شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

مكروهات تخلى

١. نشستن روبه روى خورشيد و ماه در موقع تخلى ، مگر اين كه عورت خود را بپوشاند.(١٠٩)

٢. نشستن روبرو(١١٠) يا پشت به باد.(١١١)

٣. نشستن در جاده ، خيابان و كوچه و نشستن دم درب خانه و زير درختى كه ميوه مى دهد.(١١٢) زيرا ملائكه در وقت ميوه دار بودن درخت بر آن درختان مى باشند و ميوه را از ضرر جانوران نگه مى دارند.(١١٣) همچنين نشستن در راهى كه به سوى آب است ؛ يعنى محلى كه مردم براى بردن آب به آنجا مى آيند؛ مثل كنار رودخانه ها و سر چاهها و چشمه ها. نيز در اطراف و در حريم خانه كه ملك صاحب آن خانه نيست ، تخلى كراهت دارد؛ وگرنه اگر در ملك تخلى كند، حرام است(١١٤)

٤. خوردن در موقع تخلى(١١٥) زيرا خوردن در حال تخلى پستى و خوارى نفس است ؛ يعنى اين كار باعث پست نمودن نفس است(١١٦)

٥. توقف زياد در موقع تخلى(١١٧) زيرا باعث بواسير مى شود.

٦. تطهير كردن با دست راست

٧. حرف زدن در حال تخلى ، مگر در حال ضرورت و يا وقتى كه ذكر خدا مى گويد.(١١٨)

٨. ايستاده بول كردن(١١٩) زيرا ممكن است شيطان عقل را فاسد كند.(١٢٠)

٩. بول كردن در زمين سخت و سوراخ لانه جانوران ؛(١٢١) به خاطر اذيت شدن حيوانات يا جن(١٢٢)

١٠. بول كردن در آب ، خصوصا آب راكد.(١٢٣) زيرا حيوانات كوچك در آب مى باشند كه آنها به وسيله بول اذيت مى شوند.(١٢٤)

١١. خوددارى كردن از بول و غائط؛ ولى اگر ضرر برساند، نبايد خوددارى كند.(١٢٥)

١٢. بول كردن به سمت هوا از جاى بلند، مانند پشت بام(١٢٦)

١٣. غائط كردن در جايى مثل محل اجتماع كه باعث شود مردم او را لعن كنند.(١٢٧)

١٤. مسواك كردن در حال تخلى زيرا باعث بوى بد و گندى دهان مى شود.(١٢٨)

١٥. سلام كردن به شخصى كه در حال تخلى است(١٢٩)

١٦. استنجا با استخوان ، سرگين و ساير مطعومات و خصوصا نان كه كراهت شديد دارد.

١٧. استنجا با دست چپ در صورتى كه به آن انگشترى باشد كه اسم خدا يا ائمهعليهم‌السلام بر آن حك شده باشد.

١٨. همراه بردن قرآن و انگشترى كه اسم خدا يا ائمه معصومينعليهم‌السلام روى آن حك شده باشد در محل تخلى

١٩. استنجا به وسيله آبى كه به غير از نجاست بويش متغير شده باشد.(١٣٠)

آداب وضو.

١. مستحب است كه مصرف آب بيش از يك مد نباشد؛ (حدود ٧٥٠ گرم )(١٣١)

٢. مسواك كردن ؛ هر چند با انگشت باشد.(١٣٢) بهتر است كه با شاخه سبز شاخه اى كه هنوز خشك نشده است ، مسواك نمود. (چوب ادراك )(١٣٣) چرا كه مسواك نمودن ، دهان را پاكيزه ، بلغم را برطرف و حافظه را زياد مى كند و باعث خشنودى حق تعالى است گفته اند كه دو ركعت نماز بعد از مسواك زدن از هفتاد ركعت نماز به غير مسواك با فضيلت تر است(١٣٤)

٣. اگر از ظرف وضو مى گيرد، آن را سمت راست خود قرار دهد و رو به قبله بنشيند.(١٣٥)

٤. وقتى نگاهش به آب افتاد اين دعا را بخواند:الحمدلله الذى جعل الماء طهورا و لم يجعله نجسا ؛حمد و سپاس شايسته خدايى است كه آب را پاك كننده قرار داد و آن را نجس و ناپاك نساخت(١٣٦)

٥. گفتن نام خدا ؛ (بسم اللّه و بالله ).(١٣٧)

٦. شستن دست ها قبل از شروع وضو(١٣٨) و گفتن :اللهم اجعلنى من التوابين و اجعلنى من المتطهرين ؛خدايا مرا از توبه كاران و از پاكيزه كنندگان قرار بده(١٣٩)

٧. سه بار مضمضه كردن (گرداندن آب در دهان ). بهتر است كه آب را بيرون بريزد(١٤٠) و بگويد:اللهم لقنى حجتى يوم القاك و اطلق لسانى بذكرات ؛ خدايا دليلم را روزى كه ملاقات مى كنم تو را به دهانم گذار و زبانم را به ذكر خودت گويا كن !(١٤١)

٨. سه بار استنشاق كردن ؛ يعنى آب در بينى كردن و بيرون ريختن و بگويد:اللهم لاتحرم على ريح الجنة واجعلنى ممن يشم ريحها و روحها و طيبها؛ خدايا بوى بهشت را بر من حرام مكن و مرا از كسانى قرار بده كه بو، نسيم و عطر بهشت را مى بويند.(١٤٢)

٩. دو بار شستن صورت و دست ها.(١٤٣)

١٠. هنگام شستن صورت بگويد:اللهم بيض وجهى يوم تسود الوجوه و لاتسود وجهى يوم تبيض الوجوه خدايا مرا رو سفيد كن روزى كه صورت ها سياه مى شوند و سياه مكن رويم را روزى كه چهره ها سفيد مى شوند!(١٤٤)

١١- با دست راست يك كف آب بردارد و در كف دست چپ بريز و سپس ‍ روى دست راست بريزد(١٤٥) و بگويد:اللهم اعطنى كتابى بيمينى و الخلد فى الجنان ظهرى و لا تجعلها مغولة الى عنقى و اءعوذ الى عنقى و اءعوذ بك من مقطعات النيران؛ خدايا نامه اعمالم را به دست چپم مده و آن را از پشتم نيز مده و آن را به گردنم نبند! پناه مى برم به تو از تكه هاى آتش !(١٤٦)

١٣. مردها در شستن اول ، آب را بر پشت آرنج بريزند و در شستن دوم بر پيش آرنج قسمت داخلى بريزند؛ بر عكس زن ها.(١٤٧)

١٤. مستحب است كه آب روى قسمت بالاى آرنج ريخته شود.(١٤٨)

١٥. مستحب است كه آب را بر عضو بريزد، نه عضو را در آب فرو ببرد.

١٦. مستحب است كه هنگام شستن ، دست را بر اعضا بكشد؛ هر چند بدون كشيدن دست ، شسته شود.

١٧. مستحب است كه هنگام شستن صورت ، چشم ها را باز بگذارد.(١٤٩)

١٨. مستحب است كه در موقع مسح سر بگويد:اللهم غشنى رحمتك و بركاتك؛ خدايا رحمت و بركاتت مرا فرا گيرد!

١٩. سزاوار است كه هنگام مسح پاها بگويد:اللهم ثبتنى على الصراط يوم تزل الاقدام واجعل سعيى فيما يرضيك عنى يا ذاالجلال و الاكرام خدايا مرا بر صراط پا بر جا بدار؛ روزى كه پاها بلغزد و سعى و تلاش مرا در راهى قرار بده كه از من بپسندى اى صاحب جلال و اكرام !

٢٠. مستحب است كه بعد از اتمام وضو، بگويد:اللهم انى اسئلك تمام الوضوء و تمام الصلوة و تمام رضوانك و الجنه الحمداللّه رب العالمين خدايا از تو درستى وضو و نماز و كمال رضوان و بهشت را مى خواهم حمد براى خداست ؛ خدايى است كه پروردگار جهانيان است

٢١. خواندن سوره قدر؛ سه مرتبه بعد از وضو.

٢٢. استعمال بوى خوش(١٥٠)

مكروهات وضو

١. كمك گرفتن از ديگران در مقدمات قريبه وضو؛ مثل ريختن آب در دست وضو گيرنده

٢. وضو گرفتن در محل استنجا؛ مثلا در توالت

٣. وضو گرفتن از ظرفى كه طلاكوب يا نقره كوب است يا نقش صورت بر آن مى باشد.

وضو گرفتن با آب هاى زير مكروه مى باشد:

الف ) آبى كه در آفتاب گرم شده باشد.

ب ) آبى كه در غسل واجب به كار رفته باشد.

ج ) آب متعفن

د) آب چاهى كه حيوانى در آن افتاده قبل از كشيدن آب چاه به مقدار معين

ه ) آبى كه در آن مار يا عقرب يا قورباغه مرده باشد.

و) آب نيم خورده زن حائض

ز) آب نيم خورده موش ، اسب ، قاطر، الاغ و حيوان نجاستخوار و مردارخوار، بلكه آب نيم خورده همه حيوانات حرام گوشت(١٥١)

آداب غسل

مستحبات غسل جنابت

١. استبرا به بول پيش از غسل جنابت ؛ در صورتى كه جنابت به علت خروج منى باشد.

٢. سه مرتبه شستن دو دست تا مرفق يا نصف ذراع يا تا بند دست در اين خصوص فرقى ميان غسل ترتيبى و ارتماسى نيست

٣. سه مرتبه مضمضه (گرداندن آب در دهان ) و استنشاق كردن (آب در بينى كردن و بيرون ريختن ) پس از شستن دو دست ؛ البته يك مرتبه نيز كفايت مى كند.

٤. دست كشيدن بر اندام براى اينكه يقين پيدا شود كه آب به همه جاى بدن رسيده است

٥. سه بار هر يك از اعضا را غسل دادن

٦. ذكر نام خداوند متعال با گفتن بسم اللّه يابسم اللّه الرحمن الرحيم كه ذكر دومى بهتر است

٧. خواندن دعايى كه در حال انجام غسل روايت شده است به اين كه بگويد:اللهم طهر قلبى و تقبل سعيى واجعل ما عندك خيرالى واشرح صدرى و اجر على لسانى مدحتك و الثناء عليك ، اللهم اجعله لى طهورا و شفاء و نورا انك على كل شيى ء قدير؛ البته اگر اين دعا پس از تمام شدن غسل خوانده شود، بهتر است

٨. رعايت كردن موالات (پى در پى شستن ) و شستن از بالا به پايين در غسل ترتيبى

٩. مستحب است كه زنان موهاى بافته سر خود را هنگام غسل باز كنند.(١٥٢)

١٠. براى غسل از يك صاع (سه كيلو) آب استفاده شود، نه بيشتر.(١٥٣)

مكروهات مربوط به شخص جنب

١. خوردن و آشاميدن ؛ ولى اگر وضو بگيرد، خوردن و آشاميدن مكروه نيست و با شستن دست يا مضمضه و يا استنشاق كردن ، كراهت آن رفع نمى شود. اگر چه اين كراهت كاهش مى يابد.

٢. خواندن بيش از هفت آيه از سوره هاى كه سجده واجب ندارند. (يعنى ثواب آن كاهش مى يابد).

٣. رساندن جايى از بدن به جلد و حاشيه و ميان خطهاى قرآن

٤. همراه داشتن قرآن

٥. خضاب كردن به حنا و مانند آن

٦. ماليدن روغن به بدن

٧. خوابيدن ؛ البته اگر وضو بگيرد يا اگر آب ندارد به جاى وضو يا غسل ، تيمم كند، خوابيدن به اين حال مكروه نيست

٨. آميزش كردن پس از آن كه محتلم شده باشد.(١٥٤)

٩. عبور از مسجد، اما عبور از مسجدالنبى و مسجدالحرام حرام است(١٥٥)

مستحبات غسل ميت

١. مستحب است كه زن ، شوهر خود و شوهر زن خود را غسل ندهد.(١٥٦)

٢. مستحب است كه تمام بدن ميت پيش از شروع به غسل ، پاك باشد.(١٥٧)

٣. در غسل ترتيبى مستحب است كه هر يك از سه قسمت بدن ميت را در آب فرو نبرند، بلكه آب را روى آن بريزند.(١٥٨)

٤. مستحب است كه ميت در حال غسل رو به قبله خوابانده شود، به نحوى كه محتضر را مى خوابانند.(١٥٩)

٥. قبل از غسل دادن ميت ، مستحب است كه او را وضو بدهند.(١٦٠)

٦. مستحب است كه ميت را بر روى تخته يا تخت بخوابانند.

٧. مستحب است كه پيراهن ميت را از طرف پاهايش بيرون آورند، هر چند كه مستلزم پاره كردن لباس باشد، البته اگر بخواهند به اين دستور عمل كنند، بايد از ورثه كه مالك پيراهن ميت هستند، اجازه بگيرند.

٨. بهتر است ميت را در زير سايه (زير سقف و يا خيمه و امثال آن ) غسل دهند.

٩. بهتر است عورت ميت را بپوشانند، هر چند كسى به آن نظر نكند و يا غسل دهنده كسى باشد كه نگاه كردن او به عورت ميت حلال باشد.

١٠. مستحب است كه انگشتان و مفاصل ميت را با مدارا نرم كنند.

١١. مستحب است كه قبل از غسل دادن ميت ، دستهايش را تا نصف ذارع بشويند.

١٢. مستحب است كه سر ميت را با كف سدر يا خطمى بشويند.

١٣. بهتر است قبل از غسل دادن ميت ، عورت او را با سدر يا اشنان بشويند.

١٤. در غسل اول و دوم به طور ملايم دست بر شكم او بكشند، مگر آن كه ميت زنى حامله باشد.

١٥. مستحب است كه دست ها و عورت هاى ميت را سه بار بشويند.

١٦. مستحب است كه هر عضوى از اعضاى ميت را در هر غسلى سه بار بشويند كه در نتيجه روى هم ، بيست و هفت بار مى شود.

١٧. خوب است كه بعد از فراغت از غسل ، اندام ميت را با پارچه اى نظيف خشك كنند و از اين قبيل آداب كه در روايات وارد شده است(١٦١)

١٨. بدن ميت را بر بلندى بگذارند تا آب غسل به او برنگردد، بلكه طرف پاهايش سرازير باشد تا آب غسل زير او جمع نشود.(١٦٢)

١٩. مستحب است آب غسل ميت را در چاه نجاست (چاه توالت ) نريزند و افضل آن است كه در گودالى مخصوص آن بريزند.(١٦٣)

٢٠. مستحب است غسل دهنده سوار بر ميت نشود؛ يعنى او را در ميان دو پاى خود نگيرد.(١٦٤)

٢١. مستحب است ميت را براى غسل ننشانند.(١٦٥)

٢٢. مستحب است ناخن ميت را نگيرند و مويش را شانه نكنند، اما اگر اين دو كار را كردند، واجب است مو و ناخن جدا شده را در كفنش گذاشته و با ميت دفن شود.(١٦٦) ان شاء اللّه آداب مربوط به كفن ، دفن و نماز ميت خواهد آمد.

غسلهاى مستحبى

١. غسلهاى زمانى ؛ يعنى به جهت زمان خاصى مستحب هستند: مثل شب قدر، روز عرفه و...

٢. غسلهاى مكانى ؛ يعنى به جهت رفتن به مكان معينى مستحب مى شوند: مثل رفتن به مسجدالحرام

٣. غسلهاى عملى ؛ يعنى به جهت انجام كار خاصى مستحب هستند: مثل غسل احرام عمره يا حج

غسلهاى مستحبى زمانى

١. غسل جمعه كه از مستحبات مؤ كد است ؛ وقت اين غسل از طلوع فجر دوم روز جمعه تا ظهر جمعه و از بعد از ظهر جمعه تا غروب جمعه است همچنين از اول روز شنبه تا آخر آن روز هم به عنوان قضا انجام مى شود. و لكن از بعد از ظهر تا غروب جمعه اگر نيت ادا و قضا نكند و به نيت قربت به جا بياورد به احتياط نزديك تر است همچنين مستحب است هنگام غسل جمعه بگويد:اشهد و ان لا اله الا اللّه وحده لا شريك له و ان محمدا عبده و رسول اللهم صل على محمد و آل محمد و اجعلنى من التوابين و اجعلنى من المتطهرين.

٢. غسلهاى شب هاى ماه مبارك رمضان ، يعنى شب هاى فرد: يكم ، سيم ، پنجم ، هفتم و همه شب هاى دهه آخر رمضان و از همه مؤ كدتر غسل شب هاى قدر و شب پانزدهم ، هفدهم ، بيست و پنجم ، بيست و هفتم ، و بيست و نهم است همچنين در شب بيست و سوم يك غسل ديگر در آخر شب مستحب است وقت همه اين غسل ها تمام مدت شب است و انجام آن قبل از غروب آفتاب بهتر است ، مگر در غسل هاى دهه آخر كه بهتر است بين نماز مغرب و عشا انجام شود

٣و٤. غسل روز عيد قربان و روز عيد فطر؛ وقت اين دو غسل از طلوع فجر تا ظهر است

٥. غسل روز هشتم و نهم ذى الحجه ؛ غسل روز نهم (روز عرفه ) در هنگام ظهر بهتر است

٦. غسل ايام سه گانه رجب ؛ يعنى اول ، نيمه و آخر رجب

٧. غسل روز عيد غدير كه انجام آن در اوايل روز بهتر است

٨. غسل روز مباهله ؛ روز بيست و چهارم ذى الحجه

٩. غسل روز دحوالارض ؛ يعنى روز بيست و پنجم ذى القعده

١٠. غسل روز مبعث ؛ يعنى بيست و هفتم رجب

١١. غسل شب نيمه شعبان

١٢. غسل روز ميلاد رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله يعنى هفدهم ربيع الاول

١٣. غسل روز نوروز.

١٤. غسل روز نهم ربيع الاول(١٦٧)

غسلهاى مستحبى مكانى

١. غسل ورود به حرم مكه (شهر مكه و قسمتى از اطراف آن تا حدودى كه مشخص شده است ، منطقه حرم مى باشد كه داراى احترام و احكام خاصى است ).

٢. غسل ورود به شهر مكه

٣. غسل رفتن به مسجدالحرام

٤. غسل رفتن به مدينه منوره

٥. غسل رفتن به مسجدالنبىصلى‌الله‌عليه‌وآله .

٦. غسلهاى ديگرى كه هنگام ورود به ساير مشاهد مشرفه انجام مى شود.(١٦٨)

غسلهاى مستحبى فعلى

الف ) غسلهايى كه براى كارهايى كه مى خواهد انجام دهد:

١. غسل براى احرام بستن

٢. غسل براى طواف كردن

٣. غسل براى زيارت

٤. غسل براى وقوف در عرفات

٥. غسل براى ذبح و كشتن شتر

٦. غسل براى تراشيدن سر در منى

٧. غسل براى ديدن هر يك از امامان و اهل بيتعليهم‌السلام در خواب امام كاظمعليه‌السلام فرمودند:هر گاه خواستى يكى از امامانعليهم‌السلام را در خواب ببينى ، سه شب پشت سر هم غسل كن و با آن امام مناجات كن و به ياد او باش كه اگر چنين كنى ، او را در خواب مى بينى.

٨. غسل براى نماز حاجت

٩. غسل براى استخاره

١٠. غسل براى عمل معروف ام داود.

١١. غسل براى برداشتن تربت شريف امام حسينعليه‌السلام از محل آن

١٢. غسل براى سفر، مخصوصا زيارت ابى عبداللّه الحسينعليه‌السلام

١٣. غسل براى نماز طلب باران

١٤. غسل براى توبه از هر معصيت و براى تظلم و شكايت از كسى به درگاه خداوند از ظلمى كه به او كرده است چنين كسى غسل مى كند و سپس در زير آسمان دو ركعت نماز مى خواند و عرضه مى دارد:اللهم ان فلان بن فلان ظلمنى و ليس لى احد اصول به عليه غيرك فاستوف لى ظلامتى الساعة الساعة بالاسم الذى اذا سائلك به المضطر اجتبه فكشفت ما به منضر و مكنت له فى الارض و جعلته خليفتك على خلقك فاسئلك ان تصلى على محمد و آل محمد و ان تستوفى ظلامتى الساعة الساعة؛ بار الها! فلانى پسر فلانى به من ظلم كرده و من كسى جز تو را سراغ ندارم كه عليه او به وى پناهنده شوم پروردگارا! پس انتقام مرا الساعة الساعة از او بگير! به آن اسمت كه مضطر وقتى تو را به آن اسم سوگند مى دهد و از تو حاجت مى خواهد، اجابتش مى كنى و گرفتاريش را برطرف مى كنى و به او در زمين زندگى بدون مزاحمتى دادى و خليفه خودت بر خلق كردى من نيز از تو درخواست مى كنم كه نخست بر محمد و آل محمد درود بفرستى و سپس انتقام مرا در همين ساعت و همين ساعت از او بگيرى !.

١٥. غسل براى ايمنى از شر ظالم و برطرف شدن ترس از او. چنين كسى غسل مى كند و دو ركعت نماز به جا مى آورد. سپس جامه خود را تا به زانو بالا مى زند و دو زانو را به محل نماز نزديك مى كند و صد مرتبه مى گويد:يا حى يا قيوم يا لا اله الا انت برحمتك استغيث فصل على محمد و آل محمد و ان تلطف لى و ان تغلب لى و ان تمكر لى و ان تخدع لى و ان تكيد لى و ان تكفينى مؤ ونة فلان بن فلان بلاموؤ نة؛ اى خداى حى و قيوم ! اى كسى كه جز تو هيچ معبودى نيست ! من به رحمت تو پناهنده شدم پس ‍ بر محمد و آل محمد درود فرست و به من لطفى فرما و به نفع من بر دشمنم غلبه كن و به نفع من عليه او مكر و خدعه كن و زحمت قطع ، يعنى فلانى پسر فلانى را از من بردار و خودت او را از من دفع كن !.

ب ) غسلهايى مستحبى براى كارهايى كه قبلا انجام داده است :

١. غسل براى كشتن وزغ

٢. غسل براى كشتن مارمولك

٣. غسل براى ديدن شخصى كه به دار آويخته شده ؛ البته اين در صورتى است كه به خاطر ديدن او از خانه خارج شده و عمدا به تماشاى او رفته باشد.

٤. غسل براى اين كه در خواندن نماز آيات در خسوف و كسوف عمدا كوتاهى كرده است ؛ در صورتى كه تمام قرص آن گرفته باشد.

٥. غسل براى اين كه به ميت بعد از آنكه او را غسل داده اند، دست زده است(١٦٩)

غسلهاى مستحبى ديگر

١. غسل دادن بچه اى كه تازه به دنيا آمده

٢. غسل زنى كه براى غير شوهرش بوى خوش استعمال كرده است

٣. غسل كسى كه در حال مستى خوابيده است(١٧٠)

٤. غسل براى حاجت خواستن از خدا.

٥. غسل براى نشاط جهت عبادت كردن(١٧١)

آداب تيمم

١. مستحب است چيزى كه بر آن تيمم مى شود، گردى داشته باشد كه به دست بماند.

٢. مستحب است بعد از زدن دست بر چيزى كه گرد دارد، دست را بتكاند كه گرد آن بريزد.(١٧٢)

٣. مستحب است براى تيمم ، نقطه بلندتر زمين رات انتخاب كند.(١٧٣)

٤. تيمم به زمين شوره زارى كه زيادى نمك آن به قدرى است كه اسم زمين بر آن صادق است ، مكروه مى باشد.

٥. تيمم كردن بر رمل (ريگ ) و ماسه مكروه است(١٧٤)

آداب نماز

١. استفاده از انگشتر عقيق(١٧٥)

٢. پوشيدن لباس پاكيزه(١٧٦)

٣. شانه كردن موها(١٧٧)

٤. مسواك كردن قبل از نماز

٥. خود را براى نماز خوشبو نمودن(١٧٨)

٦. خواندن نماز در اول وقت ؛ هر چه به اول وقت نزديكتر باشد، بهتر است ، مگر آنكه تاءخير آن از جهاتى بهتر باشد؛ مثلا صبر كند، تا نماز را به جماعت بخواند.(١٧٩)

٧. خواندن نماز به جماعت

٨. گفتن اذان و اقامه به گونه اى كه بين اذان و اقامه به اندازه يك سجده فاصله بيندازد و دعاهاى وارده را بخواند.(١٨٠)

٩. همراه داشتن عمامه با تحت الحنك در نماز(١٨١)

١٠. پوشيدن لباس سفيد و عبا براى نماز.(١٨٢)

مستحبات و مكروهات اذان و اقامه

١. بلند كردن صدا در اذان و اقامه براى مرد مستحب است ؛ به گونه اى كه بلندى صدا در اقامه ، بلندتر از صداى اذان نباشد.(١٨٣)

٢. مستحب است كه زن موقع نبودن مرد نامحرم كلمات اذان و اقامه را آهسته بگويد.

٣. مستحب است كه نمازگزار اذان را آرام و شمرده بگويد؛ (يعنى كلمات اذان را آشكارا ادا كند، به طورى كه شنونده بتواند حروفش را بشمارد).(١٨٤) و همچنين مستحب است كه وقف كردن در آخر هر بخش اذان را كمى طول بدهد.(١٨٥)

٤. به سرعت گفتن اقامه مستحب است ؛ آن به اين معنى كه وقف در آخر هر بخش را طول ندهد.(١٨٦)

٥. مستحب است كه اذان گو در جايى بلند، مانند مناره ، بايستد تا صدايش ‍ به نمازگزاران برسد.(١٨٧)

٦. مستحب است كه اذان گو در وقت گفتن اذان و اقامه ، مخصوصا در اقامه رو به قبله باشد و كراهت دارد كه انسان در گفتن بعضى جملات اذان روى خود را به طرف راست يا چپ بچرخاند.(١٨٨)

٧. سخن گفتن در بين جمله هاى اذان و اقامه مخصوصا در بين جمله هاى اقامه مكروه است(١٨٩)

٨. مستحب است كه اذان گو در وقت گفتن اذان با طهارت و وضو باشد.(١٩٠)

٩. مستحب است كه انسان وقتى صداى اذان را مى شنود آن را همراه مؤ ذن آهسته تكرار كند.(١٩١)

١٠. اگر مؤ ذن صدا را در گلو بيندازد، چنانچه غنا نشود، مكروه است(١٩٢)

١١. اگر نماز جماعت داخل مسجد باشد و او بخواهد در بام مسجد نماز بخواند مستحب است اذان و اقامه بگويد.(١٩٣)

١٢. اگر نمازگزار بين اذان و اقامه به قدرى فاصله دهد كه اذانى را كه گفته است ، اذان اين اين اقامه حساب نشود، مستحب است كه اذان و اقامه را دوباره بگويد.(١٩٤)

١٣. اگر نمازگزار بين اذان و اقامه و نماز به قدرى فاصله دهد كه اذان و اقامه آن نماز حساب نشود، مستحب است كه دوباره براى آن نماز،اذان و اقامه بگويد.(١٩٥)

١٤. اگر پيش از آنكه نمازگزار به اندازه ركوع خم شود، يادش بيايد كه اذان يا اقامه را فراموش كرده است ، چنانچه وقت نماز وسعت دارد، مستحب است كه براى گفتن اذان و اقامه نماز خود را بشكند.(١٩٦)

مستحبات تكبيرة الاحرام

١. مستحب است بعد از تكبيرة الاحرام بگويد:يا محسن قد اءتاك المسيى ء و قد اءمرت المحسن ان يتجاوز عن المسيى ء انت المحسن و اءنا المسيى ء بحق محمد و آل محمد صل على محمد و آل محمد و تجاوز عن قبيح ما تعلم منى؛ اى خدايى كه به بندگان احسان مى كنى ! بنده گنهكار به در خانه تو آمده است و تو خود امر كرده اى كه نيكوكار كه از گنهكار بگذرد؛ تو نيكوكارى و من گنهكار. به حق محمد و آل محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله رحمت خود را بر محمد و آل محمد فرست و از بديهايى كه مى دانى از من سر زده است ، بگذر!(١٩٧)

٢. مستحب است موقع گفتن تكبير اول نماز و تكبيرهاى بين نماز، دستها را تا مقابل گوشها بالا ببرد.(١٩٨)

٣. مستحب است هنگام بالا آوردن دست ها تا مقابل گوشها انگشتان دست بسته باشد و كف دست رو به قبله قرار گيرد.(١٩٩)

٤. مستحب است گفتن شش تكبير كه با تكبيرة الاحرام جمعا هفت تكبير شود؛ به اين نحو كه يا قبل از گفتن تكبيرة الاحرام ، شش تكبير بگويد يا بعد از آن و يا بين قبل و بعد تقسيم كند.(٢٠٠) (دعاهاى وارده براى اين تكبيرها در جلد ١ ترجمه تحريرالوسيله ، مساءله دوم ، آمده است .)

٥. براى امام جماعت مستحب است كه تكبيرة الاحرام را با صداى بلند بگويد، به طورى كه قابل شنيدن براى افراد پشت سر او باشد.(٢٠١)

٦. براى امام جماعت مستحب است كه شش تكبير ديگر را آهسته بگويد.(٢٠٢)

مستحبات قيام

١. در قيام ، هنگام خواندن حمد و سوره ، مستحب است كه دست ها و انگشتان حركت نكند.(٢٠٣)

٢. در حال ايستادن ، مستحب است كه بدن راست نگه داشته شود و شانه ها پايين انداخته شود.(٢٠٤)

٣. مستحب است كه نمازگزار در حال ايستادن ، دست ها را روى رانها بگذارد و انگشتها را به هم بچسباند.(٢٠٥)

٤. مستحب است كه نمازگزار در حال ايستادن جاى سجده را نگاه كند.(٢٠٦)

٥. مستحب است كه نمازگزار سنگينى بدن را به طور مساوى روى دو پا بيندازد و با خضوع و خشوع باشد.(٢٠٧)

٦. مستحب است كه نمازگزار پاها را پس و پيش نگذارد.(٢٠٨)

٧. مستحب است كه مرد پاها را سه انگشت باز تا يك وجب فاصله دهد، اما زن سزاوار است پاها را به هم بچسباند.(٢٠٩)

مستحبات و مكروهات قرائت و ذكر

١. در نماز جمعه و در نماز ظهر جمعه مستحب است كه در ركعت اول بعد از حمد، سوره جمعه و در ركعت دوم بعد از حمد، سوره منافقون خوانده شود.(٢١٠)

٢. كسى كه به هيچ قسم نمى تواند صحيح نماز را ياد بگيرد، احتياط مستحب آن است كه نماز را به جماعت به جا آورد.(٢١١)

٣. احتياط مستحب است كه در نماز، وقف به حركت و وصل به سكون ننمايد.(٢١٢)

٤. مستحب است كه نمازگزار در ركعت سوم و چهارم بعد از تسبيحات اربعه استغفار كند؛ مثلا بگويد:استغفر اللّه ربى و اتوب اليهيا بگويد:اللهم اغفرلى.(٢١٣)

٥. مستحب است كه نمازگزار در ركعت اول ، پيش از خواندن حمد، بگويد:اعوذ بالله من الشيطان الرجيم.(٢١٤)

٦. مستحب است كه در ركعت اول و دوم نماز ظهر و عصر (بسم اللّه الرحمن الرحيم ) بلند و حمد و سوره شمرده و آهسته خوانده شود و در آخر هر آيه وقف شود؛ يعنى به آيه بعد چسبانده نشود. همچنين در حال خواندن حمد و سوره به معناى آيه توجه شود.(٢١٥)

٧. مستحب است اين كه نمازگزار اگر نماز را به جماعت مى خواند، بعد از تمام شدن حمد امام و اگر فرادى مى خواند، بعد از آن كه حمد خودش تمام شد، بگويد:الحمد اللّه رب العالمين.(٢١٦)

٨. مستحب است بعد از خواندن سوره قل هو اللّه احديك يا دو يا سه مرتبه گفته شود:كذالك اللّه ربى يا سه مرتبه كذلك اللّه ربنا.(٢١٧)

٩. سزاوار است كه نمازگزار بعد از خواندن سوره ، كمى صبر كند و سپس ‍ تكبير پيش از ركوع يا قنوت را بگويد.(٢١٨)

١٠. مستحب است كه در تمام نمازها، در ركعت اول ، سوره انا اءنزلناهو در ركعت دوم هم سوره قل هواللّه احدخوانده شود.(٢١٩)

١١. مستحب است در نماز صبح ، سوره عم يتسائلون يا سوره هل اءتى و ياغاشيه،قيامت و نظائر آن ، يعنى سوره هايي كه به مقدار يكى از اين سور، آيه دارد خوانده شود.(٢٢٠)

١٢. مستحب است كه در نماز ظهر سوره سبح اسم ربك الاعلى يا سوره شمس و در نماز عصر و مغرب سوره اذا جاء نصر اللّه يا سوره الهكم التكاثرخوانده شود.(٢٢١)

١٣. مستحب است كه در نماز و عشاى شب جمعه براى ركعت اول ، سوره جمعه و براى دوم ، سوره اعلى و در نماز ظهر و عصر جمعه براى ركعت اول ، سوره جمعه و براى ركعت دوم ، سوره منافقون قرائت شود.(٢٢٢)

١٤. مستحب است كه نمازگزار در نماز صبح روز جمعه در ركعت اول ، سوره جمعه و در ركعت دوم ، سوره توحيد را بخواند و در نماز مغرب شب جمعه در ركعت اول ، سوره جمعه و در ركعت دوم ، سوره توحيد را بخواند.(٢٢٣)

١٥. مستحب است كه نمازگزار در قرائت رعايت ترتيل را نمايد و كلمات را آرام ، شمرده و واضح بخواند.(٢٢٤)

١٦. مستحب است كه نمازگزار در جاهايى كه علماى تجويد، وقف در آن جاها را معتبر دانسته اند، وقف كند.(٢٢٥)

١٧. مستحب است كه نمازگزار در هنگام خواندن سوره ، وقتى به آيه رحمت رسيد، از خدا طلب رحمت بنمايد و اگر به آيه عذاب جهنم و بلا رسيد، از خدا طلب پناه از عذاب كند.(٢٢٦)

١٨. اگر نمازگزار ترس از آن دارد كه وقتى سوره طولانى مى خواند، وقت تنگ شود و نماز دومش قضا شود، مستحب است كه سوره كوتاه قرائت كند.(٢٢٧)

١٩. مستحب است كه نمازگزار در نافله نمازهاى شب (نافله مغرب ، عشا و نماز شب ) قرائت را بلند و در نافله نمازهاى روز (نافله صبح ، ظهر و عصر) آهسته بخواند.(٢٢٨)

٢٠. كراهت دارد كه در هر ركعت از نمازهاى واجب ، بيش از يك سوره قرائت شود.(٢٢٩)

٢١. مكروه است كه انسان در تمام نمازهاى يك شبانه روز، سوره قل هو اللّه احدرا نخواند.(٢٣٠)

٢٢. خواندن سوره قل هو اللّه احدبا يك نفس مكروه است(٢٣١)

٢٣. مكروه است كه انسان سوره اى را كه در ركعت اول خوانده ، در ركعت دوم نيز بخواند. (مگر اين كه در هر دو ركعت ، سوره قل هو اللّه احدرا قرائت كند.)(٢٣٢)