مناظره اى درباره سجده بر مهر و تربت امام حسين
عليهالسلام
يكى از علماى اهل تسنّن كه از فارغ التحصيلان دانشگاه الازهر مصر است به نام شيخ محمد مرعى انطاكى از اهالى سوريه، بر اثر تحقيقات دامنه دار به مذهب تشيّع گراييد، و در كتابى به نام لماذا اخترت مذهب الشّيعه علل گرايش خود را با ذكر مدارك متقن ذكر نموده است، در اينجا به يكى از مناظرات او با دانشمندان اهل تسنّن پيرامون سجده بر مهرى كه از تربت حسينى است. توجّه كنيد:
محمد مرعى در خانه اش بود، چند نفر از دانشمندان اهل تسنّن كه بعضى از آنها از دوستان سابق او در دانشگاه الازهر بودند، به ديدار او آمدند و در آن ديدار، بحث و گفتگوى زير رخ داد:
دانشمندان: شيعيان بر تربت حسينى سجده مى كنند، آنها به همين علّت كه بر مهر تربت حسينى سجده مى كنند، مشرك هستند.
محمد مرعى: سجده بر تربت، شرك نيست؛ زيرا شيعيان بر تربت براى خدا، سجده مى كنند، نه اينكه براى تربت سجده كنند، اگر به پندار شما به فرض محال، در درون تربت چيزى وجود دارد، و شيعيان به خاطر آن چيز، آن را سجده كنند، نه اينكه بر آن سجده نمايند، البته چنين فرضى، شرك است، ولى شيعيان براى معبود خود كه خدا باشد سجده مى كنند، نهايت اينكه هنگام سجده براى خدا، پيشانى را بر تربت مى گذارند.
به عبارت روشن تر: حقيقت سجده، نهايت خضوع در برابر خدا است، نه در برابر مهر تربت.
يكى از حاضران به نام حميد: احسن بر تو كه تجزيه و تحليل زيبايى نمودى، ولى اين سئوال براى ما باقى مى ماند كه چرا شما شيعيان، اصرار داريد كه بر تربت حسينى سجده نماييد؟ چرا بر ساير چيزها سجده نمى كنيد؟ همان گونه كه بر تربت سجده مى كنيد؟
محمّد مرعى: اينكه ما بر خاك سجده مى كنيم، بر اساس حديثى است كه مورد اتفاق همه فرقه هاى اسلامى است كه پيامبرصلىاللهعليهوآلهوسلم
فرمود: جُعِلَتْ لِىَ الاَرضُ مَسْجِداً وَ طَهُوراً : زمين براى من سجده گاه و پاكيزه قرار داده شده است.
بنا بر اين به اتّفاق همه مسلمين، سجده بر خاك خالص، جايز است، از اين رو ما بر خاك سجده مى كنيم.
حميد: چگونه مسلمانان بر اين امر اتّفاق نظر دارند؟
محمد مرعى: هنگامى كه رسول خداصلىاللهعليهوآلهوسلم
از مكّه به مدينه هجرت كرد، در همان آغاز، به ساختن مسجد دستور داد، آيا اين مسجد فرش داشت؟
حميد: نه، فرش نداشت.
محمّد مرعى: پس پيامبرصلىاللهعليهوآلهوسلم
و مسلمانان بر چه چيزى سجده مى كردند؟
حميد: بر زمينى كه از خاك، فرش شده بود، سجده مى كردند؟
محمّد مرعى: بعد از رحلت پيامبرصلىاللهعليهوآلهوسلم
، مسلمانان در عصر خلافت ابوبكر و عمر و عثمان بر چه سجده مى كردند؟ آيا مسجد فرش داشت؟
حميد: نه، فرش نداشت، آنها نيز بر خاك زمين مسجد سجده مى نمودند.
محمّد مرعى: بنابراين به اعتراف شما، پيامبرصلىاللهعليهوآلهوسلم
در همه نمازهاى خود بر زمين سجده كرده است، همچنين مسلمانان در عصر او و در عصر بعد از او، روى اين اساس، قطعاً سجده بر خاك، صحيح است.
حميد: اشكال من اين است كه شيعيان، تنها بر خاك، سجده مى كنند، آن هم خاكى كه از زمينى گرفته و به صورت مهر در آورده، آن را در جيب خود مى نهند و بر آن سجده مى نمايند.
محمد مرعى: اوّلاً؛ به عقيده شيعه، سجده بر هر گونه زمين، خواه سنگ فرش باشد و خواه زمين خاكى باشد، جايز است.
ثانيا؛ نظر به اينكه شرط است محل سجده پاك باشد، پس سجده بر زمين نجس يا خاك آلود جايز نيست، از اين رو قطعه اى از گِل خشكيده به نام مهر را كه از خاك پاك تهيّه شده، با خود حمل مى كنند، تا در نماز بر خاكى كه مطمئناً پاك و تميز است سجده كنند، با علم به اينكه آنها سجده بر خاك زمين را كه نجس بودن آن را نمى دانند، جايز مى دانند.
حميد: اگر منظور شيعه، سجده بر خاك پاك خالص است چرا مقدارى از خاك را حمل نمى كنند، بلكه مُهر حمل مى كنند؟
محمد مرعى: نظر به اينكه حمل خاك موجب خاك آلودگى لباس مى شود، از اين رو خاك را در هر جا بگذارند طبعاً دست و لباس، خاك آلود مى شود، شيعيان همان خاك را با آب مى آميزند و گل مى كنند و سپس همان گل در قالب زيبا، خشك مى شود و به صورت مهر در مى آيد، كه ديگر حمل آن، زحمت نيست و موجب خاك آلودگى لباس و دست نخواهد شد.
حميد: چرا شما بر غير خاك، مانند حصير و قالى و زيلو و... سجده نمى كنيد؟
محمد مرعى: گفتيم غرض از سجده، نهايت خضوع در برابر خدا است، اينك مى گوييم، سجده بر خاك، خواه خشكيده مهر و خواه نرم، دلالت بيشترى بر خضوع در برابر خدا دارد؛ زيرا خاك، ناچيزترين اشيا است، و ما بالاترين عضو بدن خود يعنى پيشانى را بر پايين ترين چيز خاك در حال سجده مى نهيم، تا با خضوع بيشتر، خدا را عبادت كنيم، از اين رو، مستحب است كه جاى سجده پايين تر از جاى دستها و پاها باشد، تا بيانگر خضوع بيشتر گردد، و همچنين مستحب است در سجده، سر بينى خاك آلود شود، تا دلالت بيشتر براى خضوع داشته باشد، بنابراين، سجده بر قطعه اى از خاك خشكيده مهر، بهتر از سجده بر ساير اشيايى است كه سجده بر آن روا است، چرا كه اگر انسان در سجده، پيشانى خود را بر روى سجّاده گرانقيمت يا بر قطعه طلا و نقره و امثال آنها و يا بر قالى و لباس گرانبها بگذارد، از تواضع و خضوعش، كاسته مى شود، و چه بسا هيچ گونه دلالتى بر كوچكى بنده در برابر خدا نداشته باشد.
با اين توضيح: آيا كسى كه سجده بر خاك خشكيده مهر مى كند تا تواضع و خضوعش در پيشگاه خدا، رساتر باشد، مشرك و كافر خواهد بود؟ ولى سجده بر چيزى مانند قالى و سنگ مرمر و... كه مخالف تواضع است، تقرّب به خدا است؟! ، هر كس چنين تصوّر كند، تصوّر باطل و بى اساسى نموده است.
حميد: پس اين كلمات چيست كه بر روى مهرهايى كه شيعه بر آنها سجده مى كنند، نوشته شده است؟
محمد مرعى: اوّلاً؛ همه تربتها داراى نوشته نيست، بلكه بسيارى از آنها بدون نوشته است.
ثانياً؛ در بعضى از آنها نوشته شده كه: سُبْحانَ رَبِىَّ الاَعْلى وَ بِحَمْدِهِ كه اشاره اى به ذكر سجده است، و در بعضى نوشته شده كه اين تربت از زمين كربلا گرفته شده، تو را به خدا سوگند آيا اين نوشته ها، موجب شرك است؟ و آيا اين نوشته ها، تربت را از خاكى كه سجده بر آن صحيح مى باشد، خارج مى كند؟
حميد: نه، هرگز موجب شرك و عدم جواز سجده بر آن نيست، ولى يك سئوال ديگر دارم و آن اينكه در تربت زمين كربلا، چه خصوصيّتى وجود دارد، كه بسيارى از شيعيان مقيّد هستند تا بر تربت حسينى، سجده كنند؟
محمد مرعى: رازش اين است كه در روايات ما از امامان اهلبيتعليهالسلام
نقل شده كه: ارزش سجده بر تربت امام حسينعليهالسلام
بر تربتهاى ديگر بيشتر است.
امام صادقعليهالسلام
فرمود اَلسُّجُودُ عَلى تُرْبَةِ الْحُسَيْنِ يَخْرِقُ الْحُجُبَ السَّبْعِ: سجده بر تربت حسينعليهالسلام
حجابهاى هفتگانه را مى شكافد
يعنى موجب قبولى نماز، و صعود آن به سوى آسمان مى گردد.
نيز روايت شده كه: آن حضرت فقط بر تربت حسينعليهالسلام
سجده مى كرد، به خاطر تذلّل و كوچكى در براى خداى بزرگ.
بنابراين، تربت حسينعليهالسلام
داراى يك نوع برترى است كه در تربتهاى ديگر، آن برترى نيست.
حميد: آيا نماز بر تربت حسينعليهالسلام
موجب قبول شدن نماز در پيشگاه خدا مى شود، هر چند باطل باشد؟
محمد مرعى: مذهب شيعه مى گويد: نمازى كه فاقد يكى از شرايط صحّت نماز باشد، باطل است و قبول نخواهد شد، ولى نمازى كه داراى همه شرائط صحّت است، اگر در سجده اش بر تربت امام حسينعليهالسلام
سجده گردد، قبول مى شود و موجب ارزش و ثواب بيشتر خواهد شد.
حميد: آيا زمين كربلا از همه زمينها، حتى از زمين مكّه و مدينه برتر است، تا گفته شود كه نماز بر تربت حسينعليهالسلام
بر نماز بر همه تربت ها برتر مى باشد؟
محمّد مرعى: چه مانعى دارد كه چنين خصوصيّتى را خداوند در تربت زمين كربلا قرار داده باشد.
حميد: زمين مكّه كه همواره از زمان آدمعليهالسلام
تا كنون، جايگاه كعبه است، و زمين مدينه كه جسد مطهّر پيامبرصلىاللهعليهوآلهوسلم
را در بر گرفته است، آيا مقامى كمتر از مقام زمين كربلا دارند؟ اين عجيب است، آيا حسينعليهالسلام
بهتر از جدّش پيامبرصلىاللهعليهوآلهوسلم
است؟
محمد مرعى: نه، هرگز؛ بلكه عظمت و شرافت حسينعليهالسلام
به خاطر عظمت مقام و شرافت رسول خداصلىاللهعليهوآلهوسلم
است، ولى راز اين كه خاك كربلا برترى يافته اين است كه امام حسينعليهالسلام
در آن سرزمين در راه دين جدّش به شهادت رسيده است، مقام حسينعليهالسلام
جزئى از مقام رسالت است، ولى نظر به اينكه آن حضرت و بستگان و يارانش، در راه خدا و برپا دارى اسلام، و استوارى اركان دين، و حفظ آن از بازيچه هوسبازان، جانبازى كرده و به شهادت رسيده اند، خداوند متعال به خاطر آن، سه ويژگى به امام حسينعليهالسلام
داده است:
1 - دعا در زير قبّه مرقد شريفش به استجابت مى رسد.
2 - امامان، از نسل او هستند.
3 - و در تربت او، شفا هست.
آيا اعطاى چنين خصوصيتى به تربت حسينعليهالسلام
اشكالى دارد؟ و آيا معنى اينكه بگوييم زمين كربلا از زمين مدينه برترى دارد، اين است كه بگوييم امام حسينعليهالسلام
بر پيامبرصلىاللهعليهوآلهوسلم
برترى دارد، تا شما به ما اشكال كنيد؟!
بلكه مطلب به عكس است، بنابراين، احترام به تربت امام حسينعليهالسلام
احترام به حسينعليهالسلام
است و احترام به او، احترام به خدا، و جدّ امام حسينعليهالسلام
يعنى رسول خداصلىاللهعليهوآلهوسلم
است.
وقتى كه سخن به اينجا رسيد، يكى از حاضران كه قانع شده بود، در حالى كه شادمان بود برخاست و بسيار سخن مرا ستود و از من تمجيد كرد و كتابهاى شيعه را از من درخواست نمود و به من گفت: گفتار تو بسيار بجا و شايسته است، من خيال مى كردم كه شيعيان، حسينعليهالسلام
را برتر از رسول خداصلىاللهعليهوآلهوسلم
مى دانند، اكنون حقيقت را دريافتم، و از بيانات زيبا و گوياى شما سپاسگزارم، از اين پس خودم مهرى از تربت كربلا را همراه خود بر مى دارم و بر آن نماز مى خوانم.