شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

پی نوشت ها:

1- «تفسير مجمع البيان سوره فجر و نفس المهموم ص 46»

2- پيامبر و ياران ج 2 ص 135.

3- تاريخ يعقوبى ج 2 ص 206 - حياه الحسين ج 2 ص 176 و 178 - شرح ابن ابى الحديد ج 3 ص 16.

4- ابن ابى الحديد ج 3 ص 15.

5- حيات الحسين ج 2 ص 264 - بلاغة الحسين ص 64.

6- حيات الحسين ج 3 ص 98 - نفس المهموم ص 191 - بلاغة الحسين ص 25.

7- بلاغة الحسين ص 65 - طبرى ج 7 ش 24.

8- اعيان الشيعة ج 1 ص 593.

9- مقاتل الطالبين ص 78 - عمده الطالب ص 191 - ارشاد مفيد ص 198 - حديقة الشيعه ص 497 - كافى كتاب الحجة مولد حسين بن على حديث 2 - بحار 44/ ص 202 - اسد الغابه ج 2 / ص 18.

10- حياه الامام الحسين بن على ج 1 ص 30 - الصواعف الحرفه ص 190.

11- حياه الحسين ج 1 / ص 95 - نفس المهموم ص 25.

12- حياة الحسين ج 1 ص 95 - نفس المهموم ص 25.

13- بحار ج 44 ص 175 - كافى كتاب الحجه باب الاشارة و النص على الحسين ج 2.

14- ارشاد شيخ مفيد ص 187 و 198 - حياة الحسين ج 1 ص 36 و 217.

15- ارشاد مفيد ص 198.

16- بحار ج 44 / ص 194 - وسائل الشيعه ج 4 / ص 721 باب استحباب افتتاح الصلوة بسبع تكبيرات.

17- كافى، كتاب الحجه، باب ما جاء فى الاثنى عشر و النص عليهم حديث 3 - اكمال الدين ص 179.

18- بحار ج 44/ ص 192- حياة الحسين ج 1 ص 133.

19- بحار ج 44/ص 193- عقدالفريد ج 4 ص 384.

20- بحار ج 44/ص 189- تفسير عياشى ج 2 ص 257.

21- بحار ج 44/ص 189.

22- آيه 86 سوره نساء.

23- بحار ج 44 / ص 195.

24- بحار ج 44 ص 190- حيات الحسين ج 1/ ص 131.

25- طبقات ج 2 بخش 2 ص 89.

26- بحار ج 44/ ص 196.

27- آيه 124 سوره انعام - حيات الامام الحسين ج 1/ ص 130.

28- بحار ج 44 ص 197.

29- سوره منافقين آيه 8.

30- بحار ج 44 / ص 198.

31- بحار ج 44 ص 202.

32- ارشاد مفيد ص 249- الصواعق المحرقة ص 190.

33- ارشاد مفيد ص 249.

34- بحار ج 44 / ص 191.

35- حيات الحسين ج 1 /ص 112.

36- ابى الضيم يعنى كسى كه هرگز تن به ذلت نميدهد و زير بار ظلم و زور نميرود جمع آن اباة الضيم است.

37- حياة الحسين ج 1 / ص 113- ابن ابى الحديد ج 1 ص 113- بلاغة الحسين ص 45 و 49.

38- شرح ابن ابى الحديد ج 1 طبع بيروت ص 300- نهج البلاغه خطبه 51.

39- آيه 21 سوره طور.

40- نفس المهموم ص 47 - بحارج 44 / ص 221 - تفسير برهان ج 4 ص 242.

41- بحار ج 44 / ص 223 - احتجاج ص 239.

42- بحار ج 44 - نفس المهموم ص 53.

43- بحار 44 ص 243.

لوح تمسك به اهل بيت در كشتى نوح:

چون به تلاطم كشتى نوح اشاره شد لازم مى دانيم به گزارش جالبى كه از سوى باستان شناسى شوروى در مجله رسمى و پر تيراژ انقاد نيزوب در شماره تشرين دوم سال 1953 منتشر شده اشاره اى شود زيرا اين گزارش هم از نظر علمى و هم از لحاظ دينى بخصوص از نظر معتقدات مذهب تشيع فوق العاده مهم و با ارزش است مخصوصا از جهت اينكه در كشورى اين گزارش تهيه و منعكس و منتشر شده كه معنويت را پشت سر گذارده و مادى گرائى را پيشه ساخته اند و اينك خلاصه گزارش مذكور از نظر خوانندگان مى گذرد:

موقعى كه باستانشناسان شوروى در منطقه معروف به وادى قاف مشغول حفارى بودند در اعماق زمين به چند تخته پاره قطور و پوسيده برخوردند كه معلوم شد اين تخته ها از قطعات كشتى حضرت نوح بوده است و پس از دو سال كاوش تخته پاره ديگرى يافتند كه بصورت لوحى منقوش بوده و از قضا سالم و دست نخورده باقى مانده بود، سطور منقوش در آن لوح از ناشناخته ترين خطوط بود لذا اداره كل باستانشناسى شوروى هفت نفر از سرشناس ترين باستان شناس و اساتيد خط و زبان روسى و چينى را مامور تحقيق و بررسى و شناخت خط و مطالب آن نمود كه اين هيئت پس از هشت ماه مطالعه و بررسى و مقايسه حروف با نمونه ساير خطوط و كلمات متفقا گزارش زير را در اختيار باستانشناسى شوروى قرار داد:

1- اين لوح مخطوط چوبى از جنس همان تخته هاى مربوط به كاوش قبلى و كلا متعلق به كشتى نوح است.

2- حروف و كلمات اين عبارات به لغت سامانى يا سامى است كه در حقيقت ام اللغات (ريشه لغات) و به سام بن نوح منسوب است.

3- معناى اين حروف و كلمات چنين است:

اى خداى من و اى يار من، به رحمت و كرمت مرا يارى نما.

و بپاس خاطر اين نفوس مقدسه: محمد، ايليا (على) شبر (حسن) شبير (حسين) فاطمه.

آنان كه همه بزرگان و گرامى اند، جهان به بركت آنها بر پاست.

به احترام نام آنها مرا يارى كن، تنها توئى كه مى توانى مرا به راه راست هدايت كنى. بعدا ترجمه اين كلمات بزبان انگليسى در مجلات و جرايد زير منتشر شده است:

1- مجله هفتگى «ويگلى ميرر»

لندن مورخه 28 دسامبر 1953.

2- مجله استار لندن مربوط به كانون دوم 1953.

3- روزنامه سن لايت منچستر شماره مربوط به كانون دوم 1953.

4- روزنامه ويكلى يبرر مورخ اول شباط 1954.

5- روزنامه الهدى قاهره مورخ 30 مارس 1953.

ضمنا محدث پاكستانى سيد محمود گيلانى در كتاب «ايليا مركز نجات اديان العالم »

گزارش مذكور را به زبان اردو و ترجمه منعكس نموده و مجله بذره نجف در شماره هاى شوال و ذى القعده 1385 آنرا از اردو به عربى ترجمه نموده است هم اكنون لوح موصوف در موزه مسكو در معرض ديد توريستها است لازم به توضيح است كه محل استقرار كشتى نوح به صريح آيه شريفه و استوت على الجودى كوه جودى بوده كه همان كوه آرارات است زيرا اين كوه به نامهاى مختلف ناميده شده است به زبان فارسى كوه نوح و به عربى جودى و به تركى اگر يداغ و به ارمنى ماسيس يا «مازيك»

و «ميزه زوزار»

يعنى كوه كشتى مى گويند و داراى دو قله است به نامهاى نوح بزرگ و نوح كوچك كه در ماءخذ اسلامى اولى بنام جبل الحارث و دومى به جبل الحويرث موسوم است.

«به نقل از مكتب اسلام شماره 10 سال دوازدهم و شماره 1 سال سيزدهم. »

44- بحار ج 44 ص 244.

45- ارشاد مفيد ص 250 - بحار ج 44 ص 246 - حيات الامام الحسين ج 1ص 97 - طبقات ج 8 / ص 204.

46- بحار ج 44 / ص 229 - حيات الامام الحسين ج 1 / ص 100 - عقد الفريد ج 4 / ص 383 - صواعق المحرقة ص 190.

47- ارشاد مفيد ص 250.

48- ينابيع الموده ص 320 - الصواعق المحرقة ص 191.

49- بحار ج 44 / ص 273.

50- بحار ج 44 / ص 278 - نفس المهموم ص 39.

51- بحار ج 44، ص 281. ينابيع الموده ص 375. نفس المهموم ص 42.

52- بحارج 44/ ص 282

53- بحارج 44/ص 282- قاموس الرجال ج 2/ص 392.

54- بحارج 44/ص 289 و 291 و 293.

55- بحارج 44 ص 289 و 291 و 293.

56- بحارج 44/ص 282 و 289.

57- بحارج 44 / ص 289.

58- بحارج 44 / ص 283.

59- آيه 38، سوره آل عمران.

60- بحارج 44 / ص 285 نفس المهموم ص 26.

61- اعيان الشيعه ج 1، ص 587، ابصار العين ص 3. ارشاد مفيد ص 200. بحار ج 44، ص 324.

62- بحار ج 44 / ص 311-. حيات الامام الحسين ج 2، ص 236. كامل ابن اثير ج 4، ص 6. طبرى ج 7، ص 196 و 217. ينابيع الموده ص 333.

63- اعيان الشيعه ج 1 / ص 587. كامل ابن اثير 4، ص 15. بحار ج 44 ص 324. ارشاد مفيد ص 201. ينابيع ص 334. حيات الامام الحسين ج 2، ص 247. طبرى ج 7، ص 216. روضة الواعظين ص 146.

64- كامل ابن اثير ج 4، ص 16. ارشاد مفيد ص 201. بحار ج 44، ص 326.

65- منظور آزاد شدگان و فرزندانشان بنى اميه و كليه مشركين و كفار مكه مى باشند كه پيامبر اكرم (ص) پس از فتح مكه به آنان فرمود: اذهبوا انتم الطلقاء برويد همگى آزاديد و جناب زينب سلام الله عليها در نطق آتشين و كوبنده خود خطاب به يزيد فرمود: يابن الطلقاء اى پسر آزاد شدگان كه خطبه آنحضرت در جاى خود خواهد آمد.

66- بحار ج 44/ 326 - حياة الحسين ج 2 / ص 257.

67- بحارج 44 ص 327- حياة الامام الحسين ج 2/ص 259.

68- بحارج 44 ص 328 - حياة الامام الحسين ج 2/ص 259 - ينابيع الموده ص 334.

69- اعيان الشيعه ج 1، ص 588. كامل ابن اثير ج 4/16. بحار ج 44/ ص 329. ارشاد ص 202. حيات الامام الحسين ج 2/ ص 292. ينابيع الموده ص 334.

70- بحارج 44 ص 329 - حياة الامام الحسين ج 2/ص 264 - بلاغة الحسين ص 64.

71- آيه 21، سوره قصص.

72- كامل ابن اثير ج 4/ ص 17. ارشاد مفيد ص 202. حياة الحسين ج 2/ ص 261. طبرى 7/ ص 220. روضة الواعظين ص 147.

73- آيه 22 سوره قصص

74- ابصار العين ص 4 - اعيان الشيعه ج 1/588. كامل ج 4/ ص 19 بحار ج 4/ ص 232. ارشاد مفيد ص 202. حياة الامام الحسين ج 2/ ص 306. عقد الفريد ج 4/ ص 376. طبرى ج 7/ ص 232. طبقات ابن سعد ج 5/ ص 107.

75- اعيان الشيعه ج 1/589 - ابصارالعين ص 4 - الحسين فى طريقه الى الشهاده ص 4 - طبرى ج 7ص 233 - بحار 44/232 - ارشاد مفيد ص 203 - حياة الامام الحسين 2/331 - روضه الواعظين ص 147.

76- اعيان الشيعه ج 1/ص 589. ابصار العين 5 الحسين فى طريقه 8. كامل ابن اثير ج 4/ ص 21. بحار ج 44/ ص 334. ارشاد مفيد ص 204. طبرى ج 7، ص 235. بلاغة الحسين ص 69.

77- اعيان الشيعه ج 1/590 - ابصارالعين ص 5- بحارج 44/ص 337 -حياة الحسين ج 2/ص 321 -طبرى ج 7/ص 240- انساب الاشراف ج 2/ص 78.

78- ابصارالعين ص 5- اعيان الشيعه ج 1 / ص 589. - بحار ج 44 / ص 338 - الحسين فى طريقه الى الشهاده - ص 9، حياة الحسين ج 2 / ص 323.

79- ابصار العين ص 5. اعيان الشيعه ج 1 / ص 589. بحارج 44 /ص 338. الحسين فى طريقه الى الشهاده. ص 9 حياة الحسين ج 2 / ص 323.

80- بحارج 44/ص 287.

81- كامل ج 4 / ص 21 ابصارالعين ص 5 - 6 اعيان الشيعه ج 1/589 و 590 - ارشاد مفيد 206 - بحارج 44 / ص 338. الحسين فى طريقه الى الشهاده ص 9. طبرى ج 7 ص 236. انساب الاشراف ج 2 ص 77.

82- حياة الامام الحسينعليه‌السلام ج 2/ص 334 - ارشاد ص 205.

83- اعيان الشيعه ج 1 / ص 590 و 589. بحار ج 44 ص 336. كامل ج 4 ص 22. ارشاد مفيد ص 205. طبرى ج 7 ص 238.

84- حياة الحسين ج 2 / ص 345.

85- حياة الحسين ج 2/ص 348 دائرة المعارف وجدى ج 3 / ص 444.

86- اعيان الشيعه ج 1 /ص 590 - 589. بحار ج 44 ص 336. كامل ج 4 ص 22. حياة الحسين ج 2 ص 353. ارشاد ص 205. طبرى ج 7 ص 239. انساب الاشراف ج 2 ص 77.

87- حياة الحسين ج 2 /ص 255 - طبرى ج 7 / ص 241.

88- اعيان الشيعه ج 1 ص 590. مقاتل الطالبين ص 97. كامل ج 4 ص 24. ارشاد مفيد ص 206. بحار ج 44 ص 340. حياة الامام الحسين ج 2 ص 354. طبرى ج 7 ص 243. مروج الذهب ج 3 ص 57. انساب الاشراف ج 2 ص 78.

89- مقاتل الطالبين ص 97. كامل ج 4 ص 24. ارشاد مفيد ص 206. بحار ج 44 ص 331. حياة الامام الحسين ج 2 ص 359. طبرى ج 7 ص 242. اعيان الشيعه ج 1 ص 591.

90- هانى بن عروة و پدرش از صحابه رسول خدا و از بزرگان شيعه بودند و در جنگهاى سه گانه امير مومنان شركت داشت و مردى معمر بود كه سن او را 83 تا 97 سال گفته اند. الحسين فى طريقه ص 71.

91- مقاتل الطالبين ص 97 كامل ج 4 / ص 24 - بحارج 44 /ص 341. اعيان الشيعه ج 1 ص 591. طبرى ج 7 ص 242. ارشاد مفيد ص 206. حياة الحسين ج 2 ص 359.

92- حياة المسلم ج 2 / ص 361 - الحسين فى طريقه الى الشهاده ص 71.

93- مقاتل الطالبين ص 98 - اعيان الشيعه ج 1/ص 591. كامل ج 4 ص 26. بحار ج 44 ص 343. حياة الحسين ج 2 ص 362 طبرى ج 7 ص 244. انساب الاشراف ج 2 ص 79.

94- مقاتل الطالبين ص 97. بحار 44 ص 324. اعيان الشيعه ج 1 ص 591. كامل 4 ص ص 25. ارشاد مفيد ص 207. طبرى ج 7 ص 249. انساب ج 2 ص 79.

95- خطرات خوش باورى: در امور سياسى به تناسب اهميت كار بايد دقت بيشترى معمول گردد بويژه در نهضت ها و انقلابات بزرگ از آنجا كه قدرتهاى استكبارى از هر گونه وسيله نامشروع براى درهم كوبيدن نهضت و شكست انقلاب استفاده مى كنند ضرورت انقلاب ايجاد مى كند كه از خوش بينى و زود باورى و حسن ظن احتراز جست بخصوص آنكه اگر مخالفين انقلاب افراد بى دين و لا اءبالى و دنيا پرست باشند ضربه شديدى به انقلاب وارد مى سازند كه نظير آن داستان معقل است كه به لحاظ خوش باورى مسلم بن عوسجه در انقلاب رخنه نمود و موجبات شكست آنرا فراهم ساخت لذا در داستان معقل مواردى به چشم مى خورد كه مسئولان مى بايستى به آن بيشتر توجه مى كردند.

1- با توجه به اينكه معقل خود را اهل شام معرفى نموده و با سابقه زيادى كه مومنان از دشمنى شاميان داشتند نمى بايستى به سادگى نسبت باو اعتماد و اطمينان مى كردند.

2- پرداخت وجه يكى از چيزهائى است كه موجب حصول اطمينان مى گردد و در موارد ضرورى براى حصول اعتماد نوعا از اين حربه استفاده مى شود ليكن متاسفانه علاقمندان به انقلاب آنرا حمل بر توجه و علاقه مردم به انقلاب مى كنند و به آسانى آنرا مى پذيرند و به عواقب آن نمى انديشند.

3- با توجه به اينكه جاسوس ابن زياد اولين فردى بود كه صبحها به خانه هانى مى آمد و آخرين كسى بود كه خارج مى شد اعضاء ثوره مى بايستى به موقعيت او پى ببرند هر چند افراد جاسوس و نفوذى در كار خود مهارت داشته باشند.

متاسفانه در انقلاب اسلامى ايران هم افراد نفوذى عمال اجنبى از اينگونه حربه ها استفاده كردند و خوش باورى و حسن نيت مصادر امور از يكسو و خرابكاريهاى انقلابى نمايان از سوى ديگر لطمه فراوانى به انقلاب وارد ساخت.

96- حياة الحسين ج 2 / ص 370 - اعيان الشيعه ج 1 /ص 602.

97- ارشاد مفيد ص 208 - كامل ج 4/ص 28 - مقاتل الطالبين ص 99 - بحارج 44/ص 345. انساب الاشراف ج 2 ص 80. اعيان الشيعه ج 1 ص 591. حياة الحسين ج 2 ص 372. طبرى ج 7 ص 250.

98- ارشاد مفيد ص 209 - بحارج 44/ص 29 - حياة الحسين ج 2 /ص 374 - مقاتل الطالبين ص 100 طبرى ج 7/ص 252.

99- كامل ج 4 /ص 30 - ارشاد مفيد ص 210 - بحارج 44 /ص 347 - اعيان ج 1/ص 591 - مقاتل ص 100 - حياة الحسين ج 2 /ص 376.

100- اعيان الشيعه ج 1/ص 591 - مقاتل الطالبين ص 100 - ارشاد مفيد ص 210 - بحارج 44 /ص 348 كامل ج 4 / ص 30 - حياة الحسين ج 2 /ص 380 - طبرى ج 7 ص 255 - مروج الذهب ج 3 /ص 58.

101- مقاتل الطالبين ص 101 و 102 - اعيان الشيعه ج 1 / ص 591 كامل ج 4 /ص 31 طبرى ج 7 /ص 256 - ارشاد مفيد ص 211 - بحارج 44 / ص 349 - حياة الحسين ج 2 / ص 382.

102- مقاتل الطالبين ص 102 - اعيان الشيعه ج 1 /ص 592 - بحارج 44 /ص 350 - ارشاد ج ص 212 - روضة ص 150 كامل ج 4 / ص 31 - حياة الحسين ج 2 /ص 286 - طبرى ج 7 /ص 258.

103- حياة الامام الحسين ج 2 / ص 286 - مقاتل ص 102 - اعيان الشيعه ج 1/ص 592 - بحارج 44 / ص 350 ارشاد ص 212 - كامل ج 4 /ص 31.

104- مقاتل الطالبين ص 104 - ارشاد ص 212. كامل ج 4 ص 32 - حياة الامام الحسين ج 2 /ص 389- طبرى ج 7/259.

105- حياة الحسين ج 2 /ص 389 طبرى ج 7/ص 259.

106- حياة الحسين ج 2 /ص 390 - بحارج 44 /ص 349.

107- حياة الامام الحسين ج 2 /ص 391.

108- بحارج 44 / ص 252. مقاتل الطالبين ص 104. حياة الامام الحسين ج 2، ص 392. طبرى ج 7، ص 261. انساب الاشراف ج 2، ص 81.

109- مقاتل الطالبين ص 104 - بحارج 44 /ص 352 ارشاد مفيد ص 214 - كامل ج 4 / ص 32 حياة الحسين ج 2 / ص 393 طبرى ج 7 /ص 262.

110- اعيان الشيعه ج 1 / ص 592 مقاتل الطالبين ص 106 - بحارج 44 / ص 355 - كامل ج 4 /ص 34- ارشاد ص 215 طبرى ج 7/ص 265.

111- اعيان الشيعه ج 1 /ص 592 - بحار ج 44 /ص 356 - مقاتل الطالبين ص 106 - ارشاد مفيد ص 216 - كامل ج 4 /ص 34. حياة الحسين ج 2، ص 400. عقد الفريد ج 4 ص 379. طبرى ج 7، ص 266. انساب الاشراف ج 2، ص 82.

112- اعيان الشيعه ج 1/ ص 593 - مقاتل الطالبين ج 106 و 107 كامل ج 4/35 - ارشاد مفيد ص 216 - انساب الاشراف ج 2/ص 83 بحار ج 44/ ص 358 - حياة الحسين ج 2/ ص 404 - طبرى ج 7/ ص 267 - مروج الذهب ج 3/ص 59.

113- اعيان الشيعه ج 1/ ص 593 - مقاتل الطالبين ج 106 و 107 كامل ج 4/35 - ارشاد مفيد ص 216 - انساب الاشراف ج 2/ص 83 بحار ج 44/ ص 358 - حياة الحسين ج 2/ ص 404 - طبرى ج 7/ ص 267 - مروج الذهب ج 3/ص 59.

114- حياة الحسين ج 2 /ص 411 و 378 - كامل ج 4 /ص 36 - بحارج 44 /ص 358 - طبرى ج 7 / ص 270- ارشاد ص 217.

115- حياة الحسين ج 2 /ص 411.

116- حياة الحسين ج 2/ص 413 - طبرى ج 7/ص 270 - ارشاد ص 218.

117- حياة الحسين ج 2 /ص 413 - طبرى ج 7 /ص 270 - ارشاد ص 218.

118- حياة الحسين ج 2 /ص 415 - تنفيح المقال ج 1 فائده بيست و ششم.

119- اعيان الشيعه ج 1 /ص 593- مقاتل الطالبين ص 109 - ارشاد مفيد ص 217 - الحسين فى طريقه الى الشهاده ص 10.

120- اعيان الشيعه ج 1/ص 953 - ابصار العين ص 6 - بلاغة الحسين ص 28 - بحارج 44/ص 366 - حياة الحسين ج 3 /ص 48 - ارشاد مفيد ص 218.

121- حياة الحسينعليه‌السلام ج 3/ص 44 - نفس المهموم ص 165.

122- حياة الامام الحسين ج 3 /ص 28 - بحارج 44 /ص 365 - كامل ج 4 /ص 37 - طبرى ج 7/ص 272.

123- حياة الحسين ج 2/ص 317 و ج 3 /ص 25 - بحارج 44 /ص 365 - مقاتل الطالبين ص 109 - كامل ج 4 /ص 37 - اعيان الشيعه ج 1 /ص 953 - طبرى ج 7 /ص 273 - مروج الذهب ج 3 /ص 54.

124- حياة الحسين ج 3 /ص 32 - نفس المهموم ص 165 - اثبات الوصية ص 162 - ينابيع ص 337.

125- حياة الحسين ج 2 /ص 317 - بحارج 44 /ص 365.

126- اعيان الشيعه ج 1 /ص 593 - بحارج 44 /ص 364 - حياة الحسين ج 3 /ص 31 - ينابيع الموده ص 337.

127- اعيان الشيعه ج 1 ص 593، بحار ج 44، ص 365، حياه الحسين ج 3 ص 35.

128- تاريخ طبرى ج 7 ص 279، حياه الامام الحسين ج 3 ص 24، ارشاد ص 219، نفس المهموم ص 172، عقد الفريد ج 4 ص 377.

129- حياة الحسين ج 2 /ص 309 و ج 3 /ص 27 - كامل ج 4 /ص 39 - طبرى ج 7 /ص 274 - مروج ج 3 /ص 55.

130- اعيان الشيعه ج 1 /ص 594 - بحارج 44 /ص 365 - كامل ج 4 /ص 39 - ارشاد ص 219 - حياة الحسين ج 3 /ص 54 - طبرى ج 7 /ص 277- عقدالفريد ج 4 /ص 377.

131- ارشاد مفيد ص 219 - حياة الحسين ج 3/ص 59 - بحارج 44 /ص 367. الحسين فى طريقه الى ص 26. طبرى ج 7، ص 277. كامل ج 4، ص 40.

132- اعيان الشيعه ج 1، ص 594. بلاغة الحسين ص 30. كامل ج 4، ص 40. ارشاد ص 218. بحار ج 44، ص 365. حياة الحسين ج 3، ص 60. الحسين فى طريقه الى. ص 27. عقد الفريد ج 4، ص 384. طبرى ج 7، ص 277.

133- اعيان الشيعه ج 1 /ص 594 - بحارج 44 /ص 367 - ارشاد ص 219 الحسين فى طريقه الى الشهاده ص 33.

134- بحارج 44 /ص 71 - ابصارالعين ص 64.

135- اعيان الشيعه ج 1 /ص 594 - بحارج 44 /ص 369 - كامل ج 4 /ص 41 - ارشاد مفيد ص 220 - الحسين فى طريقه ص 48 - طبرى ج 7/ص 288.

136- اعيان الشيعه ج 1 ص 594، كامل ج 4، ص 41. بحار ج 44، ص 370، الحسين فى طريقه ص 49. ارشاد مفيد ص 220، طبرى ج 7، ص 289.

137- اعيان الشيعه ج 1 ص 594، كامل ج 4، ص 41. بحار ج 44، ص 370، الحسين فى طريقه ص 49. ارشاد مفيد ص 220، طبرى ج 7، ص 289.

138- اعيان الشيعه ج 1/ص 594 - الحسين فى طريقه ص 49.

139- بحارج 44/ص 37 - ارشاد ص 221 - كامل ج 4 /ص 41 - حياة الحسين ج 2 /ص 306 - الحسين فى طريقه ص 53 - طبرى ج 7 /ص 290.

140- بلنجر از شهرهاى ترك نشين است كه در سال 22 به وسيله عبدالرحمان بن ربيعه فتح شد بلادرى گفته به دست سلمان بن ربيعه فتح گرديدان با چهار هزار نفر در آنجا به شهادت رسيدند، در ابتداى امر تركها ترسيدند زيرا معتقد بودند كه مسلمانان فرشته اند و شمشير در آنها اثر نمى كند تا اينكه يكنفر ترك در بيشه اى كمين كرد و تيرى بسوى مسلمانى رها كرد و او را كشت آنگاه فرياد كشيد كه مسلمانها هم مى ميرند همچنانكه شما مى ميريد سپس حمله كردند تا سلمان شهيد شد بنابراين در متن تاريخ كه سلمان فارسى ثبت شده اشتباه است.

141- اعيان الشيعه 1/ص 595 - كامل ج 4 /ص 42 - ارشاد مفيد ص 221 - بحارج 44 /ص 371 - حياة الحسين ج 3 /ص 66.

142- حياة الحسين ج 3 /ص 66 - الحسين فى طريقه الى الشهاده ص 66 - بحارج 44/ص 37.

143- اعيان الشيعه ج 1 /ص 595 - بحارج 4 /ص 368 - حياة الامام الحسين ج 3 /ص 64.

144- اعيان الشيعه ج 1 /ص 595 - بحارج 44 /ص 373 - ارشاد مفيد ص 222 - حياة الحسين ج 3 /ص 68 - الحسين فى طريقه الى الشهاده ص 71 - كامل ج 3 /ص 372.

145- ابصارالعين فى اصحاب الحسين ص 48.

146- اعيان الشيعه ج 1 /ص 595 - ابصارالعين ص 52 - كامل ج 4 /ص ارشاد ص 223 - الحسين فى طريقه ص 87 - طبرى ج 7 /ص 293.

147- اعيان الشيعه ج 1 /ص 595 - ابصارالعين ص 52 - كامل ج 4 /ص 43 - ارشاد ص 223 - طبرى ج 7/ص 294 - الحسين فى طريقه ص 87 - مروج الذهب ج 3/ص 61.

148- الحسين فى طريقه ص 90 - نفس المهموم ص 185 - بحار ص 44 /ص 375 - اعيان الشيعه ج 1 /ص 595 - طبرى ج 7/ص 294.

149- نفس المهموم ص 185.

150- كامل ج 4/ص 50 - طبرى ج 7 /ص 304 نفس المهموم ص 194 - الحسين فى طريقه الى الشهاده ص 79.

151- الحسين فى طريقه الى الشهاده ص 94 - حياة الحسين ج 3/ص 73 - طبرى ج 7/ص 295 - ارشاد ص 223.

152- ابصار العين ص 7 الحسين فى طريقه ص 98 - بلاغة الحسين ص 31 - اعيان الشيعه ج 1 / ص 595 - بحار ج 44 / ص 376 - ارشاد مفيد ص 224 - كامل ج 3 / ص 375.

اين داستان نشان مى دهد كه امام حسينعليه‌السلام با تجهيزات كامل حركت كرده بود كه تنها از نظر ظرف آب به حدى زياد بوده كه توانسته هزار سوار را با اسبانشان سيراب كند، اگر فرض كنيم در آن تشنگى هر انسانى يك ليتر آب مصرف كند و هر اسب اقلا چهار ليتر آب آشاميده باشد بايستى پنجهزار ليتر آب اضافى حمل كرده باشند و اگر ظرفيت هر مشك را پنجاه ليتر بحساب آوريم صد مشك مى شود و بايد پنجاه نفر شتر براى اين افراد آب حمل كرده باشند.

153- ارشاد ص 224 - كامل ج 4 /ص 47 - طبرى ج 7 /ص 297.

154- مقاتل الطالبين، ص 111، اعيان الشيعه، ج 1، ص 596، كامل ج 4، ص 47، حياه الحسين، ج 3، ص 76، الحسين فى طريقه، ص 100، ارشاد ص 225. طبرى ج 7، ص 299.

155- حياه الحسين، ج 3، ص 84، الحسين فى طريقه، ص 113.

156- توضيح از علامه مجلسى: اين جمله امامعليه‌السلام :( و نفسى مع انفسكم و ولدى مع اهاليكم و اولادكم و لكم فى اسوة ) خيلى پرمغز و پر معنى است كه بايد در اطراف آن كتابها نوشت، امام در اين جمله كوتاه هم برنامه و عملكرد زمامداران را مشخص مى نمايند و هم به مردم هشدار مى دهد كه زمامدار شايسته را از زمامدار ناشايست و غير صالح تشخيص دهند، امام مى خواهد به مردم بفهماند كه زمامدار شايسته آن كسى است كه خود و خانواده اش در ميان مردم باشند و در اجتماعات آنان حضور يابند و در غم و شادى آنان شريك باشند( نفسى مع انفسكم و ولدى مع اهاليكم و اولادكم. ) توضيح آنكه علامه مجلسى اين خطبه را بعنوان نامه ارسالى امام جهت سليمان بن صرد و مسيب بن نجبه و رفاعة بن شداد و عبدالله بن وال تلقى فرموده. (بحار ج 44 ص 381)

157- اعيان الشيعه ج 1 ص 596 - بلاغه الحسين ص 33 و 34 - حياة الحسين ج 3 ص 80 - الحسين فى طريقه ص 102. طبرى ج 7 ص 300. كامل ج 3 ص 376.

158- اعيان الشيعه ج 1 /ص 597 - بحارج 44 /ص 378 - كامل ج 4 / ص 48 - ارشاد مفيد ص 225 - طبرى ج 7 / ص 301.

159- حياة الحسين ج 3 /ص 82 - الحسين فى طريقه الى الشهاده ص 110 - طبرى ج 7 /ص 303 - كامل ج 4 /ص 49.

160- حياة الحسين ج 3 /ص 86 - الحسين فى طريقه ص 122 - ارشاد ص 226 - طبرى ج 7 /ص 305 - كامل ج 4 /ص 50 - ينابيع ص 338.

161- الحسين فى طريقه ص 123.

پس از واقعه جانسوز كربلا كه آبها از آسياب افتاد و همه جا را سكوت مرگبارى فرا گرفت، عبيدالله حر جعفى به كوفه برگشت و در قصر دارالاماره بر ابن زياد وارد شد. ابن زياد: پسر حر! تاكنون كجا بودى؟ مريض بودم. مرض قلبى يا جسمى؟ نه قلبم مريض نيست و اما بدنم را خدا عافيت بخشيد. دروغ ميگوئى بلكه با دشمن ما بودى! من كسى نيستم كه اگر با دشمن تو بودم جايگاهم مشخص نشود و كسى مرا نبيند ابن زياد از عبيدالله غافل شد، عبيدالله از نزد او خارج و سوار بر اسبش شد و فرار كرد ابن زياد پرسيد: عبيدالله حر چه شد؟ گفتند الان خارج شد. دستور داد او را نزد من حاضر كنيد، شرطه در تعقيبش بر آمد و او را مشاهده كرد به او گفتند: امير ترا مى طلبد، اسبش را بحركت در آورد و گفت: به امير بگوئيد من هرگز با پاى خود به نزد تو نخواهم آمد. عبيدالله يك سر بخانه احمر بن اياد طائى رفت و در آنجا دوستان و يارانش نزد او اجتماع كردند، از آنجا به كربلا رفتند و حسين و يارانش را زيارت كردند سپس به مدائن رفت و رحل اقامت افكند و در آنجا اين اشعار را سرود:

يقول امير غادر و ابن غادر          

       الا كنت قاتلت الحسين بن فاطمه

فيا ندمى ان لا اكون نصرته          

       الا كل نفس لا تُسدد نادمه<

و انى لانى لم اكن من حماته        

       لذو حسره ما ان تفارق لازمه

سقى الله ارواح الذين تازروا         

       على نصره سقيا من الغيث دائمه

وقفت على اجداثهم و محالهم      

       فكاد الحثى ينقض و العين ساجمه

اتقتلهم ظلما و ترجو ودادنا          

       فدع خطه ليست لنا بملائمه

لعمرى لقد راغمتمونا بقتلهم         

       فكم ناقم منا عليكم و ناقمه

اشعار ادامه دارد و ما بعنوان نمونه به چند بيت آن اكتفا نموديم 1 - «فرماندار مكار پسر مكار به من مى گويد: چرا با حسين نجنگيدى. »

2 - «عجبا من پشيمانم كه چرا او را يارى نكردم آرى هيچكس نمى تواند پشيمانى را پنهان كند. »

3 - «من براى اينكه او را يارى نكردم حسرت و اندوهى را تحمل مى كنم كه با جانم خارج مى شود. »

4 - «خداوند ارواح آنانكه او را كمك كردند همواره از باران رحمتش سيراب كند. »

5- «در كنار قبرشان ايستاده ام در حاليكه نزديك است قلبم پاره شود و چشمم خشك گردد. »

6 - «ابن زياد! اين عزيزان را بقتل مى رسانى و باز هم انتظار دوستى ما را دارى. »

7 - «به جانم قسم كه با كشتن آنان ما را ذليل كرديد و همه ما بر شما خشمناكيم. »

الحسين فى طريقه ص 123. 162- اعيان الشيعه ج 1/ ص 597 - مقاتل الطالبين ص 111 - كامل ج 4/ ص 79 - حياة الحسين ج 3/ ص 72 - ارشاد 226.

163- العقر بمعنى مجروح ساختن و دست و پاى اسب و شتر را قطع كردن است.

164- اعيان الشيعه ج 1/ص 598 - بحار ج 44/ص 52 - كامل ج 4 / ص 52 - ارشاد ص 226 - الحسين فى طريقه ص 125.

165- الحسين فى طريقه ص 143 كامل ج 3 / ص 379 - اعيان الشيعه ج 1 / ص 598.

166- حياة الحسين ج 3/ص 97 - بلاغة الحسين ص 35.

167- بلاغة الحسين ص 34 - اعيان الشيعه ج 1/ص 598 - ابصارالعين ص 7 - حياة الحسين ج 3/ص 98.

168- حياة الحسين ج 3/ص 98 - اعيان الشيعه ج 3/ص 598 - بلاغة الحسين ص 34 - ابصارالعين ص 7 و عقدالفريد ج 4/ص 380.

169- اعيان الشيعه ج 1/ص 598 - بلاغة الحسين ص 35 - حياة الحسين ج 3/ص 102 - بحار ج 44/ص 383.

170- اعيان الشيعه ج 1/ ص 598 - كامل ج 3/ ص 379 - مقاتل الطالبين ص 112 - حياة الحسين ج 3/ ص 13 - طبرى ج 7/ ص 308 - كامل ج 4/ ص 52.

عمر بن سعد با آنكه شخصا يك انسان پست و بى ارزشى بود ليكن به لحاظ موقعيت پدرش كه از ياران رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله و يكى از فاتحين صدر اسلام بود و مخصوصا عراق به دست او فتح شده بود، و يكى از شش نفرى بوده عمر بن خطاب آنها را كانديداى خلافت معرفى كرد در ميان مردم موقعيتى داشت و ابن زياد از اين موقعيت سوء استفاده كرد، به اضافه اينكه ابن زياد دريافته بود كه هر كس مسئوليت كشتن حسين را بعهده نمى گيرد و از عدم ثبات فكرى و نقاط ضعف ابن سعد آگاه بود به او پيشنهاد كرد و او هم پذيرفت اما دلايل پستى و بى ارزشى وى:

1 - اقدام به قتل حسين بن على پسر فاطمه كه با اين عمل دنيا و آخرت خود را تباه ساخت.

2 - مسلم بن عقيل كه او پيشنهاد وصيت مى كند به خاطر جلب رضايت ابن زياد از پذيرش وصيت مسلم خوددارى مى كند تا اينكه ابن زياد به او اجازه پذيرش مى دهد.

3 - با توجه باينكه وصيت مسلم سرى بود ليكن عمر سعد علنى نمود كه مورد توبيخ ابن زياد قرار گرفت و گفت( لا يخونك الامين ولكن قد يوتمن الخائن ) «شخص امين خيانت نمى كند ليكن گاهى خائن را امين قرار مى دهند»

كه در اين جمله ابن زياد او را خائن معرفى مى كند.

4 - فرمانده كل قواى كفر در صحراى كربلا پس از شهادت حسينعليه‌السلام زره امام را غارت كرد و پوشيد كه با اين عملش به سپاهيان كوفه جرئت داد خيام حرم حسينى را غارت كنند و البسه و زر و زيور آل رسول خدا و زنان و دختران بنى هاشم و علويين را به يغما برند!

5 - عمر سعد آنقدر پست و بى اراده بود كه براى صحه گذاشتن به قتل امام حسين، منكر همه چيز مى شود چنانكه مى گويد:

يقولون ان الله خالق جنه

       و نار تعذيب و غل يدين

«مردم مى گويند كه خداوند بهشت و دوزخى آفريده و انسانهاى گنه كار را با دستبندهاى آتشين عذاب مى كند. »

171- اعيان الشيعه ج 1/ص 598 - مقاتل الطالبين ص 112 - بحار ج 44/ص 384 - حياة الحسين ج 3/ص 114 - طبرى ج 3/ص 309 - كامل ج 4/ص 53.

172- اعيان الشيعه ج 1/ص 598 - مقاتل الطالبين ص 112 - بحار ج 44/ص 384 - حياة الحسين ج 3/ص 123.

173- حيات الحسين ج 3/ص 118.

174- ابصارالعين ص 8.

175- حياة الحسين ج 3/ص 119.

176- اعيان الشيعه ج 1/ص 599 - بحارج 44/ص 53 - حياة الحسين ج 3/ص 126- ارشاد مفيد ص 7 و 22- طبرى ج 7/ ص 310.

177- اعيان الشيعه ج 1/ص 599 - كامل ج 4/ ص 54 - بحارج 44/ص 388 - حياة الحسين ج 3/ ص 133 - ارشاد مفيد 229 - طبرى ج 7/ ص 313.

178- ابن زياد مانند اربابانش معاويه و يزيد پيوسته حقايق را وارونه جلوه مى داد در اين نامه خواسته محاصره عثمان و جلوگيرى از بردن آب بخانه او را هنگام كشتنش به امير المومنين علىعليه‌السلام و يارانش نسبت دهد در حاليكه قضيه بر عكس است و تاريخ نشان مى دهد كه اولا امير المومنين حسنين را بيارى عثمان فرستاد در حاليكه معويه كه به درخواست عثمان به كمك او آمده بود با سپاهيان خود در خارج مدينه توقف نمود و در انتظار پايان كار بود ثانيا امام حسن بدستور پدر بزرگوارش آب بخانه عثمان برد و محاصره كنندگان باحترامش مانع نشدند.

179- اعيان الشيعه ج 1/ص 599 - ابصار العين ص 8 - بحارج 44/ص 388 - كامل ج 4/ص 54 - ارشاد ص 228 - طبرى ج 7/ص 312.

180- حياة الحسين ج 3، ص 137. نفس المهموم ص 215.

181- كشف الغمه ج 2/ص 226 - نفس المهموم ص 217.

182- حياة الحسين ج 3/ص 140 - بحارج 44/ص 387 - نفس المهموم 217.

183- نفس المهموم ص 216 - حياة الحسين ج 3/ص 14 - بحارج 44/ص 386.

184- اعيان الشيعه ج 1/ص 600- كامل ج 4/ص 55- بحارج 44/ص 389 - حياة الحسين ج 3/ص 128 - ارشاد ص 229 - طبرى ج 7/ص 314.

185- اعيان الشيعه ج 1/ص 600 - مقاتل الطالبين ص 113 و 114 - ارشاد مفيد ص 230 - حياة الحسين ج 3/ص 131 - طبرى ج 7/ص 315.

186- اعيان الشيعه ج 1، ص 600. مقاتل الطالبين ص 114. حياة الحسين ج 3، ص 131. و ارشاد ص 230. طبرى ج 7، ص 316.

187- حياة الحسين ج 3، ص 132. كامل ج 4، ص 55. ارشاد مفيد ص 230.

188- حياة الحسين ج 3/ص 134 - طبرى ج 7/ص 316.

189- نفس المهموم ص 225 - حياة الحسين ج 3 / ص 163. ارشاد ص 231. كامل ج 4، ص 57. طبرى 7، 318.

190- اعيان الشيعه ج 1/ص 600 - مقاتل الطالبين ص 112 - روضة الواعظين ص 157 كامل ج 4/ص 57 - بحار ج 44/ص 392 - ارشاد مفيد ص 231.

191- حياة الحسين ج 3/ص 171.

192- بحار ج 44/ص 393 - نفس المهموم ص 228 - كامل ج 4/ص 58 - مقاتل الطالبين ص 112 - ارشادص 231 - طبرى ج 7/ص 322.

193- بحار ج 44/ص 393 - نفس المهموم ص 228 - ابصارالعين ص 62 - حياة الحسين ج 3/ص 168 - طبرى ج 7/ص 323.

194- اعيان الشيعه ج 1/ص 601 - ابصارالعين ص 126 - حياة الحسين ج 3/ص 168 - طبرى ج 7/ص 322.

195- بحار ج 44/ص 393 - اعيان الشيعه ج 1/ص 601 - ارشاد مفيد ص 231 - حياة الحسين ج 3/ص 169 - طبرى ج 7/ص 323.

196- اعيان ج 1/ص 601 - بحار ج 44/ص 394 - حياة الحسين ج 3/ص 170 - مقاتل الطالبين ص 116.

197- نفس المهموم ص 230.

198- كامل ج 4/ص 59 - حياة الحسين ص 174 - بحار ج 45/ص 3 - طبرى ج 7/ص 324 - ينابيع ص 342.

199- اعيان الشيعه ج 1/ص 601 - مقاتل الطالبين ص 13 - كامل ج 3/ص 59 - ارشاد ص 232 - طبرى ج 7/ص 323.

200- ثكل و ثكلاه اظهار مصيبت كردن است كه هنگام از دست دادن عزيزى اين كلمه را بر زبان ميرانند. 201- اعيان الشيعه ج 1/ص 601 - كامل ج 3/ص 59 - ارشاد مفيد ص 232 - حياة الحسين ج 3/ص 173 - طبرى ج 7/ص 323.

202- حياة الحسين ج 3/ص 175 - اعيان الشيعه ج 1/ص 601 - كامل ج 4/ص 59 - ارشاد مفيد ص 232.

203- اعيان الشيعه ج 1/ص 601 - بحار ج 45/ص 3 - حياة الحسين ج 3/ص 177

204- اعيان الشيعه ج 1/ص 601 و 602 - كامل ج 4/ص 60 - حياة الحسين ج 3/ص 175 - بحار ج 45/ص 1 - قاموس الرجال ج 3/ص 61 - طبرى ج 7/ص 327.

205- اعيان الشيعه ج 1/ص 601 و 602 - كامل ج 4/ص 60 - ابصارالعين ص 9 - ارشاد مفيد ص 233 - حياة الحسين ج 3/ص 182 - طبرى ج 7/ص 326.

206- ارشاد مفيد ص 233 - طبرى ج 7/ص 327 - بحار ج 45 / ص 4.

207- اعيان الشيعه ج 1/ص 602 - كامل ج 4/ص 61 - ارشاد ص 234 - بحار ج 45/ص 5 - طبرى ج 7/ص 328.

208- حياة الحسين ج 3/ص 182- كامل ج 4/ص 166- طبرى ج 7/ص 337- اثبات الوصية ص 164- الصواعق المعرفة ص 95 - روضة ص 159.

209- اعيان الشيعه ج 1/ص 602 - ارشادمفيد ص 234 - كامل ج 4/ص 61 - نفس المهموم ص 236 - طبرى ج 7/ص 328.

210- اعيان الشيعه ج 1/ص 602 - ابصارالعين ص 11- كامل ج 4/ص 62- ارشاد مفيد ص 235- بلاغة الحسين ص 43.

211- اعيان الشيعه ج 1/ص 603- بحارج 45 ص 9- ابصار العين ص 11 و 12- حياة الحسين ص 192- اثبات الوصية ص 163- بلاغة الحسين ص 49.

212- اعيان الشيعه ج 1/ص 603- بحارج 45/ص 10 و 12- حياه الامام الحسين ج 3/ص 199و 204- نفس المهموم ص 256.

213- بحار ج 45 / ص 65.

214- ارشاد مفيد ص 236 - نفس المهموم ص 257 - بحارج 45/ص 16 حياة الحسين ج 3 / ص 204 - قابوس طبرى ج 7 / ص 335 - كامل ج 4 / ص 65 - قابوس الرجال ج 6 / ص 97.

215- حياة الحسين ج 3/ ص 214 - كامل ج 3/ص 391.

216- اعيان الشيعه ج 1/ص 604- بحارج 45/ ص 16.

217- حياه الحسين، ج 3، ص 206، طبرى ج 7، ص 337، كامل ج 3، ص 389.

218- ابصار العين ص 70 - قاموس الرجال ج 2/ص 176- بحارج 101/ص 340- الحسين فى طريقه الى الشهاده ص 102.

219- طبرى ج 7/ص 338- ابصارالعين ص 72- كامل ج 3/ص 389- قاموس الرجال ج 2/ص 177.

220- حياه الامام الحسين، ج 3، ص 207، اعيان الشيعه، ج 3، ص 562، و ج 1، ص 604، كامل ج 4، ص 66. ابصار العين، ص 72، طبرى ج 7، ص 338 221- ابصار العين ص 92. حياة الحسين ج 3 ص 209. نفس المهموم ص 262 واسه الغابه ج 4، ص 202. طبرى ج 7، ص 341.

222- ابصارالعين ص 92- حياة الحسين ج 3/ص 209- نفس المهموم ص 262 واسه الغابه ج 4/ص 202- طبرى ج 7/ص 341.

223- حياة الحسين ج 3، ص 210. كامل ج 4، ص 67. نفس المهموم ص 264.

224- ابصار العين ص 115. قاموس الرجال ج 3، ص 103.

225- كامل ج 4/ص 64 - حياة الحسين ج 3/ص 195 - نفس المهموم ص 254 - ابصارالعين ص 119 - قاموس الرجال ج 3/ص 100.

226- حياة الحسين 3/ص 197 - نفس المهموم ص 255 - الصواعق المحرقه ص 195.

227- حياة الحسين ج 3/ص 197- ابصارالعين ص 120- قاموس الرجال ج 3/ص 101- كامل ج 4/ص 64- طبرى ج 7/ص 334- ارشاد مفيد ص 235.

228- طبرى ج 7/ص 341 و 345 - قاموس الرجال ج /ص 101 - بحار ج 45/ص 13 - ابصارالعين ص 120.

229- ابصارالعين فى انصارالحسين ص 120 - حياة الحسين ج 3/ص 221 - بحار ج 45/ص 14.

230- نفس المهموم ص 274 به نقل از انوار نعمانيه ص 266 - تنقيح المقال ج 1/ص 261.

231- بحار ج 45/ص 69.

232- ابصارالعين ص 62 - بحار ج 44/ص 393.

233- اعيان الشيعه ج 1/ص 605 و ج 4/ص 555- مقاتل الطالبين ص 97، 100- ابصارالعين ص 62- بحار ج 45/ص 20- و كامل ج 4/ص 67.

234- قاموس الرجال ج 8/ص 485.

235- ابصارالعين ص 63 - حياة الحسين ج 3/ص 212 - كامل ج 3/ص 390 - بحار ج 45/ص 20 - قاموس الرجال ج 8/ص 486.

236- حياة الحسين ج 3/ص 212 - بحار ج 45/ص 20 - طبرى ج 7/ص 344 - كامل ج 4/ص 69.

237- حياة الحسين 3/216 - كامل 3/391 - بحار 45/21 - طبرى 7/346.

238- حياة الحسين 3/216 - نفس المهموم 269 - طبرى 7/346 - كامل 4/49.

239- ابصارالعين ص 69 - تنقيح المقال ج 2/ص 333.

240- ابصارالعين ص 70.

241- بحار ج 45/ص 70.

242- ابصارالعين ص 125.

243- حياة الحسين 3/218 - طبرى ج 7/ص 347 - ابصارالعين ص 126 - اعيان الشيعه ج 1/ص 606.

244- ابصار العين فى انصار الحسين ص 56 - اعيان الشيعه.

245- ابصار العين ص 125- بلاغة الحسين ص 70.

246- ابصارالعين ص 56- رجال كشى ص 73- معجم رجال الحديث ج 4ص 228- قاموس الرجال ج 3ص 6.

247- ابصارالعين ص 57.

248- ابصارالعين ص 59- طبرى 7/348- كامل 4/70- اعيان الشيعه 4/555.

249- ابصارالعين ص 60 كامل 4/71 طبرى 7/349نفس المهموم ص 272

250- ابصارالعين ص 60- كامل 4/71- طبرى 7/349- اعيان الشيعه 4/555.

251- دارالسلام نورى بنقل از صفحه 643 نفثة المصدور.

252- نفثة المصدور ص 644.

253- ابصارالعين ص 86- قاموس الرجال 9/184.

254- ابصارالعين ص 95- بحار 45/71.

255- نفس المهموم ص 242 كامل 4/63- بحارج 45- ابصارالعين ص 98 حياة الحسين 3/188.

256- ابصارالعين ص 99- حياة الحسين 3/224- طبرى 3507- اعيان الشيعه 1/606- قاموس الرجال 4/207.

257- ابصارالعين فى انصارالحسين ص 74- الحسين فى طريقه ص 9 بحار45/73.

258- ابصارالعين ص 74 - حياة الحسين 3/346 - طبرى 7/237 - قاموس الرجال 5/178 - نفس المهموم ص 83.

259- ابصارالعين ص 75 - الحسين فى طريقة الى... ص 9 - نفس المهموم ص 281.

260- ابصارالعين ص 75 - الحسين فى طريقه الى... ص 9 - نفس المهموم ص 281.

261- ابصارالعين فى انصارالحسين ص 76 - الحسين فى طريقه ص 10 - نفس المهموم ص 282.

262- ابصارالعين ص 76 - نفس المهموم ص 281 - بحار45/73.

263- ابصارالعين ص 105 - نفس المهموم ص 291 - بحار 45/23 قاموس الرجال 2/467.

264- علاوه از عظمت مقام شهيد كه حضور سرور آزادگان بر بالين شهدا آنرا به اثبات ميرساند امامعليه‌السلام با اين عمل خود (صورت به صورت غلام حبشى و سيد قرشى نهادن) به جهانيان ميفهماند كه در دين اسلام رنگ و نژاد و امتيازات طبقاتى مدخليت ندارد و آنچه مورد توجه و عنايت الهى است تقوى است بمصداق ان اكرمكم عند الله اتقيكم چه خوش گفته است شاعر: يكسان رخ غلام و پسر بوسه داد و گفت در دين ما سيه نكند فرق با سفيد.

265- ابصارالعين ص 77 - حياة الحسين 3/231 - طبرى 7/352 - بحار 45/23 - قاموس الرجال 3/449.

266- ابصارالعين ص 89 - حياة الحسين 3/232 - قاموس الرجال 3/76 - طبرى 7/297 - ارشاد ص 224.

267- ابصارالعين ص 102 - طبرى 7/355 - حياة الحسين 3/235 - كامل 4/73 - قاموس 9/441.

268- ابصارالعين ص 94 - حياة الحسين 3/233 - قاموس الرجال 7/129.

269- ابصارالعين ص 133 - قاموس الرجال 7/129.

270- نفس المهموم ص 298 - طبرى 7/354 - كامل 4/73 - قاموس الرجال 5/145.

271- ابصارالعين ص 110 - طبرى 7/235 - قاموس 9/336.

272- ابصارالعين ص 110 - طبرى 7/235.

273- ابصارالعين ج 101 و اعيان الشيعه 1/606 - طبرى 7/366 - كامل 4/79 - قاموس الرجال 5/27.

274- ابصارالعين ص 51 و 129 - بحار 45/69 - تنفيح المقال 2/12.

275- ابصارالعين ج 68 و ص 129- بحار 45/72- طبرى 7/368.

276- حياة الحسين 3/238.

277- ابصارالعين ص 53- نفس المهموم ص 294- بحار45/30.

278- ابصارالعين ص 78- كامل ابن اثير 4/72- طبرى 7/352.

279- ابصارالعين ص 55- حياة الحسين 3/234- اسدالغابه 1/349- الاصابه 1/68.

280- ابصار العين ص 104. نفس المهموم ص 278. كامل 4/72. طبرى 7 / 351.

281- حياة الحسين 3/243- نفس المهموم 305.

282- بحار45/65 و 101/269- مقاتل الطالبين ص 114.

283- ابصارالعين ص 21 و اعيان الشيعه 1/607- بحار45/45 - سرائر 154 مقاتل 115.

284- ابصارالعين ص 22- نفس المهموم 309- حياة الحسين ص 244- كامل 3/394- مقاتل ص 115.

285- طبرى 7/357- ابصارالعين ص 23- مقاتل الطالبين ص 115.

286- حياة الحسين 3/249- نفس المهموم ص 321.

287- مقاتل الطالبين ص 94 ابصارالعين ص 50- الامام الحسين 3/250- نفس المهموم ص 315- كامل 3/407- ارشاد ص 239.

288- ابصارالعين ص 51- حياة الحسين 3/2 و ص 251- اعيان الشيعه 4/129- بحار45/32. 289- ابصارالعين ص 51 - حياة الحسين 3/2 ص 251 - اعيان الشيعه 4/129 - بحار 45/32 - نفس المهموم ص 318.

290- ابصارالعين ص 39 - مقاتل الطالبين ص 91 - بحار 45/34 - نفس المهموم ج /7ص 31.

291- ابصارالعين ص 40 - مقاتل ص 91 - اعيان الشيعه 1/608 - نفس المهموم ج /8ص 31.

292- ابصارالعين ص 39 - طبرى 7/384.

293- بحار 45/68 - ابصارالعين ص 37.

294- ابصارالعين ص 36 - مقاتل الطالبين ص 88 - بحار 45/34 - نفس المهموم ص 321.

295- ابصارالعين ص 36 - مقاتل الطالبين ص 88 - نفس المهموم ص 321.

296- ابصارالعين ص 36 - حياة الحسين 3/254 - بحار 45/34 - مقاتل ص 88 - كامل 4/75 - نفس المهموم ص 322.

297- ابصارالعين ص 34 - حياة الحسين 3/261 - اعيان الشيعه 1/608 - مقاتل الطالبين ص 83.

298- مقاتل ص 83 - ابصارالعين ص 34 - بحار 45/37 - كامل 4/76 - نفس المهموم ص 326.

299- ابن اثير نقل كرده كه حضرت ابى الفضل به برادران مادريش گفت:( تقدموا حتى ارثكم فانه لا ولد لكم. ) يعنى شما برويد شهيد شويد تا از شما ارث ببرم زيرا شما فرزند نداريد!!»

و ديگران هم از وى تبعيت نموده و اين عبارت را نقل كرده اند ليكن اگر نگوئيم كه اعمال غرض شده و ميخواهند اخلاص عظيم برادران امام حسين مخصوصا حضرت ابى الفضل را لوص كنند، بايد گفت: اشتباه شده زيرا مگر معقول است حضرت ابى الفضل كه مرگ را در برابر ديدگان خود مى بيند و مرگ همه اصحاب و عده زيادى از بنى هاشم را مشاهده كرده، و تنهائى و غربت برادرش حسين عزيز را مى بيند كه هر چه فرياد مى كند و كمك مى طلبد كسى به يارى او نمى آيد و از طرفى صداى اطفال را مى شنود كه ناله العطش آنها بلند است به فكر مال دنيا و ثروت اندوزى براى فرزندانش باشد اصلا و ابدا.

اصولا اين سخن مورد ندارد زيرا مادر آنها ام البنين زنده بود و او وارث فرزندانش بوده است و تا وقتى كه مادر وجود دارد برادر وارث نيست و بعيد است كه ابن اءثير متوجه اين ايراد نباشد پس بايد گفت عبارت تحريف شده كه اثاركم بوده يعنى انتقام شما را بگيرم و با اشتباه و جابجائى حروف ارثكم شده، پس معنى اين چنين مى شود: شما جلو بيفتيد تا من انتقام شما را بگيرم زيرا شما فرزند نداريد كه انتقام از دشمنتان بگيرد. مقاتل ص 83 اعيان الشيعه 4/129 و ابصارالعين ص 35 كامل 4/76.

300- بحار ج 45/ص 66.

301- ابصارالعين ص 25 - حياة الحسين 3/263 - عمدة الطالب ص 356 - قاموس الرجال 5/241.

302- ابصارالعين ص 30- اعيان الشيعه ج /1ص 608- بحار ج /45ص 40- مقاتل ص 84- حياة الحسين ج /3ص 264 -قاموس الرجال ج /5ص 243.

303- ابصار العين ص 26. عمدة الطالب فى انساب آل ابى طالب ص 357.

304- ابصار العين ص 29. كامل 394. مقاتل الطالبين ص 85.

305- ابصار العين ص 31.

306- حياة الحسين 3/274. بحار 45/46.

307- حياة الامام الحسين 3/274. بحار 45/46. نفس المهموم ص 348.

308- نفس المهموم ص 349 - حياة الحسين 3/275 - اعيان الشيعه 1/609 - بحار ج 45/ص 49 - ابصارالعين ص 24.

309- بحار ج 45/ص 332.

310- ابصارالعين ص 130.

311- ابصارالعين ص 85 و 112 و 129.

312- ابصارالعين ص 130.

313- حياة الحسين 3/276 - نفس المهموم ص 253.

314- حياة الحسين 3/278 - طبرى 7/286.

315- حياة الحسين 3/280 - بحار ج 45/ص 51.

316- حياة الحسين 3/280 - بحار ج 45/ص 51 - طبرى 7/362 - كامل 3/396.

317- حياة الحسين 3/282 - بحار ج 45/ص 54 - طبرى 7/364 - نفس المهموم ص 360 - كامل 4/78.

318- نفس المهموم ص 347.

319- بحار ج 45 / ص 47 - حياة الحسين 3/283 - نفس المهموم ص 346.

علاقه حسين به سكينه و رباب دختر امر الفتيس مادر عبدالله رضيع معروف به على اصغر و سكينه دختر حسين است، حسين بن علىعليهما‌السلام نسبت به رباب و سكينه علاقه خاصى داشت كه اشعار ذيل از امام حسين بيانگر محبت آنحضرت است:

لعمرك اننى لا حب دارا

       تكون بها سكينه و الرباب

احبهما و ابذل جل مالى

       و ليس لعاتب عندى عتاب

«بجانت قسم خانه اى را كه در آن سكينه و رباب باشد دوست دارم. »

«و آنها را آنچنان دوست دارم كه حاضرم تمام اموالم را براى آنان مصرف كنم و بگفتار كسى كه مرا در اين زمينه ملامت كند اعتنا نميكنم. »

و مخصوصا هرگاه جناب رباب و سكينه به ديدن بستگانشان ميرفتند مفارقت آنها بر حسينعليه‌السلام سخت مى گذشت كه در اين باره فرموده است:

كان الليل موصول بليل   

       اذا زارت سكينه و الرباب

«گويا شبها به يكديگر متصل ميشود هرگاه سكينه و رباب به ديدن ميروند. »

جناب رباب هم به امام حسين علاقه فراوانى داشت چون اين محذره از اسيرى برگشت يكسال تمام كنار قبر امام حسين اقامت كرد و به عزادارى پرداخت سپس به مدينه بازگشت و در مدت عمر بزير سايه نرفت تا از دنيا رفت اشراف قريش در مدينه از رباب خواستگارى ميكردند در جواب مى فرمود:

( ما كنت لاتخذ بعد رسول الله حنوا. ) «بعد از پيغمبر پدر شوهرى نمى خواهم. »

در اصول كافى از حضرت صادقعليه‌السلام روايت كرده چون حضرت سيدالشهدا بشهادت رسيد زوجه كلبيه او اقامه ماتم كرد رباب و كنيزانش آنقدر گريستند كه اشك چشمشان خشك شد، مگر يكنفر از كنيزان كه اشكش جارى بود، رباب پرسيد چه شده كه اشك چشم تو خشك نشده گفت سويق طبخ كرده و ميخورم، رباب دستور داد براى همه سويق تهيه نمايند تا آنها را به گريه كمك نمايد.

يكى از دوستان براى جناب رباب چند مرغ صحرائى فرستاد تا در اقامه عزا قوت بگيرد، رباب پرسيد: اينها چيست؟ ما وقع را عرض كردند، فرمود مگر در مجلس عروسى نشسته ايم؟ به اينها نياز نداريم از خانه بيرون كنيد.

ازدواج حسين با رباب:

داستان ازدواج حسين با رباب از اين قرار است:

امير المومنينعليه‌السلام به اتفاق فرزندانش امام حسن و امام حسين به خانه امرء القيس بن اصبغ كلبى رفتند، فرمود: من على بن ابى طالب پسر عم و داماد پيامبرم و اينها پسران منند از دختر رسول خدا و مايليم با شما وصلت كنيم. امرء القيس گفت: دخترم محياة را به شما تزويج كردمى دختر ديگرم را به حسن و رباب را با حسين كابين بستم!!

سكينه دختر امام حسين نامش آمنه يا اسيمه است و سكينه لقب آن بزرگوار است سكينه زنى بسيار زيبا و سرآمد زنان عصر خويش به حساب آمده است داراى اخلاق حميده كه او را عقيله القريش مى گفتند و از نظر شعر او ادب استاد تمامى شعراى عصر خويش بود، شعرا به محضرش مى آمدند و اشعار خود را بر او عرضه ميكردند و سكينه خاتون نواقص اشعار آنها را گوشزد ميكرد و اصلاح مينمودند.

حضرت سكينه روزى در راه عبورش بر عروة بن اءذينه افتاد، نزد او متوقف شد و اشعارى را قرائت كرد و پرسيد اينها را تو گفته اى؟ گفت: آرى سكينه خاتون به كنيزانى كه همراهش بودند اشاره كرد و گفت: اينها آزاد باشند اگر اين اشعار از قلب سليمى صادر شده باشد، عروه متوجه اشتباه خود شد و روش خود را تغيير داد كه بعدها جناب سكينه خاتون از اشعار او تعريف ميكرد.

حضرت سكينه خاتون در پنجشنبه پنجم ربيع الاول سال 117 در مدينه منوره وفات كرد.

(وفيات الاعيان 2/131، اصول كافى 2/490 (باب مولد الحسين) رياحين شريعه 3/269 و 313، ريحانة الادب 2/208.)

320- بحار ج 45/ص 53 - حياة الحسين 3/286 - طبرى 7/361 و 365.

321- ابصارالعين ص 38 - حياة الحسين 3/257 - بحار ج 45/ص 43 - كامل 4/77 - طبرى ص 363.

322- حياة الحسين 3/288 - مقتل مفرم ص 344.

323- مقتل مقرم 344 - بحار ج 45/ص 57.

324- بحار ج 45/ص 55 - طبرى 7/365 - ينابيع الموده ص 348.

325- نفس المهموم ص 374 - بحار ج 45/ص 60 - ينابيع الموده ص 349.

326- مقتل مقرم ص 346.

327- بحار 45/52 و 57- طبرى 7/3666- كامل 4/78- ارشاد ص 242.

328- حياة الامام الحسين 3/300- طبرى 7/366- كامل 4/79- ارشاد ص 242.

329- نفس المهموم ص 376- بحار 45/58- حياة الحسين 3/301.

330- بحار 45/60.

331- ارشاد مفيد ص 242- طبرى 7/367- كامل 4/- ارشادص 242.

332- بحار 45/82- حياة الحسين.

333- طبرى 7/369. نفس المهموم ص 382. كامل 4/80. ارشاد ص 243.

334- بحار 45/62.

335- طبرى 7/368- بحار 45/59 - حياة الامام الحسين 3/303.

336- بحار 45/58- طبرى 7/369- مقتل مقرم ص 380 - نفس المهموم ص 386 - لهوف ص 134.

337- عقدالفريد 4/385- نفس المهموم ص 385.

338- كامل الزيارات ص 261- بنقل از نفس المهموم ص 387.

339- ارشاد مفيد ص 227- و مقتل مقرم ص 398.

340- بحار45/114- حياة الحسين 3/333- نفس المهموم ص 399.

341- حياة الحسين 3/334- بحار 45/108.

342- نفس المهموم ص 400- بحار45/115- ينابيع الموده ص 350.

343- مقتل مقرم 384- حياة الحسين 3/335- بحار 45/108- معالى السبطين ص 60 و 61- لهوف ص 146.

344- فاطمه دختر ابى عبدالله داراى مقام و منزلتى رفيع بود، هنگاميكه حسن مثنى برادر زاده امام حسين به خواستگارى نزد امام آمد تا يكى از دخترانش را به او تزويج نمايد امام حسينعليه‌السلام فرمود: من فاطمه را براى تو انتخاب ميكنم كه بيش از هر كس به مادرم زهراعليها‌السلام شباهت دارد، و در دين هم استوار است، شبها را به تمامه به عبادت مى پردازد و روزها را روزه ميگيرد، در زيبائى هم مانند حور العين است. فاطمه يكى از روات احاديث است كه محدثين عامه و خاصه از او روايت نقل ميكنند مورخين از فاطمه كراماتى نقل كرده اند: از جمله وليدبن عبدالملك تصميم گرفت مسجد مدينه را توسعه دهد، خانه هاى اطراف مسجد را خريد و ضميمه مسجد پيغمبر نمود، از جمله خانه فاطمه تخريب شد، جناب فاطمه در حره خانه اى بنا كرد، موقعيكه چاه آب حفر ميكردند به سنگ بزرگى برخوردند كه از شكستن آن عاجز شدند، فاطمه وضو ساخت و از آب وضو بر سنگ ريخت خيلى آسان سنگ را شكستند و آبى گوارا بدست آمد، مردم آب اين چاه را بعنوان تبرك ميگرفتند و آن را زمزم مى ناميدند.

فاطمه از حضرت سكينه بزرگتر بود و در سال 110، هفت سال قبل از حضرت سكينه وفات يافت.

(مقتل مقرم ص 389.)

345- مقتل مقرم ص 389. بحار 45/110. حياة الحسين 3/337. لهوف ص 149.

346- آيا ام كلثوم در كربلا بوده است:

در تمام تواريخى كه وقايع سال 61 هجرى و داستان شهادت حسين بن علىعليه‌السلام و اسارت اهل بيت را نوشته اند نام ام كلثوم دختر امير مومنان به چشم ميخورد كه از آن جمله سخنرانى ام كلثوم در دروازه كوفه و پيام او به مدينه در مراجعت از شام ميباشد.

بنابراين مسلما دخترى از امير مومنان بنام ام كلثوم در قافله كربلا بوده منتهى آيا او دختر زهراى مرضيه و خواهر تنى حسين و زينب است يا غير اوست؟ مشكوك است، بلكه بر حسب روايات قطعى ام كلثوم به همسرى عمربن خطاب درآمد و از او داراى پسرى بنام زيد و دخترى به نام رقيه بوده در سال 54 در زمان حضرت امام حسنعليه‌السلام وفات كرده، و در سال 60 و 61 در قيد حياة نبوده است.

چنانكه در وسائل الشيعه چاپ جديد ج 2 ص 811 از مرحوم شيخ طوسى در كتاب خلاف از عمار روايت كرده: جنازه ام كلثوم دختر علىعليه‌السلام و فرزندش زيد بن عمر را آوردند و حسن و حسين بن علىعليه‌السلام و عبدالله به عمر و ابن عباس و ابو هريره حضور داشتند، جنازه پسر را طرف امام و مادر را پشت سر جنازه فرزند قرار دادند و گفتند: اين است سنت پيامبر و دستور اسلام.

و آنانكه منكر اين ازدواج شده اند دليل متقنى ندارند چنانكه سيد مرتضى علم الهدى رضوان الله تعالى عليه رساله مستقلى در اين مورد نوشته و اصرار دارد كه ازدواج محقق است (تنقيح المقال 3/73 بخش زنان) و مرحوم مجلسى ميفرمايد: از مرحوم مفيد كه با آنهمه اخبار منكر ازدواج ام كلثوم با عمر شده عجيب است مرحوم كلينى روايت كرده پس از وفات عمر، علىعليه‌السلام آمد ام كلثوم را به خانه برد (بحار 42/109) و كتب تاريخ و تراجم براى علىعليه‌السلام 14 پسر و 19 دختر ذكر كرده اند كه از جمله زينب كبرى و زينب صغرى و ام كلثوم (رقيه) و ام كلثوم صغرا است و گفته اند زينب كبرا همسر عبدالله بن جعفر و ام كلثوم كبرا همسر عمر بن الخطاب بوده و پس از وفات عمر به ازدواج عون بن جعفر طيار در آمد و زينب صغرا همسر محمد بن عقيل بوده و ام كلثوم صغرا همسر عبدالله اصغر بن عقيل بوده است، زينب كبرى و ام كلثوم كبرى دختران حضرت زهرا و زينب صغرى و ام كلثوم صغرى از ساير زنان امير مومنان بوده اند. و حتى بعضى كنيه رقيه صغرا همسر مسلم بن عقيل را نيز ام كلثوم گفته اند كه با اين حساب سه نفر از دختران امير المومنينعليه‌السلام ام كلثوم بوده اند (عمدة الطالب فى انساب آل ابى طالب ص 63 طبقات ج 3 ص 12. بخش اول ريحانه الادب ج 6 ص 243 كشف الغمه ج 2 ص 67. اعيان الشيعه ج 1 ص 326 و ج 7 ص 136 المجدى ص 12.

با اين مقدمات نتيجه ميگيريم كه در تاريخ كربلا هر جا نام ام كلثوم آمده بايد ام كلثوم صغرا مراد باشد نه كبرى دختر حضرت زهرا سلام الله عليها.

347- مقتل مقرم ص 392- بحار 45/112- معالى السبطين ص 61- لهوف ص 154.

348- مقتل مقرم ص 393 - نفس المهموم ص 395 - حياة الامام الحسين ج 3/ص 341.

349- ارشاد ص 228 - طبرى 7/371 - نفس المهموم ص 404 - كامل 4/81 - ينابيع الموده ص 324.

350- حياة الحسين 3/343 - ارشاد ص 244 - طبرى 7/371.

351- سوره زمر، آيه 42.

352- كامل ابن اثير 4/82. طبرى 7/373. حياة الحسين 3/345. ارشاد ص 244.

353- مقتل مقرم ص 406.

354- بحار ج 45/ص 119 - ارشادمفيد ص 244 - طبرى 7/373 - كامل 4/83 - نفس المهموم ص 410.

355- سوره كهف آيه 9.

356- بحار ج 45/ص 119 - ارشاد مفيد ص 229.

357- حياة الحسين ج 3/ص 356 - بحار ج 45/ص 118 - طبرى ج 7/ص 385 - حجة السّعادة فى حجة الشّهادة ص 65.

358- حجة السعادة فى حجة الشهادة ص 66 - مرآة الزمان فى تواريخ الاعيان و تهذيب بنقل حياة الحسين ج 3/ص 358 - طبقات ج 6/ص 132

359- كامل ج 3/ص 401 - طبرى ج 7/ص 374 - نفس المهموم ص 419 - ارشاد ص 245.

360- طبرى ج 7/ص 379 - كامل ج 4/ص 84 - نفس المهموم ص 413.

361- ابصارالعين ص 128 و 133.

362- ارنب جنگى بود ميان بنى زبيد و بنى زياد كه بنى زياد شكست خوردند و بنى زبيد انتقام گرفتند و عمرو بن معديكرب شاعر بنى زبيد چنين گفته است.

363- نفس المهموم ص 415 - طبرى ج 7/ص 383 - بحار ج 45/ص 121 - ارشادمفيد ص 247.

364- بحار ج 45/ص 184 و 125 - نفس المهموم ص 422 - صواعق المحرقة ص 192 - ينابيع المودة ص 351.

365- تذكرة الخواص ابن جوزى ص 147 - بنقل نفس المهموم ص 423 - الصواعق المحرقة ص 197 - ينابيع المودة ص 352.

366- كامل بهائى ج 2/ص 291 - بنقل نفس المهموم ص 424 - و مناقب ابن شهر آشوب ج 4ص 82.

367- معجم البلدان ج 2 ص 186 و 284 - نفس المهموم ص 428.

368- حجة السعادة فى حجة الشهادة ص 63 - نفس المهموم ص 432.

369- نفس المهموم ص 429.

370- بحار ج 45/ص 127 - حياة الحسين ج 3/ص 370 - نفس المهموم ص 430.

371- سوره شورى، آيه 23.

372- سوره انفال آيه 41.

373- سوره احزاب، آيه 33.

374- سوره اسرى آيه 26.

375- بحار ج 45/ص 129 و 166 - حياة الحسين ج 3/ص 371 - عقدالفريد ج 4 ص 382 - نفس المهموم ص 433.

376- بحارج 45/ص 131 - نفس المهموم ص 437 - طبرى ج 7/ص 381 - كامل ج 4/ص 86.

377- ارشاد ص 246 بحارج 45 ص 136- حياة الحسين ج 3 ص 389 طبرى ج 7 ص 377 كامل ج 4 ص 86 روضة الواعظين ص 164.

378- مرحوم سيد در لهوف اشعارى را كه يزيد خوانده است به عبدالله بن الزبعرى نسبت داده كه در جنگ احد سروده است و ديگران هم از او تبعيت نموده و نسبت به ابن زبعرى داده اند ليكن آنچه مسلم است تمام اشعار نمى تواند از اين شاعر باشد مانند بيت دوم و پنجم بلكه اشعار اين شاعر 16 بيت در تواريخ از جمله سيره ابن هشام جلد سوم صفحه 143 آمده كه فقط بيت اول در اشعار ابن زبعرى ديده مى شود. (لهوف ص 180).

379- بحارج 45 ص 132- حياه الحسين ج 3- ص 377- سيره ابن هشام ج 3 ص 143- طبرى ج 7 ص 383 لهوف ص 180.

380- اين جمله اشاره است به فرمايش رسول خدا در فتح مكه به ابوسفيان جد يزيد و همدستانش: انتم الطلقاء شما آزاديد.

381- اين جمله اشاره است به عمل جده يزيد هند جگر خوار كه جگر حضرت حمزه را بيرون آورد و بدندان كشيد كه بخورد.

382- اعلام النساء ج 2 ص 504- بحار ج 45 ص 133- نفس المهموم ص 444- حياه الحسين ج 3 ص 378.

383- نفس المهموم ص 452.

384- بحارج 45 ص 137- نفس المهموم ص 451- حياة الحسين ص 386.

385- مقتل مقرم، ص 453، بحار ج 45 ص 140، لهوف ص 193، نفس المهموم، ص 459، طبقات ج 5، ص 162.

386- كامل بهائى بنقل نفس المهموم ص 456.

387- منتخب التواريخ حاج شيخ محمد هاشم خراسانى ص 340.

388- لهوف سيدبن طاوس ص 19 نفس المهموم ص 458- الصواعق المحرقه ص 197.

389- بحار ج 45 ص 140. نفس المهموم ص 454. لهوف ص 188.

390- اعيان الشيعه ج 1 ص 626 - مقرم ص 456- نفس المهموم ص 466.

391- اعيان الشيعه ج 1 ص 627.

392- نفس المهموم ص 455.

393- بحار ج 45 ص 144 نفس المهموم (بنقل از اخبار الدول ص 109) ص 464 و 470 - ارشاد ص 247.

394- مقتل مقرم ص 454 - بحار ج 45 ص 146 نفس المهموم ص 467.

395- حياة الامام الحسين ج 3 ص 392.

396- مقتل مقرم ص 455 - بحار ج 101 ص 329 نفس المهموم ص 543.

اربعين:

در ميان همه قبايل و امم بشرى رسم است كه از اموات خودشان تجليل مى كنند و براى آنكه فراموش نشود در ايامى خاص يادش را تجديد و گرامى مى دارند، مخصوصا چهل روز پس از در گذشتش مراسم خاصى را به اجرا در مى آورند، و در اسلام هم اين معنى عنايت شده است چنانكه در روايتى از حضرت امام حسن عسگرىعليه‌السلام آمده است:( علامات المومن خمس: صلاة احدى و خمسين، و زياره الاربعين، و الجهر ببسم الله الرحمن الرحيم، و النختم باليمين، و يعفير الجبين. ) «علامات مومن پنج چيز است: پنجاه و يك ركعت نماز در شبانه روز (17 ركعت واجب و سى و چهار ركعت نافله) و زيارت روز چهلم، و بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحيم در نمازها و انگشتر در دست راست نهادن و در سجده پيشانى را بخاك ماليدن.

اين روايت مطلق است و شامل زيارت همه مومنين مى شود، چنانكه ابوذر غفارى و ابن عباس نيز از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله روايت كرده اند كه فرمود:( ان الارض لتبكى على المومن اربعين صباحا. ) «يعنى زمين چهل روز بر مومن مى گريد. »

ليكن در روايات بيشمار ديگرى درباره حضرت حسينعليه‌السلام تاءكيد خاصى شده است، چنانكه زراره از امام صادقعليه‌السلام روايت كرده:( ان السماء بكت على الحسين اربعين صباحا بالدم، و الارض بكت عليه اربعين صباحا بالسواد، و الشمس بكت عليه اربعين صباحا بالكسوف و الحمره و الملائكه بكت عليه اربعين صباحا و ما اختضبت امراءه منا و لا ادهنت و لا اكتحلت و لا رجلت حتى اتانا راءس عبيدالله بن زياد مازلنا فى عبره من بعده. )

«يعنى آسمان چهل روز بر حسين خون گريه كرد و زمين چهل روز بر حسين گريه كرد با تيره شدنش، خورشيد چهل روز گريه كرد با خسوف و سرخى، فرشتگان چهل روز بر او گريه كردند، هيچ زنى از ما آرايش نكرد تا آنكه سر عبيدالله زياد را آوردند، ما در اين مدت سرگرم گريه بوديم.

(مقتل مقرم ص 460. بحار ج 101 ص 329.)

اين روايت مى گويد: همه موجودات و عوالم هستى بر حسين گريه كردند بنابراين سزاوار است هر سال در اربعين و سالگرد شهادتش اقامه عزا شود تا مكتب و مرام حسينى احيا گردد چنانكه مسلمين انجام مى دهند بحمد الله.

397- يثرب نام اصلى مدينه است.

398- لهوف ص 197 بحار ج 45 ص 147 - نفس المهموم ص 467 حياة الحسين ج 3 ص 423 ينابيع الموده ص 353.

399- لهوف ص 197 - بحار ج 45 ص 147 - نفس المهموم ص 469 - حياة الحسين ج 3- ص 425.

400- مقتل مقرم ص 472 - نفس المهموم ص 471.

401- ارشاد مفيد ص 253- كشف الغمه ج 2 ص 250.

402- وفيات الاعيان ج 2 ص 429.

403- اصول كافى باب مولد على بن الحسين.

404- كشف الغمه ج 2 ص 317.

405- كشف الغمه ج 2 ص 319.

406- بحار ج 45 / ص 330.

407- ارشاد ص 253.

408- سوره يوسف آيه 85.

409- روضة الواعظين، فتال نيشابورى ص 145.

410- لهوف ص 209 نفس المهموم 427 - حياة الحسين ج 3 ص 427.

411- نفس المهموم ص 531 بحار ج 101 ص 3 و 35 و 46.

412- بحار ج 44 ص 281.

413- بحار ج 44ص 282 و 289.

414- نفس المهموم ص 539.

415- اعيان الشيعه ج 1ص 627.

416- طبرى ج 11ص 1407.

417- مقاتل الطالبين ص 597.

418- امالى شيخ طوسى ص 209 - بنقل بحار ج 45/ص 397.

419- نفس المهموم ص 545.

420- امالى شيخ طوسى بنقل نفس المهموم ص 548.

421- مقاتل الطالبين ص 598.

422- مروج الذهب ج 3/ص 67.

423- بحار ج 39/ص 296 و 302.

424- بحار ج 39/ص 296 و 302.

425- بحار ج 39/ص 296 و 302.

426- تتمة المنتهى ص 92.

427- كامل ابن اثير ج 4/ص 103 و 111 سفينه (سرف و سعد).

428- مروج الذهب ج 3، ص 71.

429- كامل ابن اثير ج 4/ص 127.

430- سفينة البحار (خير) بحار ج 45/ص 350.

431- بحار ج 45/ص 350.

432- بحار 45/351.

433- بحار 45/351.

434- بحار 45/352.

435- بحار 45/352.

436- بحار 45/353.

437- بحار 45/353.

438- كامل 4/167.

439- طبرى 7/520.

440- طبرى 7/521.

441- طبرى 522 و بحار 45/453 كامل 4/169.

442- بحار45/453 و طبرى 7/523.

443- طبرى 7/530 و بحار 45/357.

444- طبرى 7/532.

445- طبرى 7/533.

446- طبرى 7/534.

447- طبرى 7/535.

448- طبرى 8/598 طبع قاهره.

449- طبرى 8/599 و كامل 4/211.

450- بقره 244.

451- طبرى 8/600 كامل 3/481.

452- طبرى 8/601.

453- انفال 30 آيه 8.

454- طبرى 8/604 و كامل 3/482.

455- سوره حديد29.

456- طبرى 8/605 ابن اثير 4/214 طبقات 5/72.

457- طبرى 8/607 و كامل /483.

458- طبرى 8/608.

459- طبرى /609 كامل 3/483.

460- طبرى 8/613 كامل 4/217.

461- طبرى 8/616 كامل 218.

462- طبرى 8/619 كامل 4/219.

463- طبرى 8/619 كامل 4/219/.

464- طبرى 8/624 كامل 4/221.

465- طبرى 8/625 كامل 4/222.

466- طبرى 8/626 كامل 4/223.

467- طبرى 8/627 كامل 3/489.

468- طبرى 8/637 كامل 4/223.

469- طبرى 8/630 كامل 4/225.

470- طبرى 8/632 كامل 4/225.

471- طبرى 8/633 كامل 4/266.

472- طبرى 8/634 كامل 4/226.

473- طبرى 8/634 كامل 4/227.

474- طبرى 8/642 كامل 4/228.

475- طبرى 8/645 كامل 4/229.

476- طبرى 8/649 كامل 4/230.

477- طبرى 8/649 كامل 4/231.

478- طبرى 8/651 كامل 4/232.

479- طبرى 8/651 كامل 4/233.

480- طبرى 8/665 كامل 4/233.

481- طبرى 8/660 كامل 4/235.

482- طبرى 8/661 كامل 4/236.

483- طبرى 8/667.

484- بحار 45/302 كامل 4/239.

485- طبرى 7/359.

486- طبرى 7/307.

487- طبرى 8/688 كامل 4/240.

488- طبرى 7/367.

489- طبرى 8/669.

490- ابصار العين فى انصار الحسين 25.

491- طبرى 7/387.

492- طبرى 8/678.

493- بحار 45/332.

494- ابصار العين فى انصار الحسين ص 51.

495- طبرى 8/670.

496- طبرى 7/369.

497- طبرى 8/671 كامل 4/240.

498- طبرى 8/671 و بحار 45/377 كامل 4/241.

499- طبرى 8/675 بحار 45/379.

500- طبرى 8/657 كامل 4/242.

501- طبرى 8/677 كامل 4/243.

502- طبرى 8/677 كامل 342.

503- طبرى 7/357.

504- طبرى 7/357.

505- طبرى 7/387.

506- طبرى 8/678.

507- كامل 4/249.

508- طبرى 8/693 كامل 4/250 و اعيان الشيعه 46/59.

509- طبرى 8/702 و كامل 4/258.

510- طبرى 8/663 كامل 4/27.

511- طبرى 8/700 و كامل 4/261.

512- طبرى 8/707 كامل 4/262.

513- طبرى 8/711 كامل 4/263.

514- طبرى 8/751.

515- كامل 3/516.

516- كامل 3/516.

517- بحار 45/336 و 385.

518- بحار 45/386.

519- طبرى 8/718 و كامل 4/267.

520- طبرى 8/720 و كامل 4/268.

521- طبرى 8/725 كامل 4/270.

522- طبرى 8/732 كامل 4/272.

523- طبرى 8/736 كامل 4/272.

524- طبرى 8/743 كامل 4/275.