شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

آداب ماه ذى الحجة

١. اولين كار، مراقبت ، رؤ يت هلال و خواندن دعاى آن است تا با يقين به زمان ، اعمال را در اوقات مخصوص آن به جا آورد.

٢. از كارهاى مهم اهل مراقبت ، شناخت شرافت و فضل اين منزل شريف و شناخت زمانهاى مذكور و شناخت فوايد آن است گر چه درباره ماه رمضان وارد شده كه بهترين ماههاست و روزهاى آن بهترين روزها و ساعتهاى آن بهترين ساعات است ؛ ولى درباره بعضى از روزهاى اين ماه ، فضايلى بيش ‍ از ماه رمضان وارد شده است

٣. دهه اول ذى الحجة ، شرافت خاصى دارد. در روايتى پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمودند:هيچ كدام از روزها نزد خدا بهتر و پاداشش بيشتر از روز عيد قربان نيست شخصى گفت : حتى جهاد در راه خدا؟ فرمودند: حتى جهاد در راه خدا! مگر فردى كه با جان و مال خود به جهاد رفته و همه را در راه خدا از دست بدهد.

٤. از اعمال مهم و بسيار پر فضيلت دهه اول اين ماه ، نمازى است كه هر شب بين مغرب و عشاء خوانده مى شود. (كه در بخش نمازهاى مستحبى ذكر شده است ).

٥. مستحب است كه در روز اول اين ماه ، روزه گرفته شود. همچنين در روايت آمده است كه در روز اول ، خواندن نماز حضرت فاطمه عليها‌السلام مستحب مى باشد. (اين نماز در بخش نمازهاى مستحبى آمده است ).

٦. مستحب است كه در دهه اول بعد از نماز صبح و مغرب ، خواندن دعايى كه اول آناللهم ان هذه الايام التى فضلتها على غيرهامى باشد.(١٥)

٧. از مهمترين اعمال اين ماه عمل كردن به روايت زير است : شيخ مفيد از امام ابوجعفرعليه‌السلام نقل كرده است كه فرمودند:خداوند توسط جبرئيل ، پنج هديه در ده روز اول اين ماه براى عيسى بن مريمعليه‌السلام فرستاده و فرمود: عيسى ! با اين پنج دعا، دعا كن ؛ زيرا در روزهاى ده گانه ، يعنى ده روز ذى حجه ، عبادتى محبوبتر از آن نزد خداوند نيست

اول :اشهد ان لا اله الا اللّه وحده لا شريك له ، له الملك و له الحمد بيده الخير و هو على كل شيى قدير.

دوم :اشهد ان لا اله الا اللّه وحده لا شريك له ، احدا صمدا لم يتخذ صاحبة و لا ولدا.

سوم :اشهد ان لا اله الا اللّه وحده لا شريك له ، احدا صمدا لم يلد و لم يولد و لم يكن له كفوا احدا.

چهارم :اشهد ان لا اله الا اللّه وحده لا شريك له ، له الملك و له الحمد يحيى و يميت و هو حى لا يموت بيده الخير و هو على كل شيى قدير.

پنجم :حسبى اللّه و كفى سمع اللّه لمن دعا ليس وراء اللّه منتهى اشهد لله بما دعا و انه برى ء ممن تبرء و ان لله الاخرة و الاولى

٨. علاوه بر روز نخست ، روزه نه روز اول اين دهه ثواب زيادى دارد. روايت شده است كه روزه نه روز، برابر با روزه روزگار است و روزه روز ترويه (هشتم ذى حجة ) كفاره شصت سال است

٩. درباره شب عرفه روايت شده است كه دعاى خير در آن مستجاب است و كسى كه در آن به فرمانبردارى خداى متعال مشغول شود، پاداش صد و هفتاد سال را دارد. شب مناجات بوده و كسى كه در آن شب توبه كند، خداوند او را مى بخشد و مستحب است دعايى كه اول آن اللهم يا شاهد كل نجوىمى باشد، خوانده شود.

١٠. زيارت امام حسينعليه‌السلام ، در شب عرفه از مستحبات است

١١. از كارهاى مهم شب عرفه ، مراجعه به حاجيان معصومعليه‌السلام در اول و آخر آن است

١٢. اگر كسى بتواند در روز عرفه ، خود را به عرفات يا كربلا برساند، بهترين مكانها را براى دعا انتخاب كرده است اهميت دعا در اين روز به اندازه اى است كه روزه اين روز را براى كسى كه روزه باعث ضعف او هنگام دعا مى شود، ممنوع كرده اند با آنكه روزه آن ، كفاره نود سال مى باشد.

١٣. از مراقبات اين روز، قبل از دعاى عرفه و زيارت ، غسل كردن است

١٤. از امام صادقعليه‌السلام روايت شده است كه از پدرانش نقل نموده :امام علىعليه‌السلام دوست داشت كه چهار شب در سال ، خود را فارغ نمايد: شب اول رجب ، شب نيمه شعبان ، شب عيد فطر و شب عيد قربان .در شب و روز عرفه ، زيارت امام حسينعليه‌السلام مستحب است همچنين مستحب است كه در ابتداى روز عيد قربان ، به نيت پاك نمودن قلب از اشتغال به غير خدا، غسل كند. آنگاه اللّه اكبرى واقعى گفته و با اين تكبير، تمام موجودات ، جز شكوه و بزرگى او را كوچك شمارد.

١٥. مستحب است كه روز عيد قربان ، به نيت پوشش و آرايش با لباس ‍ تقوى و اخلاق نيكو، تميزترين لباس خود را پوشيده و در اين هنگام بگويد:بسم اللّه و بالله اللّه اكبر...و وقتى كه به مصلى رسيد و در جاى نمازش ‍ نشست ، بگويد:اللّه اكبر...همانگونه كه در اقبال آمده است

١٦. از اعمال روز عيد قربان ، نماز عيد است كه مستحب مى باشد.

١٧. بهتر است كه نماز عيد بر روى زمين غير مفروش به جا آورده تا تواضع در آن بيشتر باشد (كيفيت نماز عيد قربان ، در بخش نمازهاى مستحبى وارد شده است ؛ همچنين بقيه نمازهاى اين ماه ).

١٨. مستحب است كه بعد از نماز عيد قربان ، دعاى ندبه خوانده شود.

١٩. از كارهاى مهم در روز عيد قربان ، قربانى كردن است مستحب است كه هنگام ذبح ، آن چه را از اميرالمؤ منينعليه‌السلام وارد شده است بگويد:بسم اللّه ، و جهت وجهى للذى فطر السموات و الارض حنيفا مسلما و ما انا من المشركين ان صلوتى و نسكى و محياى و مماتى لله رب العالمين ، اللهم منك و لك.

٢٠. مستحب است كه اولين چيزى كه در روز عيد مى خورد از گوشت قربانى بوده و گوشت آن را سه قسمت كند: يك قسمت براى همسايه ها، قسمت ديگر براى كسانى كه درخواست كرده و قسمت سوم را براى خانواده خود نگه دارد. پوست آن را صدقه داده و از گوشت قربانى به قصاب ندهد.

٢١. از روزهاى مهم ماه ذى حجه ، روز عيد غدير مى باشد كه در روز هجدهم ذى حجه واقع شده است در شب عيد غدير، نمازى وارد شده است كه ثواب زيادى دارد؛ اين نماز دوازده ركعت مى باشد كه مجموع دوازده ركعت ، يك سلام دارد. بعد از هر دو ركعت نشسته ، در هر ركعتى ده بار حمد و توحيد و يك بار آية الكرسى و در ركعت دوازدهم ، هفت بار حمد و توحيد خوانده و سپس دست به قنوت برداشته و ده بار در آن بگويد:اشهد ان لا اله الا اللّه وحده لا شريك له ، له الملك و له الحمد يحيى و يميت و هو حى لا يموت بيده الخير و هو على كل شيى قدير.

آنگاه ركوع و سجده را انجام داده و ده بار در سجده بگويد:

سبحان من احصى كل شيى علمه ، سبحان من لا ينبغى التسبيح الا له سبحان ذى المن و لانعم سبحان ذى الفضل و الطول سبحان ذى العز و الكرم ، اساءلك بمعاقد العز من عشرك و منتهى الرحمة من كتابك و بالاسم الاعظم و كلماتك التامة ان تصلى على محمد رسولك و اهل بيته الطاهرين و ان تفعل بىو حاجات خود را بگويد و سپس بگويد:انك سميع مجيب.

٢٢. سيد قدس سره به نقل از امام رضاعليه‌السلام از پدران پاكش ، سخنرانى طولانى و ارزنده اميرالمؤ منينعليه‌السلام در روز غدير را روايت كرده است كه آخر آن چنين است :...بعد از پايان مراسم ، خانواده خود را در وسعت و آسايش قرار داده با برادرانتان نيكى نموده و به خاطر نعمتهايى كه خداوند متعال به شما ارزانى داشته است ، از او سپاسگزارى نماييد. گرد هم آييد تا امور شما سامان پذيرفته ، به يكديگر نيكى كنيد، تا خداوند الفت شما را بپذيرد. خداوند در اين روز چند برابر پاداش عيدهاى قبل و بعد آن در چنين روزى را به شما عنايت مى كند، شما هم نعمتهاى الهى را كه در اختيار داريد به يكديگر ببخشيد. نيكوكارى در اين روز، مال را افزايش و عمر را طولانى مى كند. مهربانى با يكديگر، رحمت و عطوفت خداوند را برمى انگيزد. از مالى كه خداوند به شما داده است ، به اندازه توانايى به برادران و خانواده خود بخشيده ، با يكديگر خوشرو بوده و در ديدارهاى خود مسرور باشيد...

روزه اين روز، از روزه هاى است كه خداوند آن را سفارش كرده است و آن را برابر با پاداشى بزرگ قرار داده است تا جايى كه اگر بنده اى از ابتداى دنيا تا انتهاى آن روزها را روزه گرفته ، شبها مشغول عبادت بوده و در روزه خود مخلص باشد، باز هم نمى تواند به اين پاداش برسد...

كسى كه مؤ منى را در اين شب آن افطار دهد، مانند كسى است كه ده فئام را افطار داده باشد - شخصى برخاسته و گفت : اميرالمؤ منينعليه‌السلام فئام چيست ؟ حضرت فرمودند: صد هزار پيامبر و صديق و شهيد - چه رسد به اين كه جمعى از مردان و زنان مؤ من را سرپرستى كند كه من ضمانت مى كنم خداوند، امان از فقر و كفر، به عنايت فرمايد. اگر در شب يا روز آن يا بعد از آن ، تا عيد سال آينده ، مرگ او فرا رسد و گناه كبيره اى انجام نداده باشد، پاداش او با خداست

هنگام ديدار با يكديگر سلام كرده ، دست داده و نعمت اين روز را تبريك بگوييد. اين مطالب را حاضرين به غايبين اطلاع دهند. بايد افراد بى نياز به يارى نيازمندان شتافته و توانگران به افراد ضعيف كمك كنند. رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله اين مطلب را به دستور داده بود.

كسى هم كه به مؤ منى غذا دهد، مانند كسى است كه به تمام پيامبران و صديقين غذا داده است و كسى كه مؤ منى را ديدار كند، خداوند هفتاد نور، وارد قبر او نموده ، قبر او را وسعت داده و هر روز، هفتاد هزار فرشته از قبر او ديدن كرده و به او مژده بهشت مى دهند.

٢٣. از اعمال مستحب در روز عيد غدير، زيارت حضرت اميرعليه‌السلام مى باشد.

٢٤. مستحب مؤ كد است كه در ابتداى روز غدير غسل كرده ، پاكيزه ترين لباس هاى خود را پوشيده ، عطر استعمال كرده ، و هنگام دست دادن به مؤ منين ، بگويد:الحمد لله الذى جعلنى من المتمسكين بولاية اميرالمؤ منين و ائمة(ستايش مخصوص خدايى است كه ما را از متمسكين به ولايت اميرالمؤ منينعليه‌السلام و امامان قرار داد.)

٢٥. خواندن نماز و دعايى كه در كتاب اقبال روايت شده و با عبارت :اللهم صل على وليك و اخى نبيك شروع مى شود، مستحب است

٢٦. اين روز را بايد با مراجعه به نگهبان آن روز كه از معصومينعليهم‌السلام مى باشد به پايان برده و با تمام توان به تضرع ، گريه و زارى و جلب رحمت آنان بپردازد.

٢٧. يكى از اوقات مهم و روزهاى شريف اين ماه ، روز بيست و چهارم مى باشد. رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله در چنين روزى آماده مباهله با مسيحيان شده و حوادثى اتفاق افتاد كه موجب خوارى آنان شده و مجبور گشتند به جزيه دادن همراه با ذلت تن در دهند. از اعمال اين روز، روزه گرفتن غسل كردن و پوشيدن تميزترين لباس ها و استعمال عطر مى باشد و بايد در منزل خود، آرامش و وقار داشته و بعد از غسل و پوشيدن لباسها از منزل خود خارج شده ، به مزار يكى از اولياى خدا يا مكان خلوت يا كوه بلندى رفته و كارهايى را كه مردم هنگام رفتن سر مزار اولياى خدا، انجام مى دهند، انجام بدهد. بايد مدتى صلوات فرستاده ، آنگاه نماز خوانده و بعد از نماز هفتاد بار از خداوند آمرزش بخواهد (مثلا هفتاد بار بگويد:استغفر اللّه) آنگاه برخاسته دستهايش را بلند كرده ، بين زمين و آسمان را نگريسته و بگويد: - در اينجا سيد، دعايى كه مشتمل بر ستايش خدا به جهت معرفى مفصل ولايت با آيه مباهله است را آورده است - و بعد از نقل آن دعا مى گويد: هنگام خواندن هر دعا بايد دو ركعت نماز خوانده و تا نيم روز يا تا اذان ظهر و بنا بر عقيده بعضى تا زردى آفتاب در آنجا بماند.

اين روز از جهت ديگرى نيز ممتاز بوده و كرامت دارد، در اين روز اميرالمؤ منينعليه‌السلام انگشترى خود را در حال ركوع به فقير بخشيد.

٢٨. بيست و پنجم ماه ذى حجه نيز يكى از روزهاى گرانقدر براى مواليان ائمه دين است خداوند در اين روز، سوره هل اتى را در حق آنان فرو فرستاده و از صدقه آنان تشكر كرد، هديه آنان را پذيرفته ، در كتاب خود شرح حال آنان را داده و آنان را مورد مدح و ثنا قرار داد. شيعيان بايد براى سپاسگزارى از خداى متعال با تمام توان در اين روز به عبادت بپردازند. شكرگزارى به درگاه خداوند در اين روز و مانند آن ، با روزه ، نماز شكر و سجده هاى آن است

٢٩. روز بيست و ششم ، بيست و هشتم و بيست و نهم روزهايى هستند كه در روايت آمده است كه در هر يك از اين روزها يكى از دشمنان اهل بيت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله نابود شده است كسى كه ايمان كامل به ولايت آنان كه از جانب خدا مى باشد دارد، به اندازه محبت و ارادتى كه به آنان دارد از نابودى دشمنان اهل بيت ، مسرور و به خاطر آن سپاسگزار خدا خواهدبود.

٣٠. روز آخر ذى حجه هم دو ركعت نماز دارد كه در بخش نمازهاى مستحبى ذكر شده است.(١٦)

نگهبان هر روز هفته در مراقبات ماههاى سال ذكر كرديم كه مثلا در فلان روز به نگهبان آن روز كه از معصومينعليهم‌السلام است ، توسل جويد. به همين خاطر نگهبان هر روز هفته را ذكر مى كنيم :

١. شنبه به نام رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله مى باشد.

٢. يكشنبه متعلق به اميرالمؤ منينعليه‌السلام مى باشد.

٣. دو شنبه به نام امام حسن و امام حسينعليه‌السلام است

٤. سه شنبه از آن على بن الحسين (امام زين العابدين ) و محمد بن على (امام محمد باقر) و جعفر بن محمد(امام جعفر صادق )عليهم‌السلام مى باشد.

٥. چهارشنبه مخصوص موسى بن جعفر(امام موسى كاظم ) و على بن موسى (امام رضا) و محمد بن على (امام محمد تقى ) و على بن محمد(امام على نقى )عليهم‌السلام است

٦. پنج شنبه به نام امام حسن عسگرىعليه‌السلام مى باشد.

٧. جمعه براى صاحب الزمان امام مهدى (عج است ).

البته براى هر يك از اين روزها كه نگهبان دارد، زيارت مخصوصى نيز وجود دارد كه در مفاتيح الجنان آمده است.(١٧)

در ادامه بحث آداب ماه سال بايد ذكر كنيم كه ايام هفته نيز آدابى دارد كه شامل نماز و دعاهاى مخصوص هر روز هفته مى باشد كه نماز ايام هفته در بخش نمازهاى مستحبى ذكر گرديده است اما در ميان روزهاى هفته ، جمعه ويژگى خاصى دارد كه ما بخشى از آداب شب و روز جمعه را ذكر مى كنيم

فضيلت شب و روز جمعه

از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله روايت شده است كه :شب و روز جمعه بيست و چهار ساعت است و در هر ساعت ، حق تعالى ششصد هزار نفر را از جهنم آزاد مى كند.از امام صادقعليه‌السلام نيز وارد شده است كه :هر كس ، مابين زوال (ظهر) روز پنج شنبه تا زوال روز جمعه بميرد، خداوند او را از فشار قبر پناه دهد.

در روايات آمده است كه شب جمعه ، وقت استجابت دعاست در روايتى ديگر آمده است كه چون شب جمعه مى آيد ماهيان دريا، از آب سر بيرون مى آورند و وحشيان صحرا، گردن مى كشند و حق تعالى را ندا مى كنند كه : پروردگارا ما را به گناه آدميان عذاب مكن ! از امام صادقعليه‌السلام روايت شده كه :بپرهيزيد از گناه در شب جمعه ، كه عقوبت گناهان در آن شب مضاعف است ؛ چنانچه ثواب حسنات مضاعف است و هر كه معصيت خدا را در شب جمعه ترك كند، حق تعالى گناهان گذشته او را بيامرزد و هر كه در شب جمعه ، معصيتى را علانيه (علنى ) انجام دهد حق تعالى او را به گناهان جميع عمرش عذاب كند و عذاب آن آن گناه را بر او مضاعف كند.(١٨)

آداب شب جمعه

١. مستحب است كه در شب جمعه ذكرسبحان اللّه و اللّه اكبر و لا اله الااللّه را زياد بگويد.

٢. بسيار صلوات فرستادن در اين شب از مستحبات است روايت شده است كه صلوات فرستادن در شب جمعه ، برابر است با هزار حسنه و محو مى كند هزار گناه را و بالا مى برد هزار درجه را. امام صادقعليه‌السلام فرمودند:چون عصر روز پنج شنبه مى شود، ملائكه از آسمان به زير مى آيند با قلمهاى طلا و صحيفه هاى نقره و به غير از صلوات بر محمد و آل محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله تا غروب جمعه چيزى نمى نويسند.

٣. مستحب است كه انسان در آخر روز پنج شنبه استغفار كند به اين نحو:استغفر اللّه الذى لا اله الا هو الحى القيوم و اتوب اليه توبة عبد خاضع مسكين مستكين لا يستطيع لنفسه صرفا و لا عدلا و لا ضرا و لا حيوة و لا موتا و لا نشورا و صلى اللّه على محمد و عترته الطيبين الطاهرين الخيار الابرار و سلم تسليما.

٤. خواندن سوره هاى بنى اسرائيل ، كهف ، سه طس ، الم سجده ، يس ، ص ، احقاف ، واقعه ، حم سجده ، حم دخان ، طور، اقتربت ، جمعه در شب جمعه مستحب است اگر فرصت ندارد، سوره واقعه و سوره هاى قبل از آن كه ذكر شدند را بخواند. از امام صادقعليه‌السلام روايت شده كه :هر كه در هر شب جمعه ، سوره بنى اسرائيل بخواند، نمى ميرد تا به خدمت حضرت قائمعليه‌السلام برسد و از اصحاب آن حضرت باشد.

٥. مستحب است كه خواندن شعر در شب جمعه ترك شود.

٦. مستحب است كه انسان در شب جمعه ، در حق مؤ منين زياد دعا كند.

٧. مستحب است كه دعاهاى وارده را در شب جمعه بخواند. امام صادقعليه‌السلام فرمود:هر كه در شب جمعه در سجده آخر نافله شام هفت مرتبه اين دعا را بخواند چون فارغ شود آمرزيده شده باشد و اگر در هر شب ، چنين كند بهتر است و دعا اين است :

اللهم انى اسئلك بوجهك الكريم و اسمك العظيم ان تصلى على محمد و آل محمد و ان تغفرلى ذنبى العظيم

دعاهاى ديگرى نيز وارد شده است كه در مفاتيح الجنان و كتب دعا موجود مى باشد.

٨. خواندن دعاى كميل در شب جمعه نيز مستحب مى باشد.

٩. سزاوار است كه دعاى اللهم يا شاهد كل نجوى كه در شب عرفه خوانده مى شود، خوانده شود.

١٠. مستحب است كه انسان در شب جمعه ، ده مرتبه بگويد:يا دائم الفضل على البرية يا باسط اليدين بالعطية يا صاحب المواهب السنية صل على محمد و آله خير الورى سجية واغفرلنا يا ذاالعلى فى هذه العشية

١١. مستحب است كه انسان در شب جمعه ، انار تناول كند و در انار خود ديگرى را شريك نكند. همچنين سزاوار است كه دستمالى در زير آن پهن كرده تا دانه اش را ضبط كند، سپس از آن بخورد.

١٢. مستحب است كه انسان بين دو ركعت نافله صبح و فريضه صبح روز جمعه صد مرتبه بگويد:سبحان ربى العظيم و بحمده استغفر اللّه ربى و اتوب اليه.

١٣. مستحب است كه در سحر و شب جمعه اين دعا خوانده شود:اللهم صل على محمد و آله وهب لى الغداة

١٤. مستحب است كه چون صبح روز جمعه طالع مى شود، اين دعا را بخواند:اصبحت فى ذمة اللّه و...

١٥. مستحب است كه پيش از نماز صبح جمعه سه مرتبه بگويد:استغفر اللّه الذى لا اله الا هو الحى القيوم و اتوب اليه در روايت است هر كس اين را بخواند، گناهانش گر چه بيشتر از كف دريا باشد، آمرزيده مى شود.(١٩)

آداب روز جمعه

١. مستحب است كه انسان در نماز صبح جمعه ، در ركعت اول ، سوره جمعه و در ركعت دوم توحيد را بخواند.

٢. مستحب است كه انسان بعد از نماز صبح جمعه ، پيش از آنكه سخن بگويد، اين دعا را بخواند تا كفاره گناهان او از جمعه تا جمعه ديگر باشد:اللهم ما قلت فى جمعتى هذه من قول او حلفت فيها من حلف او نذرت فيها من نذر فمشيتك بين يدى ذلك كله فما شئت منه ان يكون كان و ما لم تشاءمنه لم يكن اللهم اغفرلى و تجاوز عنى اللهم من صليت عليه فصلواتى عليه و من لعنت فلعنتى عليه.

(بار خدايا هر چه گفته ام در اين جمعه از گفتارى يا هر سوگندى در آن خوردم يا هر نذرى در آن كردم ، خواست تو برابر همه آنهاست هر كدام را كه بخواهى ، باشد، هست و هر كدام را نخواهى ، باشد، نباشد. خدايا بيامرزم و از من درگذر! خدايا هر كه را تو رحمت كنى رحمت او را بخواهم و هر كه را لعنت كنى ، لعنت او را جويم .)

٣. روايت است هر كه بعد از نماز ظهر و نماز صبح در روز جمعه و غير جمعه بگويد:اللهم صل على محمد و آل محمد و عجل فرج همنمى ميرد تا حضرت قائمعليه‌السلام را دريابد و اگر صد مرتبه اين صلوات را بخواند، حق تعالى شصت حاجت او را برآورد، سى حاجت از دنيا و سى حاجت از آخرت

٤. مستحب است كه بعد از نماز صبح جمعه ، سوره الرحمن بخواند و بعد از:فباءى آلاء ربكما تكذبان بگويد:لا بشيى ء من آلائك رب اكذب(من به هيچكدام از نعمتهاى پروردگارم تكذيب ندارم .)

٥. شيخ طوسى رحمت اللّه فرموده كه سنت است بعد از نماز صبح روز جمعه صد مرتبه توحيد و صد مرتبه صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد و صد مرتبه استغفار كرده و هر يك از اين سوره ها را بخواند: نساء، هود، كهف ، صافات ، الرحمن

٦. خواندن سوره احقاف و مؤ منين در روز جمعه ، مستحب است

٧. خواندن سوره كافرون ده مرتبه قبل از طلوع آفتاب ، مستحب است

٨. غسل جمعه ، استحباب زيادى دارد. همچنين مستحب است كه در موقع غسل كردن اين دعا را بخواند:اشهد ان لا اله الا اللّه وحده لا شريك له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله اللهم صل على محمد و آل محمد واجعلنى من التوابين واجعلنى من المتطهرين.

وقت غسل جمعه از طلوع فجر تا زوال آفتاب (ظهر) است

٩. شستن سر، با خطمى كه امان مى بخشد از پيسى و ديوانگى در روز جمعه مستحب است

١٠. گرفتن ناخن و شارب در روز جمعه مستحب است و فضيلت زياد دارد؛ روزى را زياد مى كند و از گناه پاك مى كند تا جمعه ديگر و امان مى بخشد از ديوانگى و خوره و پيسى مستحب است كه انسان در حين اين عمل بگويد:بسم اللّه و بالله و على سنة محمد و آل محمد. در گرفتن ناخن ابتدا انگشت كوچك دست چپ را شروع كند و به انگشت كوچك دست راست ختم كند. همچنين در گرفتن ناخن هاى پاى خود چنين كند؛ پس ريزه هاى ناخن را دفن كند.

١١. استعمال بوى خوش و پوشيدن لباس پاكيزه در روز جمعه مستحب است

١٢. صدقه دادن در روز جمعه ، هزار برابر اوقات ديگر است

١٣. سزاوار است كه براى اهل و عيال چيز نيكو و تازه اى از ميوه و گوشت بخرد تا با آمدن جمعه شاد شوند.

١٤. مستحب است كه انسان وقت ناشتا، انار بخورد و هفت برگ كاسنى پيش از زوال (ظهر) نيز بخورد. از امام موسى بن جعفرعليه‌السلام روايت است كه هر كه يك انار در روز جمعه ، ناشتا بخورد تا چهل روز و اگر دو تا انار بخورد تا هشتاد روز و اگر سه انار بخورد تا صد و بيست روز دلش را نورانى گرداند و هر كه وسوسه شيطان از او دور گردد، معصيت خدا نكند و هر كه معصيت خدا نكند داخل بهشت مى شود.

١٥. خوب است كه در روز جمعه خود را از كارهاى دنيا فارغ سازد و به آموختن مسائل دين مشغول شود. نه آنكه روز جمعه را به سير و گشت و تفرج در باغ ها، مصاحبت با اراذل و بى عاران ، مسخره گى ، عيب گويى مردمان خنده هاى قهقهه و خواندن اشعار، صرف كند.

١٦. مستحب است كه انسان در روز جمعه ، هزار مرتبه صلوات بفرستد.

١٧. زيارت حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله و ائمه طاهرينعليه‌السلام در روز جمعه ، ثواب دارد.

١٨. رفتن به زيارت قبر پدر و مادر و اموات در روز جمعه فضيلت بسيار دارد.

١٩. خواندن دعاى ندبه در صبح جمعه ، مستحب مى باشد.

٢٠. مستحب است كه انسان هنگام زوال شمس ، دعايى را كه محمد بن مسلم از حضرت صادقعليه‌السلام روايت كرده است ، بخواند كه اول آن چنين است :لا اله الا اللّه و اللّه اكبر و سبحان اللّه و الحمد لله الذى لم يتخذ ولدا و....

٢١. خواندن نماز ظهر جمعه به سوره جمعه و منافقون و نماز عصر به سوره جمعه و توحيد مستحب است

٢٢. خواندن دعاى اللهم هذا يوم المبارك از صحيفه كامله ، سوره قدر و دعاى عشرات در روز جمعه مستحب است.(٢٠)

آداب زيارت معصومين و امام زادگان عليهم‌السلام

١. غسل كردن پيش از رفتن براى زيارت

٢. پرهيز نمودن از كلام بيهوده و لغو و پرهيز از مخاصمه و در طول مسير.

٣. خواندن دعاى وارده و مخصوص آن امام

٤. طهارت از حدث اكبر و حدث اصغر.(٢١)

٥. پوشيدن جامه هاى پاك ، پاكيزه و نو. بهتر است رنگ جامه سفيد باشد.

٦. در حين رفتن به زيارت گام ها را كوتاه بردارد و با وقار حركت كند و همچنين بايد خاضع و خاشع باشد و سر به زير راه برود و به بالا و اطراف خود توجه نكند ؛ يعنى به منزلت و عظمت زيارت فكر كند.

٧. خوشبو نمودن خود در غير زيارت امام حسينعليه‌السلام

٨. هنگام رفتن به حرم مطهر، زبان را به ذكر تكبير، تحميد، تسبيح ، تهليل و تمجيد مشغول كند و با فرستادن صلوات بر محمد و آل محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله دهان خود را معطر نمايد.

٩. ايستادن بر در حرم شريف و اذن دخول طلبيدن و سعى كردن در به دست آوردن رقت قلب و خضوع به وسيله تصور و فكر در عظمت و جلالت قدر صاحب آن مرقد منور؛ به فكر اين باشد كه ايستادن او را مى بيند، كلام او را مى شنود و جواب سلام او را مى دهد. همچنين بايد در محبت و لطفى كه ايشان به شيعيان و زائران خود دارند، تدبير كند و همچنين در خرابى هاى حال خود و خلاف هايى كه نسبت به آن بزرگواران كرده است ، تاءمل كند.

١٠. بوسيدن عتبه عاليه و آستانه مباركه سزاوار است براى خدا به شكرانه اين كه او را به اين مكان رسانده است ، سجده كند.

١١. مقدم داشتن پاى راست در وقت داخل شدن و مقدم داشتن پاى چپ در وقت بيرون آمدن ؛ مانند مساجد.

١٢. رفتن نزد ضريح مطهر به نحوى كه بتواند خود را به آن بچسباند. توهم اين كه دور ايستادن ادب است ، وهم (غلط) است زيرا در حديث آمده است كه تكيه كردن بر ضريح و بوسيدن آن شايسته است

١٣. ايستادن پشت به قبله و رو به قبر منور در وقت زيارت ظاهرا اين ادب مختص به معصومعليه‌السلام است وقتى از خواندن زيارت فارغ شد، گونه راست را به ضريح بگذارد و به حال تضرع ، دعا كند. سپس گونه چپ را بگذارد و خدا را به حق صاحب قبر بخواند كه او را از اهل شفاعت آن بزرگوار قرار دهد. آنگاه در دعا مبالغه كند. سپس به سمت سر مطهر برود و رو به قبله بايستد و دعا كند.

١٤. ايستادن در وقت خواندن زيارت ؛ اگر عذرى مثل ضعف و درد كمر و درد پا و غيره نداشته باشد.

١٥. تكبير گفتن هنگام ديدن قبر مطهر، پيش از شروع خواندن زيارت

١٦. خواندن زيارت وارده از سادات انامعليهم‌السلام و ترك زيارت هاى ساخته شده بى اساس كه بعضى بى خردان ، عوامانه آنها را با بعضى از زيارات تلفيق كرده اند.

١٧. به جا آوردن نماز زيارت كه اقل آن دو ركعت است

١٨. خواندن سوره يس در ركعت اول و سوره الرحمن در ركعت دوم ؛ در صورتى كه براى آن زيارتى كه نماز آن را مى خواند، كيفيت مخصوصى ذكر نشده باشد.

١٩. كسى كه داخل حرم مطهر شود و ببيند كه نماز جماعت برقرار شده است ، پيش از آنكه زيارت كند، ابتدا نماز بخواند. همچنين وظيفه ناظر حرم است كه مردم را به نماز امر كند.

٢٠. تلاوت كردن قرآن نزد ضريح مطهر و هديه كردن آن به روح مقدس ‍ مزور.(٢٢)

٢١. ترك نمودن سخنان ناشايست و كلمات لغو و بيهوده و عدم اشتغال به صحبت هاى دنيوى كه هميشه و در همه جا مذموم ، قبيح ، مانع رزق و باعث قساوت قلب است

٢٢. بلند نكردن صدا در وقت زيارت

٢٣. وداع كردن با امامعليه‌السلام در وقت بيرون رفتن از شهرى كه آن حضرت در آن جا مدفون است

٢٤. توبه و استغفار نمودن از گناهان و تصميم به بهتر كردن حال ، كردار و گفتار خود بعد از فراغت از زيارت

٢٥. انفاق كردن به قدر وسع بر خادمان آستانه شريفه

٢٦. سزاوار است كه خدام از اهل خير و صلاح و صاحب دين و مروت باشند و آنچه را از زائران مى بينند، تحمل نمايند و خشم خود را بر ايشان فرو نشانند و بر آنها تندى و درشتى ننمايند و بر رفع حوايج محتاجين اقدام و زائرين را راهنمايى كنند.

٢٧. انفاق و احسان بر فقرا، مجاورين و مساكين شهرى كه امامعليه‌السلام در آن مدفون است ؛ خصوصا سادات و اهل علم

٢٨. از جمله آداب ، تعجيل كردن در بيرون رفتن از حرم است ؛ در وقتى كه حظ و بهره خود را از زيارت درك كرد تا براى رجوع بعدى شوق بيشترى داشته باشد.

٢٩. سزاوار است وقتى كه زوار بسيار است ، كسانى كه جلوتر هستند و به ضريح چسبيده اند، زيارت را كوتاه نمايند و زودتر بيرون روند تا ديگر زائران هم به قرب ضريح فايز گردند.(٢٣)