فصل نوزدهم : در راستگويى و چشم پوشى از عيبهاى مردم و منع از غيبت
الفصل التاسع عشر فى الصدق و الاشتغال عن عيوب الناس و النهى عن الغيبة
مِنْ كِتَابِ الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام
قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَمْ يَبْعَثْ نَبِيّاً قَطُّ إِلَّا بِصِدْقِ الْحَدِيثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: خداى تبارك و تعالى هرگز پيغمبرى را مبعوث نفرمود؛ جز با راستگويى و اداء امانت به نيكوكار و بدكار.
عَنْهُعليه‌السلام
قَالَ مَنْ صَدَقَ لِسَانُهُ زَكَا عَمَلُهُ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: هر كه زبانش راست باشد كردارش پاك است
وَ قَالَ وُجِدَ فِى ذُؤَابَةِ سَيْفِ رَسُولِ اللَّهِ صَحِيفَةٌ فِيهَا صِلْ مَنْ قَطَعَكَ وَ أَعْطِ مَنْ حَرَمَكَ وَ قُلِ الْحَقَّ وَ لَوْ عَلَى نَفْسِكَ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: در غلاف شمشير رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
نوشته اى پيدا شده كه در آن نوشته بود: پيوند كن با كسى كه با تو قطع رابطه نموده ، و عطا كن به كسى كه تو را محروم ساخته ، و حق را بگو گرچه بر ضررت باشد.
عَنْهُعليه‌السلام
قَالَ إِنَّ الْعَبْدَ لَيَصْدُقُ حَتَّى يُكْتَبَ عِنْدَ اللَّهِ عزَّ وَ جَلَّ مِنَ الصَّادِقِينَ وَ يَكْذِبُ حَتَّى يُكْتَبَ عِنْدَ اللَّهِ مِنَ الْكَاذِبِينَ وَ إِذَا صَدَقَ قَالَ اللَّهُ صَدَقَ وَ بَرَّ وَ إِذَا كَذَبَ قَالَ اللَّهُ كَذَبَ وَ فَجَرَ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: بنده راست مى گويد، تا آنجا كه نزد خداوند عزّ و جل از راستگويان محسوب مى گردد، و دروغ مى گويد، تا آنجا كه نزد خداوند از دروغگويان محسوب مى شود، و چون بنده راست گويد، خداوند بفرمايد: راست گفت و خوب كارى كرد، و هر گاه دروغ گويد، خداوند بفرمايد: دروغ گفت و بد كارى كرد.
وَ قَالَ عَلِيٌّعليه‌السلام
الصِّدْقُ يَهْدِى إِلَى الْبِرِّ وَ الْبِرُّ يَدْعُو إِلَى الْجَنَّةِ وَ مَا يَزَالُ أَحَدُكُمْ يَصْدُقُ حَتَّى لَا يَبْقَى فِى قَلْبِهِ مَوْضِعُ إِبْرَةٍ مِنْ كَذِبٍ حَتَّى يَكُونَ عِنْدَ اللَّهِ صَادِقاً
علىعليه‌السلام
فرمود: راستگويى به سوى نيكى هدايت مى كند، و نيكى به سوى بهشت دعوت مى كند، و مادامى كه هر يك از شما راست گويد در قلبش سر سوزنى از اثر دروغ باقى نماند، تا اينكه نزد خداوند از راستگويان باشد.
وَ قَالَ أَيْضاً إِنَّ مِنْ حَقِيقَةِ الْإِيمَانِ أَنْ يُؤْثِرَ الْعَبْدُ الصِّدْقَ حَيْثُ يَضُرُّ عَلَى الْكَذِبِ حَيْثُ يَنْفَعُ وَ لَا يَعْدُو الْمَرْءُ بِمَقَالِهِ عَمَلَهُ
علىعليه‌السلام
فرمود: از حقيقت ايمان است كه بنده راستى گزيند، تا آنجا كه از دروغ نافع نيز بگريزد، و سخنش از مرز دانشش تجاوز نكند.
وَ قَالَ أَيْضاً فِى خُطْبَةٍ طَوِيلَةٍ أَيُّهَا النَّاسُ أَلَا فَاصْدُقُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّادِقِينَ وَ جَانِبُوا الْكَذِبَ فَإِنَّهُ مُجَانِبٌ لِلْإِيمَانِ أَلَا إِنَّ الصَّادِقَ عَلَى شَفَا مَنْجَاةٍ وَ كَرَامَةٍ أَلَا إِنَّ الْكَاذِبَ عَلَى شَفَا رَدًى وَ هَلَكَةٍ
علىعليه‌السلام
ضمن خطبه اى طولانى فرمود: اى مردم ! مواظب باشيد كه راست بگوييد، زيرا خداوند ياور راستگويان است ، و از دروغ كناره گيريد، زيرا كه دروغ ايمان را درو مى كند، آگاه باشيد! كه راستگو بر لبه رستگارى و شرافت است ، و دروغگو بر لبه پرتگاه و هلاكت است
عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِعليه‌السلام
قَالَ أَرْبَعٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ كَمَلَ إِسْلَامُهُ وَ مُحِّصَتْ ذُنُوبُهُ وَ لَقِيَ رَبَّهُ وَ هُوَ عَنْهُ رَاضٍ وَفَاءٌ لِلَّهِ بِمَا يَجْعَلُ عَلَى نَفْسِهِ لِلنَّاسِ وَ صِدْقُ لِسَانِهِ مَعَ النَّاسِ وَ الِاسْتِحْيَاءُ مِنْ كُلِّ قَبِيحٍ عِنْدَ اللَّهِ وَ عِنْدَ النَّاسِ وَ حُسْنُ خُلُقِهِ مَعَ أَهْلِهِ
على بن الحسينعليه‌السلام
فرمود: چهار چيز است كه در هر كس باشد اسلامش كامل و گناهانش پاك گردد، و پروردگارش را در حالى كه از او خوشنود است ملاقات كند: وفا كردن به عهد و پيمانى كه با مردم دارد، و راست بودن زبانش با مردم ، و از هر چه نزد خدا و مردم زشت است شرم كردن ، و با خانواده خود خوشرفتار بودن
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام
قَالَ كُونُوا دُعَاةً لِلنَّاسِ إِلَى الْخَيْرِ بِغَيْرِ أَلْسِنَتِكُمْ لِيَرَوْا مِنْكُمُ الِاجْتِهَادَ وَ الصِّدْقَ وَ الْوَرَعَ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: مردم را به وسيله غير زبان خود به سوى خير و نيكوكارى دعوت كنيد، تا مردم كوشش در عبادت و راستگويى و پرهيزگارى شما را ببينند.
عَنِ الْبَاقِرِعليه‌السلام
قَالَ يَا رَبِيعُ إِنَّ الرَّجُلَ لَيَصْدُقُ حَتَّى يُكْتَبَ عِنْدَ اللَّهِ صِدِّيقاً
امام باقرعليه‌السلام
فرمود: اى ربيع ! مرد راست مى گويد: به درجه اى كه نزد خداوند جزء صدّيقان قرار داده مى شود.
عَنِ الرِّضَاعليه‌السلام
قَالَ إِنَّا أَهْلُ بَيْتٍ نَرَى مَا وَعَدْنَا عَلَيْنَا دَيْناً كَمَا صَنَعَ رَسُولُ اللَّهِ ص
امام رضاعليه‌السلام
فرمود: ما خاندانى هستيم كه همچون رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
وعده هايى را كه داده ايم مثل دينى به گردنمان مى دانيم
وَ مِنْ كِتَابِ رَوْضَةِ الْوَاعِظِينَ قَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله
إِنَّ أَقْرَبَكُمْ مِنِّى غَداً وَ أَوْجَبَكُمْ عَلَيَّ شَفَاعَةً أَصْدَقُكُمْ لِسَاناً وَ آدَاكُمْ لِلْأَمَانَةِ وَ أَحْسَنُكُمْ خُلُقاً وَ أَقْرَبُكُمْ مِنَ النَّاسِ
پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله
فرمود: در روز قيامت نزديكترين شما به من و مستحق ترين شما به شفاعتم ؛ كسى است كه راستگوترين زبان را داشته باشد، و اداكننده ترين شخص در امانت باشد، و خوش اخلاق ترين كس ، و نزديكترين شخص به مردم باشد.
قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام
مَا شَيْءٌ أَحَقَّ بِطُولِ الْحَبْسِ مِنَ اللِّسَانِ
امير مؤمنانعليه‌السلام
فرمود: هيچ چيزى چون زبان سزاوارتر براى حبس طولانى نيست
قَالَ الصَّادِقُعليه‌السلام
لَا يَزَالُ الْعَبْدُ الْمُؤْمِنُ يُكْتَبُ مُحْسِناً مَا دَامَ سَاكِتاً فَإِذَا تَكَلَّمَ كُتِبَ مُحْسِناً أَوْ مُسِيئاً
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: بنده مؤمن تا زمانى كه خاموش باشد، نيكوكار محسوب مى گردد، و چون سخن گويد نيكوكار يا بدكار نوشته خواهد شد.
قَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِعليه‌السلام
حَقُّ اللِّسَانِ إِلْزَامُهُ عَنِ الْخَنَى وَ تَعْوِيدُهُ الْخَيْرَ وَ تَرْكُ الْفُضُولِ الَّتِى لَا فَائِدَةَ لَهَا وَ الْبِرُّ بِالنَّاسِ وَ حُسْنُ الْقَوْلِ فِيهِمْ
امام سجادعليه‌السلام
فرمود: حق زبان وادار كردنش به پرهيز از فحش و بازگشت آن به خير است ، و ترك كردن سخنان اضافى كه فايده اى ندارد، و نيكى به مردم ، و سخن خوب در ميانشان گفتن
قَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله
تَقَبَّلُوا لِى سِتَّ خِصَالٍ أَتَقَبَّلْ لَكُمُ الْجَنَّةَ إِذَا حَدَّثْتُمْ فَلَا تَكْذِبُوا وَ إِذَا وَعَدْتُمْ فَلَا تُخْلِفُوا وَ إِذَا اؤْتُمِنْتُمْ فَلَا تَخُونُوا وَ غُضُّوا أَبْصَارَكُمْ وَ احْفَظُوا فُرُوجَكُمْ وَ كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ وَ أَلْسِنَتَكُمْ
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
فرمود: شش منش را براى من عهده دار شويد تا من بهشت را برايتان عهده دار شوم : چون سخنى نقل كنيد دروغ نگوييد، و چون وعده دهيد تخلف نكنيد، و چون بر چيزى امين شديد خيانت به امانت نكنيد، و چشمان خود را از نامحرم بپوشيد، و دامن خود را آلوده نكنيد، و دست و زبان خود را نگاه داريد.
قَالَ الصَّادِقُعليه‌السلام
كُونُوا لَنَا زَيْناً وَ لَا تَكُونُوا عَلَيْنَا شَيْناً قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً وَ احْفَظُوا أَلْسِنَتَكُمْ وَ كُفُّوا عَنِ الْفُضُولِ وَ قُبْحِ الْقَوْلِ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: براى ما زينت باشيد، نه باعث زشتى و كراهت ، با مردم سخن نيك بگوئيد، و زبانتان را نگاه داريد، و از زياده گويى و زشت گويى خود را نگهداريد.
قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام
لَا يَصْلُحُ مِنَ الْكَذِبِ جِدٌّ وَ لَا هَزْلٌ وَ لَا أَنْ يَعِدَ أَحَدُكُمْ صَبِيَّةً ثُمَّ لَا يَفِيَ لَهُ وَ الْكَذِبُ يَهْدِى إِلَى الْفُجُورِ وَ الْفُجُورُ يَهْدِى إِلَى النَّارِ وَ مَا يَزَالُ أَحَدُكُمْ يَكْذِبُ حَتَّى يُقَالَ كَذَبَ وَ فَجَرَ وَ مَا يَزَالُ أَحَدُكُمْ يَكْذِبُ حَتَّى لَا يَبْقَى فِى قَلْبِهِ مَوْضِعُ إِبْرَةٍ صِدْقٌ فَيُسَمَّى عِنْدَ اللَّهِ كَذَّاباً
امير المؤمنينعليه‌السلام
فرمود: دروغ گفتن چه به صورت جد و چه شوخى روا نيست ، و صحيح نيست كه انسان فرزندش را وعده اى دهد و به آن عمل نكند، و دروغگويى انسان را به كارهاى زشت مى كشاند، و كارهاى زشت انسان را بسوى دوزخ مى برد، و هميشه اگر يكى از شماها دروغ بگويد، گفته مى شود: دروغ گفت و بد كارى كرد، و همواره اگر دروغ بگوييد به اندازه يك سر سوزن راست در قلب شما نمى ماند، و چنين شخصى نزد خدا از جمله بسيار دروغگويان ثبت شود.
سُئِلَ الْبَاقِرُعليه‌السلام
مَا حَقُّ اللَّهِ عَلَى الْعِبَادِ قَالَ أَنْ لَا يَقُولُوا مَا لَا يَعْلَمُونَ
از امام باقرعليه‌السلام
سؤ ال شد: حق خدا بر بندگان چيست ؟ فرمود: آنچه را نمى دانند نگويند.
سُئِلَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله
يَكُونُ الْمُؤْمِنُ جَبَاناً قَالَ نَعَمْ قِيلَ وَ يَكُونُ بَخِيلًا قَالَ نَعَمْ قِيلَ وَ يَكُونُ كَذَّاباً قَالَ لَا
از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله
سؤ ال شد: مؤمن ترسو است ؟ فرمود: بلى ، گفته شد: بخيل است ؟ فرمود:
بلى ، گفته شد: بسيار دروغگو است ؟ فرمود: نه
وَ قَالَ مَنْ صَمَتَ نَجَا
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
فرمود: هر كه سكوت كند نجات يابد.
وَ قَالَ الْبَلَاءُ مُوَكَّلٌ بِالْمَنْطِقِ أَوْ بِالْقَوْلِ
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
فرمود: بلاء وابسته به زبان گشودن يا سخن است
وَ قَالَ إِنَّ أَكْثَرَ خَطَايَا ابْنِ آدَمَ فِى لِسَانِهِ وَ مَنْ كَفَّ لِسَانَهُ سَتَرَ اللَّهُ عَوْرَتَهُ
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
فرمود: بيشتر اشتباهات آدميزاد در زبانش است ، و هر كه زبانش را نگهدارد خدا زشتيهايش را پنهان دارد.
وَ قَالَ مَنِ اغْتَابَ مُؤْمِناً بِمَا فِيهِ لَمْ يَجْمَعْ بَيْنَهُمَا فِى الْجَنَّةِ أَبَداً وَ مَنِ اغْتَابَ مُؤْمِناً بِمَا لَيْسَ فِيهِ انْقَطَعَتِ الْعِصْمَةُ بَيْنَهُمَا وَ كَانَ الْمُغْتَابُ فِى النَّارِ خَالِداً فِيهَا وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
فرمود: هر كه غيبت مؤمنى را به آنچه در اوست كند؛ خداوند بين آن دو در بهشت جمع نكند، و هر كه غيبت كند مؤمنى را به آنچه در او نيست رشته ارتباط بين آن دو از بين برود، و غيبت كننده در دوزخ جاودانى خواهد بود و چه عاقبت بدى است
قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام
كَذَبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ وُلِدَ مِنْ حَلَالٍ وَ هُوَ يَأْكُلُ لُحُومَ النَّاسِ بِالْغِيبَةِ اجْتَنِبِ الْغِيبَةَ فَإِنَّهَا إِدَامُ كِلَابِ النَّارِ
امير المؤمنينعليه‌السلام
فرمود: دروغ گفته هر كه گمان كند كه حلال زاده است ؛ در حالى كه گوشتهاى مردم را به وسيله غيبت مى خورد، از غيبت دورى كن زيرا غيبت خورش سگهاى جهنم است
قَالَ الصَّادِقُعليه‌السلام
مِنَ الْغِيبَةِ أَنْ تَقُولَ فِى أَخِيكَ مَا سَتَرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ إِنَّ مِنَ الْبُهْتَانِ أَنْ تَقُولَ فِى أَخِيكَ مَا لَيْسَ فِيهِ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: بخشى از غيبت اين است كه عيبى را كه خداوند براى برادر مؤمنت پوشانده است ظاهر كنى ، و بخشى از بهتان اين است كه آنچه را در برادر مؤمنت نيست بگويى
قَالَ الْبَاقِرُعليه‌السلام
بِئْسَ الْعَبْدُ عَبْدٌ يَكُونُ ذَا وَجْهَيْنِ وَ ذَا لِسَانَيْنِ يُطْرِى أَخَاهُ شَاهِداً وَ يَأْكُلُهُ غَائِباً إِنْ أُعْطِيَ حَسَدَهُ وَ إِنِ ابْتُلِيَ خَذَلَهُ
امام باقرعليه‌السلام
فرمود: چه بد بنده اى است بنده اى كه داراى دو چهره و دو زبان باشد، در حضور برادرش او را ستايش كند، و در پشت سر از او بدگويى كند، اگر دارا شود بر او رشك برد، و اگر گرفتار شود دست از ياريش بردارد.
قَالَ الصَّادِقُعليه‌السلام
مَنْ لَقِيَ النَّاسَ بِوَجْهٍ وَ غَابَهُمْ بِوَجْهٍ جَاءَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ لَهُ لِسَانَانِ مِنْ نَارٍ
حضرت صادقعليه‌السلام
فرمود: هر كه با مردم با چهره اى برخورد كند و در پشت سر با چهره اى ديگر از آنان عيب جويى نمايد؛ روز رستاخيز در حالى كه دو زبان آتشين دارد به محشر آيد.
وَ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ مَا لَا تُحِبُّ أَنْ يُفْعَلَ بِكَ فَلَا تَفْعَلْهُ بِأَحَدٍ وَ إِنْ لَطَمَ أَحَدٌ خَدَّكَ الْأَيْمَنَ فَأَعْطِهِ الْأَيْسَرَ
عيسى بن مريمعليه‌السلام
به يكى از اصحابش فرمود: آنچه را دوست ندارى در باره ات انجام داده شود به احدى انجام نده ، و اگر كسى گونه راستت را سيلى زد گونه چپت را برايش آماده كن
وَ قَالَ لَا تَغْتَبْ فَتُغْتَبَ وَ لَا تَحْفِرْ لِأَخِيكَ حُفْرَةً فَتَقَعَ فِيهَا فَإِنَّكَ كَمَا تَدِينُ تُدَانُ
حضرت عيسىعليه‌السلام
فرمود: غيبت نكن تا غيبت شوى ، و براى برادرت چاه مكن كه خودت در آن افتى ، زيرا تو هر طور كنى با تو همان شود.
عَنِ السَّيِّدِ نَاصِحِ الدِّينِ أَبِى الْبَرَكَاتِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ خوزاد خُرَّزَادَ قَالَ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ الْمُؤْمِنُ يَسْرِقُ قَالَ قَدْ يَكُونُ ذَلِكَ قَالَ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ الْمُؤْمِنُ يَكْذِبُ قَالَ لَا إِنَّما يَفْتَرِى الْكَذِبَ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ
عبد اللّه بن خوزاد گويد: به رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
عرض كردم : مؤمن دزدى مى كند؟ فرمود:
گاهى چنين باشد، گفتم : اى رسول خدا! مؤمن دروغ مى گويد؟ فرمود: نه ، (همانا افتراى دروغين را كسانى مى بندند كه ايمان ندارند).
قَالَعليه‌السلام
وَيْلٌ لِلَّذِى يُحَدِّثُ فَيَكْذِبُ فَيُضْحِكُ بِهِ الْقُلُوبَ وَيْلٌ لَهُ وَيْلٌ لَهُ
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
فرمود: واى بر كسى كه در نقلش دروغ مى گويد تا دلها به آن بخندد [يعنى دلهايى را خوشحال نمايد]واى بر او واى بر او.
0%
نویسنده: ابوالفضل على بن حسن بن فضل طبرسى
