شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

آداب معنوى

2000 عمل مستحب و مكروه

مؤ لف : روح الله ولى ابرقوئى

مقدمه

انسان ، طالب سعادت و كمال است او به گونه اى خلق شده است كه پيوسته به دنبال گمشده و معشوق خود، يعنى خالق و پرورش دهنده خود مى گردد؛ليكن در اجتماع و جامعه انسانى موانع و سرگرمى هاى دنيوى و مادى فراوانى چراغ فروزان فطرت و ذات انسانى را كم نور و گاهى خاموش ‍ مى كنند. انسان براى اين كه در دام چنين صيادهايى كه رئيس و فرمانده آنها ابليس رجيم مى باشد نيفتد، بايد راه و مسير شريعت و انبيا و ائمهعليه‌السلام را بپيمايد تا با روح و باطنى پولادين آن موانع را از سر راه بردارد و به كمال واقعى كه همان رسيدن به خداست ، برسد.

خداوند متعال كتاب آسمانى خود، قرآن مجيد را كه حاوى كامل ترين و مهمترين قوانين و دستورات الهى است را بر رسول گرامى اش حضرت محمد بن عبداللهصلى‌الله‌عليه‌وآله نازل نمود تا وسيله اى براى هدايت بشر باشد. سپس ولايت باطنى و تكوينى و امامت ائمهعليه‌السلام را براى مردم قرار داد تا ادامه دهنده سير نبوت باشند و بشر را به سر منزل حقيقت برسانند.

بى ترديد تنها راه سعادت بشر فقط انجام فرايض و واجبات الهى و محرمات است اگر انسان فرايض را با اخلاص و حضور قلب به جا آورد بهترين وسيله را براى قرب و رسيدن به خدا برگزيده است

در شرع مقدس اسلام همراه واجبات و محرمات ، مجموعه اى از اعمال مستحب و مكروه مقرر شده كه براى انجام يا ترك آنها تاءكيد زيادى شده است اگر چه نمازهاى مستحبى زيادى زيادى داريم كه واقعا در بيشتر مواقع باعث قرب و نزديكى به خداوند مى شوند، مثل نماز شب و نمازهاى ديگرى كه تاءكيد زيادى بر اقامه آنها شده است و همچنين با ترك بعضى از مكروهات زمينه مناسبى براى ترك محرمات در انسان ايجاد مى شود، اما نبايد فراموش كرد كه اصل در دين ، عمل به واجبات و ترك محرمات است امير مؤ منان حضرت علىعليه‌السلام مى فرمايند:ان للقلوب اقبالا و ادبارا فاذا اقبلت فاحملوها على النوافل و اذا ادبرت فاقتصروابها على الفرائض ؛براى قلب ها گاهى نشاط و روى آوردن و گاهى بى نشاطى و روى برگرداندن مى باشد. پس هرگاه قلوب شما پرنشاط هستند (و به قول معروف حال عبادت دارند) آنها را علاوه بر انجام واجبات به انجام مستحبات وادار سازيد و آن گاه كه بى نشاطند، تنها به انجام فرايض و واجبات قناعت كنيد.(١)

لازم به ذكر است كه مكروهات و اصل كراهت بر دو قسم است :

الف )مكروهاتى كه از نظر شرع مقدس داراى مفسده كمى مى باشند؛ مثلا ايستاده آب نوشيدن در هنگام شب مكروه است اين بدان معناست كه چنين كارى ضرر كمى براى بدن دارد.

ب )مكروهاتى كه اصلا داراى مفسده نيستند، ولى ثواب عمل عبادى را كم مى كنند. به عبارت ديگر كراهت آنها به معناىاقل الثوابمى باشد؛ مثلا نماز خواندن در حمام مكروه است اين يعنى ثوابى كه نماز دارد با اقامه آن در حمام كم مى شود، نه آن كه اين عمل مفسده اى داشته باشد.

كتابى كه در پيش رو داريد مشتمل بر حدود دو هزار آداب (مستحبات و مكروهات ) است كه ان شاءالله خوانندگان عزيز با مطالعه آن و با توجه به مطالب مذكور بتوانند سير تكاملى و سعادت خويش را به خوبى و نشاط روحى بپيمايند و در اين مسير بنده حقير و عاصى خدا را از دعاهاى خير خود فراموش نكنند.

از خداوند متعال مى خواهيم تا ما را در انجام واجبات و ترك محرمات توفيق دهد و به ما خلوص و حضور قلبى دائم عطا نمايد. از او مى خواهيم كه همواره به ما حال عبادت و سوز دل عنايت فرمايد تا با انجام مستحبات و ترك مكروهات ، رضايت و خشنودى او را كه بهترين پاداش است ، كسب نماييم !(ان شاءالله )

روح الله ولى ابرقويى -قم - ٩ صفر١٤٢٢

پنج شنبه ١٣ ارديبهشت١٣٨٠

آداب دعا كردن

١. حضور قلب

٢. خضوع و فروتنى

٣. اميدوارى

٤. شناخت خدا و اعتقاد به قدرت او و علم به نياز.

٥. اميدوارى به خدا و قطع اميد از ديگران

٦. پرهيز از گناه به ويژه ستم مالى و آبرويى به مردم

٧. گريستن روايت شده است :بين بهشت و جهنم ، گردنه اى است كه كسى از آن عبور نمى كند، مگر كسانى كه از ترس خدا، خيلى گريه كرده باشند.

٨. سپاس و ستايش خداوند.

٩. ذكر نامهاى خدا كه مناسب دعايش مى باشد و نيز گفتن نعمتهاى خداوند و شكر آن ، بيان گناهان و آمرزش خواستن براى آنها.

١٠. درنگ و عجله نكردن و اصرار و پافشارى در دعا. زيرا خداوند درخواست كننده لجوج را دوست دارد و حداقل پافشارى اين است كه دعاى خود را سه بار تكرار كرده و خواسته خود را سه بار بگويد.

١١. پنهان دعا كردن زيرا هم فرمان خداوند را كه مى فرمايد:در پنهان دعا كنيداجابت كرده و هم از آفت ريا دور مى ماند. روايت شده است :دعاى پنهانى ، برابر با هفتاد دعاى آشكار است.

١٢. شريك ساختن ديگران در دعا.

١٣. با ديگران دعا كردن دعا در جمع نيز باعث اجابت است بهترين جمعيت براى دعا، چهل نفر است چهار نفر هم مى توانند هر كدام ده بار دعا كنند و اگر نتوانست در جمع دعا كند، خود نيز مى تواند چهل بار دعا كند.

١٤. تضرع در دعا به همراه قلب خاضع و بدن متواضع و چاپلوسى خداوند به حضرت موسىعليه‌السلام وحى كرد:موسى ! هنگامى كه مرا مى خوانى ترسان باش ، صورت خود را خاك آلوده كن و با اعضاى مهم بدنت ، برايم سجده كن قلبت را با ترس از من بميران زنده دل و كهنه لباس باش

١٥. صلوات فرستادن بر محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله و آل اوعليه‌السلام در اول و آخر دعا باعث اجابت دعا است

١٦. پاكدلى و روى آوردن با تمام وجود به خداوند.

١٧. دعاكردن قبل از بلا.

١٨. شريك نمودن ديگران در دعا و قبل از خود، آنان را دعا كردن

١٩. بلند كردن كف دستها هنگام دعا.

٢٠. در دست داشتن انگشترى عقيق يا فيروزه از امام صادقعليه‌السلام روايت شده :هيچ كف دستى به سوى خداى متعال بلند نشده است كه نزد او محبوبتر باشد از كفى كه انگشتر عقيق در آن است

٢١. صدقه دادن قبل از گناه ، باعث اجابت دعا مى گردد.

٢٢. انتخاب اوقات مخصوصى براى دعا، مثل شب و روز جمعه ، بين ظهر و عصر روز چهارشنبه براى نفرين كردن كفار، وقت نماز عشاء، يك ششم اول از نيمه دوم شب ، آخر شب تا طلوع فجر، بين طلوعين ، سه شب قدر در ماه رمضان كه برترين آن شب بيست و سوم است ، شبهاى احياء كه عبارتند از: شب اول رجب ، نيمه شعبان ، عيد فطر و قربان و روز عرفه ، فطر و قربان ، هنگام وزيدن بادها، باريدن باران ، از بين رفتن سايه ها و ريختن اولين قطره خون مقتول مؤ من ، هنگام اذان ظهر و از طلوع فجر تا طلوع خورشيد، بعد از نمازهاى واجب ، وتر، فجر و نماز ظهر و مغرب

٢٣. مكانهاى خاص نيز به اجابت دعا كمك مى كنند. مانند:راءس الحسين و مكانى كه زير گنبد آن قرار دارد.

٢٤. حالات عالى مانند رقت قلب

٢٥. طهارت ، نماز و روزه.(٢)

آداب و مراقبت هاى ايام سال

آداب ماه محرم

١- سزاوار است كه حال دوستان آل محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله در دهه اول محرم تغيير نموده و در دل و سيماى خود، آثار اندوه و درد اين مصيبتهاى بزرگ را آشكار نمايند.

٢- خوب است كه مقدارى از لذائذ زندگى را كه از خوردن و نوشيدن و حتى خوابيدن و گفتن به دست مى آيد، ترك نمايند و مانند كسى باشند كه پدر يا فرزند خود را از دست داده است

٣- خوب است كه روز تاسوعا و عاشورا، ديدار با برادران دينى را ترك كرده و آن روز را روز گريه و اندوه خود قرار دهند.

٤- مستحب است كه در دهه اول محرم ، هر روز امام حسينعليه‌السلام را با زيارت عاشورا زيارت نمايند.

٥- سزاوار است كه اگر مى توانند مراسم عزادارى آن حضرت را در منزل خود با نيتى خالص بر پا نمايند و اگر نمى توانند در مساجد يا منازل دوستانش به برپايى اين مراسم كمك كنند.

٦- شايسته است كه هر روز مقدارى از اوقات خود را در مكانهاى عمومى به عزادارى بپردازد.

٧- مستحب است كه در آخر روز عاشورا، زيارت تسليت را بخوانند.

٨- يكى از اعمال مهم دهه اول ، دعاى اول ماه است و براى اينكه اول اين ماه ، اول سال بوده و از طرف ديگر دعاهاى قبل از وقت نيز تاءثير خاصى در برآورده شدن حاجات و رسيدن به امور مهم دارد؛ اين دعا تاءثير زيادى در سلامتى و دورى از آفات دينى و دنيايى آن سال و بهبودى حال و به دست آوردن نيكيها دارد.

٩- بهتر است كه در شب اول ، بعضى از نمازهايى را كه در اين شب وارد شده به مقدار حال و توانايى خود بخواند؛ حداقل دو ركعت نمازى را كه شامل حمد و يازده بارقل هو اللّه احداست را بخواند. بعد از آن ، دعايى را كه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله بعد از اين نماز خوانده است و در كتاب اقبال نقل شده را بخواند و فرداى آن روز را روزه بگيرد. در روايت آمده است كسى كه چنين عملى را انجام بدهد مانند كسى است كه به مدت يك سال كارهاى خوب انجام داده و تا سال آينده محفوظ خواهد بود.

١٠- مستحب است كه روز سوم را روزه بگيرد. در روايت آمده است : حضرت يوسفعليه‌السلام در اين روز از چاه خارج شد. و اگر كسى اين روز را روزه بگيرد، خداوند مشكل او را برطرف نموده و سختيها را بر او آسان مى نمايد.

١١- روايت شده است : مستحب است كه انسان تمام ماه را روزه بگيرد. و در مورد روزه روز تاسوعا و عاشورا روايت مخصوص داريم ، اما احتياط اين است كه روز عاشورا را روزه نگيرد ولى از خوردن و آشاميدن تا عصر خوددارى نمايد و آنگاه چيزى بخورد يا بياشامد؛ به جهت اين كه امام حسينعليه‌السلام و ياران حضرت در عصر از غصه هاى اين دنياى پست رهايى يافتند.

١٢- از كارهايى مثل سرمه كشيدن و غير آن ، بهتر است پرهيز شود.

١٣- مستحب است كه شب عاشورا تا صبح پيش قبر امام حسينعليه‌السلام بماند.

١٤- از شيخ مفيدرحمه‌الله روايت شده است كه شب بيست و يكم محرم ، شب زفاف سرور تمام زنان جهان حضرت فاطمهعليه‌السلام است و به همين جهت روزه آن روز مستحب مى باشد.

١٥- مستحب است كه در آخر ماه محرم محاسبه نفس ، استغفار و دعا براى اصلاح حال ، صورت پذيرد.(٣)

آداب ماه صفر

١- سزاوار است كه روز اربعين را روز اندوه خود دانسته و تلاش نمايد براى يك بار هم كه شده ، كنار مزارش او را زيارت نمايد.

٢- مستحب است كه در پايان روز اربعين نيز مانند ساير روزهاى مهم از خداوند بخواهد حال و عمل او را اصلاح نموده و به حامى آن روز كه از معصومينعليه‌السلام مى باشد توسل جويد.

(روزهاى هفته كه هر كدام مربوط به معصومىعليه‌السلام مى باشد در آخر اين بخش خواهد آمد).

٣- وفات پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله نيز در اين ماه واقع شده است ؛ سزاوار است در اين روز به گونه اى اندوهگين بوده و عزادارى نمايد كه شايسته اتفاق بزرگ اين روز و ناگواريهايى كه بعد از رحلت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله رخ داده است ، باشد.

٤- مستحب است كه در روز وفات پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله با زيارتهايى كه وارد شده يا با زيارتى كه خود با يارى خداوند مى سازد، او را زيارت نمود.

٥- زيارت امام حسن مجتبىعليه‌السلام نيز در اين روز استحباب دارد، چرا كه شهادت او در همين روز است

٦- سزاوار است كه بر امام حسنعليه‌السلام درود فرستاده و قاتل او معاويه پسر ابى سفيان (لعنة اللّه عليه ) را لعنت نمايد.(٤)

آداب ماه ربيع الاول

اين ماه همانگونه كه از اسم آن پيداست بهار ماههاست ؛ به جهت اين كه آثار رحمت خداوند در آن هويداست در اين ماه ذخاير بركات خداوند و نورهاى زيبايى او بر زمين فرود آمده است ؛ زيرا ميلاد رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله در اين ماه است و مى توان ادعا كرد كه از اول آفرينش زمين ، رحمتى مانند آن بر زمين فرود نيامده است

از آداب اين ماه است :

١. تمام ماه را در روز تولد پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله با تلاشهاى نيكو و اطاعتهاى گرانقدر و بزرگ ، بزرگ داشته و با پروردگار خود در مورد اين نعمت بزرگ مناجات نمايد.

٢. دعا كردن در اول اين ماه با دعاهايى كه روايت شده است از مهم ترين اعمال اين ماه مى باشد.

٣. روز هشتم ربيع الاول ، روز وفات امام حسن عسگرىعليه‌السلام مى باشد. پس سزاوار است در اين روز اندوهگين باشد، به خصوص با در نظر گرفتن اين كه صاحب مصيبت حضرت امام عصر(عج ) مى باشد؛ پس بايد آن امامعليه‌السلام را با هر زيارتى كه به ذهنش مى رسد زيارت نموده و به امام زمانعليه‌السلام تسليت بگويد.

٤. روز نهم ربيع الاول ، چنانكه در روايت گرانقدرى آمده است ، روز نابودى دشمن خدا بوده و اين روز و خوشحالى در آن فضيلت داشته و روز شادى پيروان آل محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله مى باشد. سزاوار است كه دوستان آل محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله شادى خود را در اين روز، به خاطر نابودى دشمن خدا آشكار كنند.

٥. روز دهم ربيع الاول ، روز ازدواج پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله با حضرت خديجهعليها‌السلام مى باشد و بر شيعيان لازم است كه به خاطر تاءثير اين ازدواج مبارك و فرخنده ، در خوبى ها و سعادت ها و انتشار نورهاى درخشان و پاك ، آن را بزرگ بدارند.

٦. روز هفدهم ربيع الاول ، همان طور كه گفته شد روز ميلاد حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله است از كارهاى مهم اين روز، روزه داشتن اين روز، به خاطر شكرگزارى و به جا آوردن دو ركعت نماز مى باشد كه در هر ركعت آن يك بار سوره حمد، ده بار سوره قدر و ده بار سوره اخلاص مى خواند. سپس در مكان نماز خود نشسته و دعايى را كه روايت شده است را مى خواند.

٧. از كارهاى مهم در روز ميلاد پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله ، رعايت آداب عيد و اظهار مراسم شرعى عيدهاى بزرگ است ، تا ديگران اين روز را به عنوان عيد بشناسند.

٨. از مهمترين اعمال مهم اين روز به پايان رساندن روز خود با سلام به حاميان و نگهبانان آن روز و به درگاه آنان جهت شفاعت و اصلاح حال تضرع نمودن ، مى باشد.(٥)

آداب ماه ربيع الثانى

١. از مهمترين اعمال اين ماه چنانچه در جميع ماهها گفتيم ، دعا در اول آن است به خصوص دعاى بلند مرتبه و گرانقدرى كه در اول آن روايت شده است

٢. روز دهم ربيع الثانى ، روز ولادت امام حسنعليه‌السلام مى باشد. مراقبت از روزهاى ولادت ائمهعليه‌السلام ، شبيه به مراقبت روز ولادت رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله است

امام حسن عسگرىعليه‌السلام خصوصيتى براى برآورده شدن حاجات اخروى دارند. معصومينعليه‌السلام گر چه هر كدام از آنان وسيله اى براى بندگان خدا در جميع حوائج مى باشند، ولى هر كدام خصوصيتى براى بعضى از حاجتها دارا مى باشند- چنانكه دعاى توسل ، شاهدى بر اين مطلب است - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله ، دختر بزرگوارش و امام حسنعليه‌السلام و امام حسينعليه‌السلام در حاجت هاى مربوط به ، به دست آوردن طاعت خدا و خشنودى او خصوصيتى دارند. اميرالمؤ منينعليه‌السلام خصوصيتى در مورد انتقام از دشمنان و برطرف نمودن ظلم ظالمين دارند. امام سجادعليه‌السلام خصوصيتى در مورد ستم پادشاهان و القائات و وسوسه هاى شيطان دارند. امام باقرعليه‌السلام و امام صادقعليه‌السلام نيز خصوصيتى در كمك گرفتن در مورد آخرت دارند. امام كاظمعليه‌السلام خصوصيتى در مورد سلامتى كامل از بيماريها و دردهايى كه مردم از آن گريزانند دارند. همچنين امام رضاعليه‌السلام خصوصيتى در مورد ترسهاى مسافرت در دريا و خشكى و زمينهاى بى آب و علف و بدون آبادى و سكنه دارند.امام جوادعليه‌السلام خصوصيتى در مورد توسعه روزى و بى نياز شدن از آنچه در دست مردم است دارند. امام هادىعليه‌السلام نيز خصوصيتى در مورد قضاى نافله ها، احسان به برادران مؤ من و به كمال رسيدن طاعتهاى پروردگار دارند. امام حسن عسگرىعليه‌السلام خصوصيتى در كمك نمودن در مورد آخرت دارند و امام عصر ما(عج ) پناهگاه و اميد و حافظ ما، نور ما و زندگى ما، امام مهدىعليه‌السلام جامع تمام خصوصيات مذكور بوده و براى حاجات ديگر نيز توسل به او مناسب است

٣. سزاوار است كه اين روز (روز ميلاد امام حسن عسگرىعليه‌السلام ) مانند ساير روزهاى شريف كه گفته شد به پايان رسانده شود.(٦)

آداب ماه جمادى الاول

١. از كارهاى مهم اين ماه ، دعا كردن با دعاهايى كه روايت شده است ، مى باشد.

٢. پانزدهم اين ماه ، روز ولادت امام سجادعليه‌السلام مى باشد. بنابراين شيعه بايد اين روز را با عمل ، بزرگ بدارد زيرا مردم بايد روزهاى ولادت زمامداران خود را بزرگ داشته و آداب و تكاليفى را در اين مورد رعايت نمايند.

٣. سزاوار است كه روز خود و پايان اين ماه را همان طور كه در ماههاى قبل گفتيم به پايان برساند.(٧)

آداب ماه جمادى الثانى

١. از كارهاى مهم در اين ماه ، دعا نمودن –به خصوص با دعاى روايت شده - مى باشد.

٢. سوم جمادى الثانى ، روز شهادت حضرت زهراعليها‌السلام مى باشد. لازم است كه شيعيان وفادار اين روز را از روزهاى اندوه و مصيبت قرار دهند؛ زيرا اين روز براى بستگان آن حضرتعليها‌السلام دومين روز روز مصيبت بعد از رحلت پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله بود و اميرالمؤ منينعليه‌السلام بعد از وفات رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله هيچ روزى را مصيبت بارتر و ناگوارتر از اين روز نديد.

٣. سزاوار است كه شيعه ، آن حضرتعليها‌السلام را در اين روز به گونه اى زيارت نموده و بر او صلوات و درود بفرستند كه مايه رضايت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله بوده ، خداى فاطمهعليها‌السلام آن را پسنديده و حق شيعه گرى ادا شود.

٤. شب نوزدهم جمادى الثانى ، شب ابتداى حامله شدن مادر پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله به آن حضرت مى باشد. سزاوار است كه به خاطر كسالت ، هيچ خيرى را در اين شب از دست نداد. همان اعمالى كه در روز ميلاد پيامبر ذكر شد سزاوار است كه همان اعمال انجام شود.

٥. روز بيستم جمادى الثانى ، روز ميلاد حضرت زهرا مى باشد. در اين روز سرور مؤ منين در آن تازه شده و روزه آن روز و خيرات و صدقات در آن مستحب مى باشد.

٦. از اعمال مهم روز ميلاد حضرت فاطمهعليها‌السلام زيارت و صلوات بر او و لعنت كردن ظالمين به آن حضرتعليها‌السلام است.(٨)

آداب ماه رجب

اين ماه ، ماه بسيار شريفى است ؛ به اين جهت كه : از ماههاى حرام مى باشد، از اوقات دعا مى باشد و حتى در زمان جاهليت به اين مطلب مشهور بوده و مردم آن زمان منتظر اين ماه بوده اند تا در آن دعا كنند. اين ماه ، ماه اميرالمؤ منينعليه‌السلام مى باشد؛ شب اول آن يكى از چهار شبى است كه تاءكيد به زنده نگه داشتن آن به عبادت شده است درباره روز نيمه آن آمده است كه محبوبترين روزها نزد خداوند بوده و زمان انجام عمل استفتاح است كه در ادامه به طور مفصل خواهد آمد. همچنين روز بيست و هفتم اين ماه ، مبعث حضرت رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله مى باشد. روزى كه زمان ظهور رحمت خداوند است چيزى كه از اول خلقت تا كنون مانند آن ديده نشده است اين گوشه اى از فضايل اين ماه است در اينجا مراقبت ها و آداب اين ماه را ذكر مى كنيم

١. از مراقبت هاى مهم در اين ماه ، به ياد داشتن حديث ملك داعى مى باشد كه از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله روايت شده است پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:خداى متعال در آسمان هفتم فرشته اى قرار داده است كه داعى گفته مى شود. هنگامى كه ماه رجب آمد، اين فرشته در هر شب از اين ماه تا صبح مى گويد: خوشا به حال تسبيح كنندگان خدا، خوشا به حال فرمانبرداران خدا. خداى متعال مى فرمايد: همنشين كسى هستم كه با من همنشينى كند. فرمانبردار كسى هستم كه فرمانبردارم باشد و بخشنده خواهان بخشايش هستم ماه ، ماه من و بنده ، بنده من و رحمت ، رحمت من است هر كسى در اين ماه مرا بخواند او را اجابت مى كنم و هر كس از من بخواهد به او مى دهم و هر كس از من هدايت بخواهد او را هدايت مى كنم اين ماه را رشته اى بين خود و بندگانم قرار دادم كه هر كس ‍ آن را بگيرد به من مى رسد.

٢. سزاوار است كه طالبان علم در اين ماه و ماههاى شعبان و رمضان عبادت را مقدم بر تحصيل علم نمايند؛ گر چه تحصيل علم نيز از برترين عبادتهاست

٣. شب اول اين ماه ، يكى از چهار شبى است كه شب زنده دارى در آن تاءكيد شده است يكى از مراقبت ها اين است كه در هنگام ديدن ماه در شب اول ، دعايى كه روايت شده است را بخواند.

٤. مستحب است كه در شب اول اين ماه ، بعد از نماز مغرب بيست ركعت نماز به جا آورده كه در هر ركعت سوره فاتحه و اخلاص را يك مرتبه خوانده و براى هر دو ركعتى ، يك سلام بدهد.

نماز آسان ترى از پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله روايت شده است كه فرمود: كسى كه دو ركعت نماز در شب اول ماه رجب ، بعد از نماز عشا بخواند و در ركعت اول آن ، سوره فاتحه و الم نشرح را يك بار و اخلاص را سه بار و در ركعت دوم ، سوره فاتحه ، الم نشرح ، اخلاص و مهوذتين (ناس و فلق ) را هر كدام يك بار بخواند؛ سپس تشهد خوانده و سلام دهد. بعد از آن نيز سى بارلا اله الا اللّه گفته و سپس سى بار بر پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله صلوات بفرستد. گناهان گذشته او آمرزيده شده و او را مانند روزى كه از مادر متولد شده از گناهان بيرون مى برد.

(نمازهاى مستحبى اين ماه در بخش نمازهاى مستحبى آمده است .)

٥. سزاوار است كه در تمام اين ماه و ماه شعبان ، رمضان و تمام عمر، اهميت زيادى به دعا، جهت توفيق اخلاص داده و توجه به خداى متعال با نامهاى او مانندكريم العفو و مبدل السيئات بالحسنات و توسل به او به وسيله محمد و آل اوعليه‌السلام را زياد كند.

٦. چنانچه شب اول ماه ، مصادف با شب جمعه بود، سزاوار است كه عمل ليلة الرغائب را انجام دهد. از پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله روايت شده است كه فرمودند:از اولين شب جمعه در ماه رجب غافل نشويد؛ زيرا شبى است كه فرشتگان آن راليلة الرغائب مى نامد. اين نامگذارى به اين جهت است كه هنگامى كه يك سوم از شب گذشت ، هيچ فرشته اى در آسمان ها و زمين نمى ماند، مگر اين كه در كعبه و اطراف آن جمع مى شوند. آنگاه خداوند، به طور غير منتظره اى بر آنان وارد شده و مى فرمايد: اى فرشتگانم ! هر چه مى خواهيد از من درخواست كنيد. فرشتگان عرض مى كنند: حاجت ما اين است كه از روزه داران رجب درگذرى خداوند مى فرمايد: اين كار را انجام دادم. بهتر است كسى كه اين حديث را مى شنود، در اين شب ، زياد بر فرشتگان صلوات فرستاده تا تكليفى را كه آيه تحيت (نساء/آيه ٨٦) به عهده ما گذاشته به اندازه توانايى انجام داده باشد. سپس رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمودند: كسى كه روز پنج شنبه اول رجب را روزه گرفته و بين نماز مغرب و عشا دوازده ركعت نماز به جا آورده هر دو ركعت به يك سلام و در هر ركعتى سوره فاتحه يك بار، سوره قدر سه بار و سوره توحيد دوازده بار خوانده و هنگامى كه نماز تمام شد، هفتاد بار بر من (با اين الفاظ) صلوات بفرستد:اللهم صل على محمد النبى الامى و على آله سجده كرده و در سجده هفتاد بار بگويد:سبوح قدوس رب الملائكة و الروح سپس سر خود را بلند كرده و بگويد:رب اغفر وارحم و تجاوز عما تعلم انك انت العلى الاعظم. آنگاه بار ديگر به سجده رفته و در سجده همان چيزى را بگويد كه در سجده اول گفت ، سپس حاجت خود را از خدا بخواهد، ان شاء اللّه تعالى برآورده مى شود. رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله در ادامه فرمودند: قسم به كسى كه جانم در دست اوست ؛ هيچ بنده يا كنيزى - از بندگان و كنيزان خدا - اين نماز را به جا نمى آورد، مگر اين كه خداوند گناهان او را مى بخشد؛ گرچه گناهان او مثل كف دريا و به عدد شن و به وزن كوهها و به عدد برگهاى درختان باشد در روز قيامت هفتصد نفر از خويشان خود را كه همگى سزاوار آتش باشند را شفاعت مى كند و در شب اول قبر خداوند ثواب آن را به بهترين صورت ، با روى گشاده و خندان و زبان فصيح براى او مى فرستد و مى گويد: اى محبوب من ! مژده بده ؛ از هر سختى نجات پيدا كردى مى پرسد: تو كيستى ؟رويى بهتر از رويى تو نديده و بويى به خوش بويى تو، به مشامم نرسيده جواب مى دهد: اى محبوب من ! من ثواب آن نمازى هستم كه در فلان شب ، فلان منطقه ، فلان ماه و فلان سال به جا آوردى ؛ امشب آمده ام تا حقت را ادا كرده ، مونس تنهايى تو بوده و وحشت را از بين ببرم زمانى كه در شيپور دميده شود، در عرصه قيامت بر سرت سايه افكنم و تو هرگز هيچ خيرى را از جانب مولايت از دست نخواهى داد

٧. از كارهاى مهم در روز اول ماه رجب ، روزه ، نماز حضرت سلمان دعا در اول آن با دعايى كه در اقبال سيد قدس سره روايت شده ، مى باشد.

٨. از كارهاى مهم در اين ماه اين است كه در تمام ماه ، هزار بار بگويد:استغفر اللّه ذاالجلال و الاكرام من جميع الذنوب و الاثام شيخ صدوق (ره ) روايت كرده است : اگر كسى اين ذكر را در رجب ، هزار بار بگويد، خداوند متعال مى فرمايد: اگر گناهان شما را نبخشم ، پروردگار شما نيستم ، پروردگار شما نيستم ، پروردگار شما نيستم !

٩. مستحب است كه در تمام ماه رجب ، سوره توحيد را ده هزار بار و همچنين روايت شده است كه هزار بار بخواند. روايت شده است :كسى كه هزار بار آن را بخواند روز قيامت ، عمل هزار پيامبر و هزار فرشته را مى آورد و هيچكس نزديكتر از او به خدا نيست ؛ مگر كسى كه بيشتر از او آن را خوانده باشد و ثواب خواندن اين سوره در رجب ، چندين برابر است

١٠. مستحب است كه در اين ماه كه هزار بار، خدا را تسبيح كند. در روايت آمده است كسى كه چنين عملى را انجام دهد، خداوند صد هزار عمل خوب براى او نوشته و صد كاخ در بهشت براى او مى سازد.

١١. مستحب است كه در تمام اين ماه ، هزار بارلا اله الا اللّه بگويد. روايت شده است كسى كه در اين ماه اين عمل را انجام دهد خداوند براى او صد هزار حسنه نوشته و صد شهر در بهشت براى او مى سازد.

١٢. مستحب است كه در اين ماه صد بار بگويد:استغفر اللّه الذى لا اله الا هو وحده لا شريك و له و اتوب اليه. و اگر پس از آن صدقه بدهد خداوند او مورد رحمت قرار داده و گناهان او را مى آمرزد و كسى كه چهار صد بار بگويد خداوند پاداش صد شهيد را براى او مى نويسد.

١٣. خوب است كه در تمام ماه با پيروى از امام سجادعليه‌السلام در سجده خود اين ذكر را بگويد:عظم الذنب من عبدك فليحسن العفو من عندك.

١٤. سزاوار است كه صبح و شب و بعد از هر نمازى دعاي یامن ارجوه لكل خير.... را بخواند و سپس با دست چپ محاسن خود را گرفته و انگشت سبابه دست راست خود را حركت داده گريه كند و بگويد:يا ذالجلال و الاكرام يا ذا النعماء و الجود يا ذا المن و الطول حرم شيبتى على النار.

١٥. از دعاهاى مستحب در اين ماه دعاى :يا من يملك حوائج السائلين ...مى باشد.

١٦. از كارهاى مهم در اين ماه ، زيارت امام حسينعليه‌السلام در اول و وسط ماه است

١٧. نمازهاى مستحبى در اين ماه ، در بخش نمازهاى مستحبى ذكر شده اند.

١٨. روز بيست و هفتم رجب ، مستحب است كه روزه بگيرد، غسل كرده و زيارت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله و حضرت علىعليه‌السلام را بخواند.(٩)