جان جهان
در مقدمه بالا موقعیت خورشید به طور فشرده، تجزیه و تحلیل گردید و ضمناً معلوم شد که قانون خلقت و ناموس طبیعت براساس هسته مرکزی استوار است، و در میان هر هسته از موجودات جهان محور و هسته ای وجود دارد که عامل بقای آن مجموعه از موجودات می باشد، و به هسته مرکزی موسوم است. اینک ببینم جهان انسانها که شریفترین و گرامی ترین موجود جهان هستی است، به دور کدام محور می چرخد و در پرتو کدام هسته مرکزی به زندگی خود ادامه می دهند؟
بدیهی است که قلب عالم امکان و هسته مرکزی جهان هستی وجود مقدس امام زمان - عجل الله تعالی فرجه الشریف - می باشد. از اینجا نکته تشبیه امام زمانعليهالسلام
به خورشید فروزان در زبان اخبار روشن می شود. زیرا که امام زمانعليهالسلام
بسان آفتاب جهان تاب رمز بقای جهان انسانیت و جهان انسانها به دور آن محور می چرخد.
و اگر یک لحظه پیوند انسانها از آن هسته مرکزی قطع شود، همگی محکوم به فنا و سقوط در دره هلاکت می باشند. و تعبیر پیشوایان دین به همین معنی ناظر است، آنجا که می فرماید: «لو لا الحجه لساخت الارض باهلها
» اگر لحظه ای حجت خدا در روی زمین نباشد زمین ساکنان خود را در کام خود فرو می برد.
این حقیقت در احادیث فراوانی از رسول گرامی اسلام و پیشوایان معصومعليهالسلام
در مقام تبیین نقش حجج الهی در نگهداری نظام هستی به ما رسیده است که به چند نمونه آن اشاره می کنیم:
۱- رسول اکرمصلىاللهعليهوآلهوسلم
خطاب به امیرمؤمنانعليهالسلام
فرمود:
«
انی واحد عشر من ولدی و انت یا علی زر الارض - أعنی اوتادها و جبالها - بنا اوتد الله الارض ان تسیخ باهلها، فاذا ذهب الاثناعشر من ولدی ساخت الارض باهلها و لم ینظروا
»
و من یازده تن از فرزندانم و تو ای علی! لنگرهای زمین هستیم، خداوند به وسیله ما زمین را استوار کرده که ساکنانش را در دل خود فرو نبرد، هنگامی که دوازده فرزندم از روی زمین بروند، زمین ساکنانش را در دل خود فرو می برد و به آنها مهلت داده نمی شود.
این حدیث با اندک تغییری در صدر آن، در منابع فراوانی از رسول اکرمصلىاللهعليهوآلهوسلم
روایت شده است.
۲- و در حدیث دیگری فرمود:
«لن یزال هذا الدین قائماً الی اثناعشر من قریش، فاذا مضوا ساخت الارض باهلها
»
تا پایان (امامت) دوازده تن از قریش، این دین پا برجاست. هنگامی که آنها رخت بربندند، زمین ساکنانش را در کام خود فرو برد.
۳- و در خطبه ای که در آخرین روزهای عمر خود ایراد کرد فرمود:
«معاشر الناس کانی ادعی فاجیب، و انی تارک فیکم الثقلین: کتاب الله و عترنی اهل بیتی، ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا، فتعلموا منهم و لا تعلموهم، فانهم اعلم منکم، لاتخلو الارض منهم، ولو خلت اذاً لساخت باهلها
»
ای توده های مردم! گویی نزدیک است که فراخوانده شوم و دعوت حق را لبیک گویم. من در میان شما دو امانت گرانبها نهادم: کتاب خدا و عترت خود اهلبیتم را. اگر به آن دو چنگ بزنید هرگز گمراه نخواهید شد. از آنها فرا گیرید و در صدد تعلیم آنها نباشید که آنها از شما داناترند. روی زمین از آنها خالی نمی ماند، و اگر خالی بماند اهل خود را در کام خود فرو برد.
۴- پس از نزول آیه شریفه(
إِنَّمَا أَنتَ مُنذِرٌ وَلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ
)
: تو بیم دهنده ای و برای هر قومی هدایتگری هست.
رسول گرامی اسلامصلىاللهعليهوآلهوسلم
فرمود:
آن بیم دهنده من هستم، آیا می دانید که هدایتگر کیست؟.
عرضه داشتند: نه یا رسول الله.
به امیر مؤمنانعليهالسلام
اشاره فرمودند و بخشی از فضائل امیر مؤمنان و اهلبیت عصمت و طهارت را باز گو کردند و در پایان فرمودند:
«هو الامام، ابو الائمه الزهر
»
او امام است و پدر امامان نور فشان.
پرسیدند: یا رسول الله امامان بعد از شما چند نفر هستند؟ فرمود:
«اثناعشر عدد نقباء بنی اسرائیل، و منا مهدی هذه الامه، یملا الله به الارض قسطاً و عدلا کما ملثت جوراً و ظلماً، لایخلو الارض منهم الا ساخت بأهلها
»
دوازده تن به تعداد نقباء بنی اسرائیل می باشند. مهدی امت نیز از ماست. خداوند به وسیله او زمین را پر از عدل و داد می کند، به طوری که پر از جور و ستم شده است. زمین از آنها خالی نخواهد شد، مگر این که اهل خود را در کام خود فرو برد.
۵- امام زین العابدینعليهالسلام
در یک روایت طولانی از نقش امامان در رخدادهای جهان به تفصیل سخن گفته، در فرازی از آن می فرماید:
«و بنا یمسک الارض ان تمید باهلها، و بنا ینزل الغیث، و بنا ینشر الرحمه و یخرج برکات الارض، و لولا ما فی الارض منا لساخت بأهلها
»
خداوند به وسیله ما نمی گذارد که زمین اهل خود را پریشان سازد، و به وسیله ما باران می فرستد، و به وسیله ما رحمتش را می گستراند، و به وسیله ما برکات زمین را خارج می سازد، و اگر نبود امامی از ما در روی زمین، زمین اهل خود را در کام خود فرو می برد.
۶- امام باقرعليهالسلام
در همین رابطه فرمود:
«لو ان الامام رفع من الارض ساعه لماجت باهلها، کما یموج البحر باهله
»
اگر یک ساعت امام از روی زمین برداشته شود، زمین ساکنانش را در نوردد، آن چنانکه دریا - به هنگام طوفان - ساکنانش را در می نوردد.
این حدیث با اندک اختلافی در تعبیر به سند دیگری نیز از امام باقرعليهالسلام
روایت شده است.
۷- پیشوای پنجم شیعیان در حدیث دیگری فرمود:
«لو بقیت الارض یوماً بلا امام منا لساخت باهلها
»
اگر یک روز امامی از ما در روی زمین نباشد، زمین اهل خود را در کام خود فرو برد.
۸- امام صادقعليهالسلام
در همین رابطه می فرماید:
«و لولا من علی الارض من حجج الله، لنفضت الارض ما فیها و القت ما علیها، ان الارض لاتخلو ساعه من الحجه
»
اگر آن حجتهای پروردگار در روی زمین نبودند، زمین هر چه در درون دارد بیرون می ریخت، و آنچه بر فراز خود دارد دور می انداخت، زمین حتی یک ساعت از حجت خدا خالی نمی شود.
۹- ابوحمزه ثمالی به خدمت امام صادقعليهالسلام
عرض کرد:
آیا ممکن است که روی زمین خالی از حجت باشد؟.
امام صادقعليهالسلام
فرمود:
«لو بقیت الارض بغیر امام لساخت
»
اگر زمین خالی از امام بماند فرو ریزد.
۱۰- و در نقلی دیگر فرمود:
«لوبقیت الارض بغیر امام ساعه لساخت
»
اگر یک ساعت روی زمین خالی از امام بماند فرو ریزد.
۱۱- امام صادقعليهالسلام
در فرازی از یک حدیث طولانی در همین رابطه فرمود:
«و لو خلت الارض ساعه واحده من حجه لله لساخت باهلها
»
اگر زمین یک ساعت از حجت خدا خالی باشد اهل خود را در کام خود فرو می برد
۱۲- به خدمت امام رضاعليهالسلام
عرض شد:
آیا ممکن است روی زمین خالی از حجت بماند؟ فرمود: نه.
راوی گفت: از امام صادقعليهالسلام
برای ما روایت شده که فرمود: زمین خالی از حجت نمی ماند، مگر این که خداوند بر اهل زمین غضب فرماید.
امام هشتم فرمود:
«لا تبقی اذاً لساخت
»
خالی نمی ماند وگرنه فرو می ریزد.
۱۳- در حدیث دیگری از امام رضاعليهالسلام
پرسیده اند:
آیا ممکن است که زمین باشد و امامی بر فراز آن نباشد؟.
امامعليهالسلام
فرمود:
«لا، اذاً لساخت باهلها
»
نه، زیرا در آن صورت اهل خود را در کام خود فرو برد.
۱۴- امام رضاعليهالسلام
در فرازی از یک حدیث طولانی در همین رابطه فرمود:
لو خلت یوماً بغیر حجه لماجت باهلها، کما یموج البحر با هله:
اگر یک روز زمین خالی از حجت باشد، اهل خود را در نوردد، آن چنانکه دریا - به هنگام طوفان - اهل خود را درمی نوردد.
۱۵- و در حدیث دیگری در پاسخ پرسشی فرمود:
«معاذ الله، لاتبقی ساعه، اذا لساخت
»
به خدا پناه می بریم، حتی یک ساعت هم باقی نمی ماند، بلکه اهل خود را در کام خود فرو می برد.
۱۶- و در همین رابطه فرمود:
«لو خلت الارض طرفه عین من حجه لساخت باهلها
»
اگر زمین به مقدار یک چشم بر هم نهادن خالی از حجت باشد، اهل خود را در کام خود فرو می برد.
۱۷- علامه مجلسی قدس سره در جلد السماء و العالم احادیثی را از کتاب تاریخ قم در مورد شرافت و جلالت قم نقل می کند، در این میان دو حدیث از امام صادقعليهالسلام
نقل کرده که در آنها نقش قم در زمان غیبت و نشر احادیث و علوم آل محمدصلىاللهعليهوآلهوسلم
از قم به همه اکناف جهان به تفصیل بیان شده، در این دو حدیث تأکید شده که در زمان غیبت حضرت بقیه الله - ارواحنا فداه - شهر قم و ساکنان آن جایگزین حجت خدا می شوند، سپس آمده است:
«و لولا ذلک لساخت الارض باهلها
»
اگر چنینن نبود، زمین ساکنانش را در کام خود فرو می برد.
۱۸- و در فرازی از زیارتنامه امام حسینعليهالسلام
خطاب به آن حضرت می خوانیم:
«و بکم یمسک الارض ان تسیخ باهلها
»
خداوند به وسیله شما زمین را نمی گذارد که ساکنانش را در کام خود فروبرد.
پس اگر آفتاب عالمتاب، مدتی در پشت ابرهای تیره و تار پنهان شود نور و حرارت آن کاملاً به انسانها و جانوران و گیاهان نرسد، باز هم یک اثر مهمش همواره عاید جهانیان هست و آن این که در پرتو جاذبه آن، تمام کرات منظومه به زندکی خود ادامه می دهند و رهسپار دیار نیستی نمی شوند.
و اگر خورشید فروزان جهان انسانیت قائم آل محمدعليهالسلام
مدتی در پشت پرده غیبت نهان شود، و آن دست نیرومند الهی در آستین غیبت فرو رود و دست انسانها از دامن پر فیضش کوتاه گردد. یک فیض بسیار عظیمش همواره شامل حال جهانیان می باشد، و آن این که در پرتو آن وجود مقدس، جهان هستی به بقای خود ادامه می دهد و زمین ساکنانش را در کام خود فرو نمی برد. و آسمان بر سر انسانها فرو نمی ریزد. و خداوند متعال به برکت وجود او رشته فیوضاتش را از انسانها قطع نمی کند.
روی این بیان در زمان غیبت نیز جهان از وجود مقدس امام زمانعليهالسلام
برخوردار است و در پرتو وجودش دیار نیستی را نمی پیمایند و به زندگی خود ادامه می دهند. و از اینجا نکته تشبیه امام زمانعليهالسلام
در زمان غیبت به خورشید نهان در پشت ابر روشن می گردد.
علاوء بر این: امام چنان که وظیفه راهنمائی ظاهری را به عهده دارد، ولایت و رهبری باطنی اعمال را نیز به عهده دارد و حیات معنوی مردم را تنظیم می کند و حقایق اعمال را به سوی خدا سوق می دهد.
در پرتو همین رابطه درونی و پیوند معنوی انسانها با امام است که از جهان چهار پایان پا فراتر نهاد، در زمره انسانها قرار گرفته اند. و اگر یک لحظه این پیوند درونی قطع شود به عهد جاهلیت برگشته، در زمره حیوانات قرار می گیرند.
وحدیث معروف به همین مطالب اشاره می کند، آنجا که می فرماید:
من مات و لم یعرف امام زمانه، مات میته جاهلیه:
هرکس بمیرد و امام زمانش را نشناسد بر عهد جاهلیت مرده است.