يك هزار حديث در يك صد موضوع

يك هزار حديث در يك صد موضوع 14%

يك هزار حديث در يك صد موضوع نویسنده:
گروه: متون حدیثی

يك هزار حديث در يك صد موضوع
  • شروع
  • قبلی
  • 111 /
  • بعدی
  • پایان
  •  
  • دانلود HTML
  • دانلود Word
  • دانلود PDF
  • مشاهدات: 15950 / دانلود: 4240
اندازه اندازه اندازه
يك هزار حديث در يك صد موضوع

يك هزار حديث در يك صد موضوع

نویسنده:
فارسی

این کتاب در موسسه الحسنین علیهما السلام تصحیح و مقابله شده است.

٥٦ - زبان

(١)امام علىعليه‌السلام :

ان فى الانسان عشر خصال يظهرها لسانه : شاهد يخبر عن الضمير و حاكم يفصل بين الخطاب وناطق يردبه الجواب وشافع يدرك به الحاجة وواصف يعرف به الاشياء و اءمير ياءمر بالحسن وواعظ ينهى عن القبيح ومعز تسكن به الاحزان و حاضر تجلى به الضغائن ومونق تلتذ به الاسماع ؛(٥٥٠)

در انسان ده خصلت وجود دارد كه زبان او آنها را آشكار مى سازد، زبان گواهى است كه از درون خبر مى دهد. گويايى است كه بوسيله آن به پرسش ها پاسخ داده مى شود. واسطه اى است كه با آن مشكل برطرف مى شود. وصف كننده اى است كه با آن اشياء شناخته مى شود. فرماندهى است كه به نيكى فرمان مى دهد. اندرزگويى است كه از زشتى باز مى دارد. تسليت دهنده اى است كه غمها به آن تسكين مى يابد. حاضرى است كه به وسيله آن كينه ها برطرف مى شود و دلربايى است كه گوشها بوسيله آن لذت مى برند.

(٢)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من كان يومن بالله واليوم الاخر فليقل خيرا اءو ليسكت ؛(٥٥١)

هر كس به خدا و روز قيامت ايمان دارد، بايد سخن خير بگويد يا سكوت نمايد.

(٣)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

جمال الرجل فصاحة لسانه ؛(٥٥٢)

زيبايى مرد به شيوايى زبان اوست

(٤)امام باقرعليه‌السلام :

ان هذا اللسان مفتاح كل خير وشر فينبغى للمومن اءن يختم على لسانه كما يختم على ذهبه وفضته ؛(٥٥٣)

براستى كه اين زبان كليد همه خوبيها و بديهاست پس سزاوار است كه مومن بر زبان خود مهر زند، همان گونه كه بر (كيسه) طلا و نقره خود مهر مى زند.

(٥)امام علىعليه‌السلام :

ما اءضمر اءحد شيئا الا ظهر فى فلتات لسانه وصفحات وجهه ؛(٥٥٤)

هيچ كس چيزى را در دل پنهان نداشت ، جز اين كه در لغزش هاى زبان و خطوط چهره او آشكار شد.

(٦)امام سجادعليه‌السلام :

حق اللسان اكرامه عن الخنى وتعويده الخير وترك الفضول التى لا فائدة لها والبر بالناس و حسن القول فيهم ؛(٥٥٥)

حق زبان ، دور داشتن آن از زشت گويى ، عادت دادنش به خير و خوبى ، ترك گفتار بى فايده و نيكى به مردم و خوشگويى درباره آنان است

(٧)امام علىعليه‌السلام :

اللسان سبع ان خلى عنه عقر؛(٥٥٦)

زبان ، درنده اى است كه اگر رها شود، گاز مى گيرد.

(٨)امام صادقعليه‌السلام :

اذا اءراد الله بعبد خزيا اءجرى فضيحته على لسانه ؛(٥٥٧)

هر گاه خداوند بخواهد بنده اى را رسوا كند، از طريق زبانش او را رسوا مى كند.

(٩)امام سجادعليه‌السلام :

ان لسان ابن آدم يشرف كل يوم على جوارحه فيقول : كيف اءصبحتم ؟ فيقولون : بخير ان تركتنا! ويقولون : الله الله فينا! ويناشدونه ويقولون : انما نثاب بك ونعاقب بك ؛(٥٥٨)

زبان آدميزاد، هر روز به اعضاى او نزديك مى شود و مى گويد: چگونه ايد؟ آنها مى گويند: اگر تو ما را به خودمان واگذارى ، خوب هستيم و مى گويند: از خدا بترس و كارى به ما نداشته باش : و او را سوگند مى دهند و مى گويند: ما فقط به واسطه تو پاداش مى يابيم و به واسطه تو، مجازات مى شويم

(١٠)امام علىعليه‌السلام :

احبس لسانك قبل اءن يطيل حبسك ويردى نفسك فلا شى ء اءولى بطول سجن من لسان يعدل عن الصواب و يتسرع الى الجواب ؛(٥٥٩)

پيش از آنكه زبانت تو را به زندان طولانى و هلاكت در افكند، او را زندانى كن ، زيرا هيچ چيز به اندازه زبانى كه از جاده ثواب منحرف مى شود و به جواب دادن مى شتابد، سزاوار زندانى شدن دراز مدت نيست

٥٧ - غيبت

(١)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اءتدرون ما الغيبة ؟ قالوا: الله و رسوله اءعلم ، قال : ذكرك اءخاك بما يكره قيل : اءراءيت ان كان فى اءخى ما اءقول ؟ قال : ان كان فيه ما تقول فقد اغتبته وان لم يكن فيه ما تقول فقد بهته ؛(٥٦٠)

آيا مى دانيد غيبت چيست ؟ عرض كردند: خدا و پيامبر او بهتر مى داند فرمودند: اين كه از برادرت چيزى بگويى كه دوست ندارد. عرض شد: اگر آنچه مى گويم در برادرم بود چه ؟ فرمودند: اگر آنچه مى گويى در او باشد، غيبتش كرده اى و اگر آنچه مى گويى در او نباشد، به او تهمت زده اى

(٢)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من اغتاب مسلما اءو مسلمة لم يقبل الله صلاته ولاصيامه اءربعين يوما وليلة الا اءن يغفر له صاحبه ؛(٥٦١)

هر كس از مرد يا زن مسلمانى غيبت كند، خداوند تا چهل شبانه روز نماز و روزه او را نپذيرد مگر اين كه غيبت شونده او را ببخشد.

(٣)امام صادقعليه‌السلام :

الغيبة اءن تقول فى اءخيك ما ستره الله عليه واءما الامر الظاهر فيه مثل الحدة والعجلة فلا؛(٥٦٢)

غيبت آن است كه درباره برادرت چيزى بگويى كه خداوند آن را پوشيده نگه داشته است ، اما (گفتن) خصلتهاى آشكارى چون تندخويى و شتاب زدگى غيبت نيست

(٤)امام صادقعليه‌السلام :

اذا جاهر الفاسق بفسقه فلا حرمة له و لا غيبة ؛(٥٦٣)

هر گاه شخص فاسق و گنهكار آشكارا گناه كند، نه حرمتى دارد و نه غيبتى

(٥)امام علىعليه‌السلام :

السامع للغيبة كالمغتاب ؛(٥٦٤)

شنونده غيبت ، مانند غيبت كننده است

(٦)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

كفارة الاغتياب اءن تستغفر لمن اغتبته ؛(٥٦٥)

كفاره غيبت اين است كه براى شخصى كه از او غيبت كرده اى آمرزش ‍ بطلبى

(٧)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اذا وقع فى الرجل و اءنت فى ملا، فكن للرجل ناصرا وللقوم زاجرا وقم عنهم ؛(٥٦٦)

اگر در ميان جمعى بودى و از كسى غيبت شد، او را يارى كن و آن جمع را از غيبت كردن بازدار و از ميانشان برخيز و برو.

(٨)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

الغيبة اسرع فى دين الرجل المسلم من الاكلة فى جوفه ؛(٥٦٧)

غيبت كردن در (نابودى) دين مسلمان موثرتر از خوره در درون اوست

(٩)امام باقرعليه‌السلام :

من اغتيب عنده اءخوه المومن فنصره واءعانه نصره الله فى الدنيا والاخرة و من اغتيب عنده اءخوه المومن فلم ينصر (و لم يعنه) ولم يدفع عنه وهو يقدر على نصرته وعونه الاخفضه الله فى الدنيا و الاخرة ؛(٥٦٨)

كسى كه در حضور او از برادر مومنش غيبت شود و او به ياريش برخيزد، خداوند در دنيا و آخرت او را يارى دهد و كسى كه در حضور او از برادر مومنش غيبت شود و او با آن كه مى تواند ياريش كند به يارى او برنخيزد و از وى دفاع نكند، خداوند او را در دنيا و آخرت پست گرداند.

(١٠)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

يوتى باءحد يوم القيامة يوقف بين يدى الله ويدفع اليه كتابه فلايرى حسناته فيقول : الهى ، ليس هذا كتابى فانى لااءرى فيها طاعتى ؟! فيقال له : ان ربك لايضل ولاينسى ذهب عملك باغتياب الناس ثم يوتى بآخر ويدفع اليه كتابه فيرى فيه طاعات كثيرة فيقول : الهى ما هذا كتابى فانى ما عملت هذه الطاعات فيقال : لان فلانا اغتابك فدفعت حسناته اليك ؛(٥٦٩)

روز قيامت فردى را مى آوردند و در پيشگاه خداوند نگه مى دارند و كارنامه اش را به او مى دهند، اما حسنات خود را در آن نمى بيند، عرض ‍ مى كند: الهى ! اين كارنامه من نيست ! زيرا من در آن طاعات خود را نمى بينم به او گفته مى شود: پروردگار تو نه خطا مى كند و نه فراموش عمل تو به سبب غيبت كردن از مردم بر باد رفت سپس مرد ديگرى را مى آورند و كارنامه اش را به او مى دهند. در آن طاعت بسيارى را مشاهده مى كند. عرض مى كند: الهى ! اين كارنامه من نيست ! زيرا من اين طاعات را به جا نياورده ام ! گفته مى شود: فلانى از تو غيبت كرد و من حسنات او را به تو دادم

٥٨ - سلام

(١)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

ان اءولى الناس بالله و برسوله من بدا بالسلام ؛(٥٧٠)

نزديكترين مردم به خدا و رسول او كسى است كه آغازگر سلام باشد.

(٢)امام علىعليه‌السلام :

السلام سبعون حسنة تسعة وستون للمبتدى وواحدة للراد؛(٥٧١)

سلام هفتاد ثواب دارد كه شصت و نه تاى آن براى سلام كننده است و يكى براى جواب دهنده

(٣)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

يسلم الصغير على الكبير، ويسلم الواحد على الاثنين ، ويسلم القليل على الكثير، ويسلم الراكب على الماشى ، ويسلم المار على القائم ، ويسلم القائم على القاعد؛(٥٧٢)

كوچك به بزرگ سلام كند و يك نفر به دو نفر و عده كمتر به عده بيشتر و سواره به پياده و رهگذر به ايستاده و ايستاده به نشسته

(٤)امام صادقعليه‌السلام :

اسلام قبل الكلام ؛(٥٧٣)

نخست سلام ، سپس كلام

(٥)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

البادى بالسلام برى ء من الكبر؛(٥٧٤)

سلام كننده ، از تكبر به دور است

(٦)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

خمس لا ادعهن حتى الممات والتسليم على الصبيان لتكون سنة من بعدى ؛(٥٧٥)

پنچ چيز است كه تا زنده ام رهايش نمى كنم و سلام كردن به كودكان تا بعد از من سنت شود.

(٧)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اءفش السلام يكثر خير بيتك ؛(٥٧٦)

سلام را رواج ده تا خير و بركت خانه ات زياد شود.

(٨)امام باقرعليه‌السلام :

ان الله يحب اطعام الطعام وافشاء السلام ؛(٥٧٧)

خداوند غذا دادن و به همه سلام كردن را دوست دارد.

(٩)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

ان من موجبات المغفرة بذل السلام وحسن الكلام ؛(٥٧٨)

يكى از موجبات مغفرت ، سلام كردن و سخن نيكو گفتن است

(١٠)امام باقرعليه‌السلام :

فى قول الله عزوجل : (فاذا دخلتم بيوتا فسلموا على اءنفسكم) هو تسليم الرجل على اهل البيت حين يدخل ، ثم يردون عليه ، فهو سلامكم على اءنفسكم ؛(٥٧٩)

درباره آيه «هر گاه وارد خانه هايى شديد به خودتان سلام كنيد» فرمود: منظور سلام كردن مرد به اهل خانه است در هنگام وارد شدن به آن و جواب دادن اهل خانه به او. پس ، اين سلام شماست به خود شما.

٥٩ - شوخى

(١)امام باقرعليه‌السلام :

ان الله عزوجل يحب المداعب فى الجماعة بلا رفث ؛(٥٨٠)

خداوند عزوجل دوست دارد كسى را كه در ميان جمع شوخى كند به شرط آن كه ناسزا نگويد.

(٢)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

انى اءمزح و لا اءقول الا حقا؛(٥٨١)

من شوخى مى كنم ، اما جز حق نمى گويم

(٣)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

المومن دعب لعب والمنافق قطب غضب ؛(٥٨٢)

مومن شوخ و شنگ است و منافق اخمو و عصبانى

(٤)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اءتت امراءة عجوز الى النبىصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فقال لاتدخل الجنة عجوز، فبكت ، فقال : انك لست يومئذ بعجوز، قال الله تعالى : (انا اءنشاءناهن انشاء فجعلناهن اءبكارا)؛(٥٨٣)

پير زنى نزد پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آمد. حضرت به او فرمودند: پير به بهشت نمى رود. پيرزن گريست حضرت فرمودند: تو در آن روز پير نخواهى بود. خداى متعال مى فرمايد: «ما آنان را آفرينش ‍ نوينى بخشيديم و همه را دوشيزه قرار داديم»

(٥)امام كاظمعليه‌السلام :

ان رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم كان ياءتيه الاعرابى فيهدى له الهدية ، ثم يقول مكانه : اءعطينا ثمن هديتنا فيضحك رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و كان اذا اغتم يقول : ما فعل الاعرابى ؟! ليته اءتانا؛(٥٨٤)

باديه نشينى بود كه نزد رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مى آمد و براى آن حضرت هديه مى آورد و همان جا مى گفت : پول هديه ما را بده و رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مى خنديدند. آن حضرت هر گاه اندوهگين مى شدند، مى فرمودند، آن باديه نشين چه شد؟ كاش نزد ما مى آمد.

(٦)امام علىعليه‌السلام :

كثر المزاح تذهب البهاء وتوجب الشحناء؛(٥٨٥)

شوخى زياد، ارج و احترام را مى برد و موجب دشمنى مى شود.

(٧)امام علىعليه‌السلام :

من كثر مزاحه استجهل ؛(٥٨٦)

هر كس زياد شوخى كند، نادان شمرده مى شود.

(٨)امام علىعليه‌السلام :

رب هزل عاد جدا؛(٥٨٧)

چه بسا شوخى اى كه جدى مى شود.

(٩)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

لا يبلغ العبد صريح الايمان حتى يدع المزاح والكذب ويدع المراء وان كان محقا؛(٥٨٨)

بنده به ايمان ناب نرسد، مگر آن كه شوخى و دروغ را ترك گويد و مجادله (بگومگو) را رها كند، هر چند حق با او باشد.

(١٠)امام صادقعليه‌السلام :

اذا اءحببت رجلا فلا تمازحه ولاتماره ؛(٥٨٩)

هر گاه كسى را دوست داشتى ، با او نه شوخى كن نه مجادله

٦٠ - حلال

(١)فى الحديث القدسى :

يا اءحمد ان العبادة عشرة اءجراء: تسعة منها طلب الحلال فاذا طيبت مطعمك ومشربك فاءنت فى حفظى و كنفى ؛(٥٩٠)

در حديث قدسى آمده است كه خداوند مى فرمايد: اى احمد همانا عبادت ده جزء است كه نه جزء آن طلب روزى حلال است ، پس چون خوراكى و نوشيدنى خود را پاك كردى در پناه و حمايت من هستى

(٢)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

طلب الحلال واجب على كل مسلم ؛(٥٩١)

كسب در آمد حلال ، بر هر مسلمانى واجب است

(٣)امام علىعليه‌السلام :

ان العبد ليحرم نفسه الرزق الحلال بترك الصبر، و لا يزاد على ما قدر له ؛(٥٩٢)

بنده به سبب بى صبرى ، خودش را از روزى حلال محروم مى كند و بيشتر از روزى مقدر هم نصيبش نمى شود.

(٤)امام صادقعليه‌السلام :

الفضل بن اءبى قرة : دخلنا على اءبى عبداللهعليه‌السلام وهو يعمل فى حائط له فقلنا: جعلنا الله فداك : دعنا نعمل لك اءو تعمله الغلمان ، قال : لادعونى فانى اءشتهى اءن يرانى الله عزوجل اءعمل بيدى واءطلب الحلال فى اءذى نفسى ؛(٥٩٣)

____________________

پاورقى ها ٥١٠- غررالحكم ٥/٢٥٣/٨٢١٧.

٥١١- تحف العقول ص ٢١٥.

٥١٢- تحف العقول ص ٣٦٠.

٥١٣- احقاق الحق ١١/٦٠١.

٥١٤- غررالحكم ٢/١٥٦/٢١٧٢.

٥١٥- مشكاة الانوار ص ١٠٣.

٥١٦- نهج البلاغه حكمت ٣٩٦.

٥١٧- تحف العقول ص ٥٨.

٥١٨- تحف العقول ص ٢٠١.

٥١٩- تحت العقول ص ٣٥٦.

٥٢٠- كافى ٥/٥٣٤٥/١.

٥٢١- نهج الفصاحه ح ٢٠٤٥.

٥٢٢- نهج البلاغه از نامه ٣١.

٥٢٣- كنزالعمال ٣/٣٨٧/٧٠٧٤.

٥٢٤- نهج البلاغه حكمت ٤٧.

٥٢٥- غررالحكم ٤/٣٧٩/٦٣٩٥.

٥٢٦- بحارالانوار ١٠٣/٢٤٨/٣٣.

٥٢٧- غررالحكم ٤/٣١١/٦١٧٥.

٥٢٨- امالى صدوق ١/٣٤٨.

٥٢٩- كنز العمال ٣/٧٨٠/٨٧٣٥.

٥٣٠- غررالحكم ٢/١٠٦/١٩٩١.

٥٣١- غررالحكم ١/٣٦٥/١٣٨٨.

٥٣٢- غررالحكم ١/١٦٢/٦١٦و٦١٧.

٥٣٣- غررالحكم ٢/٤٦٣/٣٣٠٥.

٥٣٤- غررالحكم ١/٣٦٥/١٣٨٧.

٥٣٥- غررالحكم ٦/٤٤/٩٤٣٥.

٥٣٦- غررالحكم ٢/١٨٢/٢٣٠٣.

٥٣٧- غررالحكم ٦/١٧٥/٩٩٧٤.

٥٣٨- غررالحكم ٣/٢٣/٣٧٤٩.

٥٣٩- غررالحكم ٦/٩٣/٩٦٤٢.

٥٤٠- غررالحكم ٢/١٣٦/٢٠٩٧.

٥٤١- بحارالانوار ٧٨/٩٢/١٠٠.

٥٤٢- من لا يحضره الفقيه ٤/٤٠٢/٥٨٦٥.

٥٤٣- نهج البلاغه حكمت ١٩٣.

٥٤٤- غررالحكم ٥/٤٤٢/٩٠٨٤.

٥٤٥- نهج البلاغه حكمت ٤٣٨.

٥٤٦- غررالحكم ٣/٤٦٦/٥٠٩٩.

٥٤٧- كافى ٢/٦٥٢/٢.

٥٤٨- مستدرك الوسايل ١١/٢٢٦/١٢٨١٣.

٥٤٩- كافى ٢/٣٢١/٤.

٥٥٠- كافى ٨/٢٠/٤.

٥٥١- نهج الفصاحه ح ٢٩١٥.

٥٥٢- كنزالعمال ١٠/١٥٢/٢٨٧٧٥.

٥٥٣- تحف العقول ص ٢٩٨.

٥٥٤- نهج البلاغه حكمت ٢٦.

٥٥٥- بحارالانوار ٧١/٢٨٦/٤١.

٥٥٦- نهج البلاغه حكمت ٦٠.

٥٥٧- بحارالانوار ٧٨/٢٢٨/١٠١.

٥٥٨- بحارالانوار ٧١/٢٧٨/١٤.

٥٥٩- غررالحكم ٢/٢٢٣/٢٤٣٧.

٥٦٠- الترغيب و الترهيب ٣/٥١٥/٣١.

٥٦١- بحارالانوار ٧٥/٢٥٨/٥٣.

٥٦٢- بحارالانوار ٧٥/٢٤٦/٧.

٥٦٣- بحارالانوار ٧٥/٢٥٣/٣٢.

٥٦٤- غررالحكم ١/٣٠٧/١١٧١.

٥٦٥- امالى طوسى ص ١٩٢.

٥٦٦- كنزالعمال ٣/٥٨٦/٨٠٢٨.

٥٦٧- كافى ٢/٣٥٧/١.

٥٦٨- ثواب الاعمال ص ١٤٨.

٥٦٩- جامع الاخبار ص ٤١٢.

٥٧٠- بحارالانوار ٧٦/١٢/٥٠.

٥٧١- بحارالانوار ٧٦/١١/٤٦.

٥٧٢- كنزالعمال ٩/١٢٦/٢٥٣٢١.

٥٧٣- جامع الاخبار ٢٣١/٥٩٦.

٥٧٤- كنزالعمال ٩/١١٧/٢٥٢٦٥.

٥٧٥- خصال ص ٢٧١.

٥٧٦- خصال ص ١٨١.

٥٧٧- محاسن ٢/٣٨٨/٧.

٥٧٨- جامع الاخبار ٢٣٠/٥٩١.

٥٧٩- بحارالانوار ٧٦/٥/١٦.

٥٨٠- كافى ٢/٦٦٣/٤.

٥٨١- شرح نهج البلاغه ٦/٣٣٠.

٥٨٢- تحف العقول ص ٤٩.

٥٨٣- تنبيه الخواطر ١/١١٢.

٥٨٤- كافى ٢/٦٦٣/١.

٥٨٥- غررالحكم ٤/٥٩٧/٧١٢٦.

٥٨٦- غررالحكم ٥/١٨٣/٧٨٨٣.

٥٨٧- تحف العقول ص ٨٥.

٥٨٨- الترغيب و الترهيب ٣/٥٩٤/٢٠.

٥٨٩- كافى ٢/٦٦٤/٩.

٥٩٠- مستدرك سفينة البحار ٢/٣٧٨.

٥٩١- كنزالعمال ٤/٥/٩٢٠٤.

٥٩٢- شرح نهج البلاغه ٣/١٦٠.

٥٩٣- الفقيه ٣/١٦٣/٣٥٩٥.

فضل بن ابى قره : خدمت امام صادقعليه‌السلام كه در باغش مشغول كار بود رسيدم و عرض كردم : خدا ما را فداى شما كند، اجازه بدهيد ما برايتان كار كنيم يا غلامان اين كار را انجام دهند. حضرت فرمودند: نه ، مرا به حال خود بگذاريد، زيرا دوست دارم خداوند عزوجل مرا در حال كار كردن و زحمت كشيدن براى كسب روزى حلال ببيند.

(٥)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

حق الولد على والده اءن لايرزقه الا طيبا؛(٥٩٤)

حق فرزند بر پدرش اين است كه جز از راه حلال ، روزى او را تامين نكند.

(٦)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

يا على من اءكل صفادينه ، ورق قلبه ، ودمعت عيناه من خشية الله تعالى ولم يكن لدعوته حجاب ؛ (٥٩٥)

اى على هر كس حلال بخورد، دينش صفا مى يابد، رقت قلب پيدا مى كند، چشمانش از ترس خداوند متعال پر اشك مى شود و براى (استجابت) دعايش مانعى نمى باشد.

(٧)امام صادقعليه‌السلام :

الغلام يتعلم الحلال و الحرام سبع سنين ؛(٥٩٦)

فرزند... را در هفت سال سوم (از چهارده سالگى به بعد) حلال و حرام ياد دهيد.

(٨)امام باقرعليه‌السلام :

والله لحديث تصيبه من صادق فى حلال و حرام خير لك مما طلعت عليه الشمس حتى تغرب ؛(٥٩٧)

به خدا قسم اگر از شخصى راستگو حديثى درباره حلال و حرام بشنوى ؛ از آنچه كه آفتاب براى آن طلوع و غروب مى كند براى تو بهتر است

(٩)امام صادقعليه‌السلام :

لا خير فى من لا يحب جمع المال من حلال فيكف به وجهه ويقضى به دينه ؛(٥٩٨)

خيرى در آن كس نيست كه دوست ندارد از راه حلال مالى بدست آورد كه آبرويش را حفظ و قرضش را با آن ادا نمايد.

(١٠)امام علىعليه‌السلام :

من يكتسب مالا من غير حله يصرفه فى غير حقه ؛(٥٩٩)

هر كس مالى را از راه غير حلال بدست آورد، آن را در راه غير حق مصرف خواهد نمود.

٦١ - حرام

(١)امام علىعليه‌السلام :

ما نهى الله سبحانه عن شى ء الا واءغنى عنه ؛(٦٠٠)

خداى سبحان انسان را از هيچ چيزى نهى نفرموده جز آن كه او را از آن بى نياز كرده است

(٢)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من اءعرض عن محرم اءبد الله به عبادة تسره ؛(٦٠١)

هر كس از حرام دورى كند، خداوند به جاى آن عبادتى كه او را شاد كند نصيبش مى گرداند.

(٣)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

العبادة مع اءكل الحرام كالبناء على الرمل - وقيل : على الماء؛(٦٠٢)

عبادت با خوردن حرام همانند ساختن بنايى است بر روى شن «و به قولى : بر روى آب»

(٤)امام صادقعليه‌السلام :

كسب الحرام يبين فى الذرية ؛(٦٠٣)

در آمد حرام (اثرش) در فرزندان آشكار مى شود.

(٥)امام سجادعليه‌السلام :

و اءما حق يدك فاءن لا تبسطها الى ما لايحل لك فتنال بما تبسطها اليه من الله العقوبة فى الاجل ومن الناس بلسان الائمة فى العاجل ...؛(٦٠٤)

حق دست اين است كه آن را به حرام نگشايى كه آن مايه كيفر خدا در قيامت و سرزنش مردم در دنياست

(٦)ابوالحسنعليه‌السلام امام كاظمعليه‌السلام :

يا داود ان الحرام لاينمى وان نمى لايبارك له فيه وما اءنفقه لم يوجر عليه وما خلفه كان زاده الى الناز؛(٦٠٥)

اى داود! مال حرام رشد نمى كند و اگر هم رشد كند براى صاحبش بركت ندارد و اگر از آن چيزى انفاق كند پاداشى نخواهد ديد و آنچه پس از خود بر جاى گزارد، ره توشه او به سوى دوزخ است

(٧)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من اءصاب مالا من مهاوش اذهبه الله فى نهابر؛(٦٠٦)

هر كس مالى از حرام بدست آورد، خداوند در حوادث سخت آن را از بين مى برد.

(٨)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من كسب مالا من غير حله اءفقره الله ؛(٦٠٧)

هر كس از حرام مالى به دست آورد، خداوند به فقر مبتلايش خواهد نمود.

(٩)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من اءكل الحلال اءربعين يوما نور الله قلبه وقال ان لله ملكا ينادى على بيت المقدس كل ليلة من اءكل حراما لم يقبل الله منه صرفا و لا عدلا والصرف النافلة والعدل الفريضة ؛(٦٠٨)

هر كس چهل روز حلال بخورد، خداوند قلبش را نورانى فرمايد. و فرمودند: خداى را فرشته اى است در بيت المقدس كه هر شب ندا مى دهد هر كس حرام خورد خداوند كار مستحب و واجبى را از او قبول نمى كند.

(١٠)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

لايقدر رجل على حرام ثم يدعه ليس به الا مخافة الله الا اءبد له الله فى عاجل الدنيا قبل الاخرة ما هو خير له من ذلك ؛(٦٠٩)

هر كس بتواند كار حرامى انجام دهد و آن را فقط از ترس خدا فرو گزارد، خداوند در همين دنيا، پيش از آخرت بهتر از آن را به او عوض ‍ مى دهد.

٦٢ - روزى

(١)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

خير الرزق مايكفى ؛(٦١٠)

بهترين روزى آن است كه انسان را كفايت كند.

(٢)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من اءكل من كد يده حلالا فتح له اءبواب الجنة يدخل من اءيها شاء؛(٦١١)

هر كس از دسترنج حلال خود روزى خورد، درهاى بهشت به روى او گشوده مى شود تا از هر كدام كه بخواهد وارد شود.

(٣)امام علىعليه‌السلام :

اعلموا اءن وان ضعفت حيلته ، و وهنت مكيدته اءنه لن ينقص مما قدر الله له ، و ان قوى فى شدة الحيلة و قوة المكيدة اءنه لن يزاد على ما قدر الله له ؛(٦١٢)

بدانيد كه آنچه خداوند براى بنده مقدر كرده است ، بى كم و كاست به او مى رسد هر چند در چاره انديشى و پيدا كردن راه هاى كسب روزى ناتوان باشد و نيز بيش از آنچه خداوند برايش مقدر كرده به او نرسد، هر چند بسيار زرنگ و چاره انديش باشد.

(٤)امام باقرعليه‌السلام :

ليس من نفس الا وقد فرض الله لها رزقها حلالا ياءتيها فى عافية ، وعرض لها بالحرام من وجه آخر، فان هى تناولت من الحرام شيئا قاصها به من الحلال الذى فرض الله لها، وعند الله سواهما فضل كبير؛(٦١٣)

خداوند براى هر كس روزى حلالى مقرر داشته كه به سلامت به او خواهد رسيد. از سوى ديگر روزى حرام نيز روزى او قرار داده است كه اگر انسان روزى خود را از آن حرام به دست آورد خداوند در عوض روزى حلالى را كه براى او مقدر كرده است از او باز خواهد داشت و غير از اين دو روزى (حلال و حرام) روزى هاى فراوان ديگرى نيز نزد خداوند هست

(٥)امام باقرعليه‌السلام :

اللهم ارزقنى رزقا حلالا يكفينى ولاترزقنى رزقا يطغينى و لا تبتلينى بفقر اءشقى به مضيقاء على ...؛(٦١٤)

خدايا روزى كن مرا رزق حلالى كه كفايتم كند و روزى مكن آن رزقى كه به سركشى ام كشاند و مرا به فقرى گرفتار نساز كه در تنگنايم قرار دهد وبدبخت شوم

(٦)امام حسنعليه‌السلام :

فان الرزق مقسوم واستعمال الحرص استعمال الماثم ؛(٦١٥)

روزى قسمت شده است و حرص زدن سبب مبتلا شدن به گناهان مى شود.

(٧)امام علىعليه‌السلام :

اذا اءلطاءت الارزاق عليك فاستغفر الله يوسع عليك فيها؛(٦١٦)

هر گاه در روزى تو تاءخير و تنگى پديد آمد، آمرزش بخواه تا روزى را بر تو فراخ گرداند.

(٨)امام صادقعليه‌السلام :

فى قوله تعالى (ويرزقه من حيث لا يحتسب) اءى يبارك فيما آتاه ؛(٦١٧)

درباره آيه «و او را از جايى كه گمانش را نمى برد روزى مى دهد» فرمود: يعنى به آنچه كه عطايش فرموده است بركت و فزونى مى بخشد.

(٩)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من رضى بما رزقه الله قرت عينه ؛(٦١٨)

هر كس به آنچه خداوند روزى اش كرده راضى باشد، خوش و خرم بماند.

(١٠)امام باقرعليه‌السلام :

ان العبد ليذنب الذنب فيزوى عنه الرزق ؛(٦١٩)

بنده گناه مى كند و به سبب آن روزى از او گرفته مى شود.

٦٣ - افزايش روزى

(١)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من اءحب اءن يمد له فى عمره واءن يزاد فى رزقه فليبر والديه وليصل رحمة ؛(٦٢٠)

هر كس دوست دارد كه عمرش طولانى و روزيش زياد شود به پدر و مادر خود نيكى كند و صله رحم نمايد.

(٢)امام صادقعليه‌السلام :

من حسن بره فى اءهل بيته زيد فى رزقه ؛(٦٢١)

هر كس به شايستگى در حق خانواده اش نيكى كند، روزيش زياد مى شود.

(٣)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اربع تزيد الرزق : حسن الخلق وحسن الجوار و كف الاذى وقلة الضجر؛(٦٢٢)

چهار چيز روزى را زياد مى كند: خوش اخلاقى ، خوشرفتارى با همسايه ، اذيت نكردن و كم بى تابى كردن

(٤)امام صادقعليه‌السلام :

من حسنت نيته زيد فى رزقه ؛(٦٢٣)

نيت خوب داشتن روزى را زياد مى كند.

(٥)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

استنزلوا الرزق بالصدقة والبكور مبارك يزيد فى جميع النعم خصوصا فى الرزق وطيب الكلام يزيد فى الرزق ؛(٦٢٤)

با صدقه دادن روزى را فرود آوريد، سحر خيزى بركت آور است و همه نعمت ها، مخصوصا روزى را زياد مى كند و خوش زبانى (هم) روزى را زياد مى كند.

(٦)امام علىعليه‌السلام :

مواساة الاخ فى الله عزوجل يزيد فى الرزق والبكور فى طلب الرزق يزيد فى الرزق والاستغفار يزيد فى الرزق واستعمال الامانة يزيد فى الرزق وقول الحق يزيد فى الرزق ؛(٦٢٥)

همدردى و يارى نمودن برادر (دينى) روزى را زياد مى كند، سحر خيزى در طلب روزى ، استغفار، امانت دارى ، و حق گويى روزى را زياد مى كند.

(٧)امام صادقعليه‌السلام :

البر يزيد فى الرزق ؛(٦٢٦)

نيكوكارى روزى را زياد مى كند.

(٨)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

لما قيل له : احب اءن يوسع على فى الرزق ؟ -: دم على الطهارة يوسع عليك فى الرزق ؛(٦٢٧)

به رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم عرض شد: دوست دارم روزيم زياد شود، فرمودند پيوسته با وضو باش

(٩)امام علىعليه‌السلام :

العسر يفسد الاخلاق ، التسهل يدر الارزاق ؛(٦٢٨)

سختگيرى ، اخلاق را تباه مى كند، آسان گيرى روزى ها را سرازير مى كند.

(١٠)امام علىعليه‌السلام :

ترك الحرص يزيد فى الرزق وشكر المنعم يزيد فى الرزق واحتناب اليمين الكاذبة يزيد فى الرزق ؛(٦٢٩)

حرص نورزيدن روزى را زياد مى كند، شكر نعمت و دورى نمودن از قسم دروغ روزى را زياد مى كند.

٧ - نماز

(١)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

لا تزال امتى بخير ما تحابوا واقاموا الصلاة و آتوا الزكاة وقروا الضيف ...؛(٦١)

امتم همواره در خير و خوبى اند تا وقتى كه يكديگر را دوست بدارند، نماز را برپا دارند، زكات بدهند و ميهمان را گرامى بدارند...

(٢)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

الصلاة مفتاح كل خير؛(٦٢)

نماز كليد همه خوبى هاست

(٣)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اول الوقت رضوان الله ووسط الوقت رحمة الله و آخر الوقت عفو الله ؛(٦٣)

نماز در اول وقت خشنودى خداوند، ميان وقت رحمت خداوند و پايان وقت عفو خداوند است

(٤)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

ايها الناس ان المصلى اذا صلى فانه يناجى ربه تبارك وتعالى فليعلم بما يناجيه ؛(٦٤)

اى مردم همانا نمازگزار هنگام نماز با پروردگار بزرگ و بلند مرتبه اش ‍ مناجات مى كند، پس بايد بداند چه مى گويد.

(٥)امام علىعليه‌السلام :

لو يعلم المصلى ما يغشاه من الرحمة لما رفع راءسه من السجود؛(٦٥)

اگر نمازگزار بداند تا چه حد مشمول رحمت الهى است هرگز سر خود را از سجده بر نخواهد داشت

(٦)

امام علىعليه‌السلام :

انظر فيما تصلى وعلى ما تصلى ان لم يكن من وجهه وحله فلا قبول ؛(٦٦)

بنگر در چه (لباسى) و بر چه (چيزى) نماز مى گزارى ، اگر از راه صحيح و حلالش نباشد، قبول نخواهد بود.

(٧)امام صادقعليه‌السلام :

من قبل الله منه صلاة واحدة لم يعذبه و من قبل حسنه لم يعذبه ؛(٦٧)

خداوند از هر كس يك نماز و يا يك كار نيك را قبول كند؛ عذابش ‍ نمى نمايد.

(٨)امام صادقعليه‌السلام :

تسبيح فاطمةعليها‌السلام فى كل يوم فى دبر كل صلاة احب الى من صلاة الف ركعة فى كل يوم ؛(٦٨)

تسبيحات فاطمه زهراعليها‌السلام در هر روز پس از هر نماز نزد من محبوب تر از هزار ركعت نماز در روز است

(٩)امام صادقعليه‌السلام :

سجدة الشكر واجبة على كل مسلم تتم بها صلاتك وترضى بها ربك وتعجب الملائكة منك ...؛(٦٩)

سجده شكر بر هر مسلمانى واجب است ، با آن نمازت را كامل و پروردگارت را خشنود مى سازى و فرشتگان را به شگفتى مى آورى

(١٠)امام صادقعليه‌السلام :

يعرف من يصف الحق بثلاث خصال : ينظر الى اصحابه من هم ؟ والى صلاته كيف هى ؟ وفى اى وقت يصليها؟؛(٧٠)

كسى كه از حق دم مى زند با سه ويژگى شناخته مى شود: ببينيد دوستانش ‍ چه كسانى هستند؟ نمازش چگونه است ؟ و در چه وقت آن را مى خواند؟

٨ - روزه

(١)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

ان للجنة بابا يدعى الريان لايدخل منه الا الصائمون ؛(٧١)

بهشت را درى است كه ريان ناميده مى شود از آن در، جز روزه داران وارد نشوند.

(٢)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

صوموا تصحوا؛(٧٢)

روزه بگيريد تا تندرست باشيد.

(٣)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من اشبع صائما سقاه الله من حوضى شربة لايظماء بعدها؛(٧٣)

هر كس روزه دارى را سير نمايد، خداوند از حوض (كوثر) من شربتى نصيب او خواهد كرد كه پس از آن هرگز تشنه نشود.

(٤)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اللهم لك صمنا وعلى رزقك افطرنا فتقبله منا ذهب الظماء وابتلت العروق وبقى الاجر؛(٧٤)

بار خدايا براى تو روزه گرفتيم و با روزى تو افطار مى كنيم پس آن را از ما بپذير، تشنگى رفت و رگها شاداب شد و پاداش ماند.

(٥)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من منعه الصوم من طعام يشتهيه كان حقا على الله ان يطعمه من طعام الجنة و يسقيه من شرابها؛(٧٥)

هر كس روزه ، او را از خوردن غذايى كه اشتهاى او را دارد، باز دارد، بر خداست كه او را از غذاى بهشت سيرش كند و از نوشيدنى بهشت به او بنوشاند.

(٦)امام علىعليه‌السلام :

ليس الصوم الامساك عن الماءكل والمشرب ، الصوم الامساك عن كل مايكرهه الله سبحانه ؛(٧٦)

روزه امساك از خوردن و آشاميدن نيست بلكه روزه ، خوددارى از تمامى چيزهايى است كه خداوند سبحان آنها را بد مى داند.

(٧)امام علىعليه‌السلام :

نوم الصائم عبادة وصمته تسبيح ودعاؤ ه مستجاب وعمله مضاعف ان للصائم عند افطار عند افطاره دعوة لاترد؛(٧٧)

خواب روزه دار عبادت ، سكوت او تسبيح ، دعايش پذيرفته و عملش دو چندان است دعاى روزه دار به هنگام افطار از درگاه خدا رد نمى شود.

(٨)امام صادقعليه‌السلام :

اما العلة فى الصيام ليستوى به الغنى والفقير وذلك لان الغنى لم يكن ليجد مس الجوع فيرحم الفقير لان الغنى كلما اراد شيئا قدر عليه ...؛(٧٨)

علت روزه گرفتن آن است كه به سبب آن ثروتمند و فقير برابر شوند زيرا ثروتمند گرسنگى را احساس نكرده تا به فقير رحم كند چرا كه ثروتمند هر گاه چيزى بخواهد مى تواند فراهم كند...

(٩)امام صادقعليه‌السلام :

الصوم جنة من آفات الدنيا وحجاب من عذاب الاخرة ؛(٧٩)

روزه سپرى است از آفت هاى دنيا و پرده اى است از عذاب آخرت

(١٠)امام صادقعليه‌السلام :

الصوم فوه لايتكلم الا بالخير؛(٨٠)

روزه دارى (در حكم) دهانى است كه جز به خير سخن نگويد.

٩ - امر به معروف

(١)امام علىعليه‌السلام :

و ما اءعمال البر كلها والجهاد فى سبيل الله عند الامر بالمعروف والنهى عن المنكر الا كنفثة فى بحر لجى ؛(٨١)

همه كارهاى خوب و جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهى از منكر چون قطره اى است در درياى عميق

(٢)امام علىعليه‌السلام :

ان الامر بالمعروف والنهى عن المنكر لا يقربان من اءجل و لا ينقصان من رزق ، لكن يضاعفان الثواب ويعظمان الاجر واءفضل منهما كلمة عدل عند امام جائر؛(٨٢)

امر به معروف و نهى از منكر نه اجلى را نزديك مى كنند و نه روزى را كم مى نمايند، بلكه ثواب را دو چندان و پاداش را بزرگ مى سازند و برتر از امر به معروف و نهى از منكر سخن عادلانه است نزد حاكمى ستمگر.

(٣)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اذا لم ياءمروا بمعروف ولم ينهوا عن منكر ولم يتبعوا الاخيار من اءهل بيتى ، سلط الله عليهم شرارهم ، فيدعوا عند ذلك خيارهم فلا تستجاب لهم ؛(٨٣)

هر گاه (مردم) امر به معروف و نهى از منكر نكنند، و از نيكان خاندان من پيروى ننمايند، خداوند بدانشان را بر آنان مسلط گرداند و نيكانشان دعا كنند اما دعايشان مستجاب نشود.

(٤)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

لا ياءمر بالمعروف و لا ينهى عن المنكر الا من كان فيه ثلاث خصال : رفيق بما ياءمر به رفيق فيما ينهى عنه ، عدل فيما ياءمر به عدل فيما ينهى عنه ، عالم بما ياءمر به عالم بما ينهى عنه ؛(٨٤)

امر به معروف و نهى از منكر نكند مگر كسى كه سه خصلت در او باشد: در امر و نهى خود مداراكند، در امر و نهى خود ميانه روى نمايد و به آنچه امر و نهى مى كند، دانا باشد.

(٥)

امام علىعليه‌السلام :

من اءمر بالمعروف شد ظهر المؤ من ومن نهى عن المنكر اءرغم اءنف المنافق واءمن كيده ؛(٨٥)

هر كس امر به معروف كند به مومن نيرو مى بخشد و هر كس نهى از منكر نمايد بينى منافق را به خاك ماليده و از مكر او در امان مى ماند.

(٦)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

لا يزال الناس بخير ما اءمروا بالمعروف و نهوا عن المنكر و تعاونوا على البر والتقواى فاذا لم يفعلوا ذلك نزعت منهم البر كات ، وسلط بعضهم على بعض ، ولم يكن لهم ناصر فى الارض و لا فى السماء؛(٨٦)

تا زمانى كه مردم امر به معروف و نهى از منكر نمايند و در كارهاى نيك و تقوا به يارى يكديگر بشتابند در خير و سعادت خواهند بود، اما اگر چنين نكنند، بركت ها از آنان گرفته شود و گروهى بر گروه ديگر سلطه پيدا كنند و نه در زمين ياورى دارند و نه در آسمان

(٧)امام باقرعليه‌السلام :

اءوحى الله تعالى الى شعيب النبى انى معذب من قومك مائة اءلف : اءربعين اءلفا من شرارهم وستين اءلفا من خيارهم فقال : يارب هولاء الاشرار فما بال الاخيار؟! فاوحى الله عزوجل اليه : داهنوا اءهل المعاصى فلم يغضبوا لغضبى ؛(٨٧)

خداى تعالى به شعيب پيامبر وحى فرمود كه : من صد هزار نفر از قوم تو را عذاب خواهم كرد: چهل هزار نفر بدكار را، و شصت هزار نفر از نيكانشان را. شعيب عرض كرد: پروردگارا! بدكاران سزاوارند اما نيكان چرا؟ خداى عزوجل به او وحى فرمود كه : آنان با گنهكاران راه آمدند و به خاطر خشم من به خشم نيامدند.

(٨)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من راءى منكم منكرا فليغيره بيده ، فان لم يستطع فبلسانه ، فان لم يستطع فبقلبه وذلك اءضعف الايمان ؛(٨٨)

هر كس از شما منكرى ببيند بايد با دست و اگر نتوانست با زبانش و اگر نتوانست با قلبش آن را تغيير دهد، كه پائين ترين درجه ايمان همين (تغيير قلبى) است

(٩)امام باقرعليه‌السلام :

ان الامر بالمعروف والنهى عن المنكر سبيل الانبياء، ومنهاج الصلحاء، فريضة عظيمة بها تقام الفرائض ، و تاءمن المذاهب ، و تحل المكاسب ، وترد المظالم ، و تعمر الارض ، وينصف من الاعداء، ويستقيم الامر؛(٨٩)

امر به معروف و نهى از منكر راه و روش پيامبران و شيوه صالحان است و فريضه بزرگى است كه ديگر فرايض به واسطه آن بر پا مى شود، راه ها امن مى گردد و درآمدها حلال مى شود و حقوق پايمال شده به صاحبانش بر مى گردد، زمين آباد مى شود و (بدون ظلم) حق از دشمنان گرفته مى شود و كارها سامان مى پذيرد.

(١٠)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من اءمر بالمعروف ونهى عن المنكر فهو خليفة الله فى الارض وخليفة رسوله ؛(٩٠)

هر كس امر به معروف و نهى از منكر نمايد، جانشين خدا در زمين و جانشين رسول اوست

١٠ - جهاد

(١)

امام علىعليه‌السلام :

ان الجهاد باب من اءبواب الجنته فتحه الله لخاصة اءوليائه وهو لباس ‍ التقوى ودرع الله الحصينة وجنته الوثيقة ؛(٩١)

براستى كه جهاد يكى از درهاى بهشت است كه خداوند آن را براى اولياى خاص خود گشوده است جهاد جامعه تقوا و زره استوار خداوند و سپر محكم است

(٢)امام علىعليه‌السلام :

ان الله فرض الجهاد وعظمه وجعله نصره وناصره والله ما صلحت دنيا ولادين الا به ؛(٩٢)

در حقيقت خداوند جهاد را واجب گردانيد و آن را بزرگداشت و مايه پيروزى و ياور قرارش داد. به خدا سوگند كه كار دنيا و دين جز با جهاد درست نمى شود.

(٣)امام علىعليه‌السلام :

ان الله كتب القتل على قوم والموت على آخرين وكل آتيه منيته كما كتب الله له فطوبى للمجاهدين فى سبيله والمقتولين فى طاعته ؛(٩٣)

براستى كه خداوند براى گروهى كشته شدن را مقرر فرمود و براى ديگران مردن را. هر گروهى با همان سرنوشتى كه خداوند مقرر كرده است مى رسد. پس ، خوشا به سعادت مجاهدان در راه خدا و كشته شدگان در راه اطاعت او.

(٤)امام علىعليه‌السلام :

جاهدوا فى سبيل الله باءيديكم فان لم تقدروا فجاهدوا باءلسنتكم فان لم تقدروا فجاهدوا بقلوبكم ؛(٩٤)

در راه خدا با دستهاى خود جهاد كنيد، اگر نتوانستيد با زبانهاى خود و اگر باز هم نتوانستيد با قلب خود جهاد كنيد.

(٥)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

حرس ليلة فى سبيل الله عزوجل اءفضل من اءلف ليلة يقام ليلها و يصام نهارها؛(٩٥)

يك شب نگهبانى در راه خدا برتر است از هزار شبانه روز كه شبهايش به عبادت و روزهايش به روزه دارى سپرى شود.

(٦)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اءفضل الجهاد من اءصبح لايهم بظلم اءحد؛(٩٦)

برترين جهاد آن است كه انسان روز خود را آغاز كند در حالى كه در انديشه ستم كردن به احدى نباشد.

(٧)امام علىعليه‌السلام :

جهاد المراءة حسن التبعل ؛(٩٧)

جهاد زن خوب شوهردارى كردن است

(٨)امام علىعليه‌السلام :

جاهد شهوتك وغالب غضبك وخالف سوء عادتك ، تزك نفسك ، ويكمل عقلك و تستكمل ثواب ربك ؛(٩٨)

با هوا و هوس خود جهاد كن ، برخشمت مسلط شو و باعادتهاى بد خود مخالفت كن تا نفست پاكيزه شود، عقلت به كمال برسد و از پاداش ‍ پروردگارت بهره كامل ببرى

(٩)امام علىعليه‌السلام :

عليكم بالجد والاجتهاد و التاءهب والاستعداد والتزود فى منزل الزاد ولاتغرنكم الحياة الدنيا كما غزت من كان قبلكم من الامم الماضية والقرون الخالية ؛(٩٩)

بر شما باد تلاش و سختكوشى و مهيا شدن و آماده گشتن و توشه برداشتن از سراى توشه (دنيا). مبادا زندگى دنيا شما را بفريبد چنان كه ملتهاى گذشته و اقوام پيشين را فريفت

(١٠)امام باقرعليه‌السلام :

لما قال له رجل ضعيف العمل قليل الصلاة قليل الصوم ولكن اءرجو اءن لا آكل الا حلالا و لا اءنكح الا حلالا: واءى جهاد اءفضل من عفة بطن وفرج ؟!؛(١٠٠)

در پاسخ كسى كه عرض كرد: من در عمل ناتوانم و نماز و روزه كم به جاى مى آورم اما سعى مى كنم جز حلال نخورم و جز با حلال نزديكى نكنم فرمودند: چه جهادى برتر از پاك نگهداشتن داشتن شكم و شرمگاه ؟!.

١١ - توكل

(١)امام علىعليه‌السلام :

التوكل على الله نجاة من كل سوء وحرز من كل عدو؛(١٠١)

توكل بر خداوند، مايه نجات از هر بدى و محفوظ بودن از هر دشمنى است

(٢)امام علىعليه‌السلام :

من توكل على الله ذلت له الصعاب وتسهلت عليه الاسباب ؛(١٠٢)

هر كس به خدا توكل كند، دشوارى ها براى او آسان مى شود و اسباب برايش فراهم مى گردد.

(٣)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من توكل على الله كفاه مؤ نته ورزقه من حيث لا يحتسب ؛(١٠٣)

هر كس به خدا توكل كند، خداوند هزينه او را كفايت مى كند و از جايى كه گمان نمى برد به او روزى مى دهد.

(٤)امام صادقعليه‌السلام :

ان الغنى والعز يجولان فاذا ظفرا بموضع التوكل اءو طنا؛(١٠٤)

بى نيازى و عزت به هر طرف مى گردند و چون به جايگاه توكل دست يافتند در آنجا قرار مى گيرند.

(٥)امام باقرعليه‌السلام :

من توكل على الله لايغلب ومن اعتصم بالله لايهزم ؛(١٠٥)

هر كس به خدا توكل كند، مغلوب نشود و هر كس به خدا توسل جويد، شكست نخورد.

(٦)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

التوكل بعد الكيس مؤ عظة ؛(١٠٦)

توكل كردن (به خدا) بعد از به كار بردن عقل ، خود موعظه است

(٧)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

الطيرة شرك ومامنا الا ولكن الله يذهبه بالتوكل ؛(١٠٧)

فال بد زدن شرك است و هيچ كس از ما نيست مگر اين كه به نحوى دستخوش فال بد زدن مى شود، اما خداوند با توكل به او آن را از بين مى برد.

(٨)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

راءى رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم قوما لا يزرعون قال : ما اءنتم ؟ قالوا: نحن المتوكلون ، قال : لا، بل اءنتم المتكلون ؛(١٠٨)

رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم گروهى را كه كشت و كار نمى كردند، ديدند و فرمودند: شما چه كاره ايد؟ عرض كردند ما توكل كننده گانيم فرمودند: نه ، شما سرباريد.

(٩)امام كاظمعليه‌السلام :

لما سئل عن قوله تعالى : (ومن يتوكل على الله فهو حسبه) -: التوكل على الله درجات ، منها اءن تتوكل على الله فى امورك كلها فما فعل بك كنت عنه راضيا تعلم اءنه لاياءلوك خيرا وفضلا وتعلم اءن الحكم فى ذلك له فتوكل على الله بتفويض ذلك اليه وثق به فيها وفى غيرها؛(١٠٩)

در پاسخ به سوال از آيه «و هر كس به خدا توكل كند او براى وى بس ‍ است» توكل كردن بر خدا درجاتى دارد: يكى از آنها اين است كه در تمام كارهايت به خدا توكل كنى و هر چه با تو كرد از او خشنود باشى و بدانى كه او نسبت به تو از هيچ خير و تفضلى كوتاهى نمى كند و بدانى كه در اين باره حكم ، حكم اوست ، پس با واگذارى كارهايت به خدا بر او توكل كن و در آن كارها و ديگر كارها به او اعتماد داشته باش

(١٠)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

يقول الله عزوجل ما من مخلوق يعتصم دونى الا قطعت اءسباب السماوات واءسباب الارض من دونه فان ساءلنى لم اعطه وان دعانى لم اجبه ؛(١١٠ )

خداوند عزوجل مى فرمايد: هيچ مخلوقى نيست كه به غير من پناه ببرد، مگر اينكه دستش را از اسباب و ريسمانهاى آسمانها و زمين كوتاه كنم ، پس اگر از من بخواهد عطايش نكنم و اگر مرا بخواند جوابش ‍ ندهم

١٢ - دعا

(١)امام صادقعليه‌السلام :

عليكم بالدعاء، فانكم لاتقربون الى الله بمثله ، و لا تتركوا صغيرة لصغيرها اءن تدعوابها، ان صاحب الصغار هو صاحب الكبار؛(١١١)

شما را سفارش مى كنم به دعا كردن ، زيرا با هيچ چيز به مانند دعا به خدا نزديك نمى شويد. و دعا كردن براى هيچ امر كوچكى را، به خاطر كوچك بودنش رها نكنيد، زيرا حاجتهاى كوچك نيز به دست همان كسى است كه حاجتهاى بزرگ به دست اوست

(٢)امام حسن مجتبىعليه‌السلام :

انا الضامن لمن لم يهجس فى قلبه الا الرضا اءن يدعو الله فيستجاب له ؛(١١٢)

كسى كه در دلش هوايى جز خشنودى خدا خطور نكند، من ضمانت مى كنم كه خداوند دعايش را مستجاب كند.

(٣)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من سره ان يستجيب الله له عند الشدائد والكرب فليكثر الدعاء فى الرخاء؛(١١٣)

هر كس دوست دارد خداوند هنگام سختى ها و گرفتارى ها دعاى او را اجابت كند، در هنگام آسايش ، دعا بسيار كند.

(٤)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

ليس شى ء اءسرع اجابة من دعوة غائب لغائب ؛(١١٤)

هيچ دعايى زودتر از دعايى كه انسان در غياب كسى مى كند، مستجاب نمى شود.

(٥)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اغتنموا الدعاء عند الرقة فانها رحمة ؛(١١٥)

دعا كردن را در هنگام رقت قلب غنيمت شمريد، كه رقت قلب ، رحمت است

(٦)امام صادقعليه‌السلام :

اذا اراد اءحدكم اءن يستجاب له فليطيب كسبه وليخرج من مظالم الناس ، و ان الله لا يرفع اليه دعاء عبد وفى بطنه حرام اءو عنده مظلمة لاحد من خلقه ؛(١١٦)

هر كس بخواهد دعايش مستجاب شود، بايد كسب خود را حلال كند و حق مردم را بپردازد. دعاى هيچ بنده اى كه مال حرام در شكمش باشد يا حق كسى بر گردنش باشد، به درگاه خدا بالا نمى رود.

(٧)امام صادقعليه‌السلام :

ان العبد ليدعو فيقول الله عزوجل للملكين : قد استجبت له ولكن احبسوه بحاجته ، فانى احب اءن اءسمع صوته وان العبد ليدعو فيقول الله تبارك و تعالى : عجلوا له حاجته فانى ابغض صوته ؛(١١٧)

هر آينه بنده دعا مى كند و خداوند عزوجل به دو فرشته مى فرمايد: من دعاى او را مستجاب كردم اما حاجتش را نگهداريد، زيرا دوست دارم صداى او را بشنوم و همانا بنده دعا مى كند و خداوند تبارك و تعالى مى فرمايد: زود خواسته اش را برآوريد كه من خوش ندارم صداى او را بشنوم

(٨)امام سجادعليه‌السلام :

من لم يرج الناس فى شى ء ورد اءمره الى الله عزوجل فى جمع اموره استجاب الله عزوجل له فى كل شى ء؛(١١٨)

هر كس در هيچ كارى به مردم اميد نبندد و همه كارهاى خود را به خداى عزوجل واگذارد، خداوند هر خواسته اى كه او داشته باشد اجابت كند.

(٩)امام علىعليه‌السلام :

ربما ساءلت الشى ء فلا توتاه واوتيت خيرا منه عاجلا اءو آجلا اءو صرف عنك لما هو خير لك ، فلرب اءمر طلبته فيه هلاك دينك لو اوتيته ، فاتكن مساءلتك فيما يبقى لك جماله وينفى عنك وباله ؛(١١٩)

___________________

پاورقى ها ٥١- غاية المرام ١/١١٥.

٥٢- امالى طوسى ٣٤٩/٧٢١.

٥٣- بحارالانوار ٢/٣٠/١٣.

٥٤- امالى صدوق ١/٥٦٢/٧٥٥.

٥٥- كافى ٣/٣٤٣/١٣.

٥٦- المنتخب للطريحى ص ٧٠.

٥٧- كافى ٢/٧٨/١٠.

٥٨- منتخب الاثر ١/٢٤٩/٨.

٥٩- جامع الاخبار ص ٤٦.

٦٠- من لا يحضره الفقيه ٢/٥٨٣/٣١٨٧.

٦١- امالى طوسى ٦٤٧/١٣٤٠.

٦٢- الفردوس ٢/٤٠٤/٣٧٩٦.

٦٣- سنن الدار قطنى ١/٢٠١/٩٧٤.

٦٤- مسند ابن حنبل ٢/١٢٩.

٦٥- غررالحكم ٥/١١٦/٧٥٩٢.

٦٦- تحف العقول ص ١٧٤.

٦٧- كافى ٣/٢٦٦/١١.

٦٨- كافى ٣/٣٤٣/١٥.

٦٩- التهذيب ٢/١١٠/١٨٣.

٧٠- محاسن ١/٣٩٦/٨٨٥.

٧١- معانى الاخبار ص ٤٠٩.

٧٢- نهج الفصاحه ح ١٨٥٤.

٧٣- دعائم الاسلام ١/٢٦٩.

٧٤- كافى ٤/٩٥/١.

٧٥- بحارالانوار ٤٠/٣٣١/١٣.

٧٦- شرح نهج البلاغه ٢٠/٢٩٩/٤١٧.

٧٧- الدعوات للراوندى ص ٢٧.

٧٨- بحارالانوار ٩٦/٣٧١/٥٣.

٧٩- مستدرك الوسائل ٧/٣٦٩/٨٤١.

٨٠- بحارالانوار ٩٦/٣٢٥/١٥.

٨١- نهج البلاغه حكمت ٣٧٤.

٨٢- غررالحكم ٢/٦١١/٣٦٤٨.

٨٣- امالى صدوق ص ٢٥٤.

٨٤- بحارالانوار ١٠٠/٨٧/٦٤.

٨٥- كافى ٢/٥٠/١.

٨٦- تهذيب الاحكام ٦/١٨١/٢٢.

٨٧- كافى ٥/٥٦/١.

٨٨- نهج الفصاحه ح ٣٠١٠.

٨٩- كافى ٥/٥٦/١.

٩٠- مستدرك الوسايل ١٢/١٧٩/١٣٨١٧.

٩١- نهج البلاغه خطبه ٢٧.

٩٢- وسائل الشيعه ١١/٩/١٥.

٩٣- شرح نهج البلاغه ٣/١٨٤.

٩٤- بحارالانوار ١٠٠/٤٩/٢٣.

٩٥- كنزالعمال ٤/٣٢٦/١٠٧٣٠.

٩٦- محاسن ١/٢٩٢/١٤٤٩.

٩٧- خصال ص ٦٢٠.

٩٨- غررالحكم ٣/٣٦٥/٤٧٦٠.

٩٩- نهج البلاغه خطبه ٢٣٠.

١٠٠- محاسن ١/٢٩٢/٤٤٨.

١٠١- بحارالانوار ٧٨/٧٩/٥٦.

١٠٢- غررالحكم ٥/٤٢٥/٩٠٢٨.

١٠٣- كنزالعمال ٣/١٠٣/٥٦٩٣.

١٠٤- كافى ٢/٦٥/٣.

١٠٥- جامع الاخبار ص ٣٢٢.

١٠٦- كنزالعمال ٣/١٠٣/٥٦٩٦.

١٠٧- سنن ابن ماجه ٢/١١٧٠/٣٥٣٨.

١٠٨- مستدرك الوسائل ١١/٢١٧/١٢٧٨٩.

١٠٩- كافى ٢/٦٥/٥.

١١٠- امالى طوسى ٥٨٥/١٢١٠.

١١١- كافى ٢/٤٦٧/٦.

١١٢- كافى ٢/٦٢/١١.

١١٣- نهج الفصاحه ح ٣٠٢٣.

١١٤- بحارالانوار ٩٣/٣٥٩/١٧.

١١٥- بحارالانوار ٩٣/٣٤٧/١٤.

١١٦- بحارالانوار ٩٣/٣٢١/٣١.

١١٧- كافى ٢/٤٨٩/٣.

١١٨- كافى ٢/١٤٨/٣.

١١٩- نهج البلاغه نامه ٣١.

گاه چيزى را (از خدا) مى خواهى اما به تو داده نمى شود و دير يا زود بهتر است از آن به تو داده مى شود، يا به خاطر آنچه خير و مصلحت تو در آن است از بر آورده شدن خواسته ات دريغ مى شود، زيرابسا خواسته اى كه اگر برآورده شود به نابودى و تباهى دين تو مى انجامد، پس ، چيزى بخواه كه زيبايى و نيكيش برايت مى ماند و پيامد سوئى ندارد.

(١٠)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من اءراد تستجاب دعوته واءن تكشف كربته فليفرج عن معسر؛(١٢٠)

هر كس مى خواهد دعايش مستجاب شود و غمش از بين برود بايد گره از كار گرفتارى باز كند.

١٣ - شكر

(١)امام صادقعليه‌السلام :

لو كان عند الله عبادة تعبد بها عباده المخلصون اءفضل من الشكر على كل حال لاطلق لفظه فيهم من جميع الخلق بها فلما لم يكن اءفضل منها خصها من بين العبادات وخص اءربابها، فقال تعالى (وقليل من عبادى الشكور)؛(١٢١)

اگر نزد خداوند عبادتى بهتر از شكر گزارى در همه حال بود كه بندگان مخلص با آن عبادتش كنند، هر آينه آن كلمه را درباره خلقش به كار مى برد، اما چون عبادتى بهتر از آن نبود از ميان عبادات آن را خاص قرار داد و صاحبان آن را ويژه گردانيد و فرمود: «واندكى از بندگان من سپاس گزارند»

(٢)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

الطاعم الشاكر له من الاجر كاءجر الصائم المحتسب ، والمعافى الشاكر له من الاجر كاءجر المبتلى الصابر، والمعطى الشاكر له من الاجر كاءجر المحروم القانع ؛(١٢٢)

سير سپاسگذار اجرش همانند روزه دارى است اگر براى خدا روزه مى گيرد، تندرست سپاسگزار همانند آن اجرى را دارد كه بيمار شكيبا و بخشنده سپاسگزار همان اجر را دارد كه تنگدست قانع

(٣)امام حسينعليه‌السلام :

شكرك لنعمة سالفة يقتضى نعمة آنفة ؛(١٢٣)

شكر تو بر نعمت گذشته ، زمينه ساز نعمت آينده است

(٤)امام علىعليه‌السلام :

اءكثر اءن تنظر الى من فضلت عليه ، فان ذلك من اءبوابك الشكر؛(١٢٤)

به كسى كه به او برترى داده شده اى بسيار بنگر، زيرا اين كار يكى از انگيزه هاى شكر گزارى است

(٥)امام صادقعليه‌السلام :

ما من عبد اءنعم الله عليه فعرف اءنها من عند الله الا غفر الله له قبل اءن يحمده ؛(١٢٥)

هيچ بنده اى نيست كه خداوند به او نعمتى دهد و او آن را از جانب خدا بداند مگر آن كه ، پيش از سپاسگويى او، خداوند بيامرزدش

(٦)امام صادقعليه‌السلام :

اءدنى الشكر روية النعمة من الله من غير علة يتعلق القلب بها دون الله عزوجل والرضا بما اعطى والا تعصيه بنعمته و تخالفه بشى ء من اءمره ونهيه بسبب نعمته ؛(١٢٦)

كم ترين سپاسگزارى ، اين است كه انسان نعمت را (مستقيما) از خدا بداند و جز او علتى براى او نداند و نيز به آنچه خداوند عطايش كرده ، خرسند باشد و با نعمت او مرتكب گناه وى نشود و نعمت خدا را وسيله مخالفت با امر و نهى او قرار ندهد.

(٧)رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

ان الله ليرضى عن العبد اءن ياءكل الاكلة فيحمده عليها اءو يشرب الشربة فيحمده عليها؛(١٢٧)

خداوند از بنده اى كه پس از خوردن لقمه اى غذا و يا آشاميدن جرعه اى او را سپاس مى گويد، خشنود مى گردد.

(٨)امام صادقعليه‌السلام :

اءوحى الله تعالى الى موسىعليه‌السلام يا موسى اشكرنى حق شكرى فقال : يا رب و كيف اءشكرك حق شكرك ، وليس من شكر اءشكرك به الا واءنت انعمت به على ؟! فقال : يا موسى الان شكرتنى حين علمت اءن ذلك منى ؛(١٢٨)

خداى تعالى به موسىعليه‌السلام وحى فرمود كه : اى موسى مرا چنان كه بايد شكر كن موسى عرض كرد: پروردگارا چگونه تو را چنان كه بايد شكر گويم حال آن كه هر شكرى كه تو را مى گويم خود نعمتى است كه تو به من ارزانى داشته اى ؟ فرمود: اى موسى حال كه دانستى توفيق آن شكر را هم من به تو داده ام ، شكر مرا ادا كرده اى

(٩)اما رضاعليه‌السلام :

اعلموا اءنكم لا تشكرون الله تعالى بشى ء بعد ايمان بالله وبعد الاعتراف بحقوق اءولياء الله من آل محمد رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اءحب اليه من معاونتكم لاخوانكم المومنين على دنياهم ؛(١٢٩)

بدانيد كه بعد از ايمان به خدا و بعد از اعتراف به حقوق اولياء الله از آل محمد پيامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم هيچ شكرى نزد خدا خوشايندتر از اين نيست كه برادران مومن خود را در امور دنيايشان يارى رسانيد.

(١٠)امام جوادعليه‌السلام :

نعمة لاتشكر كسيئة لاتغفر؛(١٣٠)

نعمتى كه سپاسگزارى نشود مانند گناهى است كه آمرزيده نشود.


3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14