شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

نامهاى تحقيرآميز جاهليت

عربها مردان جنگ و نبرد بودند، اسمهايى را روى فرزندان خود مى گذاشتند تا وقت صدا زدن ، در دل دشمن ايجاد هول و هراس نمايد.

با اين كه اين اسامى در بين ايشان معمول بود، اما گاهى در بين خودشان مورد تحقير و توهين قرار مى گرفتند و با اين اسمها همديگر را توبيخ و سرزنش مى نمودند.

نام يكى از رؤ ساى عشاير عرب جاريه بود، جاريه يك نوع مار و افعى است اين مرد بسيار قوى ، صريح اللهجه و با شخصيت بود ولى نامش را جاريه گذاشته بودند. او و طرفداران و قبيله اش از حكومت ظالمانه معاويه ناراضى بودند و در دل نسبت به وى كينه و دشمنى داشتند. معاويه كه بدبينى جاريه و طايفه او را احساس كرده بود، تصميم گرفت روزى در محضر مردم به او توهين كند و نامش را وسيله تمسخر و تحقير قرار دهد. فرصتى پيش آمد و جاريه با معاويه روبرو شد، معاويه به تمسخر گفت :

چقدر تو نزد قوم و قبيله ات پست و ناچيزى كه اسم تو را جاريه مارگذاشته اند؟!

جاريه فورا و بدون تاءمل گفت :

ما كان اهونك على قومك اذ سموك معاويه ، وهى الانثى من الكلاب

اين معاويه : چقدر تو نزد قوم و قبيله ات پست و ناچيزى كه اسم تو را معاويه : سگ ماده گذاشته اند.!

معاويه كه تصور نمى كرد، كسى جراءت كند معناى اسمش را به ميان آورد، سخت ناراحت شد و گفت : بى مادر! ساكت باش !

جاريه جواب داد: من مادر دارم كه مرا زاييده است ، به خدا سوگند! دلهايى كه بغض تو را در سينه خود مى پرورانند، در سينه هاى ماست و شمشيرهايى كه با آنها با تو نبرد خواهيم كرد در دستهاى ماست تو قادر نيستى به ستم ما را هلاك كنى و نمى توانى به زور بر ما حكومت نمايى تو در زمامدارى بر ما عهد و پيمانى سپرده اى ما نيز طبق آن پيمان و عهد قول شنوايى داده ايم اگر تو به پيمانت وفا كنى ، ما هم به اطاعت و فا داريم و اگر تخلف نمايى ، بدان ، كه ، پشت سر ما گروه مردان نيرومند و شمشيرهاى برنده است

معاويه كه سخت شكست خورده بود، گفت :

لا كثر الله فى الناس مثلك يا جاريه

خداوند مانند تو را در جامعه زياد نكند اى جاريه !

در اين حكايت به زشتى نام هاى اين هر دو، معاويه و جاريه برخورد مى كنيم ، كه موجب شرمسارى و ناراحتى آنان گرديد.

نامهاى نفرت انگيز

در اين داستان ، يكى ديگر از جاهائى كه معاويه در رابطه با نامش ‍ شكست خورد و بيچاره شد، داستانش با شريك بن اعور، است كه در زشتى نامگذارى بر او، موجب تنبه و عبرت براى همه است

مردى به نام شريك بن اعور، سيد و بزرگ قوم خود بود و وى در زمان معاويه زندگى مى كرد و شكل بدى داشت و اسمش را شريك ناميدند كلمه شريك اسم خوبى براى انسان نيست ، پدرش را اعور، يعنى يك چشم مى گفتند، در يكى از روزهائى كه معاويه در اوج قدرت بود. شريك بن اعور به مجلس ‍ او آمد. معاويه از اسم نامطلوب وى و پدرش و نيز از شكل او بدش آمده بود از اين فرصت استفاده كرده و او را به باد تحقير و اهانت گرفت و گفت :

والله انك لشريك و ليس من شريك و انك ابن اعور، و الصحيح خير من الاعور، و انك لدميم والوسيم خير من الدميم ، فبم سودك قومك

نام تو شريك است و براى خدا شريكى نيست ، تو پسر اعورى و سالم بهتر از اعور است ، صورت زشت و بدگلى دارى ، خوشگل و زيبا بهتر از بدگل چرا قبيله ات تو را به سيادت و آقايى برخود انتخاب كرده اند؟! شريك در جواب گفت : به خدا سوگند! تو معاويه هستى و معاويه سگى است كه عوعو مى كند و تو عوعو كردى نامت را معاويه گذاشته اند، تو فرزند حربى و سلم و صلح از حرب و جنگ بهتر است ، تو فرزند صخرى و زمين هموار از سنگلاخ و صخر بهتر است با اين همه زشتيها چگونه به مقام زمامدارى نايل آمدى ؟!

سخنان شريك بن اعور چنان معاويه را شكست داد و خشمگين كرد كه معاويه شريك را قسم داد كه از مجلسش خارج شود.

در نامگذارى فرزند حرمت بزرگانتان را پاس داريد

نامگذارى فرزندانتان را به مؤ منان و بزرگان خانواده بسپاريد و از آنها در انتخاب نام سبقت نگيريد آقا زيد بن على از پدرش نقل نموده كه حضرت على بن الحسينعليه‌السلام فرمود:

لما ولدت فاطمة الحسن عليه‌السلام قالت لعلى سمه ، فقال ما كنت لاسبق باسمه رسول الله .(٧١)

فقر (مادى و معنوى) داخل آن خانه نمى شود كه افراد آن به نام هاى محمد يا احمد و يا على و يا حسن و يا حسين يا جعفر يا طالب و يا عبدالله و براى خانمها فاطمه و اسامى ديگر آن حضرت و يا اسامى مباركه ديگر كه از معانى و مفهوم خوبى برخوردار مى باشد. انتخاب نمايند.

پدر! مادر! در انتخاب نام ما دخترانتان چرا از نامهاى نه گانه فاطمهعليها‌السلام دخت گرامى رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نامگذارى نمى كنيد كه گذشته از امتيازات موجود و معانى خوب ، سزاوارند مسلمانان جهت احياء اسلام و رهبران معصومشان اسمهاى مبارك ايشان را براى اطفال خويش اختيار نمايند و از نامهاى زشت و قبيح و بد معنى اجتناب كنند.

كان رسول الله يغير الاسماء القبيحة فى الرجال و البلدان .(٧٣)

(راوى گفت) ما (شيعيان شما) به نامهاى شما و پدران شما نامگذارى شده ايم (و فرزندان خويش را به اسمهاى شما نام مى گذاريم) آيا براى ما نفعى دارد؟

حضرت فرمود: آرى ، و الله ! آيا دين غير از حب و محبت است ، كه خداوند از قول پيامبر مى فرمايد: اگر شما خدا را دوست مى داريد، پس از من پيامبر پيروى كنيد، خداوند شما را دوست خواهد داشت ، و شما را مى آمرزد و از گناهان شما مى گذرد.

پس اگر پيامبر و آلشعليهم‌السلام را دوست ميداريم ، نام فرزندان خويش ‍ را از نام آنان انتخاب كنيم و در پيروى از آنها عملا مبادرت ورزيم

از پيامبر اكرم است :

من ولد له اربعة اولاد و لم يسم احدهم باسمى فقد جفانى .(٧٥)

كودكان سقط شده خود را نامگذارى كنيد، زيرا وقتى مردم در روز قيامت به اسمشان خوانده مى شوند، كودكان سقط شده به پدرهاى خود مى چسبند و مى گويند چرا ما را به چيزى نامگذارى نكرديد؟!

در اسلام نامگذارى فوق العاده اهميت دارد تا آنجا كه فرزندان قبل از تولد نامگذارى مى شدند و محسن فاطمهعليها‌السلام قبل از سقط، پيامبر خدا او را محسن ناميده بود. در پايان اين فصل توصيه ما به شما اينست كه از نامگذارى فرزندان عزيزتان به اسامى پيامبران و ائمه و اولياء الله و اسمهاى خوب و با معناى مبارك غفلت نورزيد.

دوران رضاع و شيرخوارى

مادر و دوران شيرخوارى كودك

شير تغذيه كودك در تربيت او نقش بنيادين دارد چون بنياد يك بنا كه اگر سست و كج و ضعيف باشد بقاء و دوام و استحكام آن خدشه دار مى گردد.

پس از اجراى وظايف سنگين دوران باردارى ، اينك فرزندى پاك و نوزادى شايسته پا به عرصه وجود نهاده و وظيفه مادر را سنگين تر و تعهد تربيتى و اخلاقى و حقوقى مادر را بيشتر و بزرگتر كرده است تمام وظايف دوران باردارى به اضافه صيانت نفس از هواها و هوسها و بهداشت جسمى و روحى كودك و دهها مسئوليتهاى تربيتى ديگر پس از زايمان بر دوش مادر سنگينى مى كند.

اكنون قوانين و قواعد تربيتى اسلامى را در اين باره مطرح مى نمائيم تا ببينيم اسلام چه دستورالعملهائى در زمان رضاع و شيرخوارى فرزند داده و وظايف مادر را در مورد اين مسائل چگونه بررسى و مقرر نموده است

قرآن شير كامل را دو سال معين نمود

نياز كودك از نظر تغذيه جسم و روح به دو سال شير از مادر، يا دايه تعيين نموده است و بر اين معيار، هم روايات و احاديث اهلبيت دلالت دارد و هم اطبا گواهى مى دهند و تائيد مى كنند و قرآن دوران شيرخوارى را دو سال تمام معين نموده و مى فرمايد:

والو الدات يرضعن اولادهن حولين كاملين(٧٧)

ضرورت رضاع و شير دادن به بچه ٢١ ماه است و اگر كمتر از ٢١ ماه شد، شير و تغذيه كودك شير خوار ناقص مى ماند و اگر زنى بخواهد شير دادن را تكميل نمايد، بايد ٢٤ ماه كامل به فرزندش شير دهد.

امام حسين چگونه پرورش يافت ؟

امام حسينعليه‌السلام از انگشت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم تغذيه مى كرد و مادرى چون فاطمه سيده نسوان عالم به او شير داد و او در حقيقت در آغوش اسلام و ايمان پرورش يافت در زيارت امام حسينعليه‌السلام در روز عرفه مى خوانيم :

غذتك يد الرحمة و رضعت من ثدى الايمان و روبيت فى حجر الاسلام .(٧٩)

طعام حرام بد طعامى است

حضرت امام در مذمت طعام حرام و اجتناب از آن ما را دعوت مى نمايد و در مورد كسب حرام هم اخطار مى كند:

بئس الكسب الحرام

بد كسبى است كسب حرام

اگر در فلسفه و علت حرمت طعام و تغذيه و كسب حرام دقيق شويم ، گذشته از تاءثير غذاى حرام ، كسب حرام نيز ايجاد شقاوت و خشونت و بدبختى مى نمايد و در زاد و ولد و نسل آدمى هم تاءثير بد خود را خواهد گذاشت و بنابراين بر والدين لازم است هم خود و مخصوصا فرزندان معصوم و بى گناه خويش را از كل غذاهاى حرام و مشروبات حرام به دور نگهدارند تا به واكنش اعمال قبيح خويش از قبيل داشتن فرزندان بد و بى تربيت و آلوده گرفتار نگردند و فرزندان خويش را به انواع بيماريهاى روحى و جسمى مبتلا نسازند.

صاحب و مالك شير پدر است نه مادر

شير دادن به كودك ، حقيقتى است كه از نظر شرع براى مادر ثابت شده است لكن مالك و صاحب شير كودك پدر اوست نه مادرش در تفسير آيه شريفه مى خوانيم :

و على المولود له رزقهن و كسوتهن بالمعروف و...

منظور از كلمه مولود له پدر طفل است ، و منظور از زرق و كسوة خرجى و لباس است و خداى عزوجل اين خرجى و نفقه را مقيد به معروف كرد يعنى (اين كار) متعارف از حال چنين شوهر و همسر است (كارى شايسته و نيك است .)

اين آيه شريفه مى فهماند كه فرزند از آن پدر است و براى او زائيده شده است چون رزق و روزى و لباس و هزينه زندگى مادر و كودك به عهده شوهر و پدر است ، همچنانكه نفقه همسر نيز به عهده شوهر است ، پس بايد شير را متعلق به شوهر دانست و ملك اوست و بى اذن او زن نمى تواند شيرش را از كودك شوهرش بازگيرد مگر در بين ايشان تراضى و توافق به وجود آيد و همچنين زن نمى تواند با عدم رضايت شوهر به بچه غير، شير بدهد يعنى مالك شير شوهر است ، نه زن مالك شير خود باشد.

فرزند از نظر تكوين و تشريع به چه كسى تعلق دارد؟

از نظر تكوينى خالق هر مولودى خداست ، ولى فرزند به والدين ، يعنى هم به پدر و هم به مادر، تعلق دارد. اما از نظر تشريع فرزند متعلق به پدر است ، به دو دليل - دليل اول

قرآن فرزند را متعلق به پدر دانسته و مى فرمايد:

و على المولود له رزقهن و كسوتهن بالمعروف

صاحب فرزند خوراك و پوشاك او را به شايستگى عهده دار است

يعنى بر پدر است رزق و روزى و لباس زن و فرزندان

و دليل دوم : آيه شريفه

و على الوارث مثل ذلك

وارث نيز مانند اين را بر عهده دارد.

يعنى همان حقى كه از پدر برفرزندان است كه بايد رزق و روزى و لباس ‍ كودكان را تاءمين نمايد، اگر پدر مرد، همه مسئوليت پدر به عهده وارث او يعنى ناظر و مثل پسر بزرگ او خواهد بود.(٨١)

براى كودك از شير مادر چيزى بهتر و برتر وجود ندارد.

پس براى تاءمين سلامت روح و جسم ، و هماهنگى و موازنه اعضاء و جوارح بدن و هوش و ذكاوت و استعداد خلاق به اضافه زيبائى و طراوت كودك مى باشد. شايسته است هيچ غذايى جز شير مادر را به كودك ندهند، زيرا نه تنها نمى شود با غذاهاى ديگر همه ويتامينهاى لازم و نيازهاى جسمى و روحى او را تاءمين كرد، بلكه كمبودها و نارساييهاى شير خشك و يا غذاى ديگر كه هم از نظر سلامت و بهداشت و هم از نظر حليت و پاكيزگى مشتبه و مشكوك است و غذاهاى ساخت كارخانجات و شركتهاى غير مسلمان و يا مسلمان بى تعهد و ماديگرا و لو مملو از ويتامينهاى مختلف هم باشد، مورد اعتماد نيست و نيازهاى جسمى و روحى كودك را نيز نمى تواند كاملا تاءمين كند و نيز غذاهاى غير شير مادر موجب نقصان بعضى از ويتامينها و پروتئين ها مى گردد و ساير مواد لازم بدن كودك را نمى تواند تاءمين كند. و بيماريهاى جسمى و روحى كودك بعدها بروز و ظهور مى نمايد، شقاوت و بيرحمى او آشكار مى گردد.

در دختران بى حيائيها و بى عفتيها و بد اخلاقيها از او ظاهر مى شود.

در نتيجه ، كودكان اغلب بيمار و ناتوان و ضعيف مى مانند و به طور مداوم ، بايد آنها را پيش طبيب برد تا شايد كودك سلامت خود را باز يابد. ناگفته نماند كه ، غذاى مادر شيرده هم بايد سالم و مقوى و از غذاهاى متنوع سرشار از ويتامينها و كلسيم ها و آهن و....باشد كه تا همه نيازهاى جسمى و روحى كودك تضمين گردد. پيامبر اكرم فرمود:

الرضاع يغير الطباع

شير طبيعت بچه را تغيير مى دهد.

دانشمندان و متخصصين تغذيه دستور العمل تهيه غذاى مادرى كه بچه شير مى دهد، در كتابهايشان آورده اند، مادران مى توانند جهت تغذيه و بهداشت روح و جسم فرزندانشان به اين نوع كتابها مراجعه نمايند و از غذاهاى مفيد و مؤ ثر بهره گيرند. بنابراين ، اگر مادر به سلامت جسم و روح فرزند عزيزش علاقه مند است ، به طور حتم از شير دادن به بچه اش مضايقه نكند. مولا علىعليه‌السلام در اهميت تغذيه با شير مادر مى فرمايد:

ما من لبن رضع به الصبى اعظم بركة عليه من لبن امه (٨٣) با اين بيان ، حرمت و عظت مادر و وظيفه شناس و متعهد روشن مى شود، جا دارد كه چنين زنان شايسته بر خود ببالند و بر خيلى از مردان وظيفه نشناس تفاخر كنند.

سعدى عليه الرحمه مى گويد:

زنان پرهيزگار آنهايى هستند كه از دوران انتخاب همسر و دوران باردارى ، و دوران رضاع و شير به وظايف تربيتى و اخلاقى خويش كاملا آگاه و به دستور اسلام و اهلبيتعليه‌السلام عمل مى نمايند.

يكى از دو پستان مادر غذا، و ديگرى آب است

از شگفتيهاى آفرينش در خلقت انسان و غذايى كه براى كودك قبل از ولادت ، آفريدگار مهربان در پستان مادر ساخته و آفريده ، اين است كه تغذيه با هر دو پستان مادر ساخته و آفريده ، اين است كه تغذيه با هر دو پستان مادر در تاءمين نيازمنديهاى جسمى كودك فوق العاده ضرورت دارد. امام صادقعليه‌السلام به ام اسحاق كه به فرزندش شير مى داد، چنين فرمود:

يا ام اسحاق لا ترضعيه من ثدى واحد و ارضعيه من كليهما يكون احدهما طعاما و الآخر شرابا (٨٥ )

زن مرضعه و شيرده اعم از اينكه مادر بچه باشد يا دايه اى كه براى بچه انتخاب كرده اند بايد از سجاياى اخلاقى شايسته اى برخوردار باشد و از محرمات و اوصاف ناشايست به دور بماند، چون تمامى اوصاف شايسته و ناشايسته و آثار غذاى حلال و حرام از روزنه پستان مادر به بچه منتقل مى شود در حقيقت ، كودك نقش دوم مادر است كه به اوصاف مادر متصف مى گردد.

اگر بدانيد چرا هنگام دار زدن مجاهد صدر مشروطه ، حاج شيخ فضل الله نورى - رحمة الله عليه - فرزندش در پاى دار كف مى زند و خوشحالى مى كند؟! پاسخ !! به خاطر اين است كه اين فرزند ماهها از پستان زن مرضعه اى شير مى نوشد كه بعدا مى فهمند آن زن ناصبيه(٨٧)

نظر كنيد و ببينيد، چه كسى فرزند شما را شير مى هد، چون فرزند شما با شير آن زن پرورش يافته و بزرگ مى شود.

چنانكه در گذشته يا در آور شديم ، فرزند نقش دوم مادر است ، اوصاف و سجاياى ، اخلاقى ، زيبائيها و زشتيها مادر به فرزند منتقل مى گردد، بنابراين ، پدرم اگر يك مادر مهربان ، زيبا، و نجيب و پاكدامن براى من اختيار كنى ، من نيز از سجاياى اخلاقى و از زيبائيهاى مادرم زيبا و آراسته مى گردم

مرضعه زيبا، فرزند شما را زيبا مى سازد

امام باقرعليه‌السلام در تاءثير شير و تغيير حالت كودك به وسيله شير مى فرمايد:

عليكم بالرضاع من الظؤ رة فان اللبن يعدى .(٨٩)

براى فرزندت مرضعه نيكو و زيبا و داراى شير پاك انتخاب كن و از مرضعه زشترو و بدتركيب اجتناب كن چون شير سرايت كننده و مؤ ثر است

تاءثير شير بر جسم و روان كودك

در تاءثيرپذيرى شير بر جسم و روح كودك ، چيزى است كه همه دانشمندان به آن اعتراف دارند، به ويژه انبياء و اولياء گرامى خدا بر آن اعتماد كرده اند و علوم روز و دانش پيشرفته بشر آن را تاءييد نموده اند.

اينك به داستانى در مورد تاءثير شير بر جسم و هم بر روح توجه نماييد.

ابوالمعالى امام الحرمين كه از مفاخر اسلام به شمار مى آيد پس از مدتى اقامت در مكه و مدينه بنا به دعوت خواجه نظام الملك به نيشابور بازگشت ، در آن زمان آلب ارسلان سلجوقى سلطنت مى كرد و خواجه نظام الملك دانشمند مشهور نيز به مقام صدارت و وزارت منصوب بود.

خواجه نظام الملك براى ابوالمعالى امام الحرمين مدرسه نظاميه را ساخت و كرسى خطابه و تدريس را به ايشان واگذار كرد.

پدر ابوالمعالى ، شيخ ابو محمد عبدالله از فضلا و پرهيزكاران زمان خود بود از راه تجليد و تصحيف و نويسندگى و نسخه بردارى كتب ، تاءمين زندگى مى كرد و از دسترنج خود پولى حلال جمع نموده ، كنيزى را خريدارى كرد. اين كنيز پرهيزكار و خوشرفتار و داراى صفاتى پسنديده بود. وى پس از مدتى حامله شد، شيخ بعد از كسب اطلاع از باردارى همسرش بيشتر در قسمت حلال بودن خوراك خانواده خود مراقب مى كرد. هنگامى كه همسرش وضع حمل نمود، سفارش اكيدى كرد كه مبادا به فرزندش از شير زنهاى ديگر بدهند، در نتيجه ، زحمات و كوششهاى او بيهوده شود.

شيخ يك روز داخل اتاق شد، مادر بچه را در حال كسالت ديد، و بچه هم در اثر گرسنگى به شدت گريه مى كرد، زنى از همسايه براى عيادت آمده بود در آنجا حاضر بود، براى ساكت و آرام نمودن بچه ، پستان خويش را در دهان بچه گذاشت ، بچه مقدارى از شير آن زن خورد و آرام گرفت شيخ چون با خبر شد، بسيار متاءثر گرديد، بچه را گرفت و سر او را پايين نگه داشت و با دست خود شكم بچه را مى ماليد و با انگشت حلق بچه را باز كرد تا هر چه شير خورده از دهانش بيرون بريزد. شيخ در آن موقع مى گفت : مرگ بچه ام بر من آسانتر است از اين كه زنده بماند، در صورتى كه طبيعت او آلوده به فساد و بيمارى و سرشته با شير مجهولى باشد.

ابوالمعالى مى گويد: هنگام بحث و مناظره علمى گاهى يك نوع سستى و فتور و بيمارى در من ايجاد مى شد و اين اثر همان بقيه شير زن همسايه است كه در بدنم باقى مانده است.(٩١)

شايسته است اين دستورالعمل علمى و بهداشتى را هر زن مرضعه اى از بوعلى سينا، اين حكيم بزرگوار اطاعت نمايد و آنرا نصب العين خود قرار دهد تا در تغذيه شير به وظايف مادرى خود به خوبى عمل نمايد.

دوران خطير طفوليت

دوران پس از شير خوارى

دوران پس از شيرخوارگى كودك ، دوران پرمسئووليتى است براى پدر و مادر، كه كوچكترين غفلت و عدم توجه در تربيت و تغذيه جسمى و روحى كودك ، عوارض غير قابل جبرانى به بار مى آورد. در اين سنين شالوده تربيتى دوران حمل و باردارى ريخته مى شود. يعنى اگر مادر به او وعده هاى دروغ بدهد، دروغگو به بار مى آيد. كلمات زشت و قبيح بر زبانش بگذارد، ياد مى گيرد، و وقاحت اين كلمات بد و زشت نيز بعدها از كودك برداشته مى شود. اگر در حضور پدر و مادر و اعضاى خانواده و يا همبازيهاى او فحش و ناسزا و تمسخر و حرفهاى زشت رد و بدل شود، در روحيه او در اين سنين تاءثير منفى زيادى دارد، كه ابعاد همان نوع فحاشى و ناسزا را نسبت به ديگران اعمال مى نمايد. خدا نكند كه احساس كند، پدر و مادر يا ديگر اعضاى خانواده چيزى را از جايى برداشته و دزديده باشند يا به حقوق يكديگر تعدى و تجاوز نمايند به جدى يا به شوخى كافيست كه از همان آوان كودكى ، در حد توانش ، دست به اعمال بدى بزند و كارهاى زشت بياموزد.

سئوال اينست كه چه كسى از ابتدا كارهاى زشت ، بديها و جنايات و خيانت به كودك مى آموزد، كودكى كه هنوز چشمش جز به پدر، مادر، خواهران ، برادران ، و اعضاى خانواده باز نشده چرا بعضى كارهاى زشت از او سر مى زند؟!

پاسخ اينست قهرا زشتيها را از بعضى از اعضاء خانواده آموخته است ! آيا خانواده متعلق به پدر و مادر نيست ؟ آيا همه اعضاء خانواده به رئيس ‍ خانواده و همسر او ارتباط ندارد؟

نتيجه اينكه كودك هه بد آموزى ها را از پدر و مادر دارد، كما آنكه همه محاسن و خوبيهايش را از ايشان دارد.

محيط خانواده به منزله يك مركز آموزش و در حقيقت دانشگاهى است كه كودك قبل از دبستان بايد اين دوره آموزشى را به خوبى طى كند.

كودك در دوران پرورش و آموزشى و قبل از رسيدن به مدرسه ، صحنه منزل ، آغوش پدر و مادر و اعضاء خانواده ، براى او يك صحنه سينمائى است ، يك مركز آموزش است همچون آپارات عكاسى ، تمامى صحنه هاى خوب و بد و خير و شر و زشت زيبا را در ذهن خود، در كامپيوتر مغز خود عكسبردارى و ضبط مى نمايد و چون ضبط صوت همه اصوات و صداهاى بد و خوب و حلال و حرام و همه كلمات خوب و بد و صواب و ناصواب را مى شنود و در كامپيوتر مغز خود جا مى دهد. و به وقت پاسخ مى دهد و حرفش را مى زند.

كودك و مشقتهاى تعليم و تربيت

دوران طفوليت كودك متحمل سختيها و ناملايمات شديدى مى شود لكن هر چه بيشتر با دشواريهاى تربيتى و آموزشى مواجه باشد به درجات بالاتر و مقامات قابل توجه و بيشترى دست مى يابد. و در سازندگى و رشد و تكامل او نقش بسزائى دارد.

امام علىعليه‌السلام مى فرمايد:

بالتعب الشديد تدرك الدرجات الرفيعة و الراحة الدائمة .(٩٣)

بهتر آنست كه طفل در كودكى با سختى و مشكلات اجتناب ناپذير حيات كه غرامت زندگى است روبرو شود تا در جوانى و بزرگسالى ، بردبار و صبور باشد.

دوران كودكى و طفوليت را به سختى سپرى نمايد تا مقاومت و پايدارى دوران جوانى و پيرى را تجربه كنيد:

پيوسته در نياز و نقم پايد آن پسر كورا پدر به ناز و نعم پروريده است آسان كشد به ساحل مقصود رخت بخت آن ناخدا كه سختى دريا كشيده است

به عهد و پيمان با كودكانتان وفادار باشيد

كودك شما نهايت اعتماد و اطمينان را به شما دارد، در وعده هائى كه به او مى دهيد حتما عمل كنيد، چرا كه فرزندانتان هيچ پشتوانه اى قوى ترى از شما نمى شناسند اگر شما نسبت به آنها اعتماد نكنيد اعتبار خود را ضايع مى نمائيد، اولين تربيت منفى يعنى روش بى اعتمادى را به او مى آموزيد و ديگر به شما اطمينان نخواهد كرد و هيچ اعتبارى پيش ايشان نخواهيد داشت

پيامبر گرامى اسلام در هدايت و دستور روان تربيتى خويش ‍ مى فرمايد:

احبو الصبيان وارحموهم و اذا وعدتموهم شيئا ففوا فانهم لايدرؤ ن الا انكم ترزقونهم .(٩٥)

حق كودك و فرزند صغير نسبت به تو اينست كه به او ترحم نمائى و از پذيرائى و نگهدارى او از گرما و سرما و بيماريها مضايقه ننمائى و در ثقافت و آموزش نظامى و پيشاهنگى و آمادگى او براى مبارزه با دشمن ، كوتاهى نكنى و در تعليم و تربيت اسلامى و دينى او بكوش و از خطاها و لغزشهاى او بگذرى و اشتباهات و بديهايش را بپوشانى و در كار تعليم و تربيت و آموزش و پرورش با او به رفق و مدارا عمل كنى

جوان و ارزشهاى نظامى و بسيجى

در اسلام شنا و تيراندازى و مسابقات براى جوانان بسيار تاءكيد شده است ، و براى زنان كارهاى هنرى و انواع بافندگى و ريسندگى و كارهاى دستى كه در محيط منزل و در درون خانه و كارخانجات محصور انجام پذيرد توصيه شده است و تعليم و تعلم سوره مباركه نور و مفاهيم آن از جمله كارهائى است كه براى بانوان توصيه و تاءكيد نموده اند.

پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:علموا ابناءكمالسباحة و الرمى و المرئة المغزل و سورة النور (٩٧)

پيامبر خاتمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:

من كان عنده صبى فليتصاب له

آموزش ولايت و محبت به اهلبيت عليه‌السلام

حساسترين فراز مسئوليت والدين مخصوصا مادر اينست كه درس محبت و دوستى اهلبيت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به فرزندانشان بياموزند تا او مهر و محبت امامان معصومعليهم‌السلام را در قلب كوچك او جاى دهند و اين تعهد و مسئوليت براى والدين مسئوليتى بس بزرگ و خطير است

از زبان على امير مؤ منانعليه‌السلام اهلبيت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را بشناسيم ، و فرزندانمان را به محبت ايشان تاءكيد و توصيه نمائيم

فرمود:لا يقاس بآل محمد صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم من هذه الامة احد و لايسوى بهم من جرت نعمتهم عليه ابدا و....

هيچيك از اين امت با آل محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم طرف مقايسه نبوده و كسانى كه هميشه از نعمت و بخشش ايشان بهره مندند با آنان برابر نيستند.

آل محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اساس و پايه دين و ستون ايمان و يقين هستند و آل محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم كه دور افتادگان از راه حق به آنان رجوع كرده و واماندگان به ايشان ملحق مى شوند و خصائص ‍ امامت و آنان جمع و حق ايشان است و بس.(١٠٠)

بنابراين ، والدين به ويژه مادر در تربيت فرزند بايد از خواب و آرامش خويش ‍ بكاهد و با كارشناسى خاص مادرى خود، به زيربناى تربيتى و سازندگى كودك خويش توجه بيشترى نمايد، همواره با پرورش جسمى ، پرورش روح و روان و اخلاق او را نيز به طور جدى به عهده داشته باشد. مادر در تربيت روانى كودك درس شهامت ، شجاعت ، سخاوت ، بلند همتى و سيادت و بزرگوارى و كرامت نفس را بايد به او بياموزد و سعى كند جبن و ترس و هر چيزى كه خود از آن مى ترسد و يا ترس آور است ، از بچه دور كند، مثلا، ترس از سوسك ، مارمولك ، گربه و هر چيز ديگر را از ذهن كودك بزدايد و فرزندش را ترسو به بار نياورد، بلكه از همان دوران كودكى با تدبير و تجربه شايسته خود درس شجاعت و شهامت و صبر و مقاومت و تحمل بر شدائد زندگى به كودك خويش القا كند و ورزش و شنا و تيراندازى و آموزش هنر به او در حد قدرت و امكانش بياموزد و نحوه حفظ و قرائت قرآن و حديث و دانش دين و مذهب و علوم ديگر به او تعليم دهد و حافظه و استعداد او را درخشان و شكوفا نمايد و از هرگونه سعى و تلاش در شكوفا ساختن استعداد فرزندش مضايقه ننمايد.

درس سخاوت و سيادت به كودكانتان بدهيد

سخاوت و بخشش ، صفت پسنديده اى است كه مادر به خوبى مى تواند در دستور كار تربيتى خود براى فرزندش قرار دهد، مثلا، به او دستور دهد از خوردنى و اسباب بازى يا ميوه و هر چيز مناسبى كه در دست دارد به همبازيها و همكلاسيها و ديگران بدهد تا با اين نوع بذل و بخشش ، خصلت سخاوت به خود بگيرد و حس تعاون و كمك به همنوعان را در روحيه او پرورش دهد و زنده كند و از هر چه بخل و فرومايگى است او را حفظ نمايد و اخلاق سيادت و بزرگوارى و احراز شخصيت ، متانت و مناعت طبع ، صداقت و امانتدارى و وفاى به عهد و هر صفت برجسته اخلاقى و اسلامى و انسانى را براى كودك درسى الزامى قرار دهد. كه پدر و مادر در سنين طفوليت اين درسها را در خانه و محيط گرم خانواده به كودك بياموزند و از دنائت و پستى طبع و اوصاف زشت و كارهاى خلاف اخلاق و اظهار هرگونه خشونت و پرخاشگرى ، دروغ ، افتراء و هر صفت زشت و بد و حرام را مادر بايد از روح و روان كودكان پاك و دور سازد و نيز صحنه هاى زننده و وقيحانه از كارهاى زشت مثل فحاشى و دعوا با همسايه و همخانه و يا پرخاشگرى را با همسر و اعضاى خانواده يا ديگرن در حضور كودك خويش انجام ندهند و هر چيز بد را از چشم و گوش و ديد و شنيد فرزندان دور سازند و محيط زندگى ايشان و محور وجود فرزندان از حركات زشت ، پاك نمايند و روحيه پاك و اصالت و نجابت ، فطرت پاك اسلامى و توحيدى وى را همچنان تقويت نمايند.

بلى اولين معلم كودك مادر است ، كه او بهتر از هر كس مى تواند در محيط سالم منزل كودكانش را به نحو احسن تربيت كند و قدرت دارد كارهاى زشت و بى فضيلتى را از محيط زيست بچه ها دور سازد. بلى ! با اجراى اين دستورالعمل اسلامى و تربيتى است كه اين مادر بهشتى و وظيفه شناس ‍ بهشت را براى كودكانش در زير قدمهاى خود دارد.

نوابغ عالم چگونه پروريده شده اند؟

مسائل و قصص و مطالبى كه نمايانگر تربيت صحيح و فوق العاده آموزش و پرورش منظم و فوق برنامه است و سهم تربيتى والدين و حسن امر خير ايشان را تبلور خاص مى بخشد.

و اينك به عنوان حسن ختام در اين كتاب حالات كودكى حضرت بقية الله الاعظم امام عصر عجل الله تعالى فرجه الشريف به نظر شما خوانندگان محترم مى رسد.

امام زمان از كودكى صاحب امر دنيا و آخرت بود

بى ترديد يكى از نوابغ بزرگ عالم حضرت مهدى امام عصر ارواحنا فداه مى باشد وجود مبارك حضرتش از بدو تكون و انعقاد نفس نفيسش تا در دورانى كه در حمل والده ماجده اش حضرت نرجس خاتونعليها‌السلام بسر مى برد، و تا هنگام تولد، صاحب معجزات و كرامات خاص بود آن بزرگوار الى حال ، مورد عنايت خاصه خداوند است