/ ٦٠) بر آن حضرتصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وحى شده بود که ايشان بنى اميه مى باشند؛ و اين تفسير در بعضى مصاحف ضبط شده بود. با وجود چنين روايتى، ديگر عثمان، معاويه، يزيد، وليد و امثالهم نمى توانستند حاکم شوند. يا در ذيل آياتِ پر تهديد سوره تحريم آمده بود که مقصود از آن دو زن، عايشه وحفصه اند. يا در ذيل آيه( ياأَيهَا الّذينَ آمَنوا لاتَرفَعوُا أصْوَاتَکم فَوقَ صَوْتِ النَّبى ) (الحجرات/٢) آمده بود که در شأن ابوبکر و عمر نازل شده است. يا آن گاه که آيات ابتداى سوره توبه (١٠-١) نازل شد٧١، پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آن آيات را به ابوبکر و عمر داد تا به مکه ببرند و در موسم حج به مشرکان ابلاغ کنند. وحى غير قرآنى نازل شد که اين ابلاغ را بايد يا خود انجام دهى يا آن کس که از توست. پس، پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، على بن ابى طالبعليه‌السلام را فرستاد تا آن آيات را از ابوبکر و عمر گرفت و خود علىعليه‌السلام به مکه برد و در موسم حج به مشرکان ابلاغ فرمود٧٢. يا آياتى که در شآن پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و اهل بيتش نازل شد، مانند آيه تطهير( إِنَّمَا يرِيدُ اللَّهُ لِيذْهِبَ عَنْکمُ الرِّيْسَ أَهْلَ الْبَيتِ وَيطَهِّرَکمْ تَطْهِيرا ً) (احزاب/ ٣٣)

خداوند فقط مى خواهد پليدى وگناه را زا شما اهل بيت دور کند وکاملاً شما را پاک سازد

آيه مباهله( فَمَنْ حَايَّک فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا يَاءَک مِنْ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَکمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَيْعَلْ لَعْنَه اللَّهِ عَلَى الْکاذِبِينَ ) (آل عمران/ ٦١)

هر گاه بعد از علم ودانشى که (درباره مسيح) به تو رسيده، (باز)کسانى با تو به محاجه وستيز برخيزند، به آنها بگو: "بياييد ما فرزندان خود را دعوت کنيم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خويش را دعوت نماييم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت کنيم، شما هم از نفوس خود؛ آنگاه مباهله کنيم؛ ولعنت خدا را بر دروغگويان قرار دهيم "

وآيه در داستان واقعه غدير( يا أَيهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيک مِنْ رَبِّک وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يعْصِمُک مِنْ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يهْدِي الْقَوْمَ الْکافِرِينَ ) (مائده/ ٦٧)

اى پيامبر! آنچه از طرف پروردگارت برتو نازل شده است، کاملاً (به مردم) برسان؛ واگر نکنى، رسالت او را انجام نداده اى. خداوند تو را از (خطر احتمالى) مردم نگاه مى دارد؛ وخداوند، جمعيت کافران (لجوج) را هدايت نمى کند

وپس از وقوع غدير( الْيوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دِينَکمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيکمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَکمْ الْإِسْلَامَ دِيناً )

(مائده/٣)،

دين شما را کامل کردم؛ و نعمت خود را بر شما تمام نمودم؛ واسلام را بعنوان آيين (جاودان) شما پذيرفتم

ولايت( إِنَّمَا وَلِيکمْ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يقِيمُونَ الصَّلَاه وَيؤْتُونَ الزَّکاه وَهُمْ رَاکعُون )

(مائده/ ٥٥)

سرپرست و ولىّ شما، تنها خداست وپيامبر او وآنها که ايمان آورده اند؛همانها که نماز را بر پا مى دارند، ودر حال رکوع، زکات مى دهند.

آيه نجوى( يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نَايَيتُمْ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَينَ يدَي نَيْوَاکمْ صَدَقَه ذَلِک خَيرٌ لَکمْ وَأَطْهَرُ فَإِنْ لَمْ تَيِدُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ) (مجادله / ١٢)

اى کسانى که ايمان آورده ايد! هنگامى که مى خواهيد با رسول خدا نجوا کنيد (وسخنان در گوشى بگويد)، قبل از آن صدقه اى (در راه خدا) بدهيد؛ اين براى شما بهتر وپاکيزه تر است. واگر تواناى نداشته باشيد، خداوند آمرزنده ومهربان است

وبسيارى آيات ديگر. لذا، نه تنها قرآن امير المؤمنين را نپذيرفتند٧٣، بلکه کوشيدند تا قرآن را مجرّد از وحى بيانى بنويسند٧٤ و از بيان و نشر و کتابتِ حديث پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مانع شدند و به کتمان و جعل و تحريف آن پرداختند٧٥

پس از بيان مقدمه گذشته اکنون نامزدهاى خلافت را در روز سقيفه معرفى مى نمائيم.

د: نامزدهاى خلافت پس از وفات پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در روز سقيفه

.٧٦ الف) على بن ابى طالبعليه‌السلام ، که از جانب خدا براى رهبرى اين امّت تعيين شده و پيامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اين امر را به مسلمانان ابلاغ فرموده بود.

ب) سَعد بن عُبادهَ، که نامزد قبيله خزرج بود ونه همه انصار.

ي) ابوبکر، که نامزد جماعتى از مهاجران (قريش) بود، نه همه آنان.

هـ: شعارهاى سقيفه

الف) شعارهاى انصار:

١ - انصار اسلام را يارى کردند٧٧ .

٢ - انصار در راه پيامبر شمشير زدند٧٨ .

٣ - شهر مدينه، شهر انصار است٧٩.

ب) شعارهاى مهاجران (قريش)٨٠

١ - پيامبر از قبيله قريش است.

٢ - عرب نمى پذيرد که حاکم ايشان از قبيله اى ديگر باشد و جانشین پيامبر بايد از قريش باشد.

پس از بيان آنچه گذشت مى توانيم داستان کودتاى سقيفه را درک کنيم

و: کودتاى سقيفه و بيعت ابوبکر پس از در گذشت رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم

، انصار در سقيفه بَنَى ساعِدَه گرد آمدند. خزرجى ها مى خواستند سعد بن عباده را جانشین پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم کنند. آنان، نه اين که جانشین و وصّى پيامبر را نمى شناختند و اين کار را ندانسته انجام مى دادند؛٨١ خير! مى دانستند؛ کار آنان از روى تعصّب قبيله اى انجام شد.

در اين حال گروهى از مهاجران نيز که خبر اجتماع ايشان را در سقيفه شنيدند به آنها پيوستند. همه ايشان جنازه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را در ميان چند تن از خاندانش رها کردند٨٢ و آمدند بر سر جانشینی حضرتش جنگ و جدال کردند.

اَوْسى ها موافق سعد بن عباده نبودند. در بين خزرجى ها نيز بشير بن سعد، که يکى از بزرگان خزرج بود، در امر رياست با سعد حسد ورزى مى کرد و موافق او نبود٨٣ .

ز: سقيفه به روايت خليفه دوّم

در صحيح بخارى، از عمر داستان سقيفه را چنين روايت کرده است:

وقتى که پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم از دنيا رفت، خبر به ما رسيد، که انصار در سقيفهّ بنى ساعده اجتماع کرده اند. من هم به ابوبکر پيشنهاد کردم که بيا تا ما هم به برادران انصار خود به پيونديم. و ما خود را به سقيفه رسانديم. على و زبير و همراهان ايشان با ما نبودند هنگامى که به سقيفه رسيديم متوجه شديم که طايفه انصار مردى را که در گليمى پيچيده بودند و مى گفتند سعَد بن عُباده است و تب دارد، با خود به آنجا آورده بودند. ما در کنار ايشان نشستيم و سخنران آنها برخاست و، پس از حمد و سپاس خدا، گفت: "نَحْنُ اَنْصارُ اللّه" ما ياران خداييم و نيروى رزمنده و به هم فشرده اسلام؛ شما گروه مهاجران، مردمى به شماره اى اندک هستيد و.

من (عمر) خواستم در پاسخ او چيزى بگويم که ابوبکر آستينم را کشيد و گفت: خونسرد باش. پس خودش از جاى برخاست و به سخن پرداخت. به خدا قسم که او در سخن خويش هيچ نکته اى را که من مى خواستم بر زبان بياورم فرو گذار نکرد؛ يا همان را گفت، يا بهتر از آن را به زبان آورد. او گفت: اى گروه انصار، آنچه را از خوبى و امتيازات خود برشمرديد، بى گمان، اهل و برازنده آن هستيد. اما خلافت و فرمانروايى، تنها در خور قبليه قريش است، زيرا که آنها از لحاظ شرافت و حَسَب و نَسَب مشهورند و در ميان قبايل عرب ممتاز. اين است که من، به شما، يکى از دو تن را پيشنهاد مى کنم تا هر يک را که بخواهيد به خلافت انتخاب و با او بيعت کنيد. اين بگفت و دست من و ابوعبيده را گرفت و به آنان معرفى مى کرد. تنها اين سخن آخر او بود که از آن خوشم نيامد. در اين هنگام، يکى از انصار برخاست و گفت: "أَنا يُذَيلُها الُمحَکک وَ عُذيقْهَا المُرَحَّب" يعنى من به منزله آن چوبى هستم که شتران پشت خود را با آن مى خارانند و درختى که به زير سايه اش پناه مى بردند٨٤. شما مهاجران براى خود فرمانروايى برگزينيد و ما هم براى خود زمامدارى انتخاب مى کنيم.

در پى اين سخن، بگو مگو و سر و صدا از هر طرف برخاست و چند دستگى و اختلاف به شدّت ظاهر گرديد من از اين موقعيت استفاده کردم و به ابوبکر گفتم که دستت را دراز کن تا با تو بيعت کنم. او هم دستش را پيش آورد و من با او بيعت کردم. پس از اين که از کار بيعت با ابوبکر فراغت يافتم، به سوى سعد بن عباده هجوم برديم. اگر کسى، بدون کسب نظر و مشورت با مسلمانان، با مردى به خلافت بيعت کند، نه از او پيروى کنيد و نه از بيعت گيرنده؛ که هر دو مستحقّ کشته شدن اند٨٥ .


4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21