شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

فصل دوم : در عبادت و بندگى خداوند

الفصل الثانى فى العبادة

عَنْ أَبِى بَصِيرٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عَنْ حَدِّ الْعِبَادَةِ الَّتِى مَنْ فَعَلَهَا كَانَ عَابِداً فَقَالَ حُسْنُ النِّيَّةِ بِالطَّاعَةِ

ابو بصير گفت : از امام صادقعليه‌السلام پرسيدم در باره اندازه عبادتى كه اگر كسى انجامش دهد به او اطلاق عابد مى شود، فرمود: نيكويى نيت در اطاعت وبندگى خدا.

عَنْهُعليه‌السلام قَالَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يَا عِبَادِيَ الصِّدِّيقِينَ تَنَعَّمُوا بِعِبَادَتِى فِى الدُّنْيَا فَإِنَّكُمْ بِهَا تَتَنَعَّمُونَ فِى الْجَنَّةِ

امام صادقعليه‌السلام مى فرمايد: خداوند تبارك و تعالى مى فرمايد: اى بندگان راست كردار من ! در دنيا از نعمت عبادتم برخوردار باشيد، شما در بهشت از آن برخوردار خواهيد بود.

عَنْهُ عَنْ آبَائِهِعليه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله اعْمَلْ بِفَرَائِضِ اللَّهِ تَكُنْ أَتْقَى النَّاسِ

امام صادقعليه‌السلام از پدران بزرگوارش از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله نقل مى كند كه فرمود: به واجبات خدا عمل كن تا از پرهيزگارترين مردم باشى

عَنْهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله أَفْضَلُ النَّاسِ مَنْ عَشِقَ الْعِبَادَةَ فَعَانَقَهَا وَ أَحَبَّهَا بِقَلْبِهِ وَ بَاشَرَهَا بِجَسَدِهِ وَ تَفَرَّغَ لَهَا فَهُوَ لَا يُبَالِى عَلَى مَا أَصْبَحَ مِنَ الدُّنْيَا عَلَى يُسْرٍ أَمْ عَلَى عُسْرٍ

امام صادقعليه‌السلام از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله نقل مى كند كه فرمود: بهترين مردم كسى است كه به عبادت عشق بورزد و آن را در آغوش ‍ كشد، و آن را از دل دوست داشته باشد، و با جوارح خود انجامش دهد، و خود را براى آن فارغ البال سازد، چنين شخصى باك ندارد كه زندگانى دنيايش به سختى گذرد يا به آسانى

عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِعليه‌السلام قَالَ مَنْ عَمِلَ بِمَا افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَيْهِ فَهُوَ مِنْ خَيْرِ النَّاسِ

امام زين العابدينعليه‌السلام فرمود: هر كس به واجبات خدا عمل نمايد از بهترين مردمان است

قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله مَنْ أَدَّى فَرِيضَةً فَلَهُ عِنْدَ اللَّهِ دَعْوَةٌ مُسْتَجَابَةٌ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله مى فرمايد: هر كس واجبى را درست انجام دهد نزد خداوند حق دعاى مستجابى را دارد.

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى مَا تَحَبَّبَ إِلَيَّ عَبْدِى بِأَحَبَّ مِمَّا افْتَرَضْتُ عَلَيْهِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: خداوند تبارك و تعالى فرمود: بنده من با چيزى محبوبتر از انجام آنچه بر او واجب گردانيده ام به دوستى من نگرايد.

عَنْهُعليه‌السلام قَالَ إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ يَقُومُ عُنُقٌ مِنَ النَّاسِ فَيَأْتُونَ بَابَ الْجَنَّةِ فَيَضْرِبُونَهُ فَيُقَالُ لَهُمْ مَنْ أَنْتُمْ فَيَقُولُونَ نَحْنُ أَهْلُ الصَّبْرِ فَيُقَالُ لَهُمْ عَلَى مَا صَبَرْتُمْ فَيَقُولُونَ كُنَّا نَصْبِرُ عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ وَ نَصْبِرُ عَنْ مَعَاصِى اللَّهِ فَيَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ صَدَقُوا أَدْخِلُوهُمُ الْجَنَّةَ وَ هُوَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّما يُوَفَّى الصّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسابٍ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: چون روز قيامت شود گروهى از مردم برخيزند و به سوى بهشت آيند و در آن را بكوبند، به آنها گفته مى شود: شما كيستيد؟ مى گويند: ما اهل صبريم ، به آنها گفته مى شود: بر چه چيز صبر نموديد؟ مى گويند: بر اطاعت خدا، و دورى از نافرمانى او صبر نموديم ، خداى عزّ و جل مى فرمايد: راست مى گويند، آنها را داخل بهشت نماييد، و همان است قول خداى عزّ و جل : (همانا صابران اجر خود را بدون حساب به دست آورند).

عَنْهُعليه‌السلام قَالَ اعْمَلُوا عَمَلَ مَنْ قَدْ عَايَنَ

امام صادقعليه‌السلام مى فرمايد: عمل كنيد بمانند كسانى كه (گويا پس ‍ از مرگ را) به چشم مى بينند.

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ مَنْ أَرَادَ أَنْ يَعْمَلَ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَيْرِ فَلْيَدُمْ عَلَيْهِ سَنَةً ثُمَّ إِنْ شَاءَ فَلْيَدُمْ وَ إِنْ شَاءَ فَلْيَتْرُكْ

امام صادقعليه‌السلام مى فرمايد: هر كس بخواهد كار خيرى را انجام دهد بايد تا يك سال آن را ادامه دهد، سپس اگر خواست باز ادامه دهد و اگر خواست آن را ترك نمايد.

عَنْهُعليه‌السلام إِيَّاكَ أَنْ تَفْرِضَ عَلَى نَفْسِكَ فَرِيضَةً فَتُفَارِقَهَا اثْنَيْ عَشَرَ هِلَالًا

امام صادقعليه‌السلام فرمود: مبادا عملى را بر خود واجب گردانى و تا دوازده ماه از آن دست بردارى

فصل سوم : زهد و ترك دنيا

الفصل الثالث فى الزهد

مِنْ كِتَابِ الْمَحَاسِنِ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام إِنَّ مِنْ أَعْوَانِ الْأَخْلَاقِ عَلَى الدِّينِ الزُّهْدَ فِى الدُّنْيَا

امير مؤمنانعليه‌السلام فرمود: از جمله يارى كنندگان اخلاق در امور دين ، زهد در دنياست

وَ قَالَعليه‌السلام أَيْضاً الزُّهْدُ فِى الدُّنْيَا قَصْرُ الْأَمَلِ وَ شُكْرُ كُلِّ نِعْمَةٍ وَ الْوَرَعُ عَنْ كُلِّ مَا حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْكَ

امير مؤمنانعليه‌السلام فرمود: زهد در دنيا عبارت از كوتاه نمودن آرزوها و شكر تمامى نعمتها و پرهيز نمودن از تمام محرّمات الهى است

سُئِلَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِعليه‌السلام عَنِ الزُّهْدِ قَالَ الزُّهْدُ عَشَرَةُ أَشْيَاءَ فَأَعْلَى دَرَجَاتِ الزُّهْدِ أَدْنَى دَرَجَاتِ الْوَرَعِ وَ أَعْلَى دَرَجَاتِ الْوَرَعِ أَدْنَى دَرَجَاتِ الْيَقِينِ وَ أَعْلَى دَرَجَاتِ الْيَقِينِ أَدْنَى دَرَجَاتِ الرِّضَا أَلَا وَ إِنَّ الزُّهْدَ فِى آيَةٍ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ لِكَيْلا تَأْسَوْا عَلى ما فاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ

از امام سجادعليه‌السلام در مورد زهد پرسيدند، فرمود: زهد ده قسم است : بالاترين درجه زهد پايين ترين درجه پارسائى است و بالاترين درجه پارسائى پايين ترين درجه يقين است ، و بالاترين درجه يقين پايين ترين درجه رضاست ، و تمام زهد در يك آيه از كتاب خداوند جمع شده است (تا بر آنچه از دست شما رفته افسوس نخوريد و به آنچه به شما رسيده شاد نشويد).

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ لَيْسَ الزُّهْدُ فِى الدُّنْيَا بِإِضَاعَةِ الْمَالِ وَ لَا بِتَحْرِيمِ الْحَلَالِ بَلِ الزُّهْدُ فِى الدُّنْيَا أَنْ لَا تَكُونَ بِمَا فِى يَدِكَ أَوْثَقَ مِنْكَ بِمَا فِى يَدِ اللَّهِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: زهد در دنيا به از بين رفتن مال و حرام نمودن حلال نيست ، بلكه زهد در دنيا به اين است كه به آنچه در دست خودت هست مطمئن تر از آنچه در دست خداست نباشى

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام إِنَّ عَلَامَةَ الرَّاغِبِ فِى ثَوَابِ الاْخِرَةِ زُهْدُهُ فِى عَاجِلِ زَهْرَةِ الدُّنْيَا أَمَا إِنَّ زُهْدَ الزَّاهِدِ فِى هَذِهِ الدُّنْيَا لَا يَنْقُصُهُ مَا قَسَمَ اللَّهُ لَهُ فِيهَا وَ إِنْ زَهِدَ وَ إِنَّ حِرْصَ الْحَرِيصِ عَلَى عَاجِلِ زَهْرَةِ الدُّنْيَا لَا يَزِيدُهُ فِيهَا وَ إِنْ حَرَصَ فَالْمَغْبُونُ مَنْ حُرِمَ حَظَّهُ فِى الاْخِرَة

امام صادقعليه‌السلام از امير المؤمنينعليه‌السلام نقل مى كند كه فرمود: علامت مشتاق به ثواب آخرت بى رغبتى نسبت به زرق و برق دنيا است ، آگاه باشيد، بى رغبتى زاهد نسبت به دنيا از آنچه خداوند برايش از دنيا مقرر فرموده كاهش ندهد، اگر چه زهد كند، همانا از شخص آزمند بر خرّمى دنياى نقد برايش فزونى نياورد اگر چه حرص زند، پس مغبون كسى است كه از بهره آخرت خود محروم ماند.

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ مَنْ زَهِدَ فِى الدُّنْيَا أَثْبَتَ اللَّهُ الْحِكْمَةَ فِى قَلْبِهِ وَ أَنْطَقَ بِهَا لِسَانَهُ وَ بَصَّرَهُ عُيُوبَ الدُّنْيَا دَاءَهَا وَ دَوَاءَهَا وَ أَخْرَجَهُ مِنَ الدُّنْيَا سَالِماً إِلَى دَارِ السَّلَامِ

امام صادقعليه‌السلام مى فرمايد: كسى كه نسبت به دنيا زاهد و بى رغبت باشد، خداوند حكمت را در قلبش جاى دهد، و زبانش را به آن گويا سازد، و او را به عيبهاى دنيا و درد و دوايش بينا گرداند، و او را از دنيا سالم به سوى بهشت بيرون برد.

عَنْهُعليه‌السلام قَالَ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بِعَبْدٍ خَيْراً زَهَّدَهُ فِى الدُّنْيَا وَ فَقَّهَهُ فِى الدِّينِ وَ بَصَّرَهُ عُيُوبَهُ وَ مَنْ أُوتِيَ هَذَا فَقَدْ أُوتِيَ خَيْرَ الدُّنْيَا وَ الاْخِرَةِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر گاه خداوند خير بنده اى را بخواهد او را نسبت به دنيا بى رغبت ، و نسبت به دين ژرف نگر مى كند، و به عيبهايش ‍ بينا سازد، و به هر كس اين خصلتها داده شد؛ به حق خير دنيا و آخرت داده شده است

وَ قَالَ لَمْ يَطْلُبْ أَحَدٌ الْحَقَّ بِبَابٍ أَفْضَلَ مِنَ الزُّهْدِ فِى الدُّنْيَا وَ هُوَ ضِدُّ مَا طَلَبَ أَعْدَاءُ الْحَقِّ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ مِنْ مَا ذَا قَالَ مِنَ الرَّغْبَةِ فِيهَا وَ قَالَ أَلَا مِنْ صَبَّارٍ كَرِيمٍ فَإِنَّمَا هِيَ أَيَّامٌ قَلَائِلُ أَلَا إِنَّهُ حَرَامٌ عَلَيْكُمْ أَنْ تَجِدُوا طَعْمَ الْإِيمَانِ حَتَّى تَزْهَدُوا فِى الدُّنْيَا

امام صادقعليه‌السلام فرمود: هيچ كس حق را در راهى بهتر از زهد در دنيا نيافته است و آن ضد خواسته دشمنان حق است

راوى گويد: عرض كردم : قربانت گردم ، چرا چنين است ؟ فرمود: به خاطر رغبت آنان به دنيا، و فرمود: آيا شخص پر صبر و گرامى وجود ندارد؟ همانا كه دنيا چند روز كمى است ، آگاه باشيد كه حرامست بر شما كه مزه ايمان را بچشيد مگر اينكه در دنيا پارسائى پيشه كنيد.

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ مَنِ اجْتَهَدَ لِدُنْيَاهُ أَضَرَّ بِآخِرَتِهِ وَ مَنْ آثَرَ آخِرَتَهُ آتَاهُ اللَّهُ رِزْقَهُ وَ سَعِدَ بِلِقَاءِ رَبِّهِ

از امام صادقعليه‌السلام نقل شد فرمود: هر كس براى دنيايش تلاش ‍ كند به آخرتش ضرر زده ، و كسى كه آخرتش را مقدم دارد خداوند روزيش را بدهد، و به ملاقات پروردگارش سعادتمند شد.

مِنْ كِتَابِ الزُّهْدِ لِلنَّبِيِّصلى‌الله‌عليه‌وآله قَالَ لَيْسَ الزُّهْدُ فِى الدُّنْيَا لُبْسَ الْخَشِنِ وَ أَكْلَ الْجَشِبِ وَ لَكِنَّ الزُّهْدَ فِى الدُّنْيَا قَصْرُ الْأَمَلِ

پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: زهد در دنيا به پوشيدن لباسهاى خشن و خوردن غذاهاى نامطلوب نيست ، و لكن زهد در دنيا به كوتاهى آرزوهاست

عَنْ أَبِى أَيُّوبَ الْأَنْصَارِيِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله لِعَلِيٍّعليه‌السلام إِنَّ اللَّهَ زَيَّنَكَ بِزِينَةٍ لَمْ يُزَيِّنِ الْعِبَادَ بِشَيْءٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ مِنْهَا وَ لَا أَبْلَغَ عِنْدَهُ مِنْهَا الزُّهْدُ فِى الدُّنْيَا وَ إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَعْطَاكَ ذَلِكَ وَ جَعَلَ الدُّنْيَا لَا تَنَالُ مِنْكَ شَيْئاً وَ جَعَلَ لَكَ سِيمَاءَ تُعْرَفُ بِهَا

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله به علىعليه‌السلام فرمود: خداوند تو را به زينتى آراسته كه بندگان را به خيرى كه محبوبتر و رساتر از آن نزد خدا باشد نياراسته ، و آن زهد در دنياست كه خداوند آن را به تو بخشيده ، و دنيا را به صورتى قرار داده كه از تو چيزى به او نمى رسد (يعنى دنيا از تو بهره اى نخواهد برد) و براى تو چهره اى قرار داده كه به آن شناخته خواهى شد.

مِنْ كِتَابِ رَوْضَةِ الْوَاعِظِينَ قَالَ رَجُلٌ لِلنَّبِيِّصلى‌الله‌عليه‌وآله يَا رَسُولَ اللَّهِ عَلِّمْنِى شَيْئاً إِذَا أَنَا فَعَلْتُهُ أَحَبَّنِيَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاءِ وَ أَحَبَّنِيَ النَّاسُ مِنَ الْأَرْضِ فَقَالَ لَهُ ارْغَبْ فِيمَا عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ يُحِبَّكَ اللَّهُ وَ ازْهَدْ فِيمَا عِنْدَ النَّاسِ يُحِبَّكَ النَّاسُ

مردى به پيغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله عرض كرد: اى رسول خدا! مرا كارى بياموز كه وقتى آن را انجام دادم خداوند از آسمان و مردم در زمين مرا دوست بدارند، فرمود: به آنچه نزد خداست چشم بدار تا خدا دوستت بدارد، و از آنچه نزد مردم است چشم بپوش تا مردم دوستت بدارند.

سُئِلَ الصَّادِقُعليه‌السلام عَنِ الزُّهْدِ فِى الدُّنْيَا قَالَ الَّذِى يَتْرُكُ حَلَالَهَا مَخَافَةَ حِسَابِهِ وَ يَتْرُكُ حَرَامَهَا مَخَافَةَ عَذَابِهِ

از امام صادقعليه‌السلام در مورد زهد در دنيا پرسيدند، حضرت فرمود: آنى كه حلالش را از ترس حسابش ، و حرامش را از ترس عذابش ترك كنند.

قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام الزُّهْدُ ثَرْوَةٌ وَ الْوَرَعُ جُنَّةٌ وَ أَفْضَلُ الزُّهْدِ إِخْفَاءُ الزُّهْدِ الزُّهْدُ يُخْلِقُ الْأَبْدَانَ وَ يُجَدِّدُ الاْمَالَ وَ يُقَرِّبُ الْمَنِيَّةَ وَ يُبَاعِدُ الْأُمْنِيَّةَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ نَصِبَ وَ مَنْ فَاتَهُ تَعِبَ وَ لَا كَرَمَ كَالتَّقْوَى وَ لَا تِجَارَةَ كَالْعَمَلِ الصَّالِحِ وَ لَا وَرَعَ كَالْوُقُوفِ عِنْدَ الشُّبْهَةِ وَ لَا زُهْدَ كَالزُّهْدِ فِى الْحَرَامِ الزُّهْدُ كُلُّهُ بَيْنَ كَلِمَتَيْنِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى لِكَيْلا تَأْسَوْا عَلى ما فاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ فَمَنْ لَمْ يَأْسَ عَلَى الْمَاضِى وَ لَمْ يَفْرَحْ بِالاْتِى فَقَدْ أَخَذَ الزُّهْدَ بِطَرَفَيْهِ أَيُّهَا النَّاسُ الزَّهَادَةُ قَصْرُ الْأَمَلِ وَ الشُّكْرُ عِنْدَ النِّعَمِ وَ الْوَرَعُ عِنْدَ الْمَحَارِمِ فَإِنْ عَزَبَ ذَلِكَ عَنْكُمْ فَلَا يَغْلِبِ الْحَرَامُ صَبْرَكُمْ وَ لَا تَنْسَوْا عِنْدَ النِّعَمِ شُكْرَكُمْ فَقَدْ أَعْذَرَ اللَّهُ إِلَيْكُمْ بِحُجَجٍ مُسْفِرَةٍ ظَاهِرَةٍ وَ كُتُبٍ بَارِزَةِ الْعُذْرِ وَاضِحَةٍ

امير مؤمنانعليه‌السلام فرمود: زهد ثروت است ، و پرهيزگارى و خويشتن دارى از گناه سپر، و بهترين زهدها پنهان نمودن زهد است ، زهد بدنها را ضعيف و لاغر مى نمايد و آرزوها را محدود مى كند، و مرگ را نزديك مى نمايد، و اميد را دور مى سازد، هر كس به آن دست يابد بهره مند شده و هر كس آن را از دست دهد به سختى افتد، هيچ بزرگوارى مانند تقوا نيست ، و هيچ تجارتى مثل عمل صالح نمى باشد، و هيچ پرهيزگارى و خويشتن دارى همانند ايستادگى در مقابل امور مشتبه نيست ، و هيچ پارسائى همانند پارسائى در مقابل حرام نيست ، تمامى زهد بين دو كلمه قرار گرفته ، خداوند متعال مى فرمايد: (تا بر آنچه از دست شما رفته اندوهگين نشويد و به آنچه به شما داده شده است شادمانى نكنيد)، پس ‍ هر كس بر گذشته اش ناراحت نشود و به آينده اش شادمان نگردد دو طرف زهد را درك نموده است

اى مردم ! پارسا بودن به كوتاهى آرزو و شكر نعمت ، و پرهيزگارى و خويشتن دارى از محرمات است ، و چنانچه اين صفات از كف رفت حرام بر صبر شما غالب نشود و شكرگزارى را هنگام دريافت نعمت فراموش نكنيد، زيرا خداوند با فرستادن حجّتهاى آشكار و ظاهر و كتابهاى آسمانيش راه عذر آوردن را بر شما بسته است

قَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله إِذَا رَأَيْتُمُ الرَّجُلَ قَدْ أُعْطِيَ الزُّهْدَ فِى الدُّنْيَا فَاقْتَرِبُوا مِنْهُ فَإِنَّهُ يُلْقِى الْحِكْمَةَ

پيغمبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر گاه مردى را ديديد كه زهد و پارسائى در دنيا به او عطا شد به او نزديك شويد، زيرا او حكمت را ابلاغ مى كند.

قِيلَ لِلصَّادِقِعليه‌السلام مَا الزُّهْدُ فِى الدُّنْيَا قَالَ قَدْ حَدَّ اللَّهُ ذَلِكَ فِى كِتَابِهِ فَقَالَ لِكَيْلا تَأْسَوْا عَلى ما فاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ

از امام صادقعليه‌السلام در مورد زهد در دنيا سؤ ال شد؟ فرمود: خداوند براى آن در كتابش حدّى مقرر داشته و فرموده : (تا بر آنچه از دست شما رفته است اندوهگين نشويد و به آنچه به شما داده شده است شادى نكنيد).

قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام مَنِ اعْتَدَلَ يَوْمَاهُ فَهُوَ مَغْبُونٌ وَ مَنْ كَانَتِ الدُّنْيَا هَمَّهُ اشْتَدَّتْ حَسْرَتُهُ عِنْدَ فِرَاقِهَا وَ مَنْ كَانَ غَدُهُ شَرَّ يَوْمَيْهِ فَمَحْرُومٌ وَ مَنْ لَمْ يُبَالِ بِمَا زُوِيَ مِنْ آخِرَتِهِ إِذَا سَلِمَتْ لَهُ دُنْيَاهُ فَهُوَ هَالِكٌ وَ مَنْ لَمْ يَتَعَاهَدِ النَّقْصَ مِنْ نَفْسِهِ غَلَبَ عَلَيْهِ الْهَوَى وَ مَنْ كَانَ فِى نَقْصٍ فَالْمَوْتُ خَيْرٌ لَهُ إِنَّ الدُّنْيَا خَضِرَةٌ حُلْوَةٌ وَ لَهَا أَهْلٌ وَ إِنَّ الاْخِرَةَ لَهَا أَهْلٌ ظَلَفَتْ أَنْفُسُهُمْ عَنْ مُفَاخَرَةِ أَهْلِ الدُّنْيَا لَا يُنَافِسُونَ فِى الدُّنْيَا وَ لَا يَفْرَحُونَ بِغَضَارَتِهَا وَ لَا يَحْزَنُونَ لِبُؤْسِهَا يَا شَيْخُ مَنْ خَافَ الْبَيَاتَ قَلَّ نَوْمُهُ مَا أَسْرَعَ اللَّيَالِيَ وَ الْأَيَّامَ فِى عُمُرِ الْعَبْدِ فَاخْزُنْ لِسَانَكَ وَ عُدَّ كَلَامَكَ يَقِلَّ كَلَامُكَ إِلَّا بِخَيْرٍ يَا شَيْخُ ارْضَ لِلنَّاسِ مَا تَرْضَى لِنَفْسِكَ وَ ائت آتِ إِلَى النَّاسِ مَا تُحِبُّ أَنْ يُؤْتَى إِلَيْكَ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَى أَصْحَابِهِ وَ قَالَ أَيُّهَا النَّاسُ أَ مَا تَرَوْنَ إِلَى أَهْلِ الدُّنْيَا يُمْسُونَ وَ يُصْبِحُونَ عَلَى أَحْوَالٍ شَتَّى فَبَيْنَ صَرِيعٍ يَتَلَوَّى وَ بَيْنَ عَائِدٍ وَ مَعُودٍ وَ آخَرَ بِنَفْسِهِ يَجُودُ وَ آخَرَ لَا يُرْجَى وَ آخَرَ مُسَجًّى وَ طَالِبِ الدُّنْيَا وَ الْمَوْتُ يَطْلُبُهُ وَ غَافِلٍ وَ لَيْسَ بِمَغْفُولٍ عَنْهُ وَ عَلَى أَثَرِ الْمَاضِى يَصِيرُ الْبَاقِى إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ خَلْقاً ضَيَّقَ عَلَيْهِمُ الدُّنْيَا نَظَراً لَهُمْ فَزَهَّدَهُمْ فِيهَا وَ فِى حُطَامِهَا فَرَغِبُوا فِى دَارِ السَّلَامِ الَّذِى دَعَاهُمْ إِلَيْهِ وَ صَبَرُوا عَلَى ضِيقِ الْمَعِيشَةِ وَ صَبَرُوا عَلَى الْمَكْرُوهِ وَ اشْتَاقُوا إِلَى مَا عِنْدَ اللَّهِ مِنَ الْكَرَامَةِ وَ بَذَلُوا أَنْفُسَهُمْ ابْتِغَاءَ رِضْوَانٍ مِنَ اللَّهِ وَ كَانَتْ خَاتِمَةُ أَعْمَالِهِمُ الشَّهَادَةَ فَلَقُوا اللَّهَ وَ هُوَ عَنْهُمْ رَاضٍ وَ عَلِمُوا أَنَّ الْمَوْتَ سَبِيلُ مَنْ مَضَى وَ مَنْ بَقِيَ وَ تَزَوَّدُوا لاِخِرَتِهِمْ غَيْرَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ لَبِسُوا الْخَشِنَ وَ صَبَرُوا عَلَى الْقُوتِ وَ قَدَّمُوا الْفَضْلَ وَ أَحَبُّوا فِى اللَّهِ وَ أَبْغَضُوا فِى اللَّهِ أُولَئِكَ الْمَصَابِيحُ وَ أَهْلُ النَّعِيمِ فِى الاْخِرَةِ وَ السَّلَامُ

امير مؤمنانعليه‌السلام فرمود: هر كه دو روزش يكسان باشد مغبون گشته ، و هر كه قصدش از تلاش ؛ دنيا باشد هنگام جدا شدن از آن حسرتش ‍ شديد شود، و هر كه فردايش زيانبارتر از امروزش باشد بى بهره مانده است ، و كسى كه باك ندارد كه براى آخرتش چه اندوخته است ، اگر دنيايش برايش ‍ سالم باشد به نابودى رسيده ، و شخصى كه به كاستى نفسش اهميت ندهد هواى نفس بر او چيره گردد، و هر كس در سراشيبى سقوط نفس خويش ‍ واقع شود مرگ برايش بهتر است ، دنيا سبز و شيرين است و براى او علاقمندانى است

براى آخرت نيز دوستدارانى است كه خود را از فخر فروشى علاقمندان دنيا جدا ساخته اند، در دنيا با ديگران رقابت نمى كنند و به نعمت و عيش آن خوشحال نمى شوند و از شدائد و سختيهاى آن غمگين نمى شوند.

اى شيخ ! كسى كه از هجوم شبانه دشمنان مى ترسد خوابش كم مى شود، چقدر شبها و روزهاى عمر بندگان به سرعت مى گذرد! زبانت را نگاهدار و كلامت را بشمار، در اين صورت فقط سخنان خير خواهى گفت

اى شيخ ! هر چه را براى خود مى پسندى براى مردم بپسند، و آنچه را دوست دارى كه مردم به تو روا بدارند به آنها روا بدار.

سپس رو به اصحابش كرد و فرمود: اى مردم ! مگر به اهل دنيا نمى نگريد، كه با چه حالات مختلفى و دگرگونيهايى صبح را به شام مى برند و روز و شب را سپرى مى كنند؟

يكى زمين خورده ، دست و پا مى زند، و ديگرى بيمار است ، و آن ديگر به عيادت او مى رود، و آن يكى در حال جان دادن است ، و اميدى ندارد، و بر تن كس ديگر كفن شده بر روى تابوت است ، و يكى طالب دنياست در حالى كه مرگ در جستجوى اوست و يكى غافل است در حالى كه از او غفلت نشده است ، و باز ماندگان هم به دنبال گذشتگان در حركتند.

خداوند مخلوقاتى را آفريد كه دنيا در نظرشان تنگ جلوه كرد، آنها را بر دنيا و اموال آن زاهد گردانيد، آنان نيز بسوى خانه امنى كه خدا آنها را بسويش ‍ فرا خوانده بود رغبت پيدا كردند، و بر تنگى و فشار زندگى صبر كردند، و با ناملايمات سازش كردند، و به كرامتى كه نزد خداست اشتياق ورزيدند، و براى دستيابى به خشنودى پروردگار جان باختند، و پايان اعمال آنان شهادت بود، و خدا را در حالى كه از ايشان خرسند بود ملاقات كردند، و دانستند كه مرگ راه گذشتگان و آيندگان است ، لذا براى آن سراى خود چيزى غير از طلا و نقره توشه گرفتند، و لباس درشت پوشيدند و بر كم غذايى صبر كردند، و فضيلت را مقدم داشتند، و براى خدا دوستى كردند و يا دشمنى ورزيدند، اينان در دنيا چراغهايند و در آخرت غرق در نعمتها مى باشند، و السّلام

وَ مِنْ سَائِرِ الْكُتُبِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله لَا يَجِدُ الرَّجُلُ حَلَاوَةَ الْإِيمَانِ حَتَّى لَا يُبَالِيَ مَنْ أَكَلَ الدُّنْيَا

امام صادقعليه‌السلام از قول رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله مى فرمايد: كسى شيرينى ايمان را در دلش نمى يابد مگر اينكه باكش نباشد كه چه كسى دنيا را خورد.

وَ قَالَصلى‌الله‌عليه‌وآله حَرَامٌ عَلَى قُلُوبِكُمْ أَنْ تَعْرِفَ حَلَاوَةَ الْإِيمَانِ حَتَّى تَزْهَدُوا فِى الدُّنْيَا

پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: يافتن شيرينى ايمان بر دلهاى شما حرام است مگر اينكه در دنيا پارسائى پيشه كنيد.

وَ قَالَصلى‌الله‌عليه‌وآله إِنَّ فِى طَلَبِ الدُّنْيَا إِضْرَاراً بِالاْخِرَةِ وَ فِى طَلَبِ الاْخِرَةِ إِضْرَاراً بِالدُّنْيَا فَإِنَّهَا أَحَقُّ بِالْإِضْرَارِ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله : دنياطلبى براى آخرت زيانبار است و آخرت جوئى براى دنيا زيانبار است ، شما به دنيا زيان بزنيد كه به زيان ديدن سزاوارتر است