شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

مستحبات و مكروهات ركوع

١. مستحب است كه ذكر ركوع ، سه ، پنج يا هفت مرتبه و يا بيشتر قرائت شود.(٢٣٣)

٢. كسى كه نمى تواند ايستاده يا نشسته ركوع كند و تنها مى تواند در حال نشسته ، كمى خم شود يا در حال ايستاده با سر اشاره كند، احتياط مستحب آن است كه بعد از نمازى كه براى ركوع آن با سر اشاره كند نماز ديگرى هم بخواند و هنگام ركوع ، بنشيند و هر قدر مى تواند براى ركوع خم شود.(٢٣٤)

٣. مستحب است كه نمازگزار قبل از ركوع ، در حالى كه راست ايستاده تكبير بگويد.(٢٣٥)

٤. مستحب است هنگام ركوع ، زانوها به عقب داده شود و پشت صاف نگهداشته شود؛ گردن نيز كشيده و مساوى پشت باشد.(٢٣٦)

٥.مستحب است كه انسان هنگام ركوع ،بين دو قدم خود را نگاه كند(٢٣٧)

٦. مستحب است كه هنگام ركوع ، پيش از ذكر يا بعد از آن صلوات فرستاده شود.

٧.مستحب است كه نمازگزار بعد از ركوع هنگامى كه برخاست و راست ايستاد، در حال آرامى بدن بگويد:سمع اللّه لمن حمده.(٢٣٨)

٨. مستحب است كه زنها در ركوع ، دست را از زانو بالاتر بگذارند و زانوها را به عقب ندهند.(٢٣٩)

٩. مستحب است كه انسان پيش از گذاشتن دست چپ بر زانوى چپ ، دست راست را بر زانوى راست بگذارد.(٢٤٠)

١٠. مستحب است كه نمازگزار در هنگام ركوع ، انگشتان كف دست خود را از هم باز كرده و آنها را از زانوهاى خود پر كند.(٢٤١)

١١. مستحب است كه پيش از گفتن ذكر ركوع ، دعاى وارده خوانده شود.(٢٤٢)

١٢. مستحب است كه نمازگزار در حالت ركوع ، آرنج ها را باز كند.(٢٤٣)

١٣. مكروه است كه نمازگزار در حال ركوع ، سر را به زير انداخته و دستها را به پهلو بچسباند و يا دستها را در بين دو زانوى خود قرار دهد.(٢٤٤)

١٤. مكروه است كه نمازگزار در حال ركوع ، دو دست خود را زير جامه هاى خود پنهان كند.(٢٤٥)

مستحبات و مكروهات سجده

١. مستحب است كه انسان بعد از ركوع براى رفتن به سجده ، تكبير بگويد.(٢٤٦)

٢. مستحب است هنگامى كه مرد مى خواهد به سجده برود اول دست ها را و زن اول زانوها را به زمين بگذارد.

٣. مستحب است كه انسان بينى خود را روى مهر يا چيزى كه سجده بر آن صحيح است ، بگذارد.

٤. مستحب است كه نمازگزار در حال سجده ، انگشتان دست را به هم چسبانده و برابر گوش بگذارد، به گونه اى كه سر آنها رو به قبله باشد.

٥. مستحب است كه انسان در سجده دعا كرده و از خدا حاجت بخواهد و اين دعا را بخواند:يا خير المسؤ لين و يا خير المعطين ارزقنى و ارزق عيالى من فضلك فانك ذوالفضل العظيم؛ اى بهترين كسى كه از سؤ ال مى كنند! و اى بهترين عطاكنندگان ! روزى بده من و عيال من از فضل خودت پس بدرستى كه داراى فضل بزرگى

٦. مستحب است نمازگزار بعد از سجده بر ران چپ خود بنشيند و روى پاى راست را بر كف پاى چپ بگذارد.

٧. مستحب است كه نمازگزار بعد از هر سجده ، وقتى نشست و بدنش آرام گرفت ، تكبير بگويد.

٨. مستحب است بعد از سجده اول ، وقتى بدن آرام گرفت ، گفته شود:استغفر اللّه ربى و اتوب عليه.

٩. مستحب است كه نمازگزار سجده را طول بدهد و در موقع نشستن نيز دست ها را روى ران ها بگذارد.

١٠. مستحب است كه نمازگزار براى رفتن به سجده دوم در حال آرامش ‍ بدن اللّه اكبربگويد.

١١. مستحب است كه در سجده ها صلوات بفرستد.(٢٤٧)

١٢. مستحب است كه نمازگزار در هنگام بلند شدن ، دستها را بعد از زانوها، از زمين بردارد.

١٣.مستحب است كه مردها آرنجها و شكم را به زمين نچسبانند و بازوها را از پهلو جدا نگه دارند؛ همچنين زنها آرنجها و شكم را بر زمين بگذارند و اعضاى بدن را به يكديگر بچسبانند.(٢٤٨)

١٤. مستحب است كه انسان در سجده واجب قرآن ، ذكر بگويد و دعايى را كه وارد شده ،لا اله الا اللّه حقا حقا...، بخواند.(٢٤٩)

١٥. مستحب است كه محل سجده نمازگزار به گونه اى باشد كه همه پيشانى روى آن قرار گيرد.(٢٥٠)

١٦. مستحب است كه در سجده شكر باز و قفسه سينه و شكم خود را به زمين بچسباند.(٢٥١)

١٧. مستحب است كه انسان در سجده شكر، صد بارشكرالله ياشكرا شكراو يا سه بار بلكه يك بار (همين ذكر را) بگويد.(٢٥٢)

١٨. مستحب است كه انسان بعد از سجده دوم بنشيند.(٢٥٣)

١٩. مستحب است كه ذكر سجده بيش از اندازه واجب گفته شود؛ البته عدد فرد فضيلتش بيشتر است تا زوج(٢٥٤)

٢٠. خواندن دعا، قبل از ذكر سجده مستحب است (دعايى كه از ائمهعليهم‌السلام نقل شده :اللهم لك سجدت و...).(٢٥٥)

٢١. قرآن خواندن در سجده مكروه است(٢٥٦)

٢٢. فوت كردن محل سجده براى رفع گرد و غبار كراهت دارد.(٢٥٧)

4-آداب معنوى مستحبات تشهد و سلام

١. مستحب است كه نمازگزار در حال تشهد، بر ران چپ خود بنشيند و روى پاى راست را بر كف پاى چپ بگذارد.(٢٥٨)

٢. مستحب است كه پيش از تشهد بگويد:الحمدلله يا بگويد:بسم اللّه و بالله و الحمدلله و خير الاسماء لله.(٢٥٩)

٣. مستحب است كه نمازگزار در حالت تشهد، دستها را بر ران ها گذاشته و انگشت ها را به يكديگر بچسباند.(٢٦٠)

٤. نگاه كردن به دامان خود، مستحب است(٢٦١)

٥. مستحب است كه انسان بعد از تمام شدن تشهد بگويد:و تقبل شفاعتة و ارفع درجته.(٢٦٢)

٦. مستحب است كه در حالى كه نشسته و بدنش آرام است ، بگويد:السلام عليك ايها النبى و رحمه‌الله و بركاته.(٢٦٣)

مستحبات قنوت

١. مستحب است كه انسان در هر نماز واجب و مستحب ، پيش از ركوع ركعت دوم ، قنوت بخواند.(٢٦٤)

٢. خواندن قنوت پيش از ركوع در نماز وتر مستحب است(٢٦٥)

٣. مستحب است كه نمازگزار هنگام قنوت ، دستها را تا مقابل صورت بلند نمايد.

٤. مستحب است كه كف دست ها را رو به آسمان گرفته و به قصد رجاء، انگشتان دست ها را به جز ابهام ، به هم بچسباند.

٥. مستحب است كه هر دو كف دست ، پهلوى هم و متصل به هم قرار گيرد.(٢٦٦)

٦. مستحب است كه نگاه انسان در هنگام قنوت ، به كف دستهايش ‍ باشد.(٢٦٧)

٧. مستحب بلكه بهتر است در قنوت گفته شود:لا اله الا اللّه الحليم الكريم لا اله الا اللّه العلى العظيم سبحان اللّه رب السموات السبع و رب الاءرضين السبع و ما فيهن و ما بينهن و رب العرش العظيم و الحمد لله رب العالمين.(٢٦٨)

٨. مستحب است كه قنوت بلند خوانده شود؛ ولى در نماز جماعت اگر امام جماعت صداى او را بشنود بلند خواندن قنوت ، مستحب نيست(٢٦٩)

٩. اگر نمازگزار قنوت را فراموش كرده و پيش از آن كه به اندازه ركوع خم شود يادش بيايد، مستحب است كه بايستد و قنوت را بخواند.(٢٧٠)

١٠. مستحب است كه اگر نمازگزار در ركوع ، يادش بيايد كه قنوت را نخوانده است ، بعد از ركوع قضا كند.(٢٧١)

١١. اگر نمازگزار در سجده ، يادش بيايد كه قنوت را نخوانده ، مستحب است كه بعد از سلام ، قنوت را قضا كند.(٢٧٢)

١٢. مستحب است كه ماءموم در قنوت از امام متابعت كند؛ اگر چه ماءموم در ركعت دوم به جماعت نرسيده باشد.(ركعت اول ماءموم باشد).(٢٧٣)

آداب مخصوص زنان در نماز

١. مستحب است كه زن خود را با زيور آلات بيارايد.(٢٧٤)

٢. مستحب است كه خضاب داشته باشد.

٣. مستحب است كه صدايش را پنهان كند.(٢٧٥)

٤. مستحب است كه در حال ايستاده ، پاها را به هم بچسباند.(٢٧٦)

٥. مستحب است كه با دست خود پستان ها را به سينه بچسباند.(٢٧٧)

٦. مستحب است كه در حال ركوع ، دست را بر روى ران ها بگذارد.(٢٧٨)

٧. مستحب است كه در ركوع زانوها را همچون مردان ، تا به آخر به عقب نبرد.(٢٧٩)

٨. مستحب است كه وقتى مى خواهد به سجده برود، اول بنشيند.(٢٨٠)

٩. مستحب است كه در هنگام سجده ، شكم و سينه را بر زمين انداخته و مانند مردان ، تجافى نكند(٢٨١)

١٠. مستحب است كه در هر بار نشستن ، به حالت تربع بنشيند؛ يعنى پاى راست را زير ران چپ و پاى چپ را زير ران راست بگذارد.(به اصطلاح چهار زانو بنشيند).(٢٨٢)

١١. مستحب است كه زن ها در وقت خواندن تشهد، ران ها را به هم بچسبانند.(٢٨٣)

تعقيبات نماز

از حضرت علىعليه‌السلام منقول است كه هر كس از شما از نماز فارغ شد بايد دستها را بلند كند به سوى آسمان و خود را در دعا به تعب افكند.(٢٨٤)

١. مستحب است كه انسان بعد از نماز، مقدارى مشغول تعقيب و خواندن ذكر و دعا و قرآن شود.(٢٨٥)

٢. بهتر است انسان پيش از آنكه از جاى خود حركت كند و وضو، غسل و تيمم او باطل شود، رو به قبله تعقيب را بخواند.(٢٨٦)

٣. مستحب است كه تعقيب هايى كه بسيار سفارش شده است را بخواند؛ مثل تسبيح حضرت زهراعليها‌السلام (٣٤ مرتبه اللّه اكبر، ٣٣ مرتبه الحمدلله ، ٣٣ مرتبه سبحان اللّه ).(٢٨٧)

٤. مستحب است كه انسان بعد از نماز، سجده شكر نمايد و بهتر آن است كه در سجده شكر صد مرتبه يا سه مرتبه يا يك مرتبه شكرا لله ياشكراياعفوابگويد.(٢٨٨)

٥. مستحب است كه انسان بعد از تسبيح حضرت زهراعليها‌السلام يك مرتبه لا اله الا اللّه بگويد.(٢٨٩)

٦. مستحب است كه براى خواندن تسبيح حضرت زهراعليها‌السلام از تسبيح تربت امام حسينعليه‌السلام استفاده كند.(٢٩٠)

٧. مستحب است كه انسان براى خواندن تسبيح حضرت زهراعليها‌السلام ، از رشته تسبيح كبود (به رنگ آسمان ) استفاده كند.

٨. مستحب است كه نمازگزار بعد از اتمام نماز، سه مرتبه دست را تا روبه روى صورت بلند كرده و به زانو (يا نزديك زانو) برگرداند و با هر يك مرتبه ، يك باراللّه اكبربگويد.(٢٩١)

٩. مستحب است كه انسان بعد از بلند كردن دست ها براى دعا آنها را بر سر و روى خود بكشد.(٢٩٢)

چرا كه مروى است از امام باقرعليه‌السلام كه هر بنده اى كه دستها را به سوى خدا بلند كند، حق تعالى شرم مى كند كه دستهاى او را خالى برگرداند...(٢٩٣)

١٠. مستحب است كه نمازگزار بعد از نماز، پيش از آنكه پاهاى خود را بگرداند، سه مرتبه اين دعا را بخواند كه خدا گناهان او را بيامرزد؛ اگر چه در زياد بودن مانند كف دريا باشد.استغفر اللّه الذى لا اله الا هو الحى القيوم ذوالجلال و الاكرام و اتوب اليه.(٢٩٤)

١١.سنت است كه بعد از نماز گفته شود:اللهم صل على محمد و آل محمد و اءجرنى من النار و اءدخلنى الجنة و زوجنى الحور العين خدايا! رحمت فرست بر محمد و آل محمد و پناهم ده از آتش و داخل كن مرا در بهشت و تزويج ده مرا با حورالعين(٢٩٥)

١٢. مستحب است كه نمازگزار بعد از نماز، آية الكرسى ، سوره و آيه هايى را كه در روايات توصيه شده است ، بخواند.(٢٩٦)

١٣. مستحب است كه نمازگزار بعد از نماز صبح ، ده مرتبه بگويد:سبحان اللّه العظيم و بحمده و لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظيم(٢٩٧)

١٤. مستحب است كه بعد از هر نمازى ، تسبيحات اربعه خوانده شود.

شيخ طوسى و ابن بابويه و حميرى به سندهاى صحيح ، از حضرت امام صادقعليه‌السلام روايت كرده اند كه روزى رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله به اصحاب خود فرمودند: آيا اگر آنچه داريد از جامه ها و ظرفها و جمع كنيد و بر روى هم بگذاريد به آسمان مى رسد؟ گفتند: نه يا رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله ؛ حضرت فرمودند: آيا مى خواهيد تعليم كنم به شما چيزى را كه اصلش در زمين است و شاخه هايش در آسمان گفتند: بلى يا رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله ! حضرت در ادامه فرمودند: بعد از هر نماز سى نوبت بگوييد:سبحان اللّه والحمدلله و لا اله الا اللّه واللّه اكبر.(٢٩٨)

١٥. مستحب است كه بعد از نماز گفته شود:يا من يفعل ما يشاء و لا يفعل ما يشاء اءحد غيره.

(اى كسى كه انجام مى دهد هر چه را مى خواهد و انجام نمى دهد كسى جز او هر چه را كه او بخواهد.)(٢٩٩)

١٦. حضرت امام صادقعليه‌السلام فرمودند: هر كس بعد از فارغ شدن از نماز پيش از آنكه زانوهاى خود را از جاى حركت دهد، ده مرتبه اين تهليل را بخواند، حق تعالى چهل هزار هزار (چهل ميليون ) گناه او را محو كرده و چهل هزار هزار (چهل ميليون ) حسنه براى او مى نويسد و چنان باشد كه دوازده مرتبه قرآن را ختم كرده باشد:اشهد ان لا الا اللّه وحده لا شريك له الها واحدا اءحدا صمدا لم يتخذ صاحبة و لا ولداگواهى مى دهم كه نيست معبود بر حقى جز خداى يكتا كه شريك ندارد. معبود يگانه اى است و يكى است ، بى نياز است و براى خودش همسر و فرزندى نمى گيرد.(٣٠٠)

در فضيلت اين تهليل ، روايات بسيار وارد شده است ؛ خصوصا در تعقيب نماز صبح ، شام و هنگام طلوع و غروب آفتاب(٣٠١)

١٧. مستحب است كه انسان بعد از نماز ريش خود را با دست راست خود گرفته و دست چپ را به سوى آسمان گشوده سه مرتبه بگويد:يا ذاالجلال و الاكرام ارحمنى من النارپس سه مرتبه بگويد:اءجرنى من العذاب الاءليم و سپس هر دو دست را به سوى آسمان گشوده سه مرتبه بگويد:يا عزيز يا كريم يا رحمن يا غفور يا رحيم و سپس ‍ پشت دست ها را به سوى آسمان بگرداند و سه مرتبه بگويد:اءجرنى من العذاب الاءليم پس بگويد:و صلى اللّه محمد و آله و الملائكة و الروح.(٣٠٢)

١٨. اگر كسى بعد از نماز مغرب ، سه مرتبه آيات زير را بخواند، آنچه از ثواب در روز گذشته از او فوت شده باشد در مى يابد و نمازش قبول مى گردد و اگر كسى بعد از هر نماز واجب و مستحب آن را بخواند، براى او به عدد تمام ستارگان آسمان و قطرات باران و برگ درختان و ذرات خاك زمين ، حسنات نوشته مى شود و هنگامى كه بميرد به هر حسنه ، ده حسنه در قبر به او داده مى شود:فسبحان اللّه حين تمسون و حين تصبحون و له الحمد فى السموات و الارض و عشيا و حين تظهرون يخرج الحى من الميت و يخرج الميت من الحى و يحيى الارض بعد موتها و كذلك تخرجون سبحان ربك رب العزة عما يصفون و سلام على المرسلين و الحمدلله رب العالمين منزه است خدا، هنگامى كه شب و هنگامى كه صبح مى كنيد و حمد از آن اوست در آسمانها و زمين و شب هنگام و نيمه روز شما. خارج مى كند زنده را از مرده و مرده را از زنده و زنده مى كند زمين را بعد از مردنش و شما همچنان بيرون مى آييد. منزه باد پروردگارت ! پروردگار عزت ، از آنچه وصف كنند و درود بر رسولان و حمد از آن خداست ، پروردگار جهانيان(٣٠٣)

تعقيبات مخصوص نماز صبح تعقيب نماز صبح بيشتر از ساير نمازهاست

از حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله نقل است كه هر كس از طلوع صبح تا طلوع آفتاب در مصلاى خود قرار گيرد و به تعقيب مشغول باشد، خدا او را از آتش دوزخ مستور مى گرداند. همچنين در حديثى ديگر فرموده اند كه ثواب حج ، براى او نوشته مى شود.(٣٠٤)

تعقيبات نماز صبح عبارتند از:

١. گفتن هفتاد مرتبه استغفر اللّه ربى و اليه.(٣٠٥)

٢. خواندن يازده مرتبه سورهقل هو اللّه احد.(٣٠٦)

٣. گفتن صد مرتبه ماشاءاللّه كان لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظيم آنچه خدا خواست مى شود و نيست جنبش و توانى ، جز از خداى والا و بزرگ(٣٠٧)

٤. خواندن سوره قدر؛ از امام محمد باقرعليه‌السلام نقل شده است كه هر كس هفت مرتبه سوره قدر را بخواند، بعد از طلوع فجر، هفتاد صف از ملائكه هفتاد صلوات بر او بفرستند و هفتاد مرتبه بر او ترحم كنند.(٣٠٨)

٥. گفتن ده مرتبه سبحان اللّه العظيم و بحمده و لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظيم.(٣٠٩)

٦. خواندن صد مرتبه بسم اللّه الرحمن الرحيم لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظيم.(٣١٠)

٧. از حضرت امام صادقعليه‌السلام روايت شده است كه هر كس بعد از نماز صبح و پيش از تكلم بگويد:رب صل على محمد و اءهل بيته خداوند روى او را از آتش جهنم نگاهدارد.(٣١١)

٨. مستحب است كه مسافر، بعد از هر نماز شكسته ، سى مرتبه بگويد:سبحان اللّه و الحمد لله و لا اله الا اللّه و اللّه اكبر، بلكه بهتر است شصت مرتبه اين ذكر را بگويد.(٣١٢)

براى آگاهى از تعقيبات نماز ظهر، عصر، مغرب و عشا به كتابهاى مفصل دعا و مفاتيح الجنان رجوع نماييد.

مستحبات ديگر در باب نماز

١. اگر لباس نمازگزار در حال ايستاده ، عورت را مى پوشاند، ولى ممكن است در حالت ديگر نپوشاند، مستحب است كه با آن لباس ، نماز نخواند.(٣١٣)

٢. مستحب است كسى كه نشسته نماز مى خواند، در حال خواندن حمد و سوره ، مربع بنشيند (چهار زانو).(٣١٤)

٣. مستحب است كه نمازگزار عاجز، در حال ركوع (كه نشسته انجام مى دهد) دو زانو بنشيند.(٣١٥)

٤. مستحب است نمازگزارى كه نشسته نماز مى خواند، در حالت ركوع بر روى دو پاشنه پاى خود ننشيند بلكه باسنش را از روى دو پاشنه پايش بلند كرده و صورتش برابر با جلوى دو زانويش شود.(٣١٦)

٥. احتياط مستحب است كه اگر نمازگزار بعد از سجده دوم ، شك بين چهار و شش و بيشتر از شش كرد، بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام كرده و دو سجده سهو به جا آورد و نماز را هم دوباره بخواند.(٣١٧)

٦. اگر كسى بعد از سلام ، در صورتى كه از حالت نماز خارج نشده ، يادش ‍ بيايد كه دو سجده را فراموش كرده ، بعد از اين كه دو سجده را به جا آورد و تشهد و سلام را نيز تكرار كرد و براى سلامى كه اول گفته دو سجده سهو به جا آورد، مستحب است كه اصل نماز را هم اعاده نمايد.(٣١٨)

٧. اگر انسان احتمال دهد كه نماز قضايى دارد يا نمازهايى را كه خوانده ، صحيح نبوده ، مستحب است كه براى احتياط، قضاى آن را به جا آورد.(٣١٩)

٨. اگر انسان نمازهايى از او قضا شده و مى داند كه كدام يك جلوتر قضا شده ، احتياط مستحب آن است كه به ترتيب نمازهايش را قضا كند.(٣٢٠)

٩. مستحب است كه بچه مميز را (بچه اى كه خوب و بد را مى فهمد) به نماز خواندن و عبادتهاى ديگر عادت كند؛ همچنين مستحب است كه او را به قضاى نمازها نيز وادار نمايند.(٣٢١)

١٠. اگر نمازگزار نداند كه بدن يا لباس او نجس است و بعد از نماز بفهمد، احتياط مستحب آن است كه اگر وقت دارد دوباره نماز را به جا آورد.(٣٢٢)

١١. بنا بر احتياط مستحب ، بايد زن عقب تر از مرد بايستد و جاى سجده او از جاى ايستادن مرد كمى عقب تر باشد.(٣٢٣)

مكروهاتى ديگر در باب نماز

١. مكروه است كه انسان در نماز، صورت را كمى به طرف راست و چپ بگرداند.

٢. مكروه است كه انسان در نماز، چشم ها را ببندد.(٣٢٤)

٣. مكروه است كه نمازگزار در نماز، چشم ها را به طرف راست و چپ بگرداند.(٣٢٥)

٤. مكروه است كه نمازگزار در نماز، با ريش و دست خود بازى كند و انگشت ها را داخل هم نمايد.(٣٢٦)

٥. انداختن آب دهان در نماز كراهت دارد.(٣٢٧)

٦. نگاه كردن به خط قرآن يا كتاب يا خط انگشترى در نماز كراهت دارد.(٣٢٨)

٧. كراهت دارد كه موقع خواندن حمد و سوره و گفتن ذكر، براى شنيدن حرف كسى ساكت شد، بلكه هر كارى خضوع و خشوع را در نماز از بين مى برد مكروه است(٣٢٩)

٨. هنگامى كه انسان خوابش مى آيد، مكروه است نماز بخواند.(٣٣٠)

٩. مكروه است كه انسان موقع خوددارى از بول و غايط، نماز بخواند.(٣٣١)

١٠. پوشيدن جوراب تنگ كه پا را فشار دهد در نماز، مكروه است(٣٣٢)

١١. مكروه است كه نمازگزار در نماز، دهن دره كند.

١٢. مكروه است كه نمازگزار در نماز، انگشتان خود را بشكند.(٣٣٣)

١٣. كراهت دارد كه انسان در نماز آه بكشد، به گونه اى كه مشتمل بر يك حرف باشد.

١٤. ناله كردن در نماز به طورى كه مشتمل بر يك حرف باشد مكروه است(٣٣٤)

١٥. شكستن نماز به خاطر مالى كه اهميت ندارد، مكروه است(٣٣٥)

١٦. پوشيدن لباس سياه ، چرك ، تنگ ، لباس شرابخوار و لباس كسى كه از نجاست پرهيز نمى كند، براى نماز مكروه است(٣٣٦)

١٧. پوشيدن لباسى كه نقش صورت روى آن است ، براى نماز كراهت دارد.(٣٣٧)

١٨. باز بودن دكمه هاى لباس در نماز، كراهت دارد.(٣٣٨)

١٩. به انگشت كردن انگشترى كه نقش صورت بر روى آن حك شده است ، مكروه مى باشد.(٣٣٩)

٢٠. خواندن نماز واجب در خانه كعبه و بر بام آن مكروه است ؛ و در حالت ناچارى مانعى ندارد.(٣٤٠)

٢١. چيزى بر دهان بستن ، هم براى مرد و هم براى زن مكروه است(٣٤١)

٢٢. پيچيدن جامه بر خود در نماز، مكروه است(٣٤٢)

آداب نماز جماعت

فضيلت نماز جماعت مستحب است كه نمازهاى واجب مخصوصا نمازهاى يوميه را به جماعت بخوانند و در نماز صبح ، مغرب و عشا، براى همسايه مسجد و كسى كه صداى اذان را مى شنود بيشتر سفارش شده است(٣٤٣)

در روايتى آمده است كه اگر يك نفر به امام جماعت اقتدا كند، هر ركعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز و اگر دو نفر اقتدا كنند، هر ركعتى ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بيشتر شوند، ثواب نمازشان بيشتر مى شود تا به ده نفر برسند، عده آنان كه از ده گذشت اگر تمام آسمانها كاغذ و درياها مركب و درختها قلم و جن و انس و ملائكه نويسنده شوند، نمى توانند ثواب يك ركعت آن را بنويسند.(٣٤٤)

در اينجا بعضى از آداب نماز جماعت را متذكر مى شويم :

١. مستحب است كه انسان صبر كند تا نماز را به جماعت بخواند و نماز جماعت از نماز اول وقت كه فرادى (تنها) خوانده شود بهتر است همچنين نماز جماعتى را كه مختصر بخوانند از نماز فرادى كه آن را طول بدهند، بهتر مى باشد.(٣٤٥)

٢. وقتى كه نماز جماعت بر پا مى شود، مستحب است كسى كه نمازش را فرادى خوانده ، دوباره نمازش را به جماعت بخواند.(٣٤٦)

٣. بعد از تكبير امام اگر صف جلو، آماده نماز و تكبير گفتن آنان نزديك باشد، كسى كه در صف بعد ايستاده مى تواند تكبير بگويد، ولى احتياط مستحب آن است كه صبر كند تا تكبير صف جلو تمام شود.(٣٤٧)

٤. احتياط مستحب آن است كه جاى سجده ماءموم با جاى كسى كه جلوى او ايستاده ، فاصله اى نداشته باشد.(٣٤٨)

٥. اگر موقعى كه انسان مشغول خواندن نماز مستحبى است جماعت بر پا شود، چنان چه اطمينان ندارد كه اگر نماز را تمام كند به جماعت برسد، مستحب است كه نماز را رها كرده و مشغول جماعت شود. همچنين اگر اطمينان نداشته باشد كه به ركعت اول مى رسد مستحب است كه به همين دستور رفتار نمايد.(٣٤٩)

٦. اگر موقعى كه انسان مشغول خواندن نماز سه ركعتى يا چهار ركعتى است نماز جماعت بر پا شود، چنانچه به ركوع ركعت سوم نرفته و اطمينان ندارد كه اگر نماز را تمام كند به جماعت برسد، مستحب است كه به نيت نماز مستحبى ، نماز را دو ركعتى تمام كرده و خود را به جماعت برساند.(٣٥٠)

٧. اگر ماءموم در ركعت اول و دوم نماز صبح ، مغرب و عشا صداى امام را نشنود، مستحب است كه حمد و سوره را آهسته بخواند.(٣٥١)

٨. مستحب است كه ماءموم در ركعت اول و دوم نماز ظهر و عصر، به جاى حمد و سوره ذكر بگويد.(٣٥٢)

٩. اگر ماءموم يك مرد باشد، مستحب است كه طرف راست امام بايستد و اگر يك زن باشد، در طرف چپ امام ، به گونه اى كه جاى سجده اش مساوى با زانو يا قدم امام باشد.(٣٥٣)

١٠. اگر ماءموم يك مرد و يك زن يا يك مرد و چند زن باشند، مستحب است كه مرد، طرف راست امام و باقى پشت سر امام بايستند و اگر چند مرد يا چند زن باشند پشت سر امام بايستند و اگر چند مرد و چند زن باشند مردها عقب امام و زن ها پشت مردها بايستند.(٣٥٤)

١١. اگر امام و ماءموم هر دو زن باشند، احتياط آن است كه امام كمى جلوتر بايستد.(٣٥٥)

١٢. مستحب است كه امام در وسط صف بايستد.(٣٥٦)

١٣. مستحب است كه اهل علم و كمال و تقوى در صف اول بايستند.(٣٥٧)

١٤. مستحب است كه صف هاى جماعت منظم باشد.(٣٥٨)

١٥. مستحب است كه بين كسانى كه در يك صف ايستاده اند فاصله نباشد و شانه آنان هم رديف با يكديگر باشد.(٣٥٩)

١٦. مستحب است كه بعد از گفتن قد قامت الصلاةماءمومين برخيزند.(٣٦٠)

١٧. مستحب است امام جماعت رعايت حال ماءمومى را كه از ديگران ضعيف تر است بكند و عجله نكند تا افراد ضعيف به او برسند.(٣٦١)

١٨. مستحب است كه امام جماعت ، قنوت ، ركوع و سجود را طول ندهد، مگر آنكه بداند همه كسانى كه به او اقتدا كرده اند، مايل به اين كار هستند.(٣٦٢)

١٩. مستحب است كه امام جماعت در حمد و سوره و ذكرهايى كه بلند مى خواند، صداى خود را به قدرى بلند كند كه ديگران بشنوند؛ ولى بايد بيش از اندازه صدا را بلند نكند.(٣٦٣)

٢٠. اگر امام در ركوع بفهمد كسى تازه رسيده و مى خواهد اقتدا كند، مستحب است كه ركوع را دو برابر هميشه طول بدهد و بعد برخيزد، اگر چه بفهمد كس ديگرى هم براى اقتدا وارد شده است(٣٦٤)

٢١. مستحب است كه براى بر پا كردن جماعت امامى كه قرائتش بهتر است ، از امام هاى ديگر مقدم شود.(٣٦٥)

مكروهات نماز جماعت

١. اگر در صف هاى جماعت جا براى ايستادن باشد، مكروه است كه انسان تنها بايستد.(٣٦٦)

٢. مكروه است كه ماءموم ذكرهاى نماز را طورى بگويد كه امام بشنود.(٣٦٧)

٣. مسافرى كه نماز ظهر، عصر و عشا را دو ركعت مى خواند، مكروه است كه در اين نمازها به كسى كه مسافر نيست اقتدا كند.(٣٦٨)

٤. كسى كه مسافر نيست ، مكروه است كه در نمازهاى ظهر، عصر و عشا به مسافر اقتدا كند.(٣٦٩)

٥. كراهت دارد كسى كه مرض جذام يا پيسى دارد، براى ماءموم سالم امامت كند.(٣٧٠)

٦. كراهت دارد كسى كه حد و تازيانه خورده و توبه كرده است ، امامت كند.(٣٧١)

٧. كراهت دارد مسلمانى كه در بلاد كفر ساكن است ، براى مسلمانى كه در بلاد اسلامى ساكن است ، امامت كند.(٣٧٢)

٨. مكروه است كسى كه تيمم كرده ، براى كسى كه با وضو و يا با غسل مى باشد، امامت كند.

٩. اگر براى امام جماعت در اثناء نماز، اتفاقى افتد (حدثى از او سر بزند يا بى هوش شود) كه نتواند نماز را تمام كند، از آن جايى كه بايد كسى از ماءمومين به جاى او گماشته شود براى امامت ، كراهت دارد كه به جاى او ماءمومى گماشته شود كه در اثناء نماز رسيده ، بلكه سزاوار است ماءمومى كه از اول اقامه نماز حاضر بوده ، به نيابت از امام نماز را ادامه دهد.(٣٧٣)

١٠. مكروه است بعد از اين كه مؤ ذن جمله قد قامت الصلوةرا گفت ، امام و ماءموم صحبت كنند.(٣٧٤)

١١. كراهت دارد كسى كه كور است ، براى كسى كه بينا است ، امامت كند.(٣٧٥)

آداب نماز جمعه

دو ركعت است و مثل نماز صبح مى باشد. اين نماز داراى دو قنوت است قنوت اول قبل از ركوع ركعت اول و قنوت دوم پس از ركوع ركعت دوم است نماز جمعه داراى دو خطبه است كه مانند اصل نماز، واجب بوده و بايد توسط امام جمعه ايراد شود. بدون اين دو خطبه ، نماز جمعه محقق نمى شود و واجب است دو خطبه را قبل از نماز جمعه بخواند.(٣٧٦)