شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

فصل دوم : در آداب معاشرت

الفصل الثانى فى آداب المعاشرة

مِنْ كِتَابِ الْمَحَاسِنِ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام كَيْفَ يَنْبَغِى لَنَا أَنْ نَضَعَ فِيمَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ قَوْمِنَا وَ فِيمَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ خُلَطَائِنَا مِنَ النَّاسِ فَقَالَ تُؤَدُّونَ الْأَمَانَةَ إِلَيْهِمْ وَ تُقِيمُونَ الشَّهَادَةَ لَهُمْ وَ عَلَيْهِمْ وَ تَعُودُونَ مَرْضَاهُمْ وَ تَشْهَدُونَ جَنَائِزَهُمْ

معاوية بن وهب گويد: به امام صادقعليه‌السلام عرض كردم : رفتار ما با كسانى كه با ما معاشرت دارند يا با ما هم فكرند چگونه سزاوار است باشد؟ فرمود: امانت را به آنان برگردانيد، اگر از شما شهادت خواستند، در شهادت و گواهى آنها شركت نماييد، بيمارانشان را عيادت كنيد، و از جنازه آنان مشايعت كنيد.

عَنْهُ قَالَ احْضُرُوا مَعَ قَوْمِكُمْ مَسَاجِدَكُمْ وَ أَحِبُّوا لِلنَّاسِ مَا تُحِبُّونَ لِأَنْفُسِكُمْ أَ مَا يَسْتَحِى الرَّجُلُ مِنْكُمْ أَنْ يَعْرِفَ جَارُهُ حَقَّهُ وَ لَا يَعْرِفَ حَقَّ جَارِهِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: با هم فكران خود در مساجدتان حضور بهم رسانيد، و آنچه را براى خود مى پسنديد براى مردم بپسنديد، آيا شرم نمى كند كسى كه همسايه اش حق او را بشناسد، ولى او حق همسايه اش را نشناسد؟

عَنْهُعليه‌السلام قَالَ فِى قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنّا نَراكَ مِنَ الْمُحْسِنِينَ فَقَالَ كَانَ يُوَسِّعُ لِلْجَلِيسِ وَ يَسْتَقْرِضُ لِلْمُحْتَاجِ وَ يُعِينُ الضَّعِيفَ

امام صادقعليه‌السلام در مورد آيه (و ما تو را از نيكوكاران مى دانيم) فرمود: آنكه براى همنشين خود در مجلس جا باز كند، و به نيازمند وام دهد، و درمانده را يارى كند.

عَنْهُ قَالَ إِيَّاكُمْ وَ مَا يُعْتَذَرُ مِنْهُ فَإِنَّ الْمُؤْمِنَ لَا يُسِى ءُ وَ لَا يَعْتَذِرُ وَ الْمُنَافِقَ يُسِى ءُ كُلَّ يَوْمٍ وَ يَعْتَذِرُ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: بپرهيزيد از عملى كه باعث عذر خواهى شما شود، زيرا مؤمن عملى را انجام نمى دهد كه بعد عذر خواهى كند، و منافق هر روز بدى مى كند و عذر مى خواهد.

عَنْ أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام فِى قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً قَالَ قُولُوا لِلنَّاسِ أَحْسَنَ مَا تُحِبُّونَ أَنْ يُقَالَ لَكُمْ فَإِنَّ اللَّهَ يُبْغِضُ اللَّعَّانَ السَّبَّابَ الطَّعَّانَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَ الْفَاحِشَ الْمُتَفَحِّشَ وَ السَّائِلَ الْمُلْحِفَ وَ يُحِبُّ الْحَيِيَّ الْحَلِيمَ الْعَفِيفَ الْمُتَعَفِّفَ

امام باقرعليه‌السلام در مورد آيه (و به مردم سخنان نيك گوييد)، فرمود: بهترين چيزى را كه دوست داريد در مورد شما گفته شود به مردم بگوييد، زيرا خداوند نفرين كننده و فحش دهنده و طعن زننده بر مؤمنان و بدزبان ، و گداى حريص و پررو را دوست ندارد، و افراد آبرومند بردبار با عفّت عفّت پيشه را دوست دارد.

عَنِ الْبَاقِرِعليه‌السلام قَالَ مَنْ خَالَطْتَ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَكُونَ يَدُكَ الْعُلْيَا عَلَيْهِ فَافْعَلْ

امام باقرعليه‌السلام فرمود: با هر كه معاشرت دارى اگر مى توانى دست عطايت را به سرشان بكشى ، و به آنها خيرى رسانى ، آن را انجام بده

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ إِذَا كَانَ الْقَوْمُ ثَلَاثَةً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فَلَا يَتَنَاجَيَانِ مِنْهُمْ اثْنَانِ دُونَ صَاحِبِهِمَا فَإِنَّ ذَلِكَ مِمَّا يَحْزُنُهُ وَ يُؤْذِيهِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر گاه سه نفر از مؤمنان با هم هستند، دو نفر آنان در گوشى با هم صحبت نكنند، زيرا مايه اندوه و آزار رفيق سوم است

وَ عَنْهُعليه‌السلام قَالَ اذْكُرْ أَخَاكَ إِذَا تَوَارَى عَنْكَ بِمَا تُحِبُّ أَنْ يَذْكُرَكَ بِهِ إِذَا تَوَارَيْتَ عَنْهُ وَ دَعْهُ مِنْ كُلِّ مَا تُحِبُّ أَنْ يَدَعَكَ مِنْهُ فَإِنَّ ذَلِكَ هُوَ الْعَمَلُ وَ اعْمَلْ عَمَلَ مَنْ يَعْلَمُ أَنَّهُ مَجْزِيٌّ بِالْإِحْسَانِ مَأْخُوذٌ بِالْإِجْرَامِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: برادر خود را هنگامى كه غايب است طورى ياد كن كه دوست مى دارى او تو را ياد كند، و واگذار او را از آنچه دوست مى دارى كه تو را از آن واگذارد، زيرا اين از عمل صالح است ، و بمانند كسى كار انجام ده كه مى داند جزاى خير و شر عمل او دامنگيرش ‍ مى شود.

قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله الْمُؤْمِنُ حَرَامٌ كُلُّهُ عِرْضُهُ وَ مَالُهُ وَ دَمُهُ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: تمام شئونات مؤمن محترم است : آبرويش ، و مالش ، و خونش

عَنِ النَّبِيِّصلى‌الله‌عليه‌وآله قَالَ لَا تَطْلُبُوا عَثَرَاتِ الْمُؤْمِنِينَ فَإِنَّ مَنْ تَتَبَّعَ عَثَرَاتِ أَخِيهِ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَثْرَتَهُ وَ مَنْ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَثْرَتَهُ فَضَحَهُ وَ لَوْ فِى جَوْفِ بَيْتِهِ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: لغزشهاى مؤمنان را جستجو نكنيد، زيرا هر كه لغزشهاى برادر مؤمنش را جستجو كند، خداوند لغزشهايش را دنبال كند، و هر كه خداوند لغزشهايش را دنبال نمايد رسوايش سازد، گرچه درون خانه اش باشد.

قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام لَأَنْ أُصْلِحَ بَيْنَ اثْنَيْنِ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ أَنْ أَتَصَدَّقَ بِدِينَارَيْنِ

علىعليه‌السلام فرمود: اصلاح كردنم ميان دو نفر نزد من محبوبتر است از اينكه دو دينار صدقه دهم

عَنِ الْبَاقِرِعليه‌السلام قَالَ الْكَذِبُ كُلُّهُ إِثْمٌ إِلَّا مَا نَفَعْتَ بِهِ مُؤْمِناً أَوْ دَفَعْتَ بِهِ عَنْ دِينِ الْمُسْلِمِ

امام باقرعليه‌السلام فرمود: هر دروغى حرام است ، مگر دروغى كه سودى براى مؤمنى داشته باشد، يا بخواهى از دين و عقيده مسلمان دفاع كنى

عَنِ الصَّادِقِعليه‌السلام قَالَ صَدَقَةٌ يُحِبُّهَا اللَّهُ إِصْلَاحٌ بَيْنَ النَّاسِ إِذَا تَفَاسَدُوا وَ تَقْرِيبٌ إِذَا تَبَاعَدُوا

امام صادقعليه‌السلام فرمود: صدقه اى كه خداوند دوست دارد، اصلاح ميان مردم است ، زمانى كه با هم نزاع دارند، و نزديك نمودن آنها به يك ديگر هنگامى كه از هم دور شوند.

عَنْهُ قَالَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ إِلَّا وَ فِيهِ دُعَابَةٌ قُلْتُ وَ مَا الدُّعَابَةُ قَالَ الْمِزَاحُ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: هيچ مؤمنى نيست جز اينكه در او دعابه است ، سؤ ال شد: دعابه چيست ؟ فرمود: شوخى كردن

وَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام إِيَّاكُمْ وَ الْمِزَاحَ فَإِنَّهُ يَجُرُّ السَّخِيمَةَ وَ يُورِثُ الضَّغِينَةَ وَ هُوَ السَّبُّ الْأَصْغَرُ

علىعليه‌السلام فرمود: از شوخى بپرهيزيد كه كينه آورد، و دشمنى به جاى گذارد، شوخى با اشخاص خود فحش كوچك است

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ إِيَّاكُمْ وَ الْمِزَاحَ فَإِنَّهُ يَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْهِ وَ مَهَابَةِ الرَّجُلِ كَانَ أَصْحَابُ رَسُولِ اللَّهِ يَجْلِسُونَ فَيَلْهَوْنَ وَ يَتَحَدَّثُونَ وَ يَضْحَكُونَ حَتَّى أَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَ لَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللّهِ فَلَمَّا قَرَأَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله عَلَيْهِمْ هَذِهِ الاْيَةَ تَرَكُوا الْحَدِيثَ وَ اللَّهْوَ وَ الْمِزَاحَ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: از مزاح دورى كنيد كه آبرو مى برد، و شكوه و بزرگى مردان را از بين مى برد، ياران رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله جمع مى شدند و سخنان لغو و بيهوده مى گفتند و مى خنديدند، تا اينكه اين آيه شريفه را خداوند نازل فرمود: (آيا وقت آن نرسيده كه كسانى كه ايمان آورده اند دلهايشان با ياد خدا خاضع شود) هنگامى كه رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله اين آيه را تلاوت فرمود، سخن گفتن و لغو و شوخى را رها كردند.

عَنْ أَبِى الْحَسَنِ الْأَوَّلِعليه‌السلام قَالَ إِنَّ يَحْيَى بْنَ زَكَرِيَّا كَانَ يَبْكِى وَ لَا يَضْحَكُ وَ كَانَ عِيسَى يَضْحَكُ وَ لَا يَبْكِى وَ كَانَ الَّذِى يَصْنَعُ عِيسَى أَفْضَلَ مِمَّا يَصْنَعُ يَحْيَى

امام كاظمعليه‌السلام فرمود: يحيى بن زكرياعليه‌السلام گريه مى كرد و نمى خنديد، و عيسىعليه‌السلام مى خنديد و مى گريست ، و آنچه را عيسى عمل مى كرد از يحيى بهتر بود.

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ ضِحْكُ الْمُؤْمِنِ تَبَسُّمٌ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: خنده مؤمن تبسّم است

وَ فِى رِوَايَةٍ قَالَ إِذَا قَهْقَهْتَ فَقُلْ اللَّهُمَّ لَا تَمْقُتْنِى

در روايت ديگر آمده كه : هر گاه با صداى بلند خنديدى بگو: بار خدايا! مرا مورد بغض خود قرار مده

عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام قَالَ إِنَّ مِنَ الْجَهْلِ الضِّحْكَ مِنْ غَيْرِ عَجَبٍ

علىعليه‌السلام فرمود: خنده بى مورد از نادانى است

عَنِ الصَّادِقِعليه‌السلام كَثْرَةُ الضِّحْكِ تَمُجُّ الْإِيمَانَ مَجّاً

امام صادقعليه‌السلام فرمود: خنده بسيار ايمان را به يك سو پرتاب كند.

عَنِ الرِّضَاعليه‌السلام قَالَ إِذَا كَانَ الرَّجُلُ حَاضِراً فَكَنِّهِ وَ إِذَا كَانَ غَائِباً فَسَمِّهِ

امام رضاعليه‌السلام فرمود: در حضور مرد كنيه اش را بگو، و در غيابش ‍ نامش را ببر.

عَنِ الْبَاقِرِعليه‌السلام قَالَ مِنْ حَقِّ الْمُؤْمِنِ عَلَى أَخِيهِ أَنْ يُشْبِعَ جَوْعَتَهُ وَ يُوَارِيَ عَوْرَتَهُ وَ يُفَرِّجَ عَنْهُ كُرْبَتَهُ وَ يَقْضِيَ دَيْنَهُ فَإِذَا مَاتَ خَلَّفَهُ فِى أَهْلِهِ وَ وُلْدِهِ

امام باقرعليه‌السلام فرمود: از حق مؤمن بر برادر مؤمنش اين است كه گرسنگى او را رفع كند، و زشتيهايش را بپوشاند، و از گرفتاريش نجات بخشد، و قرضش را بپردازد، و چون بميرد نسبت به خانواده و فرزندانش از او جانشينى كند.

وَ مِنْ كِتَابِ رَوْضَةِ الْوَاعِظِينَ عَنِ الصَّادِقِعليه‌السلام قَالَ لِلْمُؤْمِنِ عَلَى الْمُؤْمِنِ سَبْعَةُ حُقُوقٍ وَاجِبَاتٍ مَا فِيهَا حَقٌّ إِلَّا وَ عَلَيْهِ وَاجِبٌ إِنْ خَالَفَهُ خَرَجَ مِنْ وَلَايَةِ اللَّهِ وَ تَرَكَ طَاعَتَهُ وَ لَمْ يَكُنْ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِيهِ نَصِيبٌ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ حَدِّثْنِى مَا هِيَ قَالَ أَيْسَرُ حَقٍّ مِنْهَا أَنْ يُحِبَّ لَهُ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ وَ يَكْرَهَ لَهُ مَا يَكْرَهُ لِنَفْسِهِ وَ الْحَقُّ الثَّانِى أَنْ يَمْشِيَ فِى حَاجَتِهِ وَ يَبْتَغِيَ رِضَاهُ وَ لَا يُخَالِفَ قَوْلَهُ وَ الْحَقُّ الثَّالِثُ أَنْ تَصِلَهُ بِنَفْسِكَ وَ مَالِكَ وَ يَدِكَ وَ رِجْلِكَ وَ لِسَانِكَ وَ الْحَقُّ الرَّابِعُ أَنْ تَكُونَ عَيْنَهُ وَ دَلِيلَهُ وَ مِرْآتَهُ وَ قَمِيصَهُ وَ الْحَقُّ الْخَامِسُ أَنْ لَا تَشْبَعَ وَ يَجُوعُ وَ لَا تَلْبَسَ وَ يَعْرَى وَ لَا تَرْوَى وَ يَظْمَأُ وَ الْحَقُّ السَّادِسُ أَنْ تَكُونَ لَكَ امْرَأَةٌ وَ خَادِمٌ وَ لَيْسَ لِأَخِيكَ امْرَأَةٌ وَ لَا خَادِمٌ أَنْ تَبْعَثَ خَادِمَكَ فَيَغْسِلَ ثِيَابَهُ وَ يَصْنَعَ طَعَامَهُ وَ يُمَهِّدَ فِرَاشَهُ فَإِنَّ ذَلِكَ كُلَّهُ إِنَّمَا جُعِلَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ وَ الْحَقُّ السَّابِعُ أَنْ تُبِرَّ قَسَمَهُ وَ تُجِيبَ دَعْوَتَهُ وَ تَشْهَدَ جَنَازَتَهُ وَ تَعُودَهُ فِى مَرَضِهِ وَ تَشْخَصَ بِبَدَنِكَ فِى قَضَاءِ حَاجَتِهِ وَ لَا تُحْوِجَهُ إِلَى أَنْ يَسْأَلَكَ وَ لَكِنْ تُبَادِرُ إِلَى قَضَاءِ حَوَائِجِهِ فَإِذَا فَعَلْتَ ذَلِكَ بِهِ وَصَلْتَ وَلَايَتَهُ بِوَلَايَتِكَ وَ وَلَايَتَكَ بِوَلَايَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: مؤمن بر مؤمن هفت حق واجب دارد، كه اگر مخالف آن عمل كند از فرمان و اطاعت خدا خارج شده ، و خداوند در اين حقوق بهره اى ندارد، عرض كردم :

فدايت شوم ، آن حقوق را بيان فرماييد كه چيست ؟

فرمود: آسانترين آنها آنكه هر چه براى خودت دوست دارى براى او هم دوست بدار، و هر چه براى خودت نمى پسندى براى او هم مپسند، و حقّ دوم اينكه : حاجتش را بر آورى و رضايتش را كسب كنى ، و با گفتارش ‍ مخالفت نكنى ، و حقّ سوم اينكه : با جان و مال و دست و پا و زبانت او را يارى كنى ، و حقّ چهارم اينكه : چشم و راهنما و آيينه او و حافظ سرّش ‍ باشى ، و حقّ پنجم اينكه : تو سير نباشى و او گرسنه ، و تو نباشى پوشيده نباشى و او برهنه ، و سيراب نباشى و او تشنه ، و حقّ ششم اينكه : اگر تو زن و خادم دارى و او زن و خادم ندارد، خادمت را براى شستن لباسش و پختن غذايش و پهن نمودن رختخوابش بفرستى ، و اين روابطى است كه بين شما مقرر شده است

و حقّ هفتم اينكه : سوگندش را تصديق كنى ، و دعوتش را بپذيرى ، و در بيماريش به عيادت او بروى ، و بر جنازه اش حاضر شوى ، و در رفع حوائجش بكوشى ، و نگذارى كه از تو چيزى بخواهد، بلكه در بر آوردن حاجتش مبادرت ورزى ، هر گاه چنين كردى دوستى او را به دوستى خود، و دوستى خود را با دوستى خدا پيوند زده اى

قَالَ الصَّادِقُعليه‌السلام مَنْ تَوَلَّى أَمْراً مِنْ أُمُورِ النَّاسِ فَعَدَلَ وَ فَتَحَ بَابَهُ وَ رَفَعَ سِتْرَهُ وَ نَظَرَ فِى أُمُورِ النَّاسِ كَانَ حَقّاً عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يُؤْمِنَ رَوْعَتَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ يُدْخِلَهُ الْجَنَّةَ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه عهده دار امرى از امور مردم شود، و با عدالت رفتار كند، و در خانه اش را به روى مردم باز نمايد، و پرده خانه را كار زند، و در امور مردم نظر نمايد، بر خداوند متعال حق است كه روز قيامت او را نترساند و به بهشت برد.

سُئِلَ مَا أَدْنَى حَقِّ الْمُؤْمِنِ عَلَى أَخِيهِ قَالَ أَنْ لَا يَسْتَأْثِرَ عَلَيْهِ بِمَا هُوَ أَحْوَجُ إِلَيْهِ مِنْهُ

از امام صادقعليه‌السلام سؤ ال شد: پايين ترين حق مؤمن بر برادرش ‍ چيست ؟ فرمود: اين است كه در آنچه كه برادر مؤمنش به آن محتاج تر است خود را مقدّم ندارد.

عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام قَالَ لِابْنِهِ الْحَسَنِعليه‌السلام حِينَ دَخَلَ مُؤَدِّبُهُ قُمْ لِمَوْلَاكَ

علىعليه‌السلام هنگامى كه معلّم فرزندش حسنعليه‌السلام وارد مى شد مى فرمود: جلوى مولايت بايست

سُئِلَ مَا أَدْنَى حَقِّ الْمُؤْمِنِ عَلَى أَخِيهِ قَالَ أَنْ لَا يَسْتَأْثِرَ عَلَيْهِ بِمَا هُوَ أَحْوَجُ إِلَيْهِ مِنْهُ

از امام صادقعليه‌السلام سؤ ال شد: كمترين حق مؤمن بر برادرش ‍ چيست ؟ فرمود: آنست كه نيازهاى ضرورى او را بر نياز خود مقدم دارد

رُوِيَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله قَالَ إِذَا أَتَاكُمْ سَيِّدُ قَوْمٍ فَاعْرِفُوا سُؤْدَدَهُ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر گاه بزرگ گروهى نزد شما آمد، منزلت او را بزرگ شماريد.

عَنِ النَّبِيِّصلى‌الله‌عليه‌وآله قَالَ الْمُؤْمِنُ الَّذِى يُخَالِطُ النَّاسَ وَ يَصْبِرُ عَلَى أَذَاهُمْ أَعْظَمُ أَجْراً مِنَ الَّذِى لَا يُخَالِطُهُمْ وَ لَا يَصْبِرُ عَلَى أَذَاهُمْ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: مؤمنى كه با مردم معاشرت مى كند، و بر اذيّتهاى آنان صبر مى نمايد، از كسى كه در اجتماعات آنها شركت نمى كند و بر اذيّتهاى آنان صبر نمى كند اجرش بيشتر است

وَ قَالَ الصَّادِقُعليه‌السلام تَقَرَّبُوا إِلَى اللَّهِ بِمُوَاسَاةِ إِخْوَانِكُمْ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: با همدردى با برادرانتان به خدا تقرّب جوييد.

وَ قَالَعليه‌السلام الْمُؤْمِنُ أَعْظَمُ حُرْمَةً مِنَ الْكَعْبَةِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: احترام مؤمن از كعبه بالاتر است

وَ قَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله إِذَا جَاءَ الرَّجُلُ فَاسْأَلْهُ عَنِ اسْمِهِ وَ اسْمِ أَبِيهِ وَ مِمَّنْ هُوَ فَإِنَّهُ أَوْصَلُ لِلْمَوَدَّة

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هنگامى كه مردى نزد شما آمد از نامش و نام پدرش و محل زندگانيش سؤ ال كنيد، زيرا اين سؤ الات ايجاد محبت مى كند.

وَ قَالَ مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الاْخِرِ فَلَا يَرْفَعَنَّ إِلَيْنَا عَوْرَةَ أَخِيهِ الْمُسْلِمِ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كس به خدا و روز قيامت ايمان دارد، نبايد اسرار زندگى برادر مسلمانش را به مابگويد.

وَ دَخَلَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله غَيْضَةً وَ مَعَهُ صَاحِبٌ لَهُ فَقَطَعَ غُصْنَيْنِ أَحَدُهُمَا أَعْوَجُ وَ الاْخَرُ مُسْتَقِيمٌ وَ دَفَعَ إِلَى صَاحِبِهِ الْمُسْتَقِيمَ وَ حَبَسَ لِنَفْسِهِ الْأَعْوَجَ فَقَالَ الرَّجُلُ أَنْتَ أَحَقُّ بِهَذَا مِنِّى يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ كَلّا مَا مِنْ مُؤْمِنٍ صَاحَبَ صَاحِباً إِلَّا وَ هُوَ مَسْئُولٌ عَنْهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ لَوْ سَاعَةً مِنْ نَهَارٍ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله به همراه يك نفر وارد نيزارى شدند، و دو شاخه را قطع نمودند، يكى از آن دو كج بود و ديگرى راست ، شاخه راست را به همراه خود دادند و شاخه كج را خود برداشت ، مرد گفت : اى رسول خدا! تو از من به اين سزاوارترى ، فرمود: هرگز، هر مؤمنى كه با رفيقش و لو يك ساعت همراه باشد روز قيامت باز خواست مى شود.

عَنِ الرِّضَاعليه‌السلام قَالَ لِعَلِيِّ بْنِ يَقْطِينٍ اضْمَنْ لِى خَصْلَةً أَضْمَنْ لَكَ ثَلَاثاً فَقَالَ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ مَا الْخَصْلَةُ الَّتِى أَضْمَنُهَا لَكَ وَ مَا الثَّلَاثُ الَّتِى تَضْمَنُ لِى قَالَ فَقَالَ أَمَّا الثَّلَاثُ الَّتِى أَضْمَنُ لَكَ أَنْ لَا يُصِيبَكَ حَرُّ الْحَدِيدِ أَبَداً بِقَتْلٍ وَ لَا فَاقَةٍ وَ لَا سِجْنٍ حَبْسٍ قَالَ فَقَالَ عَلِيٌّ وَ مَا الْخَصْلَةُ الَّتِى أَضْمَنُهَا لَكَ قَالَ فَقَالَ تَضْمَنُ لِى أَنْ لَا يَأْتِيَكَ وَلِيٌّ أَبَداً إِلَّا أَكْرَمْتَهُ قَالَ فَضَمِنَ عَلِيٌّ الْخَصْلَةَ وَ ضَمِنَ لَهُ أَبُو الْحَسَنِ الثَّلَاثَ

امام رضاعليه‌السلام به على بن يقطين فرمود: اگر يك خوى و خصلت را برايم ضامن شوى ، من سه چيز را بر تو ضمانت كنم ، گفت : فدايت شوم ، آن خصلتى كه من آن را قبول كنم و سه خصلتى كه شما ضمانت مى كنيد چيست ؟ فرمود: اما سه خصلتى را كه من ضمانت مى كنم : اينكه حرارت آهن را با كشته شدن نچشى ، و گرفتار فقر و تنگدستى نشوى ، و در زندان نيفتى ، على بن يقطين گفت : شرطى را كه من بايد انجام دهم چيست ؟ فرمود:

هر گاه يكى از دوستان (اهل بيت) نزد شما آمد او را احترام كنيد، او قول داد اين كار را بكند و امامعليه‌السلام هم سه تعهد خوب را ضمانت فرمود.

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ عَلَيْكُمْ بِاتِّقَاءِ اللَّهِ وَ صِدْقِ الْحَدِيثِ وَ الْوَرَعِ وَ الِاجْتِهَادِ وَ الْخُرُوجِ عَنْ مَعَاصِى اللَّهِ وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يَمْلِكْ نَفْسَهُ عِنْدَ الْغَضَبِ وَ لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يُحْسِنْ صُحْبَةَ مَنْ صَحِبَهُ وَ مُرَافَقَةَ مَنْ رَافَقَهُ وَ مُخَالَطَةَ مَنْ خَالَطَهُ وَ مُجَاوَرَةَ مَنْ جَاوَرَهُ وَ مُجَامَلَةَ مَنْ جَامَلَهُ وَ مُمَالَحَةَ مَنْ مَالَحَهُ وَ مُخَالَفَةَ مَنْ خَالَفَهُ وَ عَلَيْكُمْ بِاتِّقَاءِ اللَّهِ وَ الْكَفِّ وَ التَّقِيَّةِ وَ الْكِتْمَانِ فَإِنِّى وَ اللَّهِ نَظَرْتُ يَمِيناً وَ شِمَالًا فَلَمَّا رَأَيْتُ النَّاسَ قَدْ أَخَذُوا هَكَذَا وَ هَكَذَا أَخَذْتُ الْجَادَّةَ فِى غُمَارِ النَّاسِ فَاتَّقُوا اللّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَ لا قُوَّةَ إِلاّ بِاللّهِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: بر شما باد به ترس از خدا و راستگوئى ، و پرهيزگارى و كوشش در عبادت ، و ترك گناهان ، و آگاه باشيد! هر كس بر غضب و خشم خود مسلط نباشد از ما نيست ، و هر كه با همراه خود حق رفاقت را مراعات نكند و خوب رفاقت نكند، و معاشرتش خوب نباشد و همسايه را آزار دهد و به همنشين خود ستم كند و آداب غذا خوردن را رعايت نكند و با او مخالفت كند از ما نيست

پرهيزگار باشيد و از بدگويى به مردم دست برداريد، و تقيه كنيد و اسرار خود را حفظ نماييد، بخدا قسم من به راست و چپ نظر كردم ، و چون مردم را ديدم كه هر كدام به راهى مى روند، من در بين آن گرد و غبار مردم راه راست را برگزيدم ، اينك شما هم تا مى توانيد از خدا بترسيد، و هيچ قدرتى جز قدرت خدا نيست

قَالَعليه‌السلام مَنْ كَلَّفَ أَخَاهُ حَاجَةً فَلَمْ يُبَالِغْ فِيهَا فَقَدْ خَانَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كس برادر دينى خود را به كارى كه در حدّ توان او نيست وادار نمايد، به خدا و رسولش خيانت كرده است

وَ قَالَ مَنْ عَرِقَتْ جَبْهَتُهُ فِى حَاجَةِ أَخِيهِ فِى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ يُعَذَّبْ بَعْدَ ذَلِكَ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كس در راه بر آوردن حاجت برادر مؤمنش عرق بريزد، بعد از آن عذاب نمى شود.