شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

آدابى كه موجب نشاط و مسرت مى شوند

١. خواندن سوره يس

٢. تراشيدن موى زير شكم

٣. اسب سوارى

٤. كمك به مسلمانان

٥. هنگام غسل

٦. ناخن گرفتن

٧. شستشوى بدن

٨. مسواك زدن

٩. شانه زدن به ريش

١٠. وضو گرفتن

١١. استعمال بوى خوش

١٢. نظر كردن به سبزه و گياه

١٣. پوشيدن كفش زرد رنگ

١٤. تراشيدن موى پشت گردن

١٥. پوشيدن لباس پاكيزه

١٦. شستن سر با سدر

١٧. زدودن غصه از دل مؤ من

١٨. شستن سر

١٩. گفتن لا حول و لا قوة الا بالله

٢٠. استغفار نمودن

٢١. بسيار گفتن يا رؤ وف يا رحيم

٢٢. زيارت امام حسينعليه‌السلام

٢٣. خوردن انگبين

٢٤. خوردن گوشت

٢٥. خوردن زيتون

٢٦. خوردن به

٢٧. خوردن انگور سياه

٢٨. خوردن ميوه جات در اوايل فصلشان

٢٩. شانه كشيدن به سينه پس از شانه كردن سر يا ريش(٤١)

مكروهاتى كه موجب غم و اندوه مى شوند

١. پوشيدن كفش سياه رنگ

٢. نشستن در آستانه در

٣. گذشتن از ميان گوسفندان

٤. ايستاده شلوار پوشيدن

٥. پاك كردن دست و رو با دامن (لباس )

٦. ميل و رغبت به دنيا(٤٢)

٧. كندن موى ريش با دندان

٨. غذا خوردن با دست چپ

٩. راه رفتن روى پوست تخم مرغ

١٠. طهارت گرفتن با دست راست

١١. بازى كردن با ريگ

١٢. به بازى بردن ميمون(٤٣)

آدابى كه باعث آمرزش انسان مى شوند

١. مصافحه كردن با مؤ من

٢. جارو كردن مسجد

٣. روشن كردن چراغ در مسجد

٤. عيادت مريض

٥. مريض شدن

٦. شركت در تشييع مسلمان

٧. روزه مستحبى گرفتن

٨. غذا دادن به گرسنه

٩. صلوات فرستادن

١٠. زياد سجده كردن

١١. به دست كردن انگشتر عقيق سرخ(٤٤)

١٢. احترام به مهمان مؤ من

آدابى كه موجب امن از عذاب قبر مى شوند

١. ياد دادن و ياد گرفتن خير

٢. تمام كردن ركوع در نماز

٣. شاد كردن قلب مؤ من

٤. لباس پوشاندن به مؤ من

٥. خواندن سوره و الذاريات

٦. خواندن سوره نساءهر جمعه

٧. خواندن سوره حم زخرف

٨. خواندن آية الكرسى

٩. چهار مرتبه حج رفتن

١٠. مردن در روز جمعه(٤٥)

آدابى كه فشار قبر را از زنان برمى دارد

١. صبر كردن بر غيرت شوهر

٢. صبر كردن بر بدخلقى شوهر

٣. بخشيدن مهريه به شوهر؛ خداوند براى هر يك از اين زنان پاداش هزار شهيد و عبادت يك سال را مى نويسد(٤٦)

مؤ من هميشه پنج چيز براى انجام آداب به همراه دارد

١. سجاده

٢. تسبيح سى و چهار دانه

٣. مسواك

٤. شانه

٥. انگشتر عقيق(٤٧)

آداب ازدواج و احكام خانواده

ازدواج يك مسئوليت است و انسان بايد مسئوليت خويش را به بهترين وجه انجام دهد.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:هنگامى كه يوسف صديقعليه‌السلام برادرش ، بنيامين را ديدار كرد، پرسيد: اى برادر، چگونه توانستى پس از من با زنى ازدواج كنى ؟! بنيامين جواب داد: پدرم به من دستور داد و گفت كه اگر مى توانم نسلى داشته باشم كه زمين را با تسبيح الهى زنده كند، چنان نمايم

همين مفهوم در روايتى از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله نيز رسيده است :چه چيز مؤ من را باز مى دارد از اين كه خانواده اى بگيرد تا خداوند نسلى را روزى او كند كه زمين را بالا اله الا اللّه سنگين سازد؟.

به همين دليل عزب (مجرد بودن ) مكروه است در حديثى از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله آمده است :پست ترين مردگان شما عزب ها هستند.

عده اى از ترس فقر ازدواج را به ازدواج مى اندازند. اين عده نمى دانند كه ترسشان از فقر، خود، سوءظنى به خدا است چرا كه در آيه كريمه آمده است :

وانكحوا الاايامى منكم و الصالحين من عبادكم و امامكم ان يكونوا فقرا يعنهم اللّه من فضله و اللّه واسع عليم (٤٨) مردان و زنان بى همسر را همسر دهيد و همچنين اگر غلامان و كنيزان صالح و درستكارى فقير و تنگدست باشند، خداوند آنها را با فضل خود بى نياز مى سازد و خداوند گشايش دهنده و آگاه است

بنا براين اگر ترس از فقر مانع ازدواج شود، در واقع بدگمانى نسبت به شان خداوند خواهد بود.(٤٩)

آداب انتخاب همسر

١. ديندارى مهم ترين ويژگى همسر است امام صادقعليه‌السلام مى فرمايند:هر گاه مردى به سبب جمال يا مال زنى با او ازدواج كند به همان واگذار مى شود و هر گاه به خاطر دينش با او ازدواج كرد، خداوند مال و جمال را نيز به او عطا كند.(٥٠)

٢. اسلام ازدواج با فاميل را تشويق مى كند. امام زين العابدينعليه‌السلام مى فرمايند:كسى كه براى خدا وصله رحم ازدواج كند، خداوند تاج فرشتگان را بر سر او مى نهد.(٥١)

٣. اسلام همواره تشويق مى كند كه مرد با زنى ازدواج كند كه توانايى بچه دار شدن را داشته باشد، نه زنى كه نازا باشد، ولو آن كه آن زن ، زيبا و خوش سيما باشد.

امام محمد باقرعليه‌السلام مى فرمايند:بدانيد كه زن سياه اگر زايا باشد نزد من محبوب تر از زن زيباى نازا است(٥٢) البته اسلام از جنبه زيبايى نيز غافل نيست و دستور مى دهد كه مرد مسلمان با زن زيبايى ازدواج كند كه مؤ من باشد و فرزند بسيار آورد.(٥٣)

٤. خردمندى از ديانت است لذا از نظر شرع مكروه است كه انسان زن نادان و احمقى را به همسرى بگيرد. اميرالمومنينعليه‌السلام مى فرمايند:از ازدواج با زن احمق بپرهيزيد. زيرا همراهى با او موجب بلا و فرزندش ‍ موجب تباهى است(٥٤)

مستحبات و مكروهات مراسم ازدواج و زفاف

١. خواندن خطبه پيش از عقد مستحب است و بهتر است شامل حمد و ثناى خداوند و توصيه به تقوا باشد. شايسته است هر آنچه را زن و شوهر و حضار نياز دارند، مانند اصول دين و محاسن اخلاق و آداب در خطبه يادآورى شود.(٥٥)

٢. در حديثى از امام صادقعليه‌السلام منقول است كه هر گاه كسى اراده خواستگارى كرد، دو ركعت نماز بگزارد و حمد اللهى بگويد و دعاى وارده براى طلب ازدواج و همسر نيكو را بخواند.(٥٦)

٣. در حديثى معتبر آمده است كه مستحب است ازدواج در شب واقع شود.(٥٧)

٤. در حديثى آمده است كه خوب است عقد در ماه شوال خوانده شود.(٥٨)

٥. خوب است هنگام عقد، قمر در عقرب نباشد. چرا كه اگر چنين باشد، زن و مرد عاقبت نيكو نبينند.(٥٩)

٦. از اميرالمؤ منينعليه‌السلام منقول است كه روز جمعه براى خواستگارى و نكاح خوب است(٦٠)

٧. مستحب است كه در موقع ازدواج گواهانى را بر آن گرفت تا نسب و ارث ثابت گردد.(٦١)

٨. مستحب است در ازدواج (آن هم به دور از زياده روى و ريا) وليمه داده شود و بايد از اين طعام به فقرا نيز داده شود و تنها به توانگران و شخصيت ها محدود نشود. از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله روايت شده است كه فرمودند:اطعام هنگام ازدواج از سنتهاى پيامبران است .همچنين فرمودند:وليمه در روز نخست ، حق است ، در روز دوم نيكى و افزون بر آن ريا و شهرت طلبى است

٩. مستحب است كه دادن وليمه در روز و ازدواج در شب باشد.

١٠. اسلام خوش نمى دارد ساعات گرمى براى زفاف برگزيده شود.

١١. ازدواج هنگام محاق ماه (روزهاى پايانى ماه هاى قمرى ) نيكو نيست امام حسن عسگرىعليه‌السلام مى فرمايد:كسى كه هنگام محاق ماه ازدواج كند بايد تسليم سقط جنين شود.

١٢. مستحب است كه مرد هنگام آميزش و دخول ، وضو داشته باشد و دعاهاى وارده را بخواند.

١٣. هنگام نزديكى شايسته نيست كه زن را به شتاب اندازد و تا وقتى كه نياز زن برآورده نشده ، نبايد او را رها سازد.

١٤. مستحب است اگر مردى با ديدن زنى ديگر غريزه اش به هيجان آمد، سراغ همسر خويش برود و از او كام بگيرد. امام علىعليه‌السلام فرمودند:هر گاه از شما زنى را ديد كه از او خوشش آمد، از زن خود كام گيرد. زيرا زن او همان دارد كه آن زن دارد. پس نبايد در قلبش براى شيطان راهى قرار دهد كه نگاه او را از زنش متوجه آن ديگرى كند.

پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله مى فرمايند:اى على ! با شهوت زن ديگرى با همسرت نزديكى مكن زيرا در اين صورت من بيم دارم كه اگر نطفه فرزندى منعقد گردد، كودك شما نامرد و بى عقل باشد.(٦٢)

١٥. برخى از فقها هنگام ميل و رغبت زن ، آميزش با او را مستحب مى دانند و حديث پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله را مى آورند كه به مردى فرمود:آيا با روزه وارد صبح شدى ؟ عرض كرد: خير. فرمود: پس تهيدستى را اطعام كردى ؟ عرض كرد: خير. پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمودند: پس نزد همسرت برو و با او آميزش كن كه آن براى تو به منزله صدقه است

١٦. نگاه كردن به شرمگاه همسر در هنگام آميزش كراهت دارد.

١٧. سخن گفتن در حال آميزش كراهت دارد. چرا كه براى فرزند، لالى را در پى دارد.

١٨. نگاه كردن به فرج زن در هنگام آميزش مكروه است زيرا براى فرزند، كورى به بار مى آورد.

١٩. آميزش در زير آسمان نيز مكروه است

٢٠. مستحب است كه هر يك از زن و شوهر پس از جماع براى پاك كردن خود از دستمالى جداگانه استفاده كنند و يك دستمال به كار نبندند. پيامبر اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله به حضرت علىعليه‌السلام مى فرمايند:با همسرت نزديكى مكن مگر آن كه تو دستمالى داشته باشى و او دستمالى و خود را با يك دستمال تميز نكنيد تا مبادا شهوت روى شهوت قرار نگيرد كه اين كار دشمنى ميان شما را در پى دارد.

٢١. به هنگام حصر- يعنى نيازى كه انسان را به شتاب اندازد - جماع كراهت دارد. امام صادقعليه‌السلام فرمودند:انسانى كه خضاب كرده جماع نمى كند. راوى عرض كرد: فدايت گردم ! چرا انسان خضاب كرده جماع نمى كند؟ فرمودند: زيرا در حصر است

٢٢. بلافاصله بعد از خوردن غذا و با شكم پر نبايد همبستر شد. امام صادقعليه‌السلام فرمودند:سه چيز بدن را ويران مى كند و چه بسا آدمى را بكشد: با شكم پر به حمام رفتن ، با شكم پر با همسر آميزش كردن و ازدواج با پيرزنان(٦٣)

٢٣. از امام باقرعليه‌السلام پرسيدند:آيا زمانى وجود دارد كه جماع حلال در آن مكروه باشد؟حضرتعليه‌السلام فرمودند:آرى ، بين طلوع فجر و طلوع آفتاب ، از غروب آفتاب تا غروب شفق (سرخى آسمان )، در شب و روز خسوف و كسوف (ماه گرفتگى و خورشيد گرفتگى )، در شب يا روزى كه باد سياه يا سرخ يا زرد بوزد و هنگامى كه زمين لرزه پيش آيد، جماع حلال مكروه است

٢٤. پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله از اين كه در شب اول ماه هاى قمرى همبسترى كنند، نهى مى فرمايد و به علىعليه‌السلام مى فرمايند:اى على ! در شب اول ماه ، شب نيمه ماه و شب آخر ماه همبسترى مكن ! زيرا هر كس چنين كند، بيم آن مى رود كه فرزندش كودن گردد.

٢٥. از نظر اسلام كراهت دارد كه مرد بلافاصله بعد از بازگشت از سفر، شبانگاه بر خانواده اش وارد شود. پس بهتر است تا صبح شكيبايى كند.

٢٦. كراهت دارد كه مرد شب مسافرت كه غالبا با اضطراب همراه است و احتمال ضعف مى رود با همسرش همبستر شود. پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمودند:اى على هنگامى كه براى سفرهاى كوتاه به مدت سه شبانه روز از خانه خارج مى شوى با همسرت درنياميز كه اگر فرزندى از شما پديد آيد، يار ستمگر خواهد شد.

٢٧. اسلام دستور مى دهد كه همبستر شدن در پنهان صورت پذيرد، نه در حضور هوو يا فرزندى كه صداى آنها را مى شنود و اندامشان را مى بيند.

از امام صادقعليه‌السلام روايت شده است كه فرمودند:پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله فرموده است : سوگند به خدايى كه جان من در يد قدرت اوست ، اگر مردى با زنش درآميزد در حالى كه كودكى بيدار آن دو را مى بيند و صدايشان را مى شنود و صداى نفسهاى زن و شوهر به گوش او مى رسد، اين كودك روى رستگارى نخواهد ديد؛ پس اگر پسر باشد، زناكار خواهد شد، و اگر دختر شد، زانيه خواهد شد. اين حديث مى افزايد:هر گاه على بن الحسينعليه‌السلام آهنگ همبستر شدن داشت ، در را مى بست و پرده ها را مى انداخت و خدمتگزاران را بيرون مى كرد.

٢٨. جماع كردن روى بام ساختمان يا در برابر خورشيد يا زير درختان ميوه دار مكروه است

٢٩. همبستر شدن رو به قبله يا پشت به قبله ، و در حال برهنگى كامل و در كشتى يا بر سر راه كراهت دارد.

٣٠. جماع كردن در حالت ايستاده نيز مكروه است زيرا در احاديث آمده است كه اين عمل ، كار دراز گوشهاست

٣١. جماع كردن پس از احتلام (جنب شدن ) نيز مكروه است از احاديث استفاده مى شود كه اين كار باعث پديد آمدن فرزند ديوانه مى شود.

٣٢. اسلام دستور مى دهد كه هنگام مباشرت و جماع به خدا توجه شود و از شر شيطان به او پناه برده شود.

٣٣. اسلام توصيه مى كند كه پيش از مباشرت با زن حامله ، وضو گرفته شود.

٣٤. اسلام از اين كه مرد براى مدتى با همسرش آميزش جنسى نداشته باشد، نهى كرده است چه بسا اين كار موجب فساد و تباهى زن گردد.

٣٥. نزديكى كردن از پشت زنان كراهت دارد.(٦٤)

٣٦. جماع كردن در شب اول ماه رمضان مستحب است

٣٧. جماع كردن در شب عيد فطر كراهت دارد كه اگر فرزندى به وجود آيد، شرى بسيار از او ظاهر شود.

٣٨. جماع كردن در شب عيد قربان كراهت دارد كه اگر فرزندى به وجود آيد، شش انگشت يا چهار انگشت در دست خواهد داشت

٣٩. جماع كردن در بين اذان و اقامه مكروه است كه اگر فرزندى به وجود آيد، در ريختن خون جرى خواهد شد.

٤٠. جماع كردن در شب مكروه است كه اگر فرزندى حاصل شود، شوم باشد و در رويش نشان سياهى پديد آيد.

٤١. آميزش در شب دوشنبه مستحب است ، چرا كه اگر فرزندى پديد آيد، حافظ قرآن و راضى به قسمت خدا باشد.

٤٢. نزديكى نمودن در شب سه شنبه استحباب دارد. زيرا اگر فرزندى حاصل شود، دهانش خوشبو، دلش رحيم ، دستش جوانمرد و زبانش از غيبت و بهتان پاك باشد.

٤٣. آميزش و نزديكى در شب پنج شنبه مستحب است و اگر فرزندى حاصل شود، حاكمى از حكام شريعت يا عالمى از علما باشد و اگر در روز پنج شنبه ، وقتى كه آفتاب در ميان آسمان باشد نزديكى شود و فرزندى پديد آيد، شيطان نزديك او نشود تا پير شود و خداوند سلامتى در دنيا و دين را به او روزى مى كند.

٤٤. مجامعت در شب جمعه مستحب است و اگر فرزندى حاصل شود، خطيب و سخنگو گردد و اگر در روز جمعه بعد از عصر جماع شود و فرزندى به وجود آيد از دانايان مشهور شود.

٤٥. جماع كردن در ساعات اول شب كراهت دارد. زيرا اگر اگر فرزندى به وجود آيد، بيم آن است كه ساحر شود و دنيا را بر آخرت ترجيح دهد.

٤٦. در حديثى از اميرالمؤ منينعليه‌السلام منقول است كه هر گاه كسى را دردى در بدن به هم رسد يا حرارت بر مزاجش غالب شود، پس با زن خود جماع كند تا ساكن شود.

٤٧. جماع كردن در حالى كه انگشترى همراه مرد يا زن باشد كه نام خدا بر آن نقش كرده باشند، كراهت دارد.(٦٥)

٤٨. جماع كردن در سفر در صورتى كه آب غسل نداشته باشند، مكروه است(٦٦) لازم به ذكر است كه اسلام در دوران باردارى مراقبتهاى زيادى را را براى مادر چه از نظر معنوى ، چه بهداشتى و چه تغذيه سفارش كرده است ؛ همچنين اسلام سفارشاتى از نظر معنوى و تغذيه پدر، جهت پدر شدن دارد.

آداب و سنن ولادت

١. از سنتها و آداب اسلام پيرامون نوزاد، گفتن اذان و اقامه در دو گوش ‍ اوست پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله مى فرمايند:كسى كه خداوند به او فرزندى داد، بايد در گوش راستش اذان و در گوش چپ او اقامه گويد كه اين كار او را از شيطان رجيم محفوظ مى دارد.

٢. مستحب است كه پيش از اذان و اقامه كام كودك را با خرما بگيرند؛ چنان كه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله با حسن و حسينعليه‌السلام چنين كرد.

٣. عقيقه كردن نوزاد بعد از تولد مستحب است ؛ يعنى اين كه گوسفند، گاو يا شترى را قربانى نمايند و پس از ذبح ، آنچه خواستند با آن انجام دهند.

٤. از امام صادقعليه‌السلام نقل است كه مكروه است پدر و مادر نوزاد از گوشت عقيقه بخورند.

٥. اسلام دستور مى دهد كه پسر را در روز هفتم ولادت ختنه كنند و فرزندى هم كه ختنه شده به دنيا آمده باشد را مستحب است كه تيغ از موضع ختنه بگذرانند.

٦. مستحب است هنگام ختنه و عقيقه دعاى وارده خوانده شود.(٦٧)

٧. رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمودند:اول چيزى كه زن زائيده بايد بخورد رطب است ؛ چنان كه حق تعالى به حضرت مريم بعد از زائيدن حضرت عيسىعليه‌السلام فرمود كه رطب بخورد. اين كار باعث مى شود فرزند او بردبار شود.(٦٨)

٨. مكروه است كه نوزاد را در ابتداى ولادت در جامه زرد بپيچند و سنت آن است كه او را در جامه سفيد بپيچند.

٩. مستحب است كه در روز هفتم ، سر نوزاد را بتراشند و موى سرش را با نقره يا طلا بكشند و آن نقره و طلا را صدقه بدهند.

١٠. مستحب است عقيقه پسر، نر و عقيقه دختر، ماده باشد.

١١. مستحب است كه اگر نوزاد دختر است ، در روز هفتم گوش (نرمه گوش ) او را سوراخ نمايند.(٦٩)

١٢. مستحب است كه بعد از ولادت به شرط ايمنى از ضرر، نوزاد را بشويند.(٧٠)

آداب نام گذارى فرزند

١. دين اسلام مى گويد كه كودك را پيش از تولد - حتى اگر سقط شود - نامگذارى كنند. اميرالمؤ منينعليه‌السلام مى فرمايند:پيش از آنكه فرزندتان به دنيا آيد او را نام گذارى كنيد. اگر نمى دانيد كه دختر است يا پسر، او را به نام هايى بناميد كه هم براى پسر است و هم براى دختر. فرزند سقط شده وقتى در روز قيامت پدرش را ديدار كند به او مى گويد: تو بر من نامى ننهادى ، در حالى كه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله محسن را پيش از تولد نام نهاد.(٧١)

٢. مستحب است كه نام ، نيكو باشد و اين نخستين احسان از سوى پدر بر فرزند است امام باقرعليه‌السلام مى فرمايند: راست ترين اسم ها آن است كه با عبوديت همراه باشد و بهترين اسامى از آن پيامبران است؛ پس ‍ اسم هايى مثل عبدالرحمن ، عبدالكريم ، عبداللّه و... راست ترين اسامى و محمد، ابراهيم ، نوح ، عيسى و موسى بهترين نام ها هستند. پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله مى فرمايند:خاندانى نيست كه در ميان آنها نام پيامبرى باشد، مگر آنكه خداوند عز و جل فرشته اى را براى آنها گماشته كه بام و شام ، آنها را تقديس مى كند.

٣. مستحب است فرزند پسر - بر پايه سنت امامان - تا هفت روز (محمد) ناميده شود و سپس اگر خواستند، مى توانند هر نامى را كه دوست دارند بر او بگذارند. پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله در حديث شريفى مى فرمايند:خداوند به هر كس سه پسر بدهد و نام يكى از آن سه رامحمدنگذارد با من بى مهرى كرده است. در حديثى از ابوالحسنعليه‌السلام رسيده است :فقر به خانه اى وارد نمى شود كه در آن نام محمد، على ، حسن ، حسين ، جعفر، طالب و يا عبداللّه باشد و اين چنين است كه اگر در ميان زنان نام فاطمه يافت شود.(٧٢)

٤. بر پايه روايت منقول از امام صادقعليه‌السلام ، اسلام خوش نمى دارد كسى با نام غير حقيقى همچون حكم ، حكيم ، خالد و مالك ناميده شود.(٧٣)

آداب شيردهى و تربيت فرزند

١. از امام صادقعليه‌السلام نقل است كه فرمودند:مدت شيرخوارگى بيست و يك ماه است و كمتر از آن ستم بر كودك است.(٧٤)

٢. اميرالمومنينعليه‌السلام مى فرمايند:بنگريد چه كسى به كودكانتان شير مى دهد كه كودك با آثار روانى همان شير به جوانى مى رسد.

٣. پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله مى فرمايند:نگذاريد زن احمق يا زنى كه چشم او ضعيف است به فرزندانتان شير دهد كه شير اثر وضعى دارد.(٧٥)

٤. امام باقرعليه‌السلام مى فرمايند:به كودكانتان از شير زن زيبا و خوشرو بخورانيد، نه شير زن زشت رو را كه شير، اثر وضعى دارد.(٧٦)

٥. براى شير دادن بچه بهتر از هر كس مادر اوست و سزاوار است كه مادر براى شير دادن از شوهر خود مزد نگيرد؛ خوب است كه شوهر مزد بدهد.(٧٧)

٦. مستحب است دايه اى كه براى طفل مى گيرند، دوازده امامى ، داراى عقل و عفت و صورت نيكو باشد.(٧٨)

٧. مكروه است دايه اى بگيرند كه بچه اى كه دارد از زنا به دنيا آمده باشد.(٧٩)

٨. مستحب است از زن ها جلوگيرى كنند تا هر بچه اى را شير ندهند. زيرا ممكن است فراموش شود كه به چه كسانى شير داده اند و بعدا دو نفر محرم با يكديگر ازدواج نمايند.(٨٠)

٩. مستحب است پدر و مادر درباره از شير گرفتن فرزند با يكديگر مشورت و رايزنى كنند.(٨١)

١٠. اسلام به والدين توصيه مى كند كه گريه كودكانشان را تحمل كنند و آنها را از آن كه به خاطر گريه ، كودكان خود را بزنند، منع مى كند. پيامبر اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله در روايتى فرمودند:به خاطر گريه ، كودكان خود را نزنيد. گريه آنها در طول چهار ماه ، شهادت به يگانگى اللّه است و در چهار ماه ديگر درود بر پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله و خاندان او و در چهار ماه بعد دعا براى پدر و مادرشان مى باشد.(٨٢)

١١. سنت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله شير دادن به كودك را تشويق مى كند. پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله در حديث شريفى پيرامون اجر زن شيرده فرمودند:هر گاه زنى كودكى را شير دهد، هر مكيدن كودك برابر است با آزاد كردن فرزندى از فرزندان اسماعيل و هر گاه از شير دادن او فارغ شد، فرشته اى بزرگوار به پهلوى او مى زند و مى گويد: كار را از سر گير كه خداوند تو را بخشيده است.(٨٣)

١٢. امام صادقعليه‌السلام به زن شيرده توصيه مى كنند كه از دو پستان به نوزاد شير دهد. چرا كه شير يكى از پستان ها به منزله خوراك (طعام ) و ديگرى به منزله آب براى كودك است(٨٤)

3- آداب معنوى اسلام در مورد تربيت كودكان سفارشاتى دارد كه عبارتند از:

١. اسلام ، خير خوبى را براى فرزندان توصيه مى كند و دستور مى دهد كه آنها را دوست بدارند و به وعده هايى كه به آنها مى دهند، وفا كنند. چرا كه در حديثى از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله آمده است كه كودكان گمان مى كنند كه شما روزى آنها را مى دهيد.(٨٥)

٢. اسلام توصيه مى كند كه فرزندان خود را ببوسيد. مردى نزد پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله آمد و عرض كرد: من هرگز فرزندم را نبوسيده ام وقتى رفت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمودند:اين مرد نزد من از اهالى دوزخ است. در حديثى ديگر از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله نقل شده است :هر كس فرزند خود را ببوسد، خداوند حسنه اى براى او مى نويسد.(٨٦)

٣. اسلام توصيه كرده است كه ميان كودكان برابرى و عدم تمايز برقرار كنيد. پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله مردى را ديد كه يكى از دو پسرش را مى بوسد و ديگرى را رها مى كند. پس به فرمودند:آيا ميان آن دو برابرى برقرار نمى كنى ؟!(٨٧)

٤. پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله درباره اداى حقوق كودكان الگوى جهانيان است در روايتى آمده است كه رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله نماز ظهر را با مردم گذارد و دو ركعت پايانى را سبك برگزار كرد. وقتى پيامبر از نماز فارغ شد، مردم گفتند: آيا در نماز چيزى پيش آمد؟ فرمودند: چه چيزى ؟ گفتند: دو ركعت پايانى نماز را سبك برگزار كرديد! پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود:آيا گريه كودك را نشنيديد؟.(٨٨)

٥. اسلام براى تربيت ، سه مرحله مقرر كرده است و هر مرحله هفت سال است امام صادقعليه‌السلام مى فرمايند:بچه هفت سال بازى مى كند، هفت سال علم و قرآن مى آموزد و هفت سال حلال و حرام را مى آموزد. همچنين مى فرمايند:بگذار فرزندت به شش سالگى برسد و سپس هفت سال او را نزد خود نگهدار و چنان كه مى خواهى او را ادب كن پس اگر پذيرفت و شايستگى يافت ، چه بهتر، وگرنه او را رها كن.(٨٩)

٦. در روايتى آمده است كه اگر پسران شش ساله شدند، مى بايد با يكديگر در يك لحاف نخوابند. همچنين در روايت ديگر وارد شده است كه پسران و دختران كه ده ساله شوند، رختخواب ايشان را بايد جدا كنند.(٩٠)

٧. حضرت صادقعليه‌السلام فرمودند:به فرزندان خود به زودى احاديث را ياد بدهيد كه مخالفان ايشان را گمراه نكنند.(٩١)

٨. رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمودند:حق فرزند پسر بر پدر آن است كه نام نيك برايش تعيين كند و به او قرآن بياموزد؛ او را ختنه كند و به اوشنا ياد دهد و اگر فرزندش دختر است ، نام نيك برايش تعيين كند و به او سوره نوررا ياد دهد؛ سوره يوسف نياموزد و او را در بالاخانه ها جا ندهد و او را زود به خانه شوهر فرستد.پس حضرت فرمودند:هر كه فرزند خود را فاطمه ناميد، او را دشنام ندهد، نفرين نكند و كتك نزند.(٩٢)

٩. در حديثى از حضرت اميرالمومنينعليه‌السلام آمده است :چربى و كثافت دست و صورت اطفال را در هر شب ، پيش از خواب بشوييد كه شيطان مى آيد و ايشان را بو مى كند و آنها در خواب مى ترسند و ملائكه نويسندگان اعمال ، متاءذى (اذيت ) مى شوند.(٩٣)

١٠. از مسائلى كه پدر و مادر بايد در تربيت فرزندان دقت و رعايت كنند، ياد دادن ادب ، نظافت و بهداشت است و بايد فرزندان را با اين مسائل اسلامى بار آورند.(٩٤)

آداب دوران باردارى

١. ماه اول ، هر روز ناشتا به مقدار دو عدد خرما بخورد و به آن سوره قدربخواند.

٢. ماه دوم ، هر روز ناشتا كمى عناب بخورد و به آن سوره توحيدبخواند.

٣. ماه سوم ، هر روز يك عدد سيب بخورد و به آن سوره آية الكرسى بخواند.

٤. ماه چهارم ، هر روز انجير بخورد و به آن سوره تين بخواند.

٥. ماه پنجم ، هر روز يك عدد تخم مرغ بخورد و به آن سوره حمدبخواند.

٦. ماه ششم ، هر روز انار بخورد و به آن سوره انا فتحنابخواند.

٧. ماه هفتم ، هر روز به بخورد و به آن سوره يس بخواند.

٨. ماه هشتم ، هر روز مقدارى نبات و زعفران را بكوبد و به آن سوره نصربخواند.

٩. ماه نهم ، هر روز شير و خرما بخورد و به آن سوره دهربخواند.

زمانى كه نوزاد تكان خورد، سوره توحيد بخواند و صلوات بفرستد. همچنين در طول دوران باردارى هر روز دعاى عهد، زيارت عاشورا و دعاى توسل را بعد از نماز صبح بخواند.

هر روز چهار مرتبه سوره توحيد بخواند و در طول اين دوران يك بار اين قرآن را ختم كند و در ماه آخر براى راحتى زايمان ، سوره مريم را بخواند. ضمنا در طول اين دوران بايد چهل روز سوره يوسف و چهل روز سوره انعام را بخواند.

آداب تخلى

١. مستحب است كه در موقع تخلى جايى بنشيند كه كسى او را نبيند.(٩٥) زيرا پيغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله هرگز در حال تخلى ديده نشد.(٩٦)

٢. موقع وارد شدن به مكان تخلى ، اول پاى چپ را بگذارد و موقع بيرون آمدن ، اول پاى راست را بگذارد.(٩٧) اگر شخص در بيابان است و قصد تخلى دارد، مستحب است كه پاى چپ را قدم آخرش به سوى محل تخلى قرار دهد؛ يعنى اول پاى راست را به طرف آن محل بردارد و سپس پاى چپ را.(٩٨)

٣. مستحب است كه در حال تخلى سر را بپوشاند.(٩٩) در بعضى روايات آمده است كه علاوه بر پوشاندن سر، حايل ديگرى مانند عبا يا مثل آن را بر روى چيزى كه بر سر گذاشته است ، بكشد. درست شبيه كسى كه شرم و حيا مى كند. انسان بايد اين كار را به جهت حيا و شرم از دو ملك راست و چپ انجام دهد.(١٠٠)

٤. مستحب است كه در هنگام نشستن ، سنگينى بدن را بر پاى چپ بيندازد(١٠١) و پاى راست را باز كند.(١٠٢)

٥. مستحب است كه پيش از خواب بول نمايد.(١٠٣)

٦. مستحب است كه پيش از جماع و بعد از بيرون آمدن منى بول نمايد.(١٠٤)

٧. بهتر است بعد از خارج شدن غائط، خود را اول با سنگ و سپس با آب پاك كند تا دست به نجاست نخورد.(١٠٥)

٨. اگر روبروى ماه يا خورشيد نشسته است ، عورتش را كج كند تا مقابل آن دو نباشد.

٩. خواندن دعاهايى كه از ائمهعليهم‌السلام رسيده است در هنگام داخل شدن در بيت الخلاء، هنگام تخلى ، وقت ديدن آب ، وقت پاك كردن محل بول و غائط، وقت كشيدن دست به شكم ، وقت برخاستن از جاى خود و هنگام بيرون آمدن از بيت الخلاء سفارش شده است (تفسير اين دعاها در رساله هاى علميه و مفاتيح الجنان آمده است .)

١٠. استبرا نمودن بعد از خارج شدن بول كه اين عمل براى مردهاست استبرا يعنى خواستن و طلب پاكى مجراى بول ؛ به اين طريق كه انگشت وسط دست چپ را نزديك به مخرج غائط گذاشته و سه مرتبه به قوت تا بيخ آلت بكشند، سپس انگشت اشاره را زير آلت و انگشت شست را بالاى آن گذاشته و تا ختنه گاه سه مرتبه بكشند و سپس سه مرتبه سر آلت را فشار دهند.

١١. سه باراح اح كردن در حال انجام عمل استبرا تا كمك به استبرا نمايد.

١٢. استنجا (محل بول يا غائط را شستن ) با دست چپ زيرا خداوند دست چپ را براى كارهاى پايين قرار داده است ؛ همان طور كه دست راست را براى كارهاى بالا، مانند خوردن و وضو گرفتن ، قرار داده است اما اگر مانعى در ميان باشد كه نتواند با دست چپ استنجا كند، استفاده از دست راست اشكالى ندارد.(١٠٦)

١٣. استنجا با آب سرد كه اين كار بواسير را دفع مى كند.(١٠٧)

١٤. اگر در بيت الخلاء عطسه كرد، حمد بگويد و صلوات بفرستد.(١٠٨)