سقیفه

نویسنده: علامه عسکری

تذکراین کتاب توسط مؤسسه فرهنگی - اسلامی شبکة الامامین الحسنینعليهما‌السلام بصورت الکترونیکی برای مخاطبین گرامی منتشر شده است.

لازم به ذکر است تصحیح اشتباهات تایپی احتمالی، روی این کتاب انجام گردیده است.

مقدمه مولف

بسم الله الرحمن الرحيم

الحمدُ للّه ربّ العالمينَ والصّلاه والسَلامُ على محمّد وآلهِ الطاهرين

اين کتاب، در اصل، سخنرانى هايى بوده که در مجالس عزادارى محرّم وصفر سال ١٤١٩ هجرى اجراد شده بود وپس از پياده کردن نوارهاى آن سخنرانيها جناب اقاى دکتر مهدى دشتى زحمت تدوين وتحقيق مستندات آن را بر عهده گرفتند واکنون آماده چاپ شده است

سقيفه در لغت عرب به معنى سايبانى است که شيوخ عرب را مهمان خانه اى بوده است که افراد قبيله نيز در آن جمع مى شدند و در باره همه امور قبيله گفت وگو مى کردند.

انصار پيامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم از دو قبيله اوس وخزرج بودند که هر دو قبيله در اصل از اهل يمن بودند وايداد ايشان براى درک حضور پيامبر خاتمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ويارى حضرتش به مدينه آمده بودند.

سقيفه مشهور در تاريخ، محل اجتماع قبيله خزرج از انصار در مدينه بوده است ورئيس ايشان سعد بن عُباده بوده که براى بيعت با او پس از وفات پيامبر در آن محل اجتماع کرده بودند؛در حالى که جسد مبارک پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بين خاندانش بود ومشغول غسل دادن جسد مطهر آن حضرت بودند چون خبر اجتماع سقيفه به گروه پيرو ابوبکر وعمر رسيد ايشان نيز باسرعت به اجتماع سقيفه ملحق شدند

آثار اجتماع سقيفه

در اثر اجتماع در آن سقيفه شريعت اسلام پس از پيامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم دگرگون شد!.

در اثر سقيفه تاريخ اسلام دگرگون شد

در اثر سقيفه به در خانه فاطمه زهراعليها‌السلام آتش بردند وشد آنچه شد.

در اثر سقيفه شمشير ابن مليم بر فرق امير المؤمين علىعليه‌السلام فرود آمد

در اثر سقيفه امام حسنعليه‌السلام با زهر شهيد شد

در اثر سقيفه حضرت امام حسينعليه‌السلام شهيد شد! وزينبعليها‌السلام وديگر دختران پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اسير شدند!

در اثر آن سقيفه مسير تاريخ بشريت دگرگون شد.

آثار سقيفه از آن روز تا کنون وتاظهور حضرت مهدى موعود (عج) ادامه دارد!!

سيد مرتضى العسکري

ذي القعده ١٤٢١ هـ

پيشگفتار

درباره "سقيفه" وجايگاه آن در تاريخ اسلام، از ديرباز تاکنون، کتاب هاى بسيارى مستقلاً يا به مناسبت، به رشته تحرير در آمده است که، البته، از نظر ارزش واهميت يکسان نيستند بيشتر اين کتاب ها، سقيفه را، تنها در يک روز ديده اند ولذا غالباً کوشيده اند که، صرفاً، حوادث آن روز را بررسى کنند؛ البته، گاه، به ذکر حوادثى که در طى يک دو هفته پيش وپس از آن رخ داده است نيز پرداخته اند

در ميان کتب متقدمين کمتر کتابى را مي توان سراغ گرفت که در اين باره سخن نگفته باشد. نگاهى به سى اثر برجسته از منابع هزاره اول اسلامى، که در آنها ماجراى سقيفه، گاه به اجمال وگاه به تفصيل مورد بحث واقع شده، گويا اين حقيقت است که ارباب تاريخ وسيره وحديث نتواسته اند بى اعتنا از کنار اين ماجرا بگذرند٢

از نويسندگان معاصر نيز افرادى بدين کار همت گماشته اند وآثارى شايان توجه عرضه کرده اند، کسانى چون: مرحوم محمد رضا مظفر٣ محمد باقر بهبودى٤ عبد الفتاح عبد المقصود٥ ويلفرد مادلونگ٦

مرحوم مظفر در کتاب خود السقيفه کوشيده که با روش علم کلام به دين ماجرا بنگرد و اثبات کند که آنچه در سقيفه شد اولاً بر مبناى اختيار واجماع امت نبود وثانياً مخالفت با نص شرعى داشت. البته اين ديدگاهى تازه نيست وبيش از وى بسيارى از علماى شيعه از اين منظر بدين ماجرا نگريسته اند، همچون: مرحوم شيخ مفيد (ت ٤١٣ ه) در کتاب هاى امالى ومحاضرات ومرحوم سيد ابن طاووس (ت ٦٦٤ ه) در کتاب ارزشمند کشف المحيه

آقاى محمد باقر بهبودى در کتاب سيره علوى حوادث پس از رحلت پيامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را تا شهادت امير المؤمنينعليه‌السلام مورد بررسى قرار داده ودر اين ميان بحث مفصلى ومفيدى را درباره سقيفه مطرح کرده است وى سقيفه را حاصل نقشه اى از پيش طراحى شده مى داند که مسلمانان را در مقابل کار انجام شده قرار داد؛ منتها، دامنه اين نقشه را تا زمان عثمان ومعاويه نمى بيند ولذا بحث ايشان، على رغم دقت واستناد علمى آن، نا تمام مى ماند

عبد الفتاح عبد المقصود سقيفه را محل ظهور عملياتى از پيش طراحى شده مى داند که در آن نه خبرى از شورا بود ونه جاى براى حاکميت شورا از نظر او، سقيفه مى تواند آغاز حکم رانى کسانى باشد که مى خواستند حکومت را چون گويى در ميان خويش بگردش آورند٧

گر چه عبد الفتاح عبد المقصود، نيز در اين ماجرا، نشانه هاى روشنى از برنامه ريزى قبلى مى بيند نهايتاً، روايات متضمن تصريح عمر به نام٨ افرادى که اگر زنده مى بودند آنان را پس از خود به خلافت مى گماشت، جعلى مى شمارد وبر خلاف آنچه که در ابتدا کتاب خود عرضه داشته٩ ، تبانى اين سه دوست (ابوبکر، عمر، ابو عبيده اليراح) را بر غصب خلافت وگرداندن آن در ميان خود ضعيف شمرده کردن نمى نهد١٠ وأما ويلفرد مادلونگ مستشرق آلمانى الاصل در کتاب خود ابتدا نظريه لامس ( Lammens ) را در باره مثلث قدرت (ابوبکر، عمر، ابو عبيده اليراح) مطرح مى کند واز قول کايتانى تصريح مى کند که در اين مثلث١١ ، الهام بخش اصلى، عمر بوده است١٢ ونتیجه مى گيرد که پيامر اکرم بهيچ ويه در نظر نداشت که ابوبکر جانشین طبيعى او باشد وبه انجام اين کار رضايت نداشت١٣ وى، مؤکداً تصريح مى کند که يايگاه ممتاز حاکميت بر يامعه اسلامى، که ابوبکر آنرا به قريش اختصاص داده بود هيچ مبنايى در قرآن نداشت١٤

با اين همه، مادلونگ هيچ اعتقادى به تصريح پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم درباره جانشينى امير المؤمنين على بن ابى طالبعليه‌السلام نيز ندارد و حتى درباره واقعه غدير خم نيز چنين اظهار نظر مى کند که: "ظاهراً آن هنگام، موقع مناسبى نبود که على را به جانشینی خود منصوب کند. احتمالاً محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به اميد آنکه طول عمر او به اندازه اى باشد تا يکى از اسباطش را تعيين کند، اين تصميم گيرى را به تأخير انداخت١٥ . وى، نهايتاً چنين نتیجه مى گيرد که پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بدون تعيين جانشین از دنيا رفت علاوه بر اين، مادلونگ احاديث عبد اللَّه بن عباس١٦ را هم که در آنها اعترافات صريح عمر بعلت منع خلافت از علىعليه‌السلام گزارش شده است به اعتبار مى داند بى آنکه در اين باره دليل مقبول ارائه کند١٧ .

در بخشى پايانى کتاب، مادلونگ پا را از اين هم فراتر مى گذارد، واصلاً، عدم تعيين جانشین را سنت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اعلام مى کند وحتى مى گويد که شايد علىعليه‌السلام هم بنا به همين سنت، مايل نبود، در زمان خلافت خود جانشینی براى خويش انتخاب کند؛ هرچند که بالاخره به حسنعليه‌السلام وصيت کرد البته مادلونگ معتقد است که ابوبکر طالب خلافت بود١٨

وبي ترديد پيش از رحلت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم تصميم گرفته بود که آن خليفه خود او باشد، بدون آنکه از جانب پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بدين کار نامزد شده باشد؛ لذا تصميم گرفت براى رسيدن به اين آرزو، مخالفان قدرتمند خود را که از أهل بيت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بودند از ميان بردارد وبه انتظار فرصت نشست اين فرصت را اشتباه عجولانه انصار براى انتخاب رهبر از ميان خود به دست او داد١٩

بدين ترتيب مادلونگ نيز بر وجود نقشه وطراحى قبلى براى رسيدن به خلافت از جانب ابوبکر تأکيد دارد منتها، بروز وظهور اين تصميم را، در سقيفه، أمر اتفاقى مى داند وهميارى چندتن ديگر از مردان قريش را در اين کار در گردن نهادن اکثريت قريش وانصار به خلافت ابوبکر، مؤثر مى شمارد خاصه که ابوبکر، با گفتن اين جمله که (قريش حق قبيله اى براى حکومت دارد) آنان را اغفال کرده بود وآنان نيز از اينکه حکومت، همچون نبوت، در انحصار خاندان پيامرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نمى ماند راضى بودند٢٠

مرورى اجمالی بر آنچه که از ديرباز تا کنون درباره سقيفه نگاشته شده است لازم بود تا اينکه ارزش واهميت کار محقق گرانمايه، علامه سيد مرتضى عسکرى، در کتابى که پيش روى داريد، بهتر شناخته شود.

بر اساس اين کتاب سقيفه در يک روز ويا طراحى يک نفر براى خلافت خلاصه نمى شود بلکه سقيفه آغاز بروز وظهور اجرائى نقشه اى حساب شده است که طى آن افرادى معين از قريش مى بايست يکى پس از ديگرى، زمام حکومت را به دست گيرند تا آن را، پيوسته، از أهل بيت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم که بنا به نصّ ايشان، جانشینان بر حقّ پيامبر بودند دور دارند ونهايتاً آن را به بنى اميه بسپارند اين نقشه اجرا شد، لکن با قتل عثمان وخلافت امير المؤمنينعليه‌السلام ، نا تمام ماند. اين تحليل، که بر مبناى منابع درجه اوّل مکتب خلفاست، در نوع خود بى نظير است؛ مطالب پراکنده ونا تمام وبعضاً نادرست گذشتگان ومعاصران را، درباره سقيفه، منظّم وکامل ساخته، تصحيح مى کند وبراى فهم بهتر تاريخ اسلام، از زمان رحلت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم تا کنون، بسيار روشنى بخش وهدايتگر است.

نشر کنگره فرصت را مغتنم شمرد، وبا کسب اجازه از مؤلف ومحقّق گرانقدر، حضرت علامه سيد مرتضى عسکرى دامت افاضاته چاپ ونشر اين اثر ارزشمند را وجهه همّت قرار داد وبراى تتميم فايده آن، با استفاده از مآخذ معتبر، مستندات روايات حديثى وتاريخى منقول در اين کتاب را، در پى نوشت آورد ودر مواردى نيز حواشى چند در توضيح بعضى مطالب درج کرد. اميد که اين برگ سبز، در درگاه مولى الموحّدين وامير المؤمنين، حضرت على بن ابى طالبعليه‌السلام ، به ديده قبول تلقّى شود؛ إن شاء اللَّه

وآخرُ دَعوانا اَنِ الحمدُ للَّه ربّ العالمين

مهدى دشتى

زمستان ١٣٧٩ - تهران

مقدمه چاپ دوم

اين کتاب از نوراهاى سخنرانيهاى اينجانب پياده وجمع آورى شد واين کار با کوشش دوتن از شيعيان أهل بيتعليهم‌السلام انجام پذيرفت ونخواستند نامشان در مقدمه برده شود بارى تعالى اين کار خير را از آنها قبول فرمايد.(١)

پى ريزى سقيفه در زمان حيات پيامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم

براى بررسى نحوه پى ريزى سقيفه در زمان حيات پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بايد آيات زير را مورد بررسى قرار دهيم.

خداوند متعال در آيات اوليه سوره تحريم مى فرمايد:

( يا أَيهَا النَّبِىُّ لِمَ تُحَرِّمُ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَک تَبْتَغِي مَرْضَاه أَزْوَاجِک وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ قَدْ فَرَضَ اللَّهُ لَکمْ تَحِلَّه أَيمَانِکمْ وَاللَّهُ مَوْلَاکمْ وَهُوَ الْعَلِيمُ الْحَکيمُ وَإِذْ أَسَرَّ النَّبِىُّ إِلَى بَعْضِ أَزْوَاجِهِ حَدِيثاً فَلَمَّا نَبَّأَتْ بِهِ وَأَظْهَرَهُ اللَّهُ عَلَيهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَأَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ فَلَمَّا نَبَّأَهَا بِهِ قَالَتْ مَنْ أَنْبَأَک هَذَا قَالَ نَبَّأَنِي الْعَلِيمُ الْخَبِيرُ إِنْ تَتُوبَا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُکمَا وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَيهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِيلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمَلَائِکه بَعْدَ ذَلِک ظَهِيرٌ )

اى پيامبر، براى چه بر خود حرام کردى آنچه را که خداوند بر تو حلال کرده بود؟ براى جلب رضايت همسرانت؟ و خداوند آمرزنده و رحيم است. خداوند راه گشودن سوگندهايتان را معين ساخت؛ و خداوند مولاى شماست و او دانا و حکيم است.

آنگاه که پيامبر رازى را با بعضى از زنان خويش در ميان نهاد، آن زن آن راز را به ديگرى باز گفت. پس خداوند، پيامبر را از اين امر آگاه ساخت. پيامبر نيز بخشى از آن (راز) را بيان کرد و بخشى را بيان نکرد. آن زن به پيامبر گفت: چه کسى تو را از اين آگاه ساخت؟ فرمود: خداوند دانا مرا خبر کرد. ای دو زن، به سوى خدا توبه کنيد که دل شما از حق برگشته است و اگر عليه پيامبر پشت به پشت هم دهيد، همانا خداوند مولاى اوست و جبرئيل و ديگر فرشتگان و مرد صالح از مؤمنان، پشتيبان اويند.

شأن نزول آيات:

در اين آيات سه امر بيان شده است:

الف: تحريم پيامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بر خود آنچه را که خدا بر او حلال فرموده بود براى رضاى همسرانش، و اين که خداوند راه گشودن سوگندها را بيان فرموده است.

ب: خبر دادن پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم رازى را به يکى از همسرانش و خبر دادن آن زن، آن راز را به ديگرى و آگاه نمودن بارى تعالى، پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را از افشاى راز.

ي: تهديد بارى تعالى آن دو همسر پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را. تا آخر سوره.

در اين آيات بيان نشده که پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، براى رضاى همسرش، چه حلالى را بر خود حرام کرده و چه رازى را آن همسر پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم افشا نموده و پس از آن چه شده است که خداوند چنان عبارات تهديد آميزى مى فرمايد.

شايسته است يادآور شويم که بارى تعالى مى فرمايد:( وَاَنْزَلْنا اِلَيک الذِّکرَ لِتُبَينَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ اِلَيهِم ) النحل ٤٤: ما قرآن را بر تو نازل کرديم تا شما براى مردم بيان کنى آنچه را که براى ايشان نازل شده است.

قرآن با دوگونه وحى بر پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نازل مى شده است.

١) وحى قرآنى، که همان نصّ قرآن است، که از زمان پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم تا به امروز در دسترس همه است.

٢) وحى بيانى، که با آن تفسير قرآن بيان مى شده است.

در بيان آيه اول در روايت آمده است که پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در روز نوبت حفصه، با کنيز خود ماريه هم بستر شد و آنگاه که حفصه از آن داستان آگاه گرديد، پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، براى دليويى حفصه، ماريه را بر خود حرام فرمود٢١ .

در آيه دوم، خداوند اين تحريم را رفع مى کند.

در آيه سوم بيان شده که پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مطلبى را به عنوان راز به همسرش .حفصه مى فرمايد، او آن راز را فاش مى کند. خداوند، پيامبرش را از کار وى آگاه مى سازد و آن حضرتصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، حفصه را از فاش کردن آن راز آگاه مى سازد. حفصه از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مى پرسد که چه کسى شما را از اين کار آگاه ساخت؟ پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مى فرمايد: خداوند عِالِم آگاه مرا با خبر ساخت٢٢ .

در آيه چهارم لحن آيه تغيير مى کند و خطاب به آن دو زن مى فرمايد: (اگر شما از کار خود توبه کنيد (به نفع شماست) زيرا دل هايتان از حق منحرف گشته است، و چنان که بر ضدّ پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم پشت به پشت هم دهيد، خداوند مولاى اوست و جبرئيل و فرشتگان و مرد صالح از مؤمنان (. على) پشتيبان اويند٢٣

آيا در خانه پيامبر چه پيش آمده بود که براى رفع آن نياز به تهديدى چنين سخت بوده است، تا آن حدّ که مى فرمايد: پيامبر تنها نيست، خدا و جبرئيل و ملائکه و صالح المؤمنين(على) پشتيبان و حافظ اويند؟ آيا چه بوده که در آيات بعدى، خداوند، در مقام تهديد، مى فرمايد:

.

اميد است که اگر او شما را طلاق دهد، پروردگارش، به جاى شما، همسرانى بهتر از شما براى او قرار دهد؛ همسرانى مسلمان، مؤمن، متواضع، توبه کار، عابد، مهاجر، زنانى باکره و بيوه!!

اى کسانى که ايمان آورده ايد، خود و خانواده خويش را از آتشى که هيزم آن انسانها و سنگ هاست محافظت کنيد؛ آتشى که فرشتگانى بر آن گمارده شده که خشن و سختگيرند و هرگز فرمان خدا را مخالفت نمى ورزند و آنچه را فرمان داده شده اند (به طور کامل) اجرا مى کنند.

اى کسانى که کافر شده ايد، امروز عذرخواهى نکنيد، چرا که تنها به اعمالتان جزا داده مى شويد.

اى کسانى که ايمان آورده ايد، به سوى خدا توبه کنيد، توبه اى خالص؛ اميد است (با اين کار) پروردگارتان گناهانتان را ببخشد و شما را در باغ هايى از بهشت که نهرها از زير درختانش جارى است وارد کند. در آن روزى که خداوند، پيامبر و کسانى را که با او ايمان آورده اند خوار نمى کند، و اين در حالى است که نورشان پيشاپيش آنان و از سوى راستشان در حرکت است و مى گويند: پروردگارا، نور ما را کامل کن و ما را ببخش که تو بر هر چيزى توانايى. اى پيامبر، با کفّار و منافقان پيکار کن و بر آنان سخت بگير، جايگاهشان جهنّم است و بد فرجامى است.

خداوند براى کسانى که کافر شده اند به همسر نوح و همسر لوط مثال زده است. آن دو تحت سرپرستى دو بنده از بندگان صالح ما بودند ولى به آن دو خيانت کردند و (ارتباط با آن دو پيامبر) سودى به حالشان (در برابر عذاب الهى) نداشت، و به آنها گفته شد: وارد آتش شويد با کسانى که وارد مى شوند).

آيا در خانه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و گرد آن حضرت چه فتنه هايى به پا شده بود که پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بعضى از آنها را بيان فرمود و بعضى را بيان نفرمود؟ آن دو همسر پيامبر و همکارانشان چه نقشه هايى داشته اند که براى هشدار دادن به ايشان نيازمند آن همه تهديد و بيان عاقبت کار دو زن مشترک دو پيامبر (نوح و لوط) بوده است، با تصريح به اين که آن دو زن به آن دو پيامبر نفاق و خيانت ورزيدند و در نتیجه به آن زن امر شد که به دوزخ بروند ؟

نتيجه آنچه را که در اين باره در کتاب هاى مکتب خلفا يافته ايم چنين است:

پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به حفصه دختر عمر فرموده بود که پدر تو با پدر عايشه (ابوبکر) براى گرفتن حکومت پس از من قيام خواهند کرد. اين سخن را پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به عنوان رازى بيان داشته بودند، لکن اين راز را حفصه با عايشه در ميان گذارد. عايشه هم آن را به پدرش باز گفت. ابوبکر هم آن را با عمر در ميان گذاشت. عمر از حفصه سئوال کرد داستان چيست؟ بگو (تا آماده شويم.) او هم راز پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را براى پدرش فاش کرد.

پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بخشى از جريان را، يعنى اين که آن دو زن راز او را افشا کرده بودند، بيان نمود و از بازگويى بخشى ديگر اعراض کرد. آيا راز يزء آمادگى پدران آن دو براى گرفتن حکومت پس از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم چه مى توانست باشد؟

ابن عبّاس، براى آن که از زبان خليفه دوم شأن نزول سوره را روايت کند، با زيرکى به او گفت: من يک سال است مى خواهم از شما سئوالى کنم، هيبت شما مرا مانع است. عمر گفت: چيست؟ گفت: سؤال از آيه قرآن است. خليفه گفت: ابن عباس، تو مى دانى علمى از قرآن نزد من است و از من سؤال نمى کنى؟ در اينجا ابن عباس از او پرسيد: سوره تحريم درباره چه کسى نازل شده است؟ عمر گفت: درباره عايشه و حفصه٢٤.

در کتاب الدُّرّ المنثور سيوطى، جلد ٦ ، چنين آمده است:

و اِذْ اَسَرُّ النُّبِىُّ اِلى بعَضِ اَزوايِهِ حدَيثاً. حَفْصَه بِنْتِ عُمَرَ اَنَّ الخلَيفَه مِنْ بَعْدِهِ اَبُوبکرٍ وَ مِنْ بعَدِ أبي بکرٍ عُمَرُ.

از اين داستان مى توان دريافت که ابوبکر و عمر براى رسيدن به حکومت نقشه مى کشيدند، نقشه اى براى زمان حيات پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ٢٥ و نقشه اى براى بعد از آن حضرت. آنچه که فعلاً مربوط به بحث ماست نقشه آن دو براى بعد از حيات پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است که خود زير بناي سقيفه شد. آن نقشه چنان بود که ابوبکر، عمر، ابو عُبيده يرّاح، سالِم مولاى ابى حُذَيفِه و عثمان، براى رسيدن به حکومت بعد از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم هم سوگند شدند و اين قرار را در نامه اى نوشتند و آن را به امانت نزد ابو عبيده جرّاح گذاشتند٢٦.

به اين سبب بود که عمر مى گفت: "ابوعبيده امين اين امّت است. "٢٧ و به سبب اين قرار داد بود که خليفه دوم بارها مى گفت: "اگر ابوعبيده يا سالم مولاى ابى حذيفه زنده بودند خلافت را به ايشان واگذار مى کردم٢٨

"در واقعه تعيين خليفه دوم هم اين جریان آشکار مى شود:

ابوبکر، در مرض وفاتش، عثمان را طلبيد و گفت بنويس:

بسم الله الرّحمن الرّحيم،

اين آن چيزى است که ابوبکر بن ابى قحافه به مسلمانان وصيت مى کند. امّا بعددر اينجا ابوبکر بيهوش شد. عثمان نوشت: امّا بعد، من بر شما عمر ابن الخطاب را خليفه قرار دادم و از خيرخواهى شما کوتاهى نکردم. چون ابوبکر به هوش آمد گفت: بخوان. عثمان نوشته را خواند. ابوبکر گفت: الله اکبر، ترسيدى مسلمان ها بعد از من گرفتار اختلاف شوند؛ بله، همين را مى خواستم بگويم٢٩ .

عثمان از کجا خبر داشت که ابوبکر چه کسى را مى خواهد بعد از خود براى خلافت تعيين کند؟ معلوم مى شود که قرار دادى در کار آنها بوده که به ترتيب ابوبکر، عمر، سالم، ابوعبيده و عثمان، يکى بعد از ديگرى، خليفه شوند. اين امر نيز از دو کار خليفه دوم، عمر، معلوم مى شود:

١) وقتى عمر به دست ابولؤلؤه مضروب شد، چون سالم و ابوعبيده در آن زمان از دنيا رفته بودند٣٠ و عمر شوراى خلافت را طورى ترتيب داد که عثمان براى خليفه شدن رأى بياورد٣١.

٢) از واقعه زير نيز روشن مى گردد که در زمان حيات عمر، خليفه سوم تعيين شده بود: ابن سعد (صاحب طبقات) از سعيد بن عاص اموى نقل مى کند که وى از خليفه دوم زمينى را در کنار خانه خود مى خواست تا خانه اش را وسعت دهد؛ چون عمر در مورد بعضى ها از اين بخشش ها مى کرد. خليفه به او گفت: بعد از نماز صبح بيا تا کارت را انجام دهم. سعيد، به دستور خليفه، پس از نماز صبح به نزد او رفت و با او به محل زمين مطلوب رفتند. خليفه عمر، با پاى خود، روى زمين خطّى کشيد و گفت: اين هم مال تو. سعيد بن عاص مى گويد: گفتم يا اميرالمؤمنين، من عيالوارم، قدرى بيشتر بده.

عمر گفت: اينک اين زمين تو را بس است. ولى رازى به تو مى گويم، پيش خود نگهدار. بعد از من کسى روى کار مى آيد که با تو صله رحم مى کند و حاجتت را برآورَده مى سازد. سعيد مى گويد: در طول خلافت عمر بن خطاب صبر کردم تا عثمان به حکومت رسيد و او، همچنان که عمر گفته بود، با من صله رحم کرد و خواسته ام را برآورد٣٢

از اين روايت روشن مى شود که خليفه دوم، با نقشه اى که براى زمان بعد از خود کشيده بود مى دانست که خويشاوند سعيد اموى، يعنى عثمان، به خلافت خواهد رسيد.

اضافه بر اين، از جريانات زير معلوم مى شود که خليفه دوم در نظر داشت بعد از عثمان، عبدالرّحمن بن عوف و پس از او معاويه به حکومت برسند. دليل اين مطلب آن است که در سال "عام الرُّعاف" عثمان به بيمارى خون دماغ مبتلا گرديد و مشرف به مرگ شد. پنهانى، در نامه اى، عبدالرُّحمن بن عوف را براى خلافت پس از خود تعيين کرد. عبدالرُّحمن بسيار ناراحت شد و گفت: من او را آشکارا خليفه کردم ولى او پنهانى خلافت مرا مى نويسد. بدين سبب بين آن دو دشمنى شديد ايجاد شد٣٣ و نفرين حضرت اميرعليه‌السلام درباره آنها مستجاب گرديد که فرموده بود: خداوند بين شما اختلاف بيندازد٣٤ عثمان از آن بيمارى شفا يافت وعبدالرّحمن در زمان خلافت عثمان وفات کرد٣٥ . واميرالمؤمنينعليه‌السلام ، نيز در همان روز که عبدالرّحمن بن عوف با عثمان بيعت کرد و موجب خلافت او شد، به او فرموده بود: "وَاللهِ مَا وَ لَّيت عُثْمانَ اِلاّ لِيرُدَّ اَلامْرَاليک. " يعنى به خدا قسم، تو عثمان را به خلافت نرساندى مگر که (روزى) او نيز خلافت را به تو باز سپارد.٣٦ و امّا ميل عمر به خلافت معاويه را، پس از اين، در بخش مربوط به معاويه در زمان عمر مورد بحث قرار خواهيم داد و در اينجا به ذکر اين نکته اکتفا مى کنيم که اصولاً عمر مى خواست خلافت در قريش باشد ولى به بنى هاشم نرسد و او و يارانش، نه تنها در زمان خودشان، بلکه براى بعد از خودشان نيز نمى خواستند که بنى هاشم به حکومت برسند٣٧ .

.

چگونگى بر پايي سقيفه

الف: بيمارى و وفات پيامپر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم

در دهه آخر صفر سال ١١ هجرى پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بيمار شد. در حال بيمارى، اُسامَه فرزند زيد آزاد شده پيامبر را، که در آن زمان هجده ساله بود، به اميرى لشکرى گماشت که برود به سمت شام و با نصاراى روم شرقى بجنگد٣٨ دستور فرمود که در آن لشکر، ابوبکر و عمر و ابوعبيده جرّاح سَعد بن عُباده و ديگر سران صحابه از مهاجر و انصار شرکت کنند، و تأکيد فرمود که کسى از ايشان، از رفتن با آن لشکر، تخلّف نکند٣٩.

و فرمود: "لَعَنَ الله مَنْ تَخَلَّفَ عَنْ جَيش اُسامَه. "يعنى خداى لعنت کند هرکس را که از لشکر اسامه تخلف کند (و با آن لشکر نرود)٤٠ .

پس از آن، حال پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، در اثر آن بيمارى، سنگين شد. به لشکر اسامه، که در بيرون مدينه بود، خبر دادند که پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در حال احتضار است. آنها که مى خواستند در امر خلافت دخالت کنند به مدينه بازگشتند و صبح روز دوشنبه دور پيامبر جمع شدند. پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: "تونى بِدَواه وقرطاس أَکتُبْ لَکمُ کتاباً لَن تَضِلُّوا بَعَدهٌ اَبَداً. "يعنى: قلم و کاغذ بياوريد تا (وصيت) نامه اى براى شما بنويسم که بعد از من هرگز گمراه نشويد. عمر گفت: "انَّ النبى غَلبَهُ الوَجَعُ و عنِدَکم کتابُ اللهِ؛ حَسْبُنا کتابُ الله"٤١ یعنى بيمارى بر پيامبر غلبه کرده است کنايه از اين که نمى داند چه مى گويد و نزد شما کتاب خداست و کتاب خدا ما را بس است. دسته اى گفتند: دستور پيامبر را انجام دهيد. آن دسته اى که مى خواستند دستور پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را انجام دهند غالب شدند٤٢ .

در روايت ديگر، در طبقات ابن سعد، آمده است که، در آن حال، يک نفر از حاضران گفت: "انَّ نَبىَّ اللهِ لَيهْجر. "٤٣ يعنى همانا پيامبر خدا هذيان مى گويد.

آسمان خون گريه کن! يک صحابى، در روى پيامبر و در محضر ديگر صحابه، به پيامبر خاتمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم چنين ناروا گفت. گر چه در اين روايت گوينده را تعيين نکرده اند، ليکن، با توجه به روايت صحيح بخارى، که پيش از اين نقل کرديم، جز عمر از چه کسى چنين جسارتى بر مى آمد؟ آرى، گوينده همان کس بود که گفت "حَسْبُنا کتابُ الله٤٤ بار الها، چه مصيبتى از اين بزرگتر!

پس از اين گفت و گو و مجادله، بعضى از حاضرين خواستند که قلم وکاغذ بياورند، امّا پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود "اوَبَعْدَمَاذا؟!"٤٥ يعنى آيا پس از چه ؟! بعد از اين سخن، اگر قلم و کاغذ مى آوردند و پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وصيت نامه اى مى نوشت که در آن اسم علىعليه‌السلام بود، مخالفان مى توانستند چند نفر را بياورند و شهادت دهند که پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آن وصيت نامه را در حال هذيان نوشته است.

پس از اين ناسزا گويى پيامبر فرمود: "قُوُموا عَنّى لا ينبَغى عِندَ نَبّى تَنازُعُّ. " يعنى از نزد من برخيزيد، که در محضر پيامبر، نزاع کردن شايسته نيست٤٦.

در فجر آن روز چه گذشت؟ بلال، هرگاه که اذان نماز مى گفت، مى آمد به در خانه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و مى گفت: "الصَّلاه الصَّلاه يا رسولَ اللّه" در سحر روز دوشنبه،٤٧ در وقت اذانِ صبح، بلال به در خانه پيامبر آمد و نداى هميشگى را سر داد. پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، در حجره عايشه و در حال بيهوشى بود و سرش بر زانوى علىعليه‌السلام قرار داشت. عايشه به پشت در آمد و به بلال گفت: به پدرم بگو بيايد و نماز جماعت را اقامه کند. ابوبکر آمد و ايستاد به امامت نماز صبح، پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به هوش آمد و متوجه شد که در مسجد نماز جماعت بر پاست در حالى که على بر بالين او نشسته است. پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم با آن حال بيمارى برخاست و وضو گرفت و بر بازوان فضل بن عباّس و حضرت علىعليه‌السلام تکيه کرد. پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را در حالى به مسجد آوردند که از شدّت بيمارى پاهايش روى زمين کشيده مى شد. ابوبکر ايستاده بود به نماز. پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به جلو ابوبکر آمد و نماز او را شکست و به طور نشسته نماز خواند و صحابه به پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اقتدا کردند و نماز صبح را به جاى آوردند. بقيه٤٨ وقايع در همان روز دوشنبه رخ داد و در همان روز، پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم رحلت فرمود

باب شصت و چهارم زيارت حضرت امام حسينعليه‌السلام معادل يك حج مى باشد

ترجمه:

(حديث اول )

حسن بن عبد الله بن محمد بن عيسى، از پدرش، از حسن بن محبوب، از جميل ابن دراج، از فضيل، بن يسار، از حضرت ابى جعفرعليه‌السلام ، آن حضرت فرمودند: زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام و قبر رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و قبور شهدأ معادل يك حج قبول شده است كه با رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بجا آورده شده باشد.

متن:

حدثنى محمد بن جعفر، عن محمد بن الحسين، عن محمد بن سنان قال: سمعت ابا الحسن الرضاعليه‌السلام يقول: من اتى قبر الحسينعليه‌السلام كتب الله له حجة مبرورة.

ترجمه:

(حديث دوم )

محمد بن جعفر، از محمد بن الحسين، از محمد بن سنان، وى مى گويد:

از حضرت ابوالحسن الرضاعليه‌السلام شنيدم كه مى فرمودند:

كسى كه به زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام رود خداوند يك حج قبول شده برايش مى نويسد.

متن:

حدثنى ابى رحمه الله عن سعد بن عبد الله، عن الحسن بن على بن عبد الله بن المغيرة، عن عباس بن عامر قال: اخبرنى عبد الله بن عبيد الانبارى قال: قلت لابى عبد اللهعليه‌السلام : جعلت فداك انه ليس كل سنة يتهيا لى ما اخرج به الى الحج؟ فقال: اذا اردت الحج و لم يتهيا لك فات قبر الحسينعليه‌السلام فانها تكتب لك حجة، و اذا اردت العمرة و لم يتهيا لك فائت قبر الحسينعليه‌السلام فانها تكتب لك عمرة؟

ترجمه:

(حديث سوم )

پدرم رحمة الله عليه، از سعد بن عبد الله، از حسن بن على بن عبد الله مغيرة، از عباس بن عامر، وى مى گويد:

عبد الله بن عبيد انبارى بن من خبر داد و گفت:

محضر مبارك حضرت ابى عبد اللهعليه‌السلام عرضه داشتم: فدايت شوم هر سال آمادگى ندارم براى رفتن به حج چه بايد كرد؟

حضرت فرمودند:

هرگاه اراده حج نموده ولى آمادگى براى آن نداشتى به زيارت قبر حضرت حسين بن علىعليه‌السلام برو زيرا براى تو يك حج منظور مى شود و هر وقت اراده عمره نمودى و براى انجام آن مهيا نبودى به زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام برو زيرا ثواب يك عمره برايت مى نويسند.

متن:

و حدثنى محمد بن الحسن رحمه الله عن محمد بن الحسن الصفار، عن احمد بن محمد بن عيسى، عن ابيه، عن ابن ابى عمير، عن هشام بن الحكم، عن عبد الكريم بن حسان قال: قلت لابى عبد اللهعليه‌السلام : ما يقال ان زيارة قبر الحسينعليه‌السلام تعدل حجة و عمرة، قال: فقال: انما الحج و العمرة ههنا و لو ان رجلا اراد الحج و لم يتهيا له فاتاه كتب الله له حجة، و لو ان رجلا اراد العمرة و لم يتهيا له فاتاه كتبت له عمرة.

ترجمه:

(حديث چهارم )

محمد بن الحسن، از محمد بن الحسن الصفار، از احمد بن محمد بن عيسى، از پدرش، از ابن ابى عمير، از هشام بن الحكم، از عبد الكريم بن حسان، وى مى گويد:

محضر امامعليه‌السلام عرض كردم:

اين گفتار چيست كه مى گويند: زيارت قبر امام حسينعليه‌السلام معادل يك حج و عمره است؟

حضرت فرمودند:

معادل بودن زيارت آن حضرت با حج و عمره تنها در وقتى است كه شخص اراده حج كند ولى آمادگى براى آنرا نداشته ولى به زيارت آن جناب بشتابد در اينجا حق تعالى ثواب يك حج براى او مى نويسد چنانچه اگر اراده عمره نمود ولى برايش ميسور نبود ولى به زيارت امامعليه‌السلام رفت در اينجا نيز ثواب يك عمره برايش منظور مى گردد.

متن:

و عنه، عن محمد بن الحسن الصفار، عن احمد بن محمد بن عيسى، عن الحسن بن على بن فضال، عن حريز، عن فضيل بن يسار قال: قالعليه‌السلام : ان زيارة قبر رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و زيادة قبور الشهدأ و زيارة قبر الحسينعليه‌السلام تعدل حجة مع رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم .

ترجمه:

(حديث پنجم )

و از محمد بن الحسن، از محمد بن الحسن صفار، از احمد بن محمد بن عيسى، از حسن بن على بن فضال، از حرير، از فضيل بن يسار، وى گفت:

امامعليه‌السلام فرمودند:

زيارت قبر رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و قبور شهدأ و قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام معادل حجى است كه با پيغمبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بجا آورده شود.

متن:

حدثنى محمد بن جعفر بن الحسين، عن صفوان بن يحيى، عن حريز، عن الفضيل بن يسار، عن ابى عبد اللهعليه‌السلام مثله.

ترجمه:

محمد بن جعفر، از محمد بن الحسين از صفوان بن يحيى، از حريز، از فضيل بن يسار، از حضرت ابى عبد اللهعليه‌السلام حديثى مثل حديث مذكور را نقل كرده است.

متن:

حدثنى الحسن بن عبد الله بن محمد بن عيسى، عن ابيه، عن الحسن، محبوب، عن جميل بن صالح، عن فضيل بن يسار، عن ابى جعفرعليه‌السلام قال: زيارة قبر الحسينعليه‌السلام تعدل حجة مبرورة مع رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم .

ترجمه:

(حديث ششم )

حسن بن عبد اله بن محمد بن عيسى، از پدرش، از حسن بن محبوب، از جميل ابن صالح، از فضيل بن يسار، از حضرت ابى جعفرعليه‌السلام ، حضرت فرمودند:

زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام معادل حج مقبولى است كه با رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بجا آورده شود.

متن:

حدثنى محمد بن الحسن بن على بن مهزيار، عن ابيه، عن على بن مهزيار، عن الحسن بن سعيد، عن صفوان بن يحيى، عن حريز؛ و الحسن بن محبوب، عن جميل بن صالح، عن فضيل بن يسار، عنهماعليه‌السلام : قالا: زيارة قبر رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و زيارة قبور الشهدأ و زيارة قبر الحسينعليه‌السلام تعدل حجة مع رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم .

ترجمه:

(حديث هفتم )

محمد بن الحسن بن على بن مهزيار، از پدرش، از على بن مهزيار، از حسن بن سعيد، از صفوان بن يحيى، از حريز و حسن بن محبوب، از جميل بن صالح، از فضيل بن يسار، از امام باقر و امام صادقعليه‌السلام اين دو امام بزرگوار فرمودند:

زيارت قبر رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و قبور شهدأ و قبر حسين بن علىعليه‌السلام معائل حجى است كه با پيغمبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بجا آورده شود.

متن:

حدثنى محمد بن الحسن، عن محمد بن الحسن الصفار، عن محمد ابن عيسى بن عبيد، عن ابى سعيد القماط، عن ابن ابى يعفور قال: سمعت ابا عبد اللهعليه‌السلام يقول: لو ان رجلا اراد الحج و لم يتهيا له ذلك فاتى قبر الحسينعليه‌السلام فعرف عنده يجزئه ذلك عن الحج.

ترجمه:

(حديث هشتم )

محمد بن الحسن، از محمد بن الحسن الصفار، از محمد بن عيسى بن عبيد، از ابى سعيد قماط، از ابن ابى يعفور، وى گفت:

از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام شنيدم كه مى فرمودند:

اگر شخصى اراده حج كند ولى آماده نباشد و در اين حال به زيارت قبر حسين امام حسينعليه‌السلام برود پس در روز عرفه نزد حضرت بوده و آن جناب را زيارت كند اين عمل مجزى از حج مى باشد يعنى ثواب حج را دريافت نموده بدون اينكه عمل حج انجام داده باشد.

متن:

حدثنى محمد بن جعفر، عن محمد بن الحسين، عن محمد بن سنان، عن ابراهيم بن عقبة قال: كتب الى العبد الصالحعليه‌السلام ان راى سيدنا ان يخبرنى بافضل ما جأ به فى زيارة الحسينعليه‌السلام و هل تعدل ثواب الحج لمن فاته، فكتبعليه‌السلام : تعدل الحج لمن فاته الحج.

ترجمه:

(حديث نهم )

محمد بن جعفر، از محمد بن الحسين، از محمد بن سنان، از ابراهيم بن عقبة، وى گفت:

نامه اى محضر مبارك عبد صالحعليه‌السلام نوشته و در آن عرض كردم: اگر آقا و سرور ما مصلحت ديدند به ما خبر دهند از افضل و برترين ثوابى كه در زيارت حضرت امام حسينعليه‌السلام وارد شده است و آيا ثواب آن معادل ثواب حج هست از كسى كه نتوانسته عمل حج را بجا آورد؟

امامعليه‌السلام در جوابش مرقوم فرمودند:

ثواب زيارت امام حسينعليه‌السلام معادل ثواب حج است براى كسى كه حج از دستش رفته است.

الباب الخامس و الستون فى ان زيارة الحسينعليه‌السلام تعدل حجة و عمرة

متن:

حدثنى جعفر بن محمد بن ابراهيم بن عبيد الله بن موسى بن جعفر، عن عبد الله بن احمد بن نهيك، عن محمد بن ابى عمير، عن الحسن الاحمسى، عن ام سعيد الاحمسية قالت: سالت ابا عبد اللهعليه‌السلام عن زيارة قبر الحسينعليه‌السلام ، فقال: تعدل حجة و عمرة، و من الخير هكذا و هكذا و او ما بيده.

باب شصت و پنجم در بيان اينكه زيارت حضرت امام حسينعليه‌السلام معائل يك حج و يك عمره مى باشند

ترجمه:

(حديث اول )

جعفر بن محمد ابراهيم بن عبيد الله بن موسى بن جعفر، از عبد الله بن احمد بن نهيك، از محمد بن ابى عمير، از حسن احمسى، ازام سعيد احمسية، وى گفت: از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام سوال كرده و از زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام پرسيدم؟

حضرت فرمودند:

زيارت آن حضرت معائل با يك حج و يك عمره مى باشد و از اعمال خير و پسنديده معادل و مساوى با چنان و چنان است. سپس با دست اشاره به عدد آن اعمال خير فرمودند.

متن:

و عنه، عن عبد الله بن نهيك، عن ابن ابى عمير، عن هشام بن الحكم، عن عبد الكريم بن حسان قال: قلت لابى عبد اللهعليه‌السلام : ما يقال: ان زيارة قبر ابى عبد الله الحسينعليه‌السلام تعدل حجة و عمرة فقال: انما الحج و العمرد هيهنا و لو ان رجلا اراد الحج و لم يتهيا له فاتاه كتب الله له جنة، و لو ان رجلا اراد العمرة و لم يتهيا له فاتاه كتب الله له عمرة.

ترجمه:

(حديث دوم )

و از جعفر بن محمد بن ابراهيم بن عبيد الله بن موسى بن جعفر، از عبد الله بن نهيك، از ابن ابى عمير، از هشام بن حكم، از عبد الكريم بن حسان، وى گفت:

محضر مبارك امام صادقعليه‌السلام عرض كردم: اين كلام چيست كه مى گويند: زيارت قبر حضرت ابى عبد الله الحسينعليه‌السلام معادل يك حج و عمره مى باشد؟

حضرت فرمودند:

معادل بودن با حج و عمره تنها در اينجا اينست كه شخص اراده حج نموده و برايش ميسور نباشد پس بجاى آن به زيارت قبر مطهر حضرت امام حسينعليه‌السلام برود كه در اين فرض خداوند متعال ثواب يك حج برايش مى نوسيد و نيز اگر شخص بخواهد عمره رود ولى برايش ميسور نباشد پس بجاى آن به زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام برود حق تعالى ثواب يك عمره برايش ضبط مى كند.

متن:

حدثنى ابى رحمة الله و محمد بن الحسن، عن الحسين بن الحسن بن ابان، عن الحسين بن سعيد، عن القاسم بن محمد، عن اسحاق بن ابراهيم، عن هارون بن خارجة قال: سال رجل ابا عبد اللهعليه‌السلام و انا عنده فقال: زار قبر الحسينعليه‌السلام فقال ان الحسين و كل الله به اربعة آلاف ملك شعثا غبرا يبكونه الى يوم القيامة فقلت له: بابى انت و امى روى عن ابيك الحج و العمرة، قال: نعم؛ حجة و عمرة حتى عد عشرة.

ترجمه:

(حديث سوم )

پدرم رحمة اللهعليه‌السلام و محمد بن الحسن،، از حسين بن حسن بن ابان، از حسين ابن سعيد، از قاسم بن محمد، از اسحاق بن ابراهيم، از هارون بن خارجه، وى گفت:

مردى از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام سوال كرد و من نيز آنجا حاضر بودم، سائل پرسيد:

چه اجر و ثوابى است براى كسى كه حضرت امام حسينعليه‌السلام را زيارت كند؟

حضرت فرمودند:

خداوند متعال چهار هزار فرشته را به آن حضرت موكل كرده كه جملگى ژوليده و غبار آلود بوده و تا روز قيامت براى ان حضرت گريه مى كنند.

عرض كردم: پدر و مادرم فدايت شوند، از پدر بزرگوارتان نقل شده كه فرموده اند:

ثواب زيارت امام حسينعليه‌السلام معادل حج و عمره است؟

حضرت فرمودند:

بلى، حج و عمره بعد تعداد حج و عمره را شمرده تا به ده حج و عمره رسيد.

متن:

حدثنى ابى رحمه الله و على بن الحسين، عن سعد بن عبد الله، عن احمد بن محمد عن الحسن بن على الواشأ، عن احمد بن عائذ، عن ابى خديجة عن رجل سال ابا جعفرعليه‌السلام عن زيارة قبر الحسينعليه‌السلام فقال آنها تعدل حجة و عمرة، و قال بيده هكذا من الخير يقول بجميع يديه هكذا.

ترجمه:

(حديث چهارم )

پدرم رحمة الله عليه و على بن الحسين، از سعد بن عبد الله، از احمد بن محمد، از حسن بن على وشأ، از احمد بن عائذ، از ابى خديجه، از شخصى كه از حضرت ابا جعفرعليه‌السلام راجع به زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام سوال كرده بود:

امامعليه‌السلام فرمودند:

زيارت حضرت امام حسينعليه‌السلام معادل يك حج و عمره است و با دست اشاره كردند كه معادل اين مقدار از اعمال خير است (تمام انگشتان دو دست را نشان دادند).

متن:

حدثنى ابى رحمه الله عن محمد بن يحيى، عن حمدان بن سليمان النيسابورى ابى سعيد قال: حدثنا عبد الله بن محمد اليمانى، عن منيع بن الحجاج، عن يونس، عن هشام بن سالم، عن ابى عبد اللهعليه‌السلام (قال: زيارة قبر الحسينعليه‌السلام حجة، و من بعد الحجة حجة و عمرة ) من بعد حجة الاسلام.

ترجمه:

(حديث پنجم )

پدرم رحمة الله عليه، از محمد بن يحيى، از حمدان بن سليمان نيشابورى (ابو سعيد) وى گفت:

عبد الله بن محمد يمانى، از منيع بن حجاج، از يونس، از هشام بن سالم، از حضرت ابى عبد الله نقل كرد: حضرت فرمودند:

زيارت قبر امام حسينعليه‌السلام يك حج بوده و بعد از يك حج يعنى بعد از حجة الاسلام يك حج و يك عمره مى باشد.

متن:

و باسناده عن يونس، عن الرضاعليه‌السلام : قال: من زار قبر الحسينعليه‌السلام فقد حج و اعتمر، قال: قلت: يطرح عنه حجة الاسلام؟ قال: لا هى حجة الضعيف حتى يقوى و يحج الى بيت الله الحرام، اما علمت ان البيت يطوف به كل يوم سبعون الف ملك حتى اذا ادركهم الليل صعدوا، و نزل غيرهم فطافوا بالبيت حتى الصباح، و ان الحسينعليه‌السلام لاكرم على الله من البيت و انه فى وقت كل صلواة لينزل عليه سبعون الف ملك شعث غبر لا تقع عليهم النوبة الى يوم القيامة.

ترجمه:

(حديث ششم )

و باسناد ابو سعيد از يونس، از حضرت رضاعليه‌السلام ، حضرت فرمودند:

كسى كه قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام را زيارت بكند پس يك حج و يك عمره به جا آورده.

راوى مى گويد: عرض كردم يعنى حجة الاسلام از او ديگر ساقط است؟

حضرت فرمودند: خير مقصود اين است كه اين زيارت حج افراد ضعيف محسوب شده تا قوى گردند و به بيت الله الحرام بروند، آيا نمى دانى كه هر روز هفتاد هزار فرشته بيت الله را طواف كرده تا شب فرا برسد و پس از آمدن شب به آسمان رفته و فرشتگان ديگر نازل شده و تا صباح بيت را طواف ميكنند وام حضرت امام حسينعليه‌السلام نزد خدا عزيزتر از بيت بوده و در هر وقت نماز هفتاد هزار فرشته كه جملگى ژوليده و غبار آلود و گرفته هستند نازل شده و قبر مطهر را طواف مى كنند و تا روز قيامت به ايشان ديگر نوبت نمى رسد.

متن:

حدثنى ابى رحمه الله عن سعد بن عبد الله، عن احمد بن محمد؛ و محمد بن عبد الحميد، عن يونس بن يعقوب، عن ام سعيد الاحمسية: قالت: قلت لابى عبد اللهعليه‌السلام :اى شى ء تذكر فى زيارة قبر الحسينعليه‌السلام من الفضل؟ قال: نذكر فيه يا ام سعيد فضل حجة و عمرة، و خيرها كذا و بسط يديه و نكس اصابعه.

ترجمه كامل الزيارات

ترجمه:

(حديث هفتم )

پدرم رحمة الله عليه از سعد بن عبد الله، از احمد بن محمد و محمد بن عبد الحميد، از يونس بن يعقوب، از ام سعيد احمسيه وى گفت: محضر مبارك امام صادقعليه‌السلام عرض كردم:

چه فضيلتى را در زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام ذكر مى فرماييد؟

حضرت فرمود: اى ام سعيد فضيلت يك حج و عمره را در آن ذكر مى كنيم و بهتر از آن چنين است و همزمان با گفتن اين عبارت اخير دو دستشان را باز كرده و انگشتانشان را برگرداندند به طورى كه كف دست به طرف روى مبارك و روى دست به طرف مخاطب واقع شد.

متن:

حدثنى محمد بن احمد بن الوليد، عن محمد بن الحسن الصفار، عن احمد بن محمد بن عيسى، عن الحسين بن سعيد، عن القاسم بن محمد، عن حبيب، عن فضيل بن يسار قال: سمعت ابا عبد اللهعليه‌السلام يقول و كل الله بقبر الحسينعليه‌السلام اربعة آلاف ملك شعثا غبرا يبكونه الى يوم القيامة، و اتيانه يعدل حجة و عمرة و قبور الشهدأ.

ترجمه:

(حديث هشتم )

محمد بن احمد بن وليد، از محمد بن الحسين صفار، از احمد بن محمد بن عيسى، از حسين بن سعيد، از قاسم بن محمد، از حبيب، از فضيل بن يسار، وى مى گويد:

از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام ، شنيدم كه مى فرمود:

خداوند متعال چهار هزار فرشته كه جملگى ژوليده و غبار آلود و گرفته هستند را بر قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام موكل قرار داد و ايشان تا روز قيامت بر آن حضرت گريه مى كنند و زيارت آن حضرت معادل يك حج و يك عمره بوده و زيارت قبور شهدأ (مقصود شهدأ احد مى باشد) نيز همين فضيلت را دارد.

متن:

حدثنى ابى رحمه الله و جماعة مشايخى عن سعد بن عبد الله، عن الحسن بن على الكوفى عن العباس بن عامر، عن ابان، عن الحسين بن عطية ابى الناب، عن بياع السابرى قال: سمعت ابا عبد اللهعليه‌السلام و هو يقول من اتى قبر الحسينعليه‌السلام كتب الله له حجة و عمرة، او عمرة و حجة و ذكر الحديث.

ترجمه:

(حديث نهم )

پدرم رحمة الله عليه و جماعتى از مشايخ و اساتيدم، از سعد بن عبد الله، از حسن ابن على كوفى، از عباس بن عامر، از ابان، از حسين بن عطية (ابى الناب ) بياع السابرى، وى گفت:

از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام شنيدم كه مى فرمودند:

كسى كه به زيارت قبر امام حسينعليه‌السلام رود خداوند يك حج و عمره يا عمره و يك حج برايش مى نويسد.

متن:

و باسناده، عن العباس بن عامر، عن ابان بن عثمان قال: حدثنى ابو خلان الكندى، عن ابى عبد اللهعليه‌السلام : قال: من اتى قبر الحسينعليه‌السلام كتب الله له حجة و عمرة.

ترجمه:

(حديث دهم )

و سعد بن عبد الله بن اسنادش، از عباس بن عامر، از ابان بن عثمان وى مى گويد: ابو خلان كندى، از حضرت ابى عبد اللهعليه‌السلام نقل كرده كه آن حضرت فرمودند:

كسى كه به زيارت قبر حضرت حسينعليه‌السلام رود خداوند يك حج و عمره برايش مى نويسد.

متن:

و حدثنى محمد بن الحسن بن على، عن ابيه، عن جده على بن مهزيار، عن ابى القاسم، عن القاسم بن محمد، عن اسحاق بن ابراهيم، عن هارون بن خارجة قال: سال رجل ابا عبد اللهعليه‌السلام فى حديث له طويل يقول فى آخره: بابى انت و امى رووا عن ابيك فى الحج؟ قال: نعم حجة و عمرة حتى عد عشرة.

ترجمه:

(حديث يازدهم )

محمد بن الحسن بن على، از پدرش، از جدش على بن مهزيار، از ابى القاسم، از قاسم بن محمد، از اسحاق بن ابراهيم، از هارون بن خارجه، وى گفت:

مردى در ضمن حديث طولانى از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام سوال كرد و در آخر آن محضر مبارك آن جناب عرضه داشت: پدر و مادرم فدايت شوند راويان از پدر بزرگوارتان روايت كرده اند كه ثواب زيارت حضرت سيد الشهدأعليه‌السلام معادل يك حج است آيا اين مضمون صحيح مى باشد؟

حضرت فرمودند:

بلى، بلكه يك حج و عمره و دو حج و دو عمره... و همين طور بالا رفتند تا ده حج را ذكر نمودند.

متن:

حدثنى ابى و جماعة مشايخ رحمهم الله عن محمد بن يحيى العطار، عن العمركى عمن حدثه عن محمد بن الحسن، عن محمد فضيل، عن محمد بن مصادف قال: حدثنى مالك الجهنى، عن ابى جعفرعليه‌السلام فى زيارة قبر الحسينعليه‌السلام : قال: من اتاه زائرا له عارفا بحقه كتب الله له حجة، و لم يزل محفوظا حتى يرجع، قال: فمات مالك فى تلك السنة و حجت فدخلت على ابى عبد اللهعليه‌السلام فقلت: ان مالك حدثنى بحديث عن ابى جعفرعليه‌السلام ، فى زيارة قبر الحسينعليه‌السلام ، قال: هاته، فحدثته فما فرغت، قال: نعم يا محمد حجة و عمرة.

ترجمه:

(حديث دوازدهم )

پدرم و جماعتى از مشايخ و اساتيدم رحمة الله عليهم، از محمد بن يحيى عطار، از عمركى، از كسى كه برايش حديث گفته، از محمد بن الحسن، از محمد بن فضيل، از محمد بن مصادف، وى مى گويد:

مالك جهنى از حضرت ابى جعفر برايم نقل كرد كه آن حضرت راجع به زيارت حضرت ابا عبد الله الحسينعليه‌السلام فرمودند:

كسى كه به زيارت حضرت امام حسينعليه‌السلام رود در حاليكه عارف و آگاه به حق آن جناب باشد خداوند يك حج براى او مى نويسد و پيوسته محفوظ و برقرار هست تا به اهلش مراجعت كند.

راوى مى گويد: مالك در همان سال فوت كرد و من به حج رفته و بر حضرت ابى عبد اللهعليه‌السلام وارد شدم و محضر مباركش عرض كردم:

مالك حديثى را از حضرت ابى جعفرعليه‌السلام راجع بن زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام برايم نقل نمود.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

حديث را بيان كن.

پس حديث را نقل كرده و هنگامى كه فارغ شدم، حضرت فرمودند:

بلى ثواب زيارت آن حضرت معادل يك حج و عمره مى باشد.

متن:

و حدثنى ابى رحمه الله و جماعة مشايخى، عن محمد بن يحيى العطار؛ و احمد بن ادريس، عن العمركى عمن حدثه عن حماد بن عيسى، عن الحسين بن المختار قال: سالت ابا عبد اللهعليه‌السلام عن زيارة قبر الحسينعليه‌السلام ، فقال: فيها حجة و عمرة.

ترجمه:

(حديث سيزدهم )

پدرم رحمة الله عليه و جماعتى، از مشايخ و اساتيدم، از محمد بن يحيى العطار، و احمد بن ادريس، از عمركى، از كسى كه براى او حديث گفته، از حماد بن عيسى، از حسين بن مختار، وى مى گويد:

از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام راجع به زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام سوال كردم؟

حضرت فرمودند:

اجر اين زيارت به مقدار ثواب يك حج و عمره مى باشد.

متن:

و حدثنى ابى رحمه الله عن سعد بن عبد الله، عن الحسن بن على الزيتونى، عن هارون بن مسلم، عن عيسى بن راشد قال: سالت ابا عبد اللهعليه‌السلام فقلت: جعلت فداك ما لمن زار قبر الحسينعليه‌السلام و صلى عنده ركعتين؟ قال: كتبت له حجة و عمرة قال: قلت له: جعلت فداك و كذلك كل من اتى قبر امام قبر امام مفترض طاعته؟ قال: و كذلك كل من اتى قبر امام مفترض طاعته.

ترجمه:

(حديث چهارم )

و پدرم رحمة الله عليه، از سعد بن عبد الله، از حسن بن على زيتونى، از هارون بن مسلم، از عيسى بن راشد وى مى گويد:

از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام سوال كرده و محضر مباركش عرضه داشتم:

فدايت شوم: كسى كه قبر امام حسينعليه‌السلام را زيارت كرده و دو ركعت نماز آنجا بخواند ثواب آن چيست؟

حضرت در جواب فرمودند:

براى او يك حج و عمره نوشته مى شود.

راوى مى گويد: محضر مباركش عرض كردم: فدايت شوم و همچنين است ثواب هر كسى كه به زيارت قبر امام مفترض الطاعة برود؟

حضرت فرمودند:

و همين طور است هر كسى كه به زيارت قبر امامى كه طاعتش فرض و واجب است رود.

متن:

حدثنى محمد بن جعفر القرشى الكوفى الرزاز، عن محمد بن الحسين، عن محمد بن اسماعيل بن بزيع، عن صالح بن عقبة، عن يزيد ابن عبد الملك قال: كنت مع ابى عبد اللهعليه‌السلام فمر قوم على حمر، فقال: اين يريدون هولأ؟ قلت: قبور الشهدأ، قال: فما يمنعهم من زيارة الشهيد الغريب؟ قال: فقال له رجل من اهل العراق: زيارته واجبة؟ قال: زيارته خير من حجة و عمرة حتى عد عشرين حجة عمرة، ثم قال: مبرورات متقبلات، قال: فوالله ما قمت من عنده حتى اتاه رجل فقال له: انى قد حججت تسعة عشر حجة، فادع الله لى ان يرزقنى تمام العشرين، قال: فهل زرت قبر الحسينعليه‌السلام ؟ قال: لا، قال: ان زيارته خير من عشرين حجة.

ترجمه:

(حديث پانزدهم )

محمد بن جعفر قرشى كوفى رزاز، از محمد بن الحسين، از محمد بن اسماعيل ابن بزيع، از صالح بن عقبه، از يزيد بن عبد الملك وى مى گويد:

در محضر مبارك حضرت ابى عبد اللهعليه‌السلام بودم اين هنگام گروهى كه بر دراز گوش ها سوار بودند عبور كردند، حضرت فرمودند:

ايشان اراده كجا دارند؟

عرض كردم: زيارت قبور شهدأ.

فرمودند:

چه چيز ايشان را بازداشت از زيارت شهيد غريب؟!!

راوى مى گويد: شخصى از اهل عراق به آن حضرت عرض كرد:

آيا زيارت او واجب است؟

حضرت فرمودند:

زيارت آن جناب بهتر از يك حج و يك عمره، از دو حج و دو عمره... و پيوسته بر آن مى افزودند تا فرمودند: بهتر از بيست حج و بيست عمره مى باشد و سپس افزودند:

از بيست حج و عمره مقبول و پذيرفته شده بهتر است.

رواى مى گويد: به خدا سوگند از محضر مباركش برنخاستم تا اينكه شخصى خدمتش مشرف شد و به آن حضرت عرض كرد: من نوزده حج به جا آورده ام تقاضا دارم از خدا بخواهيد كه يك حج ديگر روزى من كرده تا بيست حج برايم كامل باشد.

حضرت به وى فرمودند:

آيا قبر حضرت حسينعليه‌السلام را زيارت كرده اى؟

عرض كرد: خير.

حضرت فرمود:

زيارت آن حضرت از بيست حج بهتر است.

الباب السادس و الستون ان الزيارة الحسينعليه‌السلام تعدل حججا

متن:

حدثنى ابى رحمه الله عن سعد بن عبد الله، عن احمد بن محمد بن عيسى، عن محمد بن سنان، عن الحسين بن مختار، عن زيد الشحام، عن ابى عبد اللهعليه‌السلام (قال: زيارة الحسينعليه‌السلام تعدل عشرين حجة، و افضل من عشرين حجة ).

و حدثنى محمد بن يعقوب، عن عدة من اصحابه، عن احمد بن محمد باسناده مثله.

باب شصت و چهارم زيارت حضرت امام حسينعليه‌السلام معادل يك حج مى باشد

ترجمه:

(حديث اول )

حسن بن عبد الله بن محمد بن عيسى، از پدرش، از حسن بن محبوب، از جميل ابن دراج، از فضيل، بن يسار، از حضرت ابى جعفرعليه‌السلام ، آن حضرت فرمودند: زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام و قبر رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و قبور شهدأ معادل يك حج قبول شده است كه با رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بجا آورده شده باشد.

متن:

حدثنى محمد بن جعفر، عن محمد بن الحسين، عن محمد بن سنان قال: سمعت ابا الحسن الرضاعليه‌السلام يقول: من اتى قبر الحسينعليه‌السلام كتب الله له حجة مبرورة.

ترجمه:

(حديث دوم )

محمد بن جعفر، از محمد بن الحسين، از محمد بن سنان، وى مى گويد:

از حضرت ابوالحسن الرضاعليه‌السلام شنيدم كه مى فرمودند:

كسى كه به زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام رود خداوند يك حج قبول شده برايش مى نويسد.

متن:

حدثنى ابى رحمه الله عن سعد بن عبد الله، عن الحسن بن على بن عبد الله بن المغيرة، عن عباس بن عامر قال: اخبرنى عبد الله بن عبيد الانبارى قال: قلت لابى عبد اللهعليه‌السلام : جعلت فداك انه ليس كل سنة يتهيا لى ما اخرج به الى الحج؟ فقال: اذا اردت الحج و لم يتهيا لك فات قبر الحسينعليه‌السلام فانها تكتب لك حجة، و اذا اردت العمرة و لم يتهيا لك فائت قبر الحسينعليه‌السلام فانها تكتب لك عمرة؟

ترجمه:

(حديث سوم )

پدرم رحمة الله عليه، از سعد بن عبد الله، از حسن بن على بن عبد الله مغيرة، از عباس بن عامر، وى مى گويد:

عبد الله بن عبيد انبارى بن من خبر داد و گفت:

محضر مبارك حضرت ابى عبد اللهعليه‌السلام عرضه داشتم: فدايت شوم هر سال آمادگى ندارم براى رفتن به حج چه بايد كرد؟

حضرت فرمودند:

هرگاه اراده حج نموده ولى آمادگى براى آن نداشتى به زيارت قبر حضرت حسين بن علىعليه‌السلام برو زيرا براى تو يك حج منظور مى شود و هر وقت اراده عمره نمودى و براى انجام آن مهيا نبودى به زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام برو زيرا ثواب يك عمره برايت مى نويسند.

متن:

و حدثنى محمد بن الحسن رحمه الله عن محمد بن الحسن الصفار، عن احمد بن محمد بن عيسى، عن ابيه، عن ابن ابى عمير، عن هشام بن الحكم، عن عبد الكريم بن حسان قال: قلت لابى عبد اللهعليه‌السلام : ما يقال ان زيارة قبر الحسينعليه‌السلام تعدل حجة و عمرة، قال: فقال: انما الحج و العمرة ههنا و لو ان رجلا اراد الحج و لم يتهيا له فاتاه كتب الله له حجة، و لو ان رجلا اراد العمرة و لم يتهيا له فاتاه كتبت له عمرة.

ترجمه:

(حديث چهارم )

محمد بن الحسن، از محمد بن الحسن الصفار، از احمد بن محمد بن عيسى، از پدرش، از ابن ابى عمير، از هشام بن الحكم، از عبد الكريم بن حسان، وى مى گويد:

محضر امامعليه‌السلام عرض كردم:

اين گفتار چيست كه مى گويند: زيارت قبر امام حسينعليه‌السلام معادل يك حج و عمره است؟

حضرت فرمودند:

معادل بودن زيارت آن حضرت با حج و عمره تنها در وقتى است كه شخص اراده حج كند ولى آمادگى براى آنرا نداشته ولى به زيارت آن جناب بشتابد در اينجا حق تعالى ثواب يك حج براى او مى نويسد چنانچه اگر اراده عمره نمود ولى برايش ميسور نبود ولى به زيارت امامعليه‌السلام رفت در اينجا نيز ثواب يك عمره برايش منظور مى گردد.

متن:

و عنه، عن محمد بن الحسن الصفار، عن احمد بن محمد بن عيسى، عن الحسن بن على بن فضال، عن حريز، عن فضيل بن يسار قال: قالعليه‌السلام : ان زيارة قبر رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و زيادة قبور الشهدأ و زيارة قبر الحسينعليه‌السلام تعدل حجة مع رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم .

ترجمه:

(حديث پنجم )

و از محمد بن الحسن، از محمد بن الحسن صفار، از احمد بن محمد بن عيسى، از حسن بن على بن فضال، از حرير، از فضيل بن يسار، وى گفت:

امامعليه‌السلام فرمودند:

زيارت قبر رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و قبور شهدأ و قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام معادل حجى است كه با پيغمبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بجا آورده شود.

متن:

حدثنى محمد بن جعفر بن الحسين، عن صفوان بن يحيى، عن حريز، عن الفضيل بن يسار، عن ابى عبد اللهعليه‌السلام مثله.

ترجمه:

محمد بن جعفر، از محمد بن الحسين از صفوان بن يحيى، از حريز، از فضيل بن يسار، از حضرت ابى عبد اللهعليه‌السلام حديثى مثل حديث مذكور را نقل كرده است.

متن:

حدثنى الحسن بن عبد الله بن محمد بن عيسى، عن ابيه، عن الحسن، محبوب، عن جميل بن صالح، عن فضيل بن يسار، عن ابى جعفرعليه‌السلام قال: زيارة قبر الحسينعليه‌السلام تعدل حجة مبرورة مع رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم .

ترجمه:

(حديث ششم )

حسن بن عبد اله بن محمد بن عيسى، از پدرش، از حسن بن محبوب، از جميل ابن صالح، از فضيل بن يسار، از حضرت ابى جعفرعليه‌السلام ، حضرت فرمودند:

زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام معادل حج مقبولى است كه با رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بجا آورده شود.

متن:

حدثنى محمد بن الحسن بن على بن مهزيار، عن ابيه، عن على بن مهزيار، عن الحسن بن سعيد، عن صفوان بن يحيى، عن حريز؛ و الحسن بن محبوب، عن جميل بن صالح، عن فضيل بن يسار، عنهماعليه‌السلام : قالا: زيارة قبر رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و زيارة قبور الشهدأ و زيارة قبر الحسينعليه‌السلام تعدل حجة مع رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم .

ترجمه:

(حديث هفتم )

محمد بن الحسن بن على بن مهزيار، از پدرش، از على بن مهزيار، از حسن بن سعيد، از صفوان بن يحيى، از حريز و حسن بن محبوب، از جميل بن صالح، از فضيل بن يسار، از امام باقر و امام صادقعليه‌السلام اين دو امام بزرگوار فرمودند:

زيارت قبر رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و قبور شهدأ و قبر حسين بن علىعليه‌السلام معائل حجى است كه با پيغمبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بجا آورده شود.

متن:

حدثنى محمد بن الحسن، عن محمد بن الحسن الصفار، عن محمد ابن عيسى بن عبيد، عن ابى سعيد القماط، عن ابن ابى يعفور قال: سمعت ابا عبد اللهعليه‌السلام يقول: لو ان رجلا اراد الحج و لم يتهيا له ذلك فاتى قبر الحسينعليه‌السلام فعرف عنده يجزئه ذلك عن الحج.

ترجمه:

(حديث هشتم )

محمد بن الحسن، از محمد بن الحسن الصفار، از محمد بن عيسى بن عبيد، از ابى سعيد قماط، از ابن ابى يعفور، وى گفت:

از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام شنيدم كه مى فرمودند:

اگر شخصى اراده حج كند ولى آماده نباشد و در اين حال به زيارت قبر حسين امام حسينعليه‌السلام برود پس در روز عرفه نزد حضرت بوده و آن جناب را زيارت كند اين عمل مجزى از حج مى باشد يعنى ثواب حج را دريافت نموده بدون اينكه عمل حج انجام داده باشد.

متن:

حدثنى محمد بن جعفر، عن محمد بن الحسين، عن محمد بن سنان، عن ابراهيم بن عقبة قال: كتب الى العبد الصالحعليه‌السلام ان راى سيدنا ان يخبرنى بافضل ما جأ به فى زيارة الحسينعليه‌السلام و هل تعدل ثواب الحج لمن فاته، فكتبعليه‌السلام : تعدل الحج لمن فاته الحج.

ترجمه:

(حديث نهم )

محمد بن جعفر، از محمد بن الحسين، از محمد بن سنان، از ابراهيم بن عقبة، وى گفت:

نامه اى محضر مبارك عبد صالحعليه‌السلام نوشته و در آن عرض كردم: اگر آقا و سرور ما مصلحت ديدند به ما خبر دهند از افضل و برترين ثوابى كه در زيارت حضرت امام حسينعليه‌السلام وارد شده است و آيا ثواب آن معادل ثواب حج هست از كسى كه نتوانسته عمل حج را بجا آورد؟

امامعليه‌السلام در جوابش مرقوم فرمودند:

ثواب زيارت امام حسينعليه‌السلام معادل ثواب حج است براى كسى كه حج از دستش رفته است.

الباب الخامس و الستون فى ان زيارة الحسينعليه‌السلام تعدل حجة و عمرة

متن:

حدثنى جعفر بن محمد بن ابراهيم بن عبيد الله بن موسى بن جعفر، عن عبد الله بن احمد بن نهيك، عن محمد بن ابى عمير، عن الحسن الاحمسى، عن ام سعيد الاحمسية قالت: سالت ابا عبد اللهعليه‌السلام عن زيارة قبر الحسينعليه‌السلام ، فقال: تعدل حجة و عمرة، و من الخير هكذا و هكذا و او ما بيده.

باب شصت و پنجم در بيان اينكه زيارت حضرت امام حسينعليه‌السلام معائل يك حج و يك عمره مى باشند

ترجمه:

(حديث اول )

جعفر بن محمد ابراهيم بن عبيد الله بن موسى بن جعفر، از عبد الله بن احمد بن نهيك، از محمد بن ابى عمير، از حسن احمسى، ازام سعيد احمسية، وى گفت: از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام سوال كرده و از زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام پرسيدم؟

حضرت فرمودند:

زيارت آن حضرت معائل با يك حج و يك عمره مى باشد و از اعمال خير و پسنديده معادل و مساوى با چنان و چنان است. سپس با دست اشاره به عدد آن اعمال خير فرمودند.

متن:

و عنه، عن عبد الله بن نهيك، عن ابن ابى عمير، عن هشام بن الحكم، عن عبد الكريم بن حسان قال: قلت لابى عبد اللهعليه‌السلام : ما يقال: ان زيارة قبر ابى عبد الله الحسينعليه‌السلام تعدل حجة و عمرة فقال: انما الحج و العمرد هيهنا و لو ان رجلا اراد الحج و لم يتهيا له فاتاه كتب الله له جنة، و لو ان رجلا اراد العمرة و لم يتهيا له فاتاه كتب الله له عمرة.

ترجمه:

(حديث دوم )

و از جعفر بن محمد بن ابراهيم بن عبيد الله بن موسى بن جعفر، از عبد الله بن نهيك، از ابن ابى عمير، از هشام بن حكم، از عبد الكريم بن حسان، وى گفت:

محضر مبارك امام صادقعليه‌السلام عرض كردم: اين كلام چيست كه مى گويند: زيارت قبر حضرت ابى عبد الله الحسينعليه‌السلام معادل يك حج و عمره مى باشد؟

حضرت فرمودند:

معادل بودن با حج و عمره تنها در اينجا اينست كه شخص اراده حج نموده و برايش ميسور نباشد پس بجاى آن به زيارت قبر مطهر حضرت امام حسينعليه‌السلام برود كه در اين فرض خداوند متعال ثواب يك حج برايش مى نوسيد و نيز اگر شخص بخواهد عمره رود ولى برايش ميسور نباشد پس بجاى آن به زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام برود حق تعالى ثواب يك عمره برايش ضبط مى كند.

متن:

حدثنى ابى رحمة الله و محمد بن الحسن، عن الحسين بن الحسن بن ابان، عن الحسين بن سعيد، عن القاسم بن محمد، عن اسحاق بن ابراهيم، عن هارون بن خارجة قال: سال رجل ابا عبد اللهعليه‌السلام و انا عنده فقال: زار قبر الحسينعليه‌السلام فقال ان الحسين و كل الله به اربعة آلاف ملك شعثا غبرا يبكونه الى يوم القيامة فقلت له: بابى انت و امى روى عن ابيك الحج و العمرة، قال: نعم؛ حجة و عمرة حتى عد عشرة.

ترجمه:

(حديث سوم )

پدرم رحمة اللهعليه‌السلام و محمد بن الحسن،، از حسين بن حسن بن ابان، از حسين ابن سعيد، از قاسم بن محمد، از اسحاق بن ابراهيم، از هارون بن خارجه، وى گفت:

مردى از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام سوال كرد و من نيز آنجا حاضر بودم، سائل پرسيد:

چه اجر و ثوابى است براى كسى كه حضرت امام حسينعليه‌السلام را زيارت كند؟

حضرت فرمودند:

خداوند متعال چهار هزار فرشته را به آن حضرت موكل كرده كه جملگى ژوليده و غبار آلود بوده و تا روز قيامت براى ان حضرت گريه مى كنند.

عرض كردم: پدر و مادرم فدايت شوند، از پدر بزرگوارتان نقل شده كه فرموده اند:

ثواب زيارت امام حسينعليه‌السلام معادل حج و عمره است؟

حضرت فرمودند:

بلى، حج و عمره بعد تعداد حج و عمره را شمرده تا به ده حج و عمره رسيد.

متن:

حدثنى ابى رحمه الله و على بن الحسين، عن سعد بن عبد الله، عن احمد بن محمد عن الحسن بن على الواشأ، عن احمد بن عائذ، عن ابى خديجة عن رجل سال ابا جعفرعليه‌السلام عن زيارة قبر الحسينعليه‌السلام فقال آنها تعدل حجة و عمرة، و قال بيده هكذا من الخير يقول بجميع يديه هكذا.

ترجمه:

(حديث چهارم )

پدرم رحمة الله عليه و على بن الحسين، از سعد بن عبد الله، از احمد بن محمد، از حسن بن على وشأ، از احمد بن عائذ، از ابى خديجه، از شخصى كه از حضرت ابا جعفرعليه‌السلام راجع به زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام سوال كرده بود:

امامعليه‌السلام فرمودند:

زيارت حضرت امام حسينعليه‌السلام معادل يك حج و عمره است و با دست اشاره كردند كه معادل اين مقدار از اعمال خير است (تمام انگشتان دو دست را نشان دادند).

متن:

حدثنى ابى رحمه الله عن محمد بن يحيى، عن حمدان بن سليمان النيسابورى ابى سعيد قال: حدثنا عبد الله بن محمد اليمانى، عن منيع بن الحجاج، عن يونس، عن هشام بن سالم، عن ابى عبد اللهعليه‌السلام (قال: زيارة قبر الحسينعليه‌السلام حجة، و من بعد الحجة حجة و عمرة ) من بعد حجة الاسلام.

ترجمه:

(حديث پنجم )

پدرم رحمة الله عليه، از محمد بن يحيى، از حمدان بن سليمان نيشابورى (ابو سعيد) وى گفت:

عبد الله بن محمد يمانى، از منيع بن حجاج، از يونس، از هشام بن سالم، از حضرت ابى عبد الله نقل كرد: حضرت فرمودند:

زيارت قبر امام حسينعليه‌السلام يك حج بوده و بعد از يك حج يعنى بعد از حجة الاسلام يك حج و يك عمره مى باشد.

متن:

و باسناده عن يونس، عن الرضاعليه‌السلام : قال: من زار قبر الحسينعليه‌السلام فقد حج و اعتمر، قال: قلت: يطرح عنه حجة الاسلام؟ قال: لا هى حجة الضعيف حتى يقوى و يحج الى بيت الله الحرام، اما علمت ان البيت يطوف به كل يوم سبعون الف ملك حتى اذا ادركهم الليل صعدوا، و نزل غيرهم فطافوا بالبيت حتى الصباح، و ان الحسينعليه‌السلام لاكرم على الله من البيت و انه فى وقت كل صلواة لينزل عليه سبعون الف ملك شعث غبر لا تقع عليهم النوبة الى يوم القيامة.

ترجمه:

(حديث ششم )

و باسناد ابو سعيد از يونس، از حضرت رضاعليه‌السلام ، حضرت فرمودند:

كسى كه قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام را زيارت بكند پس يك حج و يك عمره به جا آورده.

راوى مى گويد: عرض كردم يعنى حجة الاسلام از او ديگر ساقط است؟

حضرت فرمودند: خير مقصود اين است كه اين زيارت حج افراد ضعيف محسوب شده تا قوى گردند و به بيت الله الحرام بروند، آيا نمى دانى كه هر روز هفتاد هزار فرشته بيت الله را طواف كرده تا شب فرا برسد و پس از آمدن شب به آسمان رفته و فرشتگان ديگر نازل شده و تا صباح بيت را طواف ميكنند وام حضرت امام حسينعليه‌السلام نزد خدا عزيزتر از بيت بوده و در هر وقت نماز هفتاد هزار فرشته كه جملگى ژوليده و غبار آلود و گرفته هستند نازل شده و قبر مطهر را طواف مى كنند و تا روز قيامت به ايشان ديگر نوبت نمى رسد.

متن:

حدثنى ابى رحمه الله عن سعد بن عبد الله، عن احمد بن محمد؛ و محمد بن عبد الحميد، عن يونس بن يعقوب، عن ام سعيد الاحمسية: قالت: قلت لابى عبد اللهعليه‌السلام :اى شى ء تذكر فى زيارة قبر الحسينعليه‌السلام من الفضل؟ قال: نذكر فيه يا ام سعيد فضل حجة و عمرة، و خيرها كذا و بسط يديه و نكس اصابعه.

ترجمه كامل الزيارات

ترجمه:

(حديث هفتم )

پدرم رحمة الله عليه از سعد بن عبد الله، از احمد بن محمد و محمد بن عبد الحميد، از يونس بن يعقوب، از ام سعيد احمسيه وى گفت: محضر مبارك امام صادقعليه‌السلام عرض كردم:

چه فضيلتى را در زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام ذكر مى فرماييد؟

حضرت فرمود: اى ام سعيد فضيلت يك حج و عمره را در آن ذكر مى كنيم و بهتر از آن چنين است و همزمان با گفتن اين عبارت اخير دو دستشان را باز كرده و انگشتانشان را برگرداندند به طورى كه كف دست به طرف روى مبارك و روى دست به طرف مخاطب واقع شد.

متن:

حدثنى محمد بن احمد بن الوليد، عن محمد بن الحسن الصفار، عن احمد بن محمد بن عيسى، عن الحسين بن سعيد، عن القاسم بن محمد، عن حبيب، عن فضيل بن يسار قال: سمعت ابا عبد اللهعليه‌السلام يقول و كل الله بقبر الحسينعليه‌السلام اربعة آلاف ملك شعثا غبرا يبكونه الى يوم القيامة، و اتيانه يعدل حجة و عمرة و قبور الشهدأ.

ترجمه:

(حديث هشتم )

محمد بن احمد بن وليد، از محمد بن الحسين صفار، از احمد بن محمد بن عيسى، از حسين بن سعيد، از قاسم بن محمد، از حبيب، از فضيل بن يسار، وى مى گويد:

از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام ، شنيدم كه مى فرمود:

خداوند متعال چهار هزار فرشته كه جملگى ژوليده و غبار آلود و گرفته هستند را بر قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام موكل قرار داد و ايشان تا روز قيامت بر آن حضرت گريه مى كنند و زيارت آن حضرت معادل يك حج و يك عمره بوده و زيارت قبور شهدأ (مقصود شهدأ احد مى باشد) نيز همين فضيلت را دارد.

متن:

حدثنى ابى رحمه الله و جماعة مشايخى عن سعد بن عبد الله، عن الحسن بن على الكوفى عن العباس بن عامر، عن ابان، عن الحسين بن عطية ابى الناب، عن بياع السابرى قال: سمعت ابا عبد اللهعليه‌السلام و هو يقول من اتى قبر الحسينعليه‌السلام كتب الله له حجة و عمرة، او عمرة و حجة و ذكر الحديث.

ترجمه:

(حديث نهم )

پدرم رحمة الله عليه و جماعتى از مشايخ و اساتيدم، از سعد بن عبد الله، از حسن ابن على كوفى، از عباس بن عامر، از ابان، از حسين بن عطية (ابى الناب ) بياع السابرى، وى گفت:

از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام شنيدم كه مى فرمودند:

كسى كه به زيارت قبر امام حسينعليه‌السلام رود خداوند يك حج و عمره يا عمره و يك حج برايش مى نويسد.

متن:

و باسناده، عن العباس بن عامر، عن ابان بن عثمان قال: حدثنى ابو خلان الكندى، عن ابى عبد اللهعليه‌السلام : قال: من اتى قبر الحسينعليه‌السلام كتب الله له حجة و عمرة.

ترجمه:

(حديث دهم )

و سعد بن عبد الله بن اسنادش، از عباس بن عامر، از ابان بن عثمان وى مى گويد: ابو خلان كندى، از حضرت ابى عبد اللهعليه‌السلام نقل كرده كه آن حضرت فرمودند:

كسى كه به زيارت قبر حضرت حسينعليه‌السلام رود خداوند يك حج و عمره برايش مى نويسد.

متن:

و حدثنى محمد بن الحسن بن على، عن ابيه، عن جده على بن مهزيار، عن ابى القاسم، عن القاسم بن محمد، عن اسحاق بن ابراهيم، عن هارون بن خارجة قال: سال رجل ابا عبد اللهعليه‌السلام فى حديث له طويل يقول فى آخره: بابى انت و امى رووا عن ابيك فى الحج؟ قال: نعم حجة و عمرة حتى عد عشرة.

ترجمه:

(حديث يازدهم )

محمد بن الحسن بن على، از پدرش، از جدش على بن مهزيار، از ابى القاسم، از قاسم بن محمد، از اسحاق بن ابراهيم، از هارون بن خارجه، وى گفت:

مردى در ضمن حديث طولانى از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام سوال كرد و در آخر آن محضر مبارك آن جناب عرضه داشت: پدر و مادرم فدايت شوند راويان از پدر بزرگوارتان روايت كرده اند كه ثواب زيارت حضرت سيد الشهدأعليه‌السلام معادل يك حج است آيا اين مضمون صحيح مى باشد؟

حضرت فرمودند:

بلى، بلكه يك حج و عمره و دو حج و دو عمره... و همين طور بالا رفتند تا ده حج را ذكر نمودند.

متن:

حدثنى ابى و جماعة مشايخ رحمهم الله عن محمد بن يحيى العطار، عن العمركى عمن حدثه عن محمد بن الحسن، عن محمد فضيل، عن محمد بن مصادف قال: حدثنى مالك الجهنى، عن ابى جعفرعليه‌السلام فى زيارة قبر الحسينعليه‌السلام : قال: من اتاه زائرا له عارفا بحقه كتب الله له حجة، و لم يزل محفوظا حتى يرجع، قال: فمات مالك فى تلك السنة و حجت فدخلت على ابى عبد اللهعليه‌السلام فقلت: ان مالك حدثنى بحديث عن ابى جعفرعليه‌السلام ، فى زيارة قبر الحسينعليه‌السلام ، قال: هاته، فحدثته فما فرغت، قال: نعم يا محمد حجة و عمرة.

ترجمه:

(حديث دوازدهم )

پدرم و جماعتى از مشايخ و اساتيدم رحمة الله عليهم، از محمد بن يحيى عطار، از عمركى، از كسى كه برايش حديث گفته، از محمد بن الحسن، از محمد بن فضيل، از محمد بن مصادف، وى مى گويد:

مالك جهنى از حضرت ابى جعفر برايم نقل كرد كه آن حضرت راجع به زيارت حضرت ابا عبد الله الحسينعليه‌السلام فرمودند:

كسى كه به زيارت حضرت امام حسينعليه‌السلام رود در حاليكه عارف و آگاه به حق آن جناب باشد خداوند يك حج براى او مى نويسد و پيوسته محفوظ و برقرار هست تا به اهلش مراجعت كند.

راوى مى گويد: مالك در همان سال فوت كرد و من به حج رفته و بر حضرت ابى عبد اللهعليه‌السلام وارد شدم و محضر مباركش عرض كردم:

مالك حديثى را از حضرت ابى جعفرعليه‌السلام راجع بن زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام برايم نقل نمود.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

حديث را بيان كن.

پس حديث را نقل كرده و هنگامى كه فارغ شدم، حضرت فرمودند:

بلى ثواب زيارت آن حضرت معادل يك حج و عمره مى باشد.

متن:

و حدثنى ابى رحمه الله و جماعة مشايخى، عن محمد بن يحيى العطار؛ و احمد بن ادريس، عن العمركى عمن حدثه عن حماد بن عيسى، عن الحسين بن المختار قال: سالت ابا عبد اللهعليه‌السلام عن زيارة قبر الحسينعليه‌السلام ، فقال: فيها حجة و عمرة.

ترجمه:

(حديث سيزدهم )

پدرم رحمة الله عليه و جماعتى، از مشايخ و اساتيدم، از محمد بن يحيى العطار، و احمد بن ادريس، از عمركى، از كسى كه براى او حديث گفته، از حماد بن عيسى، از حسين بن مختار، وى مى گويد:

از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام راجع به زيارت قبر حضرت امام حسينعليه‌السلام سوال كردم؟

حضرت فرمودند:

اجر اين زيارت به مقدار ثواب يك حج و عمره مى باشد.

متن:

و حدثنى ابى رحمه الله عن سعد بن عبد الله، عن الحسن بن على الزيتونى، عن هارون بن مسلم، عن عيسى بن راشد قال: سالت ابا عبد اللهعليه‌السلام فقلت: جعلت فداك ما لمن زار قبر الحسينعليه‌السلام و صلى عنده ركعتين؟ قال: كتبت له حجة و عمرة قال: قلت له: جعلت فداك و كذلك كل من اتى قبر امام قبر امام مفترض طاعته؟ قال: و كذلك كل من اتى قبر امام مفترض طاعته.

ترجمه:

(حديث چهارم )

و پدرم رحمة الله عليه، از سعد بن عبد الله، از حسن بن على زيتونى، از هارون بن مسلم، از عيسى بن راشد وى مى گويد:

از حضرت ابا عبد اللهعليه‌السلام سوال كرده و محضر مباركش عرضه داشتم:

فدايت شوم: كسى كه قبر امام حسينعليه‌السلام را زيارت كرده و دو ركعت نماز آنجا بخواند ثواب آن چيست؟

حضرت در جواب فرمودند:

براى او يك حج و عمره نوشته مى شود.

راوى مى گويد: محضر مباركش عرض كردم: فدايت شوم و همچنين است ثواب هر كسى كه به زيارت قبر امام مفترض الطاعة برود؟

حضرت فرمودند:

و همين طور است هر كسى كه به زيارت قبر امامى كه طاعتش فرض و واجب است رود.

متن:

حدثنى محمد بن جعفر القرشى الكوفى الرزاز، عن محمد بن الحسين، عن محمد بن اسماعيل بن بزيع، عن صالح بن عقبة، عن يزيد ابن عبد الملك قال: كنت مع ابى عبد اللهعليه‌السلام فمر قوم على حمر، فقال: اين يريدون هولأ؟ قلت: قبور الشهدأ، قال: فما يمنعهم من زيارة الشهيد الغريب؟ قال: فقال له رجل من اهل العراق: زيارته واجبة؟ قال: زيارته خير من حجة و عمرة حتى عد عشرين حجة عمرة، ثم قال: مبرورات متقبلات، قال: فوالله ما قمت من عنده حتى اتاه رجل فقال له: انى قد حججت تسعة عشر حجة، فادع الله لى ان يرزقنى تمام العشرين، قال: فهل زرت قبر الحسينعليه‌السلام ؟ قال: لا، قال: ان زيارته خير من عشرين حجة.

ترجمه:

(حديث پانزدهم )

محمد بن جعفر قرشى كوفى رزاز، از محمد بن الحسين، از محمد بن اسماعيل ابن بزيع، از صالح بن عقبه، از يزيد بن عبد الملك وى مى گويد:

در محضر مبارك حضرت ابى عبد اللهعليه‌السلام بودم اين هنگام گروهى كه بر دراز گوش ها سوار بودند عبور كردند، حضرت فرمودند:

ايشان اراده كجا دارند؟

عرض كردم: زيارت قبور شهدأ.

فرمودند:

چه چيز ايشان را بازداشت از زيارت شهيد غريب؟!!

راوى مى گويد: شخصى از اهل عراق به آن حضرت عرض كرد:

آيا زيارت او واجب است؟

حضرت فرمودند:

زيارت آن جناب بهتر از يك حج و يك عمره، از دو حج و دو عمره... و پيوسته بر آن مى افزودند تا فرمودند: بهتر از بيست حج و بيست عمره مى باشد و سپس افزودند:

از بيست حج و عمره مقبول و پذيرفته شده بهتر است.

رواى مى گويد: به خدا سوگند از محضر مباركش برنخاستم تا اينكه شخصى خدمتش مشرف شد و به آن حضرت عرض كرد: من نوزده حج به جا آورده ام تقاضا دارم از خدا بخواهيد كه يك حج ديگر روزى من كرده تا بيست حج برايم كامل باشد.

حضرت به وى فرمودند:

آيا قبر حضرت حسينعليه‌السلام را زيارت كرده اى؟

عرض كرد: خير.

حضرت فرمود:

زيارت آن حضرت از بيست حج بهتر است.

الباب السادس و الستون ان الزيارة الحسينعليه‌السلام تعدل حججا

متن:

حدثنى ابى رحمه الله عن سعد بن عبد الله، عن احمد بن محمد بن عيسى، عن محمد بن سنان، عن الحسين بن مختار، عن زيد الشحام، عن ابى عبد اللهعليه‌السلام (قال: زيارة الحسينعليه‌السلام تعدل عشرين حجة، و افضل من عشرين حجة ).

و حدثنى محمد بن يعقوب، عن عدة من اصحابه، عن احمد بن محمد باسناده مثله.